XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s38-39.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s6.

L14
Prognozowanie złamań na podstawie badania BMD odcinka dystalnego przedramienia
Dobreńko A., Nowak NA., Daniluk S., Jeziernicka E., Badurski JE.
Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, Białystok

Wstęp. Zgodnie z zaleceniami IOF wyniki badań densytometrycznych powinny być wyrażane współczynnikiem ryzyka złamania. Celem pracy jest ocena przydatności badania przedramienia w prognozowaniu złamań.

Materiał i metody. U 6 256 kobiet z 61 miast północnej Polski, w wieku 40-90 lat, dobrowolnie zgłaszających się do poradni dokonaliśmy pomiaru BMD przedramienia aparatem DTX100 z wypełnieniem ankiety, w której zadaliśmy pytanie o złamania po 40 r.ż. po małym urazie. Porównaliśmy wartości BMD odcinka dystalnego przedramienia kobiet bez i ze złamaniami w poszczególnych dekadach życia.

Wyniki. Wśród 1135 kobiet z t-score w odcinku dystalnym lub ultradystalnym mniejszym bądź równym –2,5SD przebyte złamania zgłosiły 363 osoby. Stanowi to 32,0% całej grupy. Natomiast wśród 5121 osób z t-score większym od -2,5 złamania odnotowano u 538, czyli u 10,5%. Wartości BMD w każdej grupie wiekowej u osób bez złamań były wyższe niż w grupie ze złamaniami. Różnice były istotne statystycznie (p<0,0005). Wyniki pomiarów przedstawia poniższa tabela.

Wnioski. Trzykrotnie większy odsetek osób ze złamaniami wśród kobiet z niską wartością BMD przedramienia w stosunku do osób „zdrowych” oraz różnice w BMD w poszczególnych grupach wiekowych świadczy, że badanie przedramienia może prognozować złamania, jednak do określenia współczynnika ryzyka złamań konieczne jest kilkuletnie badanie ze śledzeniem złamań.

L14
PROGNOSIS OF A FRACTURE RISK BASED ON BMD EXAMINATION OF A DISTAL PART OF THE FOREARM
A. Dobrenko, N. A. Nowak, S. Daniluk, E. Z. Jeziernicka, J. E. Badurski,
Centre of Osteoporosis and Osteo-Articular Diseases, Bialystok, Poland

Introduction: According to the IOF the results of densitometric examinations should be expressed by the risk coefficient of the fracture. The aim of the following study was to assess the usefulness of the forearm examination in the prognosis of the fracture.
Materials and methods; In 6256 women from 61 towns of northern Poland aged 40-90 voluntarily reporting to our Out¬patient’s clinic had a BMD examination of the forearm by the DTX 100 apparatus after answering a questionnaire in which each subject had been asked about the fractures due to a low trauma after the age of 40. We compared the results of the BMD examination of the distal forearm in women with and without a fracture in some of the life decades.
Results: Among 1135 women with t-score of the distal or ultradistal area of the forearm lower than or equal to -2.5SD a fracture was reported by 363 subjects what constitutes around 32.0% of fracture was higher than in the group with fractures. The differences were statistically significant (p< 0.0005). The results of the measurements are shown in the table below.

Conclusions: A 3-fold higher percentage of subjects with a fracture among the women with a low forearm BMD result in comparison to the 'healthy’ subjects and the differences between BMD in some age groups suggest that the forearm examination might be a good predictor of fracture but the assessment of a fracture risk coefficient is possible only after many years of studies following the risk of fracture.

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 750 – 756

Efekt diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet z niedowagą, z osteoporozą: badanie randomizowane, kontrolne
(Effects of dietary improvement on bone metabolism in elderly underweight women with osteoporosis: a randomised controlled trial)
Geeta Hampson (1) , Finbarr C. Martin (2), Kate Moffat (3), Sashie Vaja (1), Suki Sankaralingam (1), Joseph Cheung (1), Glen M. Blake (4) and Ignac Fogelman (4)

(1) Department of Chemical Pathology, 5th Floor, North Wing, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(2) Elderly Care Unit, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(3) Department of Dietetics, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(4) Nuclear Medicine, Guy”s Hospital, London, UK

