1

DIAGNOSING OSTEOPOROSIS USING DENTAL RADIOGRAPHS

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L14
DIAGNOSING OSTEOPOROSIS USING DENTAL RADIOGRAPHS
 
Devlin H. 1, Horner K. 1, Graham J. 2, Allen D. 2
1 The Dental School, University of Manchester, Manchester M15 6FH, UK
2 Imaging Science and Biomedical Engineering. University of Manchester, UK
 
Keywords: Dental radiographs, mandibular cortical width and shape
 
Introduction
A great number of panoramic dental radiographs are taken regularly by dentists, and osteoporosis observed on these films may be used to indicate referral of patients to specialist centers for further osteoporosis assessment. There are no national or European guidelines which dentists might use to determine what features of the dental radiographs might be useful in screening osteoporotic patients.
Aim of the Study
We aim to provide clear guidance to dentists on the clinical and radiographic criteria that might be used to refer osteoporotic patients. We have used advanced automated image processing techniques (active shape modeling), to determine whether the shape and width of the mandibular cortex on dental panoramic radiographs could be used to diagnose osteoporosis. 
Materials and Methods
127 female patients, aged 45-55 years, were recruited and informed consent obtained. Research Ethics Committee was previously obtained.
Bone mineral density measurements were made of the spine (L1-L4) and of the total hip. In addition, each patient received a panoramic dental radiographic examination using a Cranex DC-3 unit (Soredex Orion Corporation, Finland) or a Planmeca PM 2002C unit (Planmeca, Finland). The radiographs were digitized at high resolution (4×10-5). Two independent experts placed points on the image boundary of the mandibular cortices, using a graphical user interface, to create a “training set of images”. This training set was used to generate an active shape model of the mandibular cortex, which will iteratively deform to fit an example of the object in a new mandibular image.
Results
We obtained an acceptable error measure of the distance between the model-generated set of points and a curve passing through the mark-up points generated by the experts. This was despite the image “noise” inherent in the dental panoramic radiograph technique, such as that caused by irrelevant shapes (hyoid bone, spine etc) and horizontal distortion. There are a great number of features in a panoramic dental radiograph which act as distracters for the active shape model. To improve the accuracy of the active shape model, a level of pre-processing may be required such as the user indicating anatomical landmarks on the mandible.
The computer-generated measurements of mandibular cortical width were in good agreement with results determined manually from the same set of radiographs. 
Conclusions
We have shown that we are able to determine the width of the mandibular cortical bone on dental panoramic radiographs as predicted by an active shape model. In the future, we envisage automated radiographic analysis being incorporated into dental radiography software which is capable of alerting the dentist to the patient requiring referral for osteoporosis assessment.
 
Acknowledgement
This work was supported by the European Commission (project number QLRT-2001-02243).
 
 
L14
DIAGNOSTYKA OSTEOPOROZY Z ZASTOSOWANIEM RADIOGRAMÓW ZĘBÓW
 
Devlin H. 1, Horner K. 1, Graham J. 2, Allen D. 2
1 The Dental School, University of Manchester, Manchester M15 6FH, UK
2 Imaging Science and Biomedical Engineering. University of Manchester, UK
 
Słowa kluczowe: radiogramy zębów, grubość i kształt kości korowej żuchwy
 
Wstęp
Lekarze stomatolodzy regularnie wykonują dużą liczbę panoramicznych radiogramów zębów, zaś stwierdzenie na tych zdjęciach osteoporozy może pozwolić na wskazanie grupy pacjentów, którzy wymagają skierowania do specjalistycznych ośrodków w celu dalszej diagnostyki osteoporozy. Nie istnieją żadne krajowe ani europejskie wytyczne, które pozwoliłby stomatologom określić jakie elementy na radiogramach zębów mogą być przydatne w skriningu pacjentów z osteoporozą.
Cel badania
Naszym celem jest opracowanie jasnych wytycznych dla stomatologów opartych na kryteriach klinicznych i radiograficznych, które mogłyby odnosić się do pacjentów z osteoporozą. Zastosowaliśmy zaawansowane techniki przetwarzania obrazu (aktywne modelowanie kształtu), aby ocenić czy kształt i grubość kory żuchwy na radiogramach zębów może mieć zastosowanie w diagnostyce osteoporozy.
Materiał i metody
Na udział w badaniu świadomą zgodę wyraziło 127 kobiet w wieku 44-55 lat. Wcześniej uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej..
Wykonano pomiary gęstości mineralnej kości w kręgosłupie (L1-L4) i w bliższym końcu kości udowej. Dodatkowo u każdej pacjentki wykonano radiogramy zębów przy użyciu aparatu Cranex DC-3 (Soredex Orion Corporation, Finlandia) lub Planmeca PM 2002C (Planmeca, Finlandia). Radiogramy były skanowane w wysokiej rozdzielczości (4×10-5). Dwóch niezależnych ekspertów oznaczało punkty krańcowe kory żuchwy przy użyciu interfejsu użytkownika grafiki w celu stworzenia zestawu wzorcowego zdjęć. Zestaw ten został użyty do wygenerowania aktywnego modelu kory żuchwy, który odkształcał się interaktywnie tak, by dopasować się przykładowo do obiektu na nowym zdjęciu żuchwy.
Wyniki
Przy akceptowalnym błędzie pomiarowym otrzymaliśmy wyniki odległości pomiędzy punktami wygenerowanymi przez model oraz krzywą powstałą przez oznaczanie punktów przez ekspertów. Dokonano tego pomimo „szumu” obecnego na obrazach w panoramicznych radiogramach zębów, spowodowanego przez nieodpowiednie kształty (kość gnykowa, kręgosłup) oraz zniekształcenia horyzontalne. Istnieje duża liczba cech w panoramicznych radiogramach zębów, które działają jak rozpraszanie w modelu aktywnego kształtu. Aby poprawić precyzję modelu aktywnego kształtu wymagana byłaby wcześniejsza obróbka taka jak np. użytkownik wyznaczający anatomiczne punkty orientacyjne na żuchwie.
Komputerowo wygenerowane pomiary grubości kory żuchwy były zgodne z pomiarami wykonanymi ręcznie na tych samych radiogramach.
Wyniki
Wykazaliśmy, że można określić szerokość kości korowej żuchwy na panoramicznych radiogramach zębów tak, jak to przewiduje model aktywnego kształtu. W przyszłości przewidujemy automatyczną analizę radiograficzną zawartą w oprogramowaniu aparatów dentystycznych rtg, które będzie miało możliwość zawiadamiania stomatologa w przypadku pacjenta wymagającego dalszej diagnostyki w kierunku osteoporozy.
 
Projekt dofinansowany przez Komisję Europejską (projekt QLRT-2001-02243).
 



L12 DYLEMATY FIZJOTERAPII W OSTEOPOROZIE

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:60-61.
 
 

L12
DYLEMATY FIZJOTERAPII W OSTEOPOROZIE
 
Księżopolska-Orłowska K. 
Klinika Rehabilitacji Reumatologicznej
Kierownik: doc. dr hab. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Instytut Reumatologii, ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa
 
Fizjoterapia jest częścią rehabilitacji medycznej. Celem fizjoterapii jest poprawa stanu funkcjonalnego pacjenta poprzez użycie różnych form fizykoterapii, masażu i kinezyterapii.
Fizykoterapia i masaż przygotowują chorego do kinezyterapii. Zadaniem tych metod jest działanie przeciwbólowe, rozluźniające, poprawiające krążenie miejscowe. U chorych na osteoporozę największe zastosowanie ma elektroterapia, pole magnetyczne, laser, termoterapia w postaci zabiegów cieplnych i krioterapii oraz hydroterapia.
Kinezyterapia polega na zastosowaniu ćwiczeń mających na celu zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni oraz poprawę ruchomości w obrębie stawów. W osteoporozie ma szczególne znaczenie, gdyż przywraca współpracę mięśni, koordynację ruchów i równowagę ciała oraz koryguje postawę ciała.
W rehabilitacji chorych coraz większe znaczenie mają nowe metody fizjoterapii reedukacji nerwowo – mięśniowej: terapia manualna (trakcje, mobilizacje, masaż funkcyjny), techniki tkanek miękkich (powięziowe, punktów spustowych), PNF, Kinesio – Taping.
Fizjoterapia stosowana u chorych na osteoporozę musi uwzględniać wytrzymałość mechaniczną kości. Choroby występujące wraz z wiekiem: choroba zwyrodnieniowa stawów, układu krążeniowo – oddechowego, OUN, nowotwory, ograniczają zastosowanie fizykoterapii, jak również mają wpływ na dobór i intensywność zastosowanych ćwiczeń.
 
 
L12
OSTEOPOROSIS PHYSIOTHERAPY DILEMMAS
 
Księżopolska-Orłowska K. 
Klinika Rehabilitacji Reumatologicznej
Kierownik: doc. dr hab. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Instytut Reumatologii, ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa, Poland
 
The physiotherapy is the on of the element of medical rehabilitation. The aim of the physiotherapy is to improve the patient functional abilities trough applying various methods of physicotherapy, massage and kinesiotherapy.
Physicotherapy and massage prepare the patient for kinesiotherapy. The target of those methods is to kill pain, to relax, to improve local blood circulation.
Electrotherapy, magnetic field, laser, thermotherapy as heating and cryotherapy as well as hydrotherapy are mostly used among the patients suffering from osteoporosis .
Kinesiotherapy is about the exercises which are to increase the muscles strength and to improve the joints motion range. When suffers from osteoporosis it is relevant because it restores the muscles cooperation, the movements coordination, the body balance as well as it corrects body position.
Which is neuro – muscular reeducation such as manual therapy (traction, mobilization, functional massage, soft tissues techniques), PNF, Kinesio-Taping mean more and more in the patients rehabilitation.
Physiotherapy to be used among the patients suffering from osteoporosis has to pay attention to the bone strength. The diseases to appear with age as osteoarthritis, pulmo – circulation, CNS, cancers restrict physicotherapy application. They also impact on the exercises intensity to be chosen.



ANALIZA WYBRANYCH CECH POSTAWY CIAŁA I RÓWNOWAGI W GRUPIE 71 KOBIET PO MENOPAUZIE (…)

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L15
ANALIZA WYBRANYCH CECH POSTAWY CIAŁA I RÓWNOWAGI W GRUPIE 71 KOBIET PO MENOPAUZIE ZE STWIERDZONĄ OSTEOPOROZĄ
 
Szczygieł A.,¹ Ciszek E.,² Górkiewicz M.,³ Bac A.,² Sosin P.,² Czechowska D.²
¹ Katedra Fizjoterapii, Zakład Kinezyterapii AWF Kraków
² Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Zakład Ortopedii AWF Kraków
³ Instytut Zdrowia Publicznego i Badań Populacyjnych, Zakład Epidemiologii CMUJ Kraków
 
Słowa kluczowe: osteoporoza, trójpłaszczyznowa diagnostyka postawy ciała, krzywizny kręgosłupa, równowaga
 
