PREVENTION OF SURGICAL JOINT REPLACEMENT IN THE LONG-TERM FOLLOW-UP OF RECENT DISEASE-MODIFYING [..]

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s110-111.

L45
PREVENTION OF SURGICAL JOINT REPLACEMENT IN THE LONG-TERM FOLLOW-UP OF RECENT DISEASE-MODIFYING DRUG TRIALS IN OSTEOARTHRITIS

Dr. Annefeld M.
Corporate Scientific Development, Rottapharm S.p.A., Via Valosa di Sopra, 9 Monza, Italy

Key words: osteoarthritis; glucosamine sulfate (GS); joint replacement

Glucosamine sulfate has been shown to prevent radiographic joint space narrowing (JSN) and to relieve symptoms of knee OA in two randomised, placebo-controlled, double-blind, 3-year trials (Reginster et al, Lancet 2001; Pavelka et al, Arch Intern Med 2002).
In order to establish whether the effects observed could predict longer-term benefit on hard clinical endpoints, systematic contact was attempted with all patients from the two studies, to assess the occurrence of lower limb OA-related surgery and evolution of joint structure changes. Around 80% of patients from the original cohorts could be retrieved after an average follow-up of about 5 years after the end of the trials.
In the first study there were 9/91 (9.9%) patients previously on glucosamine sulfate undergoing surgery, vs. 17/86 (19.8%) on placebo, with 11 and 20 events in the two groups, respectively, i.e. a 48% risk reduction on the drug: RR=0.52 (95% CI: 0.26 to 1.02, p=0.05). When the analysis was restricted to knee and/or hip replacements, the considerable 44% decrease in risk was of marginal statistical significance due to the low numbers (p=0.14). To increase this signal, the second study looked only at patients who had been in the trial for at least 12 months: 11/67 previously on placebo (16.4%) and 3/69 on glucosamine sulfate (4.3%) underwent total knee replacement, i.e. a 73% decrease in risk with previous exposure to the drug: RR=0.27 (0.08 to 0.91, p=0.021).
In both trials, patients previously receiving glucosamine sulfate still tended to have less JSN on the overall 8-year observation period. This was significant in the first study (p=0.018), where these glucosamine sulfate patients still exhibited also an improvement of pre-trial WOMAC symptom scores, better quality of life (SF-36) and a pharmacoeconomics questionnaire suggested use of fewer health resources during the previous year.
These data indicate that treatment of knee OA for up to 3 years with glucosamine sulfate may prevent joint surgery in the further follow-up and may modify the course of the disease as evaluated by hard clinical endpoints.

L45
ZAPOBIEGANIE ENDOPROTEZOPLASTYCE W CHOROBIE ZWYRODNIENIOWEJ STAWÓW W DŁUGOTERMINOWEJ OBSERWACJI WE WSPÓŁCZESNYCH BADANIACH KLINICZNYCH LEKÓW MODYFIKUJĄCYCH CHOROBĘ

Dr. Annefeld M.
Corporate Scientific Development, Rottapharm S.p.A., Via Valosa di Sopra, 9 Monza, Włochy

Słowa kluczowe: choroba zwyrodnieniowa stawów, siarczan glukozaminy (GS); endoprotezoplastyka

W 2 randomizowanych, kontrolowanych placebo, podwójnie zaślepionych, trzyletnich badaniach klinicznych (Reginster et al, Lancet 2001; Pavelka et al, Arch Intern Med 2002) wykazano, że siarczan glukozaminy w badaniu radiologicznym zapobiega zwężaniu szpary stawowej oraz zmniejsza dolegliwości spowodowane chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych.

Aby ustalić czy w punktach oceny końcowej zaobserwowane wyniki mogłyby zapowiadać długotrwałe korzyści, utrzymywano systematycznie kontakt z pacjentami z obu badań, w celu ustalenia częstości występowania zabiegów operacyjnych kończyn dolnych związanych z chorobą zwyrodnieniową, a także ewolucję zmian w strukturze chrząstki.
Po średnio 5-letnim okresie obserwacji po zakończeniu badań uzyskano dane od około 80% pacjentów z oryginalnych kohort. W pierwszym badaniu było 9/91 (9.9%) pacjentów wcześniej leczonych glukozaminą, którzy zostali poddani zabiegom operacyjnym, vs. 17/86 (19.8%) pacjentów z grupy placebo, z odpowiednio 11 i 20 zdarzeniami w obu grupach, to oznacza 48% redukcję ryzyka w grupie leczonej: RR=0.52 (95% CI: 0.26 do 1.02, p=0.05). Kiedy analiza była zawężona do endoprotezoplastyki kolana i/lub biodra brany pod uwagę 44% spadek ryzyka miał marginalną znamienność statystyczną ze względu na zbyt mała ilość danych (p=0.14). Aby zwiększyć oznaczalność w drugim badaniu poszukiwano tylko tych pacjentów, którzy byli włączeni do badania przez co najmniej 12 miesięcy: endoprotezoplastykę stawów przeszło 11/67 pacjentów z wcześniejszej grupy placebo (16.4%) i 3/69 z grupy siarczanu glukozaminy (4.3%), co oznacza 73% zmniejszenie ryzyka u osób wcześniej leczonych: RR=0.27 (0.08 do 0.91, p=0.021).
W obydwu badaniach klinicznych pacjenci wcześniej przyjmujący siarczan glukozaminy wciąż mieli mniejszą szerokość szpary stawowej w trakcie całego 8 letniego okresu obserwacji. Było to charakterystyczne w pierwszym badaniu (p=0.018), gdzie pacjenci z grupy siarczanu glukozaminy wciąż wykazywali także poprawę punktacji w badaniu przedklinicznym WOMAC, lepszą jakość życia (SF-36), a także kwestionariusz farmakoekonomiczny sugerował używanie mniejszej ilości środków leczniczych w ciągu ostatniego roku.
Te dane wskazują na to, że leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych do 3 lat siarczanem glukozaminy może zapobiegać endoprotezoplastyce stawów w długotwałym okresie obserwacji oraz może modyfikować przebieg choroby jak określono w punktach oceny końcowej.

ALLOPLASTYKA STAWU KOLANOWEGO – WSKAZANIA I WYNIKI LECZENIA

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s111-113.

L47
ALLOPLASTYKA STAWU KOLANOWEGO – WSKAZANIA I WYNIKI LECZENIA

Tadeusz S. Gaździk
Katedra i Oddział Kliniczny Ortopedii Śląskiej AM, Sosnowiec

Słowa kluczowe: alloplastyka kolana, wyniki leczenia

Pomysł uzyskania poprawy ruchomości stawu kolanowego poprzez zastąpienie uszkodzonych jego powierzchni narodził się w XIX wieku. Rozwój nowoczesnych, całkowitych protez stawu kolanowego rozpoczął się jednak dopiero przed 40 laty. W chwili obecnej stosowane są różnego typu implanty (jednoprzedziałowe, kłykciowe, związane) w zależności od stanu klinicznego oraz stopnia zniekształcenia stawu. Najprościej protezy stawu kolanowego można podzielić na odtwarzające powierzchnie stawowe oraz zawiasowe. Te dwie grupy protez można dalej dzielić. Wśród protezy odtwarzających powierzchnie stawowe można wyróżnić implanty jednoprzedziałowe oraz kłykciowe. Te ostatnie mogą być zakładane z zachowaniem, resekcją oraz substytucją więzadeł krzyżowych. Protezy zawiasowe mogą być wolne i związane. Wolne umożliwiają pewien zakres ruchów rotacji oraz przemieszczeń szpotawych i koślawych. Protezy związane posiadają stałą, sztywną oś ruchów. W ostatnich latach dobre wyniki kliniczne uzyskano po zastosowaniu protez jednoprzedziałowych u wybranych grup chorych, implanty związane lub zawiasowe stosowane są w operacjach rewizyjnych oraz w przypadku znacznego zaburzenia struktury i funkcji stawu. W niektórych przypadkach, zarówno w czasie alloplastyk pierwotnych, jak i rewizyjnych stosuje się protezy wykonywane dla konkretnego chorego. Protezy kłykciowe mogą być osadzane na cemencie lub techniką bezcementową.
Głównym wskazaniem do wykonania alloplastyki stawu kolanowego jest konieczność zniesienia dolegliwości bólowych spowodowanych przez zawansowane zmiany zwyrodnieniowe, w przypadku braku lub obecności znacznego zniekształcenia stawu. Zawsze konieczne jest precyzyjne wykluczenie innych przyczyn dolegliwości bólowych kończyny i kolana (bólów korzeniowych, biodra lub chorób naczyń krwionośnych). Przed leczeniem operacyjnym konieczne jest wyczerpanie możliwości postępowania zachowawczego poprzez podawanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, fizykoterapię oraz zmianę sposobu życia. Ponieważ alloplastyka stawu kolanowego posiada ograniczoną żywotność, która w znacznym stopniu zależy od poziomu aktywności fizycznej, wykonuje się głównie u osób starszych. Oczywiście jest ona wskazana również u młodych chorych w przypadku znacznego ograniczenia funkcji stawu lub przy zajęciu przez proces chorobowy licznych stawów.
Główne przeciwwskazania do alloplastyki stawu kolanowego to: przebyte lub aktywne ropne zapalenie, ogniska zapalne w innych okolicach organizmu, uszkodzenie lub znaczne zaburzenie funkcji aparatu wyprostnego kolana, tyłowygięcie stawu w następstwie osłabienia siły mięśniowej oraz obecność niebolesnej dobrze funkcjonującej artrodezy. Najczęstsze powikłania alloplastyki kolana to: choroba zakrzepowo-zatorowa, infekcje, obluzowanie aseptyczne, ból.
W chwili obecnej dobre wyniki po alloplastyce kolana uzyskuje się po 10 latach w 92-96% przypadków, a po 15 i 20 latach odpowiednio u 95% i 91% chorych.

