Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:487-88.

Tałałaj M. 

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych

Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego

ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa

 

 

Osteoporozy wtórne stanowią blisko połowę przypadków osteoporozy u kobiet przed menopauzą i aż 2/3 przypadków osteoporozy u mężczyzn. Obok tak znanych przyczyn osteoporozy, jak nadmiar glikokortykosteroidów oraz reumatoidalne zapalenie stawów, wiele innych chorób powodujących pogorszenie jakości tkanki kostnej lub zwiększenie ryzyka upadku może przyczyniać się do wzrostu częstości złamań szkieletu.

Wykazano, że u osób z nadciśnieniem tętniczym ryzyko złamania kości jest zwiększone o 40%, a ryzyko złamania szkieletu obwodowego nawet 2-krotnie. Ponad 2 razy wyższa, niż w kontrolnej grupie osób zdrowych, jest też częstość złamań szkieletu u pacjentów po przebytym epizodzie sercowo-naczyniowym.

W chorobach przewodu pokarmowego dochodzi do zaburzeń wchłaniania wapnia oraz witaminy D i rozwoju wtórnej nadczynności przytarczyc, a po resekcji żołądka również do przyspieszenia pasażu jelitowego, zaburzenia wchłaniania witaminy B12 oraz hiperhomocysteinemii. Stwierdzono, że u pacjentów po gastrektomii, wykonanej przed co najmniej 15 laty, częstość złamań kręgosłupa jest około 4,5-krotnie, a biodra 2,5-krotnie wyższa niż w grupie kontrolnej i nie zależy od rodzaju i zasięgu wykonanej resekcji. Upośledzenie powstawania wiązań sieciujących kolagenu oraz nasilenie aktywności osteoklastów w następstwie niedoboru witaminy B12 oraz hiperhomocysteinemii, są prawdopodobnie przyczyną blisko 2-krotnie zwiększonej częstości złamań biodra i złamań kręgosłupa u pacjentów z niedokrwistością złośliwą.

U osób z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, obok zaburzeń wchłaniania wapnia oraz witamin D i K, negatywny wpływ na tkankę kostną wywierają również cytokiny prozapalne. Wykazano, że u pacjentów z chorobą Crohna ryzyko złamania szkieletu jest zwiększone o 30%, natomiast w grupie chorych poddanych częściowej resekcji jelita aż 3,8-krotnie. U pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego częstość złamań kości jest zwiększona o 20%, zaś częstość złamań kręgosłupa ponad 2 razy. Stwierdzono, że w zróżnicowanej grupie pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby względne ryzyko złamania szkieletu wynosi 1,5 – 5,2.

Osoby z cukrzycą typu 1 charakteryzują się upośledzoną proliferacją osteoblastów, wzrostem aktywności osteoklastów oraz zaburzeniami mikroarchitektury kości i struktury włókien kolagenowych. Wykazano, że ryzyko złamania szkieletu jest w tej grupie chorych zwiększone ponad 6-krotnie, podczas gdy u pacjentów z cukrzycą typu 2 blisko 2 razy. Ponadto stosowanie leków z grupy tiazolidinedionów zwiększa ryzyko złamania kości o 50%.

U osób z nadczynnością tarczycy częstość złamań szkieletu jest zwiększona średnio 2 razy, natomiast częstość złamań kręgosłupa blisko 9-krotnie i wzrasta wraz ze stopniem zaawansowania choroby.

U mężczyzn z wtórnym hipogonadyzmem, wywołanym terapią raka stercza, średnie ryzyko złamania kości jest zwiększone ponad 3 razy, a ryzyko złamania biodra niemal 6,5-krotnie.

Zwiększoną częstość złamań kości stwierdzono także u pacjentów z niewydolnością nerek z GFR <30 ml/min (4-krotnie), u chorych z padaczką (2-krotnie) i u pacjentów z ZZSK (5,4-krotnie).

Szczególnie wysoką częstość złamań kości stwierdzono u osób po transplantacji narządów. Wykazano, że u pacjentów po przeszczepieniu serca ryzyko złamania szkieletu jest zwiększone 13-krotnie, natomiast u osób po przeszczepieniu nerki: 5-krotnie u mężczyzn i 18-34 razy u kobiet.

 

 

 

Tałałaj M. 

Department of Family and Internal Medicine

Medical Centre of Postgraduate Education

Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa, Poland

 

 

Secondary osteoporoses comprise almost half of osteoporotic cases in premenopausal women and up to 2/3 of cases of osteoporosis in men. Apart from well known causes of osteoporosis such as corticosteroid excess and rheumatoid arthritis, many other diseases that result in deterioration of bone quality or an increase in propensity to falls, may contribute to higher prevalence of skeletal fractures.

It has been shown, that the bone fracture risk in hypertensive individuals was increased by 40%, and the fracture risk of appendicular skeleton was even twice as high. More than 2 times higher than in healthy controls there is also the prevalence of skeletal fractures in patients after cardiaovascular event.

Diseases of alimentary tract result in disturbances of calcium and vitamin D absorption, and development of secondary hyperparathyroidism. Gastrectomy additionally accelerates intestinal passage, deteriorates vitamin B12 absorption and increases serum homocysteine concentration. In patients subjected to gastrectomy at least 15 years ago, approximately 4.5-fold increase in spine fracture, and 2.5-fold increase in hip fracture prevalence has been found. Fracture rate was influenced neither by the type nor the extent of gastric resection. Disturbances in collagen cross-link formation and increase in osteoclast activity due to vitamin B12 deficiency and hyperhomocysteinemia, are probably the causes of almost 2-fold increase in vertebral and hip fracture prevalence in patients with pernicious anemia.

In persons with inflammatory bowel disease, apart from disturbances in calcium and vitamins D and K absorption, bone tissue is also negatively influenced by proinflammatory cytokines. It has been found that in patients with Crohn’s disease skeletal fracture risk was increased by 30%, while in a group of patients who had undergone partial intestinal resection as much as 3.8 times. In patients with ulcerative colitis the prevalence of bone fracture is increased by 20%, while the risk of spine fracture more than 2-fold. It has been stated, that in diversified group of patients with chronic hepatic diseases relative risk of skeletal fracture amounted 1.5-5.2.

Individuals with type-1 diabetes mellitus are characterized by reduced osteoblast proliferation, increased osteoclast activity, as well as disturbed bone microarchitecture and structure of collagen fibres. It has been found that skeletal fracture risk in these patients was increased more than 6-fold, while in patients with type-2 diabetes mellitus nearly twice. Moreover, therapy with thiazolidinediones increased bone fracture risk by 50%.

In persons with hyperthyroidism the prevalence of skeletal fractures is increased on average 2 times, while the rate of spine fractures almost 9-fold, and increases along with illness progression.

In men with secondary hypogonadism due to therapy of prostatic carcinoma the mean risk of bone fracture is increased more than 3 times, while hip fracture risk nearly 6.5-fold.

Increased bone fracture prevalence was also found in patients with renal insufficiency with GFR <30 mL/min (4-fold), in patients with epilepsy (2-fold) and in patients with ankylosing spondylitis (5.4-fold).

Extremely high prevalence of bone fractures has been found in individuals following solid organ transplantation. It has been stated that in patients after heart transplantation skeletal fracture risk was increased 13-fold, while in persons after kidney transplantation: 5-fold in men and 18-34 times in women.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:88-89.

Leszczyński P. 

Oddział Reumatologii i Osteoporozy Szpital im. J. Strusia w Poznaniu

Zakład Reumatologii i Immunologii Klinicznej, Katedra Immunologii Klinicznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Cel pracy. Ocena występowania osteoporotycznych złamań trzonów kręgowych oraz złamań pozakręgowych w grupie kobiet chorych na RZS.

Materiał i metody. Badaniami objęto 133 kobiety chore na RZS rozpoznane zgodnie z kryteriami ACR. Średni wiek chorych wynosił 50.3 ± 13.1 lat natomiast czas trwania choroby wynosił 7,6 ± 6,8 lat. Chorzy byli leczeni przewlekłe kortykosteroidami oraz metotreksatem; odpowiednio 4,0 ± 3,0 lat i 4,3 ± 3,4 lat. Grupę kontrolną odpowiednią do płci i wieku stanowiło 141 zdrowych kobiet. Złamania trzonów kręgowych oceniono metodą automatycznej morfometrii VFA (ang. Vertebral Fracture Assessment) przy użyciu aparatu Lunar Prodigy Advance (GE, Madison, WI, USA) z oprogramowaniem enCore natomiast złamania pozakręgowe wykorzystując wnikliwą ankietę personalną oraz dokumentację medyczną pacjentów.

Wyniki. W grupie badanej stwierdzono 29 osób z obecnością złamań trzonów kręgowych (21,8%), 17 osób (12,8%) z obecnością złamań pozakręgowych oraz 44 (33,1%) osoby z obecnością jakiegokolwiek złamania (odpowiednio p=0,139, p=0,456, p=0,019 w stosunku do grupy kontrolnej). Określono również łączną liczbę złamań trzonów kręgowych w grupie badanej 37/133 (27,8%) w stosunku do grupy kontrolnej 21/141 (17,0%); p=0,096. Natomiast w grupie RZS stwierdzono wystąpienie 52 (39,1%) jakichkolwiek złamań, a grupie kontrolnej 32 (22,7%); p=0,029. Wykazano również znamiennie statystyczny inny rozkład złamań trzonów kręgowych w grupie chorych na RZS (p=0,033).

Wnioski. RZS predysponuje do częstszego występowania złamań trzonów kręgowych mimo stosunkowo młodego wieku chorych. Natomiast rozkład tych złamań na poszczególne kręgi jest istotnie różny w stosunku do kobiet bez przewlekłego procesu zapalnego.

 

 

 

Department of Rheumatology and Osteoporosis, Szpital im. J. Strusia, Poznań, Poland

Objective. To analyze prevalence of osteoporotic vertebral and non-vertebral fractures in female RA patients.