Wstęp
Osteoporoza, jest najczęstszą chorobą metaboliczną kości. Dotyczy co trzeciej kobiety po menopauzie oraz 70% osób po 80 roku życia. Osteoporoza powoduje nie tylko zanikanie i łamliwość kości, ale także zmiany w postawie ciała. Jednym z objawów choroby jest nasilona kifoza piersiowa („garb wdowi”). Wyrównawczo zwiększa się lordoza szyjna i lędźwiowa. Łuki żebrowe dotykają grzebieni biodrowych. Zmiany te wywołują bóle pleców, krzyża oraz mięśni przykręgosłupowych. Zaburzenia w zakresie utrzymania równowagi powodują upadki i złamania. Oprócz objawów klinicznych, zauważalnych gołym okiem, choroba ta powoduje obniżenie aktywności i jakości życia.
Cel pracy
Celem pracy była analiza stopnia zmian w budowie, postawie ciała, równowadze oraz ukształtowaniu przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym w grupie 71 kobiet w wieku 51-80 lat ze stwierdzoną badaniem densytometrycznym osteoporozą. Badania potwierdziły występowanie odchyleń i asymetrii w postawie ciała i utrzymaniu równowagi u kobiet z osteoporozą.
Materiał i metoda
Badania posturometryczne parametrów postawy ciała w trójpłaszczyznowym układzie i równowagi 71 kobiet ze stwierdzoną osteoporozą w przedziale wiekowym od 51 do 80 roku życia przeprowadzono w Pracowni Diagnostyki Narządu Ruchu AWF Kraków wykorzystując skomputeryzowane, nieinwazyjne urządzenie Metrecom System. Zbadano parametry postawy ciała: pozycja głowy, ustawienie barków, kręgosłupa i kości krzyżowej, ukształtowanie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, oraz parametry równowagi: dystrybucję masy ciała, amplitudę i częstotliwość odchylenia rzutu środka ciężkości. Wyniki Uzyskane wyniki dla odcinka piersiowego mieszczą się w normie w 83%, dla odcinka lędźwiowego w 97% a dla kąta podstawy kości krzyżowej w 80%. Najgorszy wynik uzyskały parametry ustawienia głowy w płaszczyźnie strzałkowej (100% poza normą) i czołowej (80% poza normą).
Wnioski
W normie mieści się od 44% do 97% wartości badanych parametrów i 100% wartości średnich, za wyjątkiem parametrów ustawienia głowy. Od 66% do 78% wyników mieści się w przedziale (śr+/-SD). Nie stwierdzono zależności między wiekiem badanych kobiet a wielkością danego parametru. Wartość współczynnika korelacji bliska jest 0. Wyjątek stanowi wartość współczynnika korelacji dla ustawienia głowy, bliski jest wartości 0,3. W zakresie parametrów równowagi – rzut środka ciężkości na podłoże w grupie przebadanej jest przesunięty do tyłu i w lewo, a częstotliwość jego wychyleń jest większa w płaszczyźnie czołowej w lewą stronę. Stwierdzono również zwiększony nacisk na tyłostopie w stosunku do przodostopia. Wskazane jest kontynuowanie badań na większej grupie osób w celu lepszej i głębszej analizy kształtowania się charakterystycznych zmian parametrów postawy ciała u osób ze stwierdzoną osteoporozą.
 
 
L15
ANALYSIS OF SELECTED FEATURES OF BODY POSTURE AND BALANCE IN GROUP OF 71 WOMEN DIAGNOSED WITH OSTEOPOROSIS
 
Szczygieł A.,¹ Ciszek E.,² Górkiewicz M.,³ Bac A.,² Sosin P.,² Czechowska D.²
¹ Katedra Fizjoterapii, Zakład Kinezyterapii AWF Kraków
² Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Zakład Ortopedii AWF Kraków
³ Instytut Zdrowia Publicznego, Zakład Epidemiologii CMUJ Kraków
 
Keywords: osteoporosis, three-dimensional diagnostics of body posture, spinal curvature, balance
 
The purpose of the work was an attempt at the analysis of the degree of changes in the body structure and posture and the spinal curvature in sagittal plane. The subjects were 71 women at the age of 51-80 with osteoporosis diagnosed by means of densitometry.
The research was done in the posture diagnostic laboratory at the Academy of Physical Education in Kraków using Metrecom System – non-invasive computerized method examining body posture in three planes.
The results confirmed the existence of various postural faults and asymmetry in the posture of women suffering from osteoporosis and the usefulness of the diagnostic method used in the research.



L13 LECZENIE OSTEOPOROZY U MĘŻCZYZN

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:61-63.
 
 
L13
LECZENIE OSTEOPOROZY U MĘŻCZYZN
 
Misiorowski W. 
Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
 
Leczenie osteoporozy mężczyzn było przedmiotem jedynie nielicznych, na ogół niewielkich badań klinicznych. Tylko w pojedynczych badaniach oceniano wpływ leczenia na ryzyko złamań, w większości punktami końcowymi były wpływ terapii na gęstość mineralna kości (BMD) lub markery obrotu metabolicznego (BTM).
Leczenie przeciwresorpcyjne.
U mężczyzn badano skuteczność przede wszystkim bisfosfonianów: alendronianu, rizedroniamu i kwasu zoledronowego. U 241 mężczyzn z niska masa kostną, alendronian (10 mg/d przez 2 lata) zmniejszał częstość złamań kręgów, zwiększał BMD i hamował BTM. U kolejnych 134 mężczyzn z osteoporozą, leczenie alendronianem (10 mg/d przez 3 lata) zmniejszało częstość złamań kręgów i powodowało wzrost BMD. Meta-analiza tych badań potwierdziła, że leczenie alendronianem mężczyzn powoduje znamienna redukcję ryzyka złamań kręgów i niezamienną redukcje ryzyka złamań pozakręgowych.
U 248 mężczyzn po złamaniu biodra, leczenie dożylne kwasem zoledronowym (5 mg co 12 miesięcy) zmniejszało znamiennie częstość nowych złamań: kręgów, pozakregowych, biodra i wszystkich klinicznych oraz powodowało wzrost BMD. Co istotne, po 3 latach leczenia kwasem zoledronowym odnotowano znamienna redukcję o 28% śmiertelności w grupie leczonej, w porównaniu do placebo.
U 316 mężczyzn z pierwotną lub wtórna osteoporozą, w otwartym prospektywnym badaniu rizedronian (5 mg/d prze 2 lata) powodował zwiększenie BMD i zmniejszał częstość złamań kręgów i pozakręgowych. Podobnie, w kilku kolejnych małych badaniach u mężczyzn z pierwotna lub wtórną (głównie posteroidową) osteoporozą, rizedronian (2.5 – 5 mg/d lub 35 mg/tydzień) zwiększał BMD i hamował BTM.
Wpływ leczenia bisfosfonianami na BMD i BTM u mężczyzn jest podobny do obserwowanego u kobiet, jednak ich skuteczność przeciwzłamaniowa jest znacznie gorzej udokumentowana.
Leczenie proanaboliczne
U 437 mężczyzn z niską BMD, w krótkotrwałej obserwacji, leczenie rekombinowanym ludzkim PTH [1-34] (teryparatyd, 20 – 40 μg sc/d przez 2 do 15 miesięcy) powodowało wzrost BMD w kręgosłupie lędźwiowym i biodrze (ale nie w kości promieniowej i Total Body) oraz nasilało obrót kostny. Podobne działanie obserwowano w kolejnym małym badaniu, obejmującym 23 mężczyzn leczonych teryparatydem (400 IU sc/d przez 18 miesięcy). W obu badaniach nie oceniano wpływu leczenia na ryzyko złamań, jednak podobieństwo wpływu na BMD i BTM z obserwowanymi w badaniach klinicznych u kobiet, gdzie oceniano wpływ tego leczenia także na częstość złamań, wskazuje na przydatność teryparatydu u obu płci. Bisfosfoniany stosowane przed- lub łącznie z preparatami PTH wydają się zmniejszać efekt anaboliczny parathormonu. Jednakże włączenie bisfosfonianów do leczenia po zakończeniu leczenia preparatem PTH powoduje utrzymanie uzyskanego efektu terapeutycznego i dalszy wzrost BMD
Leczenie zastępcze testosteronem
W odróżnieniu od kobiet, u których menopauza ma charakter uniwersalny i skokowy, u starzejących się mężczyzn obniżanie się stężenia testosteronu wykazuje charakter liniowy, co powoduje, że nie doświadczają oni gwałtownego przyspieszenia ubytku masy kostnej. Wielokrotnie wykazano, że uzupełnianie niedoboru testosteronu powoduje wzrost gęstości mineralnej kości u mężczyzn z hipogonadyzmem. Wpływ leczenia testosteronem na kość zależy od wyjściowego stężenia testosteronu, osiąganej normalizacji stężenia testosteronu i czasu terapii. Wydaje się, że korzyść odnoszą jedynie mężczyźni, u których wyjściowe stężenia testosteronu w surowicy nie przekraczały 200 ng/ml, zaś brak spektakularnych wyników leczenia testosteronem nieselekcjonowanych populacji starzejących się mężczyzn wynika z obecności w nich mężczyzn z prawidłowymi stężeniami testosteronu.
O ile większość badań nad osteoporozą dotyczy kobiet po menopauzie, dane na temat skuteczności przeciwzłamaniowej leków przeciwosteoporotycznych u mężczyzn są skąpe, zaś większość przeprowadzonych badań nie miała wystarczającej mocy statystycznej do jej oceny. W konsekwencji, większość wytycznych leczenia osteoporozy u mężczyzn opiera się na ekstrapolacji obserwacji uzyskanych u kobiet.
 
 
L13
THERAPY OF OSTEOPOROSIS IN MEN
 
Misiorowski W. 
Endocrinology Dept., Medical Center for Postgraduate Education, Warsaw. Poland
 
Therapy of osteoporosis in men has been less investigated than in women. There have been only few, and relatively small trials, which addressed the treatment of osteoporosis specifically in men. In some of these studies a decrease in fracture incidence has been observed, however majority of these trials lacked the power to asses the anti-fracture efficacy and the primary endpoint was effect on BMD.
Antiresorptive treatment
Studies in men concern principally bisphosphonates: alendronate, risedronate and zoledronic acid. In 241 aged men with low BMD, alendronate (10 mg daily for 2 years) decreased the incidence of vertebral fractures, increased BMD and decreased BTM. In next 134 osteoporotic men alendronate (10 mg daily for 3 years) decreased vertebral fractures incidence and increased BMD. Meta – analysis of these studies showed that alendronate decrease significantly the vertebral fracture risk and nonsignificantly the incidence of non-vertebral fractures.
In 248 men after hip fracture, intravenous zoledronic acid (5 mg every 12 months) decreased the incidence of vertebral fractures, non-vertebral fractures, hip fractures and all clinical fractures and increased BMD. Moreover, a significant reduction of 28% in deaths in zoledronic acid treated group, compared to placebo, was observed.
In 316 men with primary and secondary osteoporosis, in open labeled study, risedronate (5 mg daily for 2 years) increased BMD and decreased incidence of vertebral and non-vertebral fractures. Similarly, in a few next small studies, risedronate (2.5 – 5 mg daily or 35 mg weekly) increased BMD and decreased bone turnover in men with primary and secondary (mainly corticosteroid-induced) osteoporosis.
The effect of bisphosphonates on BMD and BMT in men is similar to that in women, however an anti-fracture efficacy in much worse evidenced.
Bone forming treatment
In 437 men with low BMD, in short duration study, the recombinant human PTH [1-34] (teriparatide, 20 – 40 μg sc daily for 2 to 15 months) increased BMD in the lumbar spine and the hip (but not at the distal radius and total body) and accelerated bone turnover. Similar effects were observed in next small study in 23 men treated with teriparatide (400 IU sc daily for 18 months). In these studies anti-fracture efficacy was not asses, however the similarity of the effects with those observed in anti-fracture studies on women suggest, that teriparatide should be useful in both sexes. Bisphosphonates used prior to or in combination with PTH preparations reduce the anabolic effect of parathormone. However, the use of bisphosphonates after completion of treatment with a PTH preparation maintains the previously achieved therapeutic effect and promote further increase of BMD.
Testosterone replacement therapy
Unlike women, aging men do not universally experience a reduc­tion of hormone levels leading to accelerated bone loss. Many studies have demonstrated, that testosterone replacement increases bone mineral density in men with hypogonadism. The effect of testosterone treatment on bone depends on the initial hormonal status, achieved normalisation of testosterone level and treatment duration. Bone density did increase only in men with pretreatment serum testosterone concentrations below 200 ng/dL. The inability to detect a beneficial effect of testosterone on bone density in the group of all aging males as a whole may have been due to the selection of men whose serum testosterone concentrations were too high to benefit from the therapy.
While most studies of osteoporosis have focused on post­menopausal women, data of the antifracture treatments efficacy in men are scanty, based on studies that mainly did not have a sufficient statistical power. In fact, guidelines for the pharmacological treatment of osteoporosis in man are largely based no the extrapolation of data obtained in women.
 



