II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1178-179.

P33
MARKERY KOŚCIOTWORZENIA I RESORPCJI KOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY Z MUKOWISCYDOZĄ

Ambroszkiewicz J.1, Gajewska J.1, Sands D.2, Milanowski A.2, Laskowska-Klita T.1

1 Zakład Biochemii Klinicznej Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie,
Kierownik: p/o dr n. biol. Joanna Gajewska
2 Klinika Pediatrii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie,
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Milanowski

Słowa kluczowe: markery kościotworzenia, markery resorpcji kości, mukowiscydoza, dzieci, młodzież

Wstęp
Mukowiscydoza (CF) jest wieloukładową chorobą uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną w sposób autosomalny recesywny. Z piśmiennictwa wynika, że u większości dorosłych pacjentów chorujących na mukowiscydozę dochodzi do obniżenia gęstości mineralnej kości i zwiększonej częstości złamań. Spowodowane jest to zaburzeniami w metabolizmie kostnym dotyczącymi przede wszystkim nadmiernej resorpcji kości w stosunku do kościotworzenia. Problem zaburzeń w układzie kostnym dotyczy nie tylko dorosłych pacjentów z mukowiscydozą, ale również dzieci. Jednakże doniesienia literaturowe są nieliczne, a wyniki niejednoznaczne.
Celem pracy była ocena tempa procesów kościotworzenia i resorpcji kości u dzieci i młodzieży chorych na mukowiscydozę z zastosowaniem wybranych markerów obrotu kostnego: osteokalcyny (OC), kostnej frakcji fosfatazy alkalicznej (BALP) i C-końcowego usieciowanego telopeptydu kolagenu typu I (CTX).
Materiał i metody
Badaniami objęto 55 pacjentów w wieku 2-20 lat z rozpoznaną i potwierdzoną mukowiscydozą leczonych w Poradni Mukowiscydozy Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Objawy niewydolności trzustki wykazywało 50 spośród badanych dzieci. Stężenie wapnia i fosforu w całej grupie badanej mieściły się w zakresie wartości referencyjnych. Spośród badanych wyodrębniono grupę 25 dzieci (13 dziewcząt, 12 chłopców) w wieku 2-10 lat (grupa I) oraz grupę 30 pacjentów (15 dziewcząt, 15 chłopców) w wieku 11-20 lat (grupa II). Grupę kontrolną stanowiło 56 zdrowych dzieci i młodzieży w tych samych przedziałach wiekowych, u których nie stwierdzono chorób związanych z metabolizmem kostnym. Oznaczenia markerów obrotu kostnego w surowicy krwi dzieci wykonano metodami immunoenzymatycznymi z wykorzystaniem wysokospecyficznych przeciwciał monoklonalnych.
Wyniki
W grupie dzieci z CF (grupa I) obserwowano wyższą aktywność BALP niż u dzieci zdrowych (131.8  25.1 vs 108.2  22.3 U/L, p<0.01), natomiast niższą wartość drugiego markera kościotworzenia – OC (71.5  29.2 vs 101.5  19.4 ng/mL, p<0.01). Średnie stężenie markera związanego z procesem resorpcji – CTX było niższe u dzieci chorych na CF w porównaniu do grupy dzieci zdrowych i wynosiło: 1729  441 ng/L vs 1970  299 ng/L (p<0.01). W grupie młodzieży (grupa II) stwierdzono utrzymywanie się wyższej aktywności BALP u pacjentów w porównaniu do zdrowych rówieśników (111.9  25.1 vs 79.3  22.3 U/L, p<0.01) oraz obniżonego poziomu OC (59.2  29.2 vs 91.7  19.4 ng/mL, p<0.01). Nieznacznie niższe było też stężenie CTX: 1619  441 ng/L vs 1714  299 ng/L (p<0.01).
Wnioski
Wstępne wyniki naszych badań sugerują, że zarówno u dzieci jak i młodzieży chorych na mukowiscydozę występują nieprawidłowości w metabolizmie kostnym dotyczące zarówno procesu kościotworzenia jak i resorpcji kości. Biochemiczne markery obrotu kostnego oznaczane czułymi i nieinwazyjnymi
metodami mogą być użyteczne we wczesnej diagnostyce zaburzeń metabolizmu kostnego u pacjentów z mukowiscydozą.

P33
BONE FORMATION AND RESORPTION MARKERS IN CHILDREN AND ADOLESCENTS WITH CYSTIC FIBROSIS

Ambroszkiewicz J.1, Gajewska J.1, Sands D.2, Milanowski A.2, Laskowska-Klita T.1

1 Zakład Biochemii Klinicznej Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie,
Kierownik: p/o dr n. biol. Joanna Gajewska
2 Klinika Pediatrii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie,
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Milanowski

Key words: bone formation markers, bone resorption markers, cystic fibrosis, children, adolescents

Background
Cystic fibrosis (CF) is the most common lethal autosomal recessive genetic disease. Scientific studies show that adult patients with CF have bone metabolism disturbances mostly caused by increased bone resorption in relation to bone formation. This problem has not been sufficiently resolved in children with CF. There are little data and the results are ambiguous.
The aim of this study was to assess bone formation and resorption processes in children with cystic fibrosis with biochemical bone turnover markers: osteocalcin (OC), bone alkaline phosphatase (BALP), C-terminal cross-linked telopeptide of type I collagen (CTX) and osteoprotegerin (OPG).
Patients and methods
We examined 55 children with CF in age 2-10 years treated in the Institute of Mother and Child in Warsaw. The control group consisted of 28 healthy children in the same age range. Bone turnover markers were determined in serum using immunoenzymatic methods.
Results
In patients with CF we observed increased BALP activity compared to healthy children (133.5 ± 27.6 vs 108.4 ± 22.1 U/L, p<0.01) whereas the value of the second marker of bone formation – OC in this group was lower (62.6  26.5 vs 101.7  20.4 ng/mL, p<0.001). Mean concentration of markers related to bone resorption was lower in patients with CF in comparison to the group of healthy children and amounted to CTX: 1639  461 ng/L vs 1972  304 ng/L (p<0.01) and to OPG: 3.4  1.2 pmol/L vs 4.4  0.8 pmol/L (p<0.05, respectively.
Conclusion
Our preliminary results suggest that children with cystic fibrosis have bone demineralization and imbalance between formation as well as bone degradation process. However, to explain the pathomechanism of those abnormalities more thorough research on a larger group of patients is needed.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s161-162.

P35
PRÓBA OCENY ROZKŁADU ODDZIAŁYWAŃ W MIĘŚNIACH STABILIZUJĄCYCH POSTAWĘ U DZIECI Z OSTEOPOROZĄ IDIOPATYCZNĄ I OBJAWOWĄ

Dobosiewicz K.1, Okrajni J.2, Jędrzejewska A.1, Dumała J.1, Czernicki K.1, Jędrzejek H.1, Szota M.1, Dyner-Jama I.1, Flak M.1
1 Katedra i Klinika Rehabilitacji, Śląska Akademia Medyczna
2 Katedra Mechaniki i Technologii Przeróbki Plastycznej, Politechnika Śląska

Osteoporoza dziecięca sprawia trudności diagnostyczne z uwagi na zróżnicowany i niecharakterystyczny obraz kliniczny. Pierwszym objawem jest ból stóp i brak propulsji chodu, występuje przenoszenie ciężaru ciała na piętę z odciążeniem śródstopia i palców oraz wygórowane odruchy ścięgniste, co skłania do rozpoznania chorób nerwowo-mięśniowych i stanów zapalnych OUN. Przedłużająca się diagnostyka oraz unieruchomienie związane z bólem powoduje dalszy proces odwapnienia kości (zwłaszcza guza piętowego) i pogłębianie zaburzeń postawy ciała i chodu.
Cel pracy
Analiza łańcucha stato-kinetycznego kończyn i tułowia podczas osiowego obciążania szkieletu u dzieci z osteoporozą idiopatyczną. W pracy koncentrowano się na biomechanicznych aspektach zmiany obciążania kończyn dolnych i konsekwencjach tego w postawie ciała w aspekcie rehabilitacji.
Materiał
W okresie 15-letnim w Klinice Rehabilitacji hospitalizowano 15 dzieci w tym: 9 z osteoporozą idiopatyczną, i 6 z osteoporozą objawową, w przebiegu nadczynności tarczycy -3 i przytarczyc – 3.
Metoda: w pracy przedstawiono próbę ujęcia modelowego uwzględniającego najistotniejsze elementy układu mięśniowo-szkieletowego biorące udział w stabilizacji postawy. Model ten opiera się na przybliżeniu kości szkieletu za pomocą układu sztywnych elementów skończonych połączonych przegubami oraz cięgien reprezentujących mięśnie.
Wyniki i omówienie
Opracowano zależności matematyczne opisujące stan równowagi sił w poszczególnych stawach kończyn, miednicy oraz tułowiu w uwarunkowanej bólem postawie i chodzie. Niewielkie zmiany położenia względem siebie i względem środka ciężkości ciała, kości piszczelowej, udowej, miednicy, a przede wszystkim stopy, w sposób istotny wpływają na wielkość obciążeń poszczególnych mięśni jak również obciążeń samych kości.
Przeniesienie obciążenia na guz piętowy oraz zewnętrzną część stopy, przy towarzyszącym przeproście w stawie kolanowym, powoduje odciążenie i następowy zanik mięśnia brzuchatego łydki, przy równoczesnym obniżeniu docisku osiowego w kości piszczelowej z jej następowym odwapnieniem, co wykazano posługując się prostym schematem układu trójprzegubowego, będącego modelem dolnej części kończyny. Wynika z tego możliwość rehabilitacji uwzględniająca korekcję ustawienia w/w elementów i likwidacji patologicznego sprzężenia zwrotnego wywołanego bólem.
Po analizie patologicznego łańcucha statokinetycznego postawy u dzieci z osteoporozą idiopatyczną stwierdzono, że w biomechanice ustawienia tułowia biorą udział dwa elementy:
• wadliwe obciążanie stóp: ustawienie piętowe – wywołujące przeprost w stawach kolanowych, nadmierne przodopochylenie miednicy, zwiększenie lordozy lędźwiowej i spłycenie kyfozy. Wiąże się to z koniecznością kompensacji w/w mechanizmów przez zmianę położenia środka ciężkości ciała.
• zmniejszenie kyfozy piersiowej i powstanie garbu żebrowego przedniego związane jest z równomiernym zmniejszeniem wysokości kolumny przedniej i tylnej kręgosłupa ze względu na scieńczeniem beleczek kostnych bez zmiany ich ilości i obecności sztywnego elementu rusztowania klatki piersiowej, jakim jest mostek.
Opisane mechanizmy mają istotne znaczenie w procesie rehabilitacji, w której stosowano ćwiczenia opracowane przez Prof. Dobosiewicz, uzyskując pełną sprawność ruchową u pacjentów z osteoporozą idiopatyczną w czasie 4-5 lat, a z objawową w okresie 2 lat.
Wnioski
W rehabilitacji dzieci z osteoporozą zasadnicze znaczenie mają:
• likwidacja bólu
• przywrócenie prawidłowego napięcia mięśni posturalnych
• przywrócenie prawidłowej biomechaniki postawy i chodu

