L50 Metoda FRAX® czy metoda jakościowa w osteoporozie?

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:108-109.

L50

Metoda FRAX® czy metoda jakościowa w osteoporozie?

Przedlacki J.

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

Słowa kluczowe: czynniki ryzyka, diagnostyka, FRAX®, osteoporoza

Wprowadzenie przez WHO w 2008 roku metody FRAX® miało na celu dostarczenie narzędzia diagnostycznego umożliwiającego w różnych krajach zastosowanie tych samych procedur przy podejmowaniu decyzji medycznych w osteoporozie. Metoda ta pozwala wyliczyć w procentach 10-letnie ryzyko złamania kości, oddzielnie głównych kości i biodra. Pozwala ocenić ryzyko złamania przy jednoczesnym występowaniu kilku czynników ryzyka. Przyjęcie odpowiednich progów ryzyka złamania dla danego kraju umożliwia podjęcie decyzji kwalifikujących do badania i leczenia farmakologicznego osteoporozy z uwzględnieniem aspektu ekonomicznego.

Metoda FRAX® nie pojawiła się w próżni. Istniały wcześniej procedury medyczne na podstawie, których podejmowano decyzje lecznicze, które również uwzględniały obecność kilku czynników ryzyka złamania kości.

W związku z pojawieniem się nowej metody postawiono pytania:

1. Czy metoda jakościowa stosowana w Krajowym Centrum Osteoporozy (KCO) wiarygodnie ocenia ryzyko złamania kości i odpowiednio kwalifikuje do dalszych procedur?

2. Czy metoda ta może być nadal stosowana?

Odpowiedzi na powyższe pytania odnoszą się do poszczególnych faz postępowania w osteoporozie. W dyskusji wykorzystano metodę jakościową stosowaną w KCO od 2006 roku i wyniki programu POMOST. Metoda oparta jest głównie na metodzie zaproponowanej przez autorów kanadyjskich (CMAJ, 2002) i była okresowo modyfikowana.

Podstawowe pytania w osteoporozie:

1. Kogo kwalifikować do badania w kierunku osteoporozy?

A. Proponuje się, aby na podstawie metody FRAX® do dalszych badań kwalifikować osoby, których ryzyko złamania głównych kości przekracza średnie ryzyko populacyjne (wg danych polskich >11% dla kobiet). Metoda uwzględnia wybrane czynniki kliniczne.

B. Według metody jakościowej do badania kwalifikują się osoby, u których występują wybrane kliniczne czynniki ryzyka złamania (w mniejszej liczbie niż w metodzie FRAX®; przebyte złamanie osteoporotyczne kości, złamanie biodra u rodziców, przewlekłe leczenie sterydami, odpowiedni wiek).

Analiza obu metod (Reumatologia, 2008) wykazała dużą ich zgodność.

2. Kogo kwalifikować do leczenia farmakologicznego osteoporozy?

A. Proponuje się, aby na podstawie metody FRAX® do leczenia farmakologicznego kwalifikować osoby z 10-letnim ryzykiem złamania głównych kości >20%.

B. Do leczenia, wg metody jakościowej, kwalifikują się osoby, u których występują określone czynniki ryzyka złamania i odpowiedni wynik badania DXA (www.osteoporoza.drukarz.net).

Analiza obu metod (ECCEO, 2009) wykazała dużą ich zgodność.

3. Który lek wybrać do leczenia osteoporozy?

A. Metoda FRAX® nie jest w tym przydatna.

B. W metodzie jakościowej ocena wyniku badania DXA (T-score) pozwala wskazać na preferowany lek z uwzględnieniem warunków jego skuteczności.

4. Jak ocenić skuteczność leczenia farmakologicznego?

A. Metoda FRAX® nie służy ocenie skuteczności leczenia.

B. W metodzie jakościowej wykorzystywana jest ocena zmian BMD w badaniu DXA.

Uwagi:

1. Metoda FRAX® wymaga dostępu do internetu (przy korzystaniu z kalkulatora) lub korzystania z tabel (przy dużym ryzyku trudności z interpretacją wyników).

2. Metoda FRAX® pozwala uwiarygodnić stosowanie metody jakościowej.

3. Metoda FRAX® jest narzędziem diagnostycznym w osteoporozie, które aby mogło być wiarygodnie zastosowane w codziennej praktyce, musi być odpowiednio skalibrowane.

Wnioski:

1. Stosowana w KCO metoda jakościowa wiarygodnie ocenia ryzyko złamania kości i właściwie kwalifikuje pacjentów do procedur diagnostyczno-leczniczych w osteoporozie.

2. Stosowana w KCO metoda jakościowa może być nadal używana, przynajmniej do czasu powszechnej akceptacji metody FRAX® w Polsce. Wymaga okresowej oceny i ewentualnej modyfikacji.

L50

FRAX® or qualitative method in osteoporosis?

Przedlacki J.

National Centre of Osteoporosis, Warsaw, Poland

Key words: risk factors, diagnosis, FRAX®, osteoporosis

The aim of the introducing by WHO in 2008 the FRAX® tool was to propose to use the same diagnostic method in different countries for medical decisions in osteoporosis. This method allows the calculation of the 10-year bone fracture risk, separately for main bones and hip. It allows the calculation the risk in the presence of concomitant different risk factors. Assuming the appropriate border values of the risk allows making diagnostic and therapeutic decisions in osteoporosis in particular country with the consideration of the economical aspects. FRAX® method did not arise in the void. There were previously some different methods on the basis of which we were able to make medical decisions in osteoporosis, in the presence of concomitant several risk factors also.

The new method is the reason of questions:

1. Is the qualitative method used in National Centre of Osteoporosis (KCO, Warsaw) reliable in evaluation of the risk of bone fracture and properly qualifies for medical procedures?

2. Can this method be still used?

The answers took in account the particular steps in osteoporotic procedures. Qualitative method used in KCO since 2006 and the results of the POMOST study were the basis for discussion. Our method was based on the study of Canadian authors (CMAJ, 2002) mainly and was modified periodically.

The most important questions in osteoporosis:

1. Who ought to be qualified for diagnostic procedures in osteoporosis?

A. It is proposed, on the basis of FRAX® method, to qualify the patients for diagnostic procedures when the 10-year risk of main bones fracture exceeds medium population fracture risk (>11% in Poland). This method takes into consideration some clinical risk factor.

B. In accordance to qualitative method, the patients with some clinical risk factors (less number of the risk factors than in FRAX^Ò tool) and suitable DXA results are qualified for diagnostic procedures. The clinical risk factors are: osteoporotic bone fracture, parental hip fracture, chronic steroids use and suitable age.

The analysis of both methods (Reumatologia, 2008) pointed out the high conformity.

2. Who ought to be pharmacologically treated?

A. It is proposed, on the basis of FRAX® method, to qualify for the treatment the patients with 10-year fracture risk of the main bone when it exceeds 20%.

B. The patients with suitable clinical risk factors and suitable DXA result are treated in accordance to qualitative method (www.osteoporoza.drukarz.net).

The analysis of both methods (ECCEO, 2009) pointed out the high conformity.

3. Which medicines ought to be used in osteoporosis?

A. The FRAX® method is not valid in making this decision.

B. The evaluation of the BMD result (T-score) is used in qualitative method to show the most valuable medicine with the consideration of its field of efficacy.

4. How to assess the efficacy of pharmacological therapy?

A. The FRAX® method is not useful.

B. Evaluation of DXA BMD changes is useful in qualitative method.

Comments:

1. There is a need to have access to internet in FRAX® method (with the use of calculator). The paper charts can be used also, however there is a difficulty with the reading the data in the case of high fractures risk.

2. The FRAX® method lets credence to qualitative method.

3. The FRAX® method must be calibrated to be reliable in everyday practice.

Conclusion:

1. Qualitative method used in KCO is reliable method in assessing the fracture risk and in qualifying patients for diagnostic and therapeutic procedures in osteoporosis.

2. Qualitative method used in KCO can still be used until the general acceptance of FRAX® method in Poland. Qualitative method needs periodical modification.

GOSPODARKA WAPNIOWA A STĘŻENIE HORMONÓW KALCIOTROPOWYCH W SUROWICY KOBIET NAŁOGOWO PALĄCYCH PAPIEROS

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s1121-122.

P03
GOSPODARKA WAPNIOWA A STĘŻENIE HORMONÓW KALCIOTROPOWYCH W SUROWICY KOBIET NAŁOGOWO PALĄCYCH PAPIEROSY

Brzóska M.M.,* Rogalska J., Roszczenko A., Gałażyn-Sidorczuk M., Moniuszko-Jakoniuk J.
Zakład Toksykologii, Akademia Medyczna w Białymstoku, ul. Mickiewicza 2C, 15-222 Białystok, Polska
*mmbr@poczta.onet.pl

