P10 QUS VERUS DXA IN DIAGNOSING BONE DEMINERALIZATION IN ESRD PATIENTS

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:122-123.

P10

QUS VERUS DXA IN DIAGNOSING BONE DEMINERALIZATION IN ESRD PATIENTS

Bucuras D., Marginean O., Militaru A.

University of Medicine and Pharmacy “Victor Babes” Timisoara, Romania

Key words: DXA, ESRD PATIENTS hypogonadism, Hyperparathyroidism

Backgound: ESRD is associated with reduce bone mineral density compared with aged-matched healthy controls. DXA is the standard noninvasive method to asses BMD. QUS is inexpensive, mobile, easy to perform, radiation free, recognize for screening abilities and risk fracture prediction in normal population. This study assessed the ability of QUS versus DXA in determine low bone mass in haemodialised population.

Methods Material Patients in the evidence of the Haemodialysis and Renal Transplantation Center form the County Hospital nr.1, performed DXA (anteroposterior technique, Delphi W device, Hologic Inc.), and also QUS (Sahara device, Hologic Inc.). Correlation between DXA and QUS parameters were performed. Receiver operator characteristic curves (ROC) were plotted for BUA, SOS and QUI and used to define cut-off values for best sensitivities and specificities for all parameter. WHO T score diagnosis of osteoporosis and osteopenia were used. We also used the UK NOS strategy to define the interval of the best QUS diagnostic parameter, to identify with 90% sensitivity and 90% specificity different degrees of bone demineralization.

Results: We analised 131 patients (63 females and 68 males), mean age 47,776±12, 32 years, being in haemodialysis for a mean period of mean 51,488±4,686 months. BUA (r = 0,613/0,447) and QUI (r = 0,613/0,502) seem to be the parameters of choice when considering BMD at cortical level. Areas under ROC for BUA and SOS in diagnosis of osteoporosis and osteopenia, have a sensibility of 76, 1%- 76, 1%, respectively a specificity of 72, 5%-77, 8%. The values for osteoporosis are even better, for 77% and 84%. The identified cutoff levels for QUI are 76,1 (osteopenia) and 69,6 (osteoporosis). The diagnostic value of QUS )when reporting QUI= are even higher when we did define the proper interval.

Conclusion: DXA and QUS parameters correlate significantly. The best QUS diagnostic parameter comoared to DXA is QUI. It has the ability to identify low bone mass (sensitivity of 60/80%), but also can discriminate very well the “healthy bone” subjects (specificity of 75%). Using the 90-90 approach, we identify the precise interval for QUI values that allows the best diagnostic of bone demineralization.

BŁĘDY, NIEBEZPIECZEŃSTWA I PUŁAPKI WCZESNEJ REHABILITACJI RUCHOWEJ PO OPERACYJNYM LECZENIU […]

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s139-140.

P18
BŁĘDY, NIEBEZPIECZEŃSTWA I PUŁAPKI WCZESNEJ REHABILITACJI RUCHOWEJ PO OPERACYJNYM LECZENIU OSTEOPOROTYCZNYCH ZŁAMAŃ NASADY BLIŻSZEJ KOŚCI UDOWEJ

Ciesielczyk B.,1 Nowik M.2
1 Z Oddziału Chirurgicznego Szpitala Miejskiego im. Franciszka Raszei w Poznaniu
2 Z Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: złamania osteoporotyczne, złamania kości udowej

Wstęp
Wczesne usprawnienie ma decydujące znaczenie w leczeniu starczych złamań nasady bliższej kości udowej. Specyfikę postępowania określa zaawansowana osteoporoza, zniedołężnienie i niejednokrotnie demencja starcza. Algorytm postępowania zależy nie tylko od rodzaju operacji, ale także od stanu ogólnego chorego.
Cel pracy
Celem pracy jest analiza niepowodzeń i powikłań rehabilitacji chorych po operacyjnym leczeniu osteoporotycznych złamań nasady bliższej kości udowej.
Materiał
Analizowano przebieg rehabilitacji 171 chorych powyżej 80 roku życia, leczonych operacyjnie z powodu złamania nasady bliższej kości udowej. Chorych podzielono na grupy w zależności od sprawności przed złamaniem, typu złamania i rodzaju wykonanej operacji.
Metoda
U chorych po alloplastyce połowiczej i zespoleniu metodą Endera pierwszego dnia po operacji pełne obciążenie operowanej kończyny. U chorych po zespoleniu śrubami kaniulowanymi i DHS zalecono częściowe obciążenie operowanej kończyny przez 4 tygodnie po operacji. Rehabilitację rozpoczęto bezpośrednio po operacji na Oddziale Chirurgicznym i po nauczeniu chodzenia w balkoniku kontynuowano w domu. Na podstawie dokumentacji w poradni przyszpitalnej oceniono powrót sprawności leczonych (własna skala oceny sprawności) i powikłania będące wynikiem rehabilitacji.
Wyniki
Mimo wczesnej rehabilitacji w okresie do 12 miesięcy po operacji zmarło 14 chorych (8,2%). Stwierdzono migrację prętów Endera do stawu biodrowego u 3 chorych, • migrację dystalną prętów Endera u 7 chorych, zwichnięcie protezy połowiczej u 2 chorych. Z powikłań ogółnoustrojowych wystąpiły: zawał mięśnia sercowego – 2 chorych, krwawienie z przewodu pokarmowego – 11 chorych, udar mózgu – 2 chorych, nasilenie demencji starczej -28 chorych, zakrzepica żylna operowanej kończyny – 7 chorych. Nie stwierdzono złamania lub wyłamania łączników metalowych. 93 chorych (54,4%) powróciło do trybu życia sprzed złamania.
Wnioski
Wczesna, intensywna rehabilitacja po operacyjnym leczeniu złamania nasady bliższej kości udowej u osób w wieku podeszłym jest obarczona ryzykiem powikłań mechanicznych i ogólnoustrojowych, lecz pozwala na powrót chorych do dotychczasowego trybu życia.

P18
BENEFITS AND RISK OF EARLY PHYSICAL REHABILITATION FOLLOWING SURGICAL TREATMENT OF OSTEOPOROTIC FRACTURES OF THE PROXIMAL EPIPHYSIS OF THE FEMUR

Ciesielczyk B.1, Nowik M.2
1 Surgical Department, Franciszek Raszeja Memory Hospital, Poznan
2 Department of Anatomy, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland

Keywords: osteoporotic fractures, femur fractures

Introduction
Early physical rehabilitation is a decisive factor in treatment of osteoporotic fractures of the proximal epiphysis of the femur. The specificity of the overall therapeutic approach is determined by advanced osteoporosis and severe disability, often comorbid with senile dementia, and depends not only on the type of surgery, but also on the patient’s general health status.
Aim of the study
This study has aimed to analyse failures and complications of physical rehabilitation following surgical treatment of the proximal epiphysis of the femur osteoporotic fractures.
Study material
The effects of rehabilitation were analysed in 171 patients (> 80 years of age) who had undergone surgical treatment of osteoporotic fracture of the proximal epiphysis of the femur. The patients were categorized depending on the degree of their mobility before the fracture, type of the fracture and type of the surgery.
Methods
Patients after either hip hemiarthroplasty or Ender fixation were advised to fully load the operated leg from the first day after surgery. Patients after either cannulated screws fixation or DHS fixation were advised to only partially load the leg for the first 4 weeks after the surgery to be followed by full load afterwards. The rehabilitation was started immediately after surgery at the Surgery Clinic and once patient had been taught to walk in the walking frames the rehabilitation was continued at home. Based on the hospital and out patient clinic records the restoration of patients’ mobility (based on our original scale of mobility assessment) and rehabilitation related complications were evaluated.
Results
Despite early onset of rehabilitation, 14 patients (8.2%) died in the period of 12 months following the surgery. Ender rods migrated to the hip joint in 3 patients and distally in 7 patients, and 2 patients had luxation of the hip prosthesis. Systemic complications included myocardial infarction (2 patients), gastrointestinal bleeding (11), brain stroke (2), exacerbation of senile dementia (28) and venous thrombosis in the operated leg (7). There were no cases of fractures of the connecting rods. Of the whole study group 93 patients (54.4%) returned to their normal physical activity from before the surgery.
Conclusions
Although early and intensive physical rehabilitation following surgical treatment of the proximal epiphysis of the femur osteoporotic fractures in the elderly carries the risk of both local (including mechanical) and systemic complications, it allows the patients to return to their normal physical activity.

PROSPEKTYWNE BADANIA DENSYTOMETRYCZNE (DXA) I ULTRADŹWIĘKOWE (QUS) KOŚĆCA ORAZ RADIOLOGICZNE […]

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s161-162.

P17
PROSPEKTYWNE BADANIA DENSYTOMETRYCZNE (DXA) I ULTRADŹWIĘKOWE (QUS) KOŚĆCA ORAZ RADIOLOGICZNE ŻUCHWY U KOBIET BEZZĘBNYCH

Pluskiewicz W.1, Drozdzowska B.2, Wojtanowska-Dilling M.3

1 Zakład Chorób Metabolicznych Kości ŚlAM, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Katedra Patomorfologii w Zabrzu ŚlAM
3 Praktyka Stomatologiczna, Bytom