L47
KNEE ARTHROPLASTY – INDICATIONS AND RESULTS OF TREATMENT

Tadeusz S. Gaździk
Katedra i Oddział Kliniczny Ortopedii Śląskiej AM, Sosnowiec, Poland

Key words: knee arthroplasty, results of treatment

The concept of improving knee joint function by modifying the articular surfaces has received attention since the 19th century. The evolution of total knee replacement is in its modern form about 40 years old. A range of protheses (unicondylar, bicondylar, and hinged) were used according to the preoperative condition and deformity. Most simply, a prothesis can be a surface replacement or a constraint design. These two categories may be further subdivided. Surface replacements comprise unicondylar and bicondylar designs. Bicondylar protheses can be cruciate ligament retaining, cruciate ligament excising, or cruciate ligament substituting. Constrained protheses can be loose or rigid. Loose designs allow some degree of rotation and varus-valgus rock. Rigid designs have a fixed-axis metal hinge. In recent years, successful results have been obtained with unicondylar protheses in selected patients, and the use of both constrained and hinged protheses have found a place in the surgical armamentarium for revision and complex primary surgery. In same cases are needed custom protheses for primary and revision surgery. Total condylar protheses can be cemented or cementless designs.
The primary indication for total knee arthroplasty is to relieve pain caused by severe arthritis, with or without significant deformity. Other sources of knee and leg pain (radicular pain, hip pain, vascular disease) must be sought and systematically excluded. Before surgery is considered, conservative treatment measures should be exhausted, including anti-inflammatory medications and activity modifications. Because knee replacement has a finite expected survival that is adversely affected by activity level, it generally is indicated in older patients with more sedentary lifestyles. It is clearly indicated in younger patients who have limited function because of systemic arthritis with multiple joint involvement.
Contraindications to total knee arthroplasty include recent or current knee sepsis, a remote source of ongoing infection, extensor mechanism discontinuity or severe dysfunction, recurvatum deformity secondary to muscular weakness, and the presence of a painless, well functioning arthrodesis. Most frequent complications of total knee arthroplasty are: thromboembolism, infection, aseptic failure, pain.
Long-term series have documented the longevity of the original condylar prothesis to be 92 -96% at 10 years, 95% at 15 years and 91% at 21 years.

AKTYWNOŚĆ CHOROBY I NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ U CHORYCH NA REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW POWIKŁANE […]

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s113-114.

L48
AKTYWNOŚĆ CHOROBY I NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ U CHORYCH NA REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW POWIKŁANE OSTEOPOROZĄ

Rupiński R., Filipowicz-Sosnowska A.
Klinika Reumatologii, Instytut Reumatologii im. E. Reicher w Warszawie, ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa

Słowa kluczowe: osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów, niepełnosprawność.

Wstęp
Osteoporoza jest częstym powikłaniem reumatoidalnego zapalenia stawów (rzs), wynikającym zarówno z istoty choroby, jak i stosowanego leczenia (kortykosteroidy).
Cel pracy
Celem pracy jest porównanie aktywności choroby i jakości życia w grupie chorych na rzs powikłane osteoporozą oraz grupie, w której nie postawiono tego dodatkowego rozpoznania.
Materiał i metody
Badaniem objęto grupę 131 (117 kobiet – 89,3%), pacjentów Kliniki Reumatologii, hospitalizowanych od czerwca do listopada 2004 z powodu zaostrzenia rzs. U 44 (33,6%) chorych z tej grupy, na podstawie przeprowadzonej wcześniej diagnostyki, rozpoznano osteoporozę. U 10 (7,6%) chorych stwierdzono ponadto złamania patologiczne (szyjka kości udowej, kręgosłup). Leczenie bisfosfonianami przy wypisie zastosowano bądź kontynuowano u 18 (13,7%) chorych. Oceniano kliniczne i laboratoryjne wskaźniki aktywności choroby, niepełnosprawność (kwestionariusz HAQ) oraz jakość życia (kwestionariusz SF-36).
Wyniki
Średnie dla wieku, liczby bolesnych i obrzękniętych stawów, DAS28, HAQ, VAS (ból), OB i CRP w badanej grupie, wynosiły odpowiednio: 57 lat (SD=13); 11,4 (SD=7,0); 5,0 (SD=4,0); 5,3 (SD=1,1); 1,7 (SD=0,7); 59 mm (SD=24), 43 mm/h (SD=26); 29 mg/L (SD=24). U chorych z osteoporozą stwierdzono: wyższą średnią wieku (p<0,0003); późniejszy okres radiologiczny (p<0,0002) i funkcjonalny (p<0,0001); częstsze występowanie nakładających się zmian zwyrodnieniowych (p<0,03), nadciśnienia tętniczego (p<0,04) i choroby wieńcowej (p<0,004); większą liczbę poprzednio stosowanych leków modyfikujących (p<0,03); wyższe wskaźniki DAS28 (p<0,05) i HAQ (p<0,006). Grupę chorych z osteoporozą leczonych bisfosfonianami charakteryzował niższy poziom odczuwania bólu (liczba bolesnych stawów – p<0,03; VAS dla bólu – p<0,05) w stosunku do pacjentów, u których nie stosowano takiego leczenia.
Wnioski
Częstość występowania osteoporozy u chorych na rzs wzrasta wraz z wiekiem oraz zaawansowaniem zmian destrukcyjnych w stawach. Wydaje się, że kluczowym czynnikiem przyspieszającym jej rozwój w przebiegu rzs, jest długotrwałe utrzymywanie się wysokiej aktywności choroby. Dalszych analiz wymaga możliwy przeciwbólowy efekt leczenia bisfosfonianami u chorych na rzs powikłane osteoporozą.

L48
DISEASE ACTIVITY AND DISABILITY IN RHEUMATOID ARTHRITIS PATIENTS WITH OSTEOPOROSIS

Rupiński R., Filipowicz-Sosnowska A.
Rheumatology Department, Institute of Rheumatology in Warsaw, Spartańska 1, 02-637 Warsaw, Poland

Keywords: osteoporosis, rheumatoid arthritis, disability

Background
Osteoporosis is one of the most common complication in the course of rheumatoid arthritis (RA). Osteoporosis (secondary) could be strongly influenced by the nature and treatment (steroids) of RA.
Objectives
The aim of this study was to compare disease activity and quality of life in the RA patients with and without osteoporosis.
Material and methods
131 consecutive patients (89.3% women) hospitalised between June and November 2004 in the Rheumatology Department were interviewed. In 44 (33.6%) RA patients osteoporosis was diagnosed, in 10 (7.6%) patients with concomitant pathologic fractures (femoral neck, spine). Treatment with bisphosphonates was continued or introduced in 18 (13.7%) patients. Clinical and laboratory data were recorded and calculated. Disability and quality of life were assessed by two questionnaires – HAQ and SF-36.
Results
The mean values for age, number of tender and swollen joints, DAS28, HAQ, VAS (pain), ESR, CRP in the study group were: 57 years (SD=13); 11,4 (SD=7,0); 5,0 (SD=4,0); 5,3 (SD=1,1); 1,7 (SD=0.7); 59 mm (SD=24), 43 mm/h (SD=26); 29 mg/L (SD=24), respectively. We found differences between RA patients with and without osteoporosis. In the osteoporosis group there were higher or more frequent: the average age (p<0.0003); radiological (p<0.0002) and functional (p<0.0001) score; concomitant osteoarthritis (p<0.03), arterial hypertension (p<0.04) and coronary heart disease (p<0.004); number of previous DMARDs (p<0.03); DAS28 (p<0.05) and HAQ (p<0.006) score. The RA patients treated with bisphosphonates reported less pain on examination (number of tender joints, p<0.03) and VAS (visual analogue scale for pain, p<0.05).
Conclusion
The frequency of osteoporosis among RA patients increases with higher age and radiological score. It seems that longstanding high disease activity play a crucial role in acceleration of osteoporosis in rheumatoid arthritis. Treatment with bisphosphonates in RA patients, especially its possible anti-pain effect, requires further investigations.
Abbreviations
RA – rheumatoid arthritis
DAS28 – Disease Activity Score
HAQ – Health Assessment Questionnaire
VAS – visual analogue scale
DMARDs – disease-modifying antirheumatic drugs

PATOGENEZA CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWÓW W ŚWIETLE WSPÓŁCZESNYCH BADAŃ

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s114-115.

L49
PATOGENEZA CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWÓW W ŚWIETLE WSPÓŁCZESNYCH BADAŃ

Gburek Z., Goździk J.
Katedra i Klinika Rehabilitacji ŚAM w Katowicach-Ochojcu, ul. Ziołowa 45/47

Słowa kluczowe: choroba zwyrodnieniowa stawów, zapalenie okołostawowe, osteoarthrosis.

Definicja: chorobę zwyrodnieniową stawów można zdefiniować jako jałowe surowiczo wytwórcze zapalenie pojedynczego lub co najwyżej kilku stawów (w rozumieniu narządów), spowodowane fizycznym (nie na drodze apoptozy) uszkodzeniem chondrocytów i/lub włókien kolagenu, szczególnie, przyczepów ścięgnistych oraz więzadłowych, bez upośledzenia stanu ogólnego chorego.
Czynnikami uszkadzającymi chondrocyt mogą być nadmierny nacisk (otyłość), mikrokryształy, sole metali, uraz szczególnie, połączony z krwotokiem dostawowym. Wtedy z jednej strony z obumarłych chondrocytów zostają uwolnione enzymy lizosomalne zdolne do degradacji stawowych struktur kolagenowych z tworzeniem debris odpowiedzialnym za indukowanie i samopodtrzymywanie surowiczego zapalenia błony maziowej stawu, a z drugiej strony z uwolnionego z błon komórkowych kwasu arachidonowego, powstające pod wpływem reakcji cyklo- i lipooksygenacji prozapalne prostaglandyny (PGE-2), tromboksany (TX-2), leukotrieny (LTB-4) potęgują i przedłużają reakcję zapalną. W następstwie tych reakcji dochodzi do niszczenia matrix chrząstki stawowej i powstania chondromalacji, oraz zwyrodnieniowej szczelinowatości i jamkowatości z dodatkowym debris (błędne koło), a także pogorszenia właściwości biomechanicznych i amortyzujących. Powoduje to, że cząsteczki debris dostają się do warstwy podchrzęstnej, chrząstka jest gorzej odżywiana, a niedo-statecznie zamortyzowane siły nacisku na chrząstkę, są przenoszone na część podchrzęstną kości i w reakcji na zwiększone naciski kość odpowiada reakcją sklerotyczną i tworzeniem osteofitów.
W stawach o dużym zakresie ruchu, narażonych na szarpanie, elementem odpowiedzialnym za zainicjowanie lokalnego surowiczego zapalenia jest zerwane włókno kolagenu a miejscem przyczep do kości. Wynika to z budowy włókna kolagenu, w którym peptydy łączą się w łańcuch nie koniec do końca (NH2+- C00-) lecz bok do boku i przerwanie ciągłości włókna następuje zawsze w miejscu łączenia grupy monokarbonowej z grupą aminową. W takiej sytuacji na jednym końcu odsłania się elektroujemna grupa monokarbonowa zdolna do aktywowania czynnika Hagemana z następowym uruchomieniem kaskady mediatorów zapalenia i powstaniem miejscowego mikrowysięku (zależy to od wielkości powierzchni aktywującej). Takie lokalne zapalenie spowodowane przerwaniem włókna kolagenu szerzy się na ścięgno lub więzadło, zależnie od miejsca uszkodzenia, następnie na pochewkę ścięgnistą, kaletkę maziową, torebkę stawową, które klinicznie, na tym etapie, przedstawia obraz zapalenia okołostawowego.
Elementem faworyzującym powstanie choroby zwyrodnieniowej stawów będzie osłabienie reparacyjnych funkcji chondrocytów i komórek produkujących włókna kolagenu ścięgien i więzadeł a z drugiej strony nadmierna skłonność do reakcji zapalnych stawów w starszym wieku.