Słowa kluczowe: wapń, hormony kalciotropowe, palenie papierosów, kobiety

Nałogowe palenie papierosów stanowi czynnik ryzyka osteoporozy, zwłaszcza u kobiet w zaawansowanym wieku. Uważa się, iż jednym z potencjalnych mechanizmów, na drodze których palenie może przyczyniać się do rozwoju schorzeń kostnych jest wpływ składników dymu tytoniowego na metabolizm witaminy D i gospodarkę wapniową. Mechanizmy te nie są jednak wystarczająco poznane.
Celem niniejszej pracy była ocena wpływu nałogowego palenia papierosów na stężenie hormonów kalciotropowych i gospodarkę wapniową u kobiet. Hormony te odgrywają bowiem kluczową rolę w regulacji gospodarki wapniowej i metabolizmu tkanki kostnej.
Badania przeprowadzono u kobiet w wieku 35 – 50 lat, mieszkanek Białegostoku. Kobiety palące (n = 30) wypalały nie mniej niż 20 papierosów dziennie, przez co najmniej 10 lat. Grupę kontrolną (n = 23) stanowiły kobiety nigdy niepalące i nienarażone biernie na dym tytoniowy. W surowicy krwi oznaczono stężenie 25-hydroksywitaminy D (25OHD; zestawem ELISA, Biomedica), 1,25-dihydroksywitaminy D (1,25(OH)2D; zestawem ELISA, Immundiagnostic), parathormonu (PTH; zestawem EIA, Immundiagnostic) i kalcytoniny (CT; zestawem ELISA, Biomerica). Ponadto, w surowicy i moczu oznaczono stężenie wapnia (Ca; metodą spektrometrii atomowo – absorpcyjnej, Hitachi Z-5000) i kreatyniny (zestawem diagnostycznym POCh) oraz obliczono frakcjonowane wydalanie Ca (FECa). Badania przeprowadzono za zgodą Lokalnej Komisji Etycznej.
U palaczek papierosów odnotowano niższe stężenie 1,25(OH)2D (o 43%) i CT (o 63%) w surowicy w porównaniu z kobietami niepalącymi. Stężenie 25OHD było wyższe (o 65%) u palaczek, natomiast stężenie PTH nie różniło się pomiędzy kobietami palącymi i niepalącymi. Nałogowe palenie papierosów nie miało wpływu na stężenie Ca w surowicy i moczu oraz FECa. U kobiet palących nie stwierdzono korelacji pomiędzy stężeniem Ca a stężeniami hormonów kalciotropowych w surowicy. Odnotowano natomiast ujemną korelację pomiędzy latami palenia a stężeniem CT (r = – 0.473, P < 0.001) oraz wyraźną tendencję do korelacji pomiędzy latami palenia a stężeniem 25OHD (r = 0.262, P = 0.058) i 1,25(OH)2D (r = – 0.263, P = 0.057).
Zmiany stężeń hormonów kalciotropowych w surowicy wskazują, iż nałogowe palenie papierosów może wpływać na mechanizmy zaangażowane w regulację gospodarki wapniowej i metabolizmu tkanki kostnej, a zwłaszcza na metabolizm witaminy D. Obniżenie stężenia 1,25(OH)2D w surowicy palaczek z jednoczesnym wzrostem stężenia 25OHD może wskazywać na zaburzenie nerkowej produkcji 1,25(OH)2D na drodze hydroksylacji 25OHD. W przeprowadzonych badaniach wyraźnie wykazano, iż nałogowe palenie papierosów zaburza metabolizm witaminy D u kobiet przed 50 r.ż.

Badania finansowano z Grantu KBN (Nr 6PO5D 093 20).

P03
CALCIUM METABOLISM AND SERUM CONCENTRATION OF CALCIOTROPIC HORMONES IN CIGARETTE SMOKING WOMEN

Brzóska M.M.*, Rogalska J., Roszczenko A., Gałażyn-Sidorczuk M., Moniuszko-Jakoniuk J.
Department of Toxicology, Medical University of Białystok, Mickiewicza 2C str., 15-222 Białystok, Poland
*mmbr@poczta.onet.pl

Keywords: calcium, calciotropic hormones, cigarette smoking, women

Cigarette smoking has been recognized as a serious risk factor for osteoporosis, mainly in aged women. It has been thought that the mechanisms of the damaging influence of smoking on the skeleton involve the cigarette smoke components-induced disorders in vitamin D and calcium (Ca) metabolism. However, these mechanisms have not been successfully explained until now.
The present study was aimed to estimate the effect of habitual cigarette smoking on the serum concentration of calciotropic hormones and Ca metabolism in women. Calciotropic hormones play a crucial role in the regulation of Ca and bone tissue metabolism.
The study was performed on smoking (n = 30) and non-smoking (n = 23) women (age 35 – 50), chosen based on a special questionnaire from inhabitants of Białystok. Only women that consumed 20 and more cigarettes per day for at least 10 years were included in this study. Control women were never-smokers and they were not passive-smokers. Serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D (25OHD; ELISA kit, Biomedica), 1,25-dihydroxyvitamin D (1,25(OH)2D; ELISA kit, Immundiagnostic), parathormone (PTH; EIA kit, Immundiagnostic) and calcitonin (CT; ELISA kit, Biomerica) were determined. The serum and urinary concentrations of Ca (atomic – absorption spectrometry; Hitachi Z-5000) and creatinine (diagnostic kit, POCh) were measured as well and the fractional urinary Ca excretion (FECa) was calculated. The study was approved by the local Ethic Committee.
In cigarette smokers, the serum concentrations of 1,25(OH)2D and CT were lower (by 43% and 63%, respectively) compared to non-smokers. The serum concentration of 25OHD was higher in smokers (by 65%), whereas PTH concentration did not differ between smoking and non-smoking women. The habitual smoking had no effect on the serum and urinary Ca concentrations and the FECa. In smoking women, there was no statistically significant correlation between the serum concentrations of Ca and calciotropic hormones. However, a negative correlation occurred between the duration of the smoking habit and CT in serum (r = – 0.473, P < 0.001). Moreover, a dependence between the duration of the habit and the serum concentrations of 25OHD (r = 0.262, P = 0.058) and 1,25(OH)2D (r = – 0.263, P = 0.057) clearly tended to be statistically significant.
The changes in the serum concentration of calciotropic hormones indicate that habitual cigarette smoking may affect the mechanisms involved in the regulation of Ca and bone tissue metabolism, including especially vitamin D metabolism. The decrease in the serum 1,25(OH)2D concentration with simultaneous increase in the 25OHD concentration may suggest that smoking affects the renal production of 1,25(OH)2D from 25OHD. The results of the present study give clear evidence that habitual cigarette smoking disturbs the metabolism of vitamin D in women.

This study was supported by the Grant (No. 6PO5D 093 20) from the Committee for Scientific Research (KBN, Poland).

DLACZEGO OTYŁOŚĆ NIE CHRONI PRZED OSTEOPOROZĄ?

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1147-148.

P02
DLACZEGO OTYŁOŚĆ NIE CHRONI PRZED OSTEOPOROZĄ?

Walicka M., Czerwińska E., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E.

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Czerniakowska 231, Warszawa

Słowa kluczowe: otyłość olbrzymia, osteoporoza, homeostaza wapniowa, parathormon, 25-hydroksywitamina D, markery obrotu kostnego

Wstęp
Niski wskaźnik masy ciała jest jednym z dobrze udokumentowanych czynników ryzyka osteoporozy i złamań kostnych. Wysoka masa ciała była dotychczas uważana za czynnik chroniący przed osteoporozą, jednakże osoby otyłe są predysponowane do rozwoju zaburzeń homeostazy wapniowej i obrotu kostnego z powodu stosowania niezbilansowanej diety, małej aktywności fizycznej i unikania ekspozycji na słońce. Opublikowana ostatnio meta-analiza (De Laet, Kanis i wsp.) wykazała, że otyłość nie jest czynnikiem chroniącym przed osteoporozą. Wobec powyższego podjęliśmy próbę oceny gospodarki wapniowej i markerów obrotu kostnego u osób ze skrajną postacią otyłości – otyłością olbrzymią.
Pacjenci i metody
Badaniami objęto 57 osób z otyłością olbrzymią (średnia wieku 35,9 lat, BMI 46.6kg/m2). W surowicy krwi oznaczano stężenie wapnia całkowitego, biochemicznych markerów obrotu kostnego: β-CrossLaps jako markera resorpcji i osteokalcyny jako markera kościotworzenia, 25-hydroksywitaminy D (25OHD) i parathormonu (PTH) oraz obliczano wskaźnik kalciurii. Oceniano także spożycie wapnia na podstawie ankiet żywieniowych. U badanych pacjentów wykluczono choroby wątroby i nerek oraz przyjmowanie leków mogących wpływać na przebudowę tkanki kostnej.
Wyniki
U osób z otyłością olbrzymią stwierdzono: prawidłowe stężenie wapnia i beta-CrossLaps w surowicy krwi, podwyższone stężenie PTH (średnio 81.0 pg/ml), obniżone stężenie 25OHD (średnio 4.9 ng/ml) i osteokalcyny (średnio 13.6 ng/ml). Wykazano, że 50% pacjentów miało stężenie PTH powyżej górnej granicy normy, a u 95.7% pacjentów stężenie 25OHD wynosiło <15 ng/ml. Stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy stężeniem PTH w surowicy a BMI. Spożycie wapnia w diecie było niższe od zalecanej dawki dziennej i wynosiło średnio 700 mg/dobę.
Wnioski
1. U pacjentów z otyłością olbrzymią stwierdzono wtórną nadczynność przytarczyc i obniżone stężenie 25(OH)D; obydwa te zaburzenia mogą prowadzić do obniżenia masy kostnej.
2. U pacjentów z otyłością olbrzymią należy rozważyć suplementację preparatami wapnia i witaminy D.

P02
WHY OBESITY DOES NOT PROTECT AGAINST OSTEOPOROSIS?

Walicka M., Czerwinska E., Talalaj M., Marcinowska-Suchowierska E.

Department of Family and Internal Medicine, Medical Centre for Postgraduate Education, Czerniakowska 231, Warsaw, Poland

Key words: morbid obesity, osteoporosis, calcium homeostasis, parathyroid hormone, 25-hydroxyvitamin D, markers of bone turnover

Background
Low body mass index is one of well documented risk factors for osteoporosis and bone fractures. So far, high body mass was considered a protection factor against osteoporosis. However, obese patients are known to have an unbalanced diet, a decreased level of physical activity and sun exposure, which may lead to an abnormal calcium metabolism and bone turnover. Recently published meta-analysis (De Laet, Kanis et al.) revealed that obesity is not a protective factor against osteoporosis. We studied calcium homeostasis and biochemical markers of bone turnover in a group of patients with an extreme form of obesity that is morbid obesity.
Patients and methods
57 patients with morbid obesity with a mean age of 35.9y and BMI of 46.6kg/m2 were included into the study. Serum calcium, markers of bone turnover – β-CrossLaps as a marker of bone resorption and osteocalcin as a marker of bone formation, 25-hydroxyvitamin D (25OHD) as well as parathyroid hormone (PTH) concentrations and urine calcium were measured. Daily calcium intake was also assessed based on a food questionnaire. In all patients renal and hepatic diseases and drug therapy which might influence calcium or bone metabolism were excluded.
Results
In morbidly obese patients serum and urine calcium and beta-CrossLaps were within the normal range, mean serum PTH concentration was increased to 81.0 pg/ml, 25OHD was decreased to 4.9 ng/ml and osteocalcin was decreased to 13.6 ng/ml. 50% of patients were above the upper normal range of PTH and 95.7% of patients were below the lower normal range of 25(OH)D (15 ng/ml). There was a positive correlation of PTH concentration and BMI. Daily calcium intake was 700 mg.
Conclusions
1. Patients with morbid obesity have secondary hyperparathyroidism and a deficiency of vitamin D; both these disorders may lead to the decrease in bone mass.
2. Supplementation with vitamin D and calcium should be recommended for patients with morbid obesity.