Słowa kluczowe: osteoporoza, żuchwa, zdjęcie pantomograficzne

Cel pracy: prospektywna ocena zmian miejscowych w żuchwie w odniesieniu do innych części szkieletu badanych metodą DXA oraz QUS.
Materiał: 18 kobiet po menopauzie (śr. wiek 61,9 +/-8,0 lat), które podzielono na 2 podgrupy uwzględniając przyczynę utraty zębów: z próchnicą (n=9) i z zapaleniem przyzębia (n=9). Nie zanotowano żadnych przyczyn wpływających na metabolizm kostny.
Metody: 1. ocena BMD biodra (FN, Ward, Troch), kręgosłupa (spine) i żuchwy, 2. pomiar QUS paliczków dłoni (Ad-SoS), 3. zdjęcie pantomograficzne żuchwy (pomiary i obliczenie np. PMI, MR, ubytku tkanki kostnej-ML). Badania wykonano 3-krotnie w odstępach 12 miesięcy.
Wyniki: Prospektywne zmiany BMD i Ad-SoS oceniono dla całej grupy i podgrup. Generalnie obserwowano obniżanie się wartości badanych parametrów wykazując różnice istotne statystyczne w całej grupie i w podgrupie z próchnicą. Ocena dynamiki zmian BMD żuchwy ( BMD) z dynamiką zmian wyników pomiarów DXA i QUS wykazała związek  BMD żuchwy z  FN-BMD w całej grupie badanej (r=0,48, p=0,042). Analiza korelacji pomiędzy wynikami pomiarów BMD żuchwy, a wynikami pozostałych pomiarów BMD i Ad-SoS wykazała istotne statystycznie zależności (dla drugiego pomiaru) z Ad-SoS w całej grupie (r=0,47, p<0,05), a dla pomiaru trzeciego jedyna istotna statystycznie korelacja wystąpiła z spine-BMD w podgrupie z zapaleniem przyzębia (r=0,74, p<0,05). Prospektywne zmiany wyników pomiarów wykonanych na zdjęciach pantomograficznych wykazały w całej grupie obniżenie się wysokości trzonu żuchwy, spadek PMI oraz wzrost ML, w podgrupie z próchnicą spadek PMI, a podgrupie z zapaleniem przyzębia obniżenie się wysokości trzonu żuchwy. Ocena dynamiki zmian wyników pomiarów radiologicznych dla PMI, MR oraz ML z dynamiką zmian wyników pomiarów BMD żuchwy ( BMD) wykazała następujące istotne statystycznie korelacje w całej grupie –  BMD żuchwy –  PMI (r=-0,51, p<0,05 oraz w podgrupie z zapaleniem przyzębia –  BMD żuchwy –  PMI (r=-0,75, p<0,05). Analiza korelacji pomiędzy wynikami pomiarów na zdjęciu pantomograficznym, a wynikami pomiarów DXA i QUS wykazała szereg istotnych związków: cała grupa – dodatnie korelacje MR oraz ujemne ML z BMD w obrębie żuchwy, spine, FN, Ward; przy trzecim pomiarze zanotowano także znamienną dodatnią korelację MR i ujemną ML z BMD żuchwy; w podgrupie z próchnicą – dodatnia korelacja MR i ujemna ML z BMD żuchwy; w podgrupie z zapaleniem przyzębia – dodatnia korelacja MR i ujemna ML z Ad-SoS. W pracy uzyskano obniżenie wartości BMD żuchwy tylko u kobiet z próchnicą, a zmiany BMD żuchwy wykazywały istotny związek ze zmianą FN-BMD w całej grupie, co najpewniej wiąże się z podobną zawartością istoty zbitej w tych częściach szkieletu. Wykazane różnice w tendencjach zmian BMD żuchwy w zależności od przyczyny utraty uzębienia jest istotną klinicznie informacją z punktu widzenia lekarza stomatologa.
Wnioski. Uzyskanie licznych zależności między wynikami pomiarów na zdjęciach pantomograficznych, a pomiarami szkieletu wskazuje, że badanie radiologiczne może być przydatnym, pomocniczym narzędziem diagnostycznym w procesie diagnozowania ogólnoustrojowej osteoporozy.

P17
LONGITUDINAL SKELETAL DENSITOMETRIC (DXA) AND QUANTITATIVE ULTRASOUND (QUS) MEASUREMENTS, AND THEIR ASSOCIATIONS WITH PANTOMOGRAPHY IN EDENTULOUS WOMEN

Pluskiewicz W.1, Drozdzowska B.2, Wojtanowska-Dilling M.3

1 Metabolic Bone Diseases Unit, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15, Poland
2 Dept. of Pathomorphology, Zabrze, Poland
3 Dental Practice, Bytom, Poland

Key words: osteoporosis, mandible, pantomography

The aim of the study: to evaluate longitudinal DXA and radiographic changes of the mandible and their associations with DXA and QUS parameters.
Material: 18 postmenopausal edentulous women (mean age 61.9 +/-8.0 years) were studied and divided into women with caries (n=9) and women with periodontitis (n=9). No reasons interfering with bone metabolism were noted.
Methods: Investigations were repeated 3 times with 12 months breaks, and consisted of: 1. densitometry of the hip (FN-, Wards-, Troch-BMD), spine-BMD and mandible; 2. phalangeal QUS (Ad-SoS); 3. radiography of mandible (PMI, MR, ML – mandibular loss).
Results: Generally, a trend to drop was observed, and statistically significant decreases were noted in whole group and in women with caries. A dynamics of changes in mandible BMD ( BMD) with dynamic changes in DXA and QUS showed an association of mandible  BMD with  FN-BMD in whole group (r=0,48, p=0,042). Correlation analysis between mandible BMD with DXA and QUS results showed significant relationship (for 2nd measurement) with Ad-SoS in whole group (r=0,47, p<0,05), and for 3rd measurement the only significant correlation occurred with spine in women with periodontitis (r=0,74, p<0,05). Prospective changes of radiographic measurements showed a decrease of mandible height (whole group), a decrease in PMI and an increase in ML; in subgroup with caries a decrease in PMI, and in women with periodontitis a decrease of mandible height. A dynamics of changes in mandible radiography for PMI, MR and ML with dynamic changes in mandible BMD showed following significant correlations: in whole group –  BMD –  PMI (r=-0,51, p<0,05), in subgroup with periodontitis –  BMD –  PMI (r=-0,75, p<0,05). Correlation analysis of radiographic parameters (PMI, MR, ML) with DXA and QUS data showed several significant relationships: whole group – positive correlations of MR and negative of ML with mandible-, spine-, FN- and Wards’- BMD, at 3rd measurement positive correlation of MR and negative with ML and mandible BMD; in women with caries – positive correlation of MR and negative of ML with mandible BMD; in women with periodontitis – positive correlation of MR and negative of ML with Ad-SoS. No statistically significant correlations of mandible height and PMI with DXA and QUS data were obtained. In the study a decrease in mandible BMD was noted only in women with caries, and a relationship of mandible BMD and femoral neck BMD indicate that these skeletal sites share common nature of bone loss. Different trends of mandible BMD changes due to pathogenic factor underlying tooth loss is an important result for dentists.
Conclusion. Several relationships of radiographic parameters and skeletal data suggest that mandible radiography may be additional, valuable diagnostic tool in diagnosis of osteoporosis.

P11 OSTEOPOROZA WTÓRNA U DOROSŁEJ PACJENTKI Z NIELECZONĄ WRODZONĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI […]

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:122-123.

P11

OSTEOPOROZA WTÓRNA U DOROSŁEJ PACJENTKI Z NIELECZONĄ WRODZONĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI – TRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE I TERAPEUTYCZNE – OPIS PRZYPADKU

Skowrońska-Jóźwiak E., Lewiński A.

Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Słowa kluczowe: wrodzona niedoczynność przysadki

52-letnia pacjentka została skierowana do Kliniki Endokrynologii z podejrzeniem niedoczynności przysadki. Przed 8 laty przebyła złamanie szyjki kości udowej. We wstępnym badaniu zwróciła uwagę niskorosłość: 116 cm wzrostu i niska masa ciała (19 kg), osłabienie, blada, sucha, zimna, łuszczącą się skórę, przerzedzone włosy na głowie, brak owłosienia pachowego oraz łonowego. W badaniach dodatkowych stwierdzono niedokrwistość, hiponatremię, hiperlipidemię. Po przeprowadzeniu szczegółowa diagnostyki endokrynologicznej stwierdzono wielohormonalną niedoczynność przysadki oraz wtórną nadczynność przytarczyc, prawdopodobnie na tle niedoboru wapnia i witaminy D3. Jakkolwiek badania densytometryczne ujawniły wybitnie obniżoną BMD, to jednak powstaje pytanie czy wyniki należy odnieść do wieku metrykalnego (52 lata) czy wieku kostnego (13 lat) pacjentki. Terapia substytucyjna chorej nie jest prowadzona klasycznie, chora otrzymuje tyroksynę i hydrokortyzon, nie wdrożono leczenia estrogenowego (brak zgody), ani hormonu wzrostu (tego typu terapia u osób dorosłych w Polsce nie jest refundowane). Ponadto zastosowano leczenie wapniem i witaminą D. Uzyskano wyraźną poprawę kliniczną i densytometryczną. Wdrożono leczenie alendronianem w dawce 70 mg co 14 dni.

Wrodzona niedoczynność przysadki jest bardzo rzadkim schorzeniem, większość przypadków jest diagnozowana i leczona od wczesnego dzieciństwa. Wskutek opóźnionego rozpoznania i leczenia doszło u pacjentki do rozwoju osteoporozy wtórnej o wieloczynnikowej etiopatogenezie (niedobór estrogenów, niedobór hormonu wzrostu – a tym mechanizmie- nieosiągnięcie szczytowej masy kostnej, a także wtórna nadczynność przytarczyc oraz palenie papierosów i przewlekły brak wysiłku fizycznego). Przedstawiony przypadek stanowi przykład poważnych konsekwencji opóźnionego rozpoznania i wdrożenia leczenia.

P11

SECONDARY OSTEOPOROSIS IN AN ADULT PATIENT WITH CONGENITAL, UNTREATED PANHYPOPITUITARISM – DIAGNOSTIC AND THERAPEUTIC OBSTACLES – A CASE REPORT

Skowrońska-Jóźwiak E., Lewiński A.

Clinic of Endocrinology and Metabolic Diseases, Medical University in Lodz

Key words: congenital parathyroidoism

A 52-years, female old patient was referred to the Department of Endocrinology with suspected hypopituitarism. In 2001, she had femoral bone fracture. Her short stature (116 cm) drew attention during preliminary examination on admission. Other features, observed during physical examination, included low body weight (19 kg), weakness, pale, dry, cold and exfoliating skin, thinned hair on the head, while complete lack of any axillary or pubic hair. Laboratory tests revealed anaemia, hyponatraemia and hypercholesterolemia. Following detailed endocrine diagnostics, multihormonal hypopituitarism and secondary hyperparathyroidism were demonstrated (probably due to deficiency of calcium and vitamin D₃). Despite the fact that densitometric examination revealed significantly decreased BMD, a question arises, whether the obtained results should be referred to the patient’s calendar age (52 years) or bone age (13 years). The replacement therapy, received by the patient, is not administered according to the classical mode; the patient receives thyroxin and hydrocortisone, while neither oestrogen therapy (patient’s refusal) nor GH therapy (this therapy, when applied in adult patients, is not reimbursed in Poland) has been implemented. Additionally, a combined therapy calcium and vitamin D has been administered. A clear clinical and densitometric improvement was obtained. Alendronate treatment was administered in dose of 70 mg per fortnight.

