XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s44-45.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s8.

L20
Zmiana gęstości mineralnej kości podczas stosowania ciągłej hormonalnej terapii zastępczej
S. Radowicki, K. Skórzewska
Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Akademii Medycznej w Warszawie, 00-315 Warszawa, ul. Karowa 2

Najczęstszymi przyczynami powstawania osteoporozy u kobiet są zaburzenia hormonalne, prowadzące do znacznego obniżenia stężenia estrogenów we krwi. Złotym standardem w leczeniu osteopenii i osteoporozy w tych przypadkach jest hormonalna terapia zastępcza (HRT).
Celem pracy była ocena zmian gęstości mineralnej kości u kobiet pomenopauzalnych, przyjmujących różne preparaty, stosowane w ciągłej hormonalnej terapii zastępczej.
Materiał i metody: Do badania zakwalifikowano 52 kobiety po menopauzie (47-63 lata, średnio 54,1 ± 4,1 lat) stosujące ciągłą hormonalną terapię zastępczą. 28 kobiet otrzymywało doustnie 2 mg 17b-estradiolu w połączeniu z 1 mg octanu noretisteronu (Kliogest® Novo Nordisk), 12 badanych otrzymywało tibolon 2,5 mg (Livial® Organon) a 12 przezskórnie 50 mg 17b-estradiolu/dobę w połączeniu z 5 mg octanu norethisteronu doustnie (Estraderm TTS 50® Novartis, Norethisteron ® Jelfa). Przed rozpoczęciem leczenia oraz po 12 miesiącach jego trwania oceniano gęstość mineralną kości w obrębie kręgosłupa lędźwiowego (Lunar DPX).
Wyniki przedstawiono na wykresie: Po 12 miesiącach leczenia stwierdzono znamiennie statystyczny przyrost gęstości tkanki kostnej u pacjentek stosujących ciągłą HRT odpowiednio o 3,9%; 3,7% i 3,9%. Nie stwierdzono znamiennych statystycznie różnic w gęstości mineralnej kości pomiędzy poszczególnymi preparatami.
Wnioski: Ciągła hormonalna terapia zastępcza prowadzi do zwiększenia gęstości mineralnej kości u kobiet pomenopauzalnych. Nie stwierdza się znamiennych statystycznie różnic pomiędzy poszczególnymi preparatami w zwiększeniu masy kostnej u leczonych kobiet.

L20
CHANGES IN BONE MINERAL DENSITY IN
POSTMENOPAUSAL WOMEN TREATED WITH CONTINOUS HORMONAL REPLACEMENT THERAPY
S. Radowicki, K. Skorzewska,
Department of Gynaecological Endocrinology, Medical University Warsaw, 00-315 Warszawa, ul. Karowa 2, Poland

The postmenopausal osteopenia or osteoporisis in women results most commonly from hormonal disturbances such as hypoestrogenism. The gold standard in the treatment postmeno-pausal osteoporosis is hormone replacement therapy (HRT).
The aim of the study was an estimation of the various regimens of continuous hormone replacement therapy on bone mass density in postmenopausal women.
Material and methods: 52 postmenopausal women (aged 47¬63 years, mean 54,1 ± 4,1 years) treated with various continuous HRT. 28 patients orally received 2 mg 17p-estradiol and 1 mg noretisterone acetate (Kliogest® Novo Nordisk), 12 women received tibolon 2,5 mg (Livial® Organon) and 12 women transdermal 50 |mg17p-estradiol/day and 5 mg norethisteron acetate orally (Estraderm TTS 50® Novartis, Norethisteron® Jelfa). Before and after 12 months of treatment lumbar densitometry (Lunar DPX) was performed.
The results are shown in the figure: After 12 months of treatment bone density increased significantly in all women accordingly 3,9%; 3,7% and 3,9%. There were no statistically significant differences between all treatment regimens.
Conclusions: Continuous hormone replacement therapy in¬creased bone mineral density in postmenopausal women. All regimens used showed similar effectives in osteopenia and osteoporosis treatment

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 780 – 784

Złamania w przebiegu osteoporozy: niewykorzystane możliwości interwencji
Osteoporotic fracture: missed opportunity for intervention
Leah Port (1), Jacqueline Center (1), N. Kathy Briffa (2), Tuan Nguyen (1), Robert Cumming (3) and John Eisman (1)

(1) Bone and Mineral Research Program, Garvan Institute of Medical Research, St Vincent”s Hospital, 384 Victoria Street, 2010 Sydney, NSW, Australia

(2) Curtin University of Technology, Sheraton Park, WA, Australia

(3) Department of Public Health, University of Sydney, Sydney, NSW, Australia

Abstrakt: Ponieważ złamania kości są związane ze wzrostem ryzyka kolejnych złamań, pacjenci z obecnymi w wywiadzie, przebytymi złamaniami stanowa grupę, która powinna być celem terapeutycznym redukcji prawdopodobieństwa złamań w przyszłości. Celem badania była ocena czy uprzednie złamania kości w przebiegu osteoporozy wpływają na rodzaj terapii pacjentów ze złamaniami biodra. Wszystkie złamania biodra były zaopatrywane w dwóch największych Szpitalach Uniwersyteckich, Uniwersytetu Nowa Południowa Walia, Sydney, Australia, w ciągu 12 miesięcy pomiędzy lipcem 1997 roku a czerwcem 1998 roku, dane odtwarzano retrospektywnie na podstawie dokumentacji medycznej. Oceniano rozkład demograficzny, częstość, lokalizacje złamań, rodzaj terapii przy zgłoszeniu się do szpitala. Stwierdzono 348 bezurazowych złamań biodra w ciągu 12 miesięcy. 45 % pacjentek z grupy 251 kobiet i 30 % z grupy 97 mężczyzn ze złamaniem biodra w przebiegu osteoporozy podawało w wywiadzie obecność wcześniejszego złamania kości, u 19 % kobiet i 8 % mężczyzn były to złamania biodra. Z grupy pacjentów z obecnymi uprzednio złamaniami, tylko 18 % kobiet i 7 % mężczyzn, stosowało terapię antyosteoporotyczną. Nawet wśród pacjentów z obecnymi wcześniej złamaniami biodra, tylko 21 % kobiet i żaden z mężczyzn stosowało właściwą terapię. Duży odsetek pacjentów cierpiących z powodu złamania biodra, podawał objawy sugerujące złamanie. Pomimo faktu, iż większy odsetek pacjentów z obecnymi w wywiadzie wcześniejszymi złamaniami otrzymywał terapie niż było to w grupie bez takiego wywiadu, generalnie jednak odsetek terapii był za niski i większość pacjentów wysokiego ryzyka nie otrzymywała terapii, która jak wiemy, obniżyłaby ryzyko następnych złamań.