L49
PATHOGENESIS OF DEGENERATIVE JOINT DISEASE IN THE LIGHT OF MODERN INVESTIGATIONS

Gburek Z., Goździk J.
Katedra i Klinika Rehabilitacji ŚAM, ul. Ziołowa 45/47, Katowice-Ochojec, Poland

Keywords: degenerative joint disease, periarthritis, ostoarthritis

Definition: degenerative joint disease can to define as aseptic, serous, proliferative monoarthritis or at most oligoarthritis (the joint you can see as an organ) caused by physical lesions of chondrocytes (no apoptosis) and/or collagen fibres, especially, tendon or ligament insertions, without patient’s general handicap.
Chondrocytes injuring factors can be overload (obesity), microcrystals, salts of metal, injury specially connected with intraarticular bleeding. Then, from chondrocytes death, lysosomal enezymes, efficient to make degradation of articular collagen structures and to produce debris responsible for initiation and selfperpetual serous synovitis, are released. On the other hand arachidonic acid released from cellular membranes under the infuence of cyclo- and lipooxygenation will produce proinflammatory prostaglandins (PGE-2), thromboxans (TX-2), leucotriens (LTB-4) which will increased and prolonged joint inflammation. During this reactions matrix of the articular cartilage is damaged and produce chodromalacia, chondrofissuration and chondrolacunation with debris (vicious circle), which are caused of biomechanical function worsening of it. Furthemore articular cartilage, then, is worse nurished because of modification synovial fluids nutritional values and debris that penetrate into subchondral bone area. It results in joint cartilage hipoamortyzation, osseous sclerotisation and proliferation (osteophytes).
In the joints on a large range mouvement, exposed on breakage, then local serous inflammation is initiated by broken collagen fibre in tendon or ligament into the osseous insertion. That is resulted from specific collagen fibres construction (peptides of collagen fibres no aggregate end to end (NH2+ – C00-) but side to side), therefore collagen fibre always breaks between monocarbonic and ammonium groups. In this situation monocarbonic-group, as an electronegative end, can Hageman’s factor activates and iniciates inflammation on the mediators cascade pathway. This local iflammation into tenedon or ligament, capsule tendinous, bursa synovialis, capsule articularis develops thereby clinically shows as a periarthritis.
Favour factors for degenerative joint disease will be chondrocytes and cells producing collagen fibres reparative function decreased and on the other hand tendency of older people to joint inflammation.

ŚRUBY KANIULOWANE – ALTERNATYWNE LECZENIE OSTEOPOROTYCZNYCH ZŁAMAŃ SZYJKI KOŚCI UDOWEJ

L50
ŚRUBY KANIULOWANE – ALTERNATYWNE LECZENIE OSTEOPOROTYCZNYCH ZŁAMAŃ SZYJKI KOŚCI UDOWEJ

Ciesielczyk B.
Oddział Chirurgiczny Szpitala Miejskiego im. Franciszka Raszei w Poznaniu

Słowa kluczowe: złamania osteoporotyczne, złamania kości udowej, śruby kaniulowane

Wstęp
Przeważa pogląd, że w leczeniu osteoporotycznych złamań szyjki kości udowej powinno się wykonać alloplastykę połowiczą lub całkowitą. Spowodowane jest to pogorszeniem wraz z wiekiem ukrwienia głowy kości udowej, a tym samym ryzykiem wystąpienia jałowej martwicy. Jednoczesne poszukuje się metod osteosyntezy pozwalających na zachowanie głowy kości udowej. Jedną z takich metod jest osteosynteza śrubami kaniulowanymi.
Cel pracy
Celem pracy jest ocena przeżycia głowy kości udowej po zespoleniu złamanej szyjki śrubami kaniulowanymi, określenie powikłań i wyników leczenia.
Materiał.
W latach 2000-2004 leczono 110 chorych z osteoporotycznym złamaniem szyjki kości udowej. Wykonano 78 (70,9%) alloplastyk stawu biodrowego i 32 (29,1%) zespolenia śrubami kaniulowanymi. Wiek chorych zakwalifikowanych do zespolenia wynosił od 51 do 84 lat.
Metoda
Analizowano grupę chorych po zespoleniu szyjki kości udowej śrubami kaniulowanymi (n=32). Do zespolenia kwalifikowano chorych z I ° i II ° złamań wg Gardena. Zespolenie wykonano w ciągu pierwszych 12 godzin po złamaniu. W 3 i 12 miesięcy po operacji u wszystkich żyjących wykonano scyntygrafię kości. Powikłania i wyniki leczenia określono na podstawie badań kontrolnych w poradni przyszpitalnej.
Wyniki
4 chorych wymagało reoperacji; 2 z powodu migracji śrub kaniulowanych, l z powodu braku zrostu, i z powodu jałowej martwicy głowy kości udowej. U wszystkich tych chorych wykonano wtórną alloplastykę połowiczą. U pozostałych 28 chorych scyntygrafia wykazała przeżycie głowy kości udowej. Ocena funkcjonalna chorych wykazała wyniki leczenia i powikłania porównywalne z grupą leczoną pierwotną alloplastyką stawu biodrowego. Zmarło 2 chorych, obydwoje po reoperacjach.
Wnioski
Zespolenie śrubami kaniulowanymi złamania szyjki kości udowej I° i II ° wg. Gardena jest metodą godną polecenia; pozwala na przeżycie głowy kości udowej, także u chorych w wieku podeszłym.

L50
CANNULATED SCREWS FIXATION AS AN ALTERNATIVE TREATMENT OF FEMORAL NECK OSTEOPOROTIC FRACTURES

Ciesielczyk B.
Surgical Department, Franciszek Raszeja Memory Hospital, Poznan, Poland

Keywords: osteoporotic fractures, femur fractures, cannulated screws

Introduction
There seems to be a well established conviction that treatment of osteoporotic fractures of the femoral neck requires either total or hemiarthroplasty of the hip joint. This may be justified by age related impairment of blood supply to the femoral head which increases the risk of femoral head aseptic necrosis. At the same time, there is intensive search for the methods of osteosynthesis which would allow for the femoral head to remain intact. One such method is osteosynthesis with cannulated screws.
Aim of the study
The aim of this study has been to evaluate the femoral head survival rate following its fracture and fixation with cannulated screws, as well as to assess the complications and effects of such treatment.
Study material
In the years 2000-2004 110 patients with osteoporotic fractures of the femoral neck underwent treatment. Out of this population 78 (70.9%) patients had arthroplasty of the hip joint and 32 (29.1%) were treated with cannulated screws fixation. The former group age range was 51 to 84 years.
Methods
The analysis was done on the group of patients who underwent fixation with cannulated screws (n=32). Only patients with Garden-I and Garden-II fracture qualified for cannulated screws fixation which was performed not later than 12 hours after the fracture incident. After 3 and 12 months from the surgery all the patients had bone scintigraphy performed. Complications and effects of the treatment were evaluated based on the hospital and out patient clinic records.
Results
Of the analysed population 4 patients required reoperation because of migration of the cannulated screws (2 patients), absence of synostosis (1) and femoral head aseptic necrosis (1). As a result, all those patients had reparative hemiarthroplasty of the hip joint performed. Scintigraphy confirmed the survival of the femoral head in the remaining 28 patients. Functional evaluation of the patients yielded the results that were comparable with those of the primary hip arthroplasty. Two patients died, both of whom had been reoperated.
Conclusions
Fixation of Garden-I and Garden-II femoral neck fractures with cannulated screws is a therapeutic method certainly worth recommending also in the elderly, as it offers the chance of femoral head survival in this population of patients.

ZASTOSOWANIE PRZEZSKÓRNEJ KYFOPLASTYKI DO LECZENIA ZŁAMAŃ TRZONÓW NA TLE OSTEOPOROZY

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s143-144.

L47
ZASTOSOWANIE PRZEZSKÓRNEJ KYFOPLASTYKI DO LECZENIA ZŁAMAŃ TRZONÓW NA TLE OSTEOPOROZY

Zapałowicz K., Radek A., Radek M.

Klinika Neurochirurgii i Chirurgii Nerwów Obwodowych, Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 2 im. WAM w Łodzi, Ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Radek

Słowa kluczowe: osteoporoza, złamania kręgosłupa, kyfoplastyka

Cel pracy
Przedstawienie możliwości terapeutycznych metody przezskórnej kyfoplastyki w leczeniu osteoporozy kręgosłupa.
Wstęp
Przezskórna kyfoplastyka jest małoinwazyjną metodą, stosowaną od 1998 r. do leczenia wybranych stanów patologicznych kręgosłupa. Główne wskazanie do stosowania tej metody to złamania kompresyjne trzonów na tle osteoporozy z kyfotyzacją kręgosłupa. Stosowana jest również w wybranych przypadkach pourazowych złamań kompresyjnych trzonów i leczeniu ognisk destrukcji nowotworowej trzonów.
Istotę metody stanowi wprowadzenie do trzonu balonu, który następnie jest rozprężany powodując zmianę kształtu trzonu – można w ten sposób przeciwdziałać obniżeniu trzonu. Po rozprężeniu trzonu balon zostaje usunięty, a w jego miejsce podawany jest cement kostny powodujący trwałe wzmocnienie. Stosowany do tego celu cement kostny to polimetakrylan metylu – PMMA. Podawanie cementu odbywa się pod stosunkowo niskim ciśnieniem, co zmniejsza ryzyko zatorów i prawdopodobieństwo ucisku na worek oponowy.
Materiał i metody
W ośrodku autorów w listopadzie 2005 r. po raz pierwszy w Polsce wykonano zabiegi przezskórnej kyfoplastyki. Do końca lutego 2007 r. leczono 14 pacjentów. Wśród nich złamania trzonów na tle osteoporozy leczono u 8 pacjentów (mężczyźni – 2, kobiety – 6). Wiek pacjentów wynosił od 38 do 84 lat (średnia – 67 lat). U pacjentów tych wykonano 9 zabiegów, w trakcie których wzmocniono cementem 17 trzonów. Złamania te sklasyfikowano jako kompresyjne, spowodowane osteoporozą lub osteopenią. Wiodącym objawem, stwierdzanym u wszystkich pacjentów był ból powodowany przez złamania trzonów. Wyjściowy stan pacjentów oceniano przy pomocy wzrokowej skali bólu (VAS), oraz kwestionariusza Oswestry. Po zabiegu kontrolowano poziom bólu w dniu wypisu oraz po 2-6 miesiącach od daty zabiegu. Badanie kwestionariuszem Oswestry po zabiegu przeprowadzano po 2-6 miesiącach od daty zabiegu.
Wyniki
W badanej grupie jeden pacjent zmarł w czwartej dobie po zabiegu z powodu zawału serca. Nie obserwowano powikłań związanych z zastosowaną metodą leczenia. Średni poziom bólu, oceniany w dniu przyjęcia skalą VAS wynosił 7, w dniu wypisu – 2, a po 2-6 miesiącach od daty zabiegu – 1. Ocena jakości życia kwestionariuszem Oswestry w dniu przyjęcia wynosiła 50%, a po 2-6 miesiącach – 17%. Kontrola radiologiczna po zabiegach wykazała dobre wypełnienie trzonów cementem kostnym.
Wnioski
Przezskórna kyfoplastyka jest skuteczną metodą leczenia złamań kompresyjnych trzonów na tle osteoporozy. Rozprężenie trzonów i wypełnienie cementem kostnym powoduje szybki efekt przeciwbólowy i związaną z nim poprawę jakości życia.