Congenital hypopituitarism is a very rare disease, the majority of its cases being diagnosed and treated from early childhood This case is an example of secondary osteoporosis with multifactorial pathogenesis (oestrogen deficiency, GH deficiency and – in this mechanism – suboptimal peak bone mass, as well as secondary hyperparathyroidism, smoking and chronic lack of physical activity). The reported case is an example of serious consequences resulting from delayed diagnosis and treatment.

GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI U CHORYCH Z NADŻERKOWYM ZAPALENIEM PRZEŁYKU DŁUGOTRWALE LECZONYCH OMEPRAZOLE

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s140-141.

P19
GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI U CHORYCH Z NADŻERKOWYM ZAPALENIEM PRZEŁYKU DŁUGOTRWALE LECZONYCH OMEPRAZOLEM

Sikorski T., Marcinowska-Suchowierska E.
Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, 00-416 Warszawa, Czerniakowska 231

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, omeprazol, zapalenie przełyku

Wstęp
Chociaż zmniejszoną gęstość kości wykazano wcześniej w stanach achlorhydrii lub hipochlorhydrii takich jak niedokrwistość złośliwa i przebyta gastrektomia, nie jest znany wpływ na kości długotrwałego zahamowania wydzielania kwasu solnego przez inhibitory pompy protonowej.
Cel pracy
Ocena gęstości mineralnej kości (BMD) u chorych z nadżerkowym zapaleniem przełyku długotrwale leczonych omeprazolem w porównaniu do grupy kontrolnej leczonej cyzaprydem. Materiał i metoda
Do badania włączono pacjentów, mężczyzn w wieku 18-80 lat i kobiety w wieku 60-80 lat, zdrowych i nie przyjmujących leków wpływających na metabolizm wapniowo-fosforowo-magnezowy, z rozpoznanym endoskopowo nadżerkowym zapaleniem przełyku, będących w stadium remisji klinicznej i endoskopowej na omeprazolu. Z 29 pacjentów z nadżerkowym zapaleniem przełyku, w stadium remisji przez rok na omeprazolu, po próbie leczenia cyzaprydem, 16 chorych (11 mężczyzn i 5 kobiet), w wieku 59,8 ± 3,3 (średnia ± SEM) lat, musiało kontynuować omeprazole w dawce 20 mg/d, a pozostałych 13 (8 mężczyzn i 5 kobiet), w wieku 57,7 ± 4,5 lat, przyjmowało cyzapryd w dawce 30 mg/d przez 2 lata. Pomiaru BMD w kręgosłupie lędźwiowym (L2-L4) i w prawym biodrze (Neck, Trochanter, Ward’s) dokonywano co roku metodą dwuenergetycznej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA). Dodatkowo oznaczano co roku stężenie wapnia, fosforu, magnezu i całkowitą fosfatazę alkaliczną w surowicy oraz kalciurię z korekcją na kreatyninę. Wszystkie parametry densytometryczne i biochemiczne podawano w wartościach bezwzględnych i w procentach wartości wyjściowych. Analizie poddano wszystkich pacjentów, którzy rozpoczęli badanie. Dla oceny statystycznej zastosowano odpowiednie testy nieparametryczne: test U Mann-Whitney’a i test Friedman’a z testem wielokrotnych porównań Dunn’a dla analizy różnic w zmiennych ilościowych i dokładny test Fisher’a dla analizy różnic w zmiennych jakościowych. Przyjęto poziom istotności p < 0.05.
Wyniki
Po 3 latach nie stwierdzono istotnych różnic w BMD u pacjentów na omeprazolu i cyzaprydzie: L2-L4 1,159 ± 0,07 i 1,188 ± 0,05 g/cm2, Neck 0,934 ± 0,03 i 0,942 ± 0,07 g/cm2, Trochanter 0,911 ± 0,03 i 0,860 ± 0,06 g/cm2 i Ward’s 0,781 ± 0,04 i 0,777 ± 0,08 g/cm2, odpowiednio. Jednak wyrażona w procentach wartości wyjściowej BMD w Ward’s była wyższa po 3 latach na omeprazolu (101,4 ± 2,2%) niż na cyzaprydzie (96,4 ± 0,8%, p < 0,05). Na omeprazolu obserwowano wzrost BMD o 2,2 ± 1,0% w L2-L4 po 2 latach i o 3,9 ± 1,3% w Trochanter po 3 latach, natomiast na cyzaprydzie spadek o 3,6 ± 0,8% w Ward’s po 3 latach (p < 0,05 dla wszystkich porównań) bez innych zmian. W badaniach biochemicznych stwierdzono tylko przejściowy spadek stężenia magnezu w surowicy po 2 latach w porównaniu do wartości wyjściowych (p < 0,05) w obu grupach pacjentów, prawdopodobnie związany z dietą.
Wnioski
3-letnie leczenie omeprazolem nie zmniejsza BMD. Obserwowane zmiany BMD były związane z wiekiem.

P19
BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH EROSIVE OESOPHAGITIS TREATED WITH LONG-TERM OMEPRAZOLE

Sikorski T., Marcinowska-Suchowierska E.
Department of Family Medicine & Internal Diseases, Medical Centre for Postgraduate Education, Czerniakowska St. 231, 00-416 Warsaw, Poland

Keywords: bone mineral density, omeprazole, oesophagitis

Introduction
Although decreased bone density has been previously revealed in achlorhydric or hypochlorhydric states such as pernicious anaemia and in postgastrectomy patients, bone effects of long-term acid suppression with proton pump inhibitors are unknown.
Aim of the study
To assess bone mineral density (BMD) in patients with erosive oesophagitis on long-term therapy with omeprazole compared to those on cisapride as controls.
Material & methods
Out-patients, males aged 18-80 yrs. and females aged 60-80 yrs., with no diseases and no drugs influencing Ca-P-Mg metabolism, with endoscopically diagnosed erosive oesophagitis and remaining in clinical and endoscopic remission on omeprazole were included in the study. Out of 29 out-patients with erosive oesophagitis held in 1-year remission on omeprazole, after cisapride trial, 16 patients (11 males and 5 females), aged 59.8 ± 3.3 (mean ± SEM) years, had to continue with omeprazole 20 mg/day, and the other 13 (8 males and 5 females), aged 57.7 ± 4.5 years, received cisapride 30 mg/day for 2 years. Annually, BMD at the lumbar spine (L2-L4) and the right hip subregions (neck, trochanter, Ward’s triangle) were measured by dual energy X-ray absorptiometry. Additionally, serum calcium, phosphorus, magnesium, total alkaline phosphatase and urinary calcium excretion corrected for creatinine were measured annually. All densitometric and biochemical parameters were given as absolute values and as percent of baseline. The data were analyzed on an intention-to-treat basis. For statistical analysis the following nonparametric tests have been applied: the Mann-Whitney U-test and Friedman test with Dunn’s multiple comparisons test to analyze differences in quantitative variables and the exact Fisher’s test to analyze differences in qualitative variables as appropriate. The significance level p < 0.05 was used.
Results
After 3 yrs. we revealed no significant differences in BMD in patients on omeprazole and cisapride: L2-L4 1.159 ± 0.07 and 1.188 ± 0.05 g/cm2, Neck 0.934 ± 0.03 and 0.942 ± 0.07 g/cm2, Trochanter 0.911 ± 0.03 and 0.860 ± 0.06 g/cm2, and Ward’s 0.781 ± 0.04 and 0.777 ± 0.08 g/cm2, respectively. However, when expressed as percent of baseline, BMD at Ward’s triangle was higher after 3 yrs. on omeprazole (101.4 ± 2.2%) than on cisapride (96.4 ± 0.8%, p < 0.05). On omeprazole there was an increase in BMD of 2.2 ± 1.0% at the lumbar spine at year 2, and 3.9 ± 1.3% at trochanter at year 3, but on cisapride a decrease of 3.6 ± 0.8% at Ward’s triangle at year 3 (p < 0.05 for all comparisons) and no other changes. On biochemistry, there was only a transient fall in serum magnesium at year 2 compared to baseline (p < 0.05) in both groups of patients, probably diet-related.
Conclusions
A 3-year omeprazole therapy did not reduce BMD. The observed BMD changes were age-related.

