Terapia 5/2004. Reumatologia

Lek. med. Aleksandra Tuchocka-Piotrowska
Katedra i Klinika Reumatologiczno-Rehabilitacyjna
i Chorób Wewnętrznych AM w Poznaniu
Kierownik:
prof. dr hab. med. Irena Zimmermann-Górska

Terminem panniculitis określa się odczyn zapalny dotyczący tkanki tłuszczowej, najczęściej podskórnej, związany z martwicą komórek tłuszczowych. Zapalenie to może występować samodzielnie bądź współistnieć z uogólnionymi chorobami tkanki łącznej, zespołami limfoproliferacyjnymi, chorobami trzustki, nowotworami. Przyczyna choroby pozostaje do chwili obecnej nieznana. Zaobserwowano natomiast, iż pewne czynniki natury chemicznej, fizycznej, urazy mechaniczne, zaburzenia enzymatyczne i infekcje mogą stanowić tzw. element spustowy, inicjujący objawy panniculitis. Zapalenie tkanki tłuszczowej obserwowano m.in. po odstawieniu glikokortykosteroidów u dzieci, poza tym po wstrzyknięciu obcego białka podskórnie czy też u pacjentów z zaburzoną równowagą wapniowo-fosforanową w niewydolności nerek (1).

Artykuł w pełnej wersji do pobrania w pliku pdf

IV Ogólnopolskie Sympozjum Chorób Metabolicznych Tkanki Kostnej Polskiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii, 03-05.09.2004, Jurata.

Streszczenia
Program Sympozjum

Białka morfogenetyczne kości
Hieronim Bartel
Zakład Histologii i Ultrastruktury Tkanek Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Białka morfogenetyczne kości – BMP (bone morphogenetic proteins) odgrywają bardzo ważną rolę na różnych etapach rozwoju kręgowców (różnicowanie mezodermy, neurogeneza, rozwój twarzo-czaszki, procesy chondrogenezy i osteogenezy).

BMP są to wielofunkcyjne cząsteczki (molekuły) sygnałowe należące do rodziny transformującego czynnika wzrostu – TGF (transforming growth factor) będące białkami działającymi jako dimery (heterodimery). Do rodziny tej zaliczamy TGF-β, aktywny, hormon antymillerowski (AMH) oraz BMP.

BMP, podobnie jak wszystkie cząsteczki rodziny TGF-β działają na komórkę poprzez receptory typu I (BMPR I) i II (BMPR II) charakteryzujących się aktywnością kinaz serynowo-treoninowych. Budowa obu typów receptorów jest podobna. Są to białka transbłonowe, których element zewnątrzkomórkowy zawiera cysteinę natomiast część wewnątrzkomórkowa ma aktywność kinazy fosforylującej serynę (Ser) i treoninę (Tre) białek.

W genomie ludzkim jest 7 receptorów typu I i 5 receptorów typu II.

Szlak przekazywania sygnału zapoczątkowany przez BMP przebiega następująco:

po połączeniu się ligandu z receptorem typu II dochodzi do połączenia z receptorem typu I o aktywności kinazy Ser/Tre i ostatecznie do utworzenia złożonego kompleksu receptorowego.

Zaktywowana kinaza fosforyluje kolejne białka z rodziny Smad, z których kilka tworzy kompleks. Po przemieszczeniu się do jądra komórkowego kompleks Smad 1/Smad 4 łączy się z innymi czynnikami transkrypcyjnymi i indukuje geny docelowe (aktywuje transkrypcję).

Na podstawie budowy i funkcji rodzina białek Smad została podzielona na trzy podklasy (receptor regulujący Smads – R-Smads, wspólny mediator Smads – Co-Smads oraz inhibitor Smads – I-Smads).

Docelowe BMP są czynnikami transkrypcyjnymi, które regulują (indukują) działania całych zespołów genów. Znaczenie dość dobrze poznanych czynników transkrypcyjnych jak Runx 2, Dlx 5, osterix, Msx 2, istotnych w osteogenezie, zostało ostatecznie potwierdzone w doświadczeniach u myszy z wadami układu kostnego wywołanych uszkodzeniem określonych genów. Wykazano także, że powstawanie licznych białek macierzy pozakomórkowej tkanki kostnej (osteocalcin, kolageny, sialoproteiny kości) jest indukowane przez BMP.