Słowa kluczowe:

Osteoporoza, złamanie biodra, wcześniejsze złamania, terapia antyosteoporotyczna

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (WII)

Joseph Schatzker, MD., F.R.C.S. (C)
Sunnybrook and Women’s Health Science Center, 2075 Bayview Avenue, Toronto, Ontario. Canada M4N 3M5

Wprowadzenie płytki kłykciowej przez AO w latach sześćdziesiątych zrewolucjonizowało leczenie tego złamania. Liczne publikacje z ostatnich 30 lat potwierdzają wyższość nowoczesnych metod AO w leczeniu złamania nadkłykciowego. Pełna klasyfikacja złamań nadkłykciowych w znacznym stopniu pomaga chirurgom w podejmowaniu decyzji. Bardziej od klasycznego nacięcia bocznego preferuje się dojście chirurgiczne okołorzepkowe przyśrodkowo w linii środkowej. Szczegółowe zrozumienie anatomii chirurgicznej dystalnej części kości udowej zapobiega technicznym nieszczęśliwym wypadkom przy zabezpieczaniu stabilnego unieruchomienia. Stworzono atraumatyczne techniki nastawiania złamań mające zapobiegać dewitalizacji odłamów pośrednich, co pozwala na zespolenie mostujące i eliminuje konieczność stosowania przeszczepów kostnych w złamaniach wieloodłamowych. W przeszłości, niepowodzenie przeszczepów kostnych w leczeniu złamań wieloodłamowych było najczęstszą przyczyną niepowodzeń dotyczących unieruchomienia. Obecnie urządzeniami stosowanymi do stabilizacji zespoleń są: klasyczna płytka kłykciowa, dynamiczna śruba kłykciowa, kłykciowa płytka podtrzymująca i wsteczny nadkłykciowy gwóźdź udowy. Wybór implantu zależy od swoistego wzoru złamania i współistniejących urazów tkanek miękkich, równoległych urazów kończyn i ogólnoustrojowych, wieku pacjenta i obecności osteoporozy. Otwarte złamanie nadkłykciowe stanowi unikalny problem wymagający ostrożnej oceny i stopniowania w rekonstrukcji. Nawet jeżeli ulegną zakażeniu, po właściwej stabilizacji w 80% osiągnięte zostaną satysfakcjonujące wyniki. Złamanie nadkłykciowe w obecności całkowitej protezy kolana jest bezwzględnym wskazaniem do stabilizacji chirurgicznej. To oraz osteoporoza stwarzają swoiste wyzwanie wymagające do osiągnięcia sukcesu terapeutycznego wyspecjalizowanych technik unieruchamiania. Uraz wielokrotny z uszkodzeniami wielonarządowymi i pewnymi swoistymi towarzyszącymi urazami stawowymi takimi jak złamania rzepki lub złamania plateau kości piszczelowej pogarszają wynik leczenia. Przy zastosowaniu nowoczesnych metod leczenia chirurgicznego, młodzi pacjenci z izolowanymi złamaniami typu A, typu B i C1 lub C2 mogą spodziewać się w wyniku leczenia normalnego funkcjonowania kolana. Złamania typu C3 oraz złamania otwarte wciąż są wyzwaniem a ich zejście zależy od stopnia początkowego zniszczenia chrząstki stawowej, stopnia fragmentacji i przemieszczenia kości i stopnia zniszczenia tkanek miękkich. Uraz chrząstki stawowej i ciężka osteoporoza pozostają nadal dwoma najważniejszymi nierozwiązanymi problemami w chirurgii złamań.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s45-46.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s8.

L21
Menarche, menopauza, starzenie się a gęstość mineralna kośćca mieszkanek Wrocławia
Ewa A. Jankowska, Alicja Szklarska, Monika Łopuszańska
Zakład Antropologii PAN, 50-951 Wrocław, ul. Kuźnicza 35

Cele pracy były następujące: 1) zbadanie, który z czynników, starzenie się czy menopauza, ma większy wpływ na gęstość mineralną kośćca (BMC) zdrowych kobiet oraz 2) oszacowanie wpływu wieku menarchy, liczby lat płodnych i czasu, który upłynął od momentu wkroczenia w okres menopauzy na stan kośćca obwodowego. Materiał stanowiła grupa 968 kobiet (715 pre- i 253 postmenopauzalnych), w wieku 20-62 lat, zdrowych mieszkanek Wrocławia. BMC części beleczkowej, korowej i całej kości promieniowej zmierzono metodą pQCT (Stratec 960). Informacje dotyczące wieku kobiet, wieku menarche i menopauzy oraz liczby lat płodnych uzyskano na podstawie danych ankietowych. Międzygrupowe różnice BMC testowano przy użyciu dwuczynnikowej analizy wariancji ANOVA. Menopauza i towarzyszące jej zmiany hormonalne wyraźnie obniżają gęstość mineralną kośćca, a jej wpływ jest silniejszy niż efekt wieku (wpływ menopauzy na BMC części beleczkowej F=17,50; p.<0,001, BMC części korowej F=5,71; p.=0,02 oraz BMC całej kości promieniowej F=11,41; p.<0,001). Wśród kobiet premenopauzalnych ujawnił się korzystny wpływ wczesnej menarche na stopień mineralizacji kośćca (dla BMC części beleczkowej F=7,77; p.<0,001, BMC części korowej F=3,63; p.=0,03 oraz BMC całej kości F=5,76; p=0,003). Jednak po menopauzie decydujące znaczenie dla stanu kośćca obwodowego kobiet mają czas, jaki upłynął od menopauzy (dla BMC części beleczkowej F=5,92; p.=0,003, BMC części korowej F=10,01; p.<0,001 oraz BMC całej kości F=11,52; p.<0,001) oraz wiek chronologiczny kobiet (dla BMC części korowej F=4,73; p.=0,003 oraz BMC całej kości F=5,42; p.=0,001).