Abstrakt: Niedożywienie w starszym wieku przyczynia się do rozwoju osteoporozy i złamań kości. Celem badania była ocena efektu diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet. Kontrolowane, randomizowane badanie trwało 12 miesięcy. Udział wzięło 71 chodzących kobiet w wieku ≥ 70 roku życia z BMI ≤ 21 kg/m² i osteoporozą. Pacjentki podzielono na 2 grupy, grupa 1 (n = 35) otrzymywała wapń (1 g) oraz witaminę D (800 jednostek cholekalciferolu), grupa druga oprócz wapnia i witaminy (w ilości jak grupa 1) otrzymywała od 1 do 2 kartonów odżywki w postaci napoju zawierającej 300 Kcal, 12 g białka 11,6 g tłuszczów i 36,8 g węglowodanów w przeliczeniu 1 na jeden karton (grupa 2: n=36). Masę ciała i inne parametry oraz BMD oceniano na początku i na końcu badania. Biochemiczne markery obrotu kostnego były mierzone na początku badania, a następnie w 1, 3, 6, 9 i 12 miesiącu. W grupie 2 znacząco wzrosła masa ciała (średnia [SD] grupa 1: 0,15 (2,45); grupa 2: 2,66 (2,8) kg; P<0,001) oraz wzrosła grubość tkanki tłuszczowej (grupa 1: –0,26 (1,8), grupa 2: 1,9 (1,7) kg; P<0.001). BMD kręgosłupa, szyjki kości udowej i biodra (total) nie zmieniły się znacząco, chociaż obserwowano pozytywna tendencję w zakresie BMD biodra w grupie 2 (grupa 1: –0,5 (5,2), grupa 2: 1,25 (3,3) %; P=0.13). Oceniając podgrupy, niezależnie od podziału grupowego ze względu na rodzaj leczenia, obserwowano znaczącą różnicę w BMD kręgosłupa lędźwiowego i biodra (total) przy porównaniu pacjentek, które cechował spadek masy ciała (A) do tych które cechowało utrzymanie lub wzrost masy ciała (B) [średnia (SD) % zmian w BMD kręgosłupa lędźwiowego; A: –1,64 (3,75), B: 0,96 (2,75) P=0,013, biodro (total) A: –2,09 (6,0), B: 1,04 (3,3), P=0,05)]. W grupie 2 obserwowano znaczący spadek CTX (marker resorpcji kostnej) we krwi (% spadek po 3 miesiącach: grupa 1: 1 (8,7); grupa 2 32 (5,8); P<0,01). Znacząco wzrósł poziom osteoprotegeryny (OPG) we krwi w grupie 2, z maksymalnym wzrostem (27 %) obserwowanym w 6 (P<0,01) i 9 miesiącu (P<0,05). Ponadto stwierdzono niewielki wzrost w poziomie kostnej fosfatazy alkalicznej w 12 miesiącu w grupie 2 (% wzrost – grupa 1: 5 (5); grupa 2: 17 (6); P=0,05). Poziom osteokalcyny we krwi wzrósł w 12 miesiącu w grupie 2 (P=0,01). Wzbogacona dieta w grupie starszych kobiet z niskim BMI jest związana z redukcją kostnej resorpcji z niewielkim również, pozytywnym efektem w zakresie syntezy kostnej.

Słowa kluczowe: Starsze kobiety, niedożywienie, wskaźniki obrotu kostnego, osteoporoza, osteorpotegeryna.

XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia, W31
Krzysztof Kwiatkowski, Grzegorz Ratyński
Klinika Ortopedii Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii Medycznej w Warszawie 00-909 Warszawa, ul.Szaserów 128

Autorzy przedstawili wyniki leczenia aseptycznych obluzowań endoprotez stawu biodrowego z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych kości gąbczastej allogennej w plastykach rewizyjnych stawu biodrowego. Zabiegi operacyjne wzorowano na technice opracowanej przez R. Linga oraz T.J.J.M. Sloofa. W okresie od 1995 – 1999 wykonano 34 zabiegi alloplastyki rewizyjnej stawu biodrowego z powodu aseptycznego obluzowania elementów protez. W tej liczbie odnotowano 30 obluzowań protez cementowych Weller i 4 obluzowania protez bezcementowych P-M. Wiek chorych w chwili operacji wynosił od 34 do 79 lat (średnio 65,5 lat). W omawianej grupie było 26 kobiet i 8 mężczyzn. W każdym przypadku przy ponownym implantowaniu elementów endoprotez zastosowano rozdrobnione przeszczepy zamrożone kości gąbczastej allogennej, wypełniając nimi ubytki zrębu kostnego. Po zabiegu oceniano wgajanie się przeszczepów na podstawie zdjęć rtg wykonywanych w projekcjach PA i osiowej. Radiogramy wykonywano bezpośrednio po zabiegu oceniając poprawność osadzenia protezy oraz po 3-4, 6-8 tygodniach, 3 i 6 miesiącach, następnie po roku od zabiegu, oceniając stabilność osadzenia elementów i stopień przebudowy przeszczepów. Za potwierdzanie przebudowy przeszczepów przyjęto pojawienie się w badaniu rtg struktury beleczkowej w obrębie przeszczepu. Czas obserwacji chorych wynosił od 2,5 do 4 lat (średnio 3 lata). U tych chorych stosowano ocenę kliniczną wg kryteriów Merle d’Aubigne – Postel, skojarzoną z oceną radiologiczną. Odnotowano 24 wyniki dobre, 8 zadowalających i 2 powikłania w okresie pooperacyjnym pod postacią wczesnego powtórnego obluzowania elementów protezy. W przypadkach powikłanych po wykonaniu powtórnego zabiegu protezoplastyki rewizyjnej uzyskano wyniki zadowalające. Dobre wyniki tej metody leczenia autorzy przypisują właściwej kwalifikacji, poprawnej technice operacyjnej z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych allogennych kości gąbczastej odpowiednio przygotowanych do implantacji. Autorzy uważają, że powyższa metoda operacyjna jest godna polecenia.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s39-40.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7.

L15
Zapobieganie złamaniom bliższego końca kości udowej
E. Czerwiński
Klinika Ortopedii CMUJ, 31-501 Kraków, ul. Kopernika 19