Patients and methods. Study was carried out in 133 female RA patients who were diagnosed according ACR criteria. Average age was 50.3 ± 13.1 years and disease duration was 7,6 ± 6,8 years. All patients were on chronic glucocorticosteroids and on methotrexate; respectively 4,0 ± 3,0 years and 4,3 ± 3,4 years. The control group consists of 141 healthy women. Vertebral fractures were diagnosed by automatic morphometry with densitometric method VFA (Vertebral Fracture Assessment) using Lunar Prodigy Advance (GE, Madison, WI, USA) densitometer with enCore software. Non-vertebral fractures were detected using special questionnaire and other medical documentation.

Results. In whole study group 29 (21,8%) patients were founded with vertebral fractures and 17 patients (12,8%) with non-vertebral fractures and 44 (33,1%) patients with any fractures (respectively p=0,139, p=0,456, p=0,019 according to control group). All vertebral fractures founded in RA group were 37/133 (27,8%) to compare with control group 21/141 (17,0%); p=0,096. When any fractures were counted 52 (39,1%) in study group and in the control group 32 (22,7%) significant correlations where founded between these groups (p=0,029). Also the schedule of vertebral fractures was significant different than in control (p=0,033).

Conclusions. Rheumatoid arthritis in female patients leads more frequently to vertebral fractures despite of quite young patients age. Whereas vertebral fractures schedule is significant different than in control group of women without inflammatory process.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:89-91.

Kumorek A.², Milert A.¹, Czerwiński E.^1,2 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp. Według Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich „EUROSTAT”, w latach 2010-2030 przewiduje się wzrost liczby osób w wieku 65-79 lat o 37,4% w stosunku do 2005 roku, a liczba osób powyżej 80 roku życia wzrośnie aż o 57,1%. Równocześnie obserwuje się większą aktywność fizyczną, społeczną i zawodową osób starszych. Z tego powodu populacja kobiet powyżej 50 roku życia mieszkających samodzielnie jest grupą szczególnie narażoną na ryzyko upadków i ich poważnych konsekwencji zdrowotnych – złamań osteoporotycznych.

            Cel. Celem pracy była identyfikacja najczęstszych czynników ryzyka upadków u kobiet powyżej 50 roku życia w populacji małopolskiej mieszkających samodzielnie.

            Materiał i Metoda badań. Badania przeprowadzono w okresie do stycznia do czerwca 2007 na grupie 100 kobiet pow. 50 roku życia, które zgłosiły się do Krakowskiego Centrum Medycznego. Kryterium włączającym w badanie było zgłoszenie występowania upadków w standardowo wypełnianej ankiecie przeprowadzanej wraz z badaniem densytometrycznym.

Analizie poddano upadki występujące w okresie 5 lat poprzedzających badanie. Dla określenia indywidualnych czynników ryzyka upadków analizowano okoliczności i skutki ostatniego upadku. Badania prowadzono metodą wywiadu telefonicznego według opracowanego kwestionariusza. W analizie danych wykorzystano statystyki podstawowe oraz testy statystyczne m.in. U-Manna Whitney’a, test Kruskala-Wallisa. Przyjęto dla całej pracy poziom istotność p=0,05 z uwagi na pilotażowy charakter badań.

            Wyniki. Upadki analizowano pod kątem czynników ryzyka upadku wg EBM, miejsca upadku oraz przyczyn środowiskowych (zewnętrznych) oraz zdrowotnych (wewnętrznych). Wyniki wskazują na częstsze występowanie upadków domu niż poza domem (71% vs 29% upadków). Zaobserwowano istotną statystycznie korelację pomiędzy miejscem upadku a występowaniem urazu (n=97, R=-0,2, p=0,019) W badanej grupie 33,7% (34) badanych doznało złamania, w tym u 19,8% (20) złamanie związane było z upadkiem.

Wykazano związek pomiędzy zaburzeniami równowagi (n=96, R=-0,3, p=0,006) oraz zawrotami głowy (n=97, R=-0,3, p=0,004) a liczbą upadków.

W badanej grupie analizowano również wpływ leków na częstość upadków. 34,6% (35) badanych zażywało leki nasenne, 28,7% (29) leki uspokajające, 15,4% (16) leki przeciwdepresyjne, 45,5% (46) nasercowe, 56,4% (57) związane z nadciśnieniem oraz 47,5% (48) przeciwbólowe. Z grupy analizowanych leków najsilniejszą zależność z liczbą upadków wykazały leki nasenne (R=-0,3) i przeciwbólowe (R=-0,2) oraz ogólna liczba zażywanych leków (R=-0,3). Występowanie dolegliwości kręgosłupa oraz stawów obwodowych nie miało istotnego statystycznie wpływu na liczbę upadków. Wyniki wskazują także na znamienną korelację między liczbą upadków a koniecznością użycia rąk podczas wstawania (p=0,002).

Subiektywne poczucie sprawności podało 69,8%(70) osób jednak subiektywne poczucie zdrowia jedynie 26,4% (27) osób. Podane wyniki nie są jednak znamienne statystycznie w odniesieniu do częstość upadków (p=0,11, p=0,63).

Wnioski. 1. Wyniki badań potwierdzają wieloczynnikową przyczynę upadków u osób starszych. 2. W porównaniu do badań z innych ośrodków krajowych i zagranicznych zaobserwowano znacznie wyższy odsetek kobiet upadających poza domem (71%). Prawdopodobnie jest to spowodowane większą samodzielnością badanej grupy, jednakże szczegółowe wyjaśnienie zaobserwowanych różnic wymaga dalszych badań populacyjnych. 3. Uzyskane wyniki wskazują na istotną statystycznie zależność pomiędzy miejscem upadku a występowaniem urazu dla p=0,019. 4. Wyniki badań wskazują na związek pomiędzy zaburzeniami równowagi oraz zawrotami głowy a występowaniem upadków u kobiet po 50 r.ż. W grupie badanej ponad połowa osób zażywała leki hipotensyjne (56,4%).

Kumorek A.², Milert A.¹, Czerwiński E.^1,2 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Coll. Med. of the Jagiellonian University

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, www.kcm.pl

 

 

Introduction. According to EUROSTAT, the Statistical Office of the European Communities, the number of people aged 65-79 is predicted to grow in the years 2012-2030 by 37.4%, as compared with the year 2005, and the number of people above 80 years of age will increase by 57.1%. At the same time, greater physical, social and occupational activity of elderly people is being observed. That is why the population of community dwelling women above 50 years of age is a group at a particular risk of falls and their serious medical consequences – osteoporotic fractures.

Falls occurring in the period of 5 years prior to the examination were analysed. To determine the individual risk factors for falls, the circumstances in which the last fall occurred and its consequences were analysed. The research method was a telephone conversation conducted on the basis of a prepared questionnaire. In the analysis of the data, basic statistics and statistic tests were used, among others U-Mann Whitney and Krusakal-Wallis tests. The significance level adopted in the whole work is p=0.05 due to the pilot character of the research.

The subjective feeling of fitness was reported by 69.8% (70) of persons; however, the subjective feeling of being healthy only by 26.4% (27) of persons. The results given are not statistically significant in relation to the frequency of falls (p=0,11, p=0,63).

Conclusions. 1. Results of studies confirm the multi-factor cause of falls in elderly people. 2. As compared to research conducted in other Polish and foreign centres, a greater percentage of women falling out of home (71%) has been observed. Probably it is the result of greater independence of the examined group; however, detailed explanation of the differences observed requires further population studies. 3. Results obtained show a significant statistical dependency between the place where falls occurred and the incidence of a fall for p=0.019. 4. Study results indicate to a correlation between loss of balance and giddiness and the incidence of falls in women above 50 years of age. 5. More than half of the number of examined persons took hypotensive medications (56.4%).

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:91-92.

Białoszewski D.¹, Mosiołek A.², Słupik A.¹, Gotlib J.³, Lewczuk E.⁴  

¹ Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

² Studenckie Koło Naukowe Fizjoterapii przy Zakładzie Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

³ Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Wydziału Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny

⁴Zakład Rehabilitacji Instytutu Reumatologii im. Prof. Eleonory Reicher, Warszawa

 

 

Wstęp. Obecnie na świecie żyje ponad 300 milionów osób powyżej 65 roku życia. Szacuje się, że liczba ta wzrośnie do 2050 roku do ponad 1,5 miliarda. Problem upadków dopiero od niedawna zaczął być postrzegany jako jeden z ważniejszych aspektów, mających znaczny wpływ na sprawność i samodzielność osób powyżej 65 roku życia. U źródeł prewencji upadków leży rozpoznanie skali ich występowania. Dość często pojawiają się publikacje opisujące to zjawisko wśród mieszkańców miast, dane dotyczące środowiska wiejskiego są fragmentaryczne. Celem pracy była ocena częstotliwości występowania upadków i ich konsekwencji wśród mieszkańców wsi.

Materiał i metody. Badania przeprowadzono wśród 161 mieszkańców wsi (109 kobiet i 46 mężczyzn) powyżej 65 r.ż. Do badania wykorzystano anonimową ankietę zawierającą pytania dotyczące wystąpienia upadku, złamania, lęku przed ponownym upadkiem oraz subiektywnej oceny aktywności ruchowej przed i po upadku. Analiza statystyczna wyników została oparta o statystyki podstawowe oraz testy: U Manna-Whitney’a, kolejności par Wilcoxona i McNemary. Za istotną statystycznie przyjęto wartość p<0.005.

Wyniki.W badanej grupie, w ciągu ostatnich trzech lat upadkowiuległo 138 osób, co stanowiło 85,7% badanych (94 kobiety i 40 mężczyzn). Miejscem, w którym najczęściej upadały osoby badane były: ogród/podwórko – 52 osoby (38%), dom – 36 osób (26%), ulica/droga – 34 osoby (25%). Złamanie wystąpiło u 83 osób (60%), które uległy upadkowi. Najczęściej złamanie dotyczyło nadgarstka – 36 osób (26%) oraz kości udowej – 32 osoby (23%). Schorzenia, które mogły mieć wpływ na wystąpienie upadku to: problemy z równowagą – 66 osób (52%), z chodzeniem – 63 osoby (50%), ze wzrokiem – 56 osób (41%), ze słuchem – 53 (38%) osoby. 15 osób (11%) nie zgłosiło żadnego z tych problemów. Środki uspokajające przyjmowało na stałe 30 osób (22%), a okazjonalnie 40 osób (29%).