L47
PERCUTANEOUS KYPOHPLASTY IN TREATMENT OF OSTEOPOROTIC VERTEBRAL COMPRESSIVE FRACTURES

Zapałowicz K., Radek A., Radek M.

Department of Neurosurgery and Surgery of Peripheral Nerves, Medical University of Lódź, University Hospital Nr 2
Żeromskiego 113 St., 90-549 Lódź, Poland
Head: professor Andrzej Radek, MD

Key words: osteoporosis, vertebral fractures, kyphoplasty

Aim
Presentation of kyphoplasty possibilities in treatment of osteoporotic vertebral fractures.
Introduction
Percutaneous kyphoplasty means minimally invasive method, developed in 1998 year. Since then kyphoplasty is widely used. This method is mainly indicated in treatment of kyphotic deformity due to osteoporotic vertebral compressive fractures. Kyphoplasty is also indicated in certain cases of spinal trauma and tumors. The first step of method is bilateral insertion of balloons in vertebral body. Expandable balloons provoke internal pressure in vertebral body. This is the way to decrease vertebral collapse and to reduce kyphosis. When vertebral body is expanded, balloons are removed and empty space is filled with cement – polymethylmethacrylate (PMMA). PMMA is administered with relatively low pressure, which reduce possibility of extravertebral leakage and embolism.
Material and methods
In November 2005 in Author’s Department for the first time in Poland kyphoplasty was realized. Until end of February 2007 fourteen patients were treated by this method. Among them there were 8 patients with osteoporotic compressive fractures (2 male, 6 female).The age of patients varyed from 38 to 84 years (mean – 67 lat). During 9 sessions of kyphoplasty 17 vertebral bodies were filled with PMMA. The indications for kyphoplasty were compressive fractures due to osteoporosis or osteopenia. Pain was the main symptom in all cases. Initial examination was realized by means of Visual Analog Pain Scale (VAS) and Oswestry questionnaire. After treatment VAS score was estimated at the end of hospitalization and after 2-6 months period. Control Oswestry score was estimated 2-6 months after treatment.
Results
One patient died 4 days after kyphoplasty due to heart infarct. There were no complications related to treatment. For radiological estimation plain roentgenograms or CT were realized. Impotrant pain relief was observed: at admission mean VAS score was 7, the last day of hospitalization – 2 and in the 2-6 months period – 1. Mean Oswestry score at admission was 50% and 2-6 months after kyphoplasty – 17%.
Conclusions
Kyphoplasty is accepted method of treatment of vertebral compressive osteoporotic fractures. Vertebral expansion and reinforcement by cement lead to rapid pain relief, accompanied by better quality of life.

ULTRADŹWIĘKOWA OCENA PALICZKÓW RĄK U KOBIET ĆWICZĄCYCH TAI CHI

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s117.

L51
ULTRADŹWIĘKOWA OCENA PALICZKÓW RĄK U KOBIET ĆWICZĄCYCH TAI CHI

Bolanowski M.,1 Pluskiewicz W.,2 Adamczyk P.,3 Bolanowski J.4
1 Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, A.M. Wrocław
2 Zakład Chorób Metabolicznych Kości, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii, ŚAM Katowice
3 Katedra i Klinika Nefrologii i Endokrynologii Pediatrycznej, ŚAM Katowice
4 Katedra Fizjoterapii, AWF Wrocław

Słowa kluczowe: osteoporoza, paliczki, ilościowa ultrasonografia, ćwiczenia Tai Chi, kobiety

Celem pracy była ocena właściwości szkieletu u kobiet ćwiczących Tai Chi. Wyniki badania USG paliczków 115 kobiet w wieku 55.94 ± 10.23 lat porównano z wynikami 1030 kobiet odpowiednio dobranych względem wieku, budowy ciała i statusu menopauzalnego. Grupa kontrolna nie uprawiała regularnej aktywności fizycznej. Czas trwania ćwiczeń nie różnił się zależnie od wieku ćwiczących. Badanie wykonano przy pomocy metody USG aparatem DBM Sonic 1200 (IGEA, Włochy). Zależna od amplitudy szybkość przechodzenia fali ultradźwięków (Ad-SoS) przez paliczki rąk wykazywała większe wartości w całej grupie ćwiczących niż w grupie kontrolnej (2013 ± 77.3 vs. 1981 ± 81.8 m/s, p = 0.00009). U premenopauzalnych ćwiczących Ad-SoS nie różniła się od grupy kontrolnej, lecz taka różnica widoczna była u kobiet postmenopauzalnych (1946 ± 60.8 vs. 1975 ± 59.4 m/s). Stwierdzono statystycznie istotną korelację Ad-SoS i czasu trwania ćwiczeń w całej grupie i wśród kobiet postmenopauzalnych (r = 0.24, p= 0.01 oraz r = 0.29, p = 0.01, odpowiednio). Intensywność ćwiczeń nie wpływała na wartość Ad-SoS. Wiek wpływał na Ad-SoS istotnie słabiej u kobiet ćwiczących niż w grupie kontrolnej (r = -0.64 i -0.74, odpowiednio). Analiza regresji wykazała ujemny wpływ wieku oraz dodatni wpływ czasu ćwiczeń na wartość Ad-SoS.
Wniosek: ćwiczenia Tai Chi z racji korzystnego wpływu na szkielet mogą być polecane w profilaktyce osteoporozy postmenopauzalnej.

L51
QUANTITATIVE ULTRASOUND AT THE HAND PHALANGES IN WOMEN EXERCISING TAI CHI

Bolanowski M.,1 Pluskiewicz W.,2 Adamczyk P.,3 Bolanowski J.4
1 Department of Endocrinology, Diabetology and Isotope Therapy, Wrocław Medical University, Wroclaw, Poland
2 Metabolic Bone Diseases Unit, Department of Internal Diseases, Diabetology and Nephrology, Silesian School of Medicine, Katowice, Poland
3 Department and Clinic of Pediatrics, Pediatric Nephrology and Endocrinology, Silesian School of Medicine, Katowice, Poland
4 Department of Physiotherapy, University of Physical Education, Wrocław, Poland

Keywords: osteoporosis, phalanges, quantitative ultrasound, Tai Chi exercises, women

The aim of the study was assessment of skeletal status in women exercising Tai Chi program. A group of 115 women at mean age 55.94 ± 10.23 y. was compared with a control group of 1030 women matched for age, body size and menopausal status. The controls did not report any regular physical activity. Duration of exercises did not differ in regard to age of exercising women. Skeletal status was evaluated using quantitative ultrasound (QUS) measurements performed with DBM Sonic 1200 (IGEA, Italy). Amplitude-dependent Speed of Sound (Ad-SoS) at hand phalanges had greater values in a whole group of exercising subjects than in controls (2013 ± 77.3 vs. 1981 ± 81.8 m/s, p = 0.00009). In premenopausal women Ad-SoS did not differ in comparison to controls, but in postmenopausal women Ad-SoS differed versus value of Ad-SoS in controls (1946 ± 60.8 vs. 1975 ± 59.4 m/s). There was a statistically significant correlation between Ad-SoS and exercise duration in whole group and postmenopausal women (r = 0.24, p= 0.01 and r = 0.29, p = 0.01, respectively). Intensity of exercises did not influence Ad-SoS values. Age affected Ad-SoS significantly weaker in exercising women than in controls (r = -0.64 and -0.74, respectively). A stepwise, multiple regression analysis showed that age had negative influence on Ad-SoS and duration of the use of Tai Chi exercises remained a protective factor.
In conclusion, due to its beneficial effect on skeletal status, Tai Chi exercises may be recommended in the prevention of postmenopausal osteoporosis.

ZASTOSOWANIE U CHORYCH W PODESZŁYM WIEKU ENDOPROTEZOPLASTYKI STAWU BIODROWEGO […]

L48
ZASTOSOWANIE U CHORYCH W PODESZŁYM WIEKU ENDOPROTEZOPLASTYKI STAWU BIODROWEGO W OSTEOPOROTYCZNYCH ZŁAMANIACH OKOLICY KRĘTARZOWEJ KOŚCI UDOWEJ

Popławski T. A., Król R., Krzykawski R., Kamiński A.

Oddział Ortopedyczno-Urazowy, Specjalistyczny Szpital im. Prof. A. Sokołowskiego,
ul. A. Sokołowskiego 11, 70-891 Szczecin –Zdunowo

Autorzy przedstawiają oceniają wyników leczenia 93 złamań okolicy krętarzowej kości udowej u 73 kobiet i 20 mężczyzn, w wieku od 65 do 96 lat, obciążonych osteoporozą oraz chorobami internistycznymi i neurologicznymi. Według klasyfikacji Kyle’a rozpoznano 30 złamań typu I, 32 typu II, 17 typu III oraz 14 typu IV. Wykonane przed zabiegiem operacyjnym badanie densytometryczne wykazało u 91 (96,8%) pacjentów osteoporozę, z ubytkiem masy kostnej BMD od 2,8 do 4,6 (średnia 3,4), u pozostałych zaś osteopenię. Z uwagi na złe tolerowanie przez chorych w podeszłym wieku odciążania kończyny po stabilizacji wewnętrznej tego typu złamań, wszystkich w omawianej grupie leczyliśmy z zastosowaniem pierwotnej całkowitej cementowej endoprotezoplastyki stawu biodrowego, oraz uni- lub bipolarnej. Po zabiegu od pierwszej doby ćwiczenia wzmacniające mięśnie, a od drugiej pionizacja z obciążaniem operowanej kończyny, standardowo stosowaliśmy leczenie preparatami kalcytoniny oraz wapnia z witaminą D, a następnie alendronian. Ocena kliniczna wg skali Merle d’Aubigne i Postela wykazała 31 wyników bardzo dobrych, 34 dobre, 19 dostatecznych oraz 9 złych. Samoocena pacjentów według skali Tappera była korzystniejsza i wykazała 34 wyniki bardzo dobre, 37 bardzo dobrych, 16 dostatecznych i 6 złych. Na radiogramach kontrolnych oceniano posadowienie składowych endoprotezy oraz stabilizacje złamań krętarzowych – u wszystkich uzyskano poprawne osadzenie endoprotezy i zadawalającą stabilizację odłamów. Uzyskane wyniki leczenia pozwoliły 80 (86%) chorym na wczesną pooperacyjną mobilizację, pionizację i chodzenie z obciążaniem operowanej kończyny.