Złamania bliższego końca kości udowej (BKKU) są najcięższymi powikłaniami osteoporozy. Powodują zagrożenie życia oraz największe skutki społeczno-ekonomiczne w zakresie osteoporozy. Liczba złamań BKKU będzie rosła w miarę wydłużania się średniej długości życia. Szacuje się, że w 1990 r. w świecie wystąpiło 1.66 mln złamań, a w roku 2050 będzie ich około 6.25 mln. Życiowe ryzyko złamania u kobiety wynosi ok. 16.5%, a śmiertelność po złamaniach dochodzi do 10-25%. Do złamania BKKU dochodzi skutkiem upadku, na który mają wpływ tzw. kliniczne czynniki ryzyka jak: wiek, zmniejszenie sprawności fizycznej, obniżenie równowagi ciała, osłabienie wzroku, leki sedatywne. Do tzw. szkieletowych czynników ryzyka złamania należą: niskie BMD, poprzednie złamanie, wysoki obrót kostny, geometria kości (długa szyjka kości udowej).
Zapobieganie złamaniom jest możliwe i skuteczne na tyle, na ile uda się usunąć lub zmniejszyć czynniki ryzyka. Leczenie bisfosfonianami wpływa na zwiększenie BMD i obniżenie obrotu kostnego. Badania HIP (Hip Intervention Program) przeprowadzono celem wykazania skuteczności residronianu, nowej generacji bisfosfonianu, w zapobieganiu złamaniom BKKU. Do badań włączono 9331 pacjentek. Badania były randomizowane, z podwójnie ślepą próba z kontrolną grupą placebo. Osobom leczonym podawano codziennie residronian (2.5 mg lub 5.0 mg) oraz suplementacje wapnia i witaminę D3.; natomiat kobiety w grupie placebo otrzymywały tylko suplementację jw. Badania wykonano w dwóch grupach. Do grupy I kwalifikowano kobiety w wieku 70-79 lat z zaawansowaną osteoporozą (T < -3.0). Do grupy II włączono kobiety w wieku ponad 80 lat na podstawie stwierdzonych klinicznych czynników ryzyka złamania szyjki kości udowej (niezależnie od BMD).
W 3 letnim okresie badań złamanie BKKU wystąpiło u 232 kobiet. W I grupie złamanie BKKU wystąpiło u 1,9% leczonych w porównaniu do 3,2 % w grupie placebo (zmniejszenie o 40%; p=0.009). Złamania BKKU były znacznie częstsze u chorych, które przebyły uprzednio złamanie kręgosłupa (w grupie leczonych 2.3%; 5.7% w gr. placebo; zmn. 60% p=0.003). Nie stwierdzono wpływu residronianu na częstość złamania BKKU w II grupie chorych (w grupie leczonych 4.2%; i 5.1% w grupie placebo). Wykazano, że resindronian jest skutecznym lekiem w zapobieganiu złamaniom BKKU u osób z osteoporozą natomiast nie wykazano tego działania u osób starych z klinicznymi czynnikami ryzyka.
Niezależnie od leczenia farmakologicznego zasadnicze znaczenie w zmniejszeniu ryzyka złamania BKKU jest zapobieganie upadkom poprzez modyfikacje czynników wewnętrznych (sprawność chorego, poprawa utrzymania równowagi, itp.) oraz zewnętrznych (eliminacja przeszkód w domu pacjenta i na zewnątrz).

L15
PREVENTION OF PROXIMAL FEMORAL FRACTURES
E. Czerwinski
Department of Orthopaedics, Med. Coll. Jagiellonian University, 31-501 Krakow, ul. Kopernika 19, Krakow, Poland

Proximal femoral fractures (PFF) are the most severe complica¬tions of osteoporosis. They are associated with a high rate of life risk threat and cause the highest economical and social burdens of osteoporosis. The number of PFF will increase further with the extension of the human lifespan. It is estimated that in the year 1990 1.66 mln fractures occurred and in 2050 the predicted value is 6.25 mln fractures. The life risk of a fracture in women is about 16.5% and the mortality rate after fracture reaches 10-25%. PFF are the effect of falls on which so-called clinical risk factors play an important role. These are: age, poor gait and body balance, poor sight, sedative medication. The so-called skeletal risk factors are: low bone mineral density, previous fracture, high bone turnover, bone geometry (long femoral neck).
Prevention of PFF can be successful as far as it is possible to eliminate or decrease the risk factors. Treatment with bispho-sphonates increases BMD and decreases bone turnover. The HIP (Hip Intervention Program) investigation was performed to prove the efficiency of residronate, a new generation bisphosphonate, in the prevention of PFF. 9331 women were included into the trial. They were randomised as, double blind placebo control investigations. In the treatment group a daily dose of residronate (2.5 mg or 5.0 mg) and a supplement of calcium and vitamin D3 was given. The placebo group received only calcium and vitamin D3. The investigation was performed in two groups. Into group I women of age 70-79 yrs with advanced osteoporosis (T<-3.0) were qualified. Group II included women with risk factors of PFF independent of BMD.
After 3 years follow up PFF occurred in 232 women. In group I PFF were seen in 1.9% of patients in comparison with 3.2% of group II (decrease 40%, p = 0.009). PFF were more frequent in patients who sustained previous vertebral fractures (in treatment group 2.3%; in the placebo group 5.7%; decrease 60%, p = 0.003). No effect of residronate was found on the frequency of PFF in group II (in treatment group 4.2%: in placebo group 5.1%). It was proven that residronate is an efficient drug in prevention of PFF in women suffering from osteoporosis however it was not seen in the elderly with clinical factors.
Independently from pharmacological intervention an essential role in the reduction of risk of PFF is prevention of falls by changing internal factors (improvement of gait, body balance, etc.) and external circumstances (removing obstacles in and around the home).