P35
RESPONSE DISTRIBUTION IN POSTURE STABILISING MUSCLES IN CHILDREN WITH IDIOPATHIC AND SYMPTOMATIC OSTEOPOROSIS – ATTEMPT OF EVALUATION

Dobosiewicz K.1, Okrajni J.2, Jędrzejewska A.1, Dumała J.1, Czernicki K.1, Jędrzejek H.1, Szota M.1, Dyner-Jama I.1, Flak M.1
1 Department of Rehabilitation, Medical University of Silesia
2 Department of Mechanics and Metalforming, Faculty of Material, Science, Metalling and Transport, Silesian University of Technology, Gliwice, Poland

Introduction
Juvenile osteoporosis causes significant diagnostic problems related to diverse and non-specific clinical evidence. Its first symptoms: pain localised in feet and lack of gait propulsion, often accompanied by excessive tendon reflexes, is often overlooked in early diagnostics and eventually leads to improper diagnosis, including neuromuscular diseases or inflammatory states of the CNS. Delayed diagnostics and immobilisation caused by pain aggravate further process of decalcification, especially of calcanean tuber, and deterioration of body posture and gait pattern.
Aim of the study
The study was aimed on analysis of a statokinetic chain of a lower limb and trunk during axial skeleton load in children suffering from juvenile and adolescent idiopathic osteoporosis. Current work is focused on biomechanical aspects of load changes in lower limbs and related alterations in body posture in view of rehabilitation.
Material
During 15 year period 15 children in various stages of osteoporosis were hospitalised in the Department of Rehabilitation, including 9 suffering from juvenile idiopathic osteoporosis and 6 with symptomatic osteoporosis (3 in the course of hyperthyroidism and 3 with hyperparathyroidism).
Method
Current study presents an attempt to create biomechanical model considering most important elements of musculo-skeletal system responsible for posture stabilization. Musculoskeletal system was approximated with rigid elements connected by joints to simulate bones and their connections and elastic pulls to approximate muscles. Calculations were carried on utilising finite elements method. Model was charged with vertical force acting upon standing and walking. Adequate mathematical formulas, describing balance of forces in the trunk, pelvis and particular joints of lower limbs, were worked out for a chosen model under normal and altered by pain conditions of posture.
Results
Analysis of pathological stato-kinetic chain of posture in children with osteoporosis revealed presence of two fundamental factors influencing position of trunk:
– improper load of feet: carrying body load mostly on heels to relieve instep and toes causes hyperextension in knee joints, redundant inclination of pelvis, lumbar hyperlordosis and thoracic hypokyphosis. These changes require further compensation by alteration of the centre of gravity.
– shallowing of thoracic kyphosis and rising of anterior rib hump is related to parallel decreasing of height of anterior and posterior column of the spine. Such situations occur because of thinning of bone trabeculae without trabeculae quantity loss and biomechanical influence of the sternum, which forms rigid element of a chest framework.
Described mechanisms play important role in the course of rehabilitation. Exercises evolved by Professor K. Dobosiewicz were successfully employed, to be effective in recovery of patients with idiopathic osteoporosis after 4-5 years, and symptomatic osteoporosis after 2 years.
Conclusion
Rehabilitation of children with idiopathic or symptomatic osteoporosis should be focused on:
– suppression of pain
– restoration of normal tension of postural muscles
– restoration of normal posture and pattern of gait.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s179-180.

P34
FEATURES OF ANTHROPOMETRIC INDEXES AND STATUS OF BONE TISSUE OF CHILDREN OF SOCIAL RISK GROUP

Sirotchenko T., Bezkaravayny B., Akimochkina N.

State Medical Universities, Luhansk, Donetsk, Ukraine

Keywords: children, anthropometry, bone tissue, densitometry

Deterioration of the state of environment and some social factors have an impact on the functional state of the bone system (especially on the state of bone mineral density), namely on the possibility of development of osteopenia of the children of socially dangerous categories. The task of pediatrician consists in early diagnostics of these children’s disorders that gives possibility of conducting their adequate therapy and prophylaxis. Among main factors which can influence the development of bone tissue are smoking, disorders of nutrition, social factors – financial difficulties, asocial family, bad habits of parents, low physical activity, presence of chronic diseases of gastroenterology and cordially – vascular types are important. We have determined the high rating of factors, which represent the state of mouth cavity and disorders of bearing.
The estimation of bone mineral density was conducted with screening method (183 orphans – I group; 40 – children of asocial families – II group; 30 – students of general schools – control group). Densitometry was conducted in the area of heel bone, where spongy bone tissue predominates. We studied the parameters of speed of extension the ultrasonic wave in bone tissue – SOS (Speed of Sound), BUA (Broadband Ultrasound Attenuation) and index of bone quality (%) – BQI that determines elasticity and density of bone tissue. These indexes give the possibility to estimate the state of spongy bone tissue. Z-score is used for determination of degree of abnormality of the structural state of bone tissue. Value of Z – score to -1SD is a norm, value from-1SD to -2,5SD is possible to consider as osteopenia. We defined that children of I and II groups have a little higher indexes of SOS, BUA and BQI (relative to control group), but this difference was not reliable. Interest was caused only by the dynamics index of the Z-score as the index of the structural state of bone tissue of children. All indexes of Z-score were in an interval to -2, 0 SD, in other words, in the area of osteopenia, but we defined the dependence of Z-score index on the basic anthropometric indexes. It was clear to us, that the anthropometric indexes of the children with normal bone density were higher than those of children with osteopenia. Children (I and II groups) in 67,8% and 56,9% cases have signs of osteopenia. The indexes of Z-score for the children of the 1st group hesitated from -1,6 SD to -2,1SD on the average, and for the children of the 2nd group arrived at to -2,4SD. Children of control group had high indexes of Z-score only in 37,8% of the cases, but this index did not exceed -1,4SD for girls and -1,6SD for boys on the average. This results cause alarm, because they detect the disorders of plastic processes more than in the half of children from the group of social risk. Development of effective measures, directed on preservation and strengthening of health of the children of social risk group, is to be based not only on information about the common state of health of this contingent, but also on the individual features of physical development and state of bone tissue.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s162-164.

P36
BÓLE KOSTNE I TRUDNOŚCI W PORUSZANIU SIĘ JAKO OBJAWY WIODĄCE W PRZEBIEGU ZABURZEŃ MINERALIZACJI KOŚĆCA U 2 CHŁOPCÓW

Kołłątaj W., Szewczyk L.
Klinika Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej AM w Lublinie.
Adres do korespondencji: Klinika Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej Akademii Medycznej, ul. Chodźki 2, 20-093 Lublin