ZWIĄZKI POMIĘDZY OSTEOPENIĄ/OSTEOPOROZĄ I CHOROBĄ PRZYZĘBIA U KOBIET W OKRESIE POMENOPAUZALNYM

P18
ZWIĄZKI POMIĘDZY OSTEOPENIĄ/OSTEOPOROZĄ I CHOROBĄ PRZYZĘBIA U KOBIET W OKRESIE POMENOPAUZALNYM

Hüpsch-Marzec H.1, Pluskiewicz W.2, Kubicka-Musiał M.1

1 Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją, Bytom
2 Zakład Chorób Metabolicznych, Zabrze, Śląska Akademia Medyczna

Słowa kluczowe: osteoporoza, menopauza, choroba przyzębia

Wprowadzenie
Około 75% dorosłych osób dotkniętych jest jakąś formą choroby przyzębia ( około 30% osób starszych). Konsekwencją zapalenia przyzębia jest utrata przyczepu nabłonkowego i łącznotkankowego oraz resorpcja kości wyrostka zębodołowego, które mogą prowadzić do utraty zęba, bezzębności i w konsekwencji resorpcji szczątkowego wyrostka zębodołowego i utratę kości jamy ustnej. Osteoporoza pomenopauzalna zaczyna się po naturalnej lub chirurgicznie indukowanej menopauzie i prowadzi do złamań w ciągu 15-20 lat od ustania czynności jajników. Istnieje wiele wspólnych czynników ryzyka dla choroby przyzębia i osteoporozy.
Cel pracy
Ocena związków pomiędzy osteopenią osteoporozą i chorobą przyzębia u kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Materiał
Materiał badawczy stanowiło 55 kobiet w wieku 51-69 lat. Kobiety były rekrutowane jako wolontariuszki z Zakładu Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją oraz z Zakładu Chorób Metabolicznych. Do kryteriów decydujących o wyłączeniu pacjentek z badań należały między innymi: początek menopauzy przed 40 rokiem życia, inna choroba metaboliczna mająca wpływ na kości., długoterminowe stosowanie terapii sterydowej, ciężkie schorzenia tarczycy, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu. Grupę badana stanowiło 28 pacjentek u których w wyniku trwającego procesu osteoporotycznego doszło do złamania dystalnej nasady kości promieniowej. Grupę kontrolną stanowiło 27 kobiet klinicznie zdrowych.
Metody
Gęstość kości badano w obrębie kości pięty (ultrasonic technic). Oceniano pochodne gęstości kości ( SOS,BUA, YA, AM )
Przeprowadzono pełne badanie stomatologiczne oraz obszerny wywiad stomatologiczny oraz wywiad ogólny. Ocena i rozpoznanie choroby przyzębia prowadzono na podstawie PRP (partial recording protocol). Statyczny pomiar ruchomości zębów oszacowano na podstawie czterostopniowej skali. Status tkanek przyzębia był określony przy użyciu GBSI (Gingival Sulcus Bleeding Index)- wskaźnik krwawienia, CAL (Clinical Attachment Level), położenie przyczepu łącznotkankowego, CSI (Calculus Surface Index) -wskaźnik kamienia nazębnego.
Wyniki
Różnice średnich wartości relacji proksymalnych kontaktów i statycznego pomiaru ruchomości w gr. kontrolnej i badanej nie były statystycznie istotne. Nieco większa niż uważana za prawidłową (Io ), okazała się ruchomość zębów w grupie badanej. Wartości wskaźnika GBSI w gr kontrolnej wynosiły ponad 40% i wskazywały na obecność zapalenia wymagającego intensywnego leczenia, w gr. badanej natomiast wynik 54,7 oznaczał ciężkie uogólnione zapalenie dziąseł. Różnica średnich =1,5 przy p.=0, 12. Średnie Wartości CSI wynosiły odpowiednio 6,63 w grupie kontrolnej 7,54 w grupie badanej. Ubytek przyczepu łącznotkankowego w gr. badanej był istotnie wyższy w stosunku do gr. kontrolnej i wynosił odpowiednio 6,94 i 4,83. Różnica średnich=4,18 (przy p.=0,00013).
Wniosek
Ubytek kości w obrębie jamy ustnej jest wynikiem kombinacji wielu czynników o charakterze miejscowym i czynników ogólnych. Wydaje się, że pacjentki w okresie pomenopauzalnym dotknięte osteoporozą mają bardziej zaawansowaną destrukcję przyzębia w stosunku do zdrowych kobiet pomenopauzalnych również cierpiących z powodu choroby przyzębia.

P18
ASSESSMENT OF RELATIONSHIPS BETWEEN OSTEOPENIA/OSTEOPOROSIS AND PERIODONTAL DISEASE IN POSTMENOPAUSAL WOMAN

Hüpsch-Marzec H.1, Pluskiewicz W.2, Kubicka-Musiał M.1

1 Department of Conservative Dentistry with Endodontics, Bytom, Silesian
2 Department of Metabolic Diseases, Zabrze, Silesian University of Medicine

Key words: osteoporosis, menopause, periodontal disease

Introduction
Some form of periodontal disease affects 75% adults (30% of older adults).The result of periodontitis is loss of soft tissue attachment and resorption of alveolar bone, which may lead to eventual tooth loss, edentulousness and, as a consequence residual ridge resorption and further loss of oral bone. Postmenopausal osteoporosis begins after natural or surgical menopause and leads to fractures within 15 -20 years from the cessation of ovarian function. There are numerous factors which are common for risk of both periodontal disease and osteoporosis.
Aim of the study
Assessment of relationships between osteopenia/osteoporosis and periodontal disease in postmenopausal woman.
Material
The examination was carried out in 55 women aged 51-69 years. Women were recruited as volunteers through the Department of Conservative Dentistry and Endodontics and, Department of Metabolic Diseases. Exclusion criteria for acceptance into the study were among the other: onset of menopause before age 40, history of other metabolic disease affecting bone, long-term use of steroid medication, excessive thyroid medication, cigarette smoking, excessive use of alcohol. The examined group consisted of 28 individuals in whom due to lasting osteoporotic process the distal epiphysis of radial bone was pathologically broken. The control group consisted of 27 individuals clinically healthy
Methods
Density of bone tissue within the calcaneal bone was examined (ultrasonic technique). The derivatives of bone density (SOS, BUA, YA, AM)
Complete dental assessments were performed and a comprehensive dental and medical history was taken. Evaluation and diagnosis of periodontal disease were performed on the basis of PRP (partial recording protocol). Static assessment of tooth mobility was made on the basis of 4-grade scale. Periodontal status was determined using GBSI (Gingival Sulcus Bleeding Index), CAL (Clinical Attachment Level), CSI (Calculus Surface Index).
Results
The differences of the mean values of the proximal contact relations (slightly open contacts and the tightness of contacts) and static tooth measurement of the mobility in control and examined groups were not statistically significant. Slightly higher than considered to be correct (Io ), turned out to be the tooth mobility in the examined group. Values of the GBSI rate in the control group amounted to 40 and indicated the presence of inflammation which demanded intensive treatment, whereas value 54,7 in the examined group meant heavy, general gingivitis. Difference of the mean values=1.5 with p=0.12. The mean CSI values were 6.63 in control group and 7.54 in examined group respectively. The loss of connective tissue attachment in examined group was significantly higher in relation to control group and was 6.94 and 4.83. The difference of mean values = 4.18 (with p=0.00013)
Conclusion
Bone loss in the oral cavity results from a combination of numerous local and general factors. It seems that postmenopausal female patients suffering from osteoporosis have more advanced destruction of periodontium in relation to healthy postmenopausal women who also suffer from periodontitis.

P12 OCENA GĘSTOŚCI TKANKI KOSTNEJ KRĘGOSŁUPA (ODCINEK LĘDŹWIOWY) PACJENTEK […]

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:124-125.

P12

OCENA GĘSTOŚCI TKANKI KOSTNEJ KRĘGOSŁUPA (ODCINEK LĘDŹWIOWY) PACJENTEK Z ROZPOZNANYM CZYNNOŚCIOWYM PODWZGÓRZOWYM BRAKIEM MIESIĄCZKI

Podfigurna-Stopa A., Męczekalski B.

Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: gęstość tkanki kostnej, osteoporoza, podwzgórzowy brak miesiączki

Podwzgórzowy brak miesiączki o charakterze czynnościowym spowodowany jest dysregulacją wydzielania GnRH i w konsekwencji zaburzeniem funkcjonowania osi podwzgórzowo – przysadkowo – jajnikowej. Jedną z głównych przyczyn wystąpienia czynnościowych zaburzeń podwzgórza jest ujemny bilans energetyczny, wynikający ze znacznej utraty masy ciała, nadmierny wysiłek fizyczny lub stres. Obserwowany u tych pacjentek brak miesiączki wiąże się z odległymi konsekwencjami niedoboru estrogenów takimi jak zaburzenie funkcji rozrodczej, niepłodność oraz może prowadzić do obniżenia gęstości tkanki kostnej szczególnie w obrębie kręgosłupa. Zmiany w obrębie kręgosłupa o charakterze osteopenii czy osteoporozy zwiększają ryzyko złamań osteoporotycznych.

Cel pracy. Ocena gęstości tkanki kostnej u pacjentek z rozpoznanym czynnościowym podwzgórzowym brakiem miesiączki.

Materiał. 30 pacjentek w wieku 17-32 lat z rozpoznaniem czynnościowego podwzgórzowego braku miesiączki. Kobiety spełniały następujące kryteria:

– rozpoznanie wtórnego braku miesiączki, określanego jako brak miesiączki przez okres dłuższy niż 90 dni, niezwiązany z ciążą,

– obniżone stężenie LH w surowicy krwi – (poniżej 5 jm./ml),

– obniżone stężenie FSH w surowicy krwi (poniżej 5 jm./ml).

Metodyka. Ocena stężenia hormonu folikulotropowego (FSH), hormonu luteinizującego (LH), estradiolu (E₂) w surowicy krwi. Ocena gęstości tkanki kostnej odcinka lędźwiowego kręgosłupa za pomocą badania densytometrycznego.

Wyniki. Pacjentki z rozpoznanym czynnościowym podwzgórzowym brakiem miesiączki charakteryzują się gęstością tkanki kostnej w odcinku L₁– L₄ kręgosłupa lędźwiowego średnio Z-score –1,16 g/cm³. Przytoczone wyniki świadczą o zmianach o charakterze osteopenii odcinka lędźwiowego kręgosłupa u tych pacjentek.

Wnioski. Stany związane z hipoestrogenizmem takie jak niewydolność podwzgórzowo-przysadkowa prowadzą do istotnego obniżenia gęstości tkanki kostnej.Istotne znaczenie w zapobieganiu takich powikłań jak osteoporoza ma wykonywanie badań densytometrycznych odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Pozwala to na wczesne wykrycie zaburzeń w zakresie gęstości tkanki kostnej i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia.

P12

THE ESTIMATION OF SPINAL BONE MASS DENSITY (LUMBAR PART SPINE) OF PATIENTS WITH FUNCTIONAL HYPOTHALAMIC AMENORRHEA

Podfigurna-Stopa A., Męczekalski B.

Department of Gynaecological Endocrinology Karol Marcinkowski University of Medical Sciencies in Poznań, Poland

Key words: bone mass density, osteoporosis, hypothalamic amenorrhea

Introduction. Functional hypothalamic amenorrhea is caused by dysregulation of GnRH secretion and leads to dysfunction of hypothalamic-pituitary-ovarian axis. One of the main causes of functional hypothalamic disorders is negative energy balance, due to significant weight loss, and also excessive exercise or severe stress. Functional hypothalamic amenorrhea in these patients is related to further consequences of hypoestrogenism such as reproduction dysfunction, infertility and can lead to bone density decrease mainly in the vertebral column. Changes in the vertebral column such as osteopenia or osteoporosis can increase the risk of osteoporotic fractures occurrence.