L21
MENARCHE, MENOPAUSE, NORMAL AGING, AND BONE STATUS OF INHABITANTS OF WROC/LAW
Ewa A. Jankowska, Alicja Szklarska, Monika Lopuszanska,
Institute of Anthropology, Polish Academy of Sciences, 50-951 Wroclaw 56, ul. Kuznicza 35, Poland

The study was carried out in order: 1) to evaluate which factor, aging itself or the menopause, revealed the more detrimental effect on bone mineral content (BMC) of healthy women; 2) to assess the influence of the menarcheal age, the total number of reproductive years and the length of the period after menopause on BMC. Material comprised a group of 968 females (715 pre- and 253 postmenopausal), aged 20-62, healthy inhabitants of the city of Wroclaw, Poland. Trabecular, cortical and total BMC at the ultra-distal radius were measured by pQCT (Stratec 960). Age, age of menarche, age at menopause, a total number of reproductive years and a period after menopause were obtained through a questionnaire. The inter-group differences in BMC were tested using a two-way analysis of variance ANOVA. The fact of menopause significantly speeded up the decline in BMC and the impact of menopausal hormonal alterations was much stronger than that of the chronological age (the effect of menopause on trabecular BMC F=17,50; p. < 0,001, cortical BMC F=5,71; p.=0,02 and total BMC F=11,41; p. < 0,001). Among premenopausal women the positive influence of earlier menarcheal age on both trabecular, cortical and total BMC was revealed (for trabecular BMC F=7,77; p.< 0,001, cortical BMC F=3,63; p.=0,03 and total BMC F=5,76; p=0,003). On the contrary, among postmenopausal women their bone status was determined mainly by the length of the period after menopause (for trabecular BMC F=5,92; p.=0,003, cortical BMC F=10,01; p. < 0,001 and total BMC F=11,52; p. < 0,001) and the chronological age of examined women (for cortical BMC F=4,73; p.=0,003 and total BMC F=5,42; p.=0,001).

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W93)

Tomasz Mazurek, Bogusław Baczkowski, Adam Lorczyński
Katedra i Klinikai Ortopedii AM w Gdańsku 80-803 Gdańsk, ul. Nowe ogrody 4-6, tel/fax (0-58) 3021864

CELEM PRACY jest ocena wyników operacyjnego leczenia zerwań ścięgien prostowników okolicy nadgarstka w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów. MATERIAŁ: stanowi 29 chorych leczonych z powodu zerwania ścięgien prostowników. Zerwanie dotyczyło najczęściej ścięgna prostownika długiego kciuka ( 14 chorych ), prostowników palca małego i serdecznego u 8 chorych, prostowników palca małego u 5 chorych i prostowników palców III, IV, V u 2 chorych. Okres obserwacji wynosił od 2 lat do 12 lat, średnio 6,7 lat. Operacyjne leczenie polegało na wykonaniu transpozycji ścięgien z wykorzystaniem ścięgna EIP, FDS III,IV lub sąsiednich nieuszkodzonych ścięgien EDC. Nie wykonywano szwu zerwanych ścięgien oraz przeszczepów mostkowych ze względu na złe warunki dla gojenia się ścięgien w miejscu zerwania. Wyniki oceniano na podstawie badania klinicznego w postaci oceny zakresu ruchu czynnego i biernego stawów objętych rekonstrukcją ścięgien i ocenie siły zgięcia ręki w pięść. WNIOSKI: Uzyskano dobre wyniki leczenia w postaci odtworzenia zakresu ruchu czynnego i biernego stawów u chorych w drugim okresie RZS wg Steinbrockera ( niewielkie zmiany stawowe ) oraz zadowalające wyniki leczenia u chorych w III i IV grupie RZS z mnogim przerwaniem ścięgien i znaczną destrukcją stawów ( średni zakres ruchu czynnego 10 do 75 stopni w stawach MCP ).

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s46.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s8.

L22
Gęstość mineralna kości (BMD) i parametry przebudowy kostnej a stężenie DHEAS i wartości BMI i WHR u pomenopauzalnych kobiet
Diana Jędrzejuk, Marek Bolanowski, Anna Bohdanowicz-Pawlak, Andrzej Milewicz
Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej we Wrocławiu, Wybrzeże L. Pasteura 4, 50-367 Wrocław