STANDARDY BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO I RADIOLOGICZNEGO W DIAGNOSTYCE OSTEOPOROZY

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L16
STANDARDY BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO I RADIOLOGICZNEGO W DIAGNOSTYCE OSTEOPOROZY
 
Edward Czerwiński 1,2
1. Zakład Chorób Kości i Stawów Uniwersytetu Jagiellońskiego
2. Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl
 
Słowa kluczowe: osteoporoza, diagnostyka, densytometria kości, DXA, gęstość mineralna kości, złamania kręgosłupa, morfometria kręgosłupa
 
            Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie zasad diagnostyki osteoporozy w oparciu o współczesną literaturę oraz standardy International Osteoporosis Foundation (IOF), National Osteoporosis Foundation (NOF) oraz International Society of Clinical Densitometry (ISCD).
 
Współcześnie obowiązują dwie definicje osteoporozy. Definicja opracowana przez WHO z 1994 r. określa osteoporozę jako chorobę układową szkieletu, charakteryzującą się niską masą kostną, zaburzeniem mikroarchitektury prowadzącymi do zwiększonego ryzyka złamania. Spełnieniem kryteriów tej definicji jest pomiar gęstości mineralnej kości (niska masa) lub wystąpienie złamania niskoenergetycznego (łamliwość). Ponieważ, jak się okazało 55-74% złamań osteoporotycznych występuje u osób, które nie spełniają kryteriów tej definicji w 2001 r. grono ekspertów National Osteoporosis Foundation (NOF) i National Institutes of Health USA (NIH) opracowało nową definicję, która mówi, że: „osteoporoza jest chorobą szkieletu charakteryzującą się upośledzoną wytrzymałością kości, co powoduje zwiększone ryzyko złamania. Wytrzymałość kości przede wszystkim odzwierciedla gęstość mineralna w połączeniu z jakością kości”. Określenie gęstości mineralnej kości (BMD) jest wspólnym kryterium obu definicji.
            Standardową metodą pomiaru gęstości mineralnej kości jest dwu-energetyczna absorpcjometria rentgenowska – DXA (Dual Energy X-ray absorptiometry). Do rozpoznania osteoporozy upoważnia badanie w bliższym końcu kości udowej (bkk udowej) lub kręgosłupie wg najniższego pomiaru w jednym z regionów zainteresowania (ROI- Region of Interest). W bkk udowej są nimi pomiary „total”, „neck” lub „trochanter”, a nigdy „Ward”. W kręgosłupie oceniamy sumarycznie odcinek L1-L4, nigdy pojedynczy krąg. Wg kategoryzacji WHO wartość wskaźnika T w zakresie -1 do -2.4 oznacza obniżoną masę kostną, przy poziomie -2.5 i mniej rozpoznajemy osteoporozę. Pomiary w innych miejscach szkieletu i innymi metodami nie są równoważne i nie mogą być stosowane wymiennie. Pomiary DXA w innych miejscach szkieletu mają wartość skriningową, a nie diagnostyczną. Badania ultrasonograficzne (QUS Quatitatvive Ultrasounds) nie jest pomiarem gęstości mineralnej, mierzy jakościowe parametry akustyczne kości, pozwala na określenie ryzyka złamania. Plany ujednolicenia wyników różnych pomiarów w postaci współczynnika ryzyka złamania nie zostały dotąd zrealizowane z powodu wielu obiektywnych trudności.
            Spadek BMD obok wieku jest najsilniejszym czynnikiem ryzyka złamania. Ryzyko złamania bkk udowej określa najlepiej pomiar BMD w bkk udowej, a ryzyko złamania kręgosłupa określa najlepiej pomiar BMD kręgosłupa. Jeżeli zamierzamy obliczać bezwzględne 10-letnie ryzyko złamania bkk udowej to musimy wykonać pomiar w bkk udowej.
Badanie radiologiczne wykonujemy w osteoporozie przede wszystkim celem stwierdzenia lub wykluczenia złamania kręgosłupa. Ma to znaczenie diagnostyczno-rokowniczne oraz ostatecznie weryfikuje skuteczność wdrożonego leczenia. Złamania kręgosłupa występują u co 5 kobiety po 50 r.ż. a u co 2-giej po 80 r.ż. Po pierwszym złamaniu kręgosłupa ryzyko następnego złamania wzrasta 10 krotnie, a złamania bkk udowej 2.3 krotnie. Ponieważ 60% złamań kręgosłupa jest bezobjawowych złamania te zwykle pozostają nierozpoznane, a nawet po wykonaniu rtg nie dostrzega się do 34% złamań.
Rozpoznania złamania kręgosłupa w osteoporozie wykonujemy na podstawie radiogramu odcinka kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego. Ze względu na wysoką dawkę promieniowa rtg wykonujemy radiogramy tylko w projekcji bocznej. Dawki te wynoszą: projekcja boczna odc. piersiowego 290mSv, lędźwiowego 530mSv, AP odc. piersiowego 480 mSv, lędźwiowego 530mSv; w sumie 1830mSv. Projekcję AP zlecamy, jeżeli zachodzą inne wskazania lekarskie (np. bóle krzyża). Jakościową ocenę złamań kręgosłupa opieramy na klasyfikacji Genanta (Ist niewielkie- 20-250; II st umiarkowane do 400 ; i III st ciężkie powyżej 400). Dokładniejszych informacji dostarczają pomiary morfometryczne kręgosłupa. W tym celu mierzymy wysokość tylną, środkową i przednią trzonu. Za próg złamania przyjmuje się obniżenie którejkolwiek wysokość o 20%. Złamania kręgosłupa mogą być również diagnozowane przy pomocy aparatów densytometrycznych wyposażonych w wiązkę wachlarzową. Rutynowe stosowanie morfometrii DXA wykrywa 30% nierozpoznanych złamań kręgosłupa, a skojarzenie jej z pomiarem BMD podnosi skuteczność przewidywania złamania bkk udowej 2 krotnie, zaś kręgosłupa 25 krotnie. Niezbywalną zaletą badania jest znikome napromieniowanie (41mSv), wadą jest niska wykrywalność złamań niewielkiego stopnia.
Badanie radiologiczne kręgosłupa jak i innych odcinków szkieletu dostarcza nam również danych obrazowych do diagnostyki różnicowej.
 
 
L16
STANDARDS OF BONE DENSITOMETRY AND RADIOLOGICAL EXAMINATION IN OSTEOPOROSIS
 
Edward Czerwiński 1,2
1. Department of Bone and Joint Diseases Jagiellonian University
2. Krakow Medical Centre, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl
 
Keywords: osteoporosis, diagnosis, bone densitometry, DXA, bone mineral density, vertebral fractures, spinal morphometry
 
            The aim of this study is to present diagnostic standards of osteoporosis based on current literature and guidelines of International Osteoporosis Foundation (IOF), National Osteoporosis Foundation (NOF) and International Society of Clinical Densitometry (ISCD).
 
Nowadays there are two valid definitions of osteoporosis. Definition published by WHO in 1994 determines osteoporosis as a skeletal disease characterized by low bone mass and microarchitectural deterioration of bone tissue, leading to enhanced bone fragility and a consequent increased in fracture risk. The criteria of this definition are fulfilled by bone mineral density assessment (low BMD) or prevalence of low-trauma fractures (fragility). It has been revealed that 55-74% of osteoporotic fractures occur in persons who do not fulfill WHO criteria, therefore in 2001 a panel of experts of National Osteoporosis Foundation (NOF) and National Institutes of Health USA (NIH) developed a new definition. In this definition osteoporosis is defined as a skeletal disorder characterized by compromised bone strength predisposing to an increased risk of fracture. Bone strength reflects the integration of two main features: bone density and bone quality. Bone mineral density is common criterion of both definitions.
Dual Energy X-ray absorptiometry (DXA) is the standard method of bone mineral density assessment. Osteoporosis should be diagnosed on basis of measurements in proximal femur or spine. The lowest result of one of measured regions of interest (ROI) is accepted for diagnosis. The regions used for assessment in proximal femur are „total”, „neck” or „trochanter”, never „Ward”. In spine the L1-L4 segments are used for assessment, never single vertebra. According to WHO categories T-score value ranging form -1 to -2.4 is classified as osteopenia, T-score -2.5 or less as osteoporosis. Measurements taken in other regions or with different techniques are not equivalent and cannot be used as interchangeable. DXA measurements in other regions of skeleton can be used only for screening, not for diagnosis. Quatitatvive Ultrasounds technique (QUS) does not measure bone mineral density. It measures bone acoustic parameters and might be applied in fracture risk assessment. There were plans to unify the results of different measurements in the form of fracture risk coefficient, however due to many objective difficulties this has not been realized so far.
            Decrease of BMD and age are the strongest fracture risk predictors. Fracture risk of proximal femur is the best determined by BMD measurement in proximal femur, and similarly fracture risk of spine is the best determined by BMD measurement in spine. If we attempt to calculate absolute, 10-year fracture risk of proximal femur BMD measurement in proximal femur must be performed.
 
Radiological examination in osteoporosis is performed mainly in order to detect or exclude vertebral fractures. It has diagnostic and predictive value and this is the final verification of treatment efficacy. Vertebral fractures occur in every 5 woman aged over 50 yrs and in every 2 aged over 80 yrs. After the first vertebral fracture the risk of subsequent fractures increases 10 fold, and risk of proximal femur fractures increases 2.3 fold. 60% of vertebral fractures are asymptomatic therefore they commonly remain undiagnosed. Even when radiological examination is performed 34% of these fractures remain unnoticed.
            Osteoporotic vertebral fractures are diagnosed on the basis of thoracic and lumbar spine radiograms. To avoid high doses of radiation only lateral projection of radiograms are performed. The radiation doses are: lateral projection of thoracic spine 290mSv, lumbar spine 530mSv. AP projection of thoracic spine 480 mSv, lumbar spine 530mSv; that makes radiation of 1830mSv altogether. The AP projection is recommended only if there are other clinical indications (e.g. low back pain).
Genant classification is generally applied for qualitative spinal fracture assessment (grade I- mild – 20-250; grade II moderate up to 400 ; and grade III severe above 400). Morphometric measurements submit more precise information. In this method posterior, medial, and anterior vertebral height are measured. 20% decrease of any height is accepted as a fracture threshold. Spinal fractures can be also diagnosed using fan beam densitometers.
Routine application of DXA morphometry reveals 30% of previously undiagnosed spinal fractures, and combined with BMD measurement increases efficacy of proximal femur fracture risk prediction 2 fold and spinal fracture risk 25 fold. Undeniable advantage of this method is minimal radiation (41mSv). The disadvantage is low precision in detection of mild fractures.
Radiological assessment of spine and other parts of skeleton might submit also information to differential diagnosis.



L14 BONE AUGMENTATION IN OSTEOPOROSIS – AN UPDATE ON VERTEBROPLASTY AND KYPHOPLASTY

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:63-64.
 