Słowa kluczowe: osteoporoza, Z -score, bóle kostne, zaburzenia chodu

Wstęp
Zaburzenia mineralizacji kości w wieku dziecięcym sprawiają wiele trudności diagnostycznych. Z powodu błędnego przekonania, iż problem zaburzeń mineralizacji kości jest marginalny w tej grupie wiekowej, pacjenci często przez wiele lat cierpią, nim zostanie postawione właściwe rozpoznanie.
Cel
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie przypadków potwierdzających tezę, iż należy dołożyć wszelkich starań, aby podnosić stan świadomości lekarskiej tak, aby w diagnostyce różnicowej bólów kostnych i zaburzeń motoryki u dzieci częściej uwzględniali także możliwość istnienia zaburzeń mineralizacji tkanki kostnej.
Materiał, wyniki
Przedstawiamy krótki opis historii 2 chłopców, u których diagnostyka nie uwzględniająca zaburzeń mineralizacji kości nie pozwalała, przez długi czas, na postawienie właściwego rozpoznania.
1. Chłopiec M.S. lat 10 612.
Od 10 miesięcy uskarżał się na uporczywe bóle kończyn dolnych, osłabienie mięśniowe, pobolewania kręgosłupa. W wieku 9 8/12 lat rozpoznano u niego „skręcenie stawu skokowego lewego”, co stało się powodem czasowego ograniczenia aktywności ruchowej (3 tygodniowe unieruchomienie kończyny w opatrunku gipsowym). Unieruchomienie nie przyniosło pozytywnych rezultatów. Chłopiec zaczął skarżyć się na bóle obu kończyn dolnych, pojawiły się trudności w chodzeniu, które interpretowano jako zaburzenia równowagi. Pacjent był „obserwowany” przez lekarza rodzinnego, następnie konsultowany przez innych lekarzy. Stawiano kolejne rozpoznania: podejrzenie kolagenozy, podejrzenie boreliozy oraz sugestie polineuropatii.
Ostateczne rozpoznanie – idiopatyczna osteoporoza młodzieńcza. DEXA- BMD L2-L4: 0.531g/cm2; Z -score -normy polskie: -3.28 s.d. Z chwilą poprawy mineralizacji tkanki kostnej całkowite ustąpienie objawów subiektywnych.
2. Chłopiec L. M. lat 16.
Od 7 lat nasilające się bóle stawowe, potem kostne, brak łaknienia oraz znaczne wychudzenie (BMI 16.4 w wieku 16 lat). Od 7 lat diagnozowany przez ortopedów, internistów, reumatologa, pediatrów i rehabilitantów, pojawiały się także sugestie konieczności badania psychiatrycznego. Poza lekami przeciwbólowymi, okresowym unieruchomieniem (w tym łupkami gipsowymi) i witaminami nie stosowano żadnego leczenia. Z uwagi na narastające bóle stawowe, a następnie kostne pacjent ograniczał aktywność ruchową, co między innymi mogło być jednym z czynników wpływających na stopniowe pogłębianie się zaburzeń mineralizacji tkanki kostnej (osteoporoza z unieruchomienia).
Rozpoznanie: osteoporoza w przebiegu zespołu Marfana. DEXA BMD L2-L4 Z-score = -2.6 s.d. W wyniku zastosowanego kilkunastomiesięcznego leczenia i wielokrotnie modyfikowanego schematu terapeutycznego bóle kostne ustąpiły niemal całkowicie (ostatnio: alendronian sodu, -calcidol, NaHCO3, preparaty Ca i Mg) Ustąpienie bólów kostnych wpłynęło pozytywnie na stan psychiczny pacjenta i wzrost jego aktywności ruchowej. Zaobserwowano też wzrost łaknienia (poprawa stanu psychicznego po złagodzeniu dolegliwości).
Wnioski
Przedstawione powyżej informacje stanowią bodziec do szerszego propagowania diagnostyki densytometrycznej u pacjentów pediatrycznych zgłaszających bóle kostne, a zwłaszcza u tych, u których współistnieją trudne do wyjaśnienia zaburzenia motoryki (głównie chodu).

P36
OSTEALGIAS AND DECRESED MOTOR ACTIVITY AS LEADING SYMPTOMS OF BONE MINERAL CONTENT DISORDERS IN 2 BOYS

Kołłątaj W., Szewczyk L.
Department of Paediatric Endocrinology and Neurology, Skubiszewski Medical
University of Lublin, ul. Chodźki 2, 20-093 Lublin, Poland

Keywords: osteoporosis, Z -score, ostealgia, dysbasia.

Introduction
The cases of improper bone mineralization in children make a good deal of diagnostic problems. Because of the convincement, that these diseases are rare, the patients suffer for many years before the right diagnose is made out.
Aim
We present this paper to show the necessity of popularize densitometric methods as paediatric diagnostic procedures, especially in cases with the presence of symptoms suggesting bone mineralization disorders -such as ostealgia and decreased motor activity.
Subjects and results
We present short medical histories of 2 boys with bone mineralization problems suffering for a long time because of the lack of the proper medical diagnosis.
1. Boy M.S. at the age of 10 612.
He has been suffering from nagging pains in lower limbs, deficient muscular power and pains in spine for a period of 10 months. At the age of 9 812 the diagnosis “a sprain of left ankle“ was made, the left limb was plastered and the boy was told to reduce his physical activity for 3 weeks. This therapeutic method has not cured the boy and he started complain of pains in both lower limbs and of dysbasia. These symptoms were interpreted as problems with keeping the body balance. The boy has been diagnosed by some doctors. The diagnoses: suspicion of a collagen disease, borreliosis or polyneuropathy were suggested.
Finally, idiopathic juvenile osteoporosis was diagnosed. These were present all criteria described by Dent (the beginning before the puberty, pains in lower limbs and spine, deficient muscular power, dysbasia and the faulty posture).
The densitometric data were as follows: (DEXA) BMD L2-L4: 0.531g/cm2; (Z –score –polish norm: -3. 28 s.d.). Data from the anamnesis and results of additional investigations were sufficient to exclude the eventuality of secondary osteoporosis.
2. Boy L.M the age of 16.
For 7 years, the boy has been suffering arthralgias, then ostealgias and lack of appetite leading to malnutrition (body mass index 16.4).
For 7 years, the boy has been examined by orthopaedists, internists, a rheumato¬logist, paediatricians and rehabilitants. There have been presented suggestions to perform psychiatric examination. Our patient has been cured only with analgesics and vitamins. From time to time plaster casts were used to immobilize limbs.
Because of intensive pains his locomotion activities had been reduced causing (probably) decrement of bone mineralization (osteoporosis due to immobilisation).
Diagnosis: osteoporosis as a symptom of Marfan’s syndrome. BMD L2-L4 (DEXA) has been estimated at -2.-6 s.d. (significant decrement of mineral bone density).
As the effect of long-lasting and frequently modified therapy the pains have nearly subsided. The therapy (with bisphosphonates (alendronate), α-calcidol with calcium salts and NaHCO3 to force alkalinization) has reduced ostealgias and has had a positive influence on locomotion activity of the patient as well as on state of nutrition.
Conclusions
The informations (presented above) are the arguments for popularization of the densitometry as the very useful diagnostic procedure in paediatrics. These methods should be very useful as diagnostic tools in patients with ostealgias, especially with co-existent decreased motor activity (mainly dysbasia).

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s180-181.

P35
GŁĘBOKIE ZABURZENIA MINERALIZACJI TKANKI KOSTNEJ I ZŁAMANIA PATOLOGICZNE U PACJENTKI Z KWASICĄ METABOLICZNĄ SPOWODOWANĄ STOSOWANIEM LECZENIA PRZECIWPADACZKOWEGO

Kołłątaj W., Szewczyk L.

Klinika Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej AM w Lublinie

Słowa kluczowe: osteoporoza, Z-score, złamania patologiczne, padaczka, topiramate

Wstęp
Zaburzenia mineralizacji tkanki kostnej spowodowane mogą być zarówno przyczynami genetycznymi, jak i zaburzeniami metabolicznymi wynikającymi z działania niekorzystnych czynników pochodzenia egzogennego lub/i endogennego. Wśród czynników egzogennych coraz większa rolę odgrywać zaczynają leki, w tym leki przeciwpadaczkowe.
Cel pracy
Celem pracy jest zwrócenie uwagi na niekorzystne efekty przewlekłej terapii przeciwdrgawkowej na stan mineralizacji tkanki kostnej.
Opis przypadku
O.F. 6-letnia dziewczynka, w wieku 4,5 lat przebyła ciężkie zapalenie opon i mózgu. W następstwie padaczka oraz ciężkie kalectwo ruchowe (niedowład spastyczny czterokończynowy) oraz padaczka wymagająca terapii wielolekowej. Pacjentka otrzymywała różne kombinacje leków przeciwpadaczkowych, w tym przez ponad 1 rok lek Topamax (topiramate). Pacjentka rehabilitowana – w trakcie rehabilitacji 3 krotne złamania patologiczne kości długich. Rtg kości długich – „poroza kości”. W bad DEXA BMD L2-L4 Z–score < -3.2 s.d. Analiza historii choroby dziecka pozwala zakładać, że zaburzenia mineralizacji mogły mieć związek zarówno z efektami ubocznymi stosowanego leku, niedoborem witaminy D, jak i wyraźnie obniżoną aktywnością ruchową – osteoporoza z unieruchomienia. W momencie ustalenia istoty schorzenia gazometria arterializowanej krwi włośniczkowej: pH 7.36, HCO3 akt 19.5 mmol/l (n.: 23-28), pCO2 34 mm Hg (skompensowana kwasica metaboliczna), kalcemie 2.22-2.24 mmol/l, PO4 1.48 mmol/l, ALP 263 U/l, 25OHD 17.3 ng/ml (n. 20-54), 1,25(OH)2D 117.3 pg/ml (n.15-70). II poranna porcja moczu Ca/cr 1.22-1.28 mmol/mmol. Po konsultacji, neurolog dokonał zmiany schematu leczenia. Efekty terapeutyczne są porównywalne z tymi, jakie uzyskano podczas leczenia prep. topiramate. Początkowo stan gospodarki Ca-P, a zwłaszcza tendencja do wysokich kalciurii (Ca/cr 1.0-1.28 mmol/mmol) były wskazaniem do zastosowania jedynie prep.: hydrochlorothiazide, preparatów witaminowych z grupy B oraz witaminy C i E. Dopiero po 3 tygodniach zaistniała możliwość (zmniejszenie kalciurii) do dodatkowego podawania cholecalciferolum, alphadiolum i niewielkich ilości soli wapniowych (rzędu ok. 30 mg Ca elementarnego na kg cc./dobę).
Już po 6 miesiącach leczenia mineralizacja tkanki kostnej (pomimo nadal małej aktywności ruchowej) uległa wyraźnej poprawie (DEXA BMD L2-L4 Z –score -2.4 s.d.). W tym czasie bez epizodów złamań patologicznych.
Wniosek
Leki indukujące kwasice metaboliczną należy stosować ostrożnie, gdyż tego typu terapia grozi bardzo poważnymi zaburzeniami mineralizacji tkanki kostnej i w efekcie złamaniami patologicznymi.

P35
SERIOUS BONE MINERALIZATION DISTURBANCES AND PATHOLOGIC FRACTURES IN THE GIRL WITH METABOLIC ACIDOSIS CAUSED BY ANTIEPILEPTIC THERAPY

Kołłątaj W., Szewczyk L.