Wydaje się, że obniżenie gęstości kości związane z menopauzą może występować w mniejszym stopniu u kobiet otyłych lub z wysokim stężeniem siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS). Celem pracy było zbadanie zależności pomiędzy BMD kości udowej i parametrami przebudowy kostnej a stężeniem DHEAS, wartościami BMI i WHR u kobiet pomenopauzalnuch. Materiał stanowiło 120 niepalących pomenopauzalnych zdrowych kobiet w wieku 55.95+/-7.06 lat, BMI-27.79+/-4.38kg/m2, WHR-0.82+/-0.067. U każdej z nich przeprowadzone zostały następujące badania: BMD kości udowej (DPX (+), Lunar USA), stężenie osteokalcyny, DHEAS (RIA) i fosfatazy zasadowej (ELISA). Analizując wyniki okazało się, że istnieje statystycznie istotna korelacja między BMD a BMI (r=0.53, p=0,0001), WHR (r=0.21; p=0.0025) i DHEAS (r = 0.21; p= 0.0026). Dzieląc całą grupę na kobiety z BMI < i > 27 kg/m2, (n=56 vs 64) ujawniliśmy > BMD u kobiet z > BMI (p=0,00001). Dzieląc grupę na kobiety o WHR < i > 0,8 (n=53 vs 67) wykazaliśmy > wartości BMD (p = 0,04) i < stężenie osteokalcyny (p = 0.009) u kobiet z > wartościami WHR. Dzieląc całą grupę kobiet na dwie grupy o < i > 1000ng/ml stężeniu DHEAS (n=64 vs 56) nie uzyskaliśmy znaczących statystycznie różnic. Wnioski: Wyższe wartości BMD w zakresie kości udowej u kobiet pomenopauzalnych są ściśle związane z wyższymi wartościami BMI i dystrybucją tkanki tłuszczowej (WHR). Wydaje się, że stężenie endogennego DHEAS nie ma istotnego wpływu na wartości BMD u pomenopauzalnych kobiet.

L22
BONE MINERAL DENSITY (BMD), BONE METABOLISM PARAMETERS AND THE LEVELS OF DHEAS, BMI AND WHR IN POSTMENOPAUSAL WOMEN
Diana Jedrzejuk, Marek Bolanowski, Anna Bohdanowicz-Pawlak, Andrzej Milewicz,
Dept. of Endocrinology and Diabetology, Medical University of Wroclaw, Poland

It seems that the decreasing of BMD connected with menopause do not occur in obese women or with the high level of DHEAS. The aim of the study was to find the connection between BMD in the femoral neck, bone mineral parameters and the levels of DHEAS, BMI and WHR in postmenopausal women. 120 non¬smoking, healthy postmenopausal women (age 55.95+/-7.06 yrs, BMI-27.79+/-4.38 kg/m2, WHR-0.82+/-0.067) were examined. BMD in femoral neck was measured using DEXA method (DPX +, LUNAR, USA) and the levels of osteocalcin, DHEAS by the RIA method, and alkaline phosphatase using the Elisa method. We found statistically significant correlations between BMD and BMI (r = 0.53; p = 0.0001), WHR (r = 0.21; p = 0.0025) i DHEAS (r = 0.21; p = 0.0026). The total group was divided into two groups with BMI < and > 27 kg/m2 (n=56 vs 64) we found a statistically significant higher BMD in women with higher BMI (p = 0,00001). There were no differences in bone metabolism parameters. The total group was divided into two groups with WHR < and> 0.8 (53 vs 67) we found a statistically significant higher BMD (p = 0,04) and lower levels of osteocalcin (p = 0.009) in women with a higher WHR. The total group was divided into two groups with DHEAS < and> 1000 ng/ml (n = 64 vs 56) we found no statistically significant differences. Conclusions: The higher level of BMD in the femoral neck in postmenopausal women is strongly connected with a higher BMI and fat distribution (WHR). The level of endogeous DHEAS seems to be without influence on BMD in postmenopau-sal women.

Osteoporosis International, Wrzesień 2006

Program Osteoporozy Posterydowej (Glicocorticoid-Induced Osteoporosis Program- GIOP) :nowy, kompleksowy i zakończony sukcesem program opieki nad pacjentem ,z poprawą wyników po roku .

E.D.Newman,C.K.Matzko,T.P.Olenginski,J.L.Perruquet,T.M.Harrington,G.Maloney-
Saxos,T.Culp,G.C.Wood.

Streszczenie w załączeniu

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W92)

Piperkovski T, Popovska A, Vidoevski G, Dzoleva R.
Klinika Chirurgii Ortopedycznej, Wydział Lekarski w Skopje, Macedonia

Dokonaliśmy próby oceny różnych metod służących do wykrywania rozerwania pierścienia rotatorów barku. Do przedchirurgicznego schematu diagnostycznego zaliczyliśmy: artrografię rentgenowską, ultrasonografię, TK i MRI. Diagnozę te potwierdzano później w czasie zabiegu operacyjnego na otwartym stawie. W naszym prospektywnym badaniu dokonaliśmy oceny 32 pacjentów z rozerwaniem pełnej grubości pierścienia rotatorów barku. Wyniki: Stwierdziliśmy, że czułość artrografii wynosiła 58%, TK-73%, sonografii 81% i MRI-90%. Wnioski: W przypadku artrografii i artrograficznej TK, niewykrytych pozostaje ponad ¼ przypadków rozerwania pierścienia rotatorów barku. Najlepszym badaniem jest MRI, dając dodatkowe informacje dotyczące uszkodzenia. Interesujące jest, że sonografia okazała się mieć większą wartość predykcyjną. Ponadto ma ona potencjalne korzyści: umożliwia badanie dynamiczne, jest nieinwazyjną, szybką, prostą, tanią i powtarzalną metodą. Jeżeli chodzi o rozległość i ukształtowanie uszkodzenia którym jest rozerwanie pierścienia rotatorów barku, stają się one złożonym problemem. Im lepiej zostanie ono uwidocznione, tym klarowniejsza i bardziej pomyślna stanie się koncepcja leczenia.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s47.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7-8.