W wyniku upadku istotnie obniżył się poziom aktywności fizycznej badanych osób ze średniej do małej. Najważniejszymi przyczynami obniżenia aktywności ruchowej zdaniem badanych były: uczucie osłabienia – 62 osoby (45%), strach przed ponownym upadkiem – 50 osób (36%), świadomość choroby – 31 osób (23%), ból – 21 osób (15%).

Wśród badanych 119 z nich (73%) obawiało się upadku, przy czym istotnie częściej lęk zgłaszały osoby, które uległy już upadkowi. Wśród osób, które upadły lęk przed ponownym upadkiem zgłosiło aż 114 osób (83%). Największy lęk wśród wszystkich badanych wywołuje poruszanie się po ulicy/drodze – 58 osób (42%), oraz chodzenie po schodach – 30 osób (22%). Wśród wszystkich badanych 34 osoby leczą się z powodu osteoporozy – 21%, z czego 29 osób to te, które uległy upadkowi (21% tych, którzy upadli czyli 18% wszystkich badanych).

 
 

 

 

Białoszewski D.¹, Mosiołek A.², Słupik A.¹, Gotlib J.³, Lewczuk E.⁴  

¹Division of Rehabilitation, Department of Physiotherapy, Second Faculty of Medicine, Warsaw Medical University

²Physiotherapy Students’ Scientific Society at the Division of Rehabilitation, Department of Physiotherapy, Second Faculty of Medicine, Warsaw Medical University

³Division of Teaching and Outcomes of Education, Faculty of Health, Warsaw Medical University

⁴Division of Rehabilitation, Prof. Eleonora Reicher Memorial Institute of Rheumatology, Warsaw

 

 

Background. Nowadays, there are over 300 mln. people aged 65 years or more living in the world. It is estimated that the number will grow to more than 1.5 billion by 2050. The problem of falls has only recently been perceived as one of more significant aspects influencing the fitness and independence of individuals over 65. Identifying the scale of the incidence of falls is a prerequisite for initiating prevention activities. While papers concerned with falls in the urban population are rather numerous, data from rural areas are fragmentary. The aim of this study was to compare the incidence of falls and their consequences (including fractures and the reduction of physical activity) among persons over 65 years of age living in country.

Material and methods. The study enrolled 161 inhabitants of rural areas (109 females and 46 males) aged 65 or more, who were asked to complete an anonymous questionnaire composed of questions concerning the circumstances of a fall, fracture, fear of another fall and a subjective assessment of mobility before and after a fall. The statistical analysis of the data utilised basic statistical parameters and the following tests: the Mann-Whitney U test, the Wilcoxon signed-rank test and the McNemara test. The level of significance was set at p<0.005.

Results. As many as 138 respondents, or 85.7% of the study group (94 women and 40 men), have suffered a fall over the last three years. Most falls occurred in the garden/yard (52 respondents, 38%), at home (36 respondents, 26%), and on the street/road (34 respondents, 25%). Eighty-three respondents (60%) sustained fractures as a result of the fall. The most common fracture sites were the wrist in 36 respondents (26%) and the femur in 32 respondents (23%). Health conditions that possibly contributed to falls included balance disorders in 66 respondents (52%), gait problems in 63 respondents (50%), sight problems in 56 respondents (41%), and hearing problems in 53 respondents (38%). Fifteen respondents (11%) did not report any of these problems. Sedatives were taken regularly by 30 respondents (22%) and occasionally by 40 respondents (29%).

Falls led to a significant reduction in the respondents’ mobility level, from moderate to low. The respondents pointed to the following reasons for the reduction in mobility: feeling weak – 62 respondents (45%), fear of another fall – 50 respondents (36%), awareness of disease – 31 respondents (23%), pain – 21 respondents (15%).

Among the respondents, 119 (73%) were afraid of falling, with those who have experienced a fall reporting fear of falling significantly more frequently (as many as 114 respondents, or 83%). For the entire study population, the most severe fear was associated with walking along a street/road (58 respondents – 42%) and going up and down stairs (30 respondents – 22%). Thirty-four respondents (21%) were treated for osteoporosis, of whom 29 suffered a fall (21% of all fall sufferers, 18% of all respondents).

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:93.

 

Horst-Sikorska W., Wawrzyniak A., Marcinkowska M. 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej AM im. K. Marcinkowskiego
ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań

 

 

Złamanie bliższego końca kości udowej wpływa znacząco na życie pacjentów.

Celem pracy była ocena wpływu wybranych parametrów stylu i jakości życia przed złamaniem na długość życia pacjentów poddanych leczeniu operacyjnemu złamania bkku. Badaną grupę stanowiło 98 pacjentów w wieku od 49 do 92 lat (średnio 77,4). Źródłem danych na temat stanu zdrowia i jakości życia z okresu sprzed oraz po zdarzeniu była ankieta wypełniona przez pacjentów, a informacje dotyczące metody zastosowanego leczenia chirurgicznego, czasu wdrożenia od momentu wystąpienia złamania uzyskano z dokumentacji medycznej. W trakcie siedmiu lat trwania badania zmarło 44% osób z analizowanej grupy. Roczna śmiertelność wynosiła 24%. Spośród wszystkich żyjących pacjentów po złamaniu bkku leczenie farmakologiczne osteoporozy podjęło 7 chorych. Średni wiek w grupie pacjentów, którzy przeżyli wynosił – 73 lata, tych którzy zmarli 80,5 roku. W grupie pierwszej wcześniejszą aktywność fizyczną deklarowało 85% wobec 16% w grupie osób zmarłych. Samodzielność w życiu codziennym przed złamaniem podawało 95% w grupie pierwszej i 72% z grupy drugiej. Spośród osób z grupy pierwszej przed złamaniem samotnie mieszkało 33%, a w grupie drugiej 47%. Do najważniejszych czynników rokowniczych pacjentów po złamaniu bkku należą wiek pacjenta, stan zdrowia przed złamaniem, sprawność fizyczna oraz samodzielność oraz sytuacja rodzinna, szczególnie samotność. Konieczne jest zapewnienie pacjentom w krytycznym okresie pierwszego roku po złamaniu kompleksowej iciągłej rehabilitacji.

Horst-Sikorska W., Wawrzyniak A., Marcinkowska M. 

Department of Family Medicine, University of Medical Sciences, Poznań, Poland

The hip fracture has a substantial influence on a patient’s life. The aim of this study was to evaluate the influence of selected life style and quality of life factors prior to bone fracture on life expectancy after surgical treatment. The study group consisted of 98 patients aged 49 – 92 years (mean 77.4years). Questionnaires filled by patients were the main source of information about patients’ life style and quality of life before and after hip fracture. Methods and time of surgical treatment of bone fracture were extracted from patients’ medical records. During the 7 – years of follow up died 44 % patients from the study group. The 1- year mortality was 24%. Among all alive patients after hip fracture only 7 persons received the treatment for osteoporosis. The mean age in alive patients group was 73 years, in died patient group was 80.5 years. In alive patients group the physical activity before fracture declared 85% vs. 16% in died patients group, independence in everyday life was respectively 95% vs. 72%, loneliness 33% vs. 47%. The most important prognostic factors after hip fracture are: age, physical and psychological condition, independence, family situation, especially loneliness. It is crucial, especially during the critical first year after hip fracture, to supply a complex and continuous rehabilitation.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:93-95.

Bzinkowska D.^1,2, Milert A.², Czerwiński E. ^2,3 

¹ Chen Xiao Wang World Taijiquan Association Poland, dobzinka@wp.pl

² Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

³ Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

Upadki u osób starszych mają charakter wieloprzyczynowy. Ich stan ogólny oraz kondycja psychosomatyczna jako całość nabiera znaczenia podstawowego w profilaktyce upadków. Zarówno oddziaływania na poziomie fizycznym jak również poprawa stanu psychicznego, mają równorzędne znaczenie w przeciwdziałaniu procesom starzenia się, obejmującym również zmiany zwiększające ryzyko upadków.

Ćwiczenia tai chi (taijiquan), będące w ścisłym związku z Tradycyjną Medycyną Chińską (TMC), proponują powrót do naturalnych proporcji pomiędzy tym, co „cielesne” i „umysłowe”. To powrót do stanu równowagi dynamicznej pomiędzy wieloma aspektami natury ludzkiej, a także człowiekiem i otaczającym środowiskiem. To model systemowy, systemowy obraz życia. Zgodnie z TMC, kiedy równowaga jest zachowana, wypełniająca nasze ciało energia Qi płynie swobodnie, jest wzmacniana i zharmonizowana. Wtedy możemy mówić o zdrowiu.

Metoda: Ćwiczenia tai chi polegają na wykonywaniu delikatnych ruchów obejmujących całe ciało i angażujących nasz umysł. W ćwiczeniach bierze udział cały aparat ruchowy, ruch jest ciągły, płynny, miękki, precyzyjny i wielopłaszczyznowy. Podstawowa nauka obejmuje prawidłowe ustawienie poszczególnych części ciała względem siebie w pozycji statycznej – w staniu. To ustawienie, zwane „strukturą”, przenoszone jest w dalszym etapie na ruch.

Ćwiczenia tai chi obejmują naukę: prawidłowej struktury ciała, rozłożenie ciężaru i jego zmiany w ruchu, pracę ze środkiem ciężkości – jego obniżenie do centrum (dan tien) w podbrzuszu, odpowiednie stawianie stóp, ich „zakorzenienie”, połączenia części ciała w ruchu. Ćwiczący rozwija także umiejętność samoobserwacji, uwrażliwia się na sygnały płynące z wnętrza, uczy się autokorekty, aktywnie budując nowe umiejętności.

Wnioski: Tai chi jako metoda holistyczna proponuje profilaktyczną interwencję wielokierunkową. Możliwość indywidualnego dopasowania tempa i intensywności ćwiczeń, czyni tai chi dostępnym dla każdego, bez wstępnego przygotowania.