The aim of the study. The estimation of bone mass density in patients with functional hypothalamic amenorrhea.

Material. 30 patients in the age of 17-32 with functional hypothalamic amenorrhea. Women meet the following requirements:

– at least a 3 months history of amenorrhea not due to pregnancy,

– at least one documented less then 5 U/ml serum LH levels,

– one documented less then 5 U/ml serum FSH levels

Methods. The concentration of serum folliculotrophin (FSH), lutropin (LH) and estradiol (E₂) by radioimmunoassay (RIA). The estimation of lumbar spine bone mass density by densitometry (DEXA).

Results. Patients suffering from functional hypothalamic amenorrhea are characterized by decreased lumbar spine (L₁-L₄) bone density average Z-score: – 1,16 g/cm³.

Conclusions. Conditions related to hypoestrogenism such as of hypothalamus and pituitary insufficiency lead to essential decrease of bone density. Performing densitometry has a crucial meaning in prevention of lumbar spine osteopenia and osteoporosis. The densitometry provides bone density disorders detection and enables introduction of appropriate treatment.

OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI U CHORYCH NA SCHIZOFRENIĘ LECZONYCH LEKAMI PRZECIWPSYCHOTYCZNYMI II

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s142-143.

P20
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI U CHORYCH NA SCHIZOFRENIĘ LECZONYCH LEKAMI PRZECIWPSYCHOTYCZNYMI II GENERACJI

Wyszogrodzka – Kucharska A.,1 Rabe – Jabłońska J.,2 Kucharski R.,3 Faflik J.3
1 Centralny Szpital Kliniczny UM w Łodzi, dyrektor: lek. med. Wojciech Bieńkiewicz
2 Klinika Chorób Afektywnych i Psychiatrii Młodzieżowej Katedry Psychiatrii UM w Łodzi, Kierownik Kliniki: prof. Jolanta Rabe – Jabłońska
3 Klinika Ortopedii i Traumatologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Kierownik Kliniki: dr n. med. J. Faflik

Słowa kluczowe: Gęstość mineralna kości, leczenie przeciwpsychotyczne, schizofrenia

Obniżona gęstość mineralna kości oraz działanie czynników ryzyka może doprowadzać do rozwoju osteopenii i osteoporozy. U chorych na schizofrenię przyczynia się tego długotrwałe przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych (powodujące hiperprolaktynemię i hypogonadyzm), zmniejszona aktywność fizyczna, palenie papierosów, nieodpowiednia dieta, mała ekspozycja na światło słoneczne i polidypsja. Ograniczenie lub eliminowanie wymienionych czynników ryzyka, wczesna diagnostyka i leczenie zaburzeń może zmniejszyć częstość osteopenii i osteoporozy w tej grupie chorych.
Cel
Ocena gęstości mineralnej kości u chorych na schizofrenię leczonych różnymi lekami przeciwpsychotycznymi II generacji i porównanie uzyskanych wyników z wynikami grupy kontrolnej.
Grupy badane i metoda
60 chorych na schizofrenię (26 leczonych risperidonem i 34 leczonych olanzapiną) oraz 38 zdrowych, nieleczonych osób. U wszystkich badanych przeprowadzano ujednolicony wywiad, badanie lekarskie i wykluczono osoby, u których z powodu innych chorób lub leczenia mogła wystąpić osteoporoza.. Do badania włączono tylko kobiety w okresie przedmenopauzalnym. Gęstość mineralną kości (BMD) oceniano na podstawie badania densytometrycznego DEXA w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (L2-L4).
Wyniki i omówienie
Istotnie statystycznie częściej obniżone BMD występowało w grupie chorych na schizofrenię, w porównaniu do grupy kontrolnej. Nie wykazano istotnej statystycznie różnicy pomiędzy grupami pacjentów przyjmujących rożne leki przeciwpsychotyczne II generacji.
U 37,7% chorych na schizofrenię stwierdzono obniżenie gęstości mineralnej kości (28,3% osteopenia i 9,4% osteoporoza), podczas gdy w grupie kontrolnej u 15,8% osób (13,2% osteopenia i 2,6% osteoporoza). Nie wykazano różnicy pomiędzy grupami pacjentów przyjmującymi risperidon lub olanzapinę.
Wnioski
U pacjentów ze schizofrenią istotnie statystycznie częściej występuje obniżenie gęstości mineralnej kości w porównaniu do grupy osób zdrowych, czemu sprzyja szereg czynników ryzyka niższego BMD w tej grupie chorych.

P20
BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH SCHIZOPHRENIA TREATED WITH SECOND GENERATIONS ANTIPSYCHOTICS

Wyszogrodzka – Kucharska A.,1 Rabe – Jabłońska J.,2 Kucharski R.,.3 Faflik J.3
1 Centralny Szpital Kliniczny UM w Łodzi, dyrektor: lek. med. Wojciech Bieńkiewicz
2 Klinika Chorób Afektywnych i Psychiatrii Młodzieżowej Katedry Psychiatrii UM w Łodzi, Kierownik Kliniki: prof. Jolanta Rabe – Jabłońska
3 Klinika Ortopedii i Traumatologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Kierownik Kliniki: dr n. med. J. Faflik

Keywords: Bone mineral density, second generation antipsychotics, schizophrenia.

Decrease in bone mineral density may lead to osteopenia or osteoporosis. In patients with schizophrenia it may be attributed to medication – related hyperprolactinemia and hypogonadism, low physical activity, smoking, dietary deficiencies, low exposure to sunshine and polydipsia. Many of these factors can be eliminated. Early diagnosis and treatment may decrease the prevalence of osteoporosis amongst people with schizophrenia.
Aim of the study
The aim of the study was to evaluate bone mineral density in patients with diagnosis of schizophrenia treated with second generation antypsychotics in reference to control group of healthy, unmedicated volunteers.
Subjects and methods
Participants in the study were 60 schizophrenic patients: 26 was treated with risperidone and 34 with olanzapine and 38 healthy, unmedicated volunteers – control group. Subjects were excluded for any medical condition or treatment known to cause osteoporosis. Female were all premenopausal. Bone mineral density was determined by dual X-ray absorptiometry (DEXA).
Results and discussion
Patients with schizophrenia suffer lower mean bone mineral density in comparison to control group and there was no significant statistical difference between patients treated with risperidone or treated with olanzapine.
In 37,7% patients BMD was decreased (28,3% osteopenia i 9,4% osteoporosis) and in 15,8% controls (13,2% osteopenia i 2,6% osteoporosis). There was no difference between groups treated with risperidone or olanzapine.
Conclusion
Patients with schizofrenia have significantly lower bone mineral density comparing to healthy controls, it may be caused be several risk factors of lower BMD in this group of patients

BACK PAIN AND OSTEOPOROSIS

P19
BACK PAIN AND OSTEOPOROSIS

Povoroznyuk V. V., Orlyk T. V.

Department of Clinical Physiology and Pathology of Locomotor Apparatus, Institute of Gerontology AMS Ukraine, Kiev, Ukraine

Research was aimed at studying the peculiarities of vertebral pain syndrome and its influence on life quality in women with postmenopausal osteoporosis in relation to localization and vertebral bodies’ deformation types.
Object
353 women in postmenopausal period aged from 50 to 89 years were examined and divided into groups depending on localization and type of vertebral deformations. Research does not include the women with duration of postmenopausal period less then six months.
Methods
The questionnaire, X-ray of pectoral and lumbar spine in two projections, morphometry of vertebral analysis were used.
Results
Intensity of vertebral pain syndrome in women with osteoporosis and its complications depends on localization of deformed vertebrae. In pectoral spine intensity of pain syndrome (VAS) was higher in women with fractures of pectoral vertebrae (3,9±0,6 points, р<0,05) and vertebral fractures (pectoral and lumbar spine) of combined localization (3,7±1,1 points, р<0,05) compared with fractures present only in lumbar spine (2,7±0,7 points). In lumbar spine intensity of pain syndrome (VAS) was higher in women with fractures of combined localization (6,5±0,4 points, р<0,05) compared with fractures of vertebral bodies only in pectoral (4,8±0,6 points) or only in lumbar spine (5,1±0,6 points). According to questionnaire EvroQol-5D, Life Quality of women with fractures of only pectoral vertebrae was significantly lower (4,7±0,6 points, р<0,05) in contrast to women with fractures of lumbar spine vertebrae (5,9±0,4 points) or combined localization fractures (6,4±0,5 points). Life Quality and general condition, related to back pain caused by the osteoporosis, according to the questionnaire ECOS-16, in women with vertebral fractures of (52,3±6,2 and 53,8±2,4 points respectively, р>0,05) only pectoral or only lumbar spine did not differ significantly, while women with fractures of combined localization had a considerably lower life quality index (60,6±2,2 points, р<0,05). The most intense vertebral pain syndrome was observed in women with fractures of 3 vertebral bodies. The life quality indexes and daily activity were certainly higher in patients with fractures of three vertebral bodies in comparison with fractures present in 1-2 bodies or plural deformations.
The vertebral pain syndrome depends not only on amount and localization, but on presence of deformed vertebrae. Reliable aggravation of syndrome was explained by the presence of compression vertebral fractures in pectoral area (р<0,05), while in the lumbar spine there were no reliable distinctions related to the fracture occurrence. Life quality of the patients was more influenced by the presence of compression deformations (EvroQol-5D: 6,3±0,4 points – with compression, and 5,4±0,4 points – with wedge-shaped deformations, р<0,05; ECOS-16: 53,8±3,1 and 57,7±3,5 points respectively, р<0,05).
Conclusion
The vertebral pain syndrome is observed with all types of vertebral deformations; however, its intensity is most clearly expressed in patients with compression fractures. Reliable correlation exists between the occurrence of pain syndrome, life quality indexes on one hand, and incidence and intensity of deformations of pectoral spine on the other.

P14 DEPRESJA I JAKOŚĆ ŻYCIA KOBIET Z OSTEOPOROZĄ POMENOPAUZALNĄ

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:125-126.