L23
Gęstość kości u młodych kobiet z zaburzeniami miesiączkowania
Alina Warenik-Szymankiewicz, Marzena Maciejewska, Radosław Słopień
Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej AM w Poznaniu Ul. Polna 33, 60-535 Poznań

Istotnym czynnikiem determinującym masę i gęstość kości w wieku dorosłym jest prawidłowo przebiegający proces wzrostu kości w okresie dzieciństwa i pokwitania. Proces ten jest zależny do wielu czynników hormonalnych, głównie hormonu wzrostu i hormonów płciowych.
Badaniami objęto 120 młodych kobiet w wieku od 16 do 25 roku życia, przyjętych do Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej AM w Poznaniu z powodu wtórnego braku miesiączki. Każdorazowo oceniano: czas trwania wtórnego braku miesiączki, BMI, stężenie 17-beta estradiolu (E2) i testosteronu oraz gęstość kości na podstawie badania densytometrycznego: absorpcjometrii podwójnej rentgenowskiej (DEXA) aparatem Lunar DPX, obejmującego odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa oraz kość krzyżową.
Średnia wieku badanych kobiet wynosi 19,6 lat. W grupie badanych z wtórnym brakiem miesiączki trwającym od 3 do 12 miesięcy Z-score:
-1,33 stężenie estradiolu: 0,026 ng/ml; testosteronu 0,29 ng/ml. W grupie z wtórnym brakiem miesiączki od trwającym od 12 do 24 miesięcy:
Z-score -1,32; E2 0,025 ng/ml i T 0,21 ng/ml. W grupie z wtórnym brakiem miesiączki trwającym powyżej 24 miesięcy: Z-score: -1,12; E2 0,024; T 0,19 ng/ml. W każdej z badanych grup uzyskano istotne statystycznie zależności między masą ciała wyrażona współczynnikiem BMI, a wartością odchylenia standardowego Z-score (p<0,01) oraz stężeniem estradiolu w surowicy a Z-score (p<0,01).
Należy także zwrócić uwagę na fakt iż wśród badanych kobiet w pojedynczych przypadkach wartości Z-score wynosiły poniżej -2,5 (min.: -5,11.) co świadczy o osteoporozie.

L23
BONE MASS DENSITY IN YOUNG WOMEN WITH MENSTRUAL DISORDERS
Alina Warenik-Szymankiewicz, Marzena Maciejewska, Radosllaw Slopien,
Department of Gynecological Endocrinology University of Medical Sciences of Poznan Ul. Polna 33, 60-535 Poznan, Poland

The physiologically normal bone growth process during child¬hood and puberty is very important in determining of bone mass and bone density in adults. This process is dependent on several hormonal factors like growth hormone and sex steroid levels.
We studied 120 young women aged 16-25 years, who applied to Department of Gynecological Endocrinology University of Medical Sciences of Poznan because of secondary amenorrhea. We evaluated: the length of secondary amenorrhea, body mass index (BMI), 17p-estradiol, serum testosterone level and bone mineral density in the lumbar vertebrae with the use of Dual-Energy X-ray Absorptiometry (DEXA – Lunar DPX).
The mean age of the studied women was 19,6 years. In the group of women with secondary amenorrhea lasting 3-12 months we obtained the following results: Z-score: -1,33, 17p-estradiol serum level: 0,026 ng/ml; serum testosterone level: 0,29 ng/ml. In the group of women with secondary amenorrhea lasting 12-24 months: Z-score: -1,32; 17p-estradiol: 0,025 ng/ml and testoster¬one: 0,21 ng/ml. In the group of women with secondary amenorrhea lasting longer than 24 months: Z-score: -1,12; 17p-estradiol: 0,024; testosterone: 0,19 ng/ml. In each group we found a statistically relevant correlation between BMI and Z-score (p < 0,01) and between serum 17p-estradiol level and Z-score (p < 0,01).
We also noticed that in several cases the Z-score value was lower than -2,5 (minimum: -5,11).

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W92)

Mariusz Bonczar, Tadeusz Niedźwiedzki, Marek Szuścik, Witold Mierniczek
Oddział Urazowo-Ortopedyczny i Chirurgii Ręki WSS im. L. Rydygiera w Krakowie
Ordynator: Dr hab. n. med. Tadeusz Niedźwiedzki

W latach 1997-1999 leczono 17 pacjentów z powodu stawu rzekomego kości łódeczkowatej. Czas od chwili złamania do leczenia operacyjnego wynosił od roku do 3 lat, średnio 25 miesięcy. Leczono 5 kobiet i 12 mężczyzn w wieku od 17 do 32 lat ( średnio 23,2 lat ). Nasilenie zmian zwyrodnieniowych wokół kości łódeczkowatej było proporcjonalne do czasu trwania stawu rzekomego, a ograniczenie ruchomości nadgarstka proporcjonalne do stopnia zaburzeń osi kości z rotacyjnym podwichnięciem bieguna proksymalnego.U wszystkich pacjentów wykonano wycięcie stawu rzekomego z dostępu dłoniowego, korekcję osi kości z przeszczepem autogennym korowo-gąbczastym lub gąbczastym oraz zespolenie śrubą Herberta. Nie stosowano unieruchomienia, rozpoczynając fizykoterapię od pierwszej doby po zabiegu. Zrost kostny uzyskano u 14 pacjentów ( 82,3%) średnio po upływie 5 miesięcy. U pozostałych 3 pacjentów obserwowano zrost włóknisty, bez objawów bólowych i prawidłową ruchomością nadgarstka, co tłumaczyć można wewnętrzym szynowaniem kości przez śrubę Herberta.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s48-49.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s9.

L24
Bisfosfoniany: Postępy w mechaniźmie działania i zastosowaniu klinicznym w osteoporozie
H. Fleisch
Av. Desertes 5, CH-1009 Pully, Szwajcaria