L51 CZĘSTOŚĆ WYST. I CZYNNIKI STOWARZYSZONE Z NIEDOBOREM WITAMINY D U STARSZYCH KOBIET W POLSCE

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:110.

L51

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA I CZYNNIKI STOWARZYSZONE Z NIEDOBOREM WITAMINY D U STARSZYCH KOBIET W POLSCE

Napiórkowska L.¹, Budlewski T.¹, Jakubas-Kwiatkowska W.¹, Hamzy V.², Gozdowski D.³, Franek E.^1,4

¹Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA, Warszawa

² Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej, CSK MSWiA, Warszawa

³Katedra Ekonometrii i Statystyki Wydziału Zastosowań Informatyki i Matematyki, SGGW, Warszawa

⁴Zespół Badawczo-Leczniczy Endokrynologii, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, Warszawa

Słowa kluczowe: Witamina D, niedobór, mleko

Wstęp: Jak do tej pory opublikowano bardzo niewiele prac, oceniających stężenie witaminy D u starszych kobiet w Polsce. Badanie niniejsze miało na celu ocenę częstości występowania niedoborów witaminy D i czynników z nimi stowarzyszonych w populacji kobiet w wieku 60-90 lat w naszym kraju.

Osoby badane i metodyka: Do badania włączono 319 kobiet z populacji ogólnej (średni wiek 69.3±5.7 lat, BMI 29.0±4.7 kg/m2, stężenie kreatyniny w surowicy 0.72±0.15 mg/dl), nieleczonych glikokortykoidami, bisfosfonianami ani innymi lekami przeciwzłamaniowymi, bez suplementacji wapnia i witaminy D. Badanie przeprowadzono w okresie zimowym. Oceniano stężenie witaminy D w surowicy i czynniki, które mogły być stowarzyszone z jej niedoborem.

Wyniki: Średnie stężenie witaminy D w badanej populacji wynosiło 13.5 ng/dl. Stężenie przekraczające 30 ng/ml stwierdzono jedynie u 3.8% badanych. Stężenie pomiędzy 20-30 ng/dl występowało u 12.8%, natomiast stężenie poniżej 20 ng/ml u 83.4% badanych. Nie stwierdzono znamiennej różnicy wartości stężeń witaminy D w poszczególnych dekadach życia. Stężenie cholekalcyferolu było niższe u osób, które podawały w wywiadzie nietolerancję mleka, nie stwierdzono natomiast korelacji z wiekiem, BMI, czynnością nerek, ani stężeniem PTH.

Wniosek: Częstość występowania niedoborów witaminy D u starszych kobiet w naszym kraju jest bardzo duża. Niskie stężenia witaminy D stowarzyszone są z niespożywaniem przez chorych mleka.

L51

PREVALENCE AND FACTORS ASSOCIATED WITH LOW SERUM VITAMIN D CONCENTRATION IN ELDERLY WOMEN IN POLAND

Napiórkowska L.¹, Budlewski T.¹, Jakubas-Kwiatkowska W.¹, Hamzy V.², Gozdowski D.³, Franek E.^1,4

¹Department of Internal Diseases, Endocrinology and Diabetology, Central Clinical Hospital MSWiA

²Central Laboratory, Central Clinical Hospital MSWiA,

³Department of Applied Statistics and Bioinformatics, Warsaw University of Life Sciences

⁴Department of Endocrinology, Medical Research Center, Polish Academy of Sciences, Warszawa, Poland

Key words: vitamin D, deficiency, insufficiency, milk

Introduction: Up to date only scarce data regarding serum vitamin D concentration in elderly women in Poland were published. Therefore, this study aimed to assess a prevalence of vitamin D deficiency and factors associated with it in a population of women in the age between 60 and 90 years in Poland.

Subjects and Methods: Three hundred nineteen women from the general population were included (mean age 69.3±5.7 years, BMI 29.0±4.7 kg/m2, serum creatinine concentration 0.72±0.15 mg/dl), who had not been treated with glucocorticoids, bisphosphonates or other antifracture drugs, or supplemented with vitamin D and/or calcium. The study was conducted in the wintertime. Serum vitamin D was measured and factors that potentially may be associated with low vitamin D level were assessed.

Results: The mean vitamin D concentration of 13.5 ng/dl has been found in the whole examined population. Vitamin D level greater than 30 ng/ml was found only in 3.8% of subjects. Vitamin D insufficiency (20-30 ng/dl) was found in 12.8%, and deficiency (below 20 ng/ml) in 83.4% of subjects. Vitamin D concentration in the particular life decades did not differ significantly. It was lower in subjects who reported no milk consumption, but no association with age, BMI, kidney function or PTH was found.

Conclusion: The prevalence of low vitamin D concentration in elderly women in Poland is very high. Lower vitamin D levels were associated with lower reported milk consumption.

OSTEOPROTEGRYNA, sRANKL A METABOLIZM KOSTNY U KOBIET Z WRZODZEIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO [..]

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s1122-123.

P04
OSTEOPROTEGRYNA, sRANKL A METABOLIZM KOSTNY U KOBIET Z WRZODZEIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO (WZJG)

Krela-Kaźmierczak I., Łykowska-Szuber L., Linke K.
Katedra i Klinika Gastroenterologii i Żywienia Człowieka Akademii Medycznej w Poznaniu

Słowa kluczowe: Osteoporoza, sRANKL

Wstęp
Zaburzenia w systemie sRANKL/RANK/OPG mogą prowadzić do rozwoju osteoporozy w przebiegu CU.
Cel pracy
Ocena: Tkanki Tłuszczowej (TT), Beztłuszczowej Masy Ciała (BMC), Wskaźnika Masy Ciała (BMI), Gęstości Mineralnej Kości (BMD), rozpuszczalnego aktywatora receptora jądrowego ligandu NF-kappa B (soluble receptor activator of nuclear factor kappa B ligand sRANKL) i osteoprotegryny (OPG) w zależności od czasu trwania i aktywności CU.
Metoda
Mierzono: TT, BMC, BMI metodą bioelektrycznej impedancji, BMD metodą DEXA. Stężenie: sRANKL i OPG w surowicy oznaczono metodą ELISA u n=20 kobiet z CU w wieku średnim 41,913,6.
Wyniki
Podział na grupy: I prawidłowa masa kostna (neck) n=13/65% (Tscore:-0,42+/-0,53; Zscore:-0,09+/-0,56), II osteopenia i osteoporoza (neck) n=7/35% (Tscore:-1,81+/-0,48; Zscore:-1,26+/-0,76) /p<0,001/ III prawidłowa masa kostna L2-4 n=11/55% (Tscore:-0,53+/-0,61; Zscore:-0,3+/-0,78), IV osteoporoza i osteopenia L2-4 n=9/45% (Tscore:-1,37+/-0,9; Zscore:-0,74+/-1,0) /p<0,05/. Cała grupa: BMI: 24,55+/-4,42 kg/m2, TT: 21,39+/-9,16 kg, BMC: 43,27+/-4,83 kg, [c]: sRANKL 0,62+/-1,21pmol/l, OPG 3,21+/-1,56 pmol/l [I,II,III,IV ns]. BMD szyjki kości udowej i L2-L4 zależało od czasu trwania choroby. Stężenie sRANKL zależało znamiennie od czasu trwania CU. OPG korelowało istotnie z BMI, TT, BMC i z czasem trwania remisji CU oraz z BMD szyjki kości udowej.
Wnioski
Osteopenia and osteoporoza są częste w przebiegu CU. Czas trwania i aktywność choroby są czynnikiem ryzyka niskiej BMD. Resorpcja kostna może być związana z nasileniem procesu zapalnego oraz dysproporcją pomiędzy OPG i sRANKL.

P04
OSTEOPROTEGRIN, SRANKL AND BONE MINERAL DENSITY IN WOMEN WITH ULCERATIVE COLITIS

Krela-Kaźmierczak I., Łykowska-Szuber L., Linke K.
Department of Gastroenterology and Human Nutrition, University of Medical Sciences, Poznań, Poland

Keywords: Osteoporosis, sRANKL, ulcerative colitis

Background
Osteoporosis is complication of ulcerative colitis (UC). Abnormalities of sRANKL/RANK/OPG system lead to disturbances of bone remodeling and osteoporosis.
Aims
Evaluation of: Fat Mass (FM), Lean Body Mass (LBM), Body Mass Index (BMI) Bone Mineral Density (BMD), soluble receptor activator of nuclear factor kappa B ligand (sRANKL) and osteoprotegrin (OPG) in women with UC.
Methods
We assess: FM, LBM, BMI by bioelectrical impedance methods; BMD by DEXA sRANKL, OPG serum concentrations [c] by ELISA in n=20 women with UC mean age 41,913,6.
Results
We divided patients into groups: I – normal neck n=13/65% (Tscore:-0,42+/-0,53; Zscore:-0,09+/-0,56), II – osteoporosis and osteopenia neck n=7/35% (Tscore:-1,81+/-0,48; Zscore: -1,26+/-0,76) /p<0,001/ III – normal L2-4 n=11/55% (Tscore:-0,53+/-0,61; Zscore:-0,3+/-0,78), IV – osteoporosis and osteopenia L2-4 n=9/45% (Tscore:-1,37+/-0,9; Zscore:-0,74+/-1,0) /p<0,05/. All patients: BMI: 24,55+/-4,42 kg/m2, FM: 21,39+/-9,16 kg, LBM: 43,27+/-4,83 kg, [c] of: sRANKL 0,62+/-1,21pmol/l, OPG 3,21+/-1,56 pmol/l [I,II,III,IV – ns]. BMD in neck as in L2-L4 was depended on course of UC (p<0,01). Course of UC correlated with sRANKL (r=-0,505). OPG correlated with BMI (r=0,553), fat (r=0,470), LBM (r=0,646) and with time of remission UC (r=0,634) and neck Zscore (r=0,811).
Conclusions
Osteopenia and osteoporosis is frequent in UC.Disease course and active disease would be risk factors of low BMD. Osteoporosis is associated with bone resorption in connecting with excessive intestinal inflammation and abnormalities between OPG and sRANKL.

SPOŻYCIE WAPNIA Z PRODUKTÓW MLECZNYCH W RELACJI DO BUDOWY CIAŁA I STATUSU TKANKI KOSTNEJ [..]

P03
SPOŻYCIE WAPNIA Z PRODUKTÓW MLECZNYCH W RELACJI DO BUDOWY CIAŁA I STATUSU TKANKI KOSTNEJ STARSZYCH KOBIET

Słowińska M. A., Wądołowska L.