Antagonistą BMP jest onkoproteina c-Ski.  Ski może łączyć się z kompleksem białkowym BMP-Smad, rozerwać go i zahamować proces aktywacji docelowych genów.

BMP indukują ekspresję peptydów naczyniotwórczych (np. VEGF – vascular endothelial growth factor) w powstającej kości, przy czym działają na komórki śródbłonkowe w mechanizmie parakrynowym. Ostatnio wykazano, że BMP działają bezpośrednio na komórki śródbłonka stymulując ich wędrówkę i tworzenie struktur cewkowatych.

Zdolność indukowania chondro/osteogenezy przez BMP znana jest od dość dawna, ale praktyczne zastosowanie tych białek sygnałowych w ortopedii, czy stomatologii stale pozostaje ograniczone.

Mimo olbrzymiego postępu w poznaniu mechanizmów molekularno-genetycznych regeneracji tkanek z udziałem komórek mezenchymalnych,  wiele zagadnień wciąż wymaga wyjaśnienia.

Terapia 2/2005. Osteoporoza

Dr hab. med. Edward Czerwiński, lek. med. Tomasz Bieda

Artykuł w załączeniu

Terapia 2/2004. Zdrowie Kobiety

Dr hab. med. Maria Jastrzębska
Samodzielna Pracownia Zaburzeń Hemostazy PAM w Szczecinie
Kierownik: dr hab. med. Maria Jastrzębska

Głównymi czynnikami choroby zakrzepowej są zmiany w ścianie naczyniowej, zaburzenia w przepływie krwi oraz zmiany w składzie krwi. Mechanizmy zakrzepicy tętniczej i żylnej są odmienne, bowiem wynikają z innego rodzaju zaburzeń hemostazy. Fakt ten sprawia, że obecnie powinniśmy mieć inne spojrzenie na patogenezę, diagnostykę i prewencję choroby zakrzepowej toczącej się w łożysku naczyń tętniczych i żylnych.

Zakrzepica odgrywa kluczową rolę w patogenezie i progresji zarówno chorób sercowo-naczyniowych rozwijających się na tle miażdżycy, m. in. choroba niedokrwienna serca i mózgu, jak i żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Choroba zakrzepowa naczyń żylnych przebiega najczęściej pod postacią nawracającego zapalenia żył głębokich kończyn dolnych i powierzchniowych, rzadziej jako zatorowość płucna.

Artykuł w pełnej wersji do pobrania w pliku pdf.

Terapia 03/2006. Osteoporoza

Waldemar Zieliński
AWAFARM s.c. Warszawa

(artykuł w załączniku)

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

Badanie histologiczne biopsji ubitych przeszczepów w panewce
P. Buma, S. van der Donk, B.W. Schreurs, Gardeniers J.W.M., T.J.J.H.

Slooff University Medical Centre Nijmegen, P.O. Box 9101, 6500 HB Nijmegen, the Netherlands, Phone +31.24.3614932, Fax +31.24.3540230, E-mail: P.Buma@orthp.azn.nl

W28

Biopsje korowe i duże fragmenty kostne zostały pobrane od 21 bioder od 20 pacjentów. Okres obserwacji po rekonstrukcji panewki z ubitymi, mielonymi przeszczepami kostnymi w połączeniu z założeniem panewki cementowej wynosił od 3 msc do 15 lat. Analiza histologiczna wykazała szybką rewaskularyzację przeszczepu, z następową resorpcją osteoklastyczną. Graniczna warstwa łącznotkanowa byłą często stwierdzana pomiędzy nowo uformowana kością a pozostałymi przeszczepami. Nowa niezmineralizowana kość była uformowana na pozostałościach przeszczepów kostnych oraz akumulacji fibryny. Kość została także odtworzona w macierzy tkanki włóknistej, która wkraczała na przeszczep podczas rewaskularyzacji. Następnie mieszanina przeszczepów, nowej kości oraz fibryny była przebudowana w nową strukturę beleczkową, z normalną kością blaszkowatą i tylko niewielkiej pozostałości materiału przeszczepianego. .
Niezależnie od okresu obserwacji znajdowano zlokalizowane pola nie wbudowanych przeszczepów kostnych otoczonych tkanką włóknistą, pokryte materiałem, który barwił się na ciemno-niebiesko w barwieniu eozyną i hematoksyliną. Znajdowano także duże nie wbudowane fragmenty chrząstki. W szczególności w próbkach z długim okresem obserwacji, znajdowano pola włóknisto-chrzęstne z wbudowanym przeszczepem, które wykazywały objawy wtórnej martwicy. W tych próbkach znajdowano raczej grubą warstwę tkanki miękkiej z warstwą cementu w większości przypadków zapełnione makrofagami z cząstkami ścierania. .
Ogólnie, ubijane plastry kości beleczkowej wbudowywują się w mechanizmie, który jest bardzo podobny do obserwowanego wcześniej w badaniach nad zwierzętami. Tym niemniej u ludzi można znaleźć pola nie wbudowanych przeszczepów oraz zmiany długoterminowe, co prawdopodobnie jest związane z procesem obluzowania.