 
L14
BONE AUGMENTATION IN OSTEOPOROSIS – AN UPDATE ON VERTEBROPLASTY AND KYPHOPLASTY
 
Maalouf G. 
Bellevue Medical Center – Achrafieh – Lebanon
 
The impact of osteoporosis on an ageing world population is becoming increasingly evident, resulting in fragility fracture involving mainly the spine. About 700,000 of these fractures are vertebral compression fractures, of which only about one-third are clinically diagnosed. In Sweden, a recent study has shown that in 2004 the total direct and indirect cost of vertebral fractures was on average €14.220, almost equal to a hip fracture, during the first 12 months. Approximately 40–50% of women above 80 years of age are reported to have suffered at least one vertebral fracture.
In most cases, pain resulting from the fracture can be handled by activity modification, external back braces and appropriate analgaesics.14 However, severe post-fracture back pain may impair mobility and further increase bone demineralisation, hence increasing the risk of future fractures. Although two-thirds of patients respond to non-operative treatment and improve within four to six weeks, some continue to suffer from pain that affects their daily life. Historically, fractures resulting in spinal instability and/or neurological deficits were managed by open surgery and fracture stabilization. However, due to the high risk posed by major open surgery in these elderly and often frail patients, minimally invasive techniques such as vertebroplasty and kyphoplasty have been developed to augment and stabilize vertebral compression fractures.
Conclusion: Vertebroplasty and kyphoplasty provide good lasting pain relief in patients with osteoporosis and vertebral compression fractures. Both procedures may result in complications such as cement leakage, which in most cases appears to be asymptomatic. The incidence of leakage seems to be lower in kyphoplasty than in vertebroplasty. New vertebral fractures adjacent to the augmented vertebra occur early, are frequent and may be the result of a modulus mismatch of the currently used polymer-based bone cements and the adjacent vertebrae.
Further clinical testing of existing and new injectable bone substitutes for vertebral fragility fractures, ideally in randomised controlled clinical studies, is needed. Cost utility studies taking into account patient-based outcomes are also required. Finally, the orthopaedic surgeon should not miss the opportunity provided by a fracture to begin secondary prevention of further fragility fractures, using evidence-based treatment guidelines and pharmacological treatment as well as non-medical treatments.
 
 
L14
UMACNIANIE KOŚCI W OSTEOPOROZIE – AKTUALNE DANE O WERTEBROPLASTYCE I KYFOPLASTYCE
 
Maalouf G. 
Bellevue Medical Center – Achrafieh – Libia
 
Problem osteoporozy w starzejącej się populacji światowej staje się coraz bardziej widoczny skutkując złamaniami niskoenergetycznymi głównie w obrębie kręgosłupa. Około 700 000 z tych złamań to kręgowe złamania kompresyjne, z których jedynie około jedna-trzecia jest zdiagnozowana. Ostatnie badania przeprowadzone w Szwecji ukazały, że całkowite koszty bezpośrednie i pośrednie złamań kręgowych wyniosły średnio 14.220 €, prawie tyle samo co złamanie bkku, przez pierwsze 12 miesięcy. Około 40-50% kobiet w wieku powyżej 80 lat zgłosiło wystąpienie co najmniej jednego złamania kręgowego.
W większości przypadków, ból wynikający ze złamania może być uśmierzany poprzez odpowiednią aktywność, gorsety zewnętrzne oraz odpowiednie analgetyki. Jakkolwiek jednak silny ból pleców po złamaniu może upośledzać ruchomość i w konsekwencji prowadzić do jeszcze większego obniżenia gęstości mineralnej kości a co za tym idzie do zwiększenia ryzyka kolejnych złamań. Pomimo, że dwie-trzecie pacjentów dobrze reaguje na leczenie nieoperacyjne i uzyskuje poprawę w przeciągu 4 do 6 tygodni, reszta pacjentów nadal cierpi z powodu codziennego bólu. Dawniej, złamania powodujące niestabilność kręgosłupa i/lub ubytki neurologiczne były leczone poprzez operacyjną stabilizację złamania. Z powodu wysokiego ryzyka jakie niosła za sobą otwarta operacja u starszych i często słabych pacjentów zostały rozwinięte minimalnie inwazyjne techniki takie jak wertebroplastyka oraz kifoplastyka w celu stabilizacji i leczenia kręgowych złamań kompresyjnych.
Wnioski: Wertebroplastyka i kifoplastyka dają długotrwały efekt przeciwbólowy u pacjentów z osteoporozą i złamaniami kompresyjnymi kręgów. Po obu zabiegach mogą pojawić się powikłania takie jak wyciek cementu, który jednak w większości wypadków pozostaje bezobjawowy. Częstość tych wycieków wydaje się być niższa w kifoplastyce niż wertebroplastyce. Nowe złamania kręgowe w miejscu zetknięcia ze wzmocnionym kręgiem pojawiają się wcześnie, są częste i mogą wynikać z niezgodności między współczynnikami obecnie używanego cementu opartego na polimerach oraz przyległych kręgów.
Konieczne są dalsze badania kliniczne, najlepiej randomizowane, nad obecnymi oraz nowymi substytutami kości stosowanymi w leczeniu osteoporotycznych złamań kręgowych. Należy również przeprowadzić badania kosztoefektywności. Podsumowując, chirurg-ortopeda powinien wykorzystać okazję jaką daje złamanie do rozpoczęcia wtórnej prewencji kolejnych złamań poprzez zastosowanie wytycznych medycyny opartej na faktach oraz leczenie farmakologiczne tak samo jak inne (nie medyczne) sposoby leczenia.
 



ROZPOZNAWANIE INDYWIDUALNEGO, BEZWZGLĘDNEGO, 10-LETNIEGO RYZYKA ZŁAMANIA […]

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L17
ROZPOZNAWANIE INDYWIDUALNEGO, BEZWZGLĘDNEGO, 10-LETNIEGO RYZYKA ZŁAMANIA Z UWZGLĘDNIENIEM REALIÓW POLSKICH
 
Badurski J.E.
Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych w Białymstoku, ul. Waryńskiego 6/2, Białystok
 
Słowa kluczowe: osteoporoza, ocena ryzyka złamania
 
W miarę obniżenia wytrzymałości kości rośnie zagrożenie złamaniem. Do osłabienia tej wytrzymałości mogą przyczynić się: 1.za szybka, prowadząca do perforacji beleczek, i za wolna, powodująca nadmierną mineralizację i kruchość kości, przebudowa kości; 2. akumulacja mikrozłamań z zaburzoną ich samonaprawą; 3. krytycznie obniżona masa kości (BMD), i 4. nieoptymalna geometria i mikroarchitektura. O ile gęstość kości można zmierzyć densytometrycznie, o tyle o obniżeniu jakości kości informuje nas dopiero złamanie po niewielkim urazie, czyli „osteoporotyczne”. Badania epidemiologii złamań, konfrontujące je z masą kostną, przeprowadzone w ostatnim dziesięcioleciu w Ameryce, Europie, w tym również w Polsce, wykazały, że 55-75% złamań niskoenergetycznych miało miejsce u osób z BMD powyżej progu T-score –2.5, a więc wolnych od osteoporozy w myśl kryteriów densytometrycznych WHO/IOF.
Analiza masy kostnej vs liczba i częstotliwość złamań, wskazuje na następujące proporcje: Większą, bezwzględną liczbę złamań niskoenergetycznych odnotowuje się w grupie osób z BMD w zakresie osteopenii i normy. Ta grupa wiekowa (55-65 lat) jest znacznie liczniejsza niż starsza o 10-15 lat, gdzie częstotliwość złamań wprawdzie zwiększa się w miarę spadku masy kostnej, ale dotyka stale zmniejszającego się odsetka osób.
Diagnostyka indywidualnego obniżenia wytrzymałości kości, a więc zagrożenia złamaniem, z konieczności bazuje na pomiarze masy kostnej i odnotowaniu, znanych z badań epidemiologicznych, względnych czynników ryzyka złamań (wyrażanych liczbą RW), które mogą być zależne lub niezależne od spadku BMD. Te niezależne od BMD czynniki ryzyka samym swoim oddziaływaniem osłabiają wytrzymałość kości. Należą do nich: zaawansowany wiek, przebyte złamanie po niewielkim urazie, zaburzenia widzenia czy niewydolność nerwowo-mięśniowa zwiększająca podatność na złamania, glikokortykosteroidoterapia, złamania b.k.k.u. w rodzinie, niska waga ciała, nikotynizm, alkoholizm. Te „zależne” czynniki ryzyka dopiero wtedy są zagrożeniem, gdy towarzyszy i spadek masy kostnej: sama niska gęstość kości, płeć żeńska, rasa azjatycka i kaukaska, przedwczesna menopauza, pierwotna i wtórna amenorrhea, pierwotny i wtórny hipogonadyzm u mężczyzn, długie unieruchomienie, niskie spożycie wapnia w diecie, niedobory witaminy D.
            Niezależnie od oddziaływania jakichkolwiek czynników ryzyka, zagrożenie złamaniem rośnie z wiekiem w całej populacji, i nosi nazwę ryzyka populacyjnego (RP), wyrażonego liczbowo dotąd niestety tylko u kobiet i mężczyzn w Szwecji. Na nich opiera się, rekomendowany przez gremia międzynarodowe, sposób oceny indywidualnego, bezwzględnego, 10-letniego ryzyka złamania (RB-10) bądź bliższego końca kości udowej (b.k.k.u.), lub jakiegokolwiek złamania. RB-10 rośnie z wiekiem i w miarę wzrostu iloczynu oddziałujących RW. I na tym opiera się logika diagnostyki osteoporozy: wyrażony liczbą (i odczytany z tabeli) iloczyn RW (w tym również wynikający z obniżonej BMD) mnożymy przez RP-10 odpowiadającego wiekowi pacjenta, otrzymując RB-10. Np. RP-10 złamania b.k.k.u. kobiet w wieku 70 lat = 7.9. Pacjentka 70-letnia z przebytym złamaniem (RW=1.7) ważąca poniżej 58 kg (RW=1.8), obciążona jest RB-10 = (1.7×1.8 = 3.06 x 7.9 = 24.1) ponad 24 procentowym ryzykiem złamania b.k.k.u. w najbliższych 10 latach.
 



L15 ZGODNOŚĆ MIĘDZY METODĄ FRAX® I NOMOGRAMEM WG NGUYEN ET AL. W OCENIE 10-CIOLETNIEGO RYZYKA ZŁAMAŃ

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:64-65.
 
 
L15
ZGODNOŚĆ MIĘDZY METODĄ FRAX® I NOMOGRAMEM WG NGUYEN ET AL. W OCENIE 10-CIOLETNIEGO RYZYKA ZŁAMAŃ
 
Pluskiewicz W.1, Adamczyk P.1, Franek E.2, Leszczynski P.3,4, Sewerynek E.5, Wichrowska H.2, Napiorkowska L.2 , Kostyk T.3, Stuss M.5, Stepien-Klos W.5, Drozdzowska B.1
 
1Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice,   
2 Klinika Chorób Wewnętrznych., Endokrynologii i Diabetologii, CSK MSWiA, Warszawa
3 Pracownia Osteoporozy, Szpital J. Strusia, Poznań,
4Oddział Reumatologii i Immunologii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny, Poznań,
5Klinika Endokrynologii i Zaburzeń Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet Medyczny, Łódź,
 
Słowa kluczowe: złamanie osteoporotyczne, ryzyko złamań, kobiety
 
Celem badań była ocena zgodności diagnostycznej 10-cioletniego ryzyka złamań w przebiegu osteoporozy przy pomocy metody FRAX® (1) i nomogramu zaproponowanego przez Nguyen i wsp. (2).
Materiał i Metody. Badaniom poddano 1705 kobiet po menopauzie w wieku 55-90 lat z Zabrza, Warszawy, Łodzi i Poznania (średni wiek 68.8 +/-7.8 lat, masa ciała 68.7+/-12.4 kg, wzrost 156.6+/-6.5 cm). W ocenie wg FRAX® zastosowano model dla białej populacji amerykańskiej. W modelu FRAX® ocena ryzyka złamań opiera się na: wieku, BMI, informacji o przebytym złamaniu osteoporotycznym, złamaniu biodra u rodziców, stosowaniu glikokortykosteroidów, obecności RZS, nadużywaniu alkoholu, przyczynach osteoporozy wtórnej oraz wartości pomiaru densytometrycznego kości udowej. Nomogram Nguyena i wsp. bierze pod uwagę wiek, liczbę złamań osteoporotycznych, liczbę upadków w ciągu ostatniego roku oraz T-score BMD szyjki kości udowej. Zgodność diagnostyczną określano dla złamań ryzyka kości udowej dla progu ≤3% i >3%, a dla jakiegokolwiek złamania dla progów <10%, 10-20% oraz >20%. W badanej grupie u 606 kobiet wystąpiło 967 złamań osteoporotycznych: 428 przedramienia, 275 kręgów, 103 podudzia, 70 żeber, 50 ramienia, 38 kości udowej oraz 4 stopy.
Wyniki. Średnie, 10-cioletnie ryzyko dla kości udowej i jakiegokolwiek złamania (kość udowa, kręgi, przedramię lub ramię) wyniosło odpowiednio 5.62+/-7.0% i 23.0+/-12.3% dla FRAX® oraz 12.2+/-17.1 i 27.7+/-18.9% dla Nguyen. Średnia zgodność rozpoznawcza wyniosła 79.5% dla jakiegokolwiek złamania i 79.2% dla kości udowej. Wraz z wiekiem ryzyko złamań wzrastało dla obu metod; w przypadku FRAX® zanotowano 2-krotny wzrost ryzyka dla jakiegokolwiek złamania oraz 3-krotny wzrost ryzyka dla złamania kości udowej, a dla Nguyen 3-krotny wzrost ryzyka dla jakiegokolwiek złamania oraz 7-krotny wzrost ryzyka dla złamania kości udowej.
Wnioski. Obie metody podobnie oceniają ryzyko złamań. FRAX® niedoszacowuje ryzyko złamań u kobiet z licznymi złamaniami i częstymi i upadkami, natomiast nomogram Nguyen zaniża ryzyko złamań w przypadku obecności dodatkowych czynników ryzyka.
 