Katedra Żywienia Człowieka, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Katedra Żywienia Człowieka, 10-718 Olsztyn, ul. Słoneczna 44A

Słowa kluczowe: gęstość kośćca, kobiety starsze, wskaźniki somatyczne, produkty mleczne, spożycie wapnia

Cel pracy
Analiza zróżnicowania spożycia wapnia z produktów mlecznych przez starsze kobiety o różnej budowie ciała i gęstości kośćca.
Materiał i metody
Badaniami objęto 89 kobiet w wieku 797 lat mieszkających w DPS. Zmierzono: masę (kg), wysokość (cm), grubość czterech fałdów skórno-tłuszczowych (mm), obwód ramienia (cm), obwód pasa (cm), obwód bioder (cm) i następnie obliczono: wskaźnik masy ciała (BMI, kg/m2), beztłuszczową masę ciała (FFM, kg), masę tłuszczu (FM, kg), odsetek tłuszczu w ciele (%FM, %), obwód mięśni ramienia (AMC, cm) i wskaźnik talia-biodro (WHR). Gęstość tkanki kostnej (BMD) oznaczono metodą ultrasonograficzną (QUS). Za pomocą analizy czynnikowej i analizy skupień wyodrębniono cztery grupy kobiet o różnej budowie ciała i gęstości kośćca, które nazwano: (i) „przeciętne”, (ii) „z tendencją do otyłości gynoidalnej”, (iii) „niskie o stosunkowo wysokiej gęstości kośćca”, (iv) „o mocnej, męskiej budowie ciała”. Zwyczajowe spożycie 11 produktów mlecznych (g/dzień) oszacowano metodą częstotliwości spożycia żywności za pomocą kwestionariusza ADOS-Ca. W oparciu o tabele wartości odżywczej wyliczono spożycie wapnia (mg/dzień) oraz określono udział produktów mlecznych (%) jako źródeł wapnia. Zróżnicowanie zmiennych w zależności od typu budowy ciała zweryfikowano za pomocą analizy wariancji, przy p£0,05.
Wyniki
Przeciętne spożycie wapnia przez kobiety o różnej budowie ciała było zbliżone i wynosiło 866 mg/dzień (ok. 87% normy), w tym z produktów mlecznych 641 mg/dzień. Głównymi źródłami wapnia w dietach kobiet były: mleko (54,1% wapnia), sery dojrzewające (18,4% wapnia) i jogurty (12,1 % wapnia). Diety kobiet o różnych typach budowy ciała różniły się udziałem wapnia z serów dojrzewających. W dietach kobiet „o mocnej, męskiej budowie ciała” najwięcej wapnia pochodziło z serów dojrzewających (31,0% wapnia) w porównaniu z kobietami o „przeciętnej budowie ciała” (13,9% wapnia), lecz gęstość tkanki kostnej obu grup kobiet była bardzo niska (T-score BMD poniżej –6). Kobiety „niskie o stosunkowo wysokiej gęstości kośćca” w porównaniu z pozostałymi kobietami miały istotnie wyższą gęstość tkanki kostnej (T-score BMD=–4,91), mniejsze otłuszczenie ciała (średnio BMI=26,5 kg/m2; %FM=32,8%) i mały udział wapnia z serów dojrzewających (19,3% wapnia).
Wnioski
Przeciętne spożycie wapnia przez kobiety w wieku podeszłym było niskie i nie było związane z typem budowy ciała. Głównymi źródłami wapnia w dietach kobiet było mleko, sery dojrzewające i jogurty. Poznanie współzależności pomiędzy statusem tkanki kostnej starszych kobiet, stanem odżywienia i czynnikami żywieniowymi wymaga dalszych badań.

P03
CALCIUM INTAKE FROM DAIRY PRODUCTS IN RELATION TO THE BODY TYPE AND BONE MINERAL STATUS OF OLDER WOMEN

Słowińska M. A., Wądołowska L.

Department of Human Nutrition, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland
University of Warmia and Mazury, Department of Human Nutrition, Ul. Słoneczna 44A, 10-718 Olsztyn, Poland

Key words: bone density, older women, somatic parameters, dairy products, calcium intake

Aim
The analysis of calcium intake differentiation from dairy products by older women with different body type and bone density.
Materials and methods
The study included 89 women aged 797 years living in DPS. Weight (kg), height (cm), four skinfolds thickness (mm), upper arm circumference (cm), waist circumference (cm), hips circumference (cm) were measured and then: body mass index (BMI, kg/m2), free fat mass (FFM, kg), fat mass (FM, kg), percentage of fat mass (%FM, %), upper arm muscle circumference (AMC, cm) and waist hip ratio (WHR) were calculated. The bone mineral density (BMD) was determined by the ultrasonographic method (QUS). Using the factors analysis and clusters analysis four groups of women with different body types and bone densities were separated and called: (i) “average”, (ii) “with a gynoidal obesity tendency”, (iii) “low, with quite high bone density”, (iv) “with strong, male body type”. The habitual intake of 11 dairy products (g/day) was assessed by the food intake frequency method, using the ADOS-Ca questionnaire. On the basis of the nutritive value tables the calcium intake was calculated (mg/day) and the dairy products share (%) as a calcium source was determined. The differentiation of variables depending on the body type was verified by the variance analysis, at p£0.05.
Results
The average intake of calcium by women with different body types was similar and amounted to 866 mg/day (ca. 87% of the recommended dietary intake), including from dairy products – 641 mg/day. The main calcium sources in women’s diets were: milk (54.1% of calcium), hard cheese (18.4% of calcium) and yoghurts (12.1 % of calcium). Diets of women with different body types differed in the calcium share from hard cheese. In the diets of women “with strong, male body type” the most calcium came from hard cheese (31.0% of calcium) in comparison to women with “average body type” (13.9% of calcium), but the bone density of both groups of women was very low (T-score BMD below –6). Women “low, with quite high bone density” in comparison to other women had significantly higher bone mineral density (T-score BMD=–4.91), smaller body fattening (the mean BMI=26.5 kg/m2; %FM=32.8%) and a small calcium share from hard cheese (19.3% of calcium).
Conclusions
The average calcium intake by women in older age was small and was not connected to a body type. The main sources of calcium in their diets were: milk, hard cheese and yoghurts. Understanding the corelations between the bone mineral density of older women, nutritional status and nutrition needs further studies.

L52NIEDOKARBOKSYLOWANA OSTEOKALCYNA (Glu-OC) – NOWY MARKER OBROTU KOSTNEGO I WSKAŹNIK ZWAPNIEŃ […]

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:111-112.

L52

NIEDOKARBOKSYLOWANA OSTEOKALCYNA (Glu-OC) – NOWY MARKER OBROTU KOSTNEGO I WSKAŹNIK ZWAPNIEŃ NACZYŃ WIEŃCOWYCH U CHORYCH Z PRZEWLEKŁĄ CHOROBĄ NEREK LECZONYCH HEMODIALIZAMI.

Fedak D.¹, Kuźniewski M.², Sułowicz W.², Solnica B.¹, Pasowicz M.³, Dumnicka P.¹

¹Zakład Diagnostyki Katedry Biochemii Klinicznej,

²Katedra i Klinika Nefrologii,

³Instytut Kardiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Słowa kluczowe: osteokalcyna, gęstość minerału kostnego, calcium score

Wstęp: Osteokalcyna jest zależnym od witaminy K białkiem wiążącym wapń. W swojej strukturze posiada trzy reszty kwasu gamma-karboksy-glutaminowego, które determinują jej silne wiązanie do hydroksyapatytu w tkance kostnej. W niedoborach witaminy K i/lub we wzroście resorpcji kostnej we krwi pojawia się nie w pełni karboksylowana cząsteczka osteoklacyny (Glu-OC). Osteoporoza, a w szczególności uogólniona postać osteodystrofii nerkowej jest zaburzeniem degeneracyjnym, powszechnym w populacji pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w stadium ich schyłkowej niewydolności. W licznych badaniach epidemiologicznych zaobserwowano, że utrata masy kostnej często współistnieje ze zwapnieniami naczyń tętniczych. Sugeruje się zatem związek przyczynowy pomiędzy utratą minerału kostnego a pojawieniem się zwapnień pozakostnych zarówno w populacji ogólnej jaki i u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Mechanizm proponowanych współzależności pozostaje niewyjaśniony.

Celem badania było wykazanie istnienia związku pomiędzy stopniem dokarboksylowania osteokalcyny, a gestością minerału kostnego i natężeniem zwapnień w tętnicach wieńcowych u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w stadium schyłkowej niewydolności.

Materiał i Metody:Badaniami objęto 68 chorych (29 K i 39 M) w wieku 60,3

12,3 lat leczonych powtarzanymi hemodializami (HD) przez okres 24,5

4,8 miesięcy, z użyciem reutylizowanych dializatorów polisulfonowych, dwuwęglanowego płynu dializacyjnego i heparyny niskocząsteczkowej jako czynnika przeciwkrzepliwego. Grupę kontrolną stanowiło 35 zdrowych ochotników porównywalnych pod względem wieku i płci. Z badań wykluczono chorych z adynamiczną chorobą kości. CaSc oceniano wielorzędową spiralną tomografią komputerową (MSCT), natomiast gęstość minerału kostnego (BMD) oceniano metodą DEXA. Stężenia w pełni karboksylowanej osteokalcyny (Gla-OC) oraz niedokarboksylowanecj osteokalcyny (Glu-OC) oznaczano metodą ELISA.

Wyniki: wykazano znamienny wzrost stężeń zarówno w pełni karboksylowanej jak i niedokarboksylowanej formy osteokalcyny u pacjentów hemodializowanych w porównaniu z kontrolą (odpowiednio: 116,37 i 93,72 ng/ml vs kontrola 19,5 and 4,88 ng/ml). Zaobserwowano negatywną korelację pomiędzy stężeniem GluOC (ale nie GlaOC) oraz BMD szyjki kości udowej u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w stadium schyłkowej niewydolności (r=-0,34, p<0,009). Ponadto GluOC dodatnio koreluje z CaSc (wyrażonym w skali Agatstona) (r=0,41, p<0,002).