Wprowadzenie Bisfosfoniany są dzisiaj główną grupą leków stosowanych w chorobach metabolicznych kości. Osiem z nich jest powszechnie dostępnych w leczeniu chorób kości. Głównie choroby Pageta, nowotworów kości i osteoporozy.
Mechanizm działania Dokonano ostatnio dużego postępu w zrozumieniu mechanizmu działania bisfosfonianów. Mianowicie, odkryto, że działają one prawdopodobnie na resorpcję kości w dwóch różnych mechanizmach. Połączenia nie zawierające w składzie azotu takie jak etydronian, klodronian, tiludronian są wbudowane w łańcuch fosforanowy składników zawierających ATP, co uniemożliwia ich hydrolizę. Nowe wiązania P-C-P zawierające analogi ATP hamują funkcję osteoklastów jak również prowadzą do apoptozy i śmierci osteoklastycznej. Z drugiej strony wykazano, że bisfosfoniany zawierające azot, które są obecnie najszerzej stosowaną grupą, hamują szlak mawelonianowy przez zahamowanie syntetazty pirofosforanu farensylu. Prowadzi to do zmniejszonego tworzenia się lipidów isoprenoidowych takich jak farensylo i geranylogeranylopirofosforanu.. Wymagane są one do posttranslacyjnej prenylacji białek (przenoszenia łańcuchów kwasów tłuszczowych), łącznie z białkami wiążącymi GTP Ras, Rho, Rac i Rab, które są ważne dla wielu funkcji komórki. Zaburzenia ich aktywności będą powodowały serię zmian prowadzących do zmniejszenia aktywności, prawdopodobnie główny efekt, i wcześniejszej apoptozy kilku typów komórek, włączając osteoklasty. Brak geranylogeranylopirofosforanu w osteoklastach wydaje się być odpowiedzialny za ten efekt. Godnym rozważenia jest fakt, że gdy badano różne bisfosfoniany o różnej sile hamowania resorpcji kości, efekt na szlak mawelonianowy korespondował całkiem dobrze z efektem na resorpcję kości. Nie mówiono o tym przy wcześniej postulowanym mechanizmie.
Zastosowanie kliniczne w osteoporozie Bisfosfoniany są coraz powszechniej stosowane do leczenia i prewencji osteoporozy. Poprzez swoje działanie hamujące resorpcję kości zmniejszają one obrót kostny i zmniejszają lub całkowicie zapobiegają utracie masy kostnej w tej chorobie. Obrazowane jest to przez pomiar zmian BMD. Czasami BMD jest nawet podniesione, co nie jest spowodowane przyrostem tkanki kostnej, ale jak ostatnio wykazano zwiększeniem mineralizacji w następstwie zmniejszenia obrotu kostnego. Działanie na BMD, jak wykazano w ostatnich latach, obecne jest w różnych typach osteoporozy,u starszych pacjentów w tym mężczyzn. Zmniejszenie częstości złamań o koło połowę zostało wykazane dla alendronianu i risedronianu u dorosłych. Interesujące jest, że dzieci z osteogenesis imperfecta również dobrze odpowiadają na te leki w odniesieniu do częstości złamań.
Działania uboczne Bisfosfoniany są bardzo dobrze tolerowane. Dolegliwości z górnego odcinka przewodu pokarmowego są najczęstszą skargą i pojawiają się najczęściej przy bisfosfonianach zawierających azot. Wykazano, że dolegliwości są rzadsze, jeśli alendronian podawany jest doustnie raz w tygodniu w dawce 70 mg, zamiast 10 mg raz dziennie. Ponieważ ten sposób dawkowania jest również wygodny dla pacjenta, wkrótce stanie się najchętniej stosowanym sposobem przyjmowania bisfosfonianów w osteoporozie.

L24
BISPHOSPHONATES: NEW DEVELOPMENTS IN THE MECHANISMS OF ACTION AND THE CLINICAL USE IN OSTEOPOROSIS
H. Fleisch,
Av. Desertes 5, CH-1009 Pully, Switzerland

Introduction: Bisphosphonates are today the main class of drugs used in metabolic bone disease. Eight are commercially available for various bone diseases, especially Paget’s disease, tumor bone disease, and osteoporosis.
Mechanisms of action: Great progress has been made recently in the understanding of the mechanism of action of the bispho-sphonates. Thus, it was found that they probably act on bone resorption through two main mechanisms.
The compounds without a nitrogen such as etidronate, clodronate and tiludronate are incorporated into the phosphate chain of ATP-containing compounds, so that they become nonhydrolyzable. The new P-C-P containing ATP analogs inhibit osteoclast function and may also lead to apoptosis and osteoclastic death.
On the other hand nitrogen containing bisphosphonates, which make the largest number of those used clinically today, were found to inhibit the mevalonate pathway by inhibiting farnesyl pyrophosphate synthase. This leads to a decreased formation of isoprenoid lipids such as farnesyl- and geranylgeranylpyropho-sphates. These are required for the post-translational prenylation (transfer of fatty acid chains) of proteins, including the GTP-binding proteins Ras, Rho, Rac, and Rab, which are important for many cell functions. Disruption of their activity will induce a series of changes leading to decreased activity, probably the main effect, and to earlier apoptosis in several cell types, including osteoclasts. In osteoclasts the lack of geranylgeranylpyropho-sphate appears to be responsible for the effects. Of considerable interest is the fact that when various bisphosphonates of various potency to inhibit bone resorption were investigated, their effect on the mevalonate pathway corresponded now quite well to that of their inhibitory effect on bone resorption. This was not the case with previous postulated mechanisms.
Clinical use in osteoporosis: Bisphosphonates are today increasingly used for the treatment and prevention of osteoporo¬sis. Due to their inhibitory effect on bone resorption they decrease bone turnover and decrease or prevent completely the loss of bone in this disease. This is visualized by measuring the evolution of BMD. Sometimes BMD is even increased, which is not necessarily due to more bone, but as recently shown, to an increase in mineralization following the decrease in bone turnover.
The effect on BMD, as demonstrated in recent years, is present in various types of osteoporosis, in elderly patients, as well as in males. An decrease in fracture rate by about one half has now been demonstrated both with alendronate and risedronate in adults. Of great interest is that children with osteogenesis imperfecta also respond positively to these compounds with respect to fracture rate.
Adverse events: Bisphosphonates are very well tolerated. Upper gastrointestinal disturbances are the most common complaint and occur especially with the bisphosphonates containing a nitrogen. It has recently been shown that these disturbances are less frequent when alendronate is given orally once weekly at a dose of 70 mg, instead of 10 mg daily. Since this regimen is also more convenient for the patient, it will become soon the preferred mode of administration of bisphosphonates in osteoporosis.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W91)