1.        Kanis JA. et al. FRAX™ and the assessment of fracture probability in men and women from the UK. Osteoporos Int 2008;19:385-397.
2.        Nguyen ND. et al. Development of prognostic nomograms for individualizing 5-year and 10-year fracture risks. Osteoporos Int 2008;19:1431-1444.
 
 
 
L15
CONFORMITY BETWEEN 10-YEAR PROBABILITY OF OSTEOPOROTIC FRACTURE ASSESSED BY FRAXÒ AND NOMOGRAM BY NGUYEN ET AL.
 
Pluskiewicz W.1, Adamczyk P.1, Franek E.2, Leszczynski P.3,4, Sewerynek E.5, Wichrowska H.2, Napiorkowska L.2 , Kostyk T.3, Stuss M.5, Stepien-Klos W.5, Drozdzowska B.1  
1Medical University of Silesia, Katowice, Poland  
2 Dept. of Internal Dis., Endocrinology and Diabetology, CSK MSWiA, Warszawa, Poland
3Dept. of Rheumatology and Osteoporosis, Hospital J. Strusia, Poznan, Poland
4Dept. of Rheumatology and Clinical Immunology, Medical University, Poznan, Poland
5Dept. of Endocrine Disorders and Bone Metabolism, University, Lodz, Poland
 
 
Key words: osteoporotic fracture, fracture probability, females.
 
Objective. The aim of the study was to establish the conformity between 10-year probability of osteoporotic fracture (fx) assessed by FRAX® (1) and nomogram proposed by Nguyen at al. (2).
Material and Methods. 1705 postmenopausal women aged 55-90 y. from four centers were studied (mean age 68.8 +/-7.8y., weight 68.7+/-12.4 kg, height 156.6+/-6.5 cm). Fx risk by FRAX® was assessed using US Caucasian population. Fx probability by FRAX® was based on age, BMI, prior fx, hip fx in parents, steroid use, rheumatoid arthritis, alcohol use, secondary osteoporosis and femoral neck T-score. Fx probability by Nguyen was based on age, number of prior fx, number of falls in last year and femoral neck T-score. The conformity using 10-year fx risk thresholds was established for ≤3% and >3% for hip and for any fx. <10%, 10-20% and >20%. In 606 women occured 967 fractures: 428 forearm, 275 spine, 103 ankle, 70 ribs, 50 humerus, 38 hip and 4 feet.
Results. The mean fx risk for hip and any fx. (hip, spine, forearm or humerus) were 5.62+/-7.0% and 23.0+/-12.3% by FRAXÒ and 12.2+/-17.1 and 27.7+/-18.9% by Nguyen, respectively. The mean conformity was 79.5% for any fracture and 79.2S% for hip fracture.
With advancing age fx risk increased for both methods. In case of FRAX® 2-fold increase for any fracture risk and 3-fold increase for hip fracture risk was noted. In case of Nguyen 3-fold increase for any fracture risk and 7-fold increase for hip fracture risk was shown.
Conclusion. Generally both methods comparably estimate fx risk. FRAX® underestimates fx risk in subjects with multiple fractures and frequent falls, and Nguyen underestimates fx risk in subjects with frequent additional factors of osteoporosis. 
 
1.        Kanis JA. et al. FRAX™ and the assessment of fracture probability in men and women from the UK. Osteoporos Int 2008;19:385-397.
2.        Nguyen ND. et al. Development of prognostic nomograms for individualizing 5-year and 10-year fracture risks. Osteoporos Int 2008;19:1431-1444.



OCENA EFEKTYWNOŚCI LECZENIA

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L18
OCENA EFEKTYWNOŚCI LECZENIA
 
Roman S. Lorenc, E. Kryśkiewicz, E. Karczmarewicz 
Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej, Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
 
Ocena efektywności wynika z definicji osteoporozy podnoszącej związek choroby z prowadzącą do występowania złamań obniżoną jakością kości. Tak, więc obok generalnych zasad promujących w leczeniu tylko te specyfiki, które odznaczają się sprawdzona efektywnością przeciwzłamaniową istnieje konieczność monitorowania leczenia w celu weryfikacji indywidualnej odpowiedzi pacjenta na podawany lek oraz potwierdzenie faktu jego przyjmowania.
            Obok systematycznych kontaktów lekarza z pacjentem celowi temu służą w głównej mierze badania densytometryczne oraz oznaczenia markerów obrotu kostnego. Opracowanie odpowiedniego protokołu ich stosowania wynika zarówno ze specyfiki obu rodzajów oznaczeń jak również ze sposobu leczenia. Kluczowym dla ich stosowania i interpretacji jest informacja o przekroczeniu progu błędu oznaczenia charakterystycznego zarówno dla oznaczenia jak i wykonującej oznaczenie pracowni. W przeciwieństwie do oznaczeń densytometrycznych, w przypadku których na efekt leczniczy oczekuje się od 1-2 lat w przypadku markerów obrotu kostnego oznaczenie ich poziomu już po 3-6 miesiącach terapii informuje zarówno o efektywności leczenia, jak również umożliwia prognozowanie wyniku terapii. Zmiany poziomu markerów monitorują pozytywną odpowiedź na zastosowane leczenie, jeśli przekraczają całkowity błąd metody, to jest tak zwaną najmniejszą znaczącą zmianę (LSC). Rozważając przypadek indywidualnego pacjenta zmiany poziomów markerów mieszczące się w zakresie od -40% do -80% dla leczenia antykatabolicznego oraz powyżej około 40% dla leczenia anabolicznego spełniają powyższe wymogi. Do monitorowania leczenia preparatami antykatabolicznymi zaleca się stosowanie markerów resorpcji (CTX, NTX) oraz markerów kościotworzenia (P1NP, OC), natomiast do monitorowania leczenia anabolicznego markera kościotworzenia P1NP.
 
 
L18
MONITORING OF THERAPY EFFICIENCY
 
Roman S. Lorenc, E. Kryśkiewicz, E. Karczmarewicz
Department of Biochemistry and Experimental Medicine, The Children’s Memorial Health Institute, Warsaw, Poland
 
            The assessment of therapy efficiency is connected with osteoporosis definition. It concerns the relation between that disease and decreased bone quality which leads to fractures. Some medicines are characterized by proven antifracture efficacy and their use is promoted. However, in individual patient is needed the monitoring of therapy effectiveness and patients compliance with treatment recommendation. Besides systematic control visits, it can be verify by densitometric and bone turnover markers (BTMs) measurements. It is essential to elaborate appropriate protocol of usage of both which comes out of properties of above mentioned measurements and also the way of treatment. The fundamental importance for their application and results interpretation has knowledge about the least significant change (LSC). As opposed to densitometric measurement, which informs us about treatment efficacy behind the time of 1-2 years, bone turnover markers respond to therapy in 3-6 months. Changes in levels of BTMs below LSC indicate therapeutic success. Decreased of BTMs levels (in case of antiresorptive agents) also forecasts potential fracture risk decreased. In individual patient, changes in BTMs levels between (-)40% and (-)80% for antiresorptive therapy fulfill foregoing conditions. For monitoring antiresorptive treatment is recommended usage of bone resorption markers (CTX, NTX) and bone formation markers (P1NP, OC), however for anabolic therapy is prescribed use of P1NP.
 



L16 PRZYCZYNY NIEDOBORU WITAMINY D I ZASADY SUPLEMENTACJI

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:65-67.
 
 
 
L16
PRZYCZYNY NIEDOBORU WITAMINY D I ZASADY SUPLEMENTACJI
 
Marcinowska-Suchowierska E. 
Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych CMKP w Warszawie,
ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa
 
Słowa kluczowe: synteza skórna, pożywienie, profilaktyka, niedobory
 
Wprowadzenie. Zaopatrzenie organizmu ludzkiego w witaminę D zależy głównie (w 80-90%) od ekspozycji na światło słoneczne (UVB 290-315 nm). Dodatkowym źródłem jest pożywienie. Do produktów zawierających tę witaminę należy zaliczyć: tłuste ryby, jak np. łosoś (400 j.m./100 g), makrela, sardynki; tran (400 j.m./łyżeczkę); żółtko jaja kurzego (20 j.m.).
Wykładnikiem biochemicznym zaopatrzenia organizmu w witaminę D jest stężenie 25(OH)D w surowicy krwi. Za optymalne dla zdrowia uznano stężenie 25(OH)D powyżej 30 ng/ml. W przypadku ogólnoustrojowych niedoborów wit. D dochodzi do obniżenia jego stężenia, a skuteczna suplementacja powoduje wzrost do wartości zalecanych (30-75 ng/ml).
Przyczyny niedoboru. Przyczyną niedoboru witaminy D w zdrowej populacji jest zmniejszenie syntezy skórnej (związane z szerokością geograficzną, procesami starzenia, stosowaniem filtrów przeciwsłonecznych, stylem życia), a także niedostateczna podaż witaminy D z pożywieniem (w dietach dominują tłuszcze, fast food, chipsy, batony, a więc produkty i suplementy żywieniowe o małej zawartości wit. D). Deficyty i niedobory witaminy D mogą się ujawnić (mimo dostatecznej podaży) na skutek zmniejszonej jej hydroksylacji (niewydolność wątroby, nerek), nadmiernego katabolizmu (leki przeciwdrgawkowe) i zmniejszenia wrażliwości tkanek docelowych na 1,25(OH)D2 (krzywica wit.D-oporna typ II).
Wyrównywanie niedoborów wit. D – wytyczne. Jeśli niedobór jest spowodowany niedostateczną ekspozycją na światło słoneczne lub małą ilością wit. D w diecie, podaje się ją doustnie. U osób nieprzestrzegających doustnego przyjmowania leków witaminę D można podawać parenteralnie.
Jeśli niedobór wit. D jest spowodowany zaburzonym wchłanianiem w przewodzie pokarmowym, podaje się wit. D pozajelitowo.
W razie nieskuteczności leczenia wit. D (także u chorych z uszkodzeniem wątroby lub nerek) stosuje się aktywne metabolity wit. D; w razie niedoboru kalcidiolu z przyczyn wątrobowych – kalcyfediol, a w razie niedoboru kalcitriolu z przyczyn nerkowych – alfakalcydiol.
Zapobieganie niedoborom wit. D. Działania profilaktyczne obejmują: ekspozycję ciała na słońce, podawanie wit. D doustnie, suplementację kombinowaną, tj. naświetlanie skóry i podaż wit. D.
Optymalne warunki ekspozycji skóry, a przez to syntezy skórnej wit.D zależą od położenia geograficznego i powinny być określone w każdym kraju; w Polsce występują od połowy czerwca do połowy września. Konieczny czas przebywania na słońcu wynosi 20 min./dz. – wystarczy ekspozycja twarzy, rąk, przedramion (tj.15% powierzchni ciała). Alternatywnym sposobem wykorzystania syntezy skórnej wit. D, jest naświetlanie lampą UVB (1 dawka rumieniowa 2-3 razy w tygodniu). W okresie niedostatecznej syntezy skórnej (w Polsce od października do maja) należy podawać wit. D doustnie (minimum 800 j.m./dobę?), a przez cały rok u osób unikających naświetlań skórnych.
W wielu krajach europejskich niedobór witaminy D u osób starszych jest powszechny, dlatego istnieje potrzeba zwiększenia podaży doustnej tej witaminy – powyżej dotychczas zalecanych RDA. W licznych opracowaniach określono, że dorośli powinni przyjmować co najmniej 50 µg (2000 j.m.)/dobę witaminy D, co zapewnia poziom stężenia 25(OH)D w surowicy 25 ng/ml (50 nmol/l).
 