Department of Endocrinology and Neurology, Medical University, Lublin, Poland

Key words: osteoporosis, Z-score, pathologic fractures, epilepsy, topiramate

Introduction
Bone mineral density disturbances are caused by some genetic factors as well as metabolic disorders being effects of endogenous and exogenous noxious acting on bone tissue. Among exogenous harmful factors, the very important role play drugs, especially those being applied as elements of long-term treatments. To quote examples to support this, antiepileptic drugs are usually mentioned.
Aim of the study
In this paper we want to present the possible harmful effects of long-term antiepileptic treatment on bone tissue mineralization.
Case report
O.F. the 6 years old girl, at the age of 4.5 she had been suffering from purulent meningoencephalitis. As a consequence serious physical disability (spastic tetraparesis) and epilepsy appeared. Among other antiepileptic drugs she has been taking Topamax (topiramate) – therapy lasted for more than a year.
In meantime in the course of rehabilitation procedures (carried out because of her physical disability) 3 episodes of pathologic fractures appeared.
X-ray examination: “osteoporosis” suggestions. DEXA BMD L2-L4 Z –score < -3.2 s.d.
The patient’s medical history suggests that the bone mineralization disturbances were caused by side effects of mentioned therapy, vitamin D insufficiency, as well as by hypoactivity (spastic tetraparesis)- immobilization osteoporosis.
When the diagnosis was settled, the following laboratory data were achieved: arterial blood gasometry- pH 7.36, HCO3 actual 19.5 mmol/l (n.: 23-28), pCO2 34 mm Hg (compensated metabolic acidosis), serum calcium 2.22-2.24 mmol/l, PO4 1.48 mmol/l, ALP 263 U/l, 25OHD 17.3 ng/ml (n.: 20-54), 1,25(OH)2D 117.3 pg/ml (n. (15-70). Fasting urinary calcium/creatynine ratio (UCa/creatynine ratio) 1.22-1.28 mmol/mmol (normal values up to 0.5).
Because of these problems, the neurologist changed scheme of antiepileptic therapy (topiramate became eliminated). Clinical neurological effects are much the same, as before. At first, because of high UCa/creatynine ratios the patient was cured with the help of hydrochlorothiazide and vitamins B, C and E. 3 weeks later, when the calciuria was normalized, cholecalciferolum, alphadiolum and not much calcium salts (up to 30 mg elementary calcium/kg body mass daily were given to this girl).
During 6 months of described therapy, bone mineralization (instead of unsatisfied motor activity) significantly increased (DEXA BMD L2-L4 Z –score -2.4 s.d.). In this time pathological fractures did not appeared.
Conclusion
The special attention must be paid to drugs inducing metabolic acidosis, because they cause serious bone mineral disturbances leading to pathological fractures.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s164.

P37
ZAWARTOŚĆ TRANSFORMUJĄCEGO CZYNNIKA WZROSTU – BETA 1 W WARSTWIE PODCHRZĘSTNEJ GŁOWY KOŚCI UDOWEJ KORELUJE Z NASILENIEM ZMIAN ZWYRODNIENIOWYCH STAWU BIODROWEGO

Zgoda M.,1 Pączek L.,2 Bartłomiejczyk I.,.2 Chmielewski D.,1 Siemińska J.,3 Górecki A.1
1 Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Akademii Medycznej w Warszawie; 02-005 Warszawa; ul. Lindleya 4
2 Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Warszawie
3 Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Akademii Medycznej w Warszawie

Słowa kluczowe: choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego; transformujący czynnik wzrostu-beta

Celem pracy była ocena zależności pomiędzy zawartością transformującego czynnika wzrostu-beta 1 (TGF-β1) w warstwie podchrzęstnej głowy kości udowej a stopniem nasilenia zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego w przebiegu choroby zwyrodnieniowej. Do badania włączono 24 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego. Bioptaty kostne pobrano w czasie operacji endoprotezoplastyki totalnej stawu biodrowego. Oznaczenie zawartości TGF-β1 przeprowadzono z wykorzystaniem metody immunoenzymatycznej ELISA. Stopień nasilenia zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego oceniano z wykorzystaniem klasyfikacji Kellgrena-Lawrence’a, oraz analizując minimalną szerokość szpary stawowej na zdjęciach rentgenowskich.
Zawartość TGF-β1 w przeliczeniu na białko całkowite była wprost proporcjonalna do stopnia nasilenia zmian zwyrodnieniowych. Średnia zawartość TGF-β1 w grupie chorych z najmniej nasilonymi zmianami zwyrodnieniowymi (zakwalifikowanymi do grupy II-giej wg klasyfikacji Kellgrena-Lawrence’a) wynosiła 0,86 pg/μg i była istotnie statystycznie niższa (p0,05) w porównaniu do grupy chorych z największym nasileniem zmiany zwyrodnieniowych (grupa IV), gdzie średnia zawartość TGF-β1 w warstwie podchrzęstnej głowy kości udowej wynosiła 1,72 pg/μg.
Uzyskane wyniki potwierdzają rolę TGF-β1 w etiopatogenezie zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego.

P37
THE CONTENT OF TRANSFORMING GROWTH FACTOR – BETA 1 (TGF-Β1) IN SUBCHONDRAL BONE OF THE FEMORAL HEAD CORRELATES WITH THE SEVERITY OF OSTEOARTHRITIS OF THE HIP

Zgoda M.,1 Pączek L.,2 Bartłomiejczyk I.,2 Chmielewski D.,1 Siemińska J.,3 Górecki A.1
1 Department of Orthopaedics and Traumatology of the Locomotor System; The Medical University of Warsaw
2 Department of Immunology, Transplantology and Internal Medicine; The Medical University of Warsaw
3 Department of Experimental and Clinical Physiology; The Medical University of Warsaw, Poland

Keywords: hip osteoarthritis; transforming growth factor-beta

The aim of the study was to determine the relationship between the content of Transforming Growth Factor-beta 1 (TGF-β1) in subchondral bone of the femoral head and the severity of osteoarthritic changes of the hip joint and in relation to minimal width of the joint space. 32 samples of subchondral bone were collected from patients with hip osteoarthritis during total hip replacement. The content of TGF-β1 was measured with the use of enzyme-linked immunoassay (ELISA).
We found statistically significant correlation between the content of TGF-β1 in subchondral bone and the severity of osteoarthritic changes. The content of TGF-β1 was directly proportional to the severity of osteoarthritic changes assessed by the Kellgren-Lawrence classification. The mean content of TGF-β1 in patients with minimal changes of the hip joint, classified as type II was 0,86 pg/μg, in comparison to the mean content of TGF-β1 in patients with severe osteoarthritis changes of the hip joint (group IV) where it was 1,72 pg/μg.
The results confirm the mutual role of TGF-β1 in the development of osteoarthritis of the hip joint.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s181.

P36
EFFECTIVENESS OF COMPLEX GLUKOSAMIN SULPHATE SUBSTANCE IN TREATMENT OF PAIN SYNDROME UNDER KNEE OSTEOARTHRITIS

Povoroznyuk V. V., Dzerovych N. I.

Department of Clinical Physiology and Pathology of Locomotor Apparatus, Institute of Gerontology AMS Ukraine, Kiev, Ukraine

The research was aimed at evaluating the effectiveness of complex glukosamin sulphate substance (A), (250 mg glucosamin sulphate, 200 mg chondroitin sulphate and 100 mg ibuprofen). The first group included 16 patients (aged 64,2±1,9 years) with knee osteoarthritis of II-III stages, according to Кеllgren-Lourenz. The control group included 16 patients with the same diagnosis (aged 63,9±1,7 years), who took other type of complex glukosamin sulphate substance (B) (500 mg glucosamin hydrochloride and 400 mg chondroitin sulphate). The following methods of study were used: Mc-Gill questionnaire, VAS, Leken index, Womac scales, determination of life quality by EuroQol 5D scale.
After two weeks of treatment, patients taking substance (A) observed a reliable decrease of pain syndrome by Womac scale (before treatment 58,5 ± 5,5; after two weeks 40,7 ± 5,9; t=2,38; р=0,037), decrease of constraint in movements (index before treatment 57,8 ± 6,5; after two weeks 36,7 ± 6,3; t=2,65; р=0,022), improvement of index of everyday activity (before treatment 64,6 ± 4,1; after a fortnight – 44,0 ± 6,1; t=2,82; р=0,017). Over a month intensity of pain in the knee lowered in the group taking substance (A), according to VAS scale (before treatment 55,0 ± 3,1; over a month 44,2 ± 4,9; t=2,32; р=0,041), according to Womac scale (before treatment 58,5 ± 5,5; over a month 38,7 ± 5,7; t=2,45; р=0,032). Constraint of movement also decreased, according to Womac scale (before treatment 57,8 ± 6,5; over a month 37,5 ± 7,2; t=2,96; р=0,013) and index of everyday activity improved (before treatment 64,6 ± 4,1; over a month 42,1 ± 5,4; t=3,51; р=0,005). A month after patients ceased taking the drug, intensity of pain remained lower in comparison with indexes before treatment: by VAS scale (before treatment 55,0 ± 3,1; over a month – 39,0 ± 4,1; t=2,26; р=0,049), by Womac scale (before treatment 58,5 ± 5,5; over a month -41,1 ± 5,5; t=1,40; р=0,20).
However, the given indexes were lower than before treatment (57,8 ± 6,5 and 64,6 ± 4,1, respectively). In the group taking substance (B), intensity of pain syndrome certainly decreased after two months of treatment, according to VAS scale (before treatment – 50,9 ± 3,9; after two months- 42,7 ± 4,6; t=3,1; р=0,011), Womac pain scale (before treatment – 47,0 ± 5,3; after two months- 30,4 ± 6,5; t=2,89; р=0,016).
Hence, complex glukosamin sulphate substance (A) is instrumental in rapid decrease of intensity of the pain syndrome (after two weeks) in patients with knee osteoarthritis. Over a month after cessation of preparation taking, positive effect remains: knee pain is significantly lower in comparison with indexes before treatment; constraint index increases and index of everyday activity aggravates. Herewith, the given indexes remain lower than before treatment. The analgesic effect after taking other type of complex glukosamin sulphate substance (B) becomes noticeable after two months when it is followed by the essential decrease of constraint index, improvement of index of everyday activity. Quality of life significantly improved in patients of both groups.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s165-166.