Piperkovski T, Popovska A, Vidoevski G, Dzoleva R.
Klinika Chirurgii Ortopedycznej, Wydział Lekarski w Skopje, Macedonia

Dokonaliśmy próby oceny różnych metod służących do wykrywania rozerwania pierścienia rotatorów barku. Do przedchirurgicznego schematu diagnostycznego zaliczyliśmy: artrografię rentgenowską, ultrasonografię, TK i MRI. Diagnozę te potwierdzano później w czasie zabiegu operacyjnego na otwartym stawie. W naszym prospektywnym badaniu dokonaliśmy oceny 32 pacjentów z rozerwaniem pełnej grubości pierścienia rotatorów barku. Wyniki: Stwierdziliśmy, że czułość artrografii wynosiła 58%, TK-73%, sonografii 81% i MRI-90%. Wnioski: W przypadku artrografii i artrograficznej TK, niewykrytych pozostaje ponad ¼ przypadków rozerwania pierścienia rotatorów barku. Najlepszym badaniem jest MRI, dając dodatkowe informacje dotyczące uszkodzenia. Interesujące jest, że sonografia okazała się mieć większą wartość predykcyjną. Ponadto ma ona potencjalne korzyści: umożliwia badanie dynamiczne, jest nieinwazyjną, szybką, prostą, tanią i powtarzalną metodą. Jeżeli chodzi o rozległość i ukształtowanie uszkodzenia którym jest rozerwanie pierścienia rotatorów barku, stają się one złożonym problemem. Im lepiej zostanie ono uwidocznione, tym klarowniejsza i bardziej pomyślna stanie się koncepcja leczenia.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s49-50.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s9.

L25
Postawy stosowania bisfosfonianów w Klinice Ludzkiej
Roman S. Lorenc
Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej IP CZD Warszawa

Punkty uchwytu oddziaływania BP na tkankę kostną dotyczącą ich wpływu na metabolizm i funkcję osteoklasta aż do uruchomienia procesów ich apoptozy. Działania te znajdują swoje odbicie w obniżeniu wartości metabolizmu kostnego, wyższym stopniu mineralizacji w przestrzeniach remodelacyjnych i w efekcie podwyższeniu pułapu omawianej masy kostnej. Badania eksperymentalne z użyciem bisfosfonianów ujawniły, że wyższej mineralizacji kości odpowiadają także podwyższone wartości jej odporności mechanicznej.
Spostrzeżenia te stały się podstawą dokumentacji badań klinicznych w których zastosowaniu bisfosfonianów w różnych przedziałach wiekowych i u obu płci towarzyszyło znamienne obniżenie ryzyka złamań we wszystkich lokalizacjach kośćca.
W ciągu kilku ostatnich lat znacząco wzrosła liczba nowo dostępnych bisfosfonianów weryfikowanych aktualnie w trakcie badań klinicznych. Wśród spektrum zastosowania zarejestrowanych i stosowanych bisfosfonianów na szczególną uwagę zasługują zwłaszcza próby optymalizacji protokołu ich podawania (stosowanie raz w tygodniu, podawanie naprzemienne lub też dożylne) oraz rosnące spektrum potencjalnych zastosowań zwłaszcza u dzieci z osteogenesis imperfecta oraz mężczyzn).

L25
RATIONALE FOR THE USE OF BISPHOSPHONATES IN THE 'HUMAN CLINIC’
Roman S. Lorenc,
Department of Biochemistry and Experimental Medicine, The Children’s Memorial Health Institute, Al. Dzieci Polskich 20, 04-736 Warszawa-Miedzylesie, Poland

The target points for bisphosphonates in the bone tissue relate to its influence on the metabolism and the function of osteoclasts including the process of apoptosis. These effects lead to the reduction of bone metabolism, increased mineralization in the remodeling spaces and in effect to the increase of the target level for bone mass. Experimental studies with bisphosphonates revealed that higher mineralization of the bone correlates to its higher mechanical resistance. These observations are the rationale for the documentation of clinical studies that showed a significant decrease of fracture risk in many parts of the skeleton after bisphophonate administration in populations with different age and sex characteristics. In the last several years the number of newly available bisphosphonates increased signifi¬cantly. These drugs are at present the objects of clinical studies. In the spectrum of use of registered and available bispho-sphonates the attempts to optimize its administration are of particular importance (once weekly dosing, interchangeable dosing, intravenous administration). The broader spectrum of indications especially in children with osteogenesis imperfecta and in men is also interesting.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W90)

N. Korzh, L. Goridova, A. Barysh, O. Vyrva,
Naukowo-Badawczy Instytut Ortopedii i Traumatologii im. Prof. M.I. Sytenki w Charkowie, Ukraina