 
L16
THE CAUSES OF VITAMIN D DEFICIENCY AND RULES OF SUPPLEMENTATION
 
Marcinowska-Suchowierska E. 
Department of Family Medicine and Internal Diseases, Postgraduate Medical School,
ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa, Poland
 
Key words: skin synthesis, dietary intake, prevention, deficiency
 
Introduction. Vitamin D supply in human body is dependent mainly (80-90%) on the sunlight exposure (UVB 290-315 nm). Additional source is diet intake. There are few products, however, which are rich in Vitamin D. They include: fatty fish such as salmon (400 IU per 100 g), mackerel, sardines, cod-liver oil (400 IU per teaspoon), egg yolk (20 IU).
The biochemical marker of Vitamin D supply in the human body is concentration 25(OH)D in blood serum. Concentration 25(OH)D above 30 ng/ml is considered to be optimal for human health. An organic deficiency of Vitamin D leads to a decrease in its concentration, but a successful supplementation can bring the level of concentration up to a recommended value of 30-75 ng/ml.
Causes of deficiency. The cause of Vitamin D deficiency in healthy population is a decreased level of cutaneous production (related to latitude, aging, sun screen use, lifestyle) as well as inadequate intake of Vitamin D in foods (contemporary diet is dominated by fats, fast food, chips, candy bars – all products with low levels of Vitamin D). Vitamin D deficiency (despite adequate intake) can be manifested due to a decreased hydroxylation (liver failure, kidney failure), increased catabolism (anticonvulsant drugs) and a decreased sensitivity of target tissue to 1,25(OH)D2 (Vit.D-resistant rickets Type II).
Recommendations for decreasing Vitamin D deficiency. If the deficiency is caused by insufficient sun light exposure or inadequate diet, Vitamin D is given orally. If one does not adhere to rigor of oral treatment, Vitamin D can be administered parenterally.
If the deficiency is caused by faulty absorption in the gut, Vitamin D should be given parenterally.
In case of ineffectiveness of the treatment (also in patients with liver or kidney damages), one uses active metabolites of Vit. D, in case of deficiency of calcidiol due to damages of liver – calcifediol, and in case of deficiency of calcitriol due to damages of kidney – alfacalcidiol.
Prevention of Vitamin D deficiency. Preventive measures include: body exposure to the sun, administering Vitamin D orally, mixed supplementation (sun exposure and oral intake).
Optimal conditions for sun exposure, leading to cutaneous production of Vitamin D, depend on the latitude, thus they should be specified for each country. In Poland those conditions occur from mid June to mid September. The necessary time each day for sun exposure is 20 min – the exposure of the face, hands, and forearms is enough (15% of the body surface). An alternative use of cutaneous production of Vitamin D is via UVB exposure (1 erythema dosage 2-3 times a week). During insufficient cutaneous production (in Poland from October until May) Vitamin D should be given orally (at least 80 IU/day). Persons who avoid sun exposure should take Vitamin D orally all year long.
Vitamin D deficiency is common in the elderly in many European countries. Thus, there is a need to increase oral intake of Vitamin D above the recommended RDA. Many research projects have shown that adults should take at least 50 µg (2000 IU)/day which will provide concentration 25(OH)D in blood serum of 25 ng/ml (50 nmol/l).
 



APPLICATION OF QUANTITATIVE ULTRASOUNDS IN OSTEOPOROSIS

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L19
APPLICATION OF QUANTITATIVE ULTRASOUNDS IN OSTEOPOROSIS
 
Claus-C. Glüer
Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Universitätsklinikum Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Germany
 
Keywords: quantitative ultrasound, bone densitometry, diagnosis, risk assessment, monitoring
 
The development of guidelines on diagnosis and therapy of osteoporosis in many countries documents the dominant role of central Dual X-ray Absorptiometry (DXA) as the best validated diagnostic technique. This brings up the question about the role of Quantitative Ultrasound (QUS) approaches for the assessment of osteoporosis. The answer is complicated by the diversity of different QUS approaches. However, some general statements can be made.
For diagnosis, a good correlation of a peripheral QUS result with bone mineral density at the spine or hip would be required, but with correlations below r2=0.25 this cannot be achieved with current QUS methodology. Also the WHO Definition cannot be applied and there is no established alternative diagnostic criterion for QUS.
For risk assessment, on the other hand, strong performance has been shown for QUS approaches, particularly for calcaneal QUS devices. Predictive power is equal if not better for calcaneal QUS for clinical fractures, it is equal to DXA for vertebral fractures, and is somewhat poorer than hip DXA for hip fractures. This is based on results from well designed prospective studies and thus it is fair to state that QUS approaches allow to identify subjects at high risk of fracture similarly well as DXA.
For monitoring response to treatment the performance of DXA is modest and many questions remain for QUS, in particular the introduction of good quality assurance measures.
A final drawback of QUS is the lack of information whether subjects with low QUS results are likely to benefit from approved osteoporosis medications.
As a consequence of this status, the following recommendations for the role of QUS in making therapy decisions can be given.
If DXA is available, therapy decision should be based on DXA, in conjunction with a basic clinical assessment that includes anamnesis, physical examination, basic laboratory assessment, clinical risk factors, and, potentially, the investigation of the presence of vertebral fractures.
If DXA is only available on a limited basis, QUS in conjunction with the basic clinical assessment defined above may be used to identify subjects that are at very low risk for osteoporosis and no specific pharmacological treatment should be offered to these subjects. All other subjects would still have to be assessed with DXA.
Lastly, if DXA is not available, QUS should be performed in conjunction with the basic clinical assessment defined above. Subjects at low risk should not be offered specific pharmacologic treatment for osteoporosis; subjects at high risk should undergo an radiographic examination of the spine. If presence of vertebral fractures is established, specific pharmacological treatment should be offered since it has been shown that these individuals will benefit form this treatment. Where to draw the line between high and low risk of fractures and which type of treatment to use are complex issues, depending among other aspects on the preferences of the patient, financial resources, and the patient’s comorbidities and it is the physician’s responsibility to make the final judgment here, using all available information on potential benefits and harm for the patient.
 
 
L19
ZASTOSOWANIE ILOŚCIOWEJ ULTRASONOGRAFII W DIAGNOSTYCE OSTEOPOROZY
 
Claus-C. Glüer
Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Universitätsklinikum Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Niemcy
 
Słowa kluczowe: ilościowa ultrasonografia, densytometria kości, diagnostyka, ocena ryzyka, monitorowanie
 
Opracowania wytycznych diagnostyki i leczenia osteoporozy w wielu krajach dokumentują dominującą rolę metody osiowej dwuenergetycznej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA) jako najbardziej wiarygodnej techniki diagnostycznej. Tu powstaje pytanie o rolę ilościowej ultrasonografii (QUS) w ocenie osteoporozy. Odpowiedź jest skomplikowana przez zróżnicowane metody QUS, jednakże możliwe są pewne generalne stwierdzenia.
Dla diagnostyki wymagana byłaby dobra korelacja wyników obwodowej QUS z wynikami densytometrii w kręgosłupie lub kości udowej, jednakże z korelacją poniżej r2=0.25 przy aktualnie dostępnej metodologii nie można tego osiągnąć. Nie można zastosować tutaj także definicji osteoporozy WHO i dla QUS nie ustalono żadnego alternatywnego kryterium diagnostycznego.
Z drugiej strony dla oceny ryzyka wykazano dużą czułość metody QUS, szczególnie aparatów mierzących kość korową. Możliwość prognozowania złamań jest jednakowa, o ile nie lepsza, dla QUS kości korowej w przypadku złamań klinicznych, jednakowa jak DXA dla złamań kręgów i nieco gorsza niż DXA dla złamań biodra. Podstawą tego są wyniki prawidłowo przeprowadzonych badań prospektywnych. Stąd można powiedzieć, że badanie QUS pozwala zidentyfikować osoby o wysokim ryzyku złamania równie dobrze jak DXA.
Do monitorowania odpowiedzi na leczenie efektywność DXA jest przeciętna i wiele kwestii dla QUS pozostaje do rozwiązania, szczególnie wprowadzenie środków zapewniających dobrą jakość pomiarów.
Ostateczną wadą QUS jest brak informacji czy osoby z niskimi wynikami QUS mogą odnieść korzyści z leczenia osteoporozy.
 
W konsekwencji tego stanu można wymienić następujące rekomendacje dotyczące roli QUS w podejmowaniu decyzji terapeutycznej.
Jeżeli dostępna jest DXA decyzja terapeutyczna powinna zostać podjęta na podstawie badania DXA w połączeniu z podstawową oceną kliniczną, która zawiera: wywiad chorobowy, badanie fizykalne, podstawowe badania analityczne, kliniczne czynniki ryzyka i potencjalnie stwierdzenie obecności złamań kręgowych.
Jeżeli badanie DXA jest dostępne w ograniczonym zakresie, QUS w połączeniu z podstawową oceną kliniczną zdefiniowaną powyżej może być użyteczne w identyfikacji osób, które mają bardzo niskie ryzyko osteoporozy i osobom tym nie powinno być zlecone żadne szczególne leczenie farmakologiczne. We wszystkich innych przypadkach należałoby nadal używać DXA.
Ostatecznie, kiedy DXA jest niedostępna, QUS powinno być wykonane w połączeniu z podstawową oceną kliniczną zdefiniowaną powyżej. Osoby o niskim ryzyku nie powinny mieć zlecanego żadnego szczególnego leczenia farmakologicznego, natomiast osoby o wysokim ryzyku powinny zostać poddane badaniu radiologicznemu kręgosłupa. Jeżeli zostanie ustalona obecność złamań kręgowych, powinno zostać zlecone specjalne leczenie farmakologiczne, gdyż oznacza to, ze osoby te odniosą korzyści z tego leczenia.
Jak wyznaczyć granicę pomiędzy wysokim i niskim ryzykiem złamania i jakie leczenie zlecić pozostaje zagadnieniem kompleksowym, uzależnionym, oprócz innych aspektów, od preferencji pacjenta, możliwości finansowych oraz współistniejących chorób. Lekarz jest odpowiedzialny za rozstrzygnięcie, przy wszystkich dostępnych mu informacjach, jakie są potencjalne korzyści i niebezpieczeństwa dla pacjenta.



L17 SAFETY OF LONG TERM SUPPLEMENTATION VITAMIN D AND CALCIUM

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:67-68.
 