P38
CARTILAGE OLIGOMETRICMATRIX PROTEIN (COMP) IN SUBJECTS WITH EARLY OSTEOARTHRITIS OF THE KNEE JOINTS

Tamm A.,1 Kumm J.,1 Tamm Ann, 1 Veske K.,2 Lintrop M.,2 Hansen Ü.
1 University of Tartu, Estonia, Tartu, Faculty of Medicine,
2 Tartu University Clinics, Department of Radiology, Estonia

Keywords: COMP, early knee osteoarthritis, population

Elevated serum COMP levels are considered to be predictive of progression of knee OA. At the same time COMP is not unique to cartilage but found also in tendons and synovia.
Aim
To examine links between serum COMP and clinical and radiological parameters in subjects with early OA of the knees.
Material
142 persons 32 – 55 years of age, mean 45 ± 6 (SD), 74% of those with knee problems of that age group from the list of one family physician, were studied. In 90% of the persons knee complaints had lasted over three months. Among them 83 (58%) were women and 59 (42%) were men.
Methods
(i) Person’s ability to use the knees was tested, and knee joints were investigated (ii) radiographically as well as (iii) sonographically. Radiographically, neither joint surface of the knee (tibiofemoral, TF and patellofemoral, PF) revealed any alterations in 25% of the subjects. First grade OA was found in 46% and second or third grade OA in 29% of the subjects. Advanced OA (II+III) occurred more frequently on PF joint surface (chi-square 31.3, P=0.000). Serum COMP levels were measured by an ELISA utilising two monoclonal antibodies against antigenic determinants on the human COMP molecule (AnaMar Medical, Lund). All the samples were determined twice with intra-assay coefficient of variation < 6 %.
Results
We did not observe correlations between the S-COMP levels and radiographic OA of TF nor PF compartments. More detailed analyses demonstrated significant difference in S-COMP levels for men and women (the medians 12.1 and 9.8 U/L, respectively, p= 0.0004). Among men there were relatively more persons having physically hard labour.
For women, S-COMP levels significantly correlated with age (rho = 0.322, p=0.003), tibial (rho= 0.287, p= 0.019) and PF osteophytes (0.235, p= 0.032), as well as with thickness of quadriceps tendon (left rho = 0.256, p = 0.035).
For men, only correlation between S-COMP and sonographic changes in menisci (rho 0.358, p= 0.025) was observed.
Using the combination of variables as presence of TF and PF osteophytes, thinning of the cartilage of PF facet and femoral intercondylar angle, the regression models permitted to predict 20-21 % of the variability of S-COMP in women. The model did not predict S-COMP for men. For them other parameters were acting.
Conclusions
1. Interpreting changes of S-COMP one must differentiate the results by gender.
2. Correlations between S-COMP level and osteophytes of the knee joint conform to the view that S-COMP elevates in case of early-stage OA.
3. Sonographic examination revealed a significant contribution of PF cartilage, tendon and menisci to the variability of S-COMP in women.
4. Our results confirm origin of COMP from several tissues.

P38
BIAŁKA OLIGOMETRYCZNE MACIERZY CHRZĄSTKI (COMP) U OSÓB Z WCZESNYMI ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI STAWÓW KOLANOWYCH

Tamm A.,1 Kumm J.,1 Tamm Ann, 1 Veske K.,2 Lintrop M.,2 Hansen Ü.
1 University of Tartu, Estonia, Tartu, Faculty of Medicine,
2 Tartu University Clinics, Department of Radiology, Estonia

Słowa kluczowe: oligomeryczne białko macierzy chrząstki COMP, wczesna choroba zwyrodnieniowa stawów, populacja

Podwyższony poziom COMP w surowicy uważa się za czynnik prognostyczny postępów choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych. Jednocześnie COMP nie występuje jedynie w tkance, ale również w ścięgnach i w mazi stawowej.
Cel
Zbadać związek pomiędzy COMP w surowicy a parametrami klinicznymi i radiologicznymi u osób z wczesną chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych.
Materiał
Zbadano 142 osoby w wieku 32-55 lat, średio 45 ± 6 (SD), z listy lekarza rodzinnego, z których 74% miało problemy z kolanami. U 90% tych osób problemy z kolanami trwały ponad 3 miesiące. Wśród nich było 83 (58%) kobiet i 59 (42%) mężczyzn.
Metody
Testowano zdolność (i) używania kolan przez badane osoby oraz stawy kolanowe (ii) radiologicznie i (iii) ultrasonograficznie. W 25% przypadków badanie radiologiczne nie wykazało żadnych zmian w powierzchniach stawowych (piszczelowo-udowa – TF, rzepkowo-udowa – PF). Choroba zwyrodnieniowa I stopnia występowała u 46% a II lub III stopnia u 29% osób. Zaawansowana choroba zwyrodnieniowa (II+III) występowała częściej w rzepkowo-udowej powierzchni stawu (chi-square 31.3, P=0.000). Poziom COMP w surowicy mierzono za pomocą testu ELISA używającego 2 przeciwciał monoklonalnych przeciwko antygenowym determinantom molekuł ludzkiego COMP (AnaMar Medical, Lund). Wszystkie próbki były dwukrotnie badane ze współczynnikiem oznaczalności < 6 %.
Wyniki
Nie zaobserwowaliśmy korelacji pomiędzy poziomem COMP w surowicy oraz radiologicznym OA powierzchni stawowych TF i PF. Dokładniejsze analizy ukazały znaczące różnice w poziomach COMP u mężczyzn i kobiet (średnio 12.1 i 9.8 U/L, odpowiednio, p= 0.0004). Wśród mężczyzn było relatywnie więcej osób wykonujących ciężką pracę fizyczną.
U kobiet poziom COMP w surowicy znacząco korelował z wiekiem (rho = 0.322, p=0.003), piszczelowymi osteofitami (rho= 0.287, p= 0.019) oraz osteofitami rzepkowo-udowymi (0.235, p= 0.032), jak również z grubością ścięgien mięśnia czworgłowego uda (lewe rho = 0.256, p = 0.035).
U mężczyzn zaobserwowano jedynie korelacje między COMP a zmianami w USG łąkotki (rho 0.358, p= 0.025).
Używając kombinacji zmiennych oraz obecności osteofitów TF i PF, zcieńczenie tkanki powierzchni rzepkowo-udowej oraz kąta miedzykłykciowego, model regresji pozwolił przewidzieć 20-21% zmiennosci poziomu COMP u kobiet. Model nie przewidywał poziomu COMP u mężczyzn, dla nich używano innych parametrów.
Wnioski
1. Interpretując zmiany poziomu COMP w surowicy należy rozróżnić wyniki w zależnosci od wieku.
2. Korelacje pomiedzy poziomem COMP a osteofitami w stawach kolanowych skłaniają do poglądu, że poziom COMP w surowicy wzrasta w przypadku wczesnej choroby zwyrodnieniowej.
3. Badanie ultrasonograficzne wykazało znaczące wpływ tkanki na powierzchni rzepkowo-udowej, ścięgien oraz łąkotki na zróżnicowanie poziomu COMP u kobiet.
4. Nasze badania potwierdzają, że COMP wywodzi się z kilku różnych tkanek.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s182.

P37
INFLUENCE OF DAILY PHISICAL ACTIVITY ON BONE MINERAL DENSITY IN POSTMENOPAUSAL WOMAN WITH COXARTHRISIS

Milenovic N.1, Devecerski G.2, Popovic B.1, Vasic B.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Key words: osteoporosis, coxarthrosis, physical activity, postmenopausal woman

Introduction
One of common problem in postmenopausal woman is problem with reduced Bone Mineral Density (BMD). This could be more outstanding in patient with coxarthrosis, in who special way of living, which was cause on nature disease, could produce many problems in daily activity and also leave patient physically less active.
Aim
The aim of study was to establish how daily physical activity influence on BMD in postmenopausal woman with coxarthrtosis.
Material and methods
We examined 80 post-menopausal women (age 40-80) who were in post-menopause more than 12 months. All patients had coxarthrosis which was verified and now in grade II and III of Kellgren & Lawrence radiographic scale. Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry. We used scale Body Mass Index (BMI), National Health Center Statistic Criteria and self-evaluation of health by patients.
Results
Average body mass was 73.125 kg (55.5-97.1) and body height was 1.56 cm (1.45-1.67) which was indicated that our patient was globally short female. Average BMI was 29.843 kg/m2 (23.32-37.89) which indicate that we had overweight patient (around 50% of our patient were belong in group of overweight patient). In 60% of our patient menopause started before 45 years old, and our entire patient were in post-menopause more than 12 months. Estimated BMD was 0.353g/cm2 (0.176-0.779). Average T-score was -2.25 (-3.6 till -0.2) which was indicated on osteopenia, which was also be in correlation with value of Z-score -1.485 (-2.7 till -0.1). We could find any statistically significant correlation between period of starting menopause and value of T and Z score. We found statistically significant correlation (r=0.447: p=0.0048) between BMI and estimated BMD which indicated that patient with higher value of BMI could have better BMD, which is in aggregation with fact that underweight could be risk factor for osteoporosis. Evaluating daily physical activity, according to walking more that 5 km per day, we found that 70% of our patient did not walk more than 5 km per day, which may be cause of their basic disease, and we did not find significant influence on BMD and T or Z score but in group of patient who daily practice static exercises, which was around 60% of our patients, we found statistically significant correlation between daily exercise and BMD (r=0.445, p=0.039) and T score (r=0.429; p=0.049) which indicated positive influence on BMD.
Conclusion
Daily practice of static exercises patient with coxarthrosis could positively influenced on increase BMD and bettering state of their bone which reduced many complications which is connected with basic disease.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s166-167.