Wnioski: 1. U chorych z przewlekłą chorobą nerek leczonych HD występuje 6 krotny wzrost GlaOC i prawie 20 krotny GluOC w stosunku do grupy kontrolnej osób zdrowych. Może to wynikać ze zwiększonego remodelingu kostnego i/lub spadku zdolności wiązania Glu-OC do hydroksyapatytu wskutek zmniejszonej gamma-karboksylacji tego białka. 2. Wykazano istnienie statystycznie znamiennego związku pomiędzy GluOC oraz BMD szyjki kości udowej oraz CaSc wyrażonym w skali Agatstona. 3. Powyższe obserwacje mogą wskazywać na istnienie związku pomiędzy metabolizmem kostnym a nasileniem mikrokalcyfikacji naczyń wieńcowych u chorych pozostających w schyłkowym stadium przewlekłej choroby nerek.

L52

UNDERCARBOXYLATED OSTEOCALCIN (Glu-OC) AS A NOVEL MARKER OF BONE METABOLISM AND CORONARY ARTERY CALCIFICATIONS IN ESRD PATIENTS.

Fedak D.¹, Kuźniewski M.², Sułowicz W.², Solnica B.¹, Pasowicz M.³, Dumnicka P.¹

¹Department of Clinical Biochemistry, Jagiellonian University, Cracow,

²Department of Nephrology, Jagiellonian University, Cracow,

³Institute of Cardiology, Jagiellonian University, Cracow

Key words: osteocalcin, bone mineral density, calcium score

Bacground: Osteocalcin is vitamin K dependent calcium-binding protein containing three gamma-carboxylated glutamic acid residues (Gla) which determine strong binding to hydroxyapatite. In vitamin K deficiency or/and increased bone resorption undercarboxylated osteocalcin (Glu-OC) appears in blood. Osteoporosis (renal osteodystrophy) is degenerative disorder, common in population of ESRD patients. In numerous epidemiological studies it has been found that the bone mass (bone lost) is often concurrently seen with vascular calcifications. This suggest a relationship between those states but mechanism of this relationship has not been clarified

The aim of the study was to assess the relationship between the levels of Glu-OC in respect of bone mineral density (BMD) and its relation to coronary artery calcifications in patients with ESRD.

Methods: Studied group: 68 maintenance hemodialysis patients (29 F, 39 M) aged 60.3

12.3 yrs, dialysed 3 times weekly for 24,5

4,8 months, based on reprocessed polysulphone dialysers, bicarbonate fluid and low molecular weight heparin as an antithrombotic agent. Patients with adynamic bone disease were excluded. Control group: 35 healthy individuals matched for sex and age. Parameters studied: fully carboxylated osteocalcin (Gla-OC) and undercarboxylated osteocalcin (Glu-OC) were measured by ELISA method. Calcium scoring (CaSc) was assessed by multi-slice spiral computed tomography (MSCT) and BMD measured by DEXA method.

Results: The levels of GlaOC and GluOC significantly rises in ESRD patients (respectively: 116,37 and 93,72 ng/ml vs control 19,5 and 4,88 ng/ml). We observed a negative correlation between the level of GluOC (but not GlaOC) and BMD of femoral neck in patients with ESRD (r=-0,34, p<0,009). Also, GluOC positively correlates with CaSc (expressed in Agatston scale) (r=0,41, p<0,002).

Conclusions: 1. There is about 6-fold increase in Gla-OC and almost 20-fold increase in Glu-OC in ESRD patients vs. controls. This may be due to increased bone remodeling and decreased binding affinity of Glu-OC to hydroxyapatite in ESRD. 2. There is a significant correlation between Glu-OC and BMD of femoral neck and CaSc expressed in Agatston scale. 3. Our observations confirm relation between bone metabolism and intravascular calcifications expressed as CaSc.

CHARAKTERYSTYKA KOŚCI BELECZKOWEJ W OPARCIU O ZAAWANSOWANĄ ANALIZĘ OBRAZÓW CT

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s1123-124.

P05
CHARAKTERYSTYKA KOŚCI BELECZKOWEJ W OPARCIU O ZAAWANSOWANĄ ANALIZĘ OBRAZÓW CT

Kubik T.,1 Głuszko P.,2 Rokita E.2
1 Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Reymonta 4, 30-059 Kraków
2 Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Słowa kluczowe: obrazowanie CT, struktura kości beleczkowej, segmentacja

Pomiar powierzchniowej gęstości mineralnej kości (BMD) oparty na absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego dwóch energii (DXA) jest obecnie najczęściej używaną metodą diagnostyczną do oceny zmian osteoporotycznych. Metoda ta dostarcza użytecznej w praktyce klinicznej informacji w pojedynczym lub powtarzalnych pomiarach, lecz użycie BMD jako znacznika zmian w tkance kostnej jest obarczone różnymi wadami. Dlatego często pomiary własności tkanki kostnej są wykonywane w oparciu o technikę tomografii komputerowej wysokiej rozdzielczości (CT). W niniejszej pracy wykorzystano zaawansowaną analizę dwuwymiarowych (2D) obrazów kręgów uzyskanych techniką CT. Przyjęta hipoteza robocza zakłada, że architektura kości beleczkowej wewnątrz trzonu kręgu nie jest homogeniczna. W konsekwencji własności mechaniczne kręgu zależą od struktury w obszarze 'krytycznym’, który można zidentyfikować w oparciu o 2D obrazy tomograficzne.
Badaniom poddano serię 20 kręgów L3 pobranych od osób zmarłych płci męskiej. Pomiary BMD zostały wykonane densytometrem Lunar DPX-IQ. Następnie cały materiał został poddany badaniom tomografem komputerowym Somatom Sensation 10 przy wykorzystaniu ustawień parametrów w oparciu o protokół pomiaru: ucho wewnętrzne. Wszystkie obrazy uzyskano w płaszczyźnie prostopadłej do fizjologicznej osi kręgów. W kolejnym kroku została przeprowadzona segmentacja na kość beleczkową oraz szpik kostny w oparciu o algorytm wzrostu regionów. Na zakończenie dla każdego obrazu obliczono wartości następujących parametrów: charakterystyka eulera, prawdopodobieństwo dyskoneksji, średnica struktury, SV/GV (’star volume’ jamek szpikowych do całkowitej objętości), ilość punktów struktury, ilość wierzchołków struktury, ilość krawędzi struktury, ilość końców beleczek, ilość przecięć beleczek, ilość punktów prostych beleczek. Obliczenia wykonano wykorzystując własne oprogramowanie.
Uzyskane na podstawie obrazów 2D CT wyniki potwierdzają, że uwzględnione parametry różnicują między sobą poszczególne przekroje w kręgu. Największe zaobserwowane różnice dochodzą do 50%. Metoda wymaga dalszych badań w celu weryfikacji możliwości zastosowania w praktyce klinicznej.

P05
TRABECULAR BONE CHARACTERIZATION BASED ON ADVANCED ANALYSIS OF CT IMAGE

Kubik T.,1 Głuszko P.,2 Rokita E.2
1Institute of Physics of Jagiellonian University, Reymonta 4, 30-059 Krakow
2 Collegium Medicum of Jagiellonian University

Keywords: CT imaging, trabecular bone structure, segmentation

The established procedure for assessing osteoporosis-related changes in trabecular bone is a bone mineral density (BMD) measurement using dual energy x-ray absorptiometry (DXA). This method give clinically useful information in single or repeat measurements but the use of BMD as the marker of bone changes possesses some drawbacks. Therefore, bone samples are very often subjected to high resolution computed tomography (CT) examinations. In the present studies, we used the advanced analysis of the two-dimensional (2D) CT images of the vertebral bodies. Working hypothesis assumes that trabecular bone architecture within vertebral body is not homogeneous. The mechanical properties of the vertebra depends on the structure of a critical region which may be identified on the basis of 2D CT images.
The 20 lumbar vertebrae L3 harvested from human cadavers were used. The BMD measurements were performed using Lunar DPX-IQ densitometer. Next, all specimens were subjected CT method using Somatom Sensation 10 scanner with using parameter settings based on inner ear scanning protocol. All images were collected as perpendicural to the axis of vertebra. Segmentation of the each image into the trabecular bone and bone marrow was performed by region growing algorithm. Finally structural parameters: the euler characteristic, the probability of disconnection, the perimeter of structure, the mean star volume to global volume of marrow space, the number of structure points, the number of structure vertices, the number of structure egdes, the number of termini trabeculae, the number of cross trabeculae, the number of simple trabeculae were calculated. All calculations were performed with algorithms developed in our laboratories.
The examinations of 2D CT images confirmed that the parameters under consideration differ from section to section. The maximum observed discrepancies approach 50%. It means that the critical region may be easy to identified. The clinical applications of the described procedure needs further investigations.

BIOCHEMICZNE WSKAŹNIKI PRZEMIANY KOSTNEJ U KOBIET PO 60. ROKU ŻYCIA PODDANYCH SYSTEMATYCZNEMU […]

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s149-150.

P04
BIOCHEMICZNE WSKAŹNIKI PRZEMIANY KOSTNEJ U KOBIET PO 60. ROKU ŻYCIA PODDANYCH SYSTEMATYCZNEMU WYSIŁKOWI FIZYCZNEMU

Nowak A., Wieczorek A., Michalak E., Pospieszna B., Karolkiewicz J., Pilaczyńska-Szcześniak Ł., Laurentowska M.