L48
HIP ARTHROPLASTY IN ELDERLY PATIENTS WITH OSTEOPOROTIC FRACTURES IN THE TROCHANTER REGION

Popławski T. A., Król R., Krzykawski R., Kamiński A.

Oddział Ortopedyczno-Urazowy, Specjalistyczny Szpital im. Prof. A. Sokołowskiego,
ul. A. Sokołowskiego 11, 70-891 Szczecin –Zdunowo, Poland

(English version of the abstract not submitted)

POLIMORFIZMY PVUII I XBAI GENU ER A WARTOŚCI BMD U DOROSŁYCH KOBIET I MĘŻCZYZN W POPULACJI POLSKIEJ

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s118-119.

P01
POLIMORFIZMY PVUII I XBAI GENU ER A WARTOŚCI BMD U DOROSŁYCH KOBIET I MĘŻCZYZN W POPULACJI POLSKIEJ – BADANIE EPOLOS

Kruk M.,1 Jaworski M.,1 Łukaszkiewicz J.,9 Karczmarewicz E.,1 Biliński P.,2 Czerwiński E.,3 Lewiński A.,4 Marcinowska-Suchowierska E.,5 Milewicz A.,6 Spaczyński M.,7 Uitterlinden A.,8 Lorenc R.S.1 i grupa EPOLOS

1) Department of Biochemistry and Experimental Medicine, The Children’s Memorial Health Institute, Warsaw, Poland
2) Orthopaedic and Traumatology Clinic, The Ludwik Rydygier Medical University, Bydgoszcz, Poland
3) Dept. of Orthopaedics, Jagiellonian University, Cracow, Poland
4) Regional Centre of Menopause and Osteoporosis, Dept. of Thyroidology, Clinical Hospital No 3, Lodz, Poland.
5) Dept. of Internal Medicine, Postgraduate Medical Education Centre, Orłowski Hospital, Warsaw, Poland
6) Dept. and Clinic of Endocrinology and Diabetology, Wrocław University of Medicine, Wroclaw, Poland
7) Dept. of Gynecology and Obstetrics, Division of Gynecological Oncology, Karol Marcinkowski University of Medical Sciences, Poznan, Poland
8) Department of Internal Medicine, Erasmus University, Rotterdam, The Netherlands
9) Department of Biochemistry, Pharmaceutical Division, Medical Academy, Warsaw, Poland

Wprowadzenie
Osteoporoza jest powszechną chorobą charakteryzującą się obniżonymi wartościami BMD, upośledzeniem mikroarchitektury kości oraz zwiększonym ryzykiem złamań. Pomimo, że choroba dotyczy głównie kobiet, cierpią na nią także mężczyźni. Czynniki genetyczne odgrywają ważną rolę w patogenezie osteoporozy i wiele doświadczeń wykazało istnienie związków między różnymi genami, a parametrami kostnymi. Gen kodujący receptor estrogenowy α (ERα), niezbędny do działania hormonów estrogenowych, jest jednym z najszerzej badanych genów kandydujących, mający wpływ na status kostny.
Cel
Celem badania było zidentyfikowanie relacji pomiędzy polimorfizmami PvuII i XbaI w obrębie genu ER i wartościami BMD u dorosłych mężczyzn i kobiet w populacji polskiej.
Metody
Grupa badana liczy 1426 osób, dorosłych mężczyzn i kobiet, w wieku 20 – 80 lat, wybranych losowo z populacji polskiej w 7 ośrodkach. DNA izolowano z krwi obwodowej przy użyciu zestawów Gentra Isolation Kit. Polimorfizmy genów badano z użyciem łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR). Do wyodrębnienia genotypów ERα zastosowano równocześnie dwa enzymy restrykcyjne: XbaI oraz PvuII. Wartości BMD mierzono w lokalizacjach biodrowych: Femoral Neck, Trochanter, Total Hip oraz w lokalizacji kręgosłupa lędźwiowego L2-L4, techniką DEXA (Lunar DPX-L). Z analiz (ANOVA) wykluczono pacjentów z chorobami układowymi.
Wyniki
Częstość występowania genotypów ER u kobiet była następująca: [px,px]26%, [px,PX]36,3%, [PX,PX]13,4%, [PX, Px]7,5%, [Px,px]14,8%, [Px,Px]2%; haplotypy: 1 (px) 51,5%, 2 (PX) 35,3%, 3 (Px) 13,2%, a u mężczyzn była: [px,px] 23,6%, [px,PX] 37,5%, [PX,PX] 16,3%, [PX,Px] 9,6%, [Px,px] 12,1%, [Px,Px] 0,9%; haplotypy: 1 (px)=48,4%, 2 (PX)=39,8%, 3 (Px)=11,8%). Haplotyp 4 (pX) nie został zidentyfikowany w populacji polskiej. Nie znaleziono znamiennych statystycznie zależności pomiędzy polimorfizmami PvuII i XbaI a różnicami w wartościach BMD u kobiet dla żadnej z lokalizacji. Analiza polimorfizmów genu ER u mężczyzn wykazała, że nosiciele haplotypu 2(PX) mają o 3,6% wyższe wartości BMD w lokalizacji Total Hip (p<0,04) i o 4,6% wyższe wartości BMD w lokalizacji Trochanter (p<0.01), po normalizacji na wiek. Żaden z badanych polimorfizmów nie był związany z BMD w lokalizacji kręgosłupa lędźwiowego L2-L4.
Wnioski
Haplotyp 2(PX) jest powiązany z wyższymi wartościami BMD u mężczyzn
w populacji polskiej w lokalizacjach biodrowych, ale nie w kręgosłupie lędźwiowym. Polimorfizmy PvuII i XbaI nie wykazują związków z wartościami BMD u kobiet w populacji polskiej zarówno w lokalizacjach biodrowych jak i kręgosłupie lędźwiowym.

*The EPOLOS Study group: Adamczewski Z.4), Bielecka L.1), Dańska A.7), Gesing A.4), Głoskowska-Koptas R.4), Jedziniak A.6), Jędrzejuk D.6), Karczmarewicz E.1), Kasprzyk M.3), Kobylińska M.1), Koptas W.4), Łukaszkiewicz J. 8), Marcinkowska M.4), Matusik H.1), Michalak M.7), Niżyńska A.6), Olejnik M.7), Olszewski K.2), Pawłowski P.2), Płudowski P.1), Sewerynek E.4), Skorupa E.1), Skowrońska-Jóźwiak E.4), Suchowierska J.5), Śniegowski M.2), Świerczyńska-Machura D.4), Tałałaj M.5), Wiktorska J.4), Wolański R.2), Zacharska G.5), Zasada K.4), Ziajska A.6), Zygmunt A.4)

Praca naukowa finansowana ze środków budżetowych na naukę w latach 2005-2006, jako projekt badawczy. Grant MNiI nr 2 P05A 142 28

P01
PVUII AND XBAI POLYMORPHISMS OF ER GENE AND BONE MINERAL DENSITY IN ADULT WOMEN AND MEN IN POLISH POPULATION – THE EPOLOS STUDY

Kruk M.,1 Jaworski M.,1 Łukaszkiewicz J.,9 Karczmarewicz E.,1 Biliński P.,2
Czerwiński E.,3 Lewiński A.,4 Marcinowska-Suchowierska E.,5 Milewicz A.,6
Spaczyński M.,7 Uitterlinden A.,8 Lorenc R.S.1 and the EPOLOS group.

Introduction
Osteoporosis is common disease characterized by decreased values of bone mineral density (BMD), defects of bone microarchitecture and increased risk of fractures. Nevertheless the disease happens mostly in women even so men suffer osteoporosis as well. Genetic factors play important role in pathogenesis of osteoporosis and many studies demonstrated relationships between genes and bone status parameters. ERα gene is one of well investigated, candidate genes, attending bone status.
Objective
The aim of this study was to verify if polymorphisms of ER gene are accompanied by changes in BMD in women and men in polish population.
Methods
The study group comprised 1426 subjects, adult females and males, in age range 20-80 years, randomly selected in 7 centres from polish population. DNA was isolated from peripheral blood with using Gentra Isolation Kits. Polymorhisms were evaluated with RFLP technique, and determined by restrictive enzymes: PvuII and XbaI simultaneously. BMD of the Femoral Neck, Trochanter, Total Hip and Lumbar Spine L2-L4 were evaluated by DXA (Lunar DPX-L). Subjects with systemic disorders were excluded for statistical examination (ANOVA).
Results
The frequency of ESR1 genotypes in women was: [px,px]26%, [px,PX]36,3%, [PX,PX]13,4%, [PX, Px]7,5%, [Px,px]14,8%, [Px,Px]2%; haplotypes: 1(px) 51,5%, 2(PX) 35,3%, 3(Px) 13,2% and in men was: [px,px] 23,6%, [px,PX] 37,5%, [PX,PX] 16,3%, [PX,Px] 9,6%, [Px,px] 12,1%, [Px,Px] 0,9% haplotypes: 1(px)=48,4%, 2(PX)=39,8%, 3(Px)=11,8%; 4(pX) haplotype was not found. There was no observed statistically significant association between PvuII and XbaI and BMD values for any in women. Analysis of ER gene polymorphisms in men shown that carriers of PX(2) haplotype have statistically significant, 3,6% higher BMD values for Total Hip (p<0,04) and 4,6% for Trochanter (p<0,01), both normalized for age. None of investigated polymorphisms associated with BMD Lumbar Spine.
Conclusions
We conclude that the heliotype 2 (PX) is associated with higher BMD in men from the Polish population, in several hip locations, but not in lumbar spine. Polymorphisms PvuII and XbaI are not associated with both lumbar spine and hip locations BMD values in women from Polish population.

The Study financially supported from government sources in years 2005-2006, as research project. Grant MNiI nr 2 P05A 142 28

ROZKŁAD POLIMORFIZMU GENU VDR W GRUPIE PACJENTEK Z OSTEOPOROZĄ POMENOPAUZALNĄ

P01
ROZKŁAD POLIMORFIZMU GENU VDR W GRUPIE PACJENTEK Z OSTEOPOROZĄ POMENOPAUZALNĄ

Wawrzyniak A.1, Ignaszak-Szczepaniak M.1, Marcinkowska M.1, Celczyńska-Bajew L.1, Seremak-Mrozikiewicz A.2, Pieńkowski W.2, Mrozikiewicz P. M.3, Drews K.2, Horst-Sikorska W1.