P39
SKUTECZNOŚĆ WISKOSUPLEMENTACJI W TERAPII ZAMIN ZWYRODNIENIOWYCH STAWU KOLANOWEGO – WYNIKI 1-ROCZNEJ PROSPEKTYWNEJ KONTROLOWANEJ OBSERWACJI

Sosin P.,1,2 Ciszek E.,1 Bac A.,1 Czechowska D.1
¹ Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Zakład Ortopedii AWF Kraków
² Specjalistyczna Poradnia –Ortopedyczna, NZOZ „PROMED” Kraków

Słowa kluczowe: osteoartroza, wiskosuplementacja, kolano, Hylan

Wstęp
Wiskosuplementacja jest stosunkowo nową metodą terapii zmian zwyrodnieniowych. Od kilku lat zajmuje uznane miejsce w standardach leczenia osteoartrozy stawu kolanowego licznych towarzystw reumatologicznych i ortopedycznych. Opublikowane badania dotyczą w większości materiału chorych o bardzo różnorodnym stopniu nasilenia choroby. Praca jest ocena skuteczności tej formy leczenia u pacjentów o podobnym stadium zaawansowania zmian zwyrodnieniowych kolana.
Cel pracy
1/ Ocena efektu analgetycznego terapii hylanem G-F 20 2/ Ocena poprawy wydolności funkcjonalnej po zastosowaniu wiskosuplementacji hylanem G-F 20. 3/ Ocena trwałości efektów wiskosuplementacji hylanem G-F 20. 4/ Analiza powikłań terapii Hylanem G-F 20.
Materiał i metoda
Badanie prospektywne, kontrolowane. Grupa badana: 23 kobiety i 2 mężczyzn w wieku od 53 do 78 lat (średnio: 65 lat). Grupa kontrolna: 24 kobiety i 1 mężczyzna w wieku od 50 do 75 lat (średnio 62 lata). W obu grupach stopień nasilenia zmian zwyrodnieniowych w badaniu radiologicznym osiągnął stopień II wg skali Kellgrena-Lawrencea. Obie grupy w trakcie obserwacji otrzymywały podobne leczenie farmakologiczne (meloksykam 7,5mg/d, oraz doraźnie paracetamol) i fizjoterapeutyczne (fonoforeza z etofenamatem, magnetoterapia, kinezyterapia). Poza tym w grupie badanej pacjenci mieli wykonane 3-krotne iniekcje dostawowe do stawów kolanowych preparatu hylan 20 G-F w ilości 2 ml każda w odstępach tygodniowych. Oceny nasilenia dolegliwości bólowych i wydolności funkcjonalnej dokonano za pomocą wizualnej analogowej skali bólu (VAPS) oraz skali WOMAC. Oceną wykonano w: 0, 1, 2, 3, 6, 12, 24 tygodniu i w rok po rozpoczęciu obserwacji.
Wyniki
Uzyskane wyniki dla grupy badanej wyniosły: 84% wyników dobrych i 16% złych. Odpowiednio dla grupy kontrolnej: 68% wyników dobrych i 32% złych. W grupie badanej nie stwierdzono powikłań miejscowych wiskosuplementacji.
Wnioski
Terapia przy użyciu hylanu G-F 20 jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia osteoartrozy. Zastosowanie wiskosuplementacji wyraźnie zmniejsza ból i poprawia funkcję pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi kolan niezależnie od stosowanych innych metod terapii. Po roku obserwacji pozytywne efekty wiskosuplementacji utrzymują się u 70 % pacjentów. Warunkiem dobrego i trwałego efektu po zastosowaniu w terapii osteoartrozy hylanu G-F 20 jest prawidłowa kwalifikacja pacjentów do tego typu leczenia.

P39
EFFICACY OF WISCOSUPPLEMENTATION IN THERAPHY OF KNEE OSTEOARTHRITIS – 1-YEAR PROSPECTIVE CONTROLLED OBSERVATION

Sosin P.,1,2 Ciszek E.,1 Bac A.,1 Czechowska D.1
¹ Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Zakład Ortopedii AWF Kraków, Poland
² Specjalistyczna Poradnia –Ortopedyczna, NZOZ „PROMED” Krakow, Poland

Keywords: osteoarthrosis, viscosupplementation, knee, Hylan

(English version of the abstract not submitted)

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s183-184.

P38
OCENA WYNIKÓW ARTROSKOPOWEJ REKONSTRUKCJI WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM ZASTOSOWANEJ TECHNIKI OPERACYJNEJ

Stolarczyk A.1,2, Nagraba Ł1, Mitek T.1, Kołodziejski P.1

1 Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie
2 Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie

Słowa kluczowe: więzadło krzyżowe przednie, rekonstrukcja

Wstęp
Leczenie uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego stanowi istotny problem kliniczny. Dotyczy on osób młodych, czynnych zawodowo i uprawiających sport. Aktualnie stosowaną metodą leczenia jest artroskopowa rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego.
Materiał
Materiał stanowili pacjenci leczeni w Klinice Ortopedii i Rehabilitacji
II Wydziału Lekarskiego od stycznia 2002 do września 2003 roku.
Wiek pacjentów wahał się od 17 do 51 roku życia. Wykonano 60 rekonstrukcji więzadła
krzyżowego przedniego, przebadano 43 pacjentów, u których zastosowano artroskopową rekonstrukcję więzadła krzyżowego przedniego z zastosowaniem autologicznych przeszczepów z więzadła rzepki oraz ścięgna m. półścięgnistego i smukłego.
Metoda
Pacjentów podzielono na dwie grupy. Pierwszą grupę składającą się z 23 osób, poddano rekonstrukcji metodą więzadła rzepki. Drugą grupę liczącą 20 pacjentów poddano rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego za pomocą przeszczepu z ścięgien m. półścięgnistego i smukłego. W ocenie posłużono się skalą: Lysholma, IKDC oraz KOOS.
Wyniki
W skali Lysholma pacjenci, u których zastosowano rekonstrukcje WKP z użyciem pasma centralnego więzadła rzepki (podgrupa I) uzyskali 70,52 pkt, natomiast pacjenci, u których zastosowano rekonstrukcję WKP z użyciem ścięgien mięśnia półścięgnistego i smukłego (podgrupa II) uzyskali 74 pkt.
Pacjenci bez wcześniejszych urazów operowanego stawu kolanowego uzyskali odpowiednio: podgrupa I 69,9 pkt., podgrupa II 77 pkt.
Pacjenci z wcześniejszymi urazami operowanego stawu kolanowego uzyskali odpowiednio: podgrupa I 71,08 pkt., podgrupa II 70,33 pkt.
W skali IKDC pacjenci
z podgrupy I uzyskali średni wynik 76,12 pkt., natomiast pacjenci z podgrupy II 82,74 pkt.
Pacjenci bez wcześniejszych urazów operowanego stawu kolanowego uzyskali odpowiednio: podgrupa I 69,31 pkt., podgrupa II 79,22 pkt.
Pacjenci z wcześniejszymi urazami operowanego stawu kolanowego uzyskali odpowiednio: podgrupa I 82,37pkt., podgrupa II 86,65 pkt. w skali KOOS:
We wszystkich podskalach pacjenci uzyskali zadowalające wyniki.
Wnioski
Na podstawie analizy zebranych w badanej grupie pacjentów danych można wysnuć wniosek, że mimo iż rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego za pomocą pasma centralnego więzadła rzepki jest „złotym standardem” to pooperacyjne wyniki pacjentów, u których zastosowano rekonstrukcję przy użyciu autoprzeszczepu ze ścięgna mięśnia półścięgnistego i smukłego są bardzo zachęcające.

P38
THE COMPARISON OF TWO METHODS OF ARTHROSCOPIC ANTERIOR CRUCIATE LIGAMENT RECONSTRUCTION.

Stolarczyk A.1,2, Mitek T.1, Nagraba Ł.1, Kołodziejski P.1

1 Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie
Kierownik:Prof. dr hab. med. Jarosław Deszczyński
2 Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie
Kierownik: dr n. med. Artur Stolarczyk

Key words: anterior cruciate ligament, ACL, reconstruction

Introduction
Treatment of anterior cruciate ligament injuries is a major clinical problem. It concerns young, active and sport practicing people. Arthroscopic anterior cruciate ligament reconstruction is currently used surgical procedure.
Materials
The study included patients treated between January 2002 and September 2003 in Orthopedics and Rehabilitation Clinic of Bródnowski Hospital in Warsaw. The age of our patients ranged form 17 to 51 years.
60 anterior cruciate ligament reconstructions were performed and 43 of the patients, who underwent arthroscopic anterior cruciate ligament reconstruction with use of patellar ligament or semitendinosus and gracilis muscles tendons autografts, were evaluated.
Methods
The patients were divided into two groups. Group I consisted of 23 patients, underwent arthroscopic anterior cruciate ligament reconstruction using patellar tendon autograft. Group II consisted of 20 patients underwent arthroscopic anterior cruciate ligament reconstruction using semitendinosus and gracilis tendons autograft.
Lysholm, IKDC, KOOS scales were used to evaluate the function of the operated knees.
Results
Analysis of results aquired in all evaluation scales showed despite the fact that patellar tendon autograft reconstruction is a „gold standard”, postoperative results of patients who underwent reconstruction with semitendinosus and gracilis tendons autografts are encouraging.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s167-168.