Postępowanie ze świeżym złamaniem trzonu kości ramiennej można uważać za problem nie zawsze dający się rozwiązać w sposób ostateczny, czasem dochodzi do kontrowersji dotyczącej jego leczenia. Na Wydziale Nagłej Traumatologii i Chirurgii Rekonstrukcyjnej naszego Instytutu obowiązuje aktualnie inny punkt widzenia dotyczący tego problemu, różniący się od opisywanego w wielu podręcznikach wydanych kilka dekad temu, natomiast szeroko rozpowszechniony w niektórych przypadkach w praktyce medycznej. Na naszym Wydziale w ciągu dziesięciu lat obserwacji autorzy znaleźli 86 przypadków złamania trzonu kości ramiennej. Spośród nich, czynnościowe leczenie zastosowano w 80% przypadków, wszystkich pacjentów unieruchomiono przy pomocy ortezy. Na początku wykonywano je z materiałów syntetycznych takich jak „polyvic” i „viniplast”, natomiast ostatnio zastąpiono je ortezami z nowo zmodyfikowanego materiału wypracowanego w naszym Instytucie. Należy zauważyć, że nastawienie fragmentów osiąga się poprzez pionowe zwisanie kończyny górnej. W trakcie leczenia nie zaobserwowano u pacjentów żadnych kłopotów. Wystarczający zrost kostny osiągano średnio po okresie 8-12 tygodni. Taka technika leczenia czynnościowego nie tylko stanowi wygodniejszą opcję dla chirurgów ortopedycznych, ale także bezpieczniejszą alternatywę dla pacjentów. W 2 przypadkach nie osiągnięto zrostu z powodu wstawiania się tkanek miękkich między odłamy. Leczenie chirurgiczne przeprowadzono w 20% przypadków, głównie w złamaniach bliższej jednej trzeciej kończyny górnej. Przez ostatnie siedem lat nie przeprowadzaliśmy ani razu łączenia odłamów przy pomocy płytki. Zwykle stosowano różne sposoby zewnętrznej fiksacji, niekiedy poprzedzane otwartym nastawieniem złamania. Technika ta dała 100% dobrych lub doskonałych wyników zarówno według pacjentów jak i oceny fizykalnej, z wskaźnikiem pomyślnego zrostu wynoszącym 100%. Badanie to odzwierciedla nasze doświadczenie, że ta technika fiksacji w porównaniu z innymi technikami stabilizującymi daje natychmiastową i pewną stabilizację bez wystąpienia powikłań.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s50-51.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s9-10.

L26
Metody leczenia przeciwresorpcyjnego; czy są między nimi różnice?
W.P. Olszynski
University of Saskatchewan, Saskatoon Osteoporosis Centre

Leki zaakceptowane w osteoporozie
Do profilaktyki : bisfosfoniany (etydronian, alendronian, risedronian), estrogeny, SERM- raloksyfen.
Do leczenia : bisfosfoniany (etydronian, alendronian,, risedronian), raloksyfen, kalcytonina. Estrogeny : wczesny wzrost BMD, trwały efekt nie potwierdzony, badania dotyczące złamań ograniczają się do jednego randomizowanego badania klinicznego (Luffkin, 1992 z bardzo małą liczbą pacjentów), przeważają dane z obserwacji. Leki z grupy SERM : Raloksyfen : wczesny wzrost BMD, wczesna redukcja markerów obrotu kostnego, wczesna redukcja objawowych złamań kręgów i trwały wpływ na złamania radiologiczne kręgów, brak wpływu na złamania pozakręgowe. Kalcytonina : Mały wpływ na BMD lub markery obrotu kostnego, wczesne działanie w kierunku zmniejszenia ilości złamań kręgów, brak wpływu na złamania pozakręgowe. Bisfosfoniany- większość dostępnych danych dotyczy bisfosfonianów III generacji, jak alendronian i risedronian. Alendronian :wczesny wzrost BMD i redukcja markerów obrotu kostnego, stały lub zwiększony przyrost BMD i redukcja markerów obrotu kostnego ponad 8 lat, wczesna redukcja objawowych złamań kręgosłupa (1 rok), złamań szyjki kości udowej i wszystkich złamań (1,5 roku), trwała redukcja morfometrycznych złamań kręgów i złamań szyjki kości udowej ponad 4 lata. Dawka 70 mg raz w tygodniu po dwóch latach wykazuje takie samo działanie na BMD jak 10 mg dziennie, z korzystnym działaniem na tolerancję i bezpieczeństwo. Risedronian: wczesny efekt na BMD i markery obrotu kostnego, stały lub zwiększony przyrost BMD ponad 3 lata, wczesny wpływ na morfometryczne złamania kręgów (1 rok), trwały wpływ na morfometryczne złamania kręgów i złamania pozakręgowe przez 3 lata, dawka raz w tygodniu jeszcze niedostępna.
Wczesny i trwały efekt metod leczenia przeciwresorpcyjnego w zależności od dowodów naukowych: bisfosfoniany (III generacja), SERM- raloksyfen, kalcytonina, estrogeny.

L26
ANTIRESORPTIVE THERAPIES: ARE THEY DIFFERENT?
Wojciech P. Olszynski,
Professor of Medicine University of Saskatchewan, Director, Saskatoon Osteoporosis Centre

Summary of presentation: Approved agents for osteoporosis
For prevention: Bisphosphonates (Etidronate, Alendronate, Risedronate), Estrogen, SERM – Raloxifene
For treatment: Bisphosphonates (Etidronate, Alendronate, Risedronate) Raloxifene, Calcitonin
Estrogen: early increase in BMD, sustained effect not documented. Fracture trials limited to one RCT (Luffkin,1992 with very small numbers), mostly observational data
SERMs- Raloxifene: early increase in BMD, early reduction in bone turnover markers, early reduction in clinical vertebral fractures and sustained effect in radiographic vertebral fractures, no effect on nonvertebral fractures
Calcitonin: Little effect on BMD or bone turnover markers,early trend toward reduction in vertebral fracture, no effect on nonvertebral fractures. Bisphosponates – most data available on III generation bisphosphonates like alendronate and risedro-nate. Alendronate: early increase in BMD and reduction of bone turnover markers, sustained or increased gains in BMD and reduction of bone turnover markers over 8 years, early reduction in clinical spine fractures (1 year), hip fracture and all fractures (1.5 year), sustained reduction in morphometric vertebral fractures and hip fractures over 4 years.
Once a week 70 mg dose after 2 years is giving results in BMD identical to 10 mg daily dose, with positive effect on tolerability and safety.
Risedronate: early effect on BMD and bone turnover markers, sustained or increased gains in BMD over 3 years, early effect on morphometric vertebral fractures (1 year), sustained effect on morphometric vertebral and nonvertebral fractures through 3 years, weekly dose not available yet. Early and sustained effect of antiresorptive therapies according to the level of evidence: BISPHOSPHONATES (III generation), SERM- RALOXIFENE, Calcitonin, Estrogen