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 757 – 760

Identyfikacja czynników ryzyka złamań kości u pacjentów ze złamaniem dalszego końca kości przedramienia
Identification of risk factors for future fracture in patients following distal forearm fracture
D. Mulherin, S. Williams, J. A. Smith, J. Edwards, T. P. Sheeran and T. Price

Department of Rheumatology, Cannock Chase Hospital, Brunswick Road, Cannock, Staffordshire, WS11 2XY, United Kingdom

Abstrakt: Celem dla krajowych systemów zdrowotnych na całym świecie jest opracowanie strategii rozpoznania osób narażonych na wystąpienie niskoenergetycznych złamań. Sukces albo porażka narodowych strategii będzie zależeć od wielu lokalnych czynników, przeprowadzenia wielu badań, biorąc pod uwagę niedostateczną świadomość o profesjonalną jak i społeczną. Ważnym czynnikiem jest identyfikacja z ryzykiem złamań oraz ich właściwe leczenie. W badaniu oceniano efektywność opieki pielęgniarskiej w ocenie kobiet po złamaniach dalszego końca kości przedramienia, ze zwróceniem uwagi na czynniki ryzyka dla kolejnych złamań. Oceniano 202 kobiety, w wieku 69 lat (50-91 rok życia), z obecnym złamaniem dalszego końca kości przedramienia w przeciągu 9 miesięcy. 42 kobiety nie brały pełnego udziału w badaniu: były one znacząco starsze od pozostałej grupy (P<0,002). 148 pacjentek poddano ocenie ryzyka złamań, ryzyka złamań biodra i badaniu ultrasonograficznemu kości piętowej: 107 kobiet zostało poddanych badaniom w szpitalu, 41 kobiet wymagało wizyty i pomiarów w miejscu zamieszkania – druga grupa była znacząco starsza (P<0,0002). Ze 148 pacjentek 76 (51 %) miało jeden lub więcej czynnik ryzyka upadku: grupa ta cechowała się znacząco starszym wiekiem ( P<0,0002) i częściej wymagała wizyt domowych (P<0,002). 27 (18 %) pacjentek cechowało wzmożone ryzyko złamania biodra w przyszłości : również ta grupa cechowała się znacząco starszym wiekiem ( P<0,0002) i częściej wymagała wizyt domowych (P<0,0005). 91 pacjentek (61 %) miało w ocenie T-score kości piętowej poniżej T-score – 2,0 i było kierowanych do badania DXA: również ta grupa cechowała się znacząco starszym wiekiem ( P<0,0002) i częściej wymagała wizyt domowych (P<0,05). W badaniu DXA stwierdzono osteoporozę u 47 osób (52 %) cechujących się niskim spadkiem T-score, osteopenię u 31 osób, prawidłową gęstość kości u 13 osób. Z 76 pacjentów z obecnym ryzykiem upadku, 31 (41 %) miało osteoporozę (wg DXA), z grupy pacjentów cechujących się ryzykiem złamania biodra, 12 (44 %) miało osteoporozę. Tylko 9 pacjentek (22 %), które wymagały wizyt domowych, nie miało czynników ryzyka upadku ani ryzyka złamania biodra oraz miało prawidłową gęstość kości, w porównaniu do 45 pacjentek (42 %) poddawanych badaniu w szpitalu. Badanie pokazało efektywność oceny ryzyka złamań kości w populacji, która już miała złamanie kości, problemem jest brak korzystania z takiej oceny pacjentów największego ryzyka.

Słowa kluczowe:

Densytometria kostna, upadek, kobieta, złamanie przedramienia, osteoporoza, ryzyko.

P.J.Biliński, E.Szymkowiak, D.Mątewski, J.Puchała, M.Śniegowski
Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu w Bydgoszczy.
Kierownik Kliniki: dr hab.n. med. P.J.Biliński

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W24

Celem pracy jest ocena wyników leczenia pacjentów, u których wykonaliśmy realloplastykę stawu biodrowego. .
W okresie od 1989 do 1999 w Klinice Ortopedii Akademii Medycznej w Bydgoszczy wykonaliśmy 1322 alloplastyki stawu biodrowego w tym 1033 cementowych i 289 bezcementowych. W tym samym czasie wykonaliśmy 40 realloplastyk stawu biodrowego. Wśród operowanych było aż 35 kobiet i tylko 5 mężczyzn. Przed i pooperacyjną kliniczną ocenę funkcji stawu biodrowego dokonaliśmy według Harrisa. Ocenę obluzowania protezy stawu biodrowego oparliśmy o podział według De Lee-Charnleya dla panewki i Gruena dla trzpienia. .
Sposób postępowania w realloplastyce uzależniony był od rodzaju obluzowania, oraz stopnia destrukcji kostnej. Najczęściej używaliśmy endoprotezy rewizyjnej osadzanej na cemencie kostnym. W przypadku dużego zniszczenia elementów kostnych panewki, stosowaliśmy pierścienie wzmacniające oraz przeszczepy kostne. Średnia wieku operowanych wyniosła 66,3 lat ( +/- 5,7) i wahała się od 58 do 80 lat. W grupie 40 pacjentów z wykonaną realloplastyką 37 miało pierwotnie założoną protezę cementową a 3 bezcementową. Obluzowanie w 17 przypadkach dotyczyło panewki, w 9 trzpienia, a w 14 obu komponentów protezy. U 36 pacjentów przyczyną realloplastyki było obluzowanie aseptyczne, a u 4 septyczny proces zapalny. .
Wyniki Przedoperacyjna ocena funkcji stawu biodrowego według Harrisa wyniosła średnio 48 punktów ( od 36 do 60 punktów). .
W czasie ostatniej kontroli pooperacyjnej , średnio 3,2 lat po zabiegu ( okres obserwacji waha się od 6 miesięcy do 7 lat ) średnia ocena funkcji stawu biodrowego według Harrisa wynosiła 79 punktów i wahała się od 64 do 90. .
Uzyskane dobre wyniki kliniczne, tylko w 80% odpowiadały dobrym wynikom w kontrolnym badaniu RTG. .
U jednej chorej lat 79 z 3 stopniem destrukcji miednicy według De Lee-Charnleya doszło do przemieszczenia całego konglomeratu (przeszczepów i implantu) do wnętrza miednicy. Chora ta nie wyraziła zgody na reoperacje. Pacjentka ta chodzi z użyciem kul łokciowych. Kliniczny wynik leczenia wyniósł 47 punktów w skali Harrisa. .
Wnioski:Im większa destrukcja i ubytek masy kostnej części panewkowej miednicy i trzonu kości udowe,. tym trudniejsze warunki stabilnej implantacji wszczepu i gorsze perspektywy zachowania dobrych wczesnych wyników leczenia operacyjnego.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s40-41.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7.