P14

DEPRESJA I JAKOŚĆ ŻYCIA KOBIET Z OSTEOPOROZĄ POMENOPAUZALNĄ

Bączyk G.¹, Opala T.², Kleka P.³

¹ Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

² Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

³ Zakład Psychologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jerzy Brzeziński

Adres do korespondencji:

Grażyna Bączyk,

Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Medyczny im K. Marcinkowskiego

Smoluchowskiego 11, 60-179 Poznań

Słowa kluczowe: depresja, jakość życia, osteoporoza pomenopauzalna, Qualeffo 41, HADS

Wstęp. Ocena jakości życia chorych z osteoporozą dotyczy następujących dziedzin jakości życia: fizycznej, emocjonalnej, społecznej, bólu. Jakość życia mierzona może być w celu porównania różnych metod leczenia. Ocena jakości życia może być również użyteczna w badaniach epidemiologicznych w celu ustalenia obciążenia chorobą oraz w celu oceny efektywności leczenia. Głównym zadaniem opieki zdrowotnej jest utrzymanie niezależności tych chorych oraz zabezpieczenie przed pogorszeniem się jakości życia.

Cel. Celem badań była ocena poziomu depresji i jakości życia kobiet z osteoporozą pomenopauzalną.

Socjodemograficzne zmienne zbierano przy użyciu opracowanego kwestionariusza. Poziom depresji oceniano z wykorzystaniem polskiej skali HADS, natomiast jakość życia uwarunkowanej stanem zdrowia oceniano przy pomocy polskiej skali Qualeffo 41. Skala ta zawiera dziedziny: ból, funkcjonowanie fizyczne (codzienne zajęcia, prace domowe, możliwość poruszania się), funkcjonowanie społeczne (spędzanie wolnego czasu), funkcjonowanie psychiczne( nastrój), percepcję stanu zdrowia. Ponadto skala pozwala ocenić ogólną jakość życia badanych. Oceny dokonuje się obliczając średnie wartości według opracowanego przez autorów algorytmu, przy czym, im wyższa wartość średnia tym gorsze oceny funkcjonowania i jakości życia badanych.

Wyniki. badań wykazały wyższy poziom depresji i lęku oraz wyższe wartości średnie w poszczególnych podskalach Qualeffo 41 dla kobiet z osteoporozą w porównaniu z grupą kontrolną. Poziom bólu skali Qualeffo 41 był również wyższy u kobiet z osteoporozą niż u kobiet z grupy kontrolnej. Poziom depresji i lęku korelował z bólem pleców, funkcjonowaniem fizycznym oraz funkcjonowaniem emocjonalnym( p<0.01; p< 0.05)).

Stan emocjonalny może być wyznacznikiem zaburzeń funkcjonowania kobiet z osteoporozą. Kobiety z osteoporozą wymagają wsparcia emocjonalnego, co należałoby uwzględnić w planowaniu opieki środowiskowej nad tymi kobietami.

P14

DEPRESSION AND QUALITY OF LIFE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPOROSIS

Bączyk G.¹, Opala T.², Kleka P.³

¹ Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

² Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

³ Zakład Psychologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jerzy Brzeziński

Key words: depression, quality of life, postmenopausal osteoporosis, Qualeffo 41, HADS

Introduction. Evaluation of quality of life of patients with osteoporosis concerns three domains: physical, emotional, social and pain. Quality of life can be measured to compare the effect of different treatments in patients osteoporosis. The assessment of quality of life is also useful in epidemiology studies to estimate the burden of disease and to evaluate the effectiveness of different treatment. The principal goals of health care for patients with joint disorders are to maintain independence and preserve good quality of life.

Purpose. This study was evaluated depression level and quality of life in postmenopausal women with osteoporosis.

Methods. Sociodemographic characteristics were gathered using a sociodemographic questionnaire. The depression level was evaluated by polish version of HADS, health related quality of life was evaluated by polish version of Qualeffo 41. That scale includes such a domains as: pain, physical function ( ADL), social function ( spending free time), mental function, general health perception. Furthermore Qualeffo 41 allows to evaluate global functioning and quality of life examined people. The evaluation is made by calculating medium value, according to algorithm elaborated by authors. The higher medium values the worse evaluations of functioning and quality of life.

Results. Results showed that HADS, pain level and Qualeffo 41 scores were higher in patients with osteoporosis than in control group. HADS scores correlated with pain, physical function and emotional function(p<0.01; p< 0.05)

Conclusion. Emotional status may be impaired in osteoporosis. Postmenopausal women need psychological support.

CELIAKIA JAKO POTENCJALNIE ODWRACALNA PRZYCZYNA NISKIEJ GĘSTOŚCI KOSTNEJ U MŁODYCH KOBIET […]

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s143-144.

P21
CELIAKIA JAKO POTENCJALNIE ODWRACALNA PRZYCZYNA NISKIEJ GĘSTOŚCI KOSTNEJ U MŁODYCH KOBIET – PREZENTACJA TRZECH PRZYPADKÓW

Skowrońska-Jóźwiak E., Sewerynek E., Cyniak-Magierska A., Lewiński A.
Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy w Łodzi
Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Słowa kluczowe: celiakia, hipokalcemia, gęstość mineralna kości, leczenie

Wstęp
Celiakia doprowadza do hipokalcemii, wtórnej nadczynności przytarczyc oraz osteomalacji wskutek zaburzeń wchłaniania wapnia i witaminy D3. Klinicznie stan ten charakteryzuje się dolegliwościami bólowymi ze strony układu kostnego oraz osłabieniem mięśni proksymalnych. Jednak w dobie rozpowszechnienia densytomerii często przyczyną kontaktu ze specjalistą jest nieprawidłowy densytogram.
Pacjenci
Trzy młode kobiety (średni wiek 24,3 lat), zgłosiły się do Poradni Osteoporozy z bólami kostno-mięśniowymi oraz z wynikami wskazującymi na densytometryczne cechy osteoporozy (średnie BMD L2-L4 0,534g/cm2, średnie Z-score –4,4, średnie T-score –4,4).
Wstępnie zebrany wcześniejszy wywiad nie wskazywał na żadne przewlekłe choroby, złamania, ani jakąkolwiek długotrwałą terapię. W badaniu klinicznym zwracał uwagę niski wzrost i drobna budowa ciała (BMI <19 kg/m2) oraz dodatnie objawy Chwostka i Trousseau.
W badaniach laboratoryjnych stwierdzono wybitną hipokalcemię i hipokalciurię (średnie stężenie wapnia całkowitego 1,53 mmol/L; przy normie: 2,2-2,55 mmol/L, średnie dobowe wydalanie wapnia 0,36 mmol/24 h przy normie: 2,5-6,25 mmol/24h), stężenia fosforanów w surowicy obniżone lub na dolnej granicy normy (0,89 mmol/L norma: 0,87-1,45 mmol/L), obniżone stężenie cholesterolu (średnie stężenie 83 mg/dL, przy normie 140-200 mg/dL) oraz tendencję do anemizacji (średnie stężenie Hb 10,2 g/L), u jednej chorej także wydłużenie czasu krzepnięcia. Ponadto występowały znamienne podwyższenie stężenia fosfatazy alkalicznej (średnie stężenie 540 IU/L, norma 42-141 IU/L) i podwyższone stężenie PTH (średnie stężenie 420 pg/mL; norma 15-65 pg/mL). Stężenia mocznika, kreatyniny i magnezu były prawidłowe. U wszystkich pacjentek przeprowadzono diagnostykę w kierunku zespołu złego wchłaniania. U dwóch pacjentek wykonano gastroskopię z pobraniem wycinka z dwunastnicy i stwierdzono zanik kosmków jelitowych. Wykazano podwyższone stężenia przeciwciał antygliadynowych, antyendomysialnych oraz transglutaminazy tkankowej. Jedna z pacjentek była w 14 tyg. ciąży, czego nie ujawniała. Pogłębiony wywiad z rodziną ujawnił u tej chorej wykrycie celiakii w dzieciństwie. Jednak od stosowania zaleconej diety odstąpiła przed wielu laty.
Leczenie
U wszystkich pacjentek zastosowano dietę bezglutenową, preparaty wapnia i alfadiol.
Efekt terapii
Zaobserwowano wyraźną poprawę u dwóch pacjentek, które zastosowały się do wskazań lekarskich. Uzyskano u nich normalizację stężenia wapnia, fosfatazy zasadowej i PTH. Kontrolne badanie densytometryczne powtórzone po 18 m-cach wskazywało na całkowite ustąpienie zmian kostnych.
Natomiast jedna z pacjentek nie stosowała żadnego elementu wytyczonej terapii, ani nie kontaktowała się z lekarzem. Pacjentka ta była przez nas konsultowana kiedy zgłosiła się do porodu, wówczas nadal utrzymywała się hipokalcemia. Należy podkreślić, że biochemiczne cechy wtórnej nadczynności przytarczyc stwierdzono również u noworodka.
Wnioski
1. W przypadku stwierdzenia niskiej masy kostnej u osób młodych należy wykluczyć zespół złego wchłaniania.
2. Densytometria nie pozwala precyzyjnie zróżnicować osteoporozy i osteomalacji.
3. Celiakia jest potencjalnie odwracalną przyczyną obniżonej masy kostnej.
4. Efekt leczenia zależy głównie od stosowania się pacjenta do wskazań lekarskich.