 
 
L17
SAFETY OF LONG TERM SUPPLEMENTATION VITAMIN D AND CALCIUM
 
Burckhardt P. 
FMH Medecine interne et endocrinologie, Clinique Bois-Cerf/Hirslanden, Lausanne, Switzerland
 
Vitamin D:
Official recommendations for Vitamin D intake are 400 IU/day, and the upper tolera-ble dose was fixed at 2000 IU/day. This is too low. The various positive health outcomes of vitamin D occur at plasma levels of 25OH-Vitamin D of about 75 nmol/l (30 ng/ml). This cannot be reached with a dose of 400 IU/day. But with 2000 IU/day, the average plasma level reached 70-80 nmol/l after 1 to 2 months.
The plasma level of 25OH-Vitamin D increases only by about 1 nmol (0.4 ng/ml) per 40 IU (1 ug) Vitamin D3 consumed. If sun-deprived adults should keep their serum 25(OH)D levels above 75 nmol/l (30 ng/ml), they will require at least 2000 IU Vitamin D3 per day. In individuals with a low baseline level, 1500 IU increase the plasma level above 30 ng/ml (75 nmol/l) only in half of the subjects.
2000 IU/day are safe. The safety limits are higher than officially presumed. Sunshine alone can provide an adult with vitamin D corresponding to a daily intake of 10’000 IU; therefore this dose should be safe. Indeed, careful analysis of complications of Vitamin D treatments in clinical trials showed that no hypercalcemia was observed at a prolonged intake of 10’000 IU (250 ug) daily. Therefore, this dose can be designed as Tolerable Upper Intake Level. Hypercalcemia occurs when the free concentration of 1.25 (OH)2-Vitamin D is abnormally high, and this occurs only when the 25OH-Vitamin D level exceeds 600 nmol/l (240 ng/ml). This level is reached, in average, at a daily dose of 40’000 IU.
Several studies demonstrated that it is not necessary to give Vitamin D every day. Monthly doses or weekly doses or daily doses, all corresponding to 1500 IU/day, reached the same plasma levels after 2 months. The increase was just faster with the monthly dose. Positive antifracture trials used 6-monthly injections of 150’000 IU. It is not known, how long the effect remains after interruption of the treatment, but plasma levels decrease again and this very probably rises also the various health-outcomes.
Calcium:
Since the fractional intestinal absorption declines when the intake increases, the body is self-protected against the intoxication by oral calcium. But when Calcium is given as a supplement, i.e. as a bolus, and when it is given together with Vitamin D, side effects can occur. ORAé Calcium supplements increase slightly the risk of renal stones, because a bolus ingestion rises the calcium concentration in the urine for a couple of hours. But a high Calcium intake in form of food lowers significantly the risk of renal stones, because it inhibits the intestinal absorption of oxalate.
A recent study reported a significant increase in cardiovascular events in postmeno-pausal women taking calcium supplements. This surprising and unexplained obser-vation needs further confirmation. It might be influenced by the fact, that the calcium group had slightly more previous hypertension and dyslipidemia. On the other hand, Calcium supplementation without vitamin D was reported to increase hip fractures (ev. by reducing intestinal phosphorus absorption in elderly phosphate-depleted patients). All these observations shed some doubt on the usefulness of Calcium substitution, unless it is combined with vitamin D. On the other hand it is known, that any interruption of the calcium supplementation leads to the loss of the obtained effect on BMD.
 
 
L17
BEZPIECZEŃSTWO DŁUGOTRWAŁEJ SUPLEMENTACJI WITAMINĄ D I WAPNIEM
 
Burckhardt P. 
FMH Medecine interne et endocrinologie, Clinique Bois-Cerf/Hirslanden, Lozanna, Szwajcaria
 
Witamina D:
Oficjalna rekomendowana dawka wit. D to 400 jm/dzień a górna tolerowana granica dawki to 2000 jm/dzień. To jest za mało. Różne pozytywne skutki działania Wit. D pojawiają się przy stężeniu 25OH-wit. D w osoczu na poziomie około 75 nmol/l (30 ng/ml). Poziom ten nie może być osiągnięty przy dawce 400 jm/dzień. Przy dawce 2000 jm/dzień, średnie stężenie w osoczu osiąga 70-80 nmol/l po 1 do 2 miesięcy. Poziom 25OH-wit.D w osoczu wzrasta tylko około 1 nmol (0.4 ng/ml) na 40 jm. (1 ug) spożytej witaminy D. Jeżeli dorosłe osoby pozbawione ekspozycji na słońce muszą utrzymywać stężenie 25(OH)D w osoczu powyżej 75 nmol/l (30 ng/ml), wymagają w takim razie dawki co najmniej 2000 jm. witaminy D dziennie. U osób z niskim poziomem bazowym, 1500 jm. zwiększa stężenie w osoczu powyżej 30ng/ml tylko u połowy z nich (75 nmol/l).
2000 jm/dzień jest dawką bezpieczną. Limity bezpieczeństwa są wyższe niż oficjalnie zakładane. Sama ekspozycja na słońce może dostarczyć dorosłemu człowiekowi dzienną dawkę na poziomie 10 000 jm. a zatem taka dawka powinna być bezpieczna. W rzeczy samej, ostrożne analizy komplikacji leczenia witaminą D w badaniach klinicznych pokazują brak hiperkalcemii przy przedłużonej podaży dziennej na poziomie 10 000 jm. (250 ug). Dawka ta zatem może być uznana za górną tolerowaną granicę podaży. Hiperkalcemia pojawia się gdy wolna koncentracja 1.25 (OH)2-Vitamin D jest ponadnormatywnie wysoka a to dzieje się gdy poziom 25OH-Vit. D przekracza 600 nmol/l (240 ng/ml). Ten poziom jest osiągalny średnio przy dawce dziennej rzędu 40 000 jm. Niektóre badania pokazały, że codzienne podawanie Wit. D nie jest konieczne. Dawki miesięczne, tygodniowe lub dzienne, wszystkie stanowiące równowartość 1500 jm/dzień, osiągały te same poziomy stężenia w osoczu po 2 miesiącach.
Wzrost był jedynie wyższy przy dawce miesięcznej. W badaniach z pozytywnym efektem przeciwzłamaniowych były stosowane 6-cio miesięczne dawki 150 000 jm. Okres utrzymywania się efektów po przerwaniu leczenia nie jest znany ale poziom w osoczu spada co może powodować także inne efekty zdrowotne.
Wapń:
Ponieważ wchłanianie wewnętrzne spada w miarę wzrostu podaży, organizm jest dobrze  zabezpieczony przed zatruciem doustnym podawaniem wapnia. Lecz gdy wapń jest podawany jako suplement, np. w drażetkach, i gdy jest podawany równocześnie z witaminą D, mogą się pojawić efekty uboczne. Doustne suplementy wapnia lekko zwiększają ryzyko kamicy nerkowej ponieważ podanie drażetek zwiększa stężenie wapnia w moczu na kilka godzin. Natomiast wysoka podaż wapnia w spożywanych pokarmach zmniejsza znacznie ryzyko kamicy nerkowej ponieważ hamuje ona jelitowe wchłanianie szczawianu wapnia. Ostatnie badania ukazują znaczny wzrost częstości incydentów sercowo naczyniowych u kobiet po menopauzie biorących suplementy wapnia. Te zaskakujące i niewyjaśnione obserwacje wymagają potwierdzenia. Może mieć to związek z faktem, że u kobiet biorących wapń występowały wcześniej nadciśnienie i zaburzenia lipidowe. Z drugiej strony, pojawiały się informacje, że suplementacja wapniem bez wit. D zwiększa częstość złamań biodra (np. poprzez redukcję jelitowego wchłaniania fosforu u osób starszych z obniżonym jego poziomem). Wszystkie ww. obserwacje rzucają podejrzenie na użyteczność substytucji wapnia bez łączenia go z wit. D. Z drugiej strony wiadome jest, że przerwanie suplementacji wapniem prowadzi do spadku osiągniętego wzrostu BMD.
 



CALCIUM AND VITAMIN D AS AN ESSENTIAL COMPONENT OF AN INTEGRATED STRATEGY FOR FRACTURE PREVENTION

|

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)

L20
CALCIUM AND VITAMIN D AS AN ESSENTIAL COMPONENT OF AN INTEGRATED STRATEGY FOR FRACTURE PREVENTION

Steven Boonen, MD, PhD

Leuven University Center for Metabolic Bone Diseases and Divivion of Geriatric Medicine, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven, Belgium

Elderly people frequently have inadequate dietary intakes of calcium and vitamin D, both essential for bone health. Vitamin D insufficiency leads to reduced intestinal calcium absorption and secondary hyperparathyroidism, increasing bone turnover particularly in cortical bone, thus accelerating bone loss and predisposing the patient to osteoporotic fractures. Supplementation with vitamin D alone has been shown to reduce bone loss from the femoral neck in postmenopausal women; however, efficacy in terms of fracture reduction has been equivocal. For example, Lips and colleagues reported that vitamin D (400 IU/day) given without calcium did not reduce the risk of hip fractures among elderly Dutch men and women, whereas in the recent study of Trivedi and colleagues, vitamin D 100,000 IU every 4 months did reduce fracture incidence. Similarly, annual intramuscular injections of high doses of vitamin D reduced arm fracture rates among elderly Finnish subjects. There is a strong rationale for the use of calcium and vitamin D in the prevention of osteoporotic fractures and there is evidence from a number of studies that combined therapy has beneficial effects on bone mineral density in the spine, femoral neck and whole body in postmenopausal women. Additionally, calcium and vitamin D combination therapy significantly reduces fracture rates in both institutionalised and free-living elderly populations. In the study of Chapuy and colleagues, the number of hip and non-vertebral fractures were reduced by 43% and 32%, respectively, after 18 months’ treatment with calcium and vitamin D. A concomitant increase in serum 25-hydroxyvitamin D and decrease in serum parathyroid hormone level was observed, providing a plausible mechanism for the reduced fracture risk. These findings have subsequently been confirmed in a follow-up-study (Decalyos II). More recently, the Medical Research Council of Great Britain published negative results from a randomised, double-blind, factorially designed trial (the RECORD trial) to evaluate the effectiveness of daily oral calcium, daily oral vitamin D, combined calcium and vitamin D, and double placebo among 5292 men and women aged 70 years and over with previous low trauma fracture. There was no apparent benefit from calcium and vitamin D on fracture. These findings from the RECORD trial do not support routine oral supplementation with calcium and vitamin D in previously mobile elderly people, but vitamin D status of the trial population at baseline remains largely unknown and compliance with mediaction was only moderate. Overall, the data are still consistent with a therapeutic benefit of calcium and vitamin D on fractures in people deficient in calcium and vitamin D.