P40
HAMOWANIE WYDALANIA WSKAŹNIKA DEGRADACJI CHRZĄSTKI PO 12 MIESIĄCACH LECZENIA RALOKSYFENEM KOBIET Z GONARTROZĄ I OSTEOPENIĄ

Daniluk S.,1 Badurski J.E.,1 Busłowska J.,2 Holiczer W.,3 Dobreńko A.,1 Jeziernicka E.,1 Nowak N.1
1 Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych w Białymstoku, ul. Waryńskiego 6/2; Białystok
2 Szpital Wojewódzki w Białymstoku;
3 Politechnika Białostocka

Słowa kluczowe: gonarthritis, raloksyfen, markery kostne i chrzęstne

Większość leków antyresorpcyjnych stosowanych w osteoporozie hamuje wydalanie wskaźników degradacji chrząstki, a niektóre pobudzają chondrocyty i wywierają protekcyjny wpływ na eksperymentalne artropatie u zwierząt. Spośród nich, estrogeny i raloksyfen (RLX) z grupy SERM nie tylko hamują resorpcję kości, ale i oddziałują receptorowo na chondrocyty. O ile hamujący wpływ estrogenów i HRT na postęp osteoartrozy kolan jest już dobrze udokumentowany, o tyle brak doniesień o podobnym działaniu RLX.
Celem pracy była ocena wpływu 12-miesięcznego leczenia raloksyfenem kobiet w średnim wieku z osteopenią i chorobą zwyrodnieniową kolan (gonartrozą, ch.z.k.) na wskaźniki degradacji chrząstki i markery przebudowy kości.
Badanie przeprowadzono u 65 kobiet w wieku 52-79, średnio 65,4 lat, z rozpoznaną – wg kryteriów ACR i w 1-3 stopniu zaawansowania wg Kellgrena i Lawrensa – ch.z.k., z niską masą kostną (BMD o T-score pomiędzy –1.- i –2.5 w sz.k.u. i w kręgosłupie L1-L4), bez przeciwwskazań do leczenia raloksyfenem. Pacjentki losowo przydzielano do grupy kontrolnej (C), przyjmującej wapń z wit. D, bądź do grupy leczonej (E) j.w. plus 60 mg raloksyfenu, RLX (EVISTA f-my Eli Lilly) dziennie, w przybliżonym stosunku liczbowym 1:2. Uczestniczki obu grup przyjmowały wapń do dawki dziennej 1200 mg, witaminę D3 800 I.U, oraz w razie bólu, tramadol 1-2 x 50 mg/dobę. Ocenę wpływu RLX na chrząstkę stawową oparto o pomiary wydalania z moczem specyficznego dla chrząstki C-terminalnego tetrapeptydu kolagenu typu II (CTX-II) i w przeliczeniu na kreatyninę w moczy (CTX-II/Kr) oraz oligometrycznego białka macierzy chrzęstnej (COMP) metodą ELISA. Przebudowę kości monitorowano: izoenzymem kostnym fosfataza zasadowej (FOS), osteoprotegeryną (OP), C-terminalnym tetrapeptydem kolagenu typu I (CTX-I) i rozpuszczalnym aktywatorem receptora NF-kappa-B (sRANKL) metodą ELISA. Pacjentki badano i w/w wskaźniki badano przed i po 3, 6 i 12 miesiącach leczenia.
Wyniki: Regresyjna analiza zmian w czasie wykazała statystycznie znamienny spadek OP, CTX-II, CTX-II/Kr w grupie E, przy braku jakichkolwiek zmian markerów w C. Wobec stanu sprzed leczenia, spadek wydalania CTX-II jak i CTX-II/Kr po 12 miesiącach wyniósł odpowiednio30% i 40% w grupie E. Nie wykazano różnic w czasie i pomiędzy grupami C i E w markerach metabolizmu kostnego, ani ich korelacji z wskaźnikami degradacji chrząstki, ani w zachowaniu się COMP. Wykazano jednocześnie (1) istotne statystycznie różnice między średnimi indeksów klinicznych WOMAC i CTX-II i CTX-II/Kr w grupie E i C.
Wniosek: Statystycznie istotny spadek wydalania CTX-II i CTX-II/Kr, przy równoczesnym, znamiennym obniżeniu indeksu WOMAC u osób leczonych (E), wobec braku podobnych zmian w grupie kontrolnej (C), przemawia za leczniczym wpływie RLX na zmniejszenie degradacji chrząstki, przy równoczesnej poprawie funkcji kolan i zmniejszeniu dolegliwości. Nie ujawniła się interakcja pomiędzy metabolizmem chrząstki i kości.
Piśmiennictwo: 1. Badurski J., Daniluk S.: XIII Zjazd PTOA i PFO Kraków 2005.

P40
DEPRESSION OF CHONDRAL DEGRADATION MARKER RELEASE AFTER 12 MONTH OF RALOXIFENE TREATMENT IN WOMEN WITH OSTEOPENIA AND KNEE OSTEOARTHRITIS

Daniluk S.,1 Badurski J.E.,1 Busłowska J.,2 Holiczer W.,3 Dobreńko A.,1 Jeziernicka E.,1 Nowak N.1
1 Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych w Białymstoku, ul. Waryńskiego 6/2; Białystok, Poland
2 Szpital Wojewódzki w Białymstoku, Bialystok, Poland
3 Politechnika Białostocka, Poland

Keywords: gonarthritis, raloxifene, bone and cartilage markers

(English version of the abstract not submitted)

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s184-185.

P39
CZAS OCZEKIWANIA JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA POOPERACYJNĄ JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PODDANYCH PIERWOTNEJ ENDOPROTEZOPLASTYCE STAWU BIODROWEGO

Stolarczyk A.1,2, Nagraba Ł.1, Mitek T.1

1 Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie
2 Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie

Wstęp
Jak wynika z poruszającego ten temat piśmiennictwa światowego, ostateczny efekt kliniczny leczenia metoda protezoplastyki zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest czas od wystąpienia pierwszych objawów choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego do operacji.
Cel
Celem pracy jest ocena wpływu czasu oczekiwania na protezoplastykę od wystąpienia pierwszych objawów klinicznych choroby zwyrodnieniowej na pooperacyjną jakość życia.
Materiał metoda
Materiał pracy stanowili pacjenci poddani operacji totalnej protezoplastyki stawu biodrowego w okresie od stycznia 2001 do maja 2006 roku.
Retrospektywna analiza objęła dokumentację medyczną pacjentów ze szczególnym uwzględnieniem chorób przewlekłych oraz BMI. Jakość życia ocenioną używając skali WOMAC
Pacjentów podzielono na grupy w zależności od czasu oczekiwania na THR
Grupa I – czas oczekiwania do 1 roku
Grupa II – czas oczekiwania od 1 do 2 lat
Grupa III – czas oczekiwania od 2 do 3 lat
Grupa IV – czas oczekiwania powyżej 3 lat
Wszystkie grupy były porównywalne co do wieku i BMI.
Wyniki
W skali oceny jakości życia Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index pacjenci z grupy I uzyskali lepsze średnie wyniki niż pacjenci z grup II, III i IV.
Wnioski
Długi czas oczekiwania pacjentów cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego na pierwotną protezoplastykę stawu biodrowego istotnie negatywnie wpływa na efekty kliniczne leczenia.

P39
WAITING TIME FOR ELECTIVE TOTAL HIP ARTHROPLASTY: INFLUENCE ON POSTOPERATIVE QUALITY OF LIFE AND PASSIVE RANGE OF MOTION IN HIP JOINT

Stolarczyk A.1,2, Nagraba Ł.1, Mitek T.1

1 Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie, Poland
2 Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie, Poland

Introduction
The final clinical effect of total hip replacement is due to the time from occurrence of the first symptoms of degenerative joint disease of the hip to the operation and also a passive range of motion in hip joint. It is an objective element of evaluation measured during medical examination and complements the quality of life evaluation in global clinical effect assessment.
The aim of the study was to evaluate the influence of waiting time for elective total hip arthroplasty on patients’ postoperative quality of life and passive range of motion.
Materials
From January 2001 to May 2006 113 patients were included into study (67 females, 46 males) in the mean age 67 years (42-88).
Methods
Retrospective analysis included patients’ medical data with a special consideration of chronic diseases and BMI. Additional data was acquired through anamneses and surveys. Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index was used.
Patients were divided into groups according to waiting time for THR
Group I – waiting time up to 1 year
Group II – waiting time from 1 to 2 years
Group III – waiting time from 2 to 3 years
Group IV – waiting time above 3 years
Mean age and mean BMI of patients in all groups were comparable.
Results
In WOMAC scale patients of group I acquired better mean results than patients of groups II, III, and IV. In WOMAC scale evaluated pain intensity was higher when arthroplasty waiting time was longer than 1 year, but the difference in limb function in all groups did not show statistically significant.
Passive range of motion in hip joint evaluated by physical examination correlated with results acquired by patients in WOMAC index.
Conclusions
Prolonged waiting time for elective total hip arthroplasty has a negative influence on clinical effects of the treatment.
Waiting time for THR shorter than 1 year is a predictor of higher postoperative quality of life as well as better passive range of motion, whereas waiting time longer than 1 year is connected with worse clinical outcome. This is also true for waiting times of 1 to 2, 2 to 3 and above 3 years, what should be taken into consideration before the operation.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s168-169.