L16
Osteoporoza śródzapalna i posterydowa
Stefan Mackiewicz
Szpital im. J. Strusia – Oddział Reumatologii i Osteoporozy, ul. Szkolna 8/12, 61-833 Poznań.

W chorobach zapalnych tkanki łącznej proces chorobowy prowadzi do osteoporozy u 30 – 50% chorych nie leczonych gks. Dlatego w aktywnym zapaleniu trudno jest ustalić w jakim stopniu gks nasilają ten proces. Interakcja cytokiny – gks może prowadzić do przeciwstawnego efektu biologicznego obu grup cząsteczek operujących w zapaleniu. Stąd wnioski praktyczne wynikające z leczenia chorych gks są dość rozbieżne.
Największy ubytek masy kostnej zachodzi w ciągu pierwszych 6-12 miesięcy terapii, potem stopniowo maleje, ale nadal przewyższa 2-3 krotnie wartości fizjologiczne. Wielokrotne badania tzw. dawki bezpiecznej wykazały, że najwyższe ryzyko powikłań występuje przy dawce powyżej 7 mg/dobę stosowanej przez okres powyżej 6 miesięcy. Należy podkreślić, że ryzyko złamania nie zależy tylko od ubytku masy kostnej, lecz także od zaburzeń mikroarchitektury i sprężystości kości.
Z własnych obserwacji opartych na materiale 200 chorych z chorobami tkanki łącznej wynika, że najczęściej dochodzi do złamania kompresyjnego kręgów i to zarówno u chorych leczonych jak i nie leczonych gks. Aż u jednej trzeciej chorych złamania nie są dostrzegane. Badania wykonane u różnych chorych wykazały, że najczęściej w wyniku procesu zapalnego dochodzi do osteoporozy w reumatoidalnym zapaleniu stawów (rzs) i to zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
Badania porównawcze wykonane w dwóch odpowiednio dobranych grupach chorych na rzs, z których jedna obejmowała osoby leczone gks przez ok. 7 lat w dawce nie przekraczającej 7 mg/dobę, a druga w tym samym okresie nie pobierała nigdy gks, nie wykazały istotnych różnic w ocenie masy kostnej kręgosłupa, szyjki kości udowej, jak i przedramieniu. Nieznaczne różnice notowano w badaniu ultradźwiękowym, tzn. zaburzenia przewodzenia i tłumienia fali ultradźwiękowej.

L16
GLUCOCORTICOSTEROID INDUCED OSTEOPOROSIS
Stefan H. Mackiewicz
Department of Rheumatology and Osteoporosis Unit, Joseph’s Strutius Hospital, ul. Szkolna 8/12, 61-833 Poznan, Poland

The study in chronic autoimmune diseases revealed abnormal bone mass values in 30-50% of individuals not treated with glucocorticosteroids (Gks). In highly active forms of these diseases it is difficult to establish whether the loss of bone mass is a consequence of inflammation or caused by Gks therapy. Proinflammatory cytokines and Gks operate on different levels producing opposite effects.
The most marked bone loss takes place in the first 6 months of Gks therapy, thereafter gradually diminishing. The dose of prednisone not exceeding 7 mg/24 hrs has been considered as 'safe’ in terms of bone remodeling. The fracture risk factor however, does not correlate with the results obtained in densitometry.
Based on our own experience with two hundred patients with rheumatoid arthritis and SLE the most common location of fractures were vertebrae and the incidence of these was equally distributed among Gks treated and non treated patients.
Following seven years of therapy with low doses of prednisone the values of bone mass loss and the percentages of fractures did not differ between individuals treated in comparison to the group of patients matched by sex and age – not treated with Gks.

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 761-767

Gęstość mineralna kości i metabolizm kostny u pacjentów z dystrofią mięśniową Duchenne
Bone mineral density and bone metabolism in Duchenne muscular dystrophy
M. L. Bianchi (1) , A. Mazzanti (2), E. Galbiati (1), S. Saraifoger (1), A. Dubini (1), F. Cornelio (2) and L. Morandi (2)

(1) Bone Metabolic Unit, Istituto Auxologico Italiano IRCCS, via L. Ariosto 13, 20145 Milano, Italy