1 Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej
2 Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
3 Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu

Słowa kluczowe: polimorfizm genetyczny, gen VDR, osteoporoza, gęstość mineralna kości (BMD)

Wstęp
Osteoporoza to choroba metaboliczna kości prowadząca do zmian ilościowych i jakościowych kości a w konsekwencji do zwiększonego ryzyka złamań przy niewielkim urazie. Istotą leczenia tej choroby jest zapobieganie pierwszemu i kolejnym złamaniom niskoenergetycznym. Do czynników ryzyka należy wielkość masy kostnej, modyfikowalne kliniczne czynniki ryzyka złamań oraz wywiad rodzinny. Rozwój metod molekularnych spowodował, że ocena polimorfizmu genu receptora witaminy D przybliży ocenę ryzyka złamań w sposób bardziej precyzyjny od wywiadu rodzinnego.
Cel pracy
Celem pracy była ocena rozkładu polimorfizmu genu receptora witaminy D w grupie pacjentek z osteoporozą pomenopauzalną.
Materiał i metody
Badanie przeprowadzono wśród 208 chorych z pierwotną osteoporozą w wieku pomenopauzalnym (od 44 do 82 lat, średnio 59,9 lat) zgłaszających się do Poradni Leczenia Osteoporozy przy SPSK nr 2 oraz Pracowni Densytometrii SPZOZ Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Z badanej grupy wyuczono pacjentki z rozpoznaniem lub podejrzeniem wtórnych postaci osteoporozy. U wszystkich oprócz oceny klinicznej wykonano badanie gęstości densytometrycznej kości (BMD) w obrębie L1-L4 oraz badano polimorfizm BsmI genu VDR. DNA izolowano z leukocytów krwi obwodowej metodą z izotiocjanianem guanidyny. Polimorfizm BsmI oceniano przy pomocy metody PCR-RFLP przy zastosowaniu restryktazy BsmI.
Wyniki
W analizowanej grupie pacjentek złamania osteoporotyczne przebyło 49 osób, złamania u matek badanych zanotowano w 12 przypadkach. Średni wzrost badanych wynosił 160 cm (od 144 do 176cm), waga średnio – 64kg (przedział 41 -114kg), średni wiek menopauzy przypadał na 48,8 rok życia. Gęstość mineralna kości w odcinku L1-L4 kręgosłupa wynosiła w badanej grupie 0,907g/cm2. Badania genetyczne pozwoliły podzielić pacjentki na grupy o wariancie polimorficznym BB 42 osoby, Bb 83 badane oraz bb 83 osoby. BMD z odcinka L1- 4 wynosił w poszczególnych grupach odpowiednio 0,911g/cm2 , 0,918cm2 i 0,894cm2. Liczba złamań osteoporotycznych wynosiła odpowiednio 11 (26%) u pacjentek i 2 (5%) u ich matek dla homozygot BB, 15 (18%) u pacjentek i 5 (6%) matek dla heterozygot Bb i 23 (28%) u pacjentek i 5 (6%) u matek dla homozygot bb.
Wnioski
1. Polimorfizm bb wykazuje asocjację z niższą masą kostną i większą częstością złamań niskoenergetycznych.
2. Brak korelacji pomiędzy złamaniami niskoenergetycznymi u matek badanych w grupach o różnym wariancie polimorficznym.

P01
DISTRIBUTION OF VDR GENE POLYMORPHISM IN FEMALE PATIENTS WITH POSTMENOPAUSAL OSTEOPOROSIS

Wawrzyniak A.1, Ignaszak-Szczepaniak M.1, Marcinkowska M.1, Celczyńska-Bajew L.1, Seremak-Mrozikiewicz A.2, Pieńkowski W.2, Mrozikiewicz P. M.3, Drews K.2, Horst-Sikorska W1.

1 Department of Family Medicine, Poznan Univesity of Medical Sciences, Poland
2 Clinic of Perinatal Care and Women’ Diseases, Poznan Univesity of Medical Sciences, Poland
3 Research Institute of Medicinal Plants, Poznan, Poland

Key words: genetic polymorphism, osteoporosis, bone mineral density (BMD)

Backgrounds
Osteoporosis is a metabolic disorder of bone leading to quantitative and qualitative changes in bone tissue and in consequence to increased risk of osteoporotic fractures. The goal for osteoporosis treatment is to prevent first and next low-energy fractures. Risk factors are: bone mass, modifiable clinical risk factors for osteoporotic fracture and family history. Development of molecular methods showed that analysis of vitamin D receptor gene (VDR) polymorphism seems to be more useful in estimating risk of low energy fracture than family history.
The aim
of the study was to assess the distribution of VDR gene polymorphism in female patients with postmenopausal osteoporosis.
Material and methods
The study was conducted among 208 women with primary osteoporosis at postmenopausal age (44-82 years old, average: 59,9 y.) reporting to both Outpatient Clinic of Osteoporosis Treatment in Clinical Hospital No2 and Densitometry Unit in Gynaecological-Obstetric Clinical Hospital of Poznan University of Medical Sciences. Women with suspected or diagnosed secondary osteoporosis were excluded. After clinical assessment and BMD measurements in lumbar spine (L1-L4 region) BsmI polymorphism of VDR gene was analyzed. DNA was extracted from peripheral leucocytes using guanidine izotiocyanate. The BsmI polymorphism was determined by PCR -RFLP analysis using BsmI restriction endonuclease.
Results
In the studied group low-energy fractures were diagnosed in 49 women, in 12 cases history of fractures concerned mothers. The average height was 160 cm (range:144-176cm), weight: 64 kg (range 41-114kg), average menopausal age: 48,8 years. The average bone mineral density in L1-L4 region was 0,907g/cm2. BsmI polymorphism distribution was as follows: 42 of homozygotes BB, 83 of heterozygotes Bb and 83 of homozygotes bb. BMD value in lumbar spine for particular genotypes was respectively: 0,911g/cm2, 0,918cm2 and 0,894cm2. The distribution of osteoporotic fractures according to genotypes was respectively: 11 (26%) in BB individuals and 2 (5%) in their mothers, 15 (18%) in Bb and 5 (6%) in their mothers, 23 (28%) of bb cases and 5 (6%) in mothers.
Conclusions:
1. Polymorphism bb is associated with lower bone mass and higher incidents of low-energy fractures
2. There is no correlation between low-energy fractures in patients’ mothers and VDR gene polymorphic variant.

CZY AKTYWUJĄCA CYKLAZĘ ADENYLANOWĄ FRAKCJA PARATHORMONU (CAP) UCZESTNICZY W PATOGENEZIE OSTOPOROZY U KOBIET W WIEKU STARSZYM?

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s120-121.

P02

CZY AKTYWUJĄCA CYKLAZĘ ADENYLANOWĄ FRAKCJA PARATHORMONU (CAP) UCZESTNICZY W PATOGENEZIE OSTOPOROZY U KOBIET W WIEKU STARSZYM?

Franek E.,¹ Piwowarska I.,² Bułanowski M.,² Więcek A.,² Kokot F.²

¹Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii CSK MSWiA, Warszawa

² Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śl. AM, Katowice

Słowa kluczowe: osteoporoza starcza, CAP

Wstęp i cel pracy

Zwiększone wydzielanie PTH w wieku starszym jest jedną z przyczyn zwiększonej resorpcji kości i, w konsekwencji, występującej w tym wieku osteoporozy. W ostatnich latach odkryto istnienie dwóch subfrakcji PTH – peptydy aktywujące (CAP) i hamujące (CIP) cyklazę adenylanową, Nie wiadomo jednak, czy CAP i CIP odgrywają role w patogenezie osteoporozy wieku starszego.

Materiał i metoda

Przebadano 29 kobiet w wieku powyżej 70 lat, z T-score części ultradystalnej kości promieniowej mniejszym od – 2.5 (średni wiek 74.8±3.4 y, BMI 26.0±3.9 kg/m², klirens kreatyniniy 59.9±12.9 ml/min/1.73m², Ca 2.33±0,25 mmol/l), i 31 kobiet z T-score większym niż– 2.5 (średni wiek 73.6±3.4 y, BMI 26.7±3.8 kg/m², klirens kreatyniny 59.3±20.6 ml/min/1.73m², Ca 2.4±0,13 mmol/l). Do badania nie włączano chorych z wtórnymi postaciami osteoporozy, ani też palaczy tytoniu. Średnia BMD części ultradystalnej kości promieniowej w pierwszej grupie wynosiła 0,271±0,053 g/cm², w drugiej zaś 0,313±0,049 g/cm² (p<0.0001). Mediana T-score wynosiła odpowiednio -3.48 and – 1.4.

U każdej chorej oceniano stężenie intact (i) PTH, CAP and CIP w surowicy, a także wyliczano iloraz CAP/CIP. BMD kości promieniowej oceniano przy pomocy metody DEXA (Lunar). Do porównań pomiędzy grupami używano testu Mann-Whitney’a.

Wyniki

Chore z niskim BMD nie różniły się od osób z grupy kontrolnej stężeniem iPTH (32.1±16.7 vs. 25.8±19.4 pg/ml, p=0.066) i CIP (10.8±6.8 vs. 9.9±7.6 pg/ml) w surowicy, jednakże stężenie CAP w surowicy (21.3±10.7 vs. 15.9±12.4 pg/ml, p<0.05) i iloraz CAP/CIP (2.19±0.83 vs. 1.73±0.90 pg/ml, p<0.05) były znamiennie wyższe w grupie chorych z niskim BMD.

Wniosek

Aktywująca cyklazę adenylanową frakcja PTH (CAP) może uczestniczyć w patogenezie osteoporozy u starszych kobiet.

P02

IS CYCLASE-ACTIVATING PARATHORMONE FRACTION (CAP) INVOLVED IN THE PATHOGENESIS OF OSTEOPOROSIS IN ELDERLY WOMEN?

Franek E.¹, Piwowarska I.², Bułanowski M.², Więcek A.², Kokot F.²

¹ Dept of Internal Diseases and Endocrinology, Central Clinical Hospital of Ministry for Internal Affairs, Warszawa,

² Dept of Nephrology, Endocrinology and Metabolic Diseases, Silesian University School of Medicine, Katowice

Keywords: senile osteoporosis, CAP

Introduction and aim

Aging causes an increase of parathormone (PTH) secretion and subsequently, increased bone resorption. This is a main cause of senile osteoporosis. In last years, two subfractions of PTH were discovered – cyclase activating and cyclase inhibiting peptides (CAP and CIP). It is not known, however, whether CAP and CIP play a role in the pathogenesis of senile osteoporosis.