P41
ISTOTNE POPRAWY WSKAŹNIKÓW WOMAC I LEQUESNE PO ROCZNYM LECZENIU RALOKSYFENEM KOBIET Z OSTEOPENIĄ I CHOROBĄ ZWYRODNIENIOWĄ KOLAN

Badurski J.E.,1 Daniluk S., Holiczer W.,2 Dobreńko A., Nowak N., Jeziernicka E.
1Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych w 15-461 Białymstoku, ul. Waryńskiego 6/2, Białystok
2 Politechnika Białostocka, Wydział Elektryczny, Zakład Aparatury Medycznej

Słowa kluczowe: gonarthritis, raloksyfen

Procesy resorpcji i tworzenia kości są ściśle ze sobą sprzężone. Poprzez hamowanie aktywności osteoklastów hamuje się równocześnie rekrutację, dojrzewanie i aktywność osteoblastów, które obciąża się odpowiedzialnością za degradację chrząstki w wyniku aktywacji RANK przez RANKL. Niewykluczone, że dzieje się to dzięki nadprodukcji w nich cytokin prozapalnych w kości podchrzęstnej.
Zrozumiałe zainteresowanie budzi zjawisko równoczesnego wzrostu resorpcji kości z nasileniem klinicznych objawów choroby zwyrodnieniowej u kobiet zaraz po wypadnięciu funkcji jajników. Kieruje to uwagę na rolę estrogenów w obu tych procesach. Od innych antyresorbantów odróżnia je możliwość oddziaływania poprzez receptory, które znajdują się zarówno w osteoblastach i osteoklastach jak i w chondrocytach. Podobnie jest w przypadku specyficznych modulatorów receptora estrogenowego (SERM) oddziaływujących na te same receptory w kości i chrząstce. Równocześnie wykazaliśmy hamowanie wydalania markerów degradacji chrząstki (CTX-II/Kr) pod wpływem 12-miesięcznego leczenia raloksyfenem kobiet z osteopenią i chorobą zwyrodnieniową kolan (ch.z.k.) (1). I o ile wpływ estrogenowej terapii zastępczej (HTZ) w hamowaniu postępu OA u kobiet po menopauzie został przekonująco udokumentowany, o tyle podobne działanie leków z grupy SERM, w tym najlepiej poznanego raloksyfenu (RLX), czeka na zbadanie.
Celem badania była ocena klinicznych parametrów bólowo-czynnościowych WOMAC i Lequesne u przed i po 12 miesiącach przyjmowania raloksyfenu.
Badanie przeprowadzono u 65 kobiet w wieku 52-79, średnio 65,4 lat, z rozpoznaną – wg kryteriów ACR i w 1-3 stopniu zaawansowania wg Kellgrena i Lawrensa – ch.z.k., z niską masą kostną (BMD o T-score pomiędzy –1.- i –2.5 w sz.k.u. i w kręgosłupie L1-L4), bez przeciwwskazań do leczenia raloksyfenem. Pacjentki losowo przydzielano do grupy kontrolnej (C), przyjmującej wapń z wit. D, bądź do grupy leczonej (E) j.w. plus 60 mg raloksyfenu, RLX (EVISTA f-my Eli Lilly) dziennie, w przybliżonym stosunku liczbowym 1:2. Uczestniczki obu grup przyjmowały wapń do dawki dziennej 1200 mg, witaminę D3 800 I.U, oraz w razie bólu, tramadol 1-2 x 50 mg/dobę. Kliniczną ocenę objawów ze strony kolan oparto o indeksy WOMAC (2) i Lequesne (3).
Wyniki wskazały na wybitnie znamienną poprawę indeksu WOMAC (p=0.002), zaś testu Lequesne na granicy istotności (p=0.05), a testowy poziom prawdopodobieństwa dla korelacji między CTX-II/Kr a indeksem WOMAC wyniósł p=0.058.
Wniosek: Raloksyfen podawany kobietom przez 12 miesięcy spowodował zmniejszenie degradacji chrząstki przy równoczesnej poprawie klinicznej mierzonej indeksami WOMAC, i w mniejszym stopniu, indeksem Lequesne. Przemawia to za przeciwartrotycznym działaniem raloksyfenu.
Piśmiennictwo: 1. Daniluk S., Badurski J., z wsp. XIII Zjazd PTOA i PFO Kraków 2005. 2. Bellamy N: WOMAC osteoarthritis index.University of Western Ontario,1995. 3. Lequesne M.: Semin Arthritis Rheum 1991,20:48.

P41
SIGNIFICANT IMPROVEMENT OF WOMAC AND LEQUESNE INDICES AFTER 1-YEAR RALOXIFENE TREATMENT IN WOMEN WITH OSTEOPENIA AND KNEE OSTEOARTHRITIS

Badurski J.E.,1 Daniluk S., Holiczer W.,2 Dobreńko A., Nowak N., Jeziernicka E.
1Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych w 15-461 Białymstoku, ul. Waryńskiego 6/2, Białystok, Poland
2 Politechnika Białostocka, Wydział Elektryczny, Zakład Aparatury Medycznej, Białystok, Poland

Keywords: knee osteoarthritis, raloxifene

(English version of the abstract not submitted)

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s185-186.

P40
WYBRANE KLINICZNE CZYNNIKI RYZYKA WPŁYWAJĄCE NA CZĘSTOŚĆ TRANSFUZJI POOPERACYJNYCH ORAZ NA POOPERACYJNĄ JAKOŚĆ ŻYCIA U PACJENTÓW NIEZANEMIZOWANYCH PODDANYCH PLANOWO TOTALNEJ ENDOPROTEZOPLASTYCE STAWU BIODROWEGO W MATERIALE KLINIKI ORTOPEDII I REHABILITACJI II WYDZIAŁU LEKARSKIEGO AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE

Stolarczyk A.1,2, Nagraba Ł.1, Mitek T.1, Kołodziejski P.1

1 Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie
2 Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie

Wstęp
Najskuteczniejszą metodą leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego jest totalna protezoplastyka stawu. Jest to złoty standard w leczeniu tej jednostki chorobowej. Mimo, że całkowita protezoplastyka stawu biodrowego wydawać się może bezpieczną metodą operacyjną to należy zauważyć, że dotyczy ona osób starszych, które obarczone są wieloma czynnikami ryzyka powikłań śródoperacyjnych. Najczęstszym powikłaniem śródoperacyjnym jest krwawienie.
Cel
Wyznaczenie czynników ryzyka wpływających istotnie statystycznie na częstość transfuzji pooperacyjnych po totalnej protezoplastyce stawu biodrowego.
Wpływ krwawień śródoperacyjnych na jakość życia pooperacyjnego.
Materiał
Materiał stanowili pacjenci Kliniki Ortopedii i Rehabilitacji II Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie od stycznia 2001 do października 2004. Do pracy zakwalifikowano 82 pacjentów, 56 kobiet oraz 26 mężczyzn, u których zastosowano dwa rodzaje protez – cementową i bezcementową. Wiek pacjentów wahał się od 42 do 88 lat (średnio 65 lat).
Metoda
Pacjentów podzielono na dwie grupy. Pierwsza z nich składała się z 32 pacjentów, u których zastosowano protezy bezcementowe. Drugą grupę stanowiło 50 pacjentów, którzy zostali poddani protezoplastyce cementowej. Jako czynniki ryzyka uwzględniono wiek, płeć, BMI oraz choroby przewlekłe. Porównano te czynniki z ilością transfuzji pooperacyjnych u pacjentów po protezoplastyce stawu biodrowego.
Ocena jakości życia za pomocą skal: Harris Hip Score, Oxford Hip Score, Postel Merle d’Aubigone (PMA) oraz Hospital for Special Surgery Score (HSS).
Wyniki
W pracy znaleziono kilka czynników ryzyka, które mają istotny wpływ na częstość transfuzji pooperacyjnych są to m.in. płeć żeńska, BMI > 25, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca.
Pacjenci, którym podczas operacji protezoplastyki stawu biodrowego musiano przetoczyć krew ocenili swoją jakość życia gorzej niż pacjenci bez nadmiernej utraty krwi.
Wnioski
Uwzględniając wyniki zaproponowaliśmy schemat postępowania pomagający w kwalifikowaniu pacjentów do odpowiedniego typu operacji protezoplastyki stawu biodrowego

P40
SELECTED CLINICAL RISK FACTORS AFFECTING THE FREQUENCY OF POSTOPERATIVE BLOOD TRANSFUSION AND THE QUALITY OF LIFE AFTER THE OPERATIONS IN THE NON-ANEMIC PATIENTS UNDERWENT ELECTIVE TOTAL HIP REPLACEMENT

Stolarczyk A.1,2, Nagraba Ł.1, Mitek T.1, Kołodziejski P.1

1 Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie
2 Zakład Rehabilitacji Klinicznej Oddziału Fizjoterapii II Wydział Lekarski Akademia Medyczna w Warszawie

Introduction
Total hip replacement is the most effective method used for treatment of degenerative hips arthritis. It is the standard for treatment this kind of disease entity.
Total hip replacement may occur the safety method but it has to be marked that it affects mainly aged people with a lot of intraoperative risk factors. The most common complication is bleeding.
Purpose
To determine the risk factors which positively correlate with the number of postoperative blood transfusion after total hip replacement.
The impact of intraoperative bleeding on the quality of life after the surgery.
Material
From January 2001 to September 2004 the consequtive patients were included into the study. 82 patients were qualified, 56 women and 26 men in the mean age 65 (42-88). There were used 2 kinds of prostheses- cemental and uncemental.
Method
The patients were divided into 2 groups. The first group included 32 patients followed uncemented total hip replacement. Second- 50 patients with cemented prostheses. Selected risk factors were: age, sex, BMI and chronic diseases. These risk factors were compared with the number of postoperative transfusions in the patients after total hip replacement. Moreover, the comparison included the quality of life (about 3 years after the operation) in the patients after postoperative blood transfusion and in the patients without any transfusion. There were used: Harris Hip Score, Oxford Hip Score, Postel Merle d’tubigone and Hospital for Special Surgery Score.
Results
Determined risk factors: sex(female), BMI>25, hypertension, ischemic heart disease, which have an important influence on the frequence of blood transfusion after the surgery.
Patients after blood transfusion during the total hip replacement estimated their quality of life much worse than those without excessive blood loss.
Conclusions
Taking the results into consideration, there was determined the special procedure which may help to qualify the patients for the proper type of total hip replacement.