(2) Istituto Nazionale Neurologico C. Besta, Milano, Italy

Abstrakt: Jak do tej pory przeprowadzono niewiele badań dotyczących gęstości mineralnej kości i metabolizmu kostnego u pacjentów z dystrofią mięśniową Duchenne (DMD). DMD jest ciężką postępującą chorobą układu mięśniowego prowadząca do śmierci w młodym wieku. Brak jest leczenia przyczynowego, zastosowanie kortykosteroidów spowalnia postęp choroby. Jednakże przedłużona sterydoterapia jest obciążona wysokim ryzykiem rozwoju osteoporozy. Celem obecnego badania była ocena gęstości mineralnej kości i hormonów wapniotropowych w grupie dzieci z obecnym DMD leczonych i nieleczonych kortykosteroidami. Gęstość mineralna kości była oceniana poprzez DXA kręgosłupa lędźwiowego i dla całego ciała. Oceniano poziom wapnia, fosforu, poziom markerów obrotu kostnego oraz hormonów wapniotropowych. W badaniu uczestniczyło 32 dzieci z rozpoznaną DMD: 21 w trakcie długotrwałej terapii prednizolonem, 10 dzieci nie przyjmujących sterydów. U wszystkich pacjentów gęstość mineralna kości była niższa niż charakterystyczna dla wieku, niższa w grupie przyjmującej sterydy. BMD kości tułowia i kończyn dolnych było bardziej obniżone niż dla kończyn górnych, zwłaszcza w grupie przyjmującej sterydy. Obserwowano wyraźne obniżenie BMD, hipokalciurię, obniżenie poziomu witaminy D, wzrost markerów obrotu kostnego, zwłaszcza w grupie przyjmującej sterydy. Podsumowując u pacjentów z DMD stwierdzono obniżony poziom BMD, zaburzenia gospodarki wapniowej, które pogarszały się w trakcie stosowania sterydoterapii. Dlatego niezbędna jest stała kontrola BMD i parametrów gospodarki wapniowej u pacjentów z DMD, zwłaszcza obecnie, kiedy sterydoterapia jest stosunkowo często stosowana w leczeniu DMD.

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, markery obrotu kostnego, kortykosteroidy, dystrofia mięśniowa Duchenne, parathormon, metabolity witaminy D

Prof. dr med. Johannes Breitenfelder
Orthopaedic Clinic st. Vincenz-Hospital
Danziger str. 17 D-33034 Brakel/Germany

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W18

Stałe rosnąca liczna totalnych alloplastyk stawu biodrowego spowodowała odpowiedni wzrost w ilości obluzowania implantów i konieczność wykonywania alloplastyk rewizyjnych. Bezcementowy system rewizyjny Bicontact jest jedną z możliwości rozwiązania tego problemu. Trzpień rewizyjny jest implantem tytanowym bardzo przypominającym model standardowy w swojej geometrii części bliższej, ale zaprojektowany w różnych długościach w części dalszej dla uzyskania fiksacji trzpienia podobnej jak w gwoździu śródszpikowym. Aby polepszyć stabilność rotacyjną i zminimalizować osiadanie trzpienia trzpień wyposażony jest w dwa otwory dla zablokowania implantu. .
Implant rewizyjny jest stosowany pierwotnie u pacjentów z obluzowaniem trzpienia oraz rozległymi ubytkami łożyska kostnego w zakresie bliższego odcinka uda. .
Jedynie w 15-25% przypadków taki trzpień musi zostać użyty, w pozostałych przypadkach można zastosować trzpień standardowy. .
Pytanie, jaki trzpień jest wskazany w rewizji zależy od stanu łożyska kostnego w bliższym odcinku uda. .
W przypadkach destrukcji łożyska kostnego konieczne jest zastosowanie przeszczepów kostnych z banku tkanek. Istnieją różne rodzaje przeszczepów kostnych: .
1.

• rozdrobnione korowo-gąbczaste

2.

• płaty koro-gąbczaste

3.

• przeszczepy segmentarne

Przeszczepy kostne odgrywają istotną rolę we wbudowaniu impantu rewizyjnego. Zasada systemu rewizyjnego Bicontact dostarcza dużych możliwości dla operatora w przypadkach obluzowanych trzpieni po alloplastyce pierwotnej. W zależności od właściwych wskazań i poprawnej technice operacyjnej w wysokim procencie można uzyskać dobrą stabilizaję sytuację z długim dobrym wynikiem dla naszych pacjentów. .
Wczesne wyniki zastosowania tego systemu w naszej klinice zostaną przedstawione.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s41-42.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7.

L17
Osteoporoza w wybranych endokrynopatiach
Andrzej Milewicz, Diana Jędrzejuk
Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej we Wrocławiu, 50-367 Wrocław, Wybrzeże L. Pasteura 4

Wydaje się, że wszelkie choroby dotyczące gruczołów wewnętrznego wydzielania mają większy lub mniejszy wpływ na obrót kostny. Nadczynność przytarczyc należy do stosunkowo często występujących lecz rzadko rozpoznawanych chorób endokrynologicznych. Ostatnio z powodu rozpowszechnienia się densytometrii zwiększyła się możliwość wcześniejszej diagnostyki tej choroby. Najczęstsza endokrynologiczna przyczyna osteoporozy to zaburzenia prawidłowego stężenia hormonów płciowych. Zalicza się do nich np. jadłowstręt psychiczny, menopauzę w młodym wieku, zespół Klinefeltera lub Kallmanna. Wiadomo też, że choroby przysadki mózgowej prowadzące do hipogonadyzmu będą odpowiedzialne za obniżoną gęstość kości. Narażenie organizmu na ponadfizjologiczne stężenia kortyzolu wynikające z jego endogennej nadprodukcji (zespół i choroba Cushinga) w zależności od czasu trwania choroby mogą prowadzić do osteopenii i osteoporozy. Wydaje się, że podobna zależność występuje w przypadku incidentaloma i wyspiaków.
W ostatnich latach zwiększyły się możliwości diagnostyki obrazowej i biochemicznej chorób endokrynologicznych, wobec czego długość trwania objawów chorobowych do czasu rozpoznania znacznie się skróciła. Rodzaje przyczynowej i objawowej terapii osteopenii czy ostepoporozy, które towarzyszą endokrynopatiom są coraz bardziej nowoczesne. Wobec stale zwiększającej się ilości negatywnych czynników zewnętrznych i chorób towarzyszących np. endokrynologicznych obniżających gęstość kości coraz częściej będziemy mieć do czynienia z osteoporozą wtórną o czym powinniśmy pamiętać.