Sprawozdanie ze Światowego Kongresu Osteoporozy IOF (International Osteoporosis Foundation)

Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, pt. „Osteoporoza a ryzyko złamania” (2006; 4(6); vol. 8)

dr hab.med. Edward Czerwiński

Sprawozdanie w załączeniu

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy
XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
Kraków, 11-13 października 2007

Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007
vol 9, suppl 2, s87-198

streszczenia w załączniku

Komentarz do artykułu:
Bilezikian J.P., Rubin M.R. „MDCombination/Sequential Therapies for Anabolic and Antiresorptive Skeletal Agents for Osteoporosis”

Medycyna po Dyplomie.VOL 16/NR 11/LISTOPAD 2007

prof. dr hab. med. Wanda Horst-Sikorska
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Komentarz w załączniku

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s19.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s1.

I
Kryteria diagnostyczne osteoporozy – gdzie się znajdujemy?
Kanis J.A.
WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School, Beech Hill Road, Sheffield S10 2RX, UK

Definicja robocza osteoporozy u kobiet została ustalona w roku 1994. Według kryteriów WHO osteoporozę definiuje się jako T-score równy lub mniejszy niż 2,5 odchylenia standardowego poniżej średniej dla populacji młodych, zdrowych kobiet. Wraz z rozwojem nowych technologii stało się jasne, że T-score nie jest równoważny dla różnych miejsc i technik pomiaru. Z tych powodów zaleca się, aby definicję osteoporozy stosować w odniesieniu do badania bliższego końca kości udowej metodą DXA. Te same wartości bezwzględne BMD w tym miejscu mogą być używane do diagnostyki osteoporozy u mężczyzn.
Kliniczne znaczenie osteoporozy polega na pojawiających się złamaniach. Ograniczenie stosowania gęstości mineralnej kości jako jedynego czynnika w przewidywaniu złamań wynika z faktu, że wiele złamań występuje u osób bez osteoporozy. Innymi słowy, częstość wykrywania lub czułość są niskie. Z tego powodu strategia leczenia powinna opierać się na czynnikach ryzyka, które występują niezależnie od BMD i tym samym podnoszą wartość prognostyczną oceny. Do czynników tych należą: wiek, złamania szyjki kości udowej w rodzinie, wcześniejsze złamania patologiczne, szybki obrót kostny, niski BMI i zaburzenia nerwowo-mięśniowe. Obecność tych czynników zwiększa ryzyko złamania ponad to, które wynikałoby tylko z pomiaru BMD. Ponieważ calem działania jest identyfikacja i leczenie osób z grupy wysokiego ryzyka złamania, próg diagnostyczny nie pokrywa się z progiem interwencji. Próg interwencji powinien opierać się o bezwzględne ryzyko złamania, określone przez ocenę wszystkich istotnych czynników ryzyka, łącznie z BMD.

I
DIAGNOSTIC CRITERIA FOR OSTEOPOROSIS – WHERE DO WE STAND?
John A. Kanis,
WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School, Beech Hill Road, Sheffield S10 2RX, UK
Operational definitions of osteoporosis have been available in women since 1994. According to WHO criteria, osteoporosis is defined as a T-score that is equal to, or lower than, 2.5 standard deviations below the average of the young healthy female population. With the proliferation of new technology it has become clear that the T-score does not have equivalent meaning at different sites with different techniques. For this reason it is recommended that the definition of osteoporosis be confined to the use of DXA at the proximal femur. The same absolute value for BMD at this site can be used to diagnose osteoporosis in men.
The clinical significance of osteoporosis lies in the fractures that arise. A limitation in the use of bone mineral density alone to predict fracture is that many fractures will occur in those without osteoporosis. In other words, the detection rate or sensitivity is low. For this reason, treatment strategies need to take into account risk factors that operate independently of BMD and thereby enhance the predictive value of the test. These factors include age, family history of hip fracture, prior fragility fracture, high rates of bone turnover, low body mass index and neuromuscular incompetence. The presence of such factors increases fracture risk over and above that which can be explained on the basis of BMD alone. Since the goal of intervention is to identify and treat individuals at high risk from fracture, diagnostic thresholds differ from intervention thresholds. Intervention thresholds should be based on the absolute risk of fracture, determined by the assessment of all relevant risk factors, including BMD.