Praktykowanie tai chi poprawia zachowanie równowagi zarówno statycznej jak i dynamicznej, uczy prawidłowej, naturalnej postawy ciała, kontroli środka ciężkości, poprawia wzorzec chodu, wzmacnia i uelastycznia aparat ruchowy. Przeciwdziałanie ubytkowi masy mięśniowej oraz poprawa elastyczności ścięgien, może mieć korzystny wpływ na jakość czucia proprioceptywnego.

Poprawa pewności chodu, poczucia równowagi, lepsza koordynacja ruchowa, wzrost umiejętności orientacji siebie w przestrzeni, wzrost sprawności w życiu codziennym niewątpliwie powoduje zwiększenie wiary w siebie i swoje możliwości. Nauka relaksacji na poziomie umysłu i ciała, praca z wizualizacją, wzmaga nie tylko efektywność ćwiczeń, ale jest także źródłem poprawy stanu psychicznego. Ćwiczenia te mogą przeciwdziałać pojawieniu się zespołu poupadkowego, być skuteczną bronią w walce z lękiem i depresją. Tai chi to także ciągły, łagodny trening koncentracji uwagi. Ćwiczący będąc równocześnie obserwatorem i przedmiotem obserwacji trenuje umiejętność tzw. ”biernej uwagi”, obserwacji „doznawania ruchu”, „medytacji mowy ciała”, kształtuje wewnętrzny spokój i równowagę.

Regularny, systematyczny trening tai chi, podczas którego ćwiczący staje się świadomym własnych możliwości, coraz bardziej samodzielnym terapeutą samego siebie, może prowadzić, szczególnie u osób starszych, do widocznej poprawy jakości życia.

 
 

Bzinkowska D.^1,2, Milert A.², Czerwiński E. ^2,3 

¹ Chen Xiao Wang World Taijiquan Association Poland, dobzinka@wp.pl

² Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

³ Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

Falls in elderly people are caused by many factors. General and psychosomatic conditions are of basic significance in the prevention of falls. Both influences on the physical level and improvement of the mental state have equivalent meaning in counteracting the processes of ageing, including changes which increase the risk of falls.

Tai chi (taijiquan) exercises, closely related to the Traditional Chinese Medicine (TCM), offer the return to the natural balance between what relates to the body and the mind. It is the return to the state of dynamic balance between multiple aspects of human nature, and also between a person and the surrounding environment. It is a comprehensive model, a comprehensive image of life. According to TCM, when the balance is preserved, the Qui energy which fills our body flows freely, is enhanced and harmonious. Only then can we speak about health.

Method: Tai chi exercises, which consist in performing smooth movements with all parts of the body, also engage the mind. The whole movement system participates in exercises, the movement is continuous, smooth, soft, precise and multi-layer. Basic science encompasses correct position of individual parts of the body in relation to one another in the static position – while standing. This position, called the “structure”, is transferred in the next phase to movement.

Tai chi exercises consist of learning the correct body structure, balancing weight and its changing in movement, working with the centre of gravity – its lowering to the centre (dan tien) in abdomen, placing the feet correctly and their “grounding”, connecting parts of the body in movement. One can also develop the skill of self-observation, become more sensitive to internal signals, learn to correct oneself, actively developing new skills.

Conclusions: Tai chi, as a holistic method, proposes a preventive intervention in many directions. The possibility to individually match the tempo and intensity of exercises makes tai chi available for everybody, without prior preparation.

Practicing tai chi improves maintaining both static and dynamic balance, teaches correct natural body posture, control of the centre of gravity, improves the walking pattern, makes the movement system stronger and more elastic. Counteracting the decrease in muscle mass and increasing the elasticity of tendons may have a positive influence on the quality of proprioceptive sensing.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:95-96.

Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków

 

Cechą charakteryzująca podeszły wiek jest wielochorobowość, stąd osoby po 65. roku życia stosują przeciętnie 3-8 specyfików dziennie, najczęściej leki działające na układ sercowo-naczyniowy (77% chorych), działające ośrodkowo leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, antydepresyjne (47,7%), hormonalne i przeciwcukrzycowe (ok.42%), gastrologiczne (31%). Statystyczny polski pacjent przyjmuje przewlekle 5 leków z przepisu lekarza i 2 leki bez recepty. Polifarmakoterapia jest najczęstsza po 80. roku życia, w wieku, który jest niezależnym czynnikiem ryzyka upadków. Prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych rośnie z 13% przy stosowaniu 2 preparatów, do 82% u zażywających 7 leków i do 100% przy 10. Działania niepożądane są udziałem 70-80% osób starszych i występują 2-3 razy częściej niż u młodych. Zwiększone ryzyko ich ujawnienia jest wynikiem wielochorobowości, polifarmakoterapii, częstszego występowania zaburzeń poznawczych oraz związanych z wiekiem zmian narządowych zmniejszających wydolność metabolizowania i wydalania farmaceutyków. Zdrowotne następstwa niepożądanych działań leków obejmują między innymi pogorszenie mobilności, upadki, urazy i złamania, hipotensję, hipoglikemię, ryzyko niedożywienia, hospitalizacji, wydłużenie czasu leczenia i wzrost ryzyka zgonu. Stosowanie 4 i więcej leków jest uznanym czynnikiem ryzyka upadków (OR = 1,61-3,16), zwiększającym ich prawdopodobieństwo 2,5 razy. Do kategorii leków, które szczególnie zwiększają ryzyko upadków należą leki hipotensyjne (OR=1,7), diuretyki (OR=1,08), leki antyarytmiczne (OR= 1,59), psychotropowe (OR=1,73): antydepresyjne (OR=1,66), benzodwuazepiny (OR=1,48), neuroleptyki (OR=1,51) oraz analgetyki niesteroidowe (OR=1,16). Głównym mechanizmem, przez który zwiększają ryzyko upadków leki hipotensyjne i odwadniające jest hipotonia ortostatyczna. Spośród leków kardiologicznych upadkom sprzyjają ACE inhibitory (OR=1,20, RR=2,08 – 2,40), (choć niektóre badania wykazują u stosujących ACEI mniejszy spadek siły mięśni kończyn dolnych i mniejszy spadek szybkości chodu), antagoniści kanałów wapniowych (HR= 2,18), diuretyki pętlowe (HR=1,72), alfa blokery, leki antyarytmiczne klasy Ia (OR=1,59), naparstnica (OR= 1,22), nitraty (OR=1,13). Znaczenie tych grup leków jako czynników zwiększonego ryzyka upadków podkreśla fakt znacznego rozpowszechnienia chorób układu krążenia wymagających ich stosowania.

Z kolei leki psychotropowe zwiększają ryzyko upadków przez pogorszenie funkcji jednostek senso-motorycznych, przewodnictwa nerwowego, wydłużenie czasu reakcji, pogorszenie koordynacji ruchu, koncentracji, uwagi i czujności, indukcję sztywności i objawów pozapiramidowych. Wywołują senność, mogą być przyczyną zaburzeń widzenia, zawrotów głowy, hipotonii ortostatycznej sprzyjając zaburzeniom chodu i równowagi. Większość badań dowodzi, że ryzyko upadków zwiększają benzodwuazepiny długodziałające (OR=1,45) jak i o krótkim czasie działania (OR=1,32). Zagrożenia upadkami nie zmniejszyło ani wprowadzenie atypowych neuroleptyków (OR 1,45 vs 1,49), ani nowych leków antydepresyjnych: RR dla leków trójcyklicznych =2,0, dla SSRI OR=1,8, dla trazodonu OR=1,2.

Postępowanie mające na celu zmniejszenie ryzyka upadków zawsze powinno obejmować rewizję stosowanego leczenia uwzględniającą wskazania, ilość leków, dawki, częstość, czas stosowania, łączenie z innymi lekami, współpracę z pacjentem, z rozważeniem możliwości redukcji ilości lub dawki zażywanych środków. Modyfikacja farmakoterapii może być interwencją jednoczynnikową lub składową interwencji złożonej. Odstawienie lub redukcja dawki leków kardiologicznych i psychotropowych pozwoliła na zmniejszenie ryzyka upadków o blisko 50%, choć nie wszystkie badania dostarczyły tak korzystnych wyników. Przy konieczności kontynuowania polifarmakoterapii istnieje potrzeba uświadomienia pacjentom i ich opiekunom zagrożenia zwiększonym ryzykiem upadków oraz ich edukacji dotyczącej nauki bezpiecznych zachowań i ograniczenia innych czynników zwiększających zagrożenie upadkami i urazami.

 

 

 

Skalska A. 

Department of Internal Medicine and Geriatrics Jagiellonian University Medical College, Kraków

 

An old age is characterized by comorbidity, therefore people over 65 years of age use 3-8 drugs daily, the most common are cardiovascular (77% patients), centrally acting analgesics, anti-inflammatory, antidepressants (47,7%), hormones and synthetic substitutes (42%), gastrological (31%). Polish patient also use chronically an average 5 medications prescribed and 2 without prescription. The prevalence of multiple drug use peaked among people over 80, at the age that is independent risk factor for falls. The probability of adverse drug reactions increases from 13% when 2 medications are used, to 82% in subjects using 7 drugs and to 100% in patients using 10 medications. Adverse drug effects are found in
70-80% of elderly patients, and are 2-3 times more often than in young people. Increased risk of their manifestation is associated with more often in the elderly comorbidity, polypharmacy, impaired cognition, and age related changes which affected efficiency of drug metabolism and elimination. The health outcomes of polypharmacy include among others impaired mobility, falls, injures and fractures, hypotension, hypoglycemia, risk of malnutrition, hospitalization, prolongation of the time of the treatment and increased morbidity. Use of 4 or more medications is the recognized falls risk factor (OR = 1,61-3,16), increasing the probability of occurrence of falls 2,5 times. Therapeutic categories which specially increase fall risk include antihypertensive drugs (OR=1,7), diuretics (OR=1,08), antiarrhythmics (OR=1,59), psychotropic drugs (OR=1,73): antidepressants (OR=1,66), benzodiazepines (OR=1,48), neuroleptics (OR=1,51) and nonsteroids antiinflammatory and analgesic agents (OR=1,16). The main mechanism of increased falls risk caused by antihypertensive medications and diuretics is orthostatic hypotension. Among cardiovascular drugs fall risk increase ACE inhibitors (OR=1,20, RR=2,08 – 2,40), (although some studies indicate lower decrease of muscle strength and gait speed in ACEI users), calcium channel blockers (HR= 2,18), loop diuretics (HR=1,72), alfa blockers, antiarrhythmics Ia (OR=1,59), digitalis (OR=1,22), nitrates (OR=1,13). The importance of this class of medications as factors increasing risk for falling is stressed by the high prevalence of cardiovascular diseases requiring their use.