Material and methods

To answer this question we examined 29 elderly women (>70 years of age) with T score of ultradistal radius lower than – 2.5 (mean age 74.8±3.4 y, BMI 26.0±3.9 kg/m², creatinine clearance 59.9±12.9 ml/min/1.73m², serum Ca 2.33±0,25 mmol/l), and 31 women with T score higher than – 2.5, appropriately matched with regard to age, BMI and kidney function (mean age 73.6±3.4 y, BMI 26.7±3.8 kg/m², creatinine clearance 59.3±20.6 ml/min/1.73m², serum Ca 2.4±0,13 mmol/l). Mean BMD of the ultradistal radius was 0,271±0,053 g/cm² in the first group and 0,313±0,049 g/cm² in the second one (p<0.0001), and median T score -3.48 and – 1.4, respectively. Patients with secondary osteoporosis and smokers were not included.

In every patient serum concentration of intact PTH, CAP and CIP were assessed, and CAP/CIP ratio was calculated. BMD of the ultradistal radius was assessed using dual energy x-ray absorptiometry (DXA, Lunar). The Mann-Whitney test was used to compare the groups.

Results

Patients with low BMD did not differ from those with higher BMD with regard to serum iPTH (32.1±16.7 vs. 25.8±19.4 pg/ml, p=0.066) and CIP (10.8±6.8 vs. 9.9±7.6 pg/ml) concentrations, however, serum CAP concentration (21.3±10.7 vs. 15.9±12.4 pg/ml, p<0.05) and CAP/CIP ratio (2.19±0.83 vs. 1.73±0.90 pg/ml, p<0.05) were significantly higher in the low BMD group.

Conclusion

Cyclase-activating parathormone fraction (CAP) may be involved in the pathogenesis of osteoporosis in elderly women.

EVALUATION OF IMPROVING BONE MINERAL DENSITY IN OSTEOPENIC PATIENT WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

L49
EVALUATION OF IMPROVING BONE MINERAL DENSITY IN OSTEOPENIC PATIENT WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

Vasic B.1, Popovic B.1, Devecerski G.2, Milenovic N.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Keywords: RA, osteopenia, physical activity

Introduction
Rheumatoid arthritis (RA) is chronicle, autoimmune, inflammatory arthropathy of unknown etiology. RA is characterized by progressive destruction of the affected joints, deformity, disability which requires specific way of living. Current treatment for RA includes nonspecific, anti-inflammatory agents (e.g. NSIAD or glikocoticoides) and disease-modifying antirheumatic drug (eg. MTX) which may influenced on reduced Bone Mineral Density (BMD)
Aim
The aim of study was to evaluate effect of risk factors on BMD in osteopenic patient with RA.
Material and methods
We examined 100 patients 64.73 years old (50-83years) who suffered from RA 3,88 years (1-9 years). Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry. We used Body Mass Index (BMI) scale, National Health Center Statistic Criteria and self-evaluation of health by patients.
Results
Average body height was 1.61 cm (1.46-1.71) which was indicated that our patient was globally short. Average body mass was 70.45 kg (47-88) and BMI was 27.218 kg/m2 which indicate that we had overweight patient. We found that 54.45% of our patient did not expose on sun minimum 15 minutes daily. Also we found that 69.7% of patient intake daily more that 200ml milk or milk products but it was shown as insufficient intake. When we evaluated patient daily physical activity we found that 24.25% of patient was almost physically inactive and 48,5% walked less then 2 km per day. Average T-score was -2.34 and Z-score was -1.58 which was shown high level of osteopenia. Estimated BMD was 0.317g/cm2 (SD ±0.071). We did not find statistically significant correlation between parameter of daily activity and BMD.
Conclusion
We can conclude that increase daily physical activity and intake of milk have to be suggested to the osteopenic with RA in way to improve BMD. Also, because of nature of disease, for some patient antiresoprptive drug has to be including as regular therapy of RA.

GOSPODARKA WAPNIOWA A STĘŻENIE HORMONÓW KALCIOTROPOWYCH W SUROWICY KOBIET NAŁOGOWO PALĄCYCH PAPIEROS

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s1121-122.

P03
GOSPODARKA WAPNIOWA A STĘŻENIE HORMONÓW KALCIOTROPOWYCH W SUROWICY KOBIET NAŁOGOWO PALĄCYCH PAPIEROSY

Brzóska M.M.,* Rogalska J., Roszczenko A., Gałażyn-Sidorczuk M., Moniuszko-Jakoniuk J.
Zakład Toksykologii, Akademia Medyczna w Białymstoku, ul. Mickiewicza 2C, 15-222 Białystok, Polska
*mmbr@poczta.onet.pl

Słowa kluczowe: wapń, hormony kalciotropowe, palenie papierosów, kobiety

Nałogowe palenie papierosów stanowi czynnik ryzyka osteoporozy, zwłaszcza u kobiet w zaawansowanym wieku. Uważa się, iż jednym z potencjalnych mechanizmów, na drodze których palenie może przyczyniać się do rozwoju schorzeń kostnych jest wpływ składników dymu tytoniowego na metabolizm witaminy D i gospodarkę wapniową. Mechanizmy te nie są jednak wystarczająco poznane.
Celem niniejszej pracy była ocena wpływu nałogowego palenia papierosów na stężenie hormonów kalciotropowych i gospodarkę wapniową u kobiet. Hormony te odgrywają bowiem kluczową rolę w regulacji gospodarki wapniowej i metabolizmu tkanki kostnej.
Badania przeprowadzono u kobiet w wieku 35 – 50 lat, mieszkanek Białegostoku. Kobiety palące (n = 30) wypalały nie mniej niż 20 papierosów dziennie, przez co najmniej 10 lat. Grupę kontrolną (n = 23) stanowiły kobiety nigdy niepalące i nienarażone biernie na dym tytoniowy. W surowicy krwi oznaczono stężenie 25-hydroksywitaminy D (25OHD; zestawem ELISA, Biomedica), 1,25-dihydroksywitaminy D (1,25(OH)2D; zestawem ELISA, Immundiagnostic), parathormonu (PTH; zestawem EIA, Immundiagnostic) i kalcytoniny (CT; zestawem ELISA, Biomerica). Ponadto, w surowicy i moczu oznaczono stężenie wapnia (Ca; metodą spektrometrii atomowo – absorpcyjnej, Hitachi Z-5000) i kreatyniny (zestawem diagnostycznym POCh) oraz obliczono frakcjonowane wydalanie Ca (FECa). Badania przeprowadzono za zgodą Lokalnej Komisji Etycznej.
U palaczek papierosów odnotowano niższe stężenie 1,25(OH)2D (o 43%) i CT (o 63%) w surowicy w porównaniu z kobietami niepalącymi. Stężenie 25OHD było wyższe (o 65%) u palaczek, natomiast stężenie PTH nie różniło się pomiędzy kobietami palącymi i niepalącymi. Nałogowe palenie papierosów nie miało wpływu na stężenie Ca w surowicy i moczu oraz FECa. U kobiet palących nie stwierdzono korelacji pomiędzy stężeniem Ca a stężeniami hormonów kalciotropowych w surowicy. Odnotowano natomiast ujemną korelację pomiędzy latami palenia a stężeniem CT (r = – 0.473, P < 0.001) oraz wyraźną tendencję do korelacji pomiędzy latami palenia a stężeniem 25OHD (r = 0.262, P = 0.058) i 1,25(OH)2D (r = – 0.263, P = 0.057).
Zmiany stężeń hormonów kalciotropowych w surowicy wskazują, iż nałogowe palenie papierosów może wpływać na mechanizmy zaangażowane w regulację gospodarki wapniowej i metabolizmu tkanki kostnej, a zwłaszcza na metabolizm witaminy D. Obniżenie stężenia 1,25(OH)2D w surowicy palaczek z jednoczesnym wzrostem stężenia 25OHD może wskazywać na zaburzenie nerkowej produkcji 1,25(OH)2D na drodze hydroksylacji 25OHD. W przeprowadzonych badaniach wyraźnie wykazano, iż nałogowe palenie papierosów zaburza metabolizm witaminy D u kobiet przed 50 r.ż.

Badania finansowano z Grantu KBN (Nr 6PO5D 093 20).

P03
CALCIUM METABOLISM AND SERUM CONCENTRATION OF CALCIOTROPIC HORMONES IN CIGARETTE SMOKING WOMEN

Brzóska M.M.*, Rogalska J., Roszczenko A., Gałażyn-Sidorczuk M., Moniuszko-Jakoniuk J.
Department of Toxicology, Medical University of Białystok, Mickiewicza 2C str., 15-222 Białystok, Poland
*mmbr@poczta.onet.pl

Keywords: calcium, calciotropic hormones, cigarette smoking, women

Cigarette smoking has been recognized as a serious risk factor for osteoporosis, mainly in aged women. It has been thought that the mechanisms of the damaging influence of smoking on the skeleton involve the cigarette smoke components-induced disorders in vitamin D and calcium (Ca) metabolism. However, these mechanisms have not been successfully explained until now.
The present study was aimed to estimate the effect of habitual cigarette smoking on the serum concentration of calciotropic hormones and Ca metabolism in women. Calciotropic hormones play a crucial role in the regulation of Ca and bone tissue metabolism.
The study was performed on smoking (n = 30) and non-smoking (n = 23) women (age 35 – 50), chosen based on a special questionnaire from inhabitants of Białystok. Only women that consumed 20 and more cigarettes per day for at least 10 years were included in this study. Control women were never-smokers and they were not passive-smokers. Serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D (25OHD; ELISA kit, Biomedica), 1,25-dihydroxyvitamin D (1,25(OH)2D; ELISA kit, Immundiagnostic), parathormone (PTH; EIA kit, Immundiagnostic) and calcitonin (CT; ELISA kit, Biomerica) were determined. The serum and urinary concentrations of Ca (atomic – absorption spectrometry; Hitachi Z-5000) and creatinine (diagnostic kit, POCh) were measured as well and the fractional urinary Ca excretion (FECa) was calculated. The study was approved by the local Ethic Committee.
In cigarette smokers, the serum concentrations of 1,25(OH)2D and CT were lower (by 43% and 63%, respectively) compared to non-smokers. The serum concentration of 25OHD was higher in smokers (by 65%), whereas PTH concentration did not differ between smoking and non-smoking women. The habitual smoking had no effect on the serum and urinary Ca concentrations and the FECa. In smoking women, there was no statistically significant correlation between the serum concentrations of Ca and calciotropic hormones. However, a negative correlation occurred between the duration of the smoking habit and CT in serum (r = – 0.473, P < 0.001). Moreover, a dependence between the duration of the habit and the serum concentrations of 25OHD (r = 0.262, P = 0.058) and 1,25(OH)2D (r = – 0.263, P = 0.057) clearly tended to be statistically significant.
The changes in the serum concentration of calciotropic hormones indicate that habitual cigarette smoking may affect the mechanisms involved in the regulation of Ca and bone tissue metabolism, including especially vitamin D metabolism. The decrease in the serum 1,25(OH)2D concentration with simultaneous increase in the 25OHD concentration may suggest that smoking affects the renal production of 1,25(OH)2D from 25OHD. The results of the present study give clear evidence that habitual cigarette smoking disturbs the metabolism of vitamin D in women.