Program naukowy i streszczenia prac I Kongresu Osteoporozy i Osteoartrozy, Kraków 6-8.10.05 opublikowano w prestiżowym czasopiśmie „Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja” vol. 7. suppl. 1.2005.

Plik do pobrania w załączeniu

Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007; 5(6); Vol. 9, 548-554

Opracowano na podstawie zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Międzynarodowej Fundacji Osteoporozy (IOF), Europejskiej Federacji Towarzystw Ortopedycznych (EFORT), Amerykańskiej Akademii Chirurgów Ortopedycznych (AAOS) oraz współczesnego piśmiennictwa.

„Zasady” zostały ustalone i przyjęte w październiku 2007 roku jako oficjalny dokument Krajowego Konsultanta w dziedzinie Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu oraz Prezesa Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego.

Autorzy: prof. dr hab. med. Wojciech Marczyński, prof. dr hab. med. Andrzej Górecki, dr hab. med. Edward Czerwiński i dr med. Dariusz Chmielewski.

Komentarz do artykułu:
Ann V. Schwartz, PhD, and Deborah E. Sellmeyer, MD „Diabetes, Fracture, and Bone Fragility”

Medycyna po Dyplomie VOL 17/NR 7/LIPIEC 2008

prof. dr hab. med. Ewa Marcinowska- Suchowierska
Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych, PSK im. prof. Witolda Orłowskiego, Warszawa

Komentarz w załączniku

Lancet 2002, 359: 1929-36

DIAGNOSIS OF OSTEOPOROSIS AND ASSESSMENT OF FRACTURE RISK 
(Diagnostyka osteoporozy i ocena ryzyka złamania)

John A. Kanis

Przedruk i tłumaczenie za zgodą:
The Lancet Publishing Group. www.thelancet.com
Wyłącznie do prywatnego użytku dla członków Polskiego Portalu Osteoporozy

Diagnostyka osteoporozy koncentruje się na ocenie gęstości mineralnej kości (BMD). Osteoporoza jest definiowana jako BMD –2,5 lub poniżej średniej wartości dla kobiet po menopauzie (T score<-2,5 SD). Ciężką osteoporozę oznacza obecność jednego lub więcej złamań niskoenergetycznych. Ta sama wartość absolutną BMD może być używana u kobiet i mężczyzn. Zalecanym miejscem pomiaru w diagnostyce osteoporozy jest bliższy koniec kości udowej, badany metodą DXA. Inne miejsca i zatwierdzone techniki mogą być warunkowo używane do przewidywania złamania, jednakże przewidywanie złamania biodra za pomocą BMD jest tak samo dobre jak pomiar ciśnienia tętniczego do przewidywania udaru. Prognostyczna wartość BMD może być zwiększona po uzupełnieniu o inne czynniki, jak biochemiczne wskaźniki resorpcji kości i kliniczne czynniki ryzyka. Do klinicznych czynników ryzyka przyczyniających się do wzrostu ryzyka złamania niezależnie od BMD należą: wiek, przebyte złamanie, przedwczesna menopauza, złamania biodra w rodzinie i stosowanie doustnych glikokortykoidów. Przy braku wiarygodnych strategii skryningowych populacji zalecane jest indywidualne postępowanie oparte na poszukiwaniu czynnikach ryzyka. Leczenie powinno być rozważane indywidualnie u osób z wysokim ryzykiem złamania. Ponieważ dostępnych jest wiele metod oceny ryzyka złamania zalecane jest wykorzystanie 10-letniego prawdopodobieństwa złamania przy określaniu progu interwencji leczniczej. Wiele leków może być skutecznie stosowanych u kobiet i mężczyzn, jeżeli 10-letnie prawdopodobieństwo złamania wynosi od 2%-10%, w zależności od wieku.

Pełny artykuł w pliku pdf.

Światowy Dzień Osteoporozy
20 październik 2004

Osteoporosis: It strikes men too

Plakat w załączeniu