Psychotropic drugs increase fall risk through the impairment of senso-motoric units and nerve conduction, increase reaction time, worsening of motor coordination, attention and alertness, produce rigidity and extrapyramidal symptoms. They induce drowsiness, vision impairment, dizziness, orthostatic hypotension, promoting balance and gait disturbances. Most studies have shown that both types of benzodiazepines increase risk of falls, long-acting (OR=1,45) as well as short-acting (OR=1,32). The introduction of neither atypical neuroleptics (OR 1,45 vs 1,49), nor new antidepressants did not decrease the menace of falling (RR for tryciclic antidepressants = 2,0, for SSRI OR =1,8, for trazodone OR=1,2).

The strategy aiming decrease the risk of falls should always include medications review with assessment of indications, number of drugs, doses, frequency, duration, combinations, compliance, and consideration the possibility of reduction of the number of medications or their doses. Modification of drug regimen may be a single intervention or a component of multifactorial intervention. Withdrawal or dose reduction of cardiovascular and psychotropic medication allowed for 50% decrease in fall risk, although not all studies showed so optimistic results. If multiple drug use is necessary, education of patients and their caregivers about increased risk for falls, about safe behaviors and necessity of reduction of other risk for falling is of great importance.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:96-98.

STANDARDY LECZENIA CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ
 

Szczepański L. 

Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie. Wydział Fizjoterapii.

 

 

Choroby zwyrodnieniowej stawów nie można wyleczyć, ani też zatrzymać jej postępu, ale można leczyć uzyskując złagodzenie dolegliwości, poprawę funkcji i spowolnienie procesu chorobowego. Jak w każdej bardzo częstej chorobie, dla której nie ma jednego, bardzo skutecznego leku, stosowanych jest wiele środków terapeutycznych, z których tylko niektóre posiadają udowodnioną skuteczność. Celem zminimalizowania znacznych kosztów wydawanych na bezwartościowe leczenie ustala się standardy terapeutyczne, które promują metody o udowodnionej skuteczności. Warunkiem spełnienia kryterium skuteczności w chorobie zwyrodnieniowej nie musi być wpływ na hamowanie procesu destrukcji stawu a uzyskanie lepszego komfortu życia, zmniejszenie dolegliwości i poprawa funkcji. Najbardziej znane są standardy (rekomendacje) terapeutyczne opracowane przez American College of Rheumatology, American Pain Society i EULAR, ale część narodowych towarzystw reumatologicznych zaproponowało własne. Opracowane w latach 2000 – 2003 standardy ACR, APS i EULAR nie uległy ostatnio istotnym zmianom, bowiem w leczeniu zachowawczym choroby zwyrodnieniowej nie zanotowano rewolucyjnego postępu.

Niefarmakologiczne sposoby walki z chorobą zwyrodnieniową uważa się za co najmniej równie skuteczne jak metody farmakologiczne. Należą do nich: edukacja chorego, program samopomocy wspomagany kontaktami z pracownikiem socjalnym, redukcja wagi, aerobik, kinezyterapia – ćwiczenia w podwieszeniu, ćwiczenia w wodzie i ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni, korekcja niefizjologicznego ustawienia powierzchni stawowych, wkładki korekcyjne do obuwia, opaski elastyczne, ochrona stawu, urządzenia ułatwiające dzienną aktywność. Z metod fizykoterapeutycznych tylko niektóre wykazują skuteczność. Należą do nich: elektroakupunktura, TENS i laser. Niepewne wyniki uzyskiwano stosowaniem zabiegów cieplnych, krioterapią, ultradźwiękami i masażem.

Walkę z bólem w chorobie zwyrodnieniowej zaleca się rozpoczynać od stosowania acetaminofenu (paracetamol), środka przeciwbólowego, dobrze tolerowanego, który nie posiada działania przeciwzapalnego. Unikając małych dawek o niskiej skuteczności, można na tym leczeniu prowadzić chorego przez lata. Lekami dalszego wyboru są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). U osób zagrożonych chorobą wrzodową i jej powikłaniami winne one być stosowane ze szczególną ostrożnością. W razie konieczności zastosowania lepszym wyborem w tych przypadkach jest zastosowanie środków , które wykazują słabsze hamowanie aktywności COX2 – meloksykamu, nimelusidu lub nabumetonu. Celowa jest jednoczesna profilaktyka choroby wrzodowej inhibitorami pompy protonowej, na przykład omeprazolem. Zalecane przed 7-10 laty i budzące wielkie nadzieje selektywne inhibitory COX1 jak rofekoksyb i celekoksyb uznaje się za przeciwwskazane u osób zagrożonych zawałem serca i innymi powikłaniami zakrzepowo-zatorowymi. U osób bez zagrożeń ze strony krążenia i przewodu pokarmowego mogą być stosowane zarówno „klasyczne” NLPZ ( diklofenak, ibuprofen, naproksen, ketoprofen i inne), jak i selektywne inhibitory COX2. W razie braku satysfakcjonujących wyników tych metod walki z bólem właściwe może być jednoczesne stosownie łagodnego środka opioidowego – tramadolu, najczęściej podawanego doraźnie, przy zaostrzeniach bólu. Przy braku skuteczności takiego leczenia i znacznych cierpieniach chorego nie należy wahać się z zastosowaniem pochodnych morfiny.

Wyraźne cechy zaostrzenia procesu zapalnego w stawie zajętym procesem zwyrodnieniowym traktowane są zgodnie przez wszystkie standardy jako wskazanie do dostawowego zastosowania glikokortykoidów, na przykład octanu metyloprednisolonu w postaci „depot”.

Większość standardów ocenia jako skuteczne i godne polecenia kilkakrotne podanie do kolan, rzadziej do innych stawów, preparatów kwasu hialuronowego. Udowodniono, że tą metodą leczenia uzyskuje się u większości leczonych na kilka miesięcy, czasem na rok, zmniejszenie bólu i poprawę funkcji kończyny. Nie jest pewne czy te wstrzyknięcia dostawowe mogą hamować zwyrodnieniowy proces destrukcji chrząstki.

Żadna ze wspomnianych rekomendacji leczenia choroby zwyrodnieniowej nie przyjmuje, iż istnieją środki , które skutecznie hamują proces destrukcji chrząstki stawowej, – leki chondroprotekcyjne. Dlatego standardy te nie obejmują powszechnie zalecanych przez lekarzy grupy leków, których działanie chondroprotekcyjne jest prawdopodobne, ale zdaniem większości miedzynarodowych komisji ekspertów jeszcze nie udowodnione. Należą do nich: siarczan glukozaminy, siarczan chondroityny, diacereina, piaskledyna (wyciąg fitosteroli i kwasów tłuszczowych z owoców avocado i nasion soi), zinaxin (wyciąg z imbiru) i wyciągi z Harpagophytum procumbens. Największe doświadczenia w stosowaniu dotyczą siarczanu glukozaminy.

Eksperymentalne próby leczenia choroby zwyrodnieniowej budzą umiarkowaną nadzieję poprawy losu przyszłych pokoleń chorych. Rozważa się między innymi leczenie genetyczne, kompleksowe podawanie osteoprotogeryny i aktywatora ligandy NF-kappa (RANKL), czy kwasu hialuronowego skonjugowanego z metotreksatem.

Szczepański L. 

Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie. Dept. of Physiotherapy.

 

 

There is no known cure for osteoarthritis (OA), but treatments can help to reduce pain, maintain joints movement and improve comfort of life. The treatment of OA by one active and fully efficacious medication is not possible. Many methods of therapy and agents of proved and not proved value are proposed. Recommendations of the treatment of OA – mainly of knee and hip – were proposed for avoiding of costs of unnecessary treatment. In the years 2000-2003 standards of the treatment of OA were established by American College of Rheumatology (ACR), American Pain Society (APS) and European League of Associations of Rheumatologists (EULAR). From this time no new methods of non-surgical treatment was proposed and no relevant changes in the standards were done.

Non-pharmacological managements of osteoarthritis is as advantageous as administration of drugs. They included: education of patients, self-helping program, visits of social worker, weight reduction, aerobic, physical exercises, avoiding of overloading, water exercises, exercises improving muscles strength, shoe inserts, rest, devices improving daily activity. Good results of treatment can be obtained after administration of electroacupuncture, TENS and laser. The value of administration of heat, cold, ultrasounds and massage is uncertain.

Acetaminophen (paracetamol) is recommended as a drug of the first choice for alleviate of pain in OA. It is analgesic, well tolerated agent. For some patients it can be the only way of pain reduction. Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) are drugs of the second choice. In the cases of the high risk of gastric ulcer better choice is administration of meloxicam, nabumetone or nimesulid than “classic” NSAIDs (diclofenac, naproxen, ketoprofen, ibuprofen and others). Seven – ten years ago selective COX2 inhibitors (rofecoxib, celecoxib and others) were strongly recommended for the patients with the high risk of peptic ulcers. Now indications are limited to the patients free of the risk of myocardial infarction and others thrombotic vascular events like stroke. In the patients treated by paracetamol and NSAID without adequate control of the pain administration, tramadol (“weak” opioid agent) can be helpful. Strong pain in OA patients must be treated by “strong” opioids.

Intraarticular injections of glikocorticosteroids are recommended in the cases with joint effusion and others clinical symptoms of inflammation. Viscosupplementation – intraarticular injections to knee joint and some other joints of hyaluronan and hylan derivatives – have effect of alleviating pain and improving function in majority of treated patients. Chondroprotective effect of this speciments is uncertain.