Katedra Fizjologii, Biochemii i Higieny, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu

Słowa kluczowe: markery obrotu kostnego, IGF-1, wysiłek fizyczny

Kontrola przebudowy kości jest procesem złożonym, na który poza czynnikami ogólnoustrojowymi istotny wpływ mają bodźce mechaniczne powstające w wyniku aktywności fizycznej. Celem badań była ocena wpływu systematycznego treningu na metabolizm tkanki kostnej u kobiet po 60. roku życia.
Badania przeprowadzono u 15 kobiet – członków Stowarzyszenia Uniwersytetu Trzeciego Wieku, w wieku średnio 65 lat, deklarujących dobry stan zdrowia i nie stosujących hormonalnej terapii zastępczej. W okresie 8 tygodni badane poddane były treningowi na ergometrze rowerowym. Trening składał się z 40. minutowych sesji (w tym 30 minut pracy z obciążeniem) powtarzanych trzy razy w tygodniu, podczas których badane wykonywały wysiłek fizyczny o intensywności 70-80% progu wentylacyjnego. Przed rozpoczęciem oraz po 4 tygodniach treningu przeprowadzono jednorazowy test wysiłkowy o wzrastającej intensywności w celu wyznaczenia progu wentylacyjnego. W celu dokonania oznaczeń biochemicznych u badanych pobierano krew z żyły odłokciowej, na czczo, między godziną 800 i 900 rano, przed rozpoczęciem oraz po 8 tygodniach treningu. W surowicy krwi żylnej oznaczano aktywność kostnej frakcji fosfatazy zasadowej (bALP) – markera syntezy tkanki kostnej i stężenie C-końcowego usieciowanego telopeptydu kolagenu typu I (CTX) – markera resorpcji kostnej stosując metodę immunoenzymatyczną ELISA oraz testy firmy Quidel (USA). Metodą radioimmunologiczną oznaczano stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1) i białka wiążącego – IGFBP-3 oraz stężenie insuliny przy użyciu testów firmy BioSource Europe S.A. (Belgia). Badania wykonano za zgodą Bioetycznej Komisji Badań Naukowych przy Akademii Medycznej w Poznaniu.
Analiza porównawcza stężeń wskaźników biochemicznych odnotowanych przed i po zakończeniu programu treningowego wykazała istotny wzrost aktywności bALP (p<0,05) oraz zmniejszenie stężenia IGF-1 (p<0,01) i insuliny (p<0,05). Stężenie CTX i IGFBP-3 nie uległo istotnej zmianie.
Prezentowane badania wykazały, że 8. tygodniowy trening ergometryczny przyczynił się do zwiększenia aktywności bALP przy niezmienionym tempie resorpcji kostnej. Ponadto systematyczna aktywność fizyczna doprowadziła do obniżenia stężenia IGF-1, co mogło mieć bezpośredni związek z obniżeniem stężenia insuliny.

P04
BIOCHEMICAL INDICES OF BONE TURNOVER IN WOMEN AFTER 60 YEARS OF AGE SUBJECTED TO THE SYSTEMATIC PHYSICAL EXERCISE

Nowak A., Wieczorek A., Michalak E., Pospieszna B., Karolkiewicz J., Pilaczyńska-Szcześniak Ł., Laurentowska M.

Chair of Physiology, Biochemistry and Hygiene, University School of Physical Education in Poznań, Poland

Key words: bone turnover markers, IGF-1, physical exercise

The bone remodeling is multifactorial process which is controlled by metabolic factors as well as mechanical stress appearing during physical activity. The purpose of the study was to examine the effect of regular training on bone tissue metabolism in women after 60 years of age.
The study was performed on 15 female subjects – members of the University of Third Age. Participants had an average age of 65, declared good health condition and did not use hormonal replacement therapy. Subjects performed 8 weeks of the cycle ergometer physical workout. The training consisted of 40 minutes sessions of physical exercise (30 minutes with workload at the level of 70-80% of ventilatory threshold intensity) repeated three times per week. Before and after the training program subjects underwent a ventilatory threshold estimation during physical test with increased intensity. Before both tests, in a fasting state (between 8 and 9 a.m.) the blood was taken from the ulnar vein for biochemical analysis. In the blood serum samples activity of: bone alkaline phosphatase (bALP) – bone formation marker and concentration of the C-terminal telopeptide of collagen I (CTX) – the marker of bone resorption, were determined by an immunoenzymatic ELISA method using Quidel Corporation tests (USA). Concentrations of insulin-like growth factor 1 (IGF-1), insulin-like growth factor binding protein (IGFBP-3) and insulin were analyzed using the radioimmunoenzymatic tests produced by BioSource Europe Ltd. (Belgium).
The study protocol was approved by the appropriate Committee of Ethics in Scientific Research.
The comparative analysis of biochemical indices measured before and after the training program shows that the systematic exercise caused the significant increase of bALP activity (p<0,05) and the decrease of IGF-1 (p<0,01) and insulin concentrations (p<0,05). Levels of CTX and IGFBP-3 were not significantly changed.
This study showed that eight weeks of ergometer training contributed to the increase of bALP activity without significant changes in the bone resorption rate. Moreover, systematic physical effort caused the decrease of IGF-1 concentration which could be associated with the reduction of insulin level.

L53IMPACT OF HYPOGONADISM ON BONE MIN. DENSITY IN PATIENTS WITH SECONDARY HYPERPARATHYROIDISM (ESRD)

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:112.

L53

IMPACT OF HYPOGONADISM ON BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH SECONDARY HYPERPARATHYROIDISM (ESRD)

Bucuras D., Marginean O., Militaru A.

University of Medicine and Pharmacy “Victor Babes” Timisoara, Romania

Key words: DXA, ESRD PATIENTS hypogonadism, Hyperparathyroidism

Backround: Hypogonadism is associated with low bone mass, in men and women. ESRD is associated with a lot of hormonal effects on the hypothalamic-hypophisis-gonadic axes. We studied the relationship between hypogonadism and BMD, bone turnover and bone loss in patients with ESRD.

Methods Material: The study group comprised patients, diagnosed with secondary hyperparathyroidism, form all of the chronic hemodialised patients treated in the Haemodialysis and Renal Transplantation Center form the County Hospital nr.1. We diagnosed secondary hyperparathyroidism by means of repeated iPTH values (> 3xUNL), increased bone turnover markers. We also measured LH,FSH,PRL, Total testosterone and estradiol levels. Gynecological and urological evaluation were also done. BMD was meassured with DXA (anteroposterior technique, Delphi W device, Hologic Inc.).

Results: From the total of 66 (36 men, 30 women) cases with secondary hyperparathyroidism, with a mean age 44,32 years, beeing in the hemodialisis treatment for a perioad of 49,6 ± 43,72 months, 31 (46,9%) had hypononadism. 39% of men had secondary partial testosteron deficiency, 26,6% of the females had secondary amenoreea due to hyperprolactinemia and uremia, and 9 women were in natural menopause.

In the condition of unsignificant difference of age, hemodialisis lenght, BMI, there were significat difference regarding BMD as meassured by DXA in hypogonadal compared with eugonadal patients (spine: 0,811 ±0,117 g/cm2 versus 0,918 ± 0,154, T = -4,298, p = 0,00006, total hip: 0,720±0,13 versus 0,844±0,113, T = -4,101, p=0,00011). Fig 1 and 2. Sexual steroid deprivation, both in women and men, is associated with lower DMO. The difference is more important at lombar spine level.

The risc of having bone demineralisation is higher in hypogonadal patientsal spine level (OR =1,038) or osteoporosis (OR = 3,98) compared with hip level (osteopenia: OR = 1,3, osteoporosis OR= 1,904)

Conclusion: Physiological or secondary hypogonadism impaires BMD in patients with secondary hyperparathyroidism. The effect is independent of age of the subject, BMI, or lenghts of hemodialisis.

PROSPEKTYWNE BADANIA STANU KOŚĆCA I STANU FUNKCJONALNEGO U CHORYCH PO UDARZE MÓZGU

P06
PROSPEKTYWNE BADANIA STANU KOŚĆCA I STANU FUNKCJONALNEGO U CHORYCH PO UDARZE MÓZGU

Pluskiewicz W.1, Pietraszkiewicz F.2, Drozdowska B.3, Adamczyk P.4
1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii, Zakład Chorób Metabolicznych Kości, Zabrze, Śląska Akademia Medyczna, Katowice.
2 Oddział Rehabiltacji, Nowa Sól.
3 Katedra i Zakład Patomorfologii, Zabrze, Śląska Akademia Medyczna, Katowice
4 Katedra i Klinika Pediatrii, Nefrologii I Endokrynologii Dzieci, Zabrze, Śląska Akademia Medyczna, Katowice.

Słowa kluczowe: badanie funkcjonalne, gęstość mineralna kości, ilościowa metoda ultradźwiękowa

U chorych po udarze mózgu z powodu unieruchomienia i/lub zaburzeń neurologicznych może dochodzić do zaburzeń stanu kośćca. Celem pracy była ocena stanu funkcjonalnego i stanu szkieletu u 21 chorych po udarze mózgu (10 kobiet i 11 mężczyzn) w średnim wieku 61,8+/-10,1 badanych 35+/-43 i 47+/-43 miesięcy po pierwszym udarze mózgu. Stan szkieletu oceniano badaniami gęstości mineralnej (BMD g/cm2) kości piętowej i przedramienia aparatem PIXI (Lunar, USA) i badając ilościową metodą ultradźwiękową paliczki dłoni (Ad-SoS, m/s) aparatem DBM Sonic 1200, (IGEA, Włochy). Stan funkcjonalny oceniano przy pomocy Wskaźnika Barthel. Średnie wartości BMD przedramienia i Ad-SoS wyjściowo i po roku były istotnie niższe po stronie po udarze względem strony zdrowej (p<0,05), a BMD kości piętowej nie różniły się. BMD przedramienia nie zmieniało się w czasie obserwacji po stronie chorej, a uległo istotnemu obniżeniu po stronie zdrowej (p<0,05), a BMD pięty obniżyło się po stronie chorej (p<0,05). Ad-SoS nie uległ w czasie trwania obserwacji istotnym zmianom. Stosując pojęcie minimalnej znamiennej zmiany (Least Significant Change -LSC) istotny spadek zanotowano u 48% chorych (strona zdrowa), 57% (strona chora) dla pięty, u 38% chorych obustronnie dla Ad-SoS oraz u 28% chorych obustronnie dla przedramienia. Podczas obserwacji Wskaźnik Barthel wzrósł istotnie z 77+/-22 do 87+/-16 (p<0,05), ale nie wykazywał związków z wynikami pomiarów szkieletu. W celu oceny czy prospektywne zmiany zmiany wartości Wskaźnika Barthel (BI) wpływały na zmiany wyników pomiarów szkieletu (BMD, Ad-SoS) przeprowadzono analizę korelacji BI z BMD i Ad-SoS i uzyskano istotną korelację BI z BMD kości piętowej po stronie chorej (r=-0,43, p=0,05). Czas od udaru nie wpływał na Wskaźnik Barthel Index i wyniki pomiarów szkieletu.
Podsumowując, u chorych po udarze mózgu zaburzenia szkieletowe kończyn górnych mają charakter trwały, a roczna obserwacja wykazała obniżenie BMD kości piętowej mimo równoległej poprawy stanu funkcjonalnego.