This study was supported by the Grant (No. 6PO5D 093 20) from the Committee for Scientific Research (KBN, Poland).

DLACZEGO OTYŁOŚĆ NIE CHRONI PRZED OSTEOPOROZĄ?

Walicka M., Czerwińska E., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E.

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Czerniakowska 231, Warszawa

Słowa kluczowe: otyłość olbrzymia, osteoporoza, homeostaza wapniowa, parathormon, 25-hydroksywitamina D, markery obrotu kostnego

Wstęp
Niski wskaźnik masy ciała jest jednym z dobrze udokumentowanych czynników ryzyka osteoporozy i złamań kostnych. Wysoka masa ciała była dotychczas uważana za czynnik chroniący przed osteoporozą, jednakże osoby otyłe są predysponowane do rozwoju zaburzeń homeostazy wapniowej i obrotu kostnego z powodu stosowania niezbilansowanej diety, małej aktywności fizycznej i unikania ekspozycji na słońce. Opublikowana ostatnio meta-analiza (De Laet, Kanis i wsp.) wykazała, że otyłość nie jest czynnikiem chroniącym przed osteoporozą. Wobec powyższego podjęliśmy próbę oceny gospodarki wapniowej i markerów obrotu kostnego u osób ze skrajną postacią otyłości – otyłością olbrzymią.
Pacjenci i metody
Badaniami objęto 57 osób z otyłością olbrzymią (średnia wieku 35,9 lat, BMI 46.6kg/m2). W surowicy krwi oznaczano stężenie wapnia całkowitego, biochemicznych markerów obrotu kostnego: β-CrossLaps jako markera resorpcji i osteokalcyny jako markera kościotworzenia, 25-hydroksywitaminy D (25OHD) i parathormonu (PTH) oraz obliczano wskaźnik kalciurii. Oceniano także spożycie wapnia na podstawie ankiet żywieniowych. U badanych pacjentów wykluczono choroby wątroby i nerek oraz przyjmowanie leków mogących wpływać na przebudowę tkanki kostnej.
Wyniki
U osób z otyłością olbrzymią stwierdzono: prawidłowe stężenie wapnia i beta-CrossLaps w surowicy krwi, podwyższone stężenie PTH (średnio 81.0 pg/ml), obniżone stężenie 25OHD (średnio 4.9 ng/ml) i osteokalcyny (średnio 13.6 ng/ml). Wykazano, że 50% pacjentów miało stężenie PTH powyżej górnej granicy normy, a u 95.7% pacjentów stężenie 25OHD wynosiło <15 ng/ml. Stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy stężeniem PTH w surowicy a BMI. Spożycie wapnia w diecie było niższe od zalecanej dawki dziennej i wynosiło średnio 700 mg/dobę.
Wnioski
1. U pacjentów z otyłością olbrzymią stwierdzono wtórną nadczynność przytarczyc i obniżone stężenie 25(OH)D; obydwa te zaburzenia mogą prowadzić do obniżenia masy kostnej.
2. U pacjentów z otyłością olbrzymią należy rozważyć suplementację preparatami wapnia i witaminy D.

P02
WHY OBESITY DOES NOT PROTECT AGAINST OSTEOPOROSIS?

Walicka M., Czerwinska E., Talalaj M., Marcinowska-Suchowierska E.

Department of Family and Internal Medicine, Medical Centre for Postgraduate Education, Czerniakowska 231, Warsaw, Poland

Key words: morbid obesity, osteoporosis, calcium homeostasis, parathyroid hormone, 25-hydroxyvitamin D, markers of bone turnover

Background
Low body mass index is one of well documented risk factors for osteoporosis and bone fractures. So far, high body mass was considered a protection factor against osteoporosis. However, obese patients are known to have an unbalanced diet, a decreased level of physical activity and sun exposure, which may lead to an abnormal calcium metabolism and bone turnover. Recently published meta-analysis (De Laet, Kanis et al.) revealed that obesity is not a protective factor against osteoporosis. We studied calcium homeostasis and biochemical markers of bone turnover in a group of patients with an extreme form of obesity that is morbid obesity.
Patients and methods
57 patients with morbid obesity with a mean age of 35.9y and BMI of 46.6kg/m2 were included into the study. Serum calcium, markers of bone turnover – β-CrossLaps as a marker of bone resorption and osteocalcin as a marker of bone formation, 25-hydroxyvitamin D (25OHD) as well as parathyroid hormone (PTH) concentrations and urine calcium were measured. Daily calcium intake was also assessed based on a food questionnaire. In all patients renal and hepatic diseases and drug therapy which might influence calcium or bone metabolism were excluded.
Results
In morbidly obese patients serum and urine calcium and beta-CrossLaps were within the normal range, mean serum PTH concentration was increased to 81.0 pg/ml, 25OHD was decreased to 4.9 ng/ml and osteocalcin was decreased to 13.6 ng/ml. 50% of patients were above the upper normal range of PTH and 95.7% of patients were below the lower normal range of 25(OH)D (15 ng/ml). There was a positive correlation of PTH concentration and BMI. Daily calcium intake was 700 mg.
Conclusions
1. Patients with morbid obesity have secondary hyperparathyroidism and a deficiency of vitamin D; both these disorders may lead to the decrease in bone mass.
2. Supplementation with vitamin D and calcium should be recommended for patients with morbid obesity.

OSTEOPROTEGRYNA, sRANKL A METABOLIZM KOSTNY U KOBIET Z WRZODZEIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO [..]

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s1122-123.

P04
OSTEOPROTEGRYNA, sRANKL A METABOLIZM KOSTNY U KOBIET Z WRZODZEIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO (WZJG)

Krela-Kaźmierczak I., Łykowska-Szuber L., Linke K.
Katedra i Klinika Gastroenterologii i Żywienia Człowieka Akademii Medycznej w Poznaniu

Słowa kluczowe: Osteoporoza, sRANKL

Wstęp
Zaburzenia w systemie sRANKL/RANK/OPG mogą prowadzić do rozwoju osteoporozy w przebiegu CU.
Cel pracy
Ocena: Tkanki Tłuszczowej (TT), Beztłuszczowej Masy Ciała (BMC), Wskaźnika Masy Ciała (BMI), Gęstości Mineralnej Kości (BMD), rozpuszczalnego aktywatora receptora jądrowego ligandu NF-kappa B (soluble receptor activator of nuclear factor kappa B ligand sRANKL) i osteoprotegryny (OPG) w zależności od czasu trwania i aktywności CU.
Metoda
Mierzono: TT, BMC, BMI metodą bioelektrycznej impedancji, BMD metodą DEXA. Stężenie: sRANKL i OPG w surowicy oznaczono metodą ELISA u n=20 kobiet z CU w wieku średnim 41,913,6.
Wyniki
Podział na grupy: I prawidłowa masa kostna (neck) n=13/65% (Tscore:-0,42+/-0,53; Zscore:-0,09+/-0,56), II osteopenia i osteoporoza (neck) n=7/35% (Tscore:-1,81+/-0,48; Zscore:-1,26+/-0,76) /p<0,001/ III prawidłowa masa kostna L2-4 n=11/55% (Tscore:-0,53+/-0,61; Zscore:-0,3+/-0,78), IV osteoporoza i osteopenia L2-4 n=9/45% (Tscore:-1,37+/-0,9; Zscore:-0,74+/-1,0) /p<0,05/. Cała grupa: BMI: 24,55+/-4,42 kg/m2, TT: 21,39+/-9,16 kg, BMC: 43,27+/-4,83 kg, [c]: sRANKL 0,62+/-1,21pmol/l, OPG 3,21+/-1,56 pmol/l [I,II,III,IV ns]. BMD szyjki kości udowej i L2-L4 zależało od czasu trwania choroby. Stężenie sRANKL zależało znamiennie od czasu trwania CU. OPG korelowało istotnie z BMI, TT, BMC i z czasem trwania remisji CU oraz z BMD szyjki kości udowej.
Wnioski
Osteopenia and osteoporoza są częste w przebiegu CU. Czas trwania i aktywność choroby są czynnikiem ryzyka niskiej BMD. Resorpcja kostna może być związana z nasileniem procesu zapalnego oraz dysproporcją pomiędzy OPG i sRANKL.

P04
OSTEOPROTEGRIN, SRANKL AND BONE MINERAL DENSITY IN WOMEN WITH ULCERATIVE COLITIS

Krela-Kaźmierczak I., Łykowska-Szuber L., Linke K.
Department of Gastroenterology and Human Nutrition, University of Medical Sciences, Poznań, Poland

Keywords: Osteoporosis, sRANKL, ulcerative colitis

Background
Osteoporosis is complication of ulcerative colitis (UC). Abnormalities of sRANKL/RANK/OPG system lead to disturbances of bone remodeling and osteoporosis.
Aims
Evaluation of: Fat Mass (FM), Lean Body Mass (LBM), Body Mass Index (BMI) Bone Mineral Density (BMD), soluble receptor activator of nuclear factor kappa B ligand (sRANKL) and osteoprotegrin (OPG) in women with UC.
Methods
We assess: FM, LBM, BMI by bioelectrical impedance methods; BMD by DEXA sRANKL, OPG serum concentrations [c] by ELISA in n=20 women with UC mean age 41,913,6.
Results
We divided patients into groups: I – normal neck n=13/65% (Tscore:-0,42+/-0,53; Zscore:-0,09+/-0,56), II – osteoporosis and osteopenia neck n=7/35% (Tscore:-1,81+/-0,48; Zscore: -1,26+/-0,76) /p<0,001/ III – normal L2-4 n=11/55% (Tscore:-0,53+/-0,61; Zscore:-0,3+/-0,78), IV – osteoporosis and osteopenia L2-4 n=9/45% (Tscore:-1,37+/-0,9; Zscore:-0,74+/-1,0) /p<0,05/. All patients: BMI: 24,55+/-4,42 kg/m2, FM: 21,39+/-9,16 kg, LBM: 43,27+/-4,83 kg, [c] of: sRANKL 0,62+/-1,21pmol/l, OPG 3,21+/-1,56 pmol/l [I,II,III,IV – ns]. BMD in neck as in L2-L4 was depended on course of UC (p<0,01). Course of UC correlated with sRANKL (r=-0,505). OPG correlated with BMI (r=0,553), fat (r=0,470), LBM (r=0,646) and with time of remission UC (r=0,634) and neck Zscore (r=0,811).
Conclusions
Osteopenia and osteoporosis is frequent in UC.Disease course and active disease would be risk factors of low BMD. Osteoporosis is associated with bone resorption in connecting with excessive intestinal inflammation and abnormalities between OPG and sRANKL.