No agent have undoubtedly chondroprotective action. Nevertheless a group of agents with probable chondroprotective propriety is widespread used. They are: glucosamine sulphate, chondroitine sulphate, diacerin, piascledin, zinaxin and extract of Harpagophytum procumbens. They can diminish the symptoms of OA. Among them efficacy of glucosamine sulphate is the best documented.

Some agents are in experimental studies. Genetic engineering, complex: osteoprotogerin-actvator of ligand NF-kappa(RANKL) and hyaluronic acid – metothrexate conjugates could be targeted as a new strategies for the treatment of OA.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:98-99.

 

Badurski J.E. 

Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, Białystok

 

            Wymóg dostosowania się lekarza do problemu i potrzeb pacjenta z objawami choroby zwyrodnieniowej stawów (Osteoarthritis = OA) podpowiada logikę kolejności, gradacji czy etapów leczenia. W pierwszym rzędzie usunąć/złagodzić dolegliwości bólowe i dysfunkcję stawów, w drugim – usiłować zahamować proces degradacji stawu, a w trzecim – zminimalizować przyczyny, które doprowadziły do OA.

Skuteczne przeciwdziałanie przyczynom, procesowi i objawom wymaga znajomości poszczególnych etapów patogenezy OA, a te znane są fragmentarycznie. Można założyć, że zdecydowana większość przyczyn OA tkwi w przeciążeniu struktur stawu. Prawidłowo ukształtowanego, o zmienionej geografii, lub o genetycznie uwarunkowanej, obniżonej, jakości chrząstki czy kości podchrzęstnej. To prowadzi do aktywacji jądrowego NFκB w chondrocytach chrząstki i w osteoklastach kości podchrzęstnej. Skutkuje to równoczesnym wydalaniem i aktywacją enzymów chondrolitycznych i wzmożoną resorpcją kości podchrzęstnej torującej z kolei drogę inwazji, a później zamianie szpiku żółtego na czerwony, z jego skłonnością do bólotwórczego obrzęku. Incydenty zapalne struktur stawu towarzyszą ich destrukcji wiodąc do deformacji i dysfunkcji stawu.

            Mnogość czynników uczestniczących w patogenezie zwyrodnienia stawów i przyczyn ich bólu, jak również odmienność etapów/zaawansowania procesu OA stanowi przeszkodę w standaryzacji leczenia. Wiedza o skuteczności poszczególnych opcji terapeutycznych wynika z przeprowadzonych prób klinicznych przeprowadzanych z konieczności w wyselekcjonowanych grupach pacjentów i dotyczy tylko niewielkiej liczby środków spośród tych stosowanych od starożytności.

            Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na te fragmenty destrukcji stawów i przyczyn bólu, szczególnie kolana, dotąd niedocenianych, „gdyż nie było na nie leku”, a które są potencjalnie modyfikowalne. Jest głosem w debacie nad wiedzą z poza i nad medycyną opartą o dowodach naukowych w dziedzinie OA.

Na szczególną uwagę zasługują tu czynniki wpływające na efekt kataboliczny i anaboliczny aktywacji NFκB. Są nimi: niektóre leki wazoaktywne, antyutleniacze, małe dawki glikokortykosteroidów, leki hamujące resorpcję kości. Wywierają one – potwierdzone eksperymentami na modelach zwierzęcych i wieloletnim stosowaniem u ludzi – pożądany efekt leczniczy nie doczekały się natomiast prób klinicznych. Podobnie, umiejscowienie i charakter bólu, szczególnie kolana i biodra, wymagają często odmiennego leczenia. Wskazuje to na potencjał diagnostyczny wywiadu lekarskiego. Skuteczność takiego postępowania, weryfikuje i potwierdza lub nie, trafność rozpoznania przyczyny wyjściowej bólu, a to procentuje doświadczeniem i wyborem w następnym etapie leczenia alternatywnego schematu.

 

 

 

Badurski J.E. 

Centre for Osteoporosis and Osteo-Articular Diseases, Bialystok

 

            Especially important are factors which affect the catabolic and anabolic effect of NFκB activation. These are: some vasodilators, antioxidants, small doses of glucocorticosteroids and antiresorbants. Although they have a desirable effect which has been proven by both experiments on animal models as well as long-term therapy on people, they have never been used in clinical trial. The location of pain and its nature (especially the hip and the knee) require different approach. It is documented by the diagnostic potential of anamnesis.

The right diagnosis of the source of pain is verified by the efficacy of the treatment which consequently results in gaining more experience and the right choice of alternative pattern in subsequent phase of treatment.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:99-100.

 

Jabłoński M. 

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

 

Najczęściej nie udaje się ustalić przyczyny zmian zwyrodnieniowych stawów, które szczególnie często lokalizują się w przedziale przyśrodkowym kolan kobiet po menopauzie. Stwierdzone w tych stanach niekorzystne zmiany właściwości reologicznych płynu stawowego m.in. wskutek zmniejszenia zawartości kwasu hialuronowego stały się przyczyną klinicznych prób zmniejszenia lub odwrócenia tych zaburzeń przez dostawowe podanie jego preparatów. Zmniejszenie objawów dysfunkcji po wstrzyknięciach dostawowych preparatów kwasu hialuronowego sprawiło, że tę metodę leczenia, zwaną wiskosuplementacją, stosuje się w lekarskiej praktyce reumatologicznej i ortopedycznej często. Jej uzasadnieniem są także wyniki randomizowanych prospektywnych badań wykazujących skuteczność takiego postępowania w stosunku do placebo w odniesieniu do stawu kolanowego. Innym sposobem próby modyfikacji przebiegu naturalnego choroby zwyrodnieniowej stawów są dostawowe wstrzyknięcia preparatów glikokortykosteroidów w zawiesinie mikrokrystalicznej o przedłużonym działaniu. Okres zmniejszenia dolegliwości bólowych w porównaniu z wiskosuplementacją podczas takiego leczenia zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego jest krótszy, a wielu autorów wskazuje na zagrożenia związane z katabolicznym wpływem glikokortykosterydów na tkanki łączne, w tym chrząstkę stawową. Wydaje się, że zjawiska występujące w innych dużych stawach uzasadniają ekstrapolację wyników badań nad stawami kolanowymi na inne.

 

 

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

 

Degenerative joint disease usually remains idiopathic. The typical example of this pathology occurs in medial compartment of the knee joint of postmenopausal women. The rheological properties of the synovial fluid decline in joint degeneration and presumably are related to decrease of hyaluronic acid content. So treatment with intraarticular injections of this substance seems to be justified. The early results, confirmed later by randomized controlled studies, encouraged clinicians of rheumatology and orthopedics to widely use this method of alleviating symptoms of pain and joint stiffness. Intraarticular injections of glicocorticosteroids, predominantly as microcrystalline suspension, are definitely less effective and carry burden of potentially serious local and general side-effects. Needles to say such treatments could be applied to other joints.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:100.

Filipowicz-Sosnowska A. 

Klinika i Poliklinika Reumatologii Instytutu Reumatologii im.Prof.E.Reicher w Warszawie

 

Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) jest najczęściej występującą chorobą stawów, istotną przyczyną niepełnosprawności i poważnym problemem społeczno-ekonomicznym. Głównymi szybko działającymi lekami, zalecanymi w rekomendacjach leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów są leki przeciwbólowe (acetaminofen) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Leki wolnodziałające dzielą się na leki: modyfikujące objawy choroby i modyfikujące przebieg choroby wpływające prospektywnie na zahamowanie progresji zmian radiologicznych. Doniesienie jest przeglądem literaturowym ostatnich badań nad skutecznością nowych terapii stosowanych w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. Aktualne badania nad stosowaniem siarczanu glukozaminy (GUIDE Study) wykazały istotnie większą jego skuteczność w eliminacji objawów choroby w porównaniu z acetaminofenem i placebo. Siarczan glukozaminy stosowany w tym badaniu był lekiem przepisywanym na recepty, mimo że wiele preparatów glukozaminy jak chlorowodorek glukozaminy są traktowane jako suplement diety, posiadają inny skład i inny sposób dawkowania. Wyniki badań nad innymi preparatami glukozaminy, przeprowadzone zostały na małych grupach chorych i na ogół nie są powtarzalne, co wiąże się z różnicami farmaceutycznymi i farmakologicznymi.

W randomizowanych, międzynarodowych, podwójnie zaślepionych badaniach klinicznych wykazano, że diacereina wykazała dużą skuteczność jako lek modyfikujący objawy choroby u chorych z nasiloną bolesnością stawów kolanowych. W innym badaniu (STOPP Study) wykazano, znamienną redukcję minimalnego zwężenia szerokości szpary stawowej w grupie chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych, otrzymujących siarczan chondroityny w porównaniu z chorymi otrzymującymi placebo (0<0,0001). Odsetek chorych z progresją radiologiczną był istotnie mniejszy w grupie otrzymującej siarczan chondroityny w porównaniu z grupą otrzymującą placebo (28% vs 41%). Nasilenie bólu zmniejszyło się istotnie u chorych leczonych siarczanem chondroityny w porównaniu z grupą przyjmującą placebo ( p<0,01). Wyniki tych badań wskazują, że długotrwały efekt stosowania siarczanu chondroityny jest skuteczny jako lek modyfikujący objawy choroby i modyfikujący strukturę chrząstki. Szereg badań podnosi rolę zapalenia w destrukcji stawów u chorych na chorobę zwyrodnieniową. Interleukina 1 (IL-1) odgrywa istotną rolę w progresji zmian stawowych. Antagonista receptora IL-1 (IL-1Ra), anakinra okazała się skuteczna w leczeniu zmian zapalnych i destrukcji stawów u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (rzs). Ostatnio przeprowadzono szereg badań nad skutecznością dostawowego stosowania anakinry u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych, jednak wyniki tych badań są kontrowersyjne. Inne doniesienia wskazują, że kolejnym kandydatem do leczenia choroby zwyrodnieniowej rąk jest dipiridamol stosowany w skojarzeniu z małymi dawkami prednisolonu (CRX-102). Preparat ten wykazał statystycznie istotną przewagę w zmniejszeniu bólu i zapalenia w osteoporozie rąk w porównaniu z placebo. Kolejne badania nad nowymi cząsteczkami mogą przynieść znaczący przełom w leczeniu tej ciężkiej prowadzącej do niepełnosprawności choroby.