P06
A LONGITUDINAL ASSESSMENT OF SKELETAL AND FUNCTIONAL STATUS IN PATIENTS WITH LONG-STANDING STROKE

Pluskiewicz W.1, Pietraszkiewicz F.2, Drozdowska B.3, Adamczyk P.4
1 Department and Clinic of Internal Diseases, Diabetology and Nephrology – Metabolic Bone Diseases Unit, Zabrze, Silesian School of Medicine in Katowice, Poland
2 Department of Rehabilitation, Nowa Sól, Poland
3 Department and Chair of Patomorphology, Zabrze, Silesian School of Medicine in Katowice, Poland
4 Department and Clinic of Nephrology, Endocrinology and Metabolic Disorders of Childhood, Zabrze, Silesian School of Medicine in Katowice, Poland

Keywords: functional status, BMD, quantitative ultrasounds

Skeletal status in subjects after stroke may be affected due to immobilization and/or neurological disorders connected with a stroke. The aim of the study was to assess skeletal and functional status in a group of 21 subjects (10 females and 11 males) in mean baseline age of 61.8+/-10.1 years evaluated 35+/-43 and 47+/-43 months after a first stroke. Skeletal status was assessed by densitometric measurements at the forearm and calcaneus using PIXI (Lunar, USA) and quantitative ultrasound measurements at hand phalanges using DBM Sonic 1200 (IGEA, Italy) which measures Amplitude-dependent Speed of Sound (Ad-SoS, m/s). Functional status was evaluated by Barthel Index. The mean values, at the baseline and follow up of forearm and ultrasound variables were significantly lower at affected limb (p<0.05) and no differences were noted for calcaneus measurements. In a longitudinal observation the mean forearm measurements at affected limb did not drop while at the opposite site a significant decrease was observed (p<0.05), calcaneal measurement showed a decrease only at affected limb (p<0.05) and no differences occurred for ultrasound measurements. The values of the least significant change (LSC) for skeletal measurements were used in order to detect longitudinal changes in individual patients. The percentage of subjects with a significant drop in BMD values exceed those with a significant increase and was 48% (non-affected side) and 57% (affected) for calcaneus, 38% (both sides) for ultrasound and 28% (both sides) for forearm. During a period of the study the value of Barthel Index increased significantly from 77+/-22 to 87+/-16 (p<0.05) and did not correlate with skeletal variables at the baseline and follow up. In order to establish weather a longitudinal change in BI (BI) influenced longitudinal changes in skeletal variables (BMD, Ad-SoS) a correlation analysis was performed, and a correlation was noted only betweenBI and BMD for calcaneus at affected side (r=-0.43, p=0.05). A time since stroke did not influence Barthel Index and skeletal variables.
Concluding, in subjects with long-standing stroke a skeletal status was permanently affected within upper limbs, and in a longitudinal observation aggravation was noted mainly for calcaneus despite parallel improvement in functional status expressed by Barthel Index.

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A GĘSTOŚĆ TKANKI KOSTNEJ U MĘŻCZYZN W WIEKU 40-69 LAT

P05
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A GĘSTOŚĆ TKANKI KOSTNEJ U MĘŻCZYZN W WIEKU 40-69 LAT

Duda B.

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, Zakład Anatomii i Antropologii
80-336 Gdańsk, ul. Wiejska 1

Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, osteoporoza, osteopenia, styl życia

Regularna oraz systematyczna aktywność fizyczna należy do głównych czynników warunkujących zdrowy styl życia i jest jednym z czynników zapobiegających obniżeniu się poziomu masy kostnej, a nawet wywierającym korzystny wpływ na utrzymanie się jej na odpowiednim poziomie. Celem pracy jest ocena gęstości tkanki kostnej i aktywności fizycznej u mężczyzn w wieku 40-69 lat.
Zbadano 130 mężczyzn w wieku 40-69 lat. Wyróżniono trzy kategorie wieku: 40-49 lat (39 osób), 50-59 lata (56 osoby) i 60-69 lat (35 osób). Pomiar gęstość tkanki kostnej w g/cm2 (BMD) odcinka lędźwiowego kręgosłupa L2- L4 i szyjki kości udowej przeprowadzono metodą DEXA aparatem DPX-L firmy Luna. Pod uwagę wzięto wielkość BMD oraz odpowiadający jej wskaźnik T-score. Do określenia aktywności fizycznej badanych zastosowano metodę sondażu diagnostycznego.
Analiza gęstości tkanki kostnej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa u mężczyzn w wieku 40 – 69 lat wykazała, że osteopenię stwierdzono w 40,7%, a osteoporozę w 7,7%. Natomiast w szyjce kości udowej osteopenię zauważono u 20,8% badanych osób, a osteoporozę u 1,5% mężczyzn. Częstość występowania osteopenii u mężczyzn w odcinku lędźwiowym kręgosłupa maleje wraz z wiekiem i wynosi w poszczególnych kategoriach wieku odpowiednio: 43,6%; 42,8% i 34,3%, zaś w szyjce kości udowej wzrasta wraz z wiekiem i wynosi odpowiednio: 12,8%; 23,2% i 25,7%. Natomiast częstość pojawiania się osteoporozy u mężczyzn w odcinku lędźwiowym kręgosłupa wzrasta wraz z wiekiem i wynosi: 2,6%; 9,0% i 11,4%. Zaś w szyjce kości udowej występuje tylko wśród mężczyzn 60-69 – letnich (5,7%). Osoby u których stwierdzono zmiany gęstości tkanki kostnej zwykle prowadzą siedzący tryb życia. Mężczyźni z osteopenią i z osteoporozą w poszczególnych kategoriach wieku, odpowiednio w 92,8%; 78,9% i 80% nie poświęcają w ogóle czasu na aktywność fizyczną. Badani zwykle oceniają swoją aktywność fizyczną w czasie wolnym jako średnią, ćwiczą w tygodniu tylko czasami, 2-3 razy w tygodniu (40-59 lat) lub wcale (60-69 lat) i poświęcają na ten cel tylko pół godziny lub wcale. Najczęstszą formą aktywności ruchowej jest spacer. Wczesne wykrycie niskiej gęstości mineralnej kości (BMD) u mężczyzn może być użyteczne w redukowaniu ryzyka złamań i zachowań związanych z osteoporozą, aktywność tym promowanie regularnej i systematycznej aktywności fizycznej.

P05
PHYSICAL ACTIVITY AND MINERAL BONE DENSITY IN MEN AGED 40-69 YEARS

Duda B.

Academy of Physical Education and Sport, Faculty of Anatomy and Anthropology
80-336 Gdańsk, ul. Wiejska 1, Poland

Key words: physical activity, osteoporosis, life style

Regular and systematic physical activity is one of the main determinants of a healthy life style and is a factor preventing a decrease of bone tissue. Moreover, it favourably affects the maintenance of its appropriate level. The focus of the study is to assess the mineral bone density and physical activity in men 40-69.
130 men aged 40-69 were recruited. Three age categories were selected: 40-49 years (39 individuals), 50-59 years (56) and 60-69 years (35). Bone density g/cm2 (BMD) in the lumbar section of the spine (L2- L4) and the femoral neck bone was measured by DEXA method and DPX-L, Luna apparatus. BMD and corresponding to it T-score index were considered. A diagnostic survey was applied to collect data on physical activity of the respondents.
The analysis of bone density in the lumbar section of the spine in men aged 40-69 indicated that 40, 7% of the men had osteopenia and 7,7% had osteoporosis. In the femoral bone neck osteopenia was observed in 20,8% of the men and osteoporosis in 1,5% of the respondents. The frequency of osteopenia in the lumbar section of the spine decreases with age and equals 43,6%; 42,8% and 34,3% for age categories. On the contrary in the femoral neck bone increases with age and is 12,8%; 23,2% and 25,7% respectively.
The occurrence of osteoporosis in the lumbar section of the spine increases with age and is 2,6%; 9,0% and 11,4% respectively. However, in the femoral neck bone osteoporosis occurs only in men aged 60-69 (5,7%). Changes in bone density were observed in sedentary subjects. The men with osteopenia and osteoporosis in each particular age category do not perform any physical activity (92,8%; 78,9% and 80% respectively). The respondents describe their physical activity in free time as average. They exercise sometimes during a week, 2-3 times weekly for half an hour (40-59 years) or not at all (60-69 years). Walking is the most popular physical activity.
The early diagnosis of low mineral density (BMD) in men may be useful in reduction of the risk of a future fracture of the bone and behaviours connected with osteoporosis, including promotion of regular and systematic physical activity.

L54 BONE MINERAL DENSITY IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPOROTIC FRACTURES

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:113.

L54

BONE MINERAL DENSITYIN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPOROTIC FRACTURES

Povoroznyuk V.V., Vayda V.M., Dzerovych N.I.

Institute of Gerontology AMS Ukraine

Ukrainian Scientific-Medical Centre for the Problems of Osteoporosis

Kyiv, Ukraine

Thisresearch isaimed at studying the bone mineral density among postmenopausal women with osteoporotic fractures.

Object. The total of 160 postmenopausal women 45–79 years old (average age – 63,4±0,7 years; average duration of postmenopausal period – 14,4±0,7 years) were examined. Patients were divided into two groups: group A – women (n=100, average age – 63,2±0,9 years) without osteoporoticfractures, group B – women (n=60, average age – 65,5±1,2 years) with osteoporoticfractures in their anamnesis.

Methods. The questionnaire; measurement of anthropometrical characteristics (height, mass, body mass index); bone mineral density (BMD), T- and Z-scores of the spine (L1–L4), hip (femoral neck, trochanter and total femur), and forearm (ultradistal, midforearm) were determined by means of Dual-energy X-ray absorptiometer „Prodigy” (GE Medical systems, 2005).

Results. All indexes of different skeletal areas measured by DXA in postmenopausal women with osteoporotic fractures were significantly lower (р<0,001) compared with the data of women without osteoporotic fractures: total body – BMD: 0,999±0,015 g/cm² and 1,097±0,010g/cm², Т-score: -1,59±0,18 and -0,34±0,12, Z-score: -0,81±0,15 and -0,06±0,09; spine (L1–L4) – BMD: 0,909±0,023 g/cm² and 1,094±0,017 g/cm², Т-score: -2,26±0,20 and -0,78±0,14, Z-score: -1,18±0,18 and -0,02±0,13; femoral neck – BMD: 0,780±0,016 g/cm² and 0,886±0,014 g/cm², Т-score: -1,88±0,11 and -1,09±0,01, Z-score: -0,59±0,10 and -0,05±0,09; trochanter – BMD: 0,696±0,017 g/cm² and 0,819±0,016 g/cm², Т-score: -1,35±0,15 and -0,36±0,12, Z-score: -0,42±0,14 and 0,33±0,11; total femur – BMD: 0,839±0,019 g/cm² and 0,968±0,016 g/cm², Т-score: -1,29±0,16 and -0,27±0,12, Z-score: -0,33±0,13 and 0,45±0,11; ultradistal forearm– BMD: 0,299±0,008 g/cm² and 0,352±0,08 g/cm², Т-score: -2,12±0,20 and -0,77±0,19, Z-score: -0,74±0,21 and 0,39±0,18; midforearm – BMD: 0,562±0,013 g/cm² and 0,648±0,010 g/cm², Т-score: -2,13±0,18 and -0,96±0,12, Z-score: -0,69±0,16 and 0,18±0,12, accordingly.