P21
COELIAC DISEASE AS POTENTIAL REVESIBLE CAUSE OF LOW MINERAL BONE DENSITY IN YOUNG WOMEN – PRESENTATION OF THREE CASES

Skowrońska-Jóźwiak E., Sewerynek E., Cyniak-Magierska A., Lewiński A.
Regional Centre of Osteoporosis and Menopause. Department of Endocrinology & Metabolic Diseases, The Medical University of Lodz, Poland

Keywords: treatment, BMD, hypocalcaemia

Introduction
Coeliac disease leads to hypocalcaemia, secondary hyperparathyreoidism and osteomalacia as a consequence of Calcium and vitamin D malabsorbtion. Clinical manifestations include bone pain and proximal muscle weakness. Now, when densitometry is available, incorrect result of densitometry prompts specialist referral.
Presentation
Three young women (mean age 24,3 years) were admitted with bone and muscular pain and densitometric signs of low bone mass (mean BMD L2-L4 0,534g/cm2, mean Z-score –4,4; mean T-score –4,4). There was no past history of fractures, other severe diseases or any longstanding therapy that might have affected bone density. There was no family history of osteoporosis.
Examination revealed patients with short stature, low BMI <19 kg/m2, positive Chvostek`s and Trousseau signs.
Investigations
We found low plasma and urine Calcium (mean serum calcium level 1,53 mmol/L; ref. range: 2,2 –2,55; mean urinary calcium 0,36 mmol/24 h; ref. range 2,5-6,25 mmol/24h), low Albumin Adjusted Ca 0,9 mmol/L (mean concentaration 1,2-1,32 mmol/L) , low concentration PO4 (mean level 0,89 mmol/L; ref. range: 0,87 – 1,45 mmol/L), low total cholesterol 98 mg/dL (140-200), and decreased concentration of Hb 10,7 g/dL. Significantly increased levels of alkaline phosphatase (mean level 540 IU/L, ref. range 42-141 IU/L and PTH (mean level 420 pg/mL; ref. range 15-65 pg/mL) were observed. Serum concentrations of Mg, Urea and Creatinine were normal.
In two patients gastroscopy and small-bowel biopsy demonstrated villous atrophy. Raised titres of antigliadin and antiendomysial antibodies were consistent with coeliac disease.
One patient, despite initial denial, was found to be pregnant (14 weeks of gestation). Detailed discussion with her family revealed past history of coeliac disease, but treatment of this condition was abandoned in childhood.
Treatment
Gluten-free diet and Alpha-calcidiol together with Calcium supplements (as Calcium Carbonate) were applied.
Further Progress
Two out of three patients were compliant with prescribed treatment. In these patients we noticed normalisation of Calcium, alkaline phosphatase and PTH levels. Densitomerty assessed 18 month later returned to normal. The third (pregnant) patient failed to comply with treatment. When assessed immediately prior to delivery, she was still hypocalcaemic and had raised PTH. At 39 weeks of gestation she delivered an infant with severe hypocalcaemia.
Conclusions
1. In young persons with low bone mass malabsorption syndromes should be excluded.
2. Densitometry does not allow for precise differentiation between osteoporosis and osteomalacia.
3. Coeliac disease is a potentially reversible cause of low bone mineral density in young people.
4. Effect of treatment is highly dependent on patient’s compliance.

EVALUATION QUALITY OF LIFE IN POST-MENOPAUSAL OSTEOPOROSIS WOMAN WITH ARTHRITIS […]

P20
EVALUATION QUALITY OF LIFE IN POST-MENOPAUSAL OSTEOPOROSIS WOMAN WITH ARTHRITIS OF KNEE

Popovic B.1, Milenovic N.1, Devecerski G.2, Vasic B.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Key words: osteoporosis, arthritis of knee, quality if life, postmenopausal woman

Introduction
Arthritis of the knee is one specific disease which demand specific way of living which is connected with limitation of movement and some level of physical inactivity which is result as nature of disease. This specific way of living may lead to reduced Bone Mineral Density (BMD) and osteoporoses changes which may influenced on quality of life.
Aim
The aim of study was to establish how reduction of BMD and osteoporosis changes influence on evaluation quality of life in postmenopausal woman with arthritis of knee.
Material and methods
We examined 72 post-menopausal women age 63.2 (40-75) who were in post-menopause more than 12 months. All patients had arthritis of knee which was verified and now in grade II and III of Kellgren & Lawrence radiographic scale. Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry and all patients had T score more than -2.5. We used EQ5D scale for evaluation quality of life.
Results
Average body mass was 77.43 kg (45.5-106.5) and body height was 1.60 cm (1.44-1.75) which was indicated that our patient was globally short female. Average BMI was 32.67 kg/m2 which indicate that we had patient with obesity grade I, but there was no statistically significant correlation between obesity and self evaluation of disease, although obesity can reduce daily activity. We found that the 97.1% of our patient had some problem with mobility. Also 67,7% indicate that had some problem with self-care (washing and dressing) activity but they were able to perform this by themselves. We found that 85.3% had no problem with performing their usual activities as housework, family and leisure work. 85.3% of patients reported moderate pain and discomfort and 79.4% reported moderate anxiety and depression. Patients self evaluated their state of health with average value on 56.82. We only found statistically significant correlation (r= 0.465; p=0.006) between self care and self-evaluation which can indicate that that washing and dressing can be main problem for patients which can has the influence on negative evaluation of their state oh health.
Conclusion
Result of self-report of health osteoporosis female with arthritis of knee can indicate not good condition their state of health and at the same time „open the door” for important acting on the field to improve their quality of life.

P15 CO PACJENCI CHORUJĄCY NA OSTEOPOROZĘ WIEDZĄ O SWOJEJ CHOROBIE?

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:126.

P15

CO PACJENCI CHORUJĄCY NA OSTEOPOROZĘ WIEDZĄ O SWOJEJ CHOROBIE?

Chrzan B.R.

Oddział Chirurgiczno-Ortopedyczny, Szpital Hammerfest, Norwegia

Osteoporoza stanowi poważny problem medyczny, ekonomiczny, społeczny i psychologiczny. Chorobę charakteryzują zmiany w kości polegające na jej zmniejszonej wytrzymałości zwiększającej ryzyko złamań. Złamania bliższego końca kości udowej są jej najpoważniejszym powikłaniem. Po przebytym złamaniu w ciągu roku umiera 20% kobiet i 30% mężczyzn, 25% osób wymaga długotrwałego leczenia, a 50% staje się niepełnosprawna.

Celem pracy była ocena poziomu wiedzy pacjentów cierpiących na osteoporozę.

Materiał i metody: badaniem objęto 180 osób (90 mężczyzn i 90 kobiet) w wieku 60-78 lat leczonych w tutejszym szpitalu z powodu osteoporozy w latach 2007-8. pacjenci wypełniali autorską anonimową ankietę. Udział w badaniu był dobrowolny.

Wyniki: 86% chorych nie było w pełni zorientowanych w swoim stanie zdrowia, 65% czerpało wiedze na temat choroby od znajomych i rodziny, 96% uważało, że schorzenie niesie ograniczenia w życiu codziennym, 84% nie widziało potrzeby zwiększenia swojej aktywności fizycznej, 76% uważało, iż jedyną możliwość leczenia stanowi farmakoterapia, 98% obawiało się upadków.

Wnioski: chorzy z uwagi na wiek i wykształcenie w różnym stopniu interesują się swoją chorobą. Wiadomości uzyskane z ankiety przyczynią się w sposób istotny do zrozumienia problemów dotykających pacjentów i wypracowania kompleksowego modelu postępowania.

P15

WHAT THE PATIENTS SUFFERING FROM OSTEOPOROSIS KNOW ABOUT THEIR DISEASE?

Chrzan B.R.

Surgical & Orthopedic Ward, Hammerfest Hospital, Norway

Osteoporosis is a serious medical, economic, social, and psychological problem. The disease is characterized by lesions in bones consisting in its reduced strength, increasing the risk of fractures. The most important complications are the fractures in the closer ends of femoral bones. After past fractures 20% females and 30% males, 25% persons require long time treatment and 50% become handicapped.

The purpose of this paper was evaluating the scope of knowledge of patients suffering from osteoporosis.

Material and methods: studies were performed on 180 persons (90 women and 90 men) at the age of 60 to 78 years, treated in our hospital for osteoporotic fractures in the period from 2000 to 2007. The patients filled an author’s anonymous survey. Participation in the study was voluntary.

Results: 86% patients were not fully aware about their health condition. 65% were informed about their disease by families and friends, 96% believed that their disease causes restrictions in everyday life, 84% did not see any need of increasing their physical activities, 76% believed that the only chance of treatment is in pharmacotherapy, 96% were afraid of falls.

Conclusions: the patients due to their age and education standards are interested in various degrees in their disease. Information obtained from the survey contributes to better understanding of the problems of patients’ concern and to elaborating a comprehensive model of procedures.

MANAGEMENT OF CONCOMITANT OSTEODEFICIENCY IN PATIENTS WITH CHRONIC PANCREATITIS

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s144-145.

P22
MANAGEMENT OF CONCOMITANT OSTEODEFICIENCY IN PATIENTS WITH CHRONIC PANCREATITIS

Kovalchuk L.Ya., Smiyan S.І., Babinets L.S.
I.Ya. Horbachevsky Ternopil Medical University, Ternopil, Ukraine

Keywords: chronic pancreatitis, densitometry, osteoporosis, treatment

The aim of the present study was to assess the bone mineral density (BMD) in patients with chronic pancreatitis, to analyse bone age- and gender-related characteristics, and to develop a method of correction of revealed changes.
We studied 71 patients with verified chronic pancreatitis (CP), treated in the outpatient department of Ternopil 2nd Clinic. The patients were aged from 23 to 71 years, males – 22, females – 44. BMD indices were studied by means of Dual Energy X-Ray Absorptiometry (Lunar, Corp., Madison, WI, USA) at the lumbar spine level. The valutation of indices was perfomed according to the WHO recommendations (Geneva, 1994). Osteopenia was classified according to L Rozhinska (2002). We revealed osteosclerosis in 10% of patients, I grade osteopenia – in 20%, II grade osteopenia – in 14%, III grade osteopenia – in 17%, osteoporosis – in 24% of patients. Among patients with CP, concomitant osteodeficiency at age <45 years was prevalent mostly among men (71.4 %), at age 46-60 years – among women (68.8%), at age >60 years – exclusively among women (100%). In women with CP the prevalence and the degree of osteoporotic changes correleted positively with age and with duration of posmenopausal period.
Patients with diagnosed osteodeficiency were administered for 2 months a supplement of vitamins and minerals, 1 tablet qd, containing calcium – 500 mg, vitamin D3 – 200 IU, and 5 microelements: boron – 250 μ, zinc – 7.5 mg, manganese – 1.8 mg, copper – 1.0 mg, magnesium – 40 mg. The following 2 months the patients were administered 1 tablet bid with lower contents of the above components: calcium – 250 mg, vitamin D3 – 50 IU, and 4 microelements: boron – 50 μ, zinc – 2 mg, manganese – 0.5 mg, copper – 0.5 mg. These treatment regimens were administered twice a year under the control of serum calcium. Densitometry performed after 1 year follow-up revealed significant (p<0.05) improvement of bone mineralization, i.e., increase of BMD by 0.211±0.020 g/m2 or 2.31±0.87 %.
Thus, we have demonstrated the efficacy of the above vitamin and mineral complexes in complex management of patients with CP and concomitant osteodeficiency.