L17
OSTEOPOROSIS AND ENDOCRINE DISORDERS
Andrzej Milewicz, Diana Jedrzejuk
Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej we Wroctawiu, 50-367 Wroclaw, Wybrzeze L. Pasteura 4, Poland
It seems that each of the endocrine diseases have an influence (more or less) on bone turnover. The frequency of hyperparatyr-oidism is relatively high but the process of reaching the diagnosis is rather poor. World-wide use of bone densitometry allows for earlier recognition of the disease. The most frequent endocrine reasons of osteoporosis are disturbances in the levels of sex hormones i.e. anorexia nervosa, premature ovarian failure, Klinefelter or Kallmann’s syndroms. It is well known that diseases of pituitary gland leading to hypogonadism are responsible to decreasing bone mineral density. Exposure to supra-physiologi¬cal levels of cortisol resulting in endogenous over-production (Cushing’s syndrome and disease) depending on disease duration may lead to osteopenia and osteoporosis. Similar dependence are often observed in incidentaloma and islet cell adenomas.
In the last years the possibilities of imaging and biochemical diagnostics of endocrine diseases are higher. The duration of symptoms of the disease process to reaching a diagnosis is shortened. The possibility of treatment of osteopenia or osteoporosis is high.

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 768-772

Wpływ siły mięśniowej, aktywności fizycznej i masy ciała na masę kostną w badaniu populacyjnym 1004 kobiet w starszym wieku
Influence of muscle strength, physical activity and weight on bone mass in a population-based sample of 1004 elderly women

P. Gerdhem , K. A. M. Ringsberg, K. Åkesson and K. J. Obrant

Department of Orthopaedics, Malmö University Hospital, SE-205 02 Malmö, Sweden

ność fizyczna jest związana z większą masą kostną I mniejszym ryzykiem złamania kości, jest więc zalecana w starszym wieku celem zmniejszenia ryzyka złamań kości. Celem badania była ocena wpływu takich czynników jak aktywność fizyczna, siła mięśniowa, masa mięśniowa i masa ciała na masę kostną kobiet w starszym wieku. Oceniano wpływ siły mięśni izometrycznych uda, poziom aktywności fizycznej (oceniany przez pacjentkę), budowę ciała i masę ciała na gęstość mineralną kości (BMD) – w ocenie DXA dla całego ciała, biodra i kręgosłupa. W badaniu brały udział 1004 kobiety, wszystkie powyżej 75 roku życia, uczestniczące w badaniu OPRA (Malmö Osteoporosis Prospective Risk Assessment). Aktywność fizyczna i siłą mięśniowa wpływały 1-6 % na zmienność masy kostnej, podczas gdy masa ciała i korelujące z nią zmienne jak np. masa tkanki tłuszczowej, beztłuszczowa masa ciała w znacznie większym stopniu wpływały na zmienność masy kostnej. Wykorzystując model regresji krokowej wykazano, iż zmienną o największym wpływie na masę kostna jest masa ciała (15-32 % w zależności od miejsca pomiaru masy kostnej). Wyniki naszego badania sugerują, iż u kobiet w starszym wieku główne czynniki ochraniające przed złamaniami kości, związane z aktywnością fizyczną nie działają w mechanizmie wzrostu masy kostnej. Utrzymanie lub nawet wzrost masy ciała ma prawdopodobnie korzystny wpływ na układ kostny, jednakże nadmierny wzrost masy ciała może mieć niekorzystny efekt na zdrowie. Trening fizyczny może mieć korzystny wpływ u starszych kobiet, ponieważ poprawia równowagę koordynację, mobilność i w ten sposób wpływa na zmniejszenie ryzyka złamań kości.

Słowa kluczowe: masa ciała, masa kostna, siła mięśniowa, aktywność fizyczna

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W8)

Król R.
Klinika Ortopedii i Traumatologii PAM w Szczecinie

Szereg czynników warunkuje pomyślny wynik realloplastyki stawu biodrowego. Jednym z podstawowych warunków jest stabilne zakotwiczenie panewki endoprotezy w miejscu fizjologicznego położenia, z pełnym oparciem o elementy kostne. Spełnienie tego ostatniego wymogu jest trudne w przypadku migracji ku górze pierwotnie wszczepionej panewki endoprotezy. Sytuacja ta wymaga uzupełnienia różnej wielkości ubytków kostnego stropu panewki w czasie realloplastyki. Celem pracy jest przedstawienie odległych wyników rekonstrukcji stropu panewki litym przeszczepem korowo-gąbczstym w realloplastyce stawu biodrowego. .
Materiał stanowi 36 chorych /14 mężczyzn i 22 kobiety/ w wieku 58-67 lat, leczonych operacyjnie w latach 1988-1998. Czas, jaki upłynął od wykonania pierwotnego zabiegu endoprotezoplastyki do chwili realloplastyki wynosi średnio 10 lat. U wszystkich w omawianej grupie do wypełnienia ubytku w kostnym stropie panewki użyto litego przeszczepu korowo-gąbczastego hetero- lub homogennego, który stabilizowano wg techniki zaproponowanej przez Żuka. .
Radiologiczne cechy wgajania się przeszczepu oceniałem według Garbera i Harrisa uwzględniając zrost przeszczepu z kością miednicy uwapnienie i stopień wtórnej resorbcji przeszczepu oraz pokrycie panewki endoprotezy przez przeszczep. .
Cechy wgajania się przeszczepu i pełną przebudowę kostną stwierdziłem u 20 pacjentów w okresie 10-12 miesięcy. U 14 proces wgajania trwał 18-24 miesięcy. U wszystkich po okresie demineralizacji świadczącej o unaczynieniu przeszczep ulegał wgojeniu i nastąpiła przebudowa zapewniająca dobre oparcie i stabilizację wszczepionej panewce. .
U dwojga operowanych po okresie 18 miesięcy nastąpiła liza przeszczepu i ponowne obluzowanie panewki endoprotezy.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s43.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7-s8.