Klinika i Poliklinika Reumatologii Instytutu Reumatologii im.Prof.E.Reicher w Warszawie

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:101.

Gaciong Z. 

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii

Warszawski Uniwersytet Medyczny, 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a

 

 

            Szacuje się, że kilka procent hospitalizacji wynika z działań niepożądanych leków, wśród których prawie 1/3 stanowią niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Większość działań niepożądanych wynika z podstawowego mechanizmu działania, czyli z hamowania aktywności cyklooksygenazy dlatego trudno jest wybrać najbezpieczniejszego przedstawiciela tej grupy. Do najczęstszych powikłań należą uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego (górnego i dolnego odcinka), spadek przesączania kłębuszkowego i niewielki wzrost ciśnienia tętniczego lecz niekorzystne następstwa stosowania NLPZ mogą dotyczyć wszystkich układów i narządów. Wprowadzenie selektywnych inhibitorów COX-2 wiąże się z mniejszym zagrożeniem powikłaniami ze strony przewodu pokarmowego lecz niesie ze sobą znaczące ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych. Ponadto, u pacjentów mających wskazania do wtórnej prewencji przy użyciu kwasu acetylosalicylowego NLPZ stosowane NLPZ podane przed dawką aspiryny mogą wywołać oporność na ten lek.

Ryzyko wystąpienia objawów toksycznych zależy od współistniejących schorzeń, dawki leku i czasu podawania oraz równoczasowego stosowania innych leków (doustne antykoagulanty, glikokortykosteroidy, SIRS). Należy pamiętać, że przewlekłe podawanie inhibitorów pompy protonowej celem redukcji ryzyka krwawień zwiększa zagrożenie zakażeń bakteryjnych jelit oraz złamań kości.

NLPZ pozostają nadal podstawowymi środkami w terapii bólu i objawów stanu zapalenia, pojawiają się także nowe wskazania dla tej grupy jak prewencja nowotworów jelita grubego. Toczące się badani pozwolą ocenić zagrożenie najgroźniejszymi powikłaniami ze strony układu krążenia.

Gaciong Z. 

Department of Internal Medicine, Hypertension and Vascular Diseases

Warsaw Medical University, 1a Banacha Street, 02-097 Warsaw, Poland.

 

 

Risk of developing toxicity depends on dose and duration of treatment, concomitant diseases and associated therapy (particularly glicocorticosteroids, anticoagulants, SIRS). It should be emphasized that prophylaxysis with proton pump inhibitors reduces the number of GI bleedings but increases the risk of intestinal bacterial infections and bone fractures.

NSAIDs still remain the major theraputic group in patients with pain of various origin and clinical manfestations of inflammatory reaction. Ongoing clinical trials in the group with high cardiovascular risk allow to their safety and toxicity. 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:102.

 

Introduction. Double-blind clinical trials and other open label randomized studies were conducted in the USA, Canada, France, Italy and Germany, to determine the effectiveness of a specific pulsed electromagnetic field called Pulsed Signal Therapy (PST) which consists of a pulsed DC magnetic field: 0.28 W., max. 20 gauss; 5-24 Hz; quasi-rectangular wave-form, for the treatment of osteoarthritis of the knee, hip, lower back and cervical spine. Previous studies had shown that changes in placebo groups had less statistical significance at the end of treatment, and had lost statistical significance for most variables at the one-month follow-up. In contrast, treatment groups consistently demonstrated statistical significant and sustained benefits.

Material, Methods. Controlled double-blind and observational open label studies were undertaken byDrs. David H. Trock and Alfred J. Bollet at Danbury Hospital, Conn. USA (Teaching Affiliate of Yale University School of Medicine); Cecil Herschler, University of Vancouver, Canada; Prof. Menkes, Cochin Hospital, Paris, France; Prof. E. Radaelli, Ospedale Niguarda – Ca Granda, Milan, Italy; Prof. Fhr. Von Gumppenberg, University School of Medicine , Munich, Germany; Prof. Rainer Breul, Ludwigs Maximillian University School of Medicine, Munich, Germany; Prof. D. Schuppan, University of Erlangen, Germany; Prof. M. Faensen, Auguste-Victoria Teaching Hospital, Berlin, Germany; Prof. M. Sittinger, Humboldt University, Berlin, Germany; Drs. F. Nerucci, A. Fioravanti, C. Tofi, K. Riegeschi and Prof. R. Marcolongo, Institute of Rheumatology, University of Siena, Siena, Italy. The LMU, Munich, Germany two year multi-center clinical study produced data from >30,000 patients.

Results. Initially, 18 half-hour treatments and then a 9 one-hour treatment program, (active or placebo in the double-blind and active in the open label studies) were conducted in seventy thousand patients over a ten year period in the USA, Canada and Europe. Pain was evaluated using WOMAC and later OMERACT III validated instruments of outcome measures. Functionality was measured using WOMAC and modified Ritchie scales, as well as global evaluations of improvement by the patient and examining physician.

Matched pair tests and other statistical analysis showed extremely significant changes from baseline for the treated patients irrespective of the joint treated. The changes in the placebo patients showed lesser degrees of statistical significance at the end of treatment, and had lost significance for most variables at the one month follow up. The open label analysis and results were consistent with the double-blind results.

Conclusion. Pulsed Signal Therapy treatment provides significant improvement in pain and limitation of motion, the two major complaints of patients suffering from osteoarthritis of the knee, hip, lower back and cervical spine. It is not associated with any discomfort or side effects and long-term follow-up evaluation has confirmed its safety and sustained improvement. PST is a patented, non-invasive treatment that should not be confused with other approaches or devices frequently described or referred to as Pulsed Electromagnetic Field Therapy.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:102-105.

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp. Bisfosfoniany należą do leków najczęściej stosowanych w osteoporozie. Problemem jest jednak uciążliwy sposób przyjmowania wynikający z ich bardzo słabego wchłaniania się oraz ryzyka wystąpienia powikłań ze strony przewodu pokarmowego. Powoduje to, że terapię codzienną po roku kontynuuje tylko 31,7% a tygodniową 44,2% (alendronian, risedronian). Wysoka skuteczność terapeutyczna ibandronianu pozwala na podawanie dawki raz w miesiącu doustnie jak i raz na kwartał dożylnie. Wprowadzenie tego typu dawkowania oparto na pozytywnych wynikach badania dawki codziennej ibandronianu (BONE).

W badaniu BONE (Oral Ibandronate Osteoporosis vertebral fracture trial in North America and Europe)wykazano skuteczność przeciwzłamaniową ibandronianu. Było to badanie 3-letnie, wieloośrodkowe, podwójnie zaślepione, randomizowane, kontrolowane placebo. Badanie przeprowadzono w 73 ośrodkach w Europie (w tym w 5 w Polsce) i Ameryce Północnej. Do badania włączono 2.946 kobiet będących 5 lat po menopauzie w średnim wieku 69 lat (55-80), które w badaniu densytometrycznym miały T-score < –2,0 do -5,0 w co najmniej jednym kręgu L1-L4 oraz 1-4 złamania kręgowe w odcinku Th4-L4. Głównym celem badania było wykazanie zmniejszenia ryzyka nowych złamań kręgów po 3 latach oraz ocena bezpieczeństwa terapii doustnej 2,5 mg codziennie. Po okresie 3 lat stwierdzono wzrost BMD kręgosłupa o 6,5% i o 2,8% w bliższym końcu kości udowej (szyjka). Zmniejszenie ryzyka złamania kręgów wynosiło 62% (9,6% w grupie placebo i 4,7% w grupie leczonych). Ryzyko złamań pozakręgowych u osób z BMD bliższego końca kości udowej T-score <–3,0 było obniżone o69% (grupa placebo 18%, grupa leczona 6%). Wykazano znamienny wpływ ibandronianu na obniżenie poziomu markerów obrotu kostnego: C-telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu 1 (sCTX) zmniejszył się o 65,3%, zaś osteokalcyna o 35,8%. Częstość zdarzeń niepożądanych nie różniła się znamiennie statystycznie pomiędzy grupą leczonych, a placebo. Najczęstszymi objawami niepożądanymi w obu grupach były: niestrawność, nudności, ból w przewodzie pokarmowym, wymioty.

Bezpieczeństwo i skuteczność dawki stosowanej raz w miesiącu i raz na kwartał wykazano na zasadzie koncepcji pomostowej. Oparta jest ona na fakcie, że efekt przeciwzłamaniowy zależy przede wszystkim od wzrostu BMD i obniżenia resorpcji kości udokumentowanej zmniejszonym poziomem markerów obrotu kostnego. Przyjmuje się zatem że, jeżeli pewna dawka tego samego leku podawana w sposób przerywany (np. raz w tygodniu) ma podobny wpływ na gęstość mineralną kości i na poziom markerów obrotu kostnego jak dawka codzienna, której skuteczność przeciwzłamaniowa jest udowodniona, to można przyjąć, że skuteczność dawki przerywanej będzie podobna.

            Skuteczność lecznicza dawki ibandronianu stosowanego doustnie raz w miesiącu oceniono w badaniu MOBILE (Monthly Oral IBandronate in LadiEs), w którym wzięło udział 1.609 kobiet w wieku 68 lat (55-80 lat), ze średnim BMD w L2-L4 wskaźnik T<-2,5 do-5,0. Kryteriami wyłączeniowymi były tylko ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe tj. wymagające hospitalizacji lub transfuzji, zaś udziału w badaniu nie wykluczały obecne słabo nasilone zaburzenia żołądkowe np. niestrawność opanowane leczeniem lub wygojone owrzodzenie Porównano wynik leczenia w grupach chorych przyjmujących dawki 100 mg i 150 mg raz w miesiącu do grupy otrzymującej 2,5 mg codziennie. Po uzyskaniu satysfakcjonujących wyników po dwóch latach badanie przedłużono do 5 lat w grupach otrzymujących 100 i 150 mg. Względny wzrost BMD kręgosłupa w grupie otrzymującej 150 mg wynosił po 2 latach 6,4% po 3 latach 7,4 po 5 latach 8,4%. W szyjce kości udowej wzrost wynosił odpowiednio 2,7%; 3,5%, 3,2 %. Częstość zdarzeń niepożądanych była podobna i nie różniła się znamiennie między dwoma grupami.

Skuteczność terapeutyczna dawki i.v. 2 mg co 2 miesiące lub 3 mg co 3 miesiące porównano do wyników leczenia w dawce codziennej p.o. 2,5 mg. w badaniu DIVA (Dosing IntraVenous Administration) w którym wzięło udział 1.395 osób. W grupie osób, które otrzymywały dawkę 3 mg wzrost BMD w kręgosłupie lędźwiowym po 2 latach wyniósł– 6,3%, po 3 latach 7%, a po 5 latach 8,1%. W szyjce kości udowej wzrost ten wynosił po 2 latach – 2,8%, po 3 latach – 3,3%, po 5 latach 3,4%.

            Porównanie skuteczności ibandronianu raz w miesiącu do bisfosfonianów raz w tygodniu

W retrospektywnym badaniu VIBE (eValuation of Ibandronate Efficacy) porównano wyniki leczenia ibandronianem raz w miesiącu do bisfosfonianu (alendronian, risedronian) raz w tygodniu. Populacja leczonych ibandronianem raz w miesiącu wynosiła 7.345, natomiast bisfosfonianem raz w tygodniu 56.832. Częstość złamań bliższego końca kości udowej i pozakręgowych u chorych leczonych ibandronianem nie różniła się od osób leczonych alendronianem co tydzień. Natomiast częstość złamań kręgosłupa była znamiennie niższa w przypadku ibandronianu raz w miesiącu w porównaniu do bisfosfonianów raz w tygodniu.

            Podsumowanie. Leczenie ibandronianem zmniejsza o 62% względne ryzyko złamań kręgowych w porównaniu do placebo. Redukcja złamań pozakręgowych w grupie podwyższonego ryzyka wyniosła 69%. Dawka doustna raz w miesiącu (150 mg) wykazała podobny wzrost BMD w kręgosłupie i szyjce kości udowej w porównaniu do dawki dziennej a dawka dożylna raz na kwartał (3.0mg) powodowała nawet wyższy wzrost BMD niż dawka dzienna. Redukcja poziomu markerów obrotu kostnego była podobna we wszystkich grupach. W okresie 5 lat leczenia dawka miesięczną oraz kwartalna obserwowano stały wzrost BMD we wszystkich lokalizacjach. W badaniu prospektywny udokumentowano brak różnicy w częstości złamań bliższego końca kości udowej i niższą częstość złamań kręgowych w grupie pacjentek leczonych ibandronianem raz miesiącu w porównaniu z bisfosfonianem raz w tygodniu.

 
 

 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

 

Introduction. Bisphosphonates belong to the medications most often prescribed to treat osteoporosis. The problem however is the inconvenient method of administration due to their very low absorption and risk of gastrointestinal complications. This causes that daily therapy after a year continues only 31.7% and weekly 44.2% of patients (alendronate, risendronate). High therapeutic efficacy of ibandronate allows to administer it once monthly p.o. as well as once quarterly p.o. Introduction of this method of dosing was based on the positive results of the study of daily ibandronate (BONE).

Antifracture efficacy of ibandronate was proved in BONE study (Oral Ibandronate Osteoporosis vertebral fracture trial in North America and Europe). This was a 3-year, multi-centered, double blind, randomized, placebo controlled study. The study was carried out in 73 centers in Europe (including 5 in Poland) and North America. Enrolled were 2,946 women after menopause of average age 69 years (55-80), whose densitometry measurements showed T-score <-2,0 to -5.0 in at least one vertebra L1-L4 and had from 1 to 4 vertebral fractures in section Th4-L4. The main aim of the study was to prove a decrease in risk of spinal fractures after 3 years and estimation of safety of oral therapy 2.5 mg daily. After 3-year period of treatment it was stated that there was an increase of BMD in spine by 6.5% and by 2.8% in proximal femur (neck). A decrease of vertebra fracture risk was 62% (9,6% in placebo group and 4,7% in treatment group). The risk of non-vertebral fractures in persons with BMD in proximal femur T-score <-3.0 was reduced by 69% (placebo group 18%, treatment group 6%). A significant effect of ibandronate on a decrease of bone turnover marker levels was shown. C-telopeptide of alpha collagen type 1 chain (sCTX) was reduced by 65.3%, and osteocalcin by 35.8%. The frequency of adverse events was not characteristically statistically different between the treatment and placebo groups. The most frequent adverse events in both these groups were: indigestion, nausea, pain in gastrointestinal track, vomiting.

Evaluation of efficacy and safety of once monthly and once quarterly dose was proved on the basis of bridging concept. It is based on the fact that antifracture efficacy depends mostly on an increase of BMD and a decrease of bone resorption documented by a reduced lever of bone turnover markers. It is assumed that if a certain those of the same medication administered in an intermittent way (e.g. once weekly) has a similar effect on bone mineral density and on a level of bone turnover markers as a daily dose, which antifracture efficacy is proved, it can be accepted that the efficacy of intermittent dose will be similar.

Therapeutic efficacy of dose i.v. 2 mg every 2 months or 3 mg every 3 months was compared to the results of treatment with daily oral p.o. dose 2.5 mg in DIVA (Dosing IntraVenous Administration) study in which participated 1,395 persons. In a group of persons who received 3 mg dose the increase of BMD in lumbar spine after 2 years was 6.3%, after 3 years 7% and after 5 years 8.1%. In the femoral neck this increase was after 2 years – 2.8%, 3 years – 3.3%, after 5 years 3.4%.

In the retrospective VIBE study (eValuation of Ibandronate Efficacy) the results of treatment with ibandronate once monthly to bisphosphonate (alendronate, risedronate) once weekly was compared. The population treated with ibandronate once weekly was 7345 and with bisphosphonate once weekly – 56832. The incidence of proximal femur fractures and non-vertebral fractures in patients treated with ibandronate did not differ from patients treated with alendronate every week. However, the incidence of vertebral fractures was significantly lower in the case of ibandronate once monthly, as compared to bisphosphonates once weekly.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:105.

 

Sewerynek E. 

Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

 

Osteoporoza jest poważnym medycznym problemem starzejącego się społeczeństwa. Niewłaściwie prowadzona prewencja i leczenie prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań i zwiększenia śmiertelności. Długoterminowa terapia wymaga zaangażowania w proces terapeutyczny zarówno lekarza, jak i pacjenta oraz wskazana jest ich edukacja. Poprawa relacji pacjent-lekarz znajduje odzwierciedlenie w poprawie przestrzegania zasad terapii co przekłada się na poprawę gęstości mineralnej kości i poprawę jakości życia pacjentów z osteoporozą.

            Wykazano, iż wygoda i rzadsze podawanie leku poprawia przestrzeganie terapii. Zmiana formy bisfosfonianów z codziennej, na cotygodniową, czy cotygodniowej na comiesięczną poprawia zarówno systematyczność, jak i wytrwałość w przyjmowaniu leku. Zmniejszeniu ulegają także objawy niepożądane. Istotną rolę odgrywa także preferencja i współdecydowanie pacjentów o formie leczenia, a także właściwe monitorowanie przebiegu choroby. Wykazano, iż pacjenci preferują bardziej formę comiesięczną (ibandronian) nad ich postacią cotygodniową (alendronian).

            Na podstawie przeprowadzonych przez nas obserwacji wykazaliśmy, iż pacjenci przyjmujący ibandronian dożylnie co 3 miesiące najlepiej przestrzegają terapii. Potwierdzają to obserwacje innych autorów. Stwierdzono, iż pacjenci biorący udział w programach, otrzymujący lek w trakcie hospitalizacji są lepiej monitorowani i motywowani do utrzymania leczenia. Wyniki naszych wcześniejszych prac podkreślają, iż terapia doustna cotygodniowa jest lepiej przestrzegana w porównaniu do codziennego przyjmowania leku, zwłaszcza w przypadku dobrego monitorowania. Ponadto, sposób komunikowania lekarza z pacjentem oraz akceptacja choroby i zasad leczenia przez pacjenta poprawia przestrzeganie terapii.

 
 

 

 

 

Sewerynek E. 

Department of Endocrine Disorders and Bone Metabolism, Medical University of Łódź

 

Osteoporosis is a serious medical problem of ageing population. Inappropriate prevention and therapy lead to higher fracture risks and increased mortality rates. Long-term therapy demands an active involvement of both physician and patient in the therapeutic process, together with properly targeted educational support. An improved patient-physician relation is reflected in better adherence to therapeutic recommendations, eventually resulting in improved bone mineral density and superior life quality of patients with osteoporosis.

            It has been demonstrated that the comfort of less frequent drug administration improves the adherence to therapy. The transition from daily to weekly or from weekly to monthly regimen of bisphosphonate administration improves both compliance and persistence. The account of patient’s preferences and shared decisions of patient and physician, regarding the form of treatment, together with effective monitoring of the course of disease play very important roles for compliance and favourable therapy outcome. It has been proven that patients prefer the monthly bisposphonate regimen (ibandronate) to weekly regimen (alendronate).

            Following our observations, we have shown that the patients, who receive i.v. ibandronate therapy every three months, reveal the best compliance scores; it has also been confirmed in reports of other authors. It has been observed that the patients who participate in therapeutic programmes and receive drugs during hospitalisation are better monitored and motivated to therapy continuation. The results of our earlier studies underline the fact that weekly oral regimen is better perceived than daily regimen, especially in case of proper disease monitoring. Moreover, physician’s good communication skills on one hand, while patient’s acceptance of the disease and of therapy principles on the other, are very important for successful therapeutic outcome.