Conclusion. Lowbone mineral density of different skeletal areas is a significant predictor of osteoporoticfracturesin postmenopausal women.

STARZENIE SIĘ UKŁADU RUCHU KOBIET W BADANIACH IZOKINETYCZNYCH I DENSYTOMETRYCZNYCH

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s125-126.

P07
STARZENIE SIĘ UKŁADU RUCHU KOBIET W BADANIACH IZOKINETYCZNYCH I DENSYTOMETRYCZNYCH

Bolanowski M.,1 Skrzek A.2
1 Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, A.M. we Wrocławiu, ul. Pasteura 4, 50-367 Wrocław
2 Wydział Fizjoterapii, A.W.F. Wrocław

Słowa kluczowe: układ ruchu, badania izokinetyczne, densytometria, starzenie się

Starzenie się jest kompleksowym procesem cechującym się własną specyfiką i dynamiką. Obniżona wytrzymałość kości łącznie ze zmniejszoną wydolnością fizyczną i upadkami są najczęstszymi przyczynami złamań osteoporotycznych w starszej populacji. Celem badania była analiza procesu starzenia się układu ruchu przez badania izokinetyczne w powiązaniu z oceną densytometryczną.
Badanie przeprowadzono wśród 288 kobiet podzielonych na 4 grupy wiekowe (40-49, 50-59, 60-69, 70-79 lat). Badanie izokinetyczne polegało na ocenie zginaczy oraz prostowników grzbietu i kolan. Badano szybkości kątowe dla zginaczy i prostowników grzbietu 90º/s i 120º/s, a dla mięśni kolan 60º/s i 180º/s. Gęstość kości bliższej nasady uda oceniano metodą DXA.
Stwierdzono zmniejszenie parametrów siły mięśniowej (szczytowy moment siły, całkowita praca, średnia moc, maksymalny przeciętny moment szczytowy) oraz wydłużenie czasu osiągnięcia szczytowego momentu w poszczególnych grupach wiekowych odzwierciedlające pogorszenie wydolności mięśniowej zależnej od wieku. Ponadto stwierdzono zależności parametrów siłowo-prędkościowych mięśni kolan i grzbietu z wynikami badań densytometrycznych. Dodatnie korelacje obserwowano między parametrami siłowymi a BMD, zaś ujemne między parametrami prędkościowymi a BMD.
Potwierdzono zależne od starzenia się pogorszenie parametrów siłowo-prędkościowych mięśni kolan i grzbietu u starszych kobiet. Wraz z wiekiem obniżały się parametry siłowe a wzrastały prędkościowe. Większe pogorszenie czynnościowe występowało w grupie zginaczy niż prostowników, szczególnie stawów kolanowych. Równocześnie obserwowano stopniowe obniżanie się z wiekiem wartości BMD bliższej nasady uda wykazujące zależność z badanymi parametrami siłowo-prędkościowymi.

P07
THE AGEING PROCESS OF MOTION ORGAN IN WOMEN ASSESSED BY ISOKINETIC AND DENSITOMETRIC STUDIES

Bolanowski M.1, Skrzek A.2
1 Department of Endocrinology, Diabetology and Isotope Therapy, Wrocław Medical University, Pasteura 4, 50-367 Wrocław, Poland
2 Department of Physiotherapy, Wrocław University of Physical Education, Wrocław, Poland

Keywords: motion organ, isokinetic studies, densitometry, aging

Human aging is a complex process with its own specifics and dynamics. The decreased bone strength together with impaired physical efficiency followed by falls are the most important causes of osteoporotic fractures in the elderly population. The aims of the study were: the analysis of the aging process in the human active motion organ by isokinetic studies, description of the involution process in bones by densitometry and searching for the possible relations between them.
The study was carried out in 288 women divided into 4 age groups (40-49, 50-59, 60-69, 70-79 years). Isokinetic studies: the tests of spinal and knee extensors and flexors were carried out. The following angular velocities in concentric strength tests were assessed: for the spinal muscles: extension and flexion at angular velocities of 90º/s and 120º/s, and for the knee muscles: extension and flexion at angular velocities of 60º/s and 180º/s. Bone mineral density was measured in the proximal femur by DXA.
We observed the decline in the values of strength parameters studied (peak torque, total work, average power, maximal average peak torque) and the increase of the time to reach peak torque in particular groups of age reflect the worsening muscular work opportunities according to age. Moreover, numerous statistically significant correlations between strength-velocity parameters of spinal and knee muscles and densitometric results were shown. There were positive correlations between strength parameters and BMD, and negative ones between velocity parameters and BMD studied.
We documented the aging-related worsening of strength-velocity parameters of knee and spinal muscles in older women. Strength parameters decrease, and velocity ones increase with aging. The greater deterioration of the function was observed in flexors than in the extensors, especially in the knees. The parallel observation was gradual decrease in proximal femur BMD showing statistically significant correlations with strength-velocity parameters studied.

STRUCTURAL-FUNCTIONAL STATE OF BONE IN MEN OF DIFFERENT AGE

P06
STRUCTURAL-FUNCTIONAL STATE OF BONE IN MEN OF DIFFERENT AGE

Povoroznyuk V. V., Kreslov Y. A.

Department of Clinical Physiology and Pathology of Locomotor Apparatus,
Institute of Gerontology AMSU, Ukrainian Scientific-Medical Centre for the Problems of Osteoporosis, Vyshgorodskaya str. 67, Kiev, 04114, Ukraine

This research was aimed at studying the age-dependent peculiarities of bone mineral density and bone mineral consent in men.
Research object: The total of 210 men 20–89 years old (54,6 ± 1,2) were examined and divided into the following age-dependent groups: 20- 29 years old, 30-39 years old, 40-49 years old, 50-59 years old, 60-69 years old, 70-79 years old, 80-89 years old.
Research methods: The mineral density and mineral consent of bone was determined using dual X-ray densitometry by means of „Prodigy” apparatus (GE Medical systems, Lunar, model 8743, 2005).
Research results: The analysis of variation did not expose any reliable influence of age on the BMD and BMC indexes of lumbar spine.
Bone mineral density was significantly higher in the group of 80-89 year-olds in comparison with other groups that may indicate some “selectivity“of this group. Hip BMD in the group of 70-79 year-olds was significantly lower in comparison with other groups: 20-29 year-olds (p = 0,012), 40-49 year-olds (p = 0,036), 60-69 year-olds (p = 0,039).
Correlation of lumbar spine BMD with height was established (r = 0,16; p = 0,021), weight (r = 0,27; p < 0,0001), BMI (r = 0,22; p = 0,001), BMD hip (r = 0,62; p < 0,001); BMD hip with age (r = – 0,15; p = 0,024), height (r = 0,30; p < 0,0001), weight (r = 0,35; p < 0,0001), BMI (r = 0,23; p < 0,001).
The osteoporosis of lumbar spine was observed by X-ray densitometry in 4,3% of patients in group of 40-49 years, in 7,9% – group of 50-59 years, in 7,5% – group of 60-69 years, in 19,2% – group of 70-79 years, in 9,1% – group of 80-89 years; hip osteoporosis in 2,3%, 5,3%, 2,8%, 7,6% of patients respectively. Osteopaenia of lumbar spine was established in 34,8% of patients in group of 20-29 years, in 36% – 30-39 years, in 31,9% – 40-59 years, in 28,9% – 50-59 years, in 20% – 60-69 years, in 23,1% – 70-79 years, in 13,6% – 80-89 years; hip osteopaenia in 20,0% of patients, in 12,5%, in 15,9%, in 23,7%, in 19,4%, in 26,9% and in 22,7% respectively. Among patients of 80-89 years normal state of bone was observed in 77,3%.
Conclusions: Age in men has a substantial influence on hip BMD: the lowest indexes were observed in group of 70-79 year-olds. The osteoporosis of lumbar spine was observed in 19,2%, hip osteoporosis in 7,6% of patients in this group.

P07
HYPODYNAMIA IN ADOLESCENCE AND OSTEOPOROSIS RISK

Popivanova C. V.
National Center of Public Health Protection, Ministry of Health, Sofia, Bulgaria

Active motion in childhood and adolescence is that very important factor for building up and maturing of the bone-skeletal system. With view to realization of the so called “strategic” (in childhood and adolescence) osteoporosis prevention, the study aimed to establish the level of physical activity in adolescents, hypodynamia signs and other unfavorable phenomena as risk factors for disturbed bone health. The studied group consisted of 773 adolescents, 14 – 18 years of age, from secondary schools. The study used anthropometric, questionnaire and psychological methods. A number of shortcomings are found in the system of physical exercises in the Bulgarian school. The students whose physical activities are restricted to school sports lessons form a large group at risk with marked signs of hypodynamia (50.98%). The processes of growth, maturing and development of the bone and muscle system in this group are disturbed. The physical development and physical capacity are at a statistically significant lower level (p < 0.001), the age annual dynamics of anthropometric indicators is uneven, the peak growth of the bone skeleton is retarded with a year, the rate of kyphoses and kyphoskolioses is higher. The immobilized students, as a result of hypodynamia, form an unfavorable psychosocial pattern – decreased “internal control” and “self-control” with resulting behavior risky for bone health – addiction to harmful habits and styles – tobacco smoking, drinking alcohol etc. The obtained results show that adolescent girls are at greater bone health risk than boys (p < 0.01). The fact that physical development indicators in all studied adolescents groups, with high or low physical activity extent, are significantly lower than those of their mates 15 years ago (Slanchev P. et al, 1992) is alarming and suggests retarded and weaker development of the bone-skeletal system. All adolescents in the conditions of polluted environment with reduced oxygen content in resting conditions use maximally the capacity of their lungs (very large range of the anthropometric parameter – p < 0.001) which significantly restricts the functional capacity of the respiratory system to work adequately at intensive physical efforts necessary for stimulation and maintenance of osteogenesis processes. Hypodynamia together with accompanying negative disturbances in the period of growth, maturing and development of the bone-skeletal system create particularly unfavorable life “start” and potential risk for osteoporosis development.