L19
Epidemiologia wybranych czynników ryzyka osteoporozy i ich wpływ na gęstość kości kobiet
J. Szechiński K. Gruszecka-Marczyńska, H. Śmiechowicz
Zakład Reumatologii AM Wrocław 53-137 Wiśniowa 36

Przebadaliśmy 509 losowo wybranych kobiet w wieku od 35 do 80 lat. Pomiarów densytometrycznych dokonywaliśmy aparatem DPX-IQ firmy Lunar w L2-L4 oraz szyjce kości udowej. U każdej badanej określiliśmy występowanie czynników ryzyka osteoporozy.

Results
• t-score pomiaru L2-L4 badanych kobiet 

·      t-score pomiaru kości udowej wśród badanych kobiet

Uzyskaliśmy dodatnie, znamienne statystycznie, korelacje gęstości kości z następującymi czynnikami ryzyka:
masą ciała, wzrostem, BMI, HTZ, hormonalną antykoncepcją, zawartością wapnia w diecie.
Ujemne, znamiennie statystycznie zależności obserwowaliśmy dla: wieku pierwszej i ostatniej miesiączki, trwania okresu miesiączkowania i menopauzy, ubytku wzrostu, palenia tytoniu, spożycia kawy, złamania szyki kości udowej w rodzinie.

L19
EPIDEMIOLOGY OF RISK FACTORS OF OSTEOPOROSIS IN WOMEN AND THEIR BONE MINERAL DENSITY
J. Szechinski, K. Gruszecka-Marczynska, H. Smiechowicz,
Department of Rheumatology, Medical Academy 53-137 Wroclaw al. WiSniowa 36, Poland

509 women aged 35 to 80 years were invited to attend for osteoporosis screening. All patients had a bone mineral density (BMD) measurement of lumbar spine and hip (neck) using DEXA. All subjects completed an risk factor questionnaire.

Results

• Lumbar spine t-score

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 773-779

Rola fizykoterapii u pacjentów po złamaniach osteoporotycznych
Critical appraisal of physical rehabilitation measures after osteoporotic vertebral fracture

Mehrsheed Sinaki

Department of Physical Medicine and Rehabilitation, Mayo Clinic, 200 First Street, Rochester, MN 55905, USA

Abstrakt: Osteoporoza jest schorzeniem asymptomatycznym, aż do momentu złamania kości. Złamania kręgów, często nie dają objawów i są diagnozowane przypadkowo, przy okazji badań radiologicznych. Obecność złamań kręgów u pacjentów z nieobecnymi w wywiadzie innymi czynnikami, mogącymi mieć związek ze złamaniami, są patognomiczne dla osteoporozy kręgosłupa. Osteoporotyczne złamania kręgów i kyfotyczna postawa nie są już objawami, co do których brak jest zupełnie skutecznych metod terapeutycznych. Ćwiczenia fizyczne obniżają ryzyko złamań kręgów. Edukacja propriocepcyjna przyczynia się do poprawy świadomości na temat utrzymywania prawidłowej postawy, równowagi, ruchu. Celem artykułu jest ocena roli fizykoterapii u pacjentów po złamaniach osteoporotycznych.

Słowa kluczowe: równowaga, złamanie, propriocepcja stawowa, rehabilitacja w przebiegu osteoporozy

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W9)

Solgaard S, Retpen JB, Nickelsen T, Ehrenbjerg M, Nielsen M
Department of Orthopedic, Hillerød Hospital and Copenhagen University Hospital, Denmark.
Adres: S. Solgaard, Departments of Orthopaedics, Hillerød Hospital, DK-3400, Hillerød, Denmark

Przedstawiono wstępne kliniczne i radiologiczne wyniki 241 rewizji części udowej endoprotez z użyciem ubitych przeszczepów allogennych w połączeniu z długą bezcementową protezą rewizyjną. Zostały przedstawione szczegóły techniki i zademonstrowane reprezentatywne przypadki. Wszystkie przypadki operowane były z powodu aseptycznego obluzowania pierwotnie cementowej (216 przypadków) lub bezcementowej (25 przypadków) protezy biodra. Ubytki kostne były ocenione zgodnie z klasyfikacją Engh’a i we wszystkich przypadkach z 2 (102 przypadki) i 3 (109 przypadków) stopniem utraty kości zastosowano przeszczep allogenny. 51 pacjentów obserwowano przez ponad 4 lata (średnio 58 miesięcy), 36 z nich nie odczuwało bólu, u 14 ból był lekki i tylko u jednego wystąpił silniejszy ból. .
Badanie radiologiczne wykazało naprawę warstwy korowej w 23 przypadkach, przebudowę beleczkową w 41 przypadkach i obydwa te procesy w 21 przypadkach. Złamania śródoperacyjne wystąpiły w 36 przypadkach, głównie w czasie usuwania starego cementu i w 8 przypadkach proteza uległa zwichnięciu jeden lub więcej razy. .
Do tej pory u 18 z 241 pacjentów wykonano re-rewizję: 4 z powodu infekcji, 4 z powodu nawracającego zwichnięcia, 1 z powodu złamania kości udowej i tylko w 8 przypadkach (3.3%) z powodu aseptycznego obluzowania umieszczonej w wyniku rewizji bezcementowej protezy. Stwierdzamy, że wstępne wyniki tej metody są zadowalające, z jak dotąd małą częstością aseptycznego obluzowania i co najważniejsze nie odnotowaliśmy przypadków nawrotowej osteolizy.