P22
POSTĘPOWANIE W NIEDOBORZE MASY KOSTNEJ U CHORYCH Z PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM TRZUSTKI

Kovalchuk L.Ya., Smiyan S.І., Babinets L.S.
I.Ya. Horbachevsky Ternopil Medical University, Ternopil, Ukraina

Słowa kluczowe: przewlekłe zapalenie trzustki, densytometria, osteoporoza, leczenie

Celem tego badania była ocena gęstości mineralnej kości (BMD) u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki, analiza charakterystycznych cech kości zależnych od wieku i od płci oraz opracowanie sposobów leczenia wykrytych zmian.
Badaliśmy 71 pacjentów ze zweryfikowanym przewlekłym zapaleniem trzustki (CP) leczonych w przychodni w Tarnopolu na Ukrainie. Pacjenci byli w wieku od 23 do 71 lat, 23 mężczyzn i 44 kobiety. Badano BMD metodą DXA (Lunar,Corp; Madison,WI,USA) w kręgosłupie lędźwiowym. Ocena wskaźników była przeprowadzona zgodnie z rekomendacją WHO (Geneva 1994). Osteopenia była klasyfikowana zgodnie z wytycznymi L. Rozhinska (2002). Stwierdziliśmy osteosklerozę u 10% pacjentów, osteopenię I stopnia u 20% pacjentów, II stopnia osteopenię u 14% pacjentów, III stopnia u 17%, osteoporozę u 24% pacjentów. Pośród pacjentów z CP współistniejący niedobór masy kostnej w wieku <45 lat był przeważająco częstszy u mężczyzn (71,45%), w wieku 46-60 lat – wśród kobiet (68,8%), w wieku powyżej 60 lat wyłącznie wśród kobiet (100%). U kobiet z CP częstość i stopień zmian osteoporotycznych pozytywnie korelowały z długością okresu menopauzy. Pacjenci ze zdiagnozowanym niedoborem masy kostnej byli przez 2 miesiące suplementowani witaminami i minerałami, 1 tabletka dziennie zawierająca 500mgCa, Vit.D3-200 IU i pięć mikroelementow: bor-250 u, cynk-7,5 mg, mangan-1.8mg, miedź-1.0mg, magnez-40 m. Przez kolejne 2 miesiące pacjenci otrzymywali 1 tabletkę dziennie z niską zawrtością takich skladników jak: wapno-250 mg, Vit,D-50 IU i 4 mikroelementy: bor-50 u, cynk-2 mg, managan-0,5mg, miedź-0,5mg. To leczenie był prowadzone 2 razy w roku pod kontrolą poziomu Ca w surowicy. Densytometria wykonana po upływie 1 roku wykazywała znaczący (p,0.05) wzrost meneralizacji kości, to znaczy wzrost BMD Z 0.211+/-0.020 g/m2 lub 2.31+/-0.87 5%.
W ten sposób wykazaliśmy skuteczność wyżej wymienionych witamin i kompleksu minerałów w kompleksowym leczeniu pacjentów z CP z współistniejącym niedoborem masy kostnej

OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWEGO OSÓB PO USUNIĘCIU DYSKU KRĘGOWEGO

P21
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWEGO OSÓB PO USUNIĘCIU DYSKU KRĘGOWEGO

Sztuka M.1, Czerwiński E.2, Trybulec B.2, Gościński I.1

1 Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
2 Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, dyscektomia, dysk międzykręgowy

Wstęp
Dotychczas opublikowano niewiele prac poświęconych ocenie gęstości mineralnej kręgosłupa po usunięciu dysku międzykręgowego. Wyniki pomiarów są przedmiotem wielu kontrowersji.
Jedni autorzy stwierdzają wzrost BMD, inni spadek a jeszcze inni nie stwierdzają żadnych różnic.
Celem badania było określenie wpływu zabiegu usunięcia jądra miażdżystego na gęstość mineralną kręgów operowanego odcinka.
Materiał i metoda
Do badania wybrano 20 osób operowanych w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii CM UJ w Krakowie z powodu wypadnięcia jądra miażdżystego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. W grupie było 8 kobiet, 12 mężczyzn. Wiek badanych wynosił od 29 do 64 lat (średnio 47,8), u kobiet 40 do 64 (średnio 48,1); u mężczyzn 29 do 64 (średnio 47,6). U wszystkich badanych wykonano zabieg dyskektomii na następujących poziomach: L4 – L5 (7 osób), L5 – S1 (7 osób) oraz na obydwu poziomach (6 osób).
U wszystkich chorych po zabiegu wykonano badanie densytometryczne metodą DEXA aparatem Lunar DTX oznaczając gęstość mineralną kręgów odcinka L2 – L4. Badanie densytometryczne u wszystkich chorych powtórzono po roku.
Wyniki
W grupie kobiet w badaniu bezpośrednio po zabiegu stwierdzono BMD L2-L4 średnio 1,178 g/cm2 (SD-0,13); u mężczyzn średnio 1,045 g/cm2 (SD-0,1). Wskaźnik T-score wahał się u kobiet od -1,5 do 1,4 (śr. – 0,2); u mężczyzn od -3,3 do – 0,4 (śr. -1,6). W badaniu po roku w/w wartości przedstawiały się następująco: w grupie kobiet stwierdzono BMD średnio 1,176 g/cm2 (sd-0,13); u mężczyzn średnio 1,054 g/cm2 (sd-0,11). Wskaźnik T-score wahał się u kobiet od -1,5 do 1,5 (śr. – 0,07); u mężczyzn od -3,3 do – 0,2 (śr. -1,51).
Porównanie pomiarów bezpośrednio po zabiegu z wynikami po roku wykazało, że BMD w odcinku L2-L4 u kobiet obniżyło się o 0,03% a u mężczyzn wzrosło o 0,9%.
Dodatkowo analizie poddano zmianę BMD kręgu L4 w całej grupie oraz w zależności od operowanego poziomu. Po roku wartość BMD w kręgu L4 wzrosła u kobiet o 0,65%, u mężczyzn o 2,6%.W grupie operowanej na obu poziomach (L4-L5,L5-S1) wartość BMD w kręgu L4 wzrosła o 0,18%, u mężczyzn o 3,65%. U osób operowanych tylko na poziomie L5-S1 wartość BMD w kręgu L4 wzrosła u kobiet 2,03%, u mężczyzn wzrosła o 0,9%. U osób operowanych tylko na poziomie L4-L5 wartość BMD w kręgu L4 u kobiet nie zmieniła się, u mężczyzn wzrosła o 3,52% .
Wnioski
W grupie badanych mężczyzn gęstość kręgosłupa lędźwiowego była niższa o 10,3% w stosunku do grupy kobiet. W rok po zabiegu operacyjnym stwierdzono wzrost gęstości mineralnej kręgosłupa, większy u mężczyzn niż u kobiet. Najwyższy wzrost gęstości obserwowano u chorych po zabiegach na dwóch poziomach.

P21
EVALUATION OF SPINAL BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS AFTER LUMBAR INTERVERTEBRAL DISC EXTRACTION

Sztuka M.1, Czerwiński E.2, Trybulec B.2, Gościński I.1

1 Neurology and Neurotraumatology Department, Jagiellonian University Medical College
2 Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College

Key words: bone mineral density, discectomy, intervertebral disc

Introduction
Up to date not many papers has been published on bone mineral density (BMD) evaluation after lumbar disc surgery. The results of those measurements are the subject of many controversies. Some authors found increase in BMD, other authors noted decrease of BMD and another did not find any changes.
The aim of this study was to evaluate of influence of lumbar disc extraction on bone mineral density of operated segment.
Material and method
20 persons that underwent the surgery because of lumbar disc prolapse in Neurosurgery and Neurotraumatology Department of Jagiellonian University Medical College were included. The group consisted of 8 women and 12 men. The patients age varied from 29 to 64 years (mean age 47,8 yrs), women’s age from 40 to 64 (mean age 48,1yrs) and men’s age was from 29 to 64 (mean age 47,6yrs). Afterwards every patient has underwent of lumbar discectomy on following levels: L4 – L5 (7 persons), L5 – S1 (7 persons) and both these levels (6 persons). In each patient DEXA densitometry (Lunar DTX) of L2–L4 was performed directly after the surgery. The bone densitometry measurements were repeated after one year later.
Results
In group of women the BMD of L2-L4 directly after the surgery was average 1,178 g/cm2 (SD-0,13), in men av. 1,045 g/cm2 (SD-0,1). The T-score value in L2-L4 ranged in women from -1,5 to 1,4 (av. – 0,2); in men from -3,3 do – 0,4 (av. – 1,6). The measurements after one year showed following results: in women was average 1,176 g/cm2 (SD-0,13); in men av. 1,054 g/cm2 (SD-0,11). T-score value ranged from -1,5 to 1,5 in women (av.- 0,07); in men from -3,3 to – 0,4 (av. -1,6).
The comparison of the results obtained immediately after surgery with those obtained after one year showed a decrease in L2-L4 BMD in women by 0,03% and increase in men by 0,9%.
Additional analysis of L4 BMD change in whole group and in relationship to operated level was performed. After one year the L4 BMD increased in women by 0,65%, in men by 2,6%. In group operated on both levels (L4-L5,L5-S1) L4 BMD increased in women by 0,18%; in men by 3,65%. In those operated on the level L4-L5 the L4 BMD in women has not changed, in men increased by 3,52%. In those operated on the level L5-S1 the L4 BMD increased in women by 2,03%; in men by 0,9%.
Conclusions
In group of men the spinal bone mineral density was 10,3% lower than in group of women. One year after surgery an increase in bone mineral density was found, more pronounced in men than women. The highest increase of BMD was observed in patients after surgery performed on two levels.