L20
WAPNO I WITAMINA D JAKO ISTOTNY SKŁADNIK ZINTEGROWANEJ STRATEGII W ZAPOBIEGANIU ZŁAMANIOM

Steven Boonen, MD, PhD

Leuven University Center for Metabolic Bone Diseases and Divivion of Geriatric Medicine, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven, Belgia

U osób starszych bardzo często występuje nieodpowiednia podaż wapnia i witaminy D w diecie, co jest istotne dla zdrowia kości. Niedobory witaminy D prowadzą do obniżenia absorpcji wapnia z układu pokarmowego i wtórnej nadczynności przytarczyc, zwiększonego obrotu kostnego, szczególnie w kości korowej, a więc zwiększonej utraty tkanki kostnej i podatności pacjenta na złamania osteoporotyczne.
Wykazano, że sama suplemantacja witaminą D przyczynia się do redukcji utraty tkanki kostnej w szyjce kości udowej u kobiet po menopauzie, jednakże jej skuteczność w redukcji złamań pozostaje niejednoznaczna.
Na przykład Lips i współautorzy donoszą, że witamina D (400 IU/dziennie) podawana bez wapnia nie zmniejszyła ryzyka złamania kości udowej u mężczyzn i kobiet w wieku podeszłym z Holandii, podczas gdy w ostatniej pracy Trivediego i współautorów witamina D 100,000 IU podawana co 4 miesiące przyczyniła się do redukcji częstości złamań. Podobnie, roczne domięśniowe iniekcje dużych dawek witaminy D przyczyniły się do redukcji częstości złamań kości ramiennej wśród badanych osób w wieku podeszłym z Finlandii.
Istnieje duże uzasadnienie dla stosowania wapnia i witaminy D w zapobieganiu złamaniom osteoporotycznym i istnieją dowody z licznych badań, że terapia łączona ma korzystny wpływ na gęstość mineralną kości w kręgosłupie, szyjce kości udowej i całym organizmie u kobiet po menopauzie.
Dodatkowo terapia łączona wapnia i witaminy D znacząco redukuje częstość złamań, zarówno w populacji osób starszych przebywających w domach opieki jak i żyjących samodzielnie. W opracowaniu Chapuy i współautorów liczba złamań kości udowej i złamań pozakręgowych została zredukowana odpowiednio o 43% i 32% po 18 miesiącach leczenia wapniem i witaminą D. Zaobserwowano towarzyszący wzrost poziomu 25-hydroksywitaminy D i zmniejszenie poziomu parathormonu w osoczu, co zapewniało mechanizm dla możliwej redukcji ryzyka złamania. Te wnioski znalazły potwierdzenie w dalszych obserwacjach (Decalyos II). Nieco później Komitet Badań Naukowych Wielkiej Brytanii opublikował negatywne wyniki badania randomizowanego, podwójnie ślepego, z wykorzystaniem analizy czynnikowej (RECORD) mającego na celu ocenę skuteczności doustnego wapna przyjmowanego codziennie, doustnej witaminy D codziennie, łączonego wapna i witaminy D oraz podwójnego placebo wśród 5292 mężczyzn i kobiet w wieku powyżej 70 lat z wcześniejszym złamaniem po niewielkim urazie. Nie było żadnej widocznej korzyści w redukcji złamań wynikającej z przyjmowania wapna i witaminy D. Wyniki z badania RECORD nie potwierdzają słuszności rutynowej suplementacji wapna i witaminy D u uprzednio aktywnych starszych osób, jednakże początkowy stan witaminy D w badanej populacji pozostaje w dużej mierze nieznany, zaś systematyczność przyjmowania leków była zaledwie umiarkowana.
Podsumowując, dane pozostają nadal zgodne co do korzyści terapeutycznych stosowania wapna i witaminy D w zapobieganiu złamaniom u osób z niedoborami wapna i witaminy D.



L18 BURDEN OF OSTEOPOROTIC FRACTURES IN EUROPE

|
III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:68-69.
 
 
 
L18
BURDEN OF OSTEOPOROTIC FRACTURES IN EUROPE
 
Reginster J-Y 
Department of Public Health Sciences – University of Liege and CHU Centre-Ville – Liege
 
Osteoporosis is widely recognised as a major public health concern. It is defined as a systematic skeletal disease characterised by bone mass and micro-architectural deterioration of bone tissue, with a consequent increase in bone fragility and susceptibility to fracture. Common sites for osteoporotic fracture are spine, hip, distal forearm and proximal humerus. The remaining lifetime probability in women at the menopause for fracture at anyone of these sites exceeds that of breast cancer (approximately 12 %) and the likelihood of a fracture at any of these sites is 40 % or more in developed countries, a figure close to the probability of coronary heart disease. In the year 2000, there were estimated to be 620.000 new fractures at the hip, 574.000 at the forearm, 250.000 at a proximal humerus and 620.000 clinical spine fractures in men and women aged 50 years or more in Europe. These fractures accounted for 34.8 % of such fractures worldwide. Collectively, all osteoporotic fractures accounted for 2.7 million fractures in men and women in Europe, at a direct cost of 36 billion euros. It is also widely recognised that osteoporosis and the consequent fractures are associated with increased mortality, with the exception of forearm fractures. Mortality among hip fracture patients is high, both during admission (4 % to 7 % and after discharge; 6 % to 10 % one month after admission; 13 % to 17 % three months after admission). Twelve months after admission, mortality rates in Europe and North America spam a range from 18 % to 20-25 %. Men have a higher mortality than women. The International Osteoporosis Foundation guidelines, suggest that a value of 0.797 should be considered, for loss in QALY attributable to a hip fracture during the first year. Among the studies conducted more recently than these guidelines, the annual loss in QALY was calculated at 0.83 at twelve months. The financial burden of hip fractures has been investigated in various countries and settings. The average direct cost of a hip fracture, in five European countries, was valuated at 9.674 euros (2002). In a societal perspective, most of the authors consider that direct cost account for 27-66 % of the overall expenses related to the global management of hip fracture. When adjusting for 2006, the most recent assumption for the direct costs linked to hospitalisation following a hip fracture were estimated between 9.277 euros and 17.117 euros.
Osteoporosis should, subsequently, be considered as a first-line priority, for health resources allocation, in a cost-conscious perspective of the management of chronic disorders.

 
 
L18
ZAGROŻENIE ZŁAMANIAMI OSTEOPOROTYCZNYMI W EUROPIE
 
Reginster J-Y 
Department of Public Health Sciences – University of Liege and CHU Centre-Ville – Liege
 
Osteoporoza jest powszechnie postrzegana jako duży problem współczesnej ochrony zdrowia. Jest ona definiowana jako systemowa choroba układu kostnego charakteryzująca się niską masą kostną oraz zaburzeniami mikroarchitektury tkanki kostnej wraz ze zwiększającym się osłabieniem kości i ich podatnością na złamania. Najczęstszymi lokalizacjami złamań osteoporotycznych są: kręgosłup, szyjka kości udowej, dalszy koniec przedramienia oraz bliższy koniec kości ramiennej. Prawdopodobieństwo wystąpienia złamania w którejkolwiek z ww. lokalizacji u kobiet w okresie menopauzy jest większe niż możliwość wystąpienia raka piersi (około 12 %) oraz jest około 40% większe w krajach rozwiniętych, która to wartość jest zbliżona do prawdopodobieństwa wystąpienia choroby wieńcowej. Szacuje się, że w Europie, w roku 2000 wystąpiło 620.000 nowych złamań w biodrze, 574.000 złamań przedramienia, 250.000 złamań bliższego końca kości ramiennej oraz 620.000 złamań kręgowych u kobiet i mężczyzn w wieku 50 lat i starszych. Złamania te stanowiły 34,8% wszystkich złamań tego typu na świecie. Ogółem u kobiet i mężczyzn wystąpiło 2,7 miliona złamań osteoporotycznych, koszty leczenia których wyniosły 36 miliardów euro. Powszechnie również wiadome jest, że osteoporoza oraz będące jej efektem złamania, z wyjątkiem złamań przedramienia, powodują zwiększenie śmiertelności. Śmiertelność wśród pacjentów ze złamaniem biodra jest wysoka zarówno u pacjentów przyjętych do szpitala (4 do 7%) jak również po wypisaniu (6-10% jeden miesiąc po wypisie oraz 13 – 17% 3 miesiące po hospitalizacji). Śmiertelność w rok po hospitalizacji w Europie i Ameryce Północnej wynosi od 18 do 20-25% oraz jest wyższa u mężczyzn niż u kobiet. Według wytycznych Międzynarodowej Fundacji Osteoporozy (IOF) w ciągu pierwszego roku po złamaniu w biodrze należy rozpatrywać spadek wskaźnika QALY rzędu 0,797. W badaniach przeprowadzonych przed powstaniem wspomnianych wytycznych roczny spadek wskaźnika QALY wyliczono na 0,83. Ogólne koszty złamań osteoporotycznych były badane w różny sposób w wielu krajach. Średni bezpośredni koszt złamania w biodrze w pięciu krajach europejskich oszacowane na 9.674 euro (2002). Ze społecznego punktu widzenia, większość autorów przewiduje, że koszty bezpośrednie będą stanowiły 27-66% wszystkich wydatków światowych związanych z leczeniem złamań w biodrze. Najbardziej aktualne dane w odniesieniu do roku 2006 szacują koszty bezpośrednie związane z hospitalizacją po złamaniu biodra między 9.277 euro i 17.117 euro.
Osteoporoza powinna zatem być traktowana priorytetowo przy rozdzielaniu środków publicznych przeznaczonych na leczenie chorób przewlekłych.



CZY ĆWICZENIA FIZYCZNE MOGĄ ZAPOBIEGAĆ ZŁAMANIOM – FAKTY

|
I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005
 
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)
 
 
L21
CZY ĆWICZENIA FIZYCZNE MOGĄ ZAPOBIEGAĆ ZŁAMANIOM – FAKTY
 
Bolanowski M.
Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, A.M. ul. Pasteura 4, 50-367 Wrocław
 
Słowa kluczowe: osteoporoza, złamania, BMD, upadki, ćwiczenia fizyczne
 
            Ćwiczenia fizyczne uznawane są powszechnie za istotny czynnik środowiskowy w profilaktyce osteoporozy i jej powikłań w postaci złamań. Korzystny wpływ aktywności fizycznej wiąże się z poprawą właściwości mechanicznych szkieletu (zwiększenie wytrzymałości poprzez wzrost gęstości kości, normalizację przebudowy kostnej i poprawę jakości kości) oraz z utrzymaniem ogólnej sprawności zmniejszającej zagrożenie upadkami. Obciążenia mechaniczne kości zwiększają powierzchniowe odkładanie kości w miejscach gdzie zachodzi proces kościotworzenia. Wysiłek fizyczny wpływa na wydzielanie hormonów kalciotropowych i decyduje o działaniu anabolicznym w kościach. Unieruchomienie powoduje nasilenie procesów resorpcji z następową utratą masy i gęstości kości. U dzieci i młodzieży naturalna ruchliwość jest niezbędna dla prawidłowego wzrastania i właściwego kształtowania się kośćca. W wieku dojrzałym ruch zapewnia odpowiednią stabilność szkieletu i równowagę między procesami resorpcji i kościotworzenia. Lecz nadmierny wysiłek fizyczny wiążący się z zaburzeniami hormonalnymi, wtórnym brakiem miesiączki czy zwiększoną urazowością może wywierać wpływ niekorzystny. W wieku starczym zachowana sprawność fizyczna sprzyja utrzymaniu równowagi i pozwala unikać upadków, które stanowią najczęstszą przyczynę złamań. Korzyści wynikające z ćwiczeń fizycznych są czasowe, ustępują jakiś czas po ich zakończeniu.
 
 
L21
CAN PHYSICAL EXERCISES PREVENT THE FRACTURES – FACTS
 
Bolanowski M.
Department of Endocrinology, Diabetology and Isotope Therapy, Wrocław Medical University, Wrocław, Poland
 
Keywords: osteoporosis, fractures, BMD, falls, physical exercises
 
            Physical exercise is accepted significant environmental factor in the prevention of osteoporosis and its complications – fractures. The beneficial influence of physical activity is connected with the improvement of the mechanical properties of skeleton (increased strength and bone mineral density, normalization of bone turnover, better bone quality) and with general good efficiency which reduces the risk of falls. Mechanical loading increases superficial accumulation of bone in the bone formation area. Physical activity influences the secretion of calciotropic and anabolic hormones in bone. Immobilization causes increase of bone resorption process followed by the bone mass and density loss. The natural mobility in children and adolescents is necessary for the proper skeletal gain and formation. In the adulthood, the motion secures skeletal stability and the balance between bone resorption and formation. But, the excessive physical activity leading to hormonal dysfunctions, secondary amenorrhea and increased trauma can exert even disadvantageous influence. In the elderly, preserved good physical efficiency favours the balance maintenance and gives a chance to avoid the falls, the most common cause of fractures. The advantages from the physical exercises are temporary, they withdraw some time after the activity is finished.