OSTEOPOROZY MIEJSCOWE

I Krakowskie Sympozjum Szkoleniowe – OSTEOPOROZA
Kraków 19.09.1994

Streszczenia:
druk organizatorzy sympozjum – Oddział Krakowski Polskiej Fundacji Osteoporozy i Sekcja Osteoartrologii PTL.
Materiały kongresowe; s21-22.

OSTEOPOROZY MIEJSCOWE

Piotr Głuszko
Zakład Reumatologii i Balneoterapii Collegium Medicum

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, Al. Focha 33

Osteoporozy miejscowe to zmiany wtórne. Powodują je rozmaite czynniki i stany chorobowe, a lokalizacja i patogeneza tych zmian uzależnione są od schorzenia podstawowego.

Do miejscowego zrzeszotnienia kości prowadzić mogą stany zapalne, zaburzenia krążenia, zaburzenia neurologiczne, nowotwory, unieruchomienie, czynniki zewnętrzne, urazy, a często kombinacja wymienionych przyczyn. Dodatkową rolę odgrywa wiek chorego, choroby metaboliczne, nawet stan psychiczny i przyjmowane leki. Miejscowa osteoporoza jest więc jednym z objawów różnych schorzeń.

Najczęściej do przyśpieszenia resorpcji kości prowadzi unieruchomienie. Może to być zarówno opatrunek gipsowy założony na kończynę, jak i jej niedowład. Analogicznie, do zrzeszotnienia uogólnionego prowadzi dłuższe unieruchomienie chorego w łóżku. Taka osteoporoza będąca zanikiem z nieczynności bywa zwykle odwracalna i rzadko stanowi poważniejszy problem kliniczny. Unieruchomienie oraz towarzyszący ból i stres mogą złożyć się na stan znacznie bardziej złożony jakim jest zespół algodystroficzny. Objawy tego zespołu: ból stawu, tkliwość, miejscowa po-tliwość skóry, obrzęk, ocieplenie, plamista osteoporoza – są powszechnie znane, natomiast mechanizmy sympatyczno – odruchowe stojące u jego podłoża nie są do końca wyjaśnione. Pełny zespół przebiega w trzech etapach: przekrwienie – niedokrwienna dystrofia – atrofia. Może też zatrzymać się na każdym ze stadiów i nie zawsze prowadzi do osteoporozy.

Warto podkreślić, że oprócz pourazowego zaniku Sudecka i postaci idiopatycznej istnieje cały szereg odmian algodystrofii np.:

- w przebiegu choroby wieńcowej i zawału serca

- w schorzeniach centralnego i obwodowego układu nerwowego

- w schorzeniach płuc i opłucnej, także nowotworowych

- w zaburzeniach krążenia żylnego i chorobach tętnic

- w zapalnych (w tym reumatoidalnych); zwyrodnieniowych chorobach stawów

- w cukrzycy

- w chorobie Basedowa

- po lekach

W chorobie Basedowa i algodystrofiach polekowych lokalizcja zmian jest zwykle symetryczna, zmian radiologicznych nie stwierdza się, a objawy ustępują po odstawieniu leku lub wyrównaniu nadczynności tarczycy.

Rozpoznanie zespołu jest zazwyczaj łatwe, w przypadkach wątpliwych zalecane jest wykonanie scyntygrafii kości, czasem biopsji maziówki lub tkanki kostnej.

Pewną odmianą niezapalnych osteopenii miejscowych jest regionalna osteoporoza wędrująca i przemijająca np. stawu biodrowego. Do miejscowego zmniejszenia gęstości kości prowadzić mogą procesy zapalne, w tym gruźlica, ropne infekcje stawów i kości oraz niektóre nowotwory np. szpiczak.

Osteoporotyczne zmiany przynasadowe w przebiegu zapaleń reumatoidalnych stanowią szczególne zagadnienie ze względu na udział w etiopatogenezie zaniku kostnego mediatorów stanu zapalnego. Natomiast znaczenie kliniczne osteoporozy okołostawowej np. w RZS, najczęściej ogranicza się do roli radiologicznych kryteriów diagnostycznych Dla samych stawów znacznie groźniejsze są w tych przypadkach zniszczenia chrząstek i miękkich struktur okołostawowych.

Do czynników miejscowych, które w procesie zapalnym nasilają resorpcję kości zalicza się czynnik nekrotyzujący nowotwór y (TNF), inter-leukiny (IL1,lL6), transformujący czynnik wzrostu alfa (TGF ), limfotoksynę (LT), niektóre prostaglandyny i inne eikosanoidy, prawdopodobnie bradyki-ninę (Bk), wolne rodniki tlenowe KFR) uwalniane z komórek fagocytuja-cych, (które m.in. są inaktywatorami antyproteaz). Makrofagi obecne w płynie stawowym mają mieć (wg. M.E. Hayesa i wsp.) zdolność syntetyzowania 1,25(OH)2 D3, której miejscowy nadmiar stymuluje pośrednio resorbcję.

Rola działającego ogólnoustrojowo parathognonu (PTH) rozpatrywana jest raczej w aspekcie ewentualnego nasilenia uogólnionej osteoporozy w przebiegu RZS, co choć wydaje się logiczne, jest jednak negowane przez niektórych autorów. Pojawianie się miejscowych zaników obserwuje się w przebiegu osteoporosis dolo-rosa pubis, w zaawansowanym ZZSK, w łuszczycowym zapaleniu stawów, w sklerodermii, toczniu. W tych ostatnich znaczenie tego zjawiska jest niewielkie (z wyjątkiem uogólnionej osteoporozy posterydowej w kolagenozach).

Osteoporozy miejscowe można obrazować i analizować klasycznymi metodami radiologicznymi, densytometrycznymi, a także badać scyntygraficznie.

Można też podjąć próbę oceny osteoporozy miejscowej stosując metodę komputerowej analizy wystandaryzowanych radiogramów.

Leczenie osteoporoz miejscowych jest zwykle kompleksowe, skierowane głównie na schorzenie podstawowe, niestety często nieefektywne. We wszystkich jednak przypadkach podkreśla się korzystne działanie kalcytoniny.

ZABURZENIA GĘSTOŚCI MIENERALNEJ DALSZEGO ODCINKA KOŚCI PROMIENIOWEJ PO ZłAMANIU TYPU COLLESA

ZABURZENIA GĘSTOŚCI MIENERALNEJ DALSZEGO ODCINKA KOŚCI PROMIENIOWEJ PO ZłAMANIU TYPU COLLESA
Doniesienie wstępne

E.Czerwinski, W.Gołda, R.T.Kuklełka
Klinika Ortopedii Collegium Medicum UJ, Kraków ul. Kopernika 19a

Analizie poddano wyniki badań densytometrycznych kości przedramienia u 206 pa¬cjentów w wieku od 21 do 87 średnio 60,0, którzy doznali w przeszłości złamanie nasady dalszej kości promieniowej typu Collesa. Otrzymane wyniki porównano z pomiarami wykonanymi na kończynie zdrowej (niezlamanej) oraz z grupą kontrolą pacjentów, u których na podstawie wywiadu wykluczono złamanie kości przedramie¬nia.
Stwierdzono podwyższone wartości gęstości mineralnej (BMD) w odcinku ultradistal po stronie złamania w porównaniu do drugiej kończyny. Różnice te zmniejszały się w miarę upływu czasu od złamania.

DIAGNOSTYKA BIOCHEMICZNA W OSTEOPOROZIE

I Krakowskie Sympozjum Szkoleniowe – OSTEOPOROZA
Kraków 19.09.1994

Streszczenia:
druk organizatorzy sympozjum – Oddział Krakowski Polskiej Fundacji Osteoporozy i Sekcja Osteoartrologii PTL.
Materiały kongresowe; s23.

DIAGNOSTYKA BIOCHEMICZNA W OSTEOPOROZIE

Roman Lorenc

Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej,

Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa, Al. Dzieci Polskich 20

Postęp metodyczny i aparaturowy lat ostatnich (densytometria i markery kostne) umożliwił zarówno wcześniejsze wykrywanie zmian os-teoporotycznych w kośćcu jak również uściślenie tempa ubytku masy kostnej u badanych pacjentów. Z kolei rozszerzenie badań densytometry-cznych o badania biochemiczne nie tylko pozwoliło na uzyskanie informacji dotyczących kościotworzenia i resorpcji tkanki kostnej, ale również obliczeń wartości obrotu kostnego. W prowadzonych protokołach badawczych u pacjentów dorosłych i u dzieci przeprowadzono weryfikację przydatności oznaczeń osteokalcyny, prokolagenu I i III oraz frakcji kostnej fosfatazy zasadowej w monitorowaniu kościotworzenia, a także pirydynoliny, dezoksypirydynoliny i hydroksyproliny jako markerów resorpcji. Uzyskane wyniki porównano z wartościami sparowanych wiekowo zdrowych pacjentów zarówno odnośnie wartości ubytku masy kostnej jak również wartości obrotu kostnego.

KOMPUTEROWA ANALIZA OBRAZU RADIOLOGICZNEGO KOŚCI

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s14-15.

KOMPUTEROWA ANALIZA OBRAZU RADIOLOGICZNEGO KOŚCI

E. Czerwiński, K. Hubner, L. Wojnar, M. Bajer
Klinika Ortopedii Collegium Medicum UJ, ul. Kopernika 19 a 31 501 Kraków

Dzięki absorpcji promieniowania rentgenowskiego przez tkanki twarde, badanie radio¬logiczne dobrze uwidacznia obrazy kości i stawów. Są one podstawą decyzji lekar¬skich w rozpoznawaniu i leczeniu chorób metabolicznych kości i zmian zwyrodnienio¬wych. W praktyce codziennej lekarz oceniający radiogram kwalifikuje analizowany obraz jako prawidłowy lub patologiczny opierając się na własnym doświadczeniu. Jest to opis ilościowy obarczony dużym błędem subiektywnej analizy. Jedyną możliwością obiektywizacji analiz jest ilościowa ocena danej cechy. O ile niektóre cechy obrazu kości jak np grubość warstwy korowej są łatwe do zmierzenie przy pomocy zwykłej suwmiarki, to struktura kości pozostawała długi czas niemierzalna. Opisy natomiast zaburzeń struktury w takich schorzeniach jak osteporoza, osteomalacja, nadczynność przytarczyc, choroba Sudecka są enigmatyczne.
W niniejszym doniesieniu chcielibyśmy przedstawić w jaki sposób, wykorzystując metody komputerowej analizy obrazu można ilościowo ocenić zarówno strukturę kości, jak i zobiektywizować pomiar szpary stawowej.
Założeniem badań była komputerowa analiza obrazów radiologicznych. W tym celu radiogramy zapisywaliśmy w formie cyfrowej przy pomocy kamery TV (CCD) lub skannera, które byiy obsługiwane przez komputer IBM PC lub analizator obrazu Quantimed-570. Zapisu dokonywaliśmy z rozdzielczością 0.096mm/piksel, w 256 stopniowej skali szarości w formie typowych plików obrazowych (tif) prze¬kształcając je w niektórych seriach na format ASCI. Opracowaliśmy następnie odpo¬wiednie programy wykonujące analizę struktury kości, jak i pomiar szerokości szpary stawowej.

ANALIZA STRUKTURY KOŚCI
Do badań wybrano radiogramy dalszej przynasady kości promieniowej wykonane w typowej pracowni radiologicznej. Analizowano obszar kości gąbczastej o wymiarach 11.2 x 11.2 mm przestrzegając orientacji obrazu w stosunku do osi kończyny. Obraz struktury kostnej analizowano dwoma jakościowo różnymi programami. Program Trabecula działa w środowisku typowego komputera IBM PC (DOS). Algo¬rytm programu naśladuje spostrzeganie struktury kostnej na radiogramie przez oko ludzkie. Przyjmuje on, że podstawowym elementem struktury kostnej na radiogramie jest beleczka radiologiczna, której definicję określono na podstawie wieloletnich analiz krzywych mikrodensytometrycznych. Program działa na zasadzie automatu rozpo¬znając na kolejnych krzywych mikrodensytometrycznych beleczki radiologiczne. Następnie generuje mapę beleczek i oblicza ich charakterystykę w postaci szeregu parametrów jak: liczba beleczek w linii, szerokość beleczki, wysokość, pole, gęstość. Program OUANTITRAB został złożony z procedur analizatora obrazu Ouantimet 570. Na program Ctuantitrab składały się następujące po sobie procedury: wstępne prze¬twarzanie obrazu, wstępne analizy obrazu, wykrywanie elementów struktury, oblicza¬nie parametrów struktury. Program wykrywa obszary bezbeleczkowe i opisuje je w postaci następujących parametrów: liczba, pole, obwód, rzut poziomy, rzut piono¬wy, długość i anizotropię.
Nasze dotychczasowe doświadczenia obejmują analizy następujących obrazów radio¬logicznych: przynasada kości promieniowej (287), pięta (boczna projekcja – 37), szyjki kości udowej (12), makroradiogramy wycinków kostnych (15), makroradiogramy zwierząt eksperymentalnych (48), żuchwy (86), wszczepy zębowe (21). Wyniki zo¬stały dotychczas wykorzystane w ocenie zmian fluorowych, osteoporotycznych, w chirurgii szczękowej oraz w badaniach eksperymentalnych.

POMIAR SZEROKOŚCI SZPARY STAWOWEJ
Do badań wybrano radiogramy stawów kolanowych. Procedury programu zostaty wybrane z biblioteki pakietu Visilog. Zapisany obraz stawu byt poddany procedurom normalizacji, wyrównania i filtrowania celem usunięcia szumów. Pomiar szerokości szpary był dokonany poprzez określenie liczby kroków procedury erozji koniecznych do zamknięcia stawu. Metoda pozwala na uzyskanie wysokiej precyzji pomiaru (0,2 mm) w porównaniu do pomiaru ręcznego (0.6 mm).
Programy Trabecula i Ouantitrab umożliwiają obiektywną i ilościową ocenę struktury kostnej na radiogramie. Komputerowy pomiar szpary stawowej daje blisko 3 krotnie wyższą precyzję pomiaru. Komputerowa analiza obrazu radiologicznego kości umożliwia obiektywizację oceny zmian patologicznych.

DIAGNOSTYKA OBRAZOWA OSTEOPOROZY

I Krakowskie Sympozjum Szkoleniowe – OSTEOPOROZA
Kraków 19.09.1994

Streszczenia:
druk organizatorzy sympozjum – Oddział Krakowski Polskiej Fundacji Osteoporozy i Sekcja Osteoartrologii PTL.

Materiały kongresowe; s25-27.

DIAGNOSTYKA OBRAZOWA OSTEOPOROZY

Edward Czerwiński

Klinika Ortopedii Collegium Medicum

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, ul. Kopernika 19 a

Celem diagnostyki obrazowej jest uwidocznienie i nieinwazyjna analiza cech kośćca, ukrytego u badanej osoby pod tkankami miękkimi. W diagnostyce osteoporozy stosowane są metody, które dokumentują zmiany decydujące o rozpoznaniu osteoporozy według jej definicji, a więc ubytek masy kostnej, zaburzenia struktury i złamania kości.

Przed 99 laty W.K. Roentgen za pomocą uzyskanych promieni X uwidocznił kości ręki swojej małżonki. Rozpoczęła się trwająca po dziś dzień era obrazowania zmian kostnych z zastosowaniem promieniowania X. Radiogramy kości pozwalają na analizę obrysów kości, jej struktury wewnętrznej oraz stopnia zmineralizowania. Obraz struktury wewnętrznej kości jest odbiciem toczących się procesów metabolicznych i pozwala na odróżnienie kości prawidłowej od zmienionej chorobowo.

Osteoporoza jest patologicznym ilościowo zanikiem kości w odróżnieniu od fizjologicznej osteopenii. Fizjologiczny zanik kości rozpoczyna się wolno od ok. 40 r.ż. powodując zmniejszanie się masy kostnej o ok. 1-2 % rocznie. W osteoporozie masa kości zmniejsza się o 4-8 % rocznie. Zanik kości powoduje zaburzenie jej struktury, obniżenie wytrzymałości mechanicznej i prowadzi nieuchronnie do złamań. Obniżenie masy kostnej o jedno odchylenie standardowe zwiększa ryzyko złamań 1.5-3 krotnie. Stwierdzenie złamania jednego lub wielu kręgów jest krytycznym dowodem osteoporozy. Stąd radiogram boczny kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego jest najistotniejszy w diagnozowaniu osteoporozy. Złamania występują przede wszystkim w odcinku Th5-L5, najczęściej Th11 – L2. Złamania osteoporotyczne zasadniczo różnią się od złamań urazowych: występują spontanicznie, 35% z nich jest bezobjawowa, są to złamania stabilne i nie grożą uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Ustalonym kryterium uznania deformacji trzonu kręgowego za złamany jest obniżenie któregokolwiek wymiaru na projekcji bocznej o 25%. Oprócz złamań kręgosłupa typowymi dla osteoporozy są złamania szyjki kości udowej oraz przynasa-dy kości promieniowej.

Złamanie jest późnym objawem osteoporozy i naszym zadaniem jest rozpoznać osteoporozę przed ich pojawieniem się. Standardowe badanie radiologiczne jest w badaniach profilaktycznych osteoporozy mało przydatne, natomiast stanowi podstawę diagnostyki różnicowej. Zmiany osteoporotyczne w kości korowej i gąbczastej mają różny przebieg. Ze względu na 5 krotnie szybszy metabolizm, najwcześniej występuje zanik kości gąbczastej. W osteoporozie pierwotnej struktura beleczkowa stopniowo zanika zachowując jednak jednorodność. Obraz ten ulega zaburzeniom w gwałtownie przebiegających procesach jak np. z zespole Sudecka, generując obraz zaniku plamistego. Również obraz kości korowej dostarcza informacji różnicującej obserwowany zanik kości. Stosuje się wiele metod pomiarowych zmian obrysów trzonów – zcieńczenia kości korowej trzonów. Możliwy jest również pomiar zaburzeń struktury kości beleczkowej na podstawie komputerowej analizy obrazu.

Precyzyjnej oceny ubytku masy kości dokonuje się badaniem den-sytometrycznym, czyli analizę zawartości minerałów. Metoda ta przeszła swoją historię od fotodensytometrii opartej na wykonaniu standardowego radiogramu z wzorcem mineralnym (lata 50-te), fotodensytometrii z badaniem radiologicznym o dwu energiach (lata 70-te), absorpcji fotonowej a potem absorpcji dwufotonowej (lata 80-te).

Współcześnie dominują metody densytometru rentgenowskiej, opierającej się na pomiarze dawki promieniowania jaką absorbuje tkanka kostna. Pomiaru dokonuje się podobnie jak przed kilkudziesięciu laty, tyle że zamiast błony fotograficznej detekcji promieniowania dokonują ilościowo odpowiednie czujniki elektroniczne.

Najpowszechniej stosowanymi aparatami są densytometry typu SXA – określające przeważnie zawartość minerałów w przynasadzie kości promieniowej. Istnieje szeroka gama densytometrów pozwających ocenić zawartość minerałów w całym szkielecie włączając kręgosłup i szyjkę kości udowej. Aparaty te stosują promieniowanie o dwu energiach (DEXA). Zaletą ich jest wysoka powtarzalność 1-3% (precision – rozrzut wyników wielu pomiarów tej samej kości) i dokładność 5-10% (accuracy – zgodność wyników pomiaru z rzeczywistą zawartością minerałów w kości). Wadą aparatów DEXA jest to, że dokonują pomiaru sumacyjnego absorpcji promieniowania w kości korowej i gąbczastej, podczas gdy wiadomo, że procesy osteoporotyczne w obu rodzajach kości przebiegają odmiennie. Postępem w tej dziedzinie są aparaty wykorzystujące tomografię komputerową (QCT). Metoda ta pozwala określić zawartość minerałów wyłącznