Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:121-122.

 

¹ Wydział Wychowania Fizycznego i Turystyki, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce

² Katedra Żywienia Człowieka, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

³ Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań

 

 

Wstęp: Postawiono hipotezę, że istnieje podobieństwo pomiędzy matkami i córkami dotyczące relacji pomiędzy statusem tkanki kostnej, stylem życia i spożyciem produktów mlecznych i wapnia.

Cel: Analiza zróżnicowania gęstości mineralnej tkanki kostnej u par rodzinnych matka-córka w relacji do aktywności fizycznej i spożycia produktów mlecznych i wapnia.

Metodyka: Badaniami objęto 39 par rodzinnych matka-córka, w wieku odpowiednio 44.3+/-5.3 lat i 17.0+/-2.5 lat. Metodą częstotliwości spożycia żywności (kwestionariusz ADOS-Ca) określono zwyczajowe spożycie wapnia z produktów mlecznych, a następnie z dziennej racji pokarmowej (CRP, mg/osobę/dzień). Dla każdej osoby obliczono z-wartości indywidualnego spożycia wapnia i oceniono indywidualne ryzyko nieodpowiedniego spożycia wapnia z CRP (z-wartość<–1). Gęstość mineralną tkanki kostnej (BMD) i zawartość minerału kostnego (BMC) oznaczono metodą dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA). Aktywność fizyczną określono w MET-minutach/dzień używając kwestionariusza IPAQ. Pary rodzinne matka-córka podzielono na 3 podgrupy (T1, T2, T3) wg zakresów tercylowych BMD matek/córek (odpowiednio matki: T1:<358 mg/cm²; T2:358,5¸401,4 mg/cm²;
T3:> 401,4 mg/cm²; córki: T1:<303,6 mg/cm²; T2:303,6¸362,8 mg/cm²; T3:>362,8 mg/cm²).

Wyniki:Nie stwierdzono korelacji między matkami i córkami w spożyciu produktów mlecznych i wapnia, BMC, BMD i aktywności fizycznej. Nieodpowiednie spożycie wapnia z CRP (z-wartość<–1) miało 90% matek i 80% córek. Matki T3 i T2 spożywały istotnie więcej wapnia niż matki T1 (odpowiednio 858 i 711 vs. 217 mg/day), lecz nie różniły się poziomem aktywności fizycznej (średnio 2149 Met-minut/dzień). U matek wzrost gęstości mineralnej kości był związany z istotnym wzrostem (p trendu <0,05) spożycia sera dojrzewającego, jogurtu naturalnego, mleka w postaci napojów. Dwukrotnie więcej matek T3 niż matek T1 deklarowało codzienne spożywanie produktów mlecznych w wieku szkolnym (odpowiednio 85% vs. 42%). Córki T3 miały istotnie większą aktywność fizyczną niż córki T1 (odpowiednio 1969 vs. 1151 MET-minut/dzień), lecz u córek nie stwierdzono różnic w spożyciu wapnia z CRP (T1: 720 mg/dzień; T2: 1054 mg/dzień; T3: 655 mg/dzień). Małą aktywność fizyczną (<600 MET-minut/dzień) miało prawie 2 razy więcej córek niż matek (odpowiednio 23% i 13%), zaś ponad 3 razy więcej córek niż matek spożywało produkty wzbogacone w wapń (odpowiednio 69% vs. 18%).

Podsumowanie: Pomiędzy matkami i córkami nie stwierdzono podobieństwa w spożyciu produktów mlecznych i wapnia, aktywności fizycznej i statusie tkanki kostnej. Wyższej BMD matek sprzyjało większe spożycie produktów mlecznych i wapnia aktualnie i w przeszłości, zaś wyższej BMD córek – większy poziom aktywności fizycznej. Stwierdzone trendy wymagają potwierdzenia w próbie o większej liczebności.

Badania realizowano w ramach projektu MODAF (Nr N N312 2862 33) finansowanego przez MNiSW.

 

 

¹Faculty of Physical Education and Tourism, Holy Cross University of Kielce, Kielce, Poland

²Department of Human Nutrition, University of Warmia and Mazury, Olsztyn, Poland

³Department of Human Nutrition and Hygiene, Poznan University of Life Sciences, Poznań, Poland

 

Rationale: A hypothesis of similarity between mothers and daughters as regards relations between the status of bone tissue, lifestyle and consumption of dairy product and calcium was put forward.

Objectives: The analysis of the diversity concerning bone mineral density in mother-daughter family pairs in relation to their physical activity and consumption of dairy products and calcium.

Methods: The research involved examination of 39 mother-daughter family pairs, aged 44.3+/-5.3 and 17.0+/-2.5, respectively. Using the food consumption frequency method (ADOS-Ca questionnaire), the customary intake of calcium in dairy products and subsequently, in a daily diet (DD, mg/person/day) was established. For each person the z-score of the calcium intake was calculated and then the personal risk of inadequate calcium intake from DD (z-score<–1) was assessed. Bone mineral density (BMD) and bone mineral content (BMC) was determined by dual-energy x-ray absorptiometry (DXA). Physical activity was expressed in MET-minutes/day, on the basis of the IPAQ questionnaire. The mother-daughter family pairs were divided into 3 groups (T1, T2, T3) according to tercile ranges of mothers’/daughters’ BMD (mothers: T1:<358 mg/cm²; T2:358.5¸401.4 mg/cm²; T3:>401.4 mg/cm²; daughters: T1:<303.6 mg/cm²; T2:303.6¸362.8 mg/cm²; T3:>362.8 mg/cm², respectively).

Results: There were no correlations between mothers and daughters in dairy products and calcium intake, BMC, BMD and physical activity. The inadequate calcium intake from DD (z-score<–1) was found in 90% of mothers and 80% of daughters. T3 and T2 mothers consumed significantly more calcium than T1 mothers (858 and 711 vs. 217 mg/day, respectively), but they did not differ in physical activity level (2149 MET-minutes/day on average). Among mothers the BMD increase was connected to the significant increase (p trend <0.05) of cheese, natural yoghurt and drank milk. Twice more T3 mothers than T1 mothers declared daily dairy products consumption in school age (85% vs. 42%, respectively).T3 daughters had a significantly higher level of physical activity than T1 daughters (1969 vs. 1151 MET-minutes/day, respectively), but no differences in daily calcium intake were found in daughters (T1: 720; T2: 1054; T3: 655 mg/day). Low physical activity (<600 MET-minutes/day) was demonstrated by almost twice as many daughters as mothers (23% and 13%, respectively) and calcium-fortified foods were consumed by over 3 times more daughters than mothers (69% vs. 18%, respectively).

Conclusions: There was no similarity between mothers and daughters in dairy products and calcium intake, physical activity and bone tissue status. Higher BMD of mothers was favoured by higher consumption of dairy products and calcium, while higher BMD of daughters – by a higher level of physical activity.These trends require a confirmation on a bigger sample.

The study was completed under the MODAF project (No. N N312 2862 33) and funded by the Polish Ministry of Science and Higher Education.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:122-123.

University of Medicine and Pharmacy “Victor Babes” Timisoara, Romania

Backgound: ESRD is associated with reduce bone mineral density compared with aged-matched healthy controls. DXA is the standard noninvasive method to asses BMD. QUS is inexpensive, mobile, easy to perform, radiation free, recognize for screening abilities and risk fracture prediction in normal population. This study assessed the ability of QUS versus DXA in determine low bone mass in haemodialised population.

Methods Material Patients in the evidence of the Haemodialysis and Renal Transplantation Center form the County Hospital nr.1, performed DXA (anteroposterior technique, Delphi W device, Hologic Inc.), and also QUS (Sahara device, Hologic Inc.). Correlation between DXA and QUS parameters were performed. Receiver operator characteristic curves (ROC) were plotted for BUA, SOS and QUI and used to define cut-off values for best sensitivities and specificities for all parameter. WHO T score diagnosis of osteoporosis and osteopenia were used. We also used the UK NOS strategy to define the interval of the best QUS diagnostic parameter, to identify with 90% sensitivity and 90% specificity different degrees of bone demineralization.

Results: We analised 131 patients (63 females and 68 males), mean age 47,776±12, 32 years, being in haemodialysis for a mean period of mean 51,488±4,686 months. BUA (r = 0,613/0,447) and QUI (r = 0,613/0,502) seem to be the parameters of choice when considering BMD at cortical level. Areas under ROC for BUA and SOS in diagnosis of osteoporosis and osteopenia, have a sensibility of 76, 1%- 76, 1%, respectively a specificity of 72, 5%-77, 8%. The values for osteoporosis are even better, for 77% and 84%. The identified cutoff levels for QUI are 76,1 (osteopenia) and 69,6 (osteoporosis). The diagnostic value of QUS )when reporting QUI= are even higher when we did define the proper interval.

Conclusion: DXA and QUS parameters correlate significantly. The best QUS diagnostic parameter comoared to DXA is QUI. It has the ability to identify low bone mass (sensitivity of 60/80%), but also can discriminate very well the “healthy bone” subjects (specificity of 75%). Using the 90-90 approach, we identify the precise interval for QUI values that allows the best diagnostic of bone demineralization.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:122-123.

 

 

Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

 

 

52-letnia pacjentka została skierowana do Kliniki Endokrynologii z podejrzeniem niedoczynności przysadki. Przed 8 laty przebyła złamanie szyjki kości udowej. We wstępnym badaniu zwróciła uwagę niskorosłość: 116 cm wzrostu i niska masa ciała (19 kg), osłabienie, blada, sucha, zimna, łuszczącą się skórę, przerzedzone włosy na głowie, brak owłosienia pachowego oraz łonowego. W badaniach dodatkowych stwierdzono niedokrwistość, hiponatremię, hiperlipidemię. Po przeprowadzeniu szczegółowa diagnostyki endokrynologicznej stwierdzono wielohormonalną niedoczynność przysadki oraz wtórną nadczynność przytarczyc, prawdopodobnie na tle niedoboru wapnia i witaminy D3. Jakkolwiek badania densytometryczne ujawniły wybitnie obniżoną BMD, to jednak powstaje pytanie czy wyniki należy odnieść do wieku metrykalnego (52 lata) czy wieku kostnego (13 lat) pacjentki. Terapia substytucyjna chorej nie jest prowadzona klasycznie, chora otrzymuje tyroksynę i hydrokortyzon, nie wdrożono leczenia estrogenowego (brak zgody), ani hormonu wzrostu (tego typu terapia u osób dorosłych w Polsce nie jest refundowane). Ponadto zastosowano leczenie wapniem i witaminą D. Uzyskano wyraźną poprawę kliniczną i densytometryczną. Wdrożono leczenie alendronianem w dawce 70 mg co 14 dni.

Wrodzona niedoczynność przysadki jest bardzo rzadkim schorzeniem, większość przypadków jest diagnozowana i leczona od wczesnego dzieciństwa. Wskutek opóźnionego rozpoznania i leczenia doszło u pacjentki do rozwoju osteoporozy wtórnej o wieloczynnikowej etiopatogenezie (niedobór estrogenów, niedobór hormonu wzrostu – a tym mechanizmie- nieosiągnięcie szczytowej masy kostnej, a także wtórna nadczynność przytarczyc oraz palenie papierosów i przewlekły brak wysiłku fizycznego). Przedstawiony przypadek stanowi przykład poważnych konsekwencji opóźnionego rozpoznania i wdrożenia leczenia.

 

 

 

 

Clinic of Endocrinology and Metabolic Diseases, Medical University in Lodz

 

 

A 52-years, female old patient was referred to the Department of Endocrinology with suspected hypopituitarism. In 2001, she had femoral bone fracture. Her short stature (116 cm) drew attention during preliminary examination on admission. Other features, observed during physical examination, included low body weight (19 kg), weakness, pale, dry, cold and exfoliating skin, thinned hair on the head, while complete lack of any axillary or pubic hair. Laboratory tests revealed anaemia, hyponatraemia and hypercholesterolemia. Following detailed endocrine diagnostics, multihormonal hypopituitarism and secondary hyperparathyroidism were demonstrated (probably due to deficiency of calcium and vitamin D₃). Despite the fact that densitometric examination revealed significantly decreased BMD, a question arises, whether the obtained results should be referred to the patient’s calendar age (52 years) or bone age (13 years). The replacement therapy, received by the patient, is not administered according to the classical mode; the patient receives thyroxin and hydrocortisone, while neither oestrogen therapy (patient’s refusal) nor GH therapy (this therapy, when applied in adult patients, is not reimbursed in Poland) has been implemented. Additionally, a combined therapy calcium and vitamin D has been administered. A clear clinical and densitometric improvement was obtained. Alendronate treatment was administered in dose of 70 mg per fortnight.

Congenital hypopituitarism is a very rare disease, the majority of its cases being diagnosed and treated from early childhood This case is an example of secondary osteoporosis with multifactorial pathogenesis (oestrogen deficiency, GH deficiency and – in this mechanism – suboptimal peak bone mass, as well as secondary hyperparathyroidism, smoking and chronic lack of physical activity). The reported case is an example of serious consequences resulting from delayed diagnosis and treatment.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:124-125.

 

 

Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Podwzgórzowy brak miesiączki o charakterze czynnościowym spowodowany jest dysregulacją wydzielania GnRH i w konsekwencji zaburzeniem funkcjonowania osi podwzgórzowo – przysadkowo – jajnikowej. Jedną z głównych przyczyn wystąpienia czynnościowych zaburzeń podwzgórza jest ujemny bilans energetyczny, wynikający ze znacznej utraty masy ciała, nadmierny wysiłek fizyczny lub stres. Obserwowany u tych pacjentek brak miesiączki wiąże się z odległymi konsekwencjami niedoboru estrogenów takimi jak zaburzenie funkcji rozrodczej, niepłodność oraz może prowadzić do obniżenia gęstości tkanki kostnej szczególnie w obrębie kręgosłupa. Zmiany w obrębie kręgosłupa o charakterze osteopenii czy osteoporozy zwiększają ryzyko złamań osteoporotycznych.

Cel pracy. Ocena gęstości tkanki kostnej u pacjentek z rozpoznanym czynnościowym podwzgórzowym brakiem miesiączki.

Materiał. 30 pacjentek w wieku 17-32 lat z rozpoznaniem czynnościowego podwzgórzowego braku miesiączki. Kobiety spełniały następujące kryteria:

– rozpoznanie wtórnego braku miesiączki, określanego jako brak miesiączki przez okres dłuższy niż 90 dni, niezwiązany z ciążą,

– obniżone stężenie LH w surowicy krwi – (poniżej 5 jm./ml),

– obniżone stężenie FSH w surowicy krwi (poniżej 5 jm./ml).

Metodyka. Ocena stężenia hormonu folikulotropowego (FSH), hormonu luteinizującego (LH), estradiolu (E₂) w surowicy krwi. Ocena gęstości tkanki kostnej odcinka lędźwiowego kręgosłupa za pomocą badania densytometrycznego.

Wyniki. Pacjentki z rozpoznanym czynnościowym podwzgórzowym brakiem miesiączki charakteryzują się gęstością tkanki kostnej w odcinku L₁– L₄ kręgosłupa lędźwiowego średnio Z-score –1,16 g/cm³. Przytoczone wyniki świadczą o zmianach o charakterze osteopenii odcinka lędźwiowego kręgosłupa u tych pacjentek.

Wnioski. Stany związane z hipoestrogenizmem takie jak niewydolność podwzgórzowo-przysadkowa prowadzą do istotnego obniżenia gęstości tkanki kostnej.Istotne znaczenie w zapobieganiu takich powikłań jak osteoporoza ma wykonywanie badań densytometrycznych odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Pozwala to na wczesne wykrycie zaburzeń w zakresie gęstości tkanki kostnej i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia.

 

 

 

 

Department of Gynaecological Endocrinology Karol Marcinkowski University of Medical Sciencies in Poznań, Poland

Introduction. Functional hypothalamic amenorrhea is caused by dysregulation of GnRH secretion and leads to dysfunction of hypothalamic-pituitary-ovarian axis. One of the main causes of functional hypothalamic disorders is negative energy balance, due to significant weight loss, and also excessive exercise or severe stress. Functional hypothalamic amenorrhea in these patients is related to further consequences of hypoestrogenism such as reproduction dysfunction, infertility and can lead to bone density decrease mainly in the vertebral column. Changes in the vertebral column such as osteopenia or osteoporosis can increase the risk of osteoporotic fractures occurrence.

The aim of the study. The estimation of bone mass density in patients with functional hypothalamic amenorrhea.

Material. 30 patients in the age of 17-32 with functional hypothalamic amenorrhea. Women meet the following requirements:

– at least a 3 months history of amenorrhea not due to pregnancy,

– at least one documented less then 5 U/ml serum LH levels,

– one documented less then 5 U/ml serum FSH levels

Methods. The concentration of serum folliculotrophin (FSH), lutropin (LH) and estradiol (E₂) by radioimmunoassay (RIA). The estimation of lumbar spine bone mass density by densitometry (DEXA).

Results. Patients suffering from functional hypothalamic amenorrhea are characterized by decreased lumbar spine (L₁-L₄) bone density average Z-score: – 1,16 g/cm³.

Conclusions. Conditions related to hypoestrogenism such as of hypothalamus and pituitary insufficiency lead to essential decrease of bone density. Performing densitometry has a crucial meaning in prevention of lumbar spine osteopenia and osteoporosis. The densitometry provides bone density disorders detection and enables introduction of appropriate treatment.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:125-126.

 

¹ Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

² Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

³ Zakład Psychologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jerzy Brzeziński

 

 

 

Wstęp. Ocena jakości życia chorych z osteoporozą dotyczy następujących dziedzin jakości życia: fizycznej, emocjonalnej, społecznej, bólu. Jakość życia mierzona może być w celu porównania różnych metod leczenia. Ocena jakości życia może być również użyteczna w badaniach epidemiologicznych w celu ustalenia obciążenia chorobą oraz w celu oceny efektywności leczenia. Głównym zadaniem opieki zdrowotnej jest utrzymanie niezależności tych chorych oraz zabezpieczenie przed pogorszeniem się jakości życia.

Socjodemograficzne zmienne zbierano przy użyciu opracowanego kwestionariusza. Poziom depresji oceniano z wykorzystaniem polskiej skali HADS, natomiast jakość życia uwarunkowanej stanem zdrowia oceniano przy pomocy polskiej skali Qualeffo 41. Skala ta zawiera dziedziny: ból, funkcjonowanie fizyczne (codzienne zajęcia, prace domowe, możliwość poruszania się), funkcjonowanie społeczne (spędzanie wolnego czasu), funkcjonowanie psychiczne( nastrój), percepcję stanu zdrowia. Ponadto skala pozwala ocenić ogólną jakość życia badanych. Oceny dokonuje się obliczając średnie wartości według opracowanego przez autorów algorytmu, przy czym, im wyższa wartość średnia tym gorsze oceny funkcjonowania i jakości życia badanych.

Wyniki. badań wykazały wyższy poziom depresji i lęku oraz wyższe wartości średnie w poszczególnych podskalach Qualeffo 41 dla kobiet z osteoporozą w porównaniu z grupą kontrolną. Poziom bólu skali Qualeffo 41 był również wyższy u kobiet z osteoporozą niż u kobiet z grupy kontrolnej. Poziom depresji i lęku korelował z bólem pleców, funkcjonowaniem fizycznym oraz funkcjonowaniem emocjonalnym( p<0.01; p< 0.05)).

 

 

 

 

¹ Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

² Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

³ Zakład Psychologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jerzy Brzeziński

 

 

Methods. Sociodemographic characteristics were gathered using a sociodemographic questionnaire. The depression level was evaluated by polish version of HADS, health related quality of life was evaluated by polish version of Qualeffo 41. That scale includes such a domains as: pain, physical function ( ADL), social function ( spending free time), mental function, general health perception. Furthermore Qualeffo 41 allows to evaluate global functioning and quality of life examined people. The evaluation is made by calculating medium value, according to algorithm elaborated by authors. The higher medium values the worse evaluations of functioning and quality of life.

Results. Results showed that HADS, pain level and Qualeffo 41 scores were higher in patients with osteoporosis than in control group. HADS scores correlated with pain, physical function and emotional function(p<0.01; p< 0.05)

Conclusion. Emotional status may be impaired in osteoporosis. Postmenopausal women need psychological support.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:126.

 

 

Oddział Chirurgiczno-Ortopedyczny, Szpital Hammerfest, Norwegia

 

 

Osteoporoza stanowi poważny problem medyczny, ekonomiczny, społeczny i psychologiczny. Chorobę charakteryzują zmiany w kości polegające na jej zmniejszonej wytrzymałości zwiększającej ryzyko złamań. Złamania bliższego końca kości udowej są jej najpoważniejszym powikłaniem. Po przebytym złamaniu w ciągu roku umiera 20% kobiet i 30% mężczyzn, 25% osób wymaga długotrwałego leczenia, a 50% staje się niepełnosprawna.

Celem pracy była ocena poziomu wiedzy pacjentów cierpiących na osteoporozę.

Materiał i metody: badaniem objęto 180 osób (90 mężczyzn i 90 kobiet) w wieku 60-78 lat leczonych w tutejszym szpitalu z powodu osteoporozy w latach 2007-8. pacjenci wypełniali autorską anonimową ankietę. Udział w badaniu był dobrowolny.

Wyniki: 86% chorych nie było w pełni zorientowanych w swoim stanie zdrowia, 65% czerpało wiedze na temat choroby od znajomych i rodziny, 96% uważało, że schorzenie niesie ograniczenia w życiu codziennym, 84% nie widziało potrzeby zwiększenia swojej aktywności fizycznej, 76% uważało, iż jedyną możliwość leczenia stanowi farmakoterapia, 98% obawiało się upadków.

Wnioski: chorzy z uwagi na wiek i wykształcenie w różnym stopniu interesują się swoją chorobą. Wiadomości uzyskane z ankiety przyczynią się w sposób istotny do zrozumienia problemów dotykających pacjentów i wypracowania kompleksowego modelu postępowania.

 

 

Surgical & Orthopedic Ward, Hammerfest Hospital, Norway

 

 

Osteoporosis is a serious medical, economic, social, and psychological problem. The disease is characterized by lesions in bones consisting in its reduced strength, increasing the risk of fractures. The most important complications are the fractures in the closer ends of femoral bones. After past fractures 20% females and 30% males, 25% persons require long time treatment and 50% become handicapped.

The purpose of this paper was evaluating the scope of knowledge of patients suffering from osteoporosis.

Material and methods: studies were performed on 180 persons (90 women and 90 men) at the age of 60 to 78 years, treated in our hospital for osteoporotic fractures in the period from 2000 to 2007. The patients filled an author’s anonymous survey. Participation in the study was voluntary.

Results: 86% patients were not fully aware about their health condition. 65% were informed about their disease by families and friends, 96% believed that their disease causes restrictions in everyday life, 84% did not see any need of increasing their physical activities, 76% believed that the only chance of treatment is in pharmacotherapy, 96% were afraid of falls.

Conclusions: the patients due to their age and education standards are interested in various degrees in their disease. Information obtained from the survey contributes to better understanding of the problems of patients’ concern and to elaborating a comprehensive model of procedures.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:127.

 

 

Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie, Katedra Żywienia Człowieka,

ul. Słoneczna 44A, 10-718 Olsztyn

 

 

Celem pracy była analiza niezależnych czynników ryzyka złamania w powiązaniu ze stanem odżywienia osób starszych.

Badania przeprowadzono na przełomie 2007 i 2008 roku u 211 osób (134 kobiet i 77 mężczyzn) w wieku od 68 do 88 lat (średnio 77,6±4,3) zamieszkałych w Olsztynie. Stan odżywienia określono za pomocą międzynarodowego kwestionariusza do badania minimalnej oceny stanu odżywienia (MNA). Według zaleceń WHO i IOF 2007 przyjęto niezależne czynniki ryzyka złamania i wyliczono 10-letnie bezwzględne ryzyko złamania (RB-10). Wśród osób o różnym stanie odżywienia porównano wartości RB-10 i częstość występowania niezależnych czynników ryzyka złamania. Analizę prowadzono programem STATISTICA v8.0 przy p≤0,05.

Ryzyko niedożywienia stwierdzono u 28% próby, a niedożywienie u dwóch osób (1% próby). Ryzyko niedożywienia częściej dotyczyło kobiet niż mężczyzn (34% wobec 17%). Średnio RB-10 wynosiło 28,1 i było istotnie wyższe u kobiet niż mężczyzn (34,6 wobec 16,7). Nie odnotowano współzależności pomiędzy częstością występowania niezależnych czynników ryzyka złamania a stanem odżywienia, za wyjątkiem palenia papierosów. Osoby z ryzykiem niedożywienia niemal 9-krotnie częściej paliły papierosy niż osoby dobrze odżywione.

Badana próba osób starszych charakteryzowała się wysokim ryzykiem niedożywienia i 10-letnim bezwzględnym ryzykiem złamania. Niezależne czynniki ryzyka złamania były w większym stopniu związane z płcią niż stanem odżywienia badanych osób starszych.

 

 

University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Departament of Human Nutrition, Poland

 

 

The aim of the paper was to analyse independent factors of the risk of fracture in relation to the nutritional status of elderly persons.

The research was conducted in 2007 and 2008 on 211 persons (134 women and 77 men) at the age of 68-88 (77.6±4.3 on average), living in Olsztyn. Nutritional status was determined by means of an international questionnaire for conducting a mini-nutritional assessment (MNA). Independent factors of fracture risk were assumed according to WHO and IOF 2007 recommendations and 10-year absolute risk of fracture was calculated (RB-10). The values of RB-10 and frequency of varied factors of fracture risk were compared among persons with varied nutritional status. Statistical analysis was conducted using STATISTICA v8.0 software, at p≤0.05.

Risk of malnutrition was found in 28% of the sample, and malnutrition was found in the case of two persons (1% of the sample). Risk of malnutrition more frequently concerned women than men (34% as compared with 17%). On average, RB-10 amounted to 28.1 and was significantly higher in women than in men (34.6 as compared with 16.7). No relations between the frequency of the occurrence of independent factors of the risk of fracture and the nutritional status were observed, apart from smoking. Persons at risk of malnutrition smoked almost nine times more frequently than well-nourished persons.

The examined sample of the elderly was characterized by a high risk of malnutrition and a high 10-year absolute risk of fracture. Independent factors of fracture risk were to a higher extent related to the gender than to the nutritional status of the elderly persons examined.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:128-129.

 

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

Wstęp: Najważniejszymi następstwami osteoporozy są złamania. Mogą one skutkować utratą samodzielności osoby starszej, obciążeniem opiekuńczym rodziny i dużymi wydatkami dla budżetu państwa. Identyfikacja czynników ryzyka złamań oraz częstości ich występowania ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu złamaniom u osób starszych. Dostępny on-line kalkulator ryzyka złamania FRAX^® oparto na wynikach badań populacji z 9 krajów, jednakże dla Polski takie badania nie istnieją. Z tego powodu jego stosowanie dla osób starszych w Polsce ma pewne ograniczenia.

Celem pracy jest określenie częstotliwości występowania poszczególnych czynników ryzyk złamań osteoporotycznych w populacji kobiet po 50 roku życia.

Materiał i metody: Wśród 2075 kobiet pow. 50 roku życia, które zgłosiły się do Krakowskiego Centrum Medycznego przed 9-12 laty w celu wykonania badania densytometrycznego, przeprowadzono standardową ankietę, zawierającą pytania dotyczące m.in. czynników ryzyka złamania wymienianych we FRAX^®.

W okresie od stycznia do marca 2009 roku ponownie przeprowadzono telefonicznie tą samą ankietę. Ostatecznie grupę badawczą stanowiło 501 kobiet w wieku 50-83 lata (śr. 64,2, SD 6,9). Dane uzyskane w obydwu badaniach poddano podstawowej analizie statystycznej.

Wyniki: Analizie statystycznej poddano częstość występowania czynników ryzyka osteoporotycznego, wykorzystywanych we FRAX^®.

Przebyte jakiekolwiek złamanie włączając kręgosłup objawowy wystąpiło w I badaniu u 150 badanych (29,9%), natomiast w okresie między badaniami wystąpiły nowe złamania u 107 osób (21,4%). Złamanie szyjki kości udowej u rodziców w I badaniu miało miejsce u 46 osób (9,2%), w II u 48 osób (9,6%). I badaniu 69 osób (13,8%) paliło papierosy, obecnie pali 37 badanych (7,4%). Pice alkoholu w ilości przynajmniej 3 lub więcej jednostki na dobę zgłaszała w I i II badaniu 1 osoba (0,2%). 13 osób (2,6%) w I badaniu zażywało glikokortykosterydy (GKS) w II badaniu 32 osoby (6,4%). Na RZS (Reumatoidalne Zapalenie Stawów) w I badaniu chorowało 12 ankietowanych (2,4%), w II badaniu 21 osób (4,2%). Osteoporozę wtórną stwierdzono u 66 osób (13,2%) w I badaniu oraz u 107 osób (21,4%) w II badaniu.

Z powyższych badań wynika, iż najczęstszymi czynnikami ryzyka występującymi w populacji krakowskiej są: przebyte w przeszłości złamanie niskoenergetyczne oraz występowanie osteoporozy wtórnej. Na przestrzeni okresu obserwacji o 8,2% wzrosło występowanie osteoporozy wtórnej, o 3,8% zażywanie glikokortystrydów a o 1,8% występowanie RZS. Nie zmieniła się częstość picia alkoholu, natomiast o 6,4% zmniejszyła się liczba kobiet palących papierosy.

Porównanie uzyskanych wyników badań własnych do innych badań populacyjnych na terenie Polski (PWP-OS, BOS-2) wskazuje na zbliżone wartości odsetka kobiet u których wystąpiło złamanie (29,9% w badaniach własnych vs 27% BOS-2), natomiast złamanie u rodziców wystąpiło dwa razy częściej (PWP-OS). W badaniach własnych znacznie mniej kobiet pali papierosy (13,8% w I badniu i 7,4% w II badaniu vs 20,6% badanie PWP-OS).

Wnioski: 1. Wyniki badań własnych, prowadzonych w populacji krakowskiej, wskazują na różnice w częstości występowania poszczególnych czynników ryzyka w porównaniu z wynikami badań prowadzonych w północno-wschodniej Polsce. 2. Na przestrzeni 9-12 lat obserwacji zaobserwowano wzrost częstości występowania większości czynników ryzyka złamania osteoporotycznego, czego przyczyną mogą być fizjologiczne procesy starzenia się. 3. Znaczący wzrost częstości występowania osteoporozy wtórnej oraz przyjmowanie leków sterydowych może być spowodowany występowaniem schorzeń współistniejących w badanej populacji. 4. Problematyczne wydaje się pytanie o picie alkoholu w ilości przekraczającej 3 jednostki na dobę, ponieważ w całej badanej populacji tylko jedna osoba zgłosiła ten fakt, co jak wynika z doświadczeń autorów może być mało wiarygodne.

 

 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

 

Introduction: Fractures are the main consequences of osteoporosis. They may result in the loss of patient’s independency, need for the family to provide additional care and large expenses for the state budget. Identification of risk factors and the frequency of fractures is of main importance in the prevention of fractures among elderly people. The FRAX^® fracture risk calculator, available online, is based on the results of research conducted on populations from 9 countries; however, there is no such research for Poland. Thus the use of the tool in case of elderly people in Poland is somewhat limited.

The aim of the work is to determine the incidence of individual risk factors for osteoporotic fractures in the population of women above 50 years of age.

Data and methods: A standard questionnaire was conducted, which included questions referring among others to the risk factors listed in FRAX^®, among 2075 women above 50 years of age who made an appointment in Krakowskie Centrum Medyczne to perform a densitometric examination 9-12 years ago.

Between January and March 2009 the same questionnaire was once again completed on the phone. The final study group consisted of 501 women aged 50 to 83 (average: 64.2 years old; SD 6.9). Data obtained from both surveys was subjected to basic statistical analysis.

Results: A statistical analysis of the incidence of risk factors for osteoporotic fractures used in FRAX^® was performed.

A fracture, including symptomatic spinal fracture, occurred in study I in 150 examined persons (29.9%), and in the period between studies new fractures occurred in 107 persons (21.4%). In study I, femoral neck fracture in parents occurred in 46 persons (9.2%), and in study II – 48 persons (9.6%). In study I, 69 persons (13.8%) smoked cigarettes, at present 37 examined persons are smokers (7.4%). Drinking alcohol in the amount of 3 or more units per 24 hours was reported by 1 person both in study I and II (0.2%). 13 persons (2.6%) in study I took glucocorticoids (GC) and in study II – 32 persons (6.4%). 12 examined persons (2.4%) in study I and 21 persons in study II (4.2%) suffered from rheumatoid arthritis (RA). Secondary osteoporosis was diagnosed in 66 persons (13.2%) in study I and 107 persons (21.4%) in study II.

            The results of the above mentioned studies suggest that the most common risk factors in the population of Krakow are: the history of low-energy fractures and secondary osteoporosis. During the study period the incidence of secondary osteoporosis increased by 8.2%, the intake of glucocorticoids by 3.8%, and the incidence of rheumatoid arthritis by 1.8%. There is no change in the incidence of hip fractures in parents as well as alcohol intake, but the number of women who smoke cigarettes decreased by 6.4%.

Conclusions: 1. Results of the own study performed on the Krakow population show differences in the incidence of particular risk factors, as compared to the results of studies conducted in the north-east Poland. 2. The incidence of most risk factors for osteoporotic fractures increased in the period of 9-12 year observation, which may be the result of the physiological processes of ageing. 3. The significant increase in the incidence of secondary osteoporosis and the intake of steroids may be caused by the incidence of concomitant conditions in the examined population. 4. The question referring to the amount of alcohol intake grater than 3 units per 24 hours appears to be problematic, because only one person in the whole study group reported this fact, which may not be reliable, according to authors’ experience.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:129-130.

 

 

Belarusian Medical Academy of Postgraduate Training.

The center of prophylaxis of osteoporosis, Minsk.

 

 

Economical efficacy of the early diagnosis of osteoporosis is increased with the use of interactive testing. In 2008 on the basis of the City centre of osteoporosis (Minsk, Belarus) the Belarusian Study of the Clinical Picture of Osteoporosis (BLESK) was performed.

The aim of the study was to define the prognostic importance of the questions ofthe One-Minute Osteoporosis Risk Test for an estimation of risk of osteoporosis.

152 women at the age 51,6 ± 6 years were tested. At the first step of the screening the questioning was performed by means of the new IOF One-Minute Osteoporosis Risk Test for an estimation of risk of osteoporosis for women, consisting of 18 questions. Test was considered to be positive when there were 3 or more positive answers.

The second step of the study included carrying out the dual energy X-ray absorptiometry. According to the data of DXA among 152 examined women 88 individuals (58 %) had normal BMD, osteopenia was observed in 40 persons (26 %) and osteoporosis – in 24 (16 %).

For the evaluation of the prognostic importance of the questions ofthe screening test the obtained data were statistically analyzed. Reliability of distinction of average values of quantitative signs was estimated by means of t-criterion of Student, for an estimation of reliability of two alternative distributions criterion χ2 was used. There were also used methods of variation statistics for the definition of the average values of examined signs and indicators of variation.

As a result of statistical analyzes there was revealed the greatest prognostic importance of the questions № 2, 5, 6, 11, 12, 16 and 17.

Conclusion: the analysis of the IOF One-Minute Osteoporosis Risk Test for women revealed the greatest prognostic importance of the 2, 5, 6, 11, 12, 16 and 17 questions for the subsequent decision about the direction of patients to x-ray densitometry.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:130-131.

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp: Najpoważniejszym problemem klinicznym osteoporozy są złamania. Życiowe ryzyko złamania osteoporotycznego wynosi 46,4% dla kobiet. Testem najczęściej stosowanym w ocenie ryzyka złamania jest pomiar densytometryczny. Złotym standardem diagnostyki osteoporozy jest badanie BMD metodą podwójnej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA – dual energy X- ray absorptiometry).

Cel: Celem pracy jest ocena na ile wartość badania densytometrycznego kręgosłupa lub szyjki kości udowej wskazuje na ryzyko złamania oraz czy wartość diagnostyczna tego badania w kręgosłupie jest inna niż w szyjce kości udowej.

Materiał: Spośród 80.000 rekordów elektronicznej bazy danych Krakowskiego Centrum Medycznego wybrano losowo pacjentki które miały wykonane badanie densytometryczne (DXA) kręgosłupa (S) i szyjki kości udowej (H) co najmniej pięć lat przed 31.01.2009 oraz wypełniały ankietę KCM. Grupa HS liczyła: 6773. Z grupy tej wyodrębniono 2043 osoby z uwzględnieniem kryteriów: Kobiety, badanie DXA – tylko Lunar, wiek 50 lat i więcej w I badaniu, czas obserwacji od 9-12 lat, wiek max. na 31.12.2008 – 85 lat. Po okresie obserwacji na podstawie tej samej ankiety zebrano telefonicznie dane od 501 pacjentek. Średni wiek pacjentek wynosił 61 lat (50-73 lata), SD 5,9, 95% CI, (49-73 lat).

Wyniki: Po przeprowadzeniu analizy statystycznej za pomocą regresji liniowej oraz testu Walda dla badanej populacji otrzymano następujące wyniki: Dla BMD kręgosłupa R=0,0979, natomiast dla BMD szyjki kości udowej R=0,996, jak również w przeprowadzonym teście Walda p=0,0013 dla BMD szyjki kości udowej oraz p=0,017 dla BMD kręgosłupa.

Średnie przewidywanie Walda, przy przyjętym poziomie istotności p = 0,018 wynosi 5,5957.

Wnioski: Powyższe analizy statystyczne sugerują, że w ocenie ryzyka złamania kości lepszą wartość prognostyczną ma badanie BMD szyjki kości udowej. Badanie BMD kręgosłupa nie jest tak dobrym predyktorem ryzyka złamania kości jak BMD szyjki kości udowej. Na podstawie tych wyników konieczne wydaje się być przeprowadzenie badań na większej grupie osób, z uwzględnieniem grup wiekowych która pozwoli na jednoznaczną ocenę wartości diagnostycznej badania densytometrycznego kręgosłupa i szyjki kości udowej.

 

Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

 

Introduction: Fractures are the most serious clinical problem in osteoporosis. The risk of osteoporotic fracture amounts to 46.4% in women. The test most commonly used for the assessment of fracture risk is the densitometric examination. The golden standard of the diagnosis of osteoporosis is the BMD examination with dual energy X- ray absorptiometry (DXA).

Aim: The aim of the study is to evaluate how the value of the densitometric examination of the spine or femoral neck indicates fracture risk and if the diagnostic value of the examination of the spine is different than of the femoral neck.

Data: In the group of 90 000 patients who made an appointment to perform a densitometric examination in Krakowkie Centrum Medyczne since 1994, a selection was made of 2043 women aged 50 and above, who were examined on the average 11 years before (9-12 years, SD 1.01), and in 2009 were not older than 85. Between 1997 and 2000 a questionnaire was conducted with all patients, which included information about clinical risk factors of fracture and a densitometric examination of the spine and/or femoral neck with the use of the Lunar device. In 501 women from the above mentioned group a telephone questionnaire was conducted with particular attention to the incidence of a new fracture in the examined period. Using information about fractures which occurred after 11 years, we conducted analyses of the efficacy of the fracture risk prognosis based on BMD of femoral neck vs BMD of the spine.

Results: We analysed the dependency of the incidence of a new fracture from BMD of femoral neck (av. 0.83 g/cm2, SD 0.13) and BMD of the spine (av. 0.94 g/cm2, SD 0.17). Mean BMD T-score of the spine was -2.13 (-5.9 to 2.0; SD 1.43), BMD T-score of femoral neck av. -1.27 (-3.9 to 1.7: SD 1.11). The history of fracture was reported by 29.4% of patients (n=147). New fractures occurred in 20.9% of patients (n=105), including consecutive fractures in 40 patients (27.4% in the group with the history of a fracture). The number of patients with at least one fracture increased to 42% and the total number of fractures from 190 to 319. After conducting statistical analysis with the use of linear regression and Wald test for the examined population, the following results were obtained: for BMD of the spine R=0.0979, and for BMD of femoral neck R=0.996. And also in the Wald test p=0.0013 for BMD of femoral neck and p=0.017 for BMD of the spine. Mean prediction of Wald, with the accepted significance level p = 0.018 amounts to 5.5957.

Conclusions: Statistical analyses mentioned above show that in the assessment of bone fracture risk BMD examination of femoral neck has a better prognostic value than of the spine. Based on these results it seems necessary to conduct research on a greater number of people, taking into account age groups, which will allow to clarify the assessment of the diagnostic value of densitometric examination of the spine and femoral neck.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:131-133.

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp. Najważniejszymi następstwami osteoporozy są złamania. Mogą one skutkować utratą samodzielności pacjenta, obciążeniem opiekuńczym rodziny i dużymi wydatkami dla budżetu państwa. Identyfikacja czynników ryzyka złamań oraz częstości ich występowania ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu złamaniom u osób starszych. Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka złamania osteporotycznego jest przebyte złamanie. Wiadomym jest, że złamania kręgosłupa należą do najczęstszych i najwcześniej występujących ale ok. 60 % z nich przebiega bezobjawowo. Z drugiej strona istnieją doniesienia , że obniżenie wzrostu ma związek ze złamaniem kręgosłupa.

Celem pracy była analiza obniżenia wzrostu w ocenie subiektywnej pacjenta jako czynnika ryzyka złamania u kobiet po 50 roku życia w populacji krakowskiej.

Materiał i metoda. W grupie 90.000 pacjentów, którzy zgłosili się na badanie densytometryczne do Krakowskiego Centrum Medycznego od 1994 roku wyodrębniono 2043 kobiety w wieku od 50 rż, które były badanie średnio przed 11 laty (od 9-12 lat, SD 1.01) oraz nie przekroczyły wieku 85 lat w 2009 roku. W latach 1997-2000 u wszystkich badanych przeprowadzona ankietę zawierającą informacje o klinicznych czynnikach ryzyka złamania, stopniu obniżenia wzrostu oraz badanie densytometryczne kręgosłupa lub/i szyjki kości udowej. U 501 kobiet z powyższej grupy przeprowadzono ankietę telefoniczną zwracając szczególna uwagę na wystąpienie nowego złamania w badanym okresie oraz stopień obniżenia wzrostu. Kobiety pytano o najwyższy wzrost (tj. w wieku 25 lat) oraz wzrost obecny, pomiar wzrostu nie był wykonywany. Dysponując informacjami o złamaniach, które nastąpiły po 11 latach przeprowadziliśmy analizy oceniające zależność ryzyka wystąpienia złamania od obniżenia wzrostu podawanego przez chorych.

Wyniki. Podczas pierwszej ankiety przeprowadzonej przed śr.11 laty w grupie 501 kobiet,   śr. wieku 61 lat (50-73 lat, SD 5,86), kompletne dane dotyczące obniżenia wzrostu uzyskaliśmy dla 366 osób, 252 osoby zgłaszały obniżenie wzrostu wynoszące śr. 2,9cm (1-10cm, SD 1,8), 114 osób podało, że ich wzrost nie uległ zmianie. Przeprowadziliśmy analizę zależności między obniżeniem wzrostu podawanym w pierwszej ankiecie, a wystąpienia nowego złamania (w latach 1997-2009). Częstość złamań w grupie z obniżeniem wzrostu wyniosła 26,4% (n=67), w grupie bez obniżenia 21,9 % (n=25), różnica nie była znamienna statystycznie (p=0.65).

Dokonano dodatkowej oceny zależności pomiędzy obniżeniem wzrostu zgłaszanym w roku 2009 w trakcie zbierania drugiej ankiety, tj. po 11 latach obserwacji, a liczbą przebytych w tym okresie złamań. W 2009r. średnia wieku badanych osób osiągnęła 71,8 lat  (od 58 do 83, SD 5.6). Kompletne dane dotyczące obniżenia wzrostu uzyskaliśmy dla 464 osób. Subiektywne obniżenie wzrostu wynoszące średnio 3,6cm (0.5 -15cm, SD 2.3) stwierdzono u 375 kobiet, u 89 wzrost nie uległ zmianie. W grupie osób bez obniżenia wzrostu częstość złamań wyniosła 22,5% (n=20), w grupie z obniżeniem 28,0 % (n= 105), różnica w częstości nie była znamienna statystycznie (p=0.08). Całą badaną grupę (n= 464) podzielono na 5 podgrup w zależności od stopnia obniżenia wzrostu: 0cm (n=89), 1-3cm (n=209), 4-7cm (n=138), 8-10cm (n=24) i powyżej 11cm (n=4). W badanych podgrupach częstość złamań rosła proporcjonalnie i wynosiła: 22,5 %, 23,4%, 31,2%, 41,6%, 75%.

W grupie kobiet z jakimkolwiek złamaniem (n=110) średnie obniżenie wzrostu wyniosło 3,43cm (0-15, SD 2.9), w grupie bez złamań (n=369) 2,81cm (0-12, SD 2.3), w grupie z przebytym złamaniem kręgosłupa (n=26) 4,33cm (0-15, SD 3.4).

Wnioski. Nie wykazano, aby podawane przez pacjenta obniżenie wzrostu było istotnym statystycznie czynnikiem prognostycznym ryzyka wystąpienia złamania (częstość złamań w grupie z obniżeniem większa o 4,5 % w porównaniu do grupy bez obniżenia, p=0.65). Spowodowane może to być zbyt małą grupą badaną szczególnie tą, u której spadek wzrostu był ≥ 4cm (n=73). Jednocześnie obniżenie wzrostu wskazuje na ryzyko przebytego złamania, częstość złamań u osób z obniżeniem wzrostu była większa o 5,5 % w porównaniu do osób bez obniżenia, wynik na granicy istotności statystycznej (p<0,08). Częstość złamań rośnie proporcjonalnie do stopnia obniżenia wzrostu. Największe średnie obniżenie wzrostu stwierdzono u osób z przebytym złamaniem kręgosłupa (4,33cm).

 

 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

Introduction. Fractures are main consequences of osteoporosis. They may result in the loss of patient’s independence, necessity to provide additional care by the family and huge expenses for the state budget. Identification of fracture risk factors and the frequency of their incidence is of main significance in preventing fractures in elderly people. One of the strongest risk factors for osteoporotic fractures is the history of fractures. It is well known that spinal fractures are the most frequent and first occurring but about 60% of them are asymptomatic. On the other hand, reports show that decrease in height is connected with a spinal fracture.

The aim of the work was to analyse the decrease in height in the subjective assessment of the patient as a factor of fracture risk in women above 50 years of age living in the Krakow population.

Data and method. In the group of 90 000 patients who made an appointment to perform a densitometric examination in Krakowskie Centrum Medyczne since 1994, 2043 women above 50 years of age were selected, who were examined on the average 11 years before (between 9-12 years, SD 1.01) and in 2009 were not older than 85. Between the years 1997-2000 a questionnaire was conducted with all subjects, which included information about clinical risk factors for fractures, the level of decrease in height and densitometric examination of spine and/or femoral neck. In 501 women from the above mentioned group a  telephone questionnaire was conducted with particular attention to the incidence of a new fracture in the period examined and the level of decrease in height. Women were asked about their maximum height (that is at the age of 25) and height at present, height measurement was not performed. With the use of information about fractures which occurred after 11 years we conducted analyses assessing the dependence between fracture risk and decrease in height reported by patients.

Results. During the first questionnaire conducted about 11 years ago in the group of 501 women at the mean age of 61 years (50-73 years, SD 5.86), the complete data referring to decrease in height were obtained for 366 persons, 252 reported decrease in height by the average of 2,9cm (1-10cm,SD1,8 ), 114 reported that their height had not changed. The analysis of the dependency between the incidence of a new fracture (in the years 1997-2009) was conducted in relation to the decrease in height reported in the first questionnaire.  The incidence of fractures in the group with decrease in height was 26,4 % (n=67), in the group without the decrease 21,9 % (n=25) (p=0.65).

After the average of 11 years, that is in 2009 the mean age of the patients was 71.8 years  (from 58 to 83, SD 5,65).

Another evaluation was performed of the dependency between decrease in height reported in 2009 during the completion of the second questionnaire, that is after 11 years of observation, and a number of fractures suffered in that period. Complete data referring to the decrease in height were obtained for 464 persons. The subjective decrease in height amounting to the average of 3,6cm (0.5 -15cm, SD 2.3) was observed in 375 women, in 89 women the height did not change. In the group of people whose height did not lower, the frequency of fractures was 22,5% (n=20), in the group with the decrease 28,0 % (n= 105), the decrease in frequency was not statistically significant (p=0.08).

The whole examined group (n=464) was divided into 5 sub-groups dependent on the level of height decrease: 0cm (n=89), 1-3cm (n=209), 4-7cm (n=138), 8-10cm (n=24) and ≥ 11cm (n=4) in the sub-groups examined the frequency of fractures grew proportionally and amounted to 22,5 %, 23,4%, 31,2%, 41,6%, 75%. In the group of women with a fracture (n=110) the mean decrease in height was 3,43cm (0-15, SD 2.9), in the group without fractures ( n=369 ) 2,81cm (0-12, SD 2.3), in the group with the history of a spinal fracture (n=26) 4,33cm (0-15, SD 3.4).

Conclusions. It was not determined that the decrease in height reported by a patent was a statistically significant prognostic factor of osteoporotic fractures (incidence of fractures in the group with the decrease in height was greater by 4,5 % as compared to the group without the decrease, p=0.65). It may be caused by the fact that the examined group was too small, especially the one whose decrease in height was ≥ 4 cm (n=73). At the same time the decrease in height points to the risk of the history of fractures, the frequency of fractures in persons with height decrease was greater by 5,5 % as compared to persons without the decrease, the result on the limit of statistical significance (p<0,08). The frequency of fractures increases proportionally to the decrease in height. The greatest mean decrease in height was observed in people with the history of spinal fracture (4,33cm).

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:133-135.

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

Wstęp. Osteoporoza jest chorobą charakteryzującą się zmniejszeniem wytrzymałości kości i zwiększoną podatnością na złamania podczas nawet niewielkiego urazu. Ponieważ badanie densytometryczne dokazało się niewydolną metodą o ocenie ryzyka złamania obecnie WHO wprowadziła metodę FRAX^® uwzględniającą wiele czynników jak: wiek, płeć żeńska, niska masa ciała, przebyte złamanie, złamanie bliższego końca kości udowej u rodziców, leczenie glikokortykosteroidami, reumatoidalne zapalenie stawów, osteoporoza wtórna, nadmierne spożywanie alkoholu oraz aktualne palenie papierosów.

Celem pracy było określenie wpływu palenia papierosów na ryzyko złamania osteoporotycznego w grupie kobiet po 50 roku życia.

Materiał i metody. Spośród 90.000 pacjentów, którzy zgłosili się na badanie densytometryczne do poradni osteoporotycznej Krakowskiego Centrum Medycznego w latach 1997-2000, wyodrębniono 2075 kobiet powyżej 50 r.ż. Kryterium włączeniowe stanowił przeprowadzony wówczas wywiad w formie ankiety, zawierający pytania dotyczące występowania czynników ryzyka złamania wymienianych we FRAX^®. Po średnio 11-latach (9-12 lat), w okresie od stycznia do marca 2009 roku u tych samych badanych przeprowadzono telefonicznie tą samą ankietę. Ostatecznie grupę badawczą stanowiło 501 kobiet. Średnia wieku w pierwszym badaniu wynosiła 61 lat (50-73, SD 5,86), w badaniu drugim 72 lata (58-83, SD 5,65).

Przeprowadzona analiza statystyczna obejmowała odpowiedzi na pytania dotyczące czynników ryzyka złamania występujące w kalkulatorze FRAX^® z badania przeprowadzonego przed 9-12 laty oraz wyniki przeprowadzonego wówczas badania densytometrycznego kręgosłupa i/lub szyjki kości udowej. W pracy przyjęto podział badanej grupy na osoby nigdy nie palące, palące kiedykolwiek oraz osoby aktualnie palące, które stanowiły podrupę osób palących kiedykolwiek. Przyjęto, również założenie definicji byłego palacza w odniesieniu do osoby, która w chwili zbierania ankiety nie paliła dłużej niż 6 miesięcy (analogicznie jak w badaniu Gothenburg II).

Wyniki. Grupę kiedykolwiek palących papierosy stanowiło 151 osób (30%), w tym 69 aktualnych palaczy (14%) oraz 82 (16%) palących w przeszłości. 336 badanych (67%) nigdy nie paliło.

Częstość występowania złamań w całej grupie wynosiła 37,9% (190 złaman). Wśród palących obecnie złamania doznało 33,3% (23 złamania), palących kiedykolwiek 31,9% (47 złamań), nie palących 40,9% (143 złamania). Wartości ryzyka względnego złamania (RR) oraz ilorazu szans (OR) dla grupy pacjentek palących kiedykolwiek wyniosły RR=0,82, OR = 0,76.

W uzyskanym materiale obliczono średnie wyniki BMD (Bone Mineral Density). Średnie wartości BMD T-score dla kręgosłupa wyniosły: -2,12 nie palący, -2,16 palący kiedykolwiek, -2,08 palący obecnie. Średnie wartości BMD T-score dla szyjki kości udowej: -1,27 nie palący, -1,26 palący kiedykolwiek, -1,39 palący obecnie. Różnice pomiarów pomiędzy grupami nie są znamienne statystycznie (kręgosłup p=0,89, bbk udowej p=0,9). Średnie wartości BMD (g/cm2 ) w badanej grupie dla kręgosłupa wyniosły: śr 0,942 (g/cm2 ) w grupie nie palących i palących kiedykolwiek, 0,976 g/cm2 w grupie palących obecnie. Średnie wartości BMD g/cm2 dla szyjki kości udowej: -0,830 g/cm2 nie palący, 0,829 g/cm2 palący kiedykolwiek, -0,778 g/cm2 palący obecnie. Różnice w grupie osób nie palących i palących kiedykolwiek nie są istotne statystycznie (kręgosłup p=0,98, bkk udowej p=0,96), podobnie jak między osobami które nigdy nie paliły a palącymi obecnie (kręgosłup p=0,52, bkk udowej p=0,49)

Średni wynik BMI (Body Mass Index) w grupie pacjentek nie palących wynosił 27,2, palących obecnie 24,7, a w grupie palących kiedykolwiek 26,0. Występujące różnice BMI pomiędzy grupą palących kiedykolwiek oraz nie palących okazały się istotne statystycznie dla poziomu p=0,002.

Średnia wartość FRAX^® dla zasadniczego złamania osteoporotycznego obliczona na podstawie BMD T-score dla grupy palącej kiedykolwiek wynosiła 9,9%, w grupie nie palących 10,4% a grupie palących obecnie 10,1%. Średnia wartość FRAX^® dla złamania biodra obliczonego z BMD T-score wynosiła w grupie palących kiedykolwiek 2,5%, w grupie palących obecnie 2,27% a w grupie niepalących 1,8%.

Zarówno w złamaniu zasadnicznym (p=,53) jak złamaniu bkk udowej (p=0,51) różnice w średnich wartościach nie są znamienne statystycznie (p=0,53).

Analiza uzyskanych wyników przeprowadzona testem Walda wskazuje na brak wpływu palenia na ryzyko złamania (p=0,28). W odniesieniu do paczkolat (obliczanych przez pomnożenie liczby wypalanych paczek papierosów na dobę przez lata nałogu) uzyskane dane przedstawiają się następująco: osoby palące 1-10 paczkolat cechowało ryzyko złamania bkku FRAX^® z BMD t-score 1,86%, palące 11-19 paczkolat 2,27%, palące 20-29 paczkolat ryzyko to wynosiło 4% i było największe w stosunku do ryzyka grupy nigdy niepalących, które wynosiło 1,86%. Ryzyko FRAX^® z BMD t-score dla głównego złamania nie wzrasta wraz ze wzrostem paczko lat i wynosi odpowiednio dla wyżej wymienionych grup kolejno: 10,25%, 8,98% , 11,66% i 10,46%.

Wnioski. 1. Liczba osób aktualnie palących (14%) w badaniach własnych jest porównywalna z wynikami międzynarodowych badań wieloośrodkowych (18%). Znacznie niższa jest natomiast liczba osób palących kiedykolwiek (30% w badaniach własnych vs 52% w badaniach międzynarodowych).2. Nie odnotowano znamiennego statystycznie wpływu palenia papierosów na wyniki BMD (g/cm2). U osób palących wartości wskaźnika BMI były znamiennie wyższe u osób nigdy nie palących. 3. W badanym materiale wyniki wskazują na brak zależności między paleniem papierosów a ryzykiem zasadniczego złamania osteoporotycznego oraz złamaniem bkk udowej, przeciwnie do wyników badań międzynarodowych zaistniałej różnicy wymaga dalszych badań opartych na większym materiale. 4. Wśród osób palących papierosy ryzyko złamania jest wyższe u osób z większą liczbą paczkolat.

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

Introduction. Osteoporosis is a disease characterised by decrease in bone strength and higher vulnerability to fractures as a result of even small injuries. Since the densitometric examination proved to be ineffective in the evaluation of fracture risk, WHO has introduced the FRAX^® method, which includes many factors such as: age, female sex, low body index, history of fractures, proximal femur fractures in parents, treatment with glucocosteroids, rheumatoid arthritis, secondary osteoporosis, alcohol abuse and smoking cigarettes at present.

The aim of the work was to determine the influence of smoking cigarettes on the osteoporotic fracture risk in the group of women above 50 years of age.

Data and methods. 2075 women above 50 years of age were selected from 90 000 patients who made an appointment to perform a densitometric examination in the clinic of osteoporosis in Krakowskie Centrum Medyczne between the year 1997 and 2000. The inclusion criterion was an interview in the form of a questionnaire, which included questions referring to fracture risk factors enlisted in FRAX^®. After the average of 11 years (9-12 years), in the period of January to March 2009, the same questionnaire was conducted in the same group of patients. The final examined group consisted of 501 women. The mean age in the first study was 61 years (50-73, SD 5.86), and in the second study 72 years (58-83, SD 5.65).

The statistical analysis which was conducted included answers to questions referring to fracture risk factors enlisted in the FRAX^® calculator, from the study conducted 9-12 years before, as well as the results of a densitometric examination of the spine and/or femoral neck performed at the time. In the work a division was assumed into persons who never smoked, those who smoked at some time, and those who smoke at present, who were a sub-group of the group of people who smoked at some time. A definition of ex-smoker was also assumed in relation to a person who had not smoked for longer than 6 months at the time of the collection of questionnaires (as in the Gothenburg II study).

Results. A group of people smoking for some time consisted of 151 persons (30%), including 69 smoking at present (14%) and 82 (16%) smoking in the past; 336 (67%) subjects never smoked. Incidence of fractures in the whole group was 37.9% (190 fractures). Among persons smoking at present, 33.3% suffered from fractures (23 fractures), those who smoked at some time 31.9% (47 fractures), non-smokers 40.9% (143 fractures). Relative risk (RR) of fracture and odds ratio (OR) for the group of patients who smoked at some time amounted to RR=0.82, OR = 0.76.

In the material obtained the mean BMD (Bone Mineral Density) results were calculated. Mean BMD T-score for the spine amounted to -2.12 non-smokers, -2.16 smokers at some time, -2.08 smokers at present. Mean BMD T-score for femoral neck: -1.27 non-smokers, -1.26 smokers at some time, -1.39 smokers at present. Differences of measurement between groups are not statistically significant (spine p=0.89, proximal femur p=0.9). Mean amounts of BMD (g/cm2) in the examined group for the spine was: mean 0.942 (g/cm2 ) in the group of non-smokers and smokers at some time, 0.976 g/cm2 in the group of smokers at present. Mean BMD g/cm2 for femoral neck: -0.830 g/cm2 non-smokers, 0.829 g/smokers at some time, -0.778 g/cm2 smokers at present. Differences in the group of non smokers and smokers at some time are not statistically significant (spine p=0.98, proximal femur p=0.96), similarly to the difference between persons who never smoked and smokers at present (spine p=0.52, proximal femur p=0.49).

Mean BMI (Body Mass Index) in the group of patients non-smokers was 27.2, smokers at present 24.7, and in the group of smokers at some time 26.0. Differences in BMI between the group of smokers at some time and non-smokers proved statistically significant for the level p=0.002.

Mean value of FRAX^® for osteoporotic fracture calculated on the basis of BMD T-score for the group of smokers at some time amounted to 9.9%, in the group of non-smokers 10.4%, and in the group of smokers at present 10.1%. Mean value of FRAX^® for hip fracture calculated with BMD T-score was in the group of smokers at some time 2,5%, in the group of smokers at present 2,27% and in the group of non-smokers 1,8%.

Both in the major fracture (p=0.53) and in the proximal femur fracture (p=0.51) differences in mean values are not statistically significant (p=0.53).

The analysis of results obtained conducted with the use of the Wald test indicates that smoking has no influence on the fracture risk (p=0.28). In relation to pack years of smoking (calculated by multiplying the number of cigarette pockets smoked per day throughout the years of addiction) data obtained are the following: 1-10 pack years of smoking was characterized by proximal femur fracture risk FRAX with BMD t-score 1.86%, 11-19 pack years of smoking 2,27%, 20-29 pack years of smoking the risk was 4% and had the highest value as compared to the risk or the group of non-smokers, which amounted to 1.86%. FRAX risk with BMD t-score for the major fracture does not increase with the growing number of pack years of smoking and amounts to, respectively to the above mentioned groups: 10.25%, 8.98% , 11.66% and 10.46%.

Conclusions. 1. The number of people smoking at present (14%) in the own study is comparable to the results of international multi-centre studies (18%). However, the number of people smoking at some time is significantly lower (30% in the own studies vs 52% in international studies). 2. Statistically significant impact of smoking cigarettes on the BMD (g/cm2) result has not been noted. In smokers the BMI values were significantly higher than in people who never smoked. 3. In the material examined, the results indicate that there is no dependence between smoking cigarettes and the risk of major osteoporotic fracture and proximal femur fracture, contrary to the results of international studies. The difference requires further studies based on more extensive material. 4. The risk of fracture in smokers is greater in people with a higher number of pack years of smoking.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:135-136.

 

 

Instytut Fizjoterapii, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

ul.Warszawska 26 a, 35-959 Rzeszów

 

 

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost populacji ludzi starszych. Sytuacja ta wywołana jest zarówno spadkiem liczby urodzeń, jak i wzrostem średniej długości życia. Procesowi starzenia się społeczeństw towarzyszy wzrost zachorowalności na choroby cywilizacyjne. W tej sytuacji coraz większego znaczenia nabierają działania prewencyjne, mające na celu zmniejszenie zachorowalności i wydłużenie w czasie sprawności fizycznej osób starszych oraz poprawę jakości ich życia.

Kierując się wagą problemu, postanowiono ocenić wpływ systematycznej, rekreacyjnej aktywności fizycznej kobiet po menopauzie na gęstość kości.

W badaniu wzięło udział 117 kobiet w wieku 50-60 lat, z których 60 (51,0%) zaklasyfikowanych zostało do grupy badanej – kobiety uprawiające sport rekreacyjny, a 57 (49,0%) do grupy kontrolnej – kobiety prowadzące siedzący tryb życia. Kobiety aktywne fizycznie klasyfikowano na podstawie uczestnictwa w zorganizowanych formach ogólnokondycyjnych ćwiczeń gimnastycznych 2-3 razy w tygodniu (minimum 90 min./tydz.). Minimalny czas uczestnictwa w regularnej aktywności fizycznej wynosił 5 lat. Grupę kontrolną stanowiły kobiety prowadzące siedzący tryb życia (brak systematycznej aktywności fizycznej oraz aktywnych form wypoczynku). Wszystkie badane kobiety były w okresie pomenopauzalnym (tzn. nie występowały u nich krwawienia miesięczne od minimum 1 roku) i nie stosowały hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).

W grupach badanej oraz kontrolnej przeprowadzone zostały badania z użyciem następujących narzędzi:

1.                  Kwestionariusza ankiety własnego autorstwa zawierającego metryczkę oraz dane dotyczące stylu życia badanych.

2.                  Aparatury badawczej do pomiaru gęstości mineralnej kości – badanie densytometryczne kręgosłupa lędźwiowego i szyjki kości udowej techniką dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (DEXA).

W badaniu stwierdzono wysoce istotną statystycznie różnicę w częstości występowania osteoporozy na korzyść grupy kobiet aktywnych fizycznie. W grupie kobiet ćwiczących osteoporozę rozpoznano u 5,0%, zaś w grupie kobiet prowadzących siedzący tryb życia, aż u 39,0%. Średnie wartości gęstości kości w każdym miejscu pomiaru były wyższe w grupie badanej, w tym wysoce istotne różnice na korzyść ćwiczących występowały w gęstości kości szyjki kości udowej.

 

 

 

 

Instytut Fizjoterapii, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

ul.Warszawska 26 a, 35-959 Rzeszów

 

 

In the recent years, there has been a considerable increase in the elderly population. This situation is the result of both the decrease in the number of births and the increase in average life expectancy. The process of societies ageing is accompanied by the rise in the lifestyle disease incidence. Thus, preventive measures become increasingly important in lowering the incidence rate, extending the period of physical fitness of the elderly, and improving the quality of their life.

Bearing in mind the significance of the problem, it was decided to evaluate the influence of systematic and recreational physical activity in postmenopausal women to the bone density.

117 women between the ages of 50-60 took part in the research. They were divided into two groups: one group consisted of 60 (51%) women doing recreational sports, and the second group of 57 (49%) women leading a sedentary lifestyle. Physically active women were classified based on their participation in organised forms of general exercise, which was 2-3 times a week (minimum 90 min./week). The minimal time of regular physical activity was 5 years. The control group consisted of women leading a sedentary lifestyle (no systematic physical activity or active forms of relaxation). All the women were postmenopausal (i.e. they had had no menstrual bleeding for at least a year) and did not use any Hormone Replacement Therapy (HRT).

Both groups were tested using the following examinations:

1.                  Questionnaire containing certificate and data about subjects’ lifestyles.

2.                  Examination of the lumbar spine and the femur neck using dual energy X-ray absorptiometry (DEXA).

The examination revealed an essential statistically diversity in the frequency of osteoporosis occurrences in favour of the physically active group of women. In the group of women who exercised, 5% of osteoporosis cases were diagnosed, whereas in the group of women leading a sedentary lifestyle there were 39% of such cases. An average value of bone density in each measuring point was higher in the examined group. However, there were substantial differences in the bone density of the femur neck in favour of the women taking exercise.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:137-138.

 

¹ Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań,

² Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, ul Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

 

            Wstęp: Współczesne rozumienie osteoporozy opiera się na ocenie ryzyka złamań niskoenergetycznych. Ocena klinicznych czynników ryzyka bez/z uwzględnieniem densytometrii ma znaczenie w kwalifikacji pacjentek do terapii farmakologicznej. Wiek przyczynia się do wzrostu ryzyka złamań niskoenergetycznych niezależnie od BMD.

            Celem badania była ocena znaczenia densytometrii w ocenie 10-letniego ryzyka złamania osteoporotycznego oraz postępowania terapeutycznego u pacjentek powyżej 80 roku życia.

            Materiały i metody: grupę badaną stanowiło 25 pacjentek Poradni Lekarza Rodzinnego w Poznaniu w wieku powyżej 80 lat, u których wcześniej nie rozpoznawano osteoporozy. U chorych analizowano obecność klinicznych czynników ryzyka złamania: wiek, BMI, wywiady w kierunku złamania niskoenergetycznego u pacjentki i rodziców, stosowanie używek lub/i steroidoterapii. Wykluczono chore z podejrzeniem wtórnych postaci osteoporozy. Wszystkie kobiety kierowano na badanie densytometryczne bkku dla oceny BMD. Następnie obliczano 10-letnie indywidualne ryzyko złamań osteoporotycznych przy pomocy kalkulatora FRAX^®. Na podstawie stwierdzonych klinicznych czynników ryzyka szacowano ryzyko zarówno głównych złamań osteoprotycznych (FRAX^®) jak i złamania samego biodra (FRAX^® hip). Po uwzględnieniu wartości BMD oceniano FRAX^® BMD oraz FRAX^® hip BMD. Uzyskane wartości odniesiono do progu terapeutycznego (25% prawdopodobieństwa złamania w ciągu 10 lat) proponowanego w Polsce dla kobiet > 80rż.

               Wyniki: Wcześniejsze złamania osteoporotyczne udokumentowano u 10 pacjentek (40%), w tym u 7- złamanie typu Collesa, u 3 – złamanie bkku. Dodatni wywiad w kierunku złamania biodra u rodziców dotyczył 2 pacjentek (9%). Do aktualnego palenia tytoniu przyznała się 1 kobieta. Wartości BMD nie różniły się istotnie pomiędzy pacjentkami, które nie doznały złamania niskoenergetycznego a chorymi z przebytym złamaniem. Średnia wartość FRAX^® wyniosła 19,8% (przedział: 16-34) a prawdopodobieństwo złamania samego biodra (FRAX^® hip) – 11% (przedział: 6-26). Włączenie do obliczeń wartości BMD przeklasyfikowało ryzyko u 5 pacjentek, zmniejszając u nich prawdopodobieństwo złamania – średni FRAX^® BMD w grupie pacjentek bez wcześniejszego złamania wynosił 18,6% (przedział: 11-38), a FRAX^® hip BMD – 9,3% (przedział: 3-30). Oprócz kobiet po przebytym złamaniu, FRAX wyodrębnił dodatkowo 23% pacjentek wymagających terapii. Pomiar BMD pozostawał bez wpływu na odsetek pacjentek zakwalifikowanych do leczenia.

               Wniosek: U kobiet po 80. rż analiza klinicznych czynników ryzyka jest często wystarczająca do podjęcia decyzji o leczeniu zapobiegającemu złamaniom osteoporotycznym.

 

 

 

¹ Departament of Family Medicine, Poznań University of Medical Sciences,

ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań

² Departament od Biostatistics, Poznań University of Medical Sciences,

ul. Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

 

Introduction: Contemporary understanding of osteoporosis is based on assessment of fracture risk. Evaluation of clinical risk factors (CRFs) for fracture followed by dual X ray absorptiometry (DEXA) is important in qualifying patients for pharmacological treatment. Age contributes to increased fracture risk irrespective of BMD.

The aim of the study was to assess DEXA significance in assessment of 10 years’ fracture risk in women over 80 years old.

Materials and methods: The study group comprised 25 female patients of Family Medicine Outpatient Clinic in Poznań aged >80 years old, without previously diagnosed osteoporosis. In all patients CRFs were analyzed – age, BMI, previous fracture in patient and in parents, smoking, alcohol use, steroidotherapy. Patients with suspicion of secondary forms of osteoporosis were excluded. 10-year major fracture risk (FRAX^®) as well as – separately – hip fracture risk (FRAX^® hip) were assessed based on CRFs alone. Subsequently, all women were referred to DEXA. Taking BMD into consideration made calculation of FRAX^® BMD and FRAX^® hip BMD possible. In order to qualify for treatment therapeutic threshold arbitrarily accepted for women over 80 years old in Poland was used (25% probability of major fracture in 10-years).

Results: Previuos osteoporotic fracture was reported in 10 patients (40%), in 7 – Colles’ type, in 3 – hip fracture. Positive family history of fracture was found in 2 patients (9%). 1 woman smoke cigarettes. BMD values did not differ significantly between women with previous fracture and without it. As far as non-fracture women were concerned, mean FRAX^® values were 19,8% (range 16-43), FRAX^® hip – 11% (range 6-26). Including BMD values into calculations reclassified the fracture risk in 5 patients, making it even lower – mean FRAX^® BMD was shown to be 18,6%, mean FRAX^® hip BMD – 9,3% (range: 3-30). In addition to women who fractured, FRAX^® pointed out 23% more patients eligible for treatment. BMD measurement remained insignificant in terms of qualification for treatment.

Conclusion: In women over 80 years old analysis of CRFs was shown to be sufficient in making therapeutic decisions in osteoporosis.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:138-139.

¹ Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Przybyszewskiego 39, 60-355 Poznań

² Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

Wstęp: Podstawowym celem leczenia osteoporozy jest ograniczenie ryzyka złamania niskoenergetycznego. Znajomość klinicznych czynników ryzyka pozwala ustalić stopień zagrożenia złamaniem już na podstawie wywiadu lekarskiego przeprowadzanego przez lekarza rodzinnego przy wykorzystaniu algorytmu FRAX^®. Uwzględnienie dodatkowo wartości BMD umożliwia ocenę FRAX^® BMD w gabinecie endokrynologa. Określenie indywidualnego ryzyka złamania (case finding) ma wpływ na moment podjęcia interwencji leczniczej w oparciu o przyjęte progi terapeutyczne.

Celem badania była analiza porównawcza przydatności klinicznej algorytmu FRAX^® w ocenie ryzyka złamania niskoenergetycznego i kwalifikacji do leczenia wśród pacjentów lekarza rodzinnego i endokrynologa.

Materiał i metody: U 520 pacjentek Poradni Lekarza Rodzinnego UM w Poznaniu w wieku 50-79 lat, u których wcześniej nie rozpoznano osteoporozy, analizowano kliniczne czynniki ryzyka złamania: wiek, BMI, wywiady w kierunku złamania niskoenergetycznego u pacjentki i rodziców, stosowanie używek lub/i steroidoterapii. Wykluczono chore z podejrzeniem wtórnych postaci osteoporozy. U kobiet z co najmniej 1 czynnikiem ryzyka oceniano ryzyko złamania wg FRAX^®, które odnoszono do progów terapeutycznych proponowanych w Polsce, odpowiednio: 10% dla 50-59rż., 15% dla 60-69 rż., 20% w 70-79rż . Kobietom, u których udokumentowano złamanie osteoporotyczne po 50rż (złamanie biodra, kręgów, typu Collesa) zalecano farmakoterapię niezależnie od wartości FRAX^®. Wszystkie pacjentki kierowano do Poradni Osteoporozy, w której wykonywano densytometrię bkku oraz szacowano FRAX^® BMD. W oparciu o FRAX^® i FRAX^® BMD porównano odsetek pacjentek kwalifikujących się do leczenia.

Wyniki: U 273 pacjentek stwierdzono obecność co najmniej 1 czynnika ryzyka. Do najczęściej występujących należały: złamanie biodra u rodziców, palenie tytoniu i wcześniejsze złamanie osteoporotyczne, które potwierdzono u 113 pacjentek. Przedział BMD w całej grupie wynosił: 0,62-0,84 g/cm2 (średnio 0,74). 10-letnie ryzyko złamań osteoporotycznych wzrastało wraz z wiekiem: od 2,3% do 39% dla FRAX^® oraz od 2,1% do 38% dla FRAX^® BMD. Średnie prawdopodobieństwo złamania obliczone wyłącznie w oparciu o czynniki ryzyka (FRAX^®) było niższe niż po uwzględnieniu BMD w 2 pierwszych kategoriach wiekowych (p<0.05). U kobiet powyżej 70. rż włączenie do obliczeń wartości BMD pozostawało bez wpływu na poziom ryzyka (p=0.52). Przy założonych progach terapeutycznych wartość FRAX^® obliczona wyłącznie na podstawie wywiadu nie kwalifikowało do leczenia żadnej pacjentki w wieku 50-69 lat oraz wskazała konieczność podjęcia terapii u 9% chorych w 8 dekadzie życia. Wykonanie densytometrii wraz z oceną FRAX^® BMD skłoniło endokrynologa do podjęcia leczenia u: 6.3% pacjentek w wieku 50-59 lat, 3.3% w wieku 60-69 lat i 17% w wieku 70-79 lat.

Wnioski: 1. Uwzględnienie wartości BMD ma zasadnicze znaczenie dla oceny 10-letniego ryzyka złamania u pacjentek poniżej 69 rż., gdyż pozwala zidentyfikować pacjentki wymagające leczenia. 2. U kobiet 70-79- letnich densytometria nie jest z reguły konieczna dla oceny 10-letnego prawdopodobieństwa złamania, jednak wykonanie badania znacznie zwiększa odsetek kobiet zakwalifikowanych do terapii.

 

¹ Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Przybyszewskiego 39, 60-355 Poznań

² Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

Backgrounds: The goal for osteoporosis treatment is to reduce the risk of fragility fractures.

The knowledge on clinical risk factors for fractures allows to assess the possibility of fracture on the basis of medical history taking by family doctor and FRAX^® algorithm. While BMD testing makes possible to determine FRAX^® BMD by endocrinologist. The case finding strategy allows to identify women that demand therapeutic intervention.

The aim of the study was the comparative analysis of clinical value of FRAX^® algorithm in the assessment of fragility fractures and qualification to therapy in the patients of family doctor and endocrinologist.

Material and methods: 520 female patients of Family Medicine Department of Poznan University of Medical Sciences aged 50-79 years old, without diagnosis of osteoporosis, was analyzed for clinical risk factors (CRFs): age, BMI, previous fragility fracture and family history of fractures, current smoking and the use of steroids. Women suspected for secondary osteoporosis were excluded. For patients with at least 1 risk factor FRAX^® was computed and its value was referred to intervention threshold: 10%, 15% and 20% respectively for 50-59; 60-69 and 70-79 years old. When previous fracture was confirmed the therapy was introduced irrespective of FRAX^®. Every patient was referred to endocrinologist for femoral neck densitometry and FRAX^® BMD evaluation. On the basis of FRAX^® and FRAX^® BMD the percentages of women eligible for treatment were compared.

Results: In 273 patients at least 1 clinical risk factors was found. The most frequent was: maternal history of fracture, current smoking and prior low energy fractures (in 113 cases). The range for BMD was: 0.62-0.84g/cm2 (mean 0.74). 10-year probability of fracture increased with age from 2.3% to 39% for FRAX^® and from 2.1% to 38% for FRAX^® BMD. The mean risk of fractures computed on CRFs alone (FRAX) was significantly lower than after considering BMD test (FRAX^® BMD) in 50-69 year-olds (with p<0.05). In over 70 year-olds women BMD has no influence on the risk of fractures (p=0.52). For the proposed intervention thresholds, FRAX^® assessed on the basis of CRFs alone did not identified any women aged 50-69 years for treatment while 10% of 70-79 year -olds was selected for therapy. BMD testing permitted to reclassify risk and start therapy in: 6.3% of patients between the ages of 50-59 years, 3.3% of women in their 60-69; 17% of 70-79 year- olds.

Conclusions: 1. BMD test is crucial for the assessment of 10-year probability of fracture in women under 69 years olds because allows to identify women that are potentially eligible for treatment. 2. In 70-79 years old women densitometry is not always needed for the fracture risk calculation though consideration of BMD increases the number of patients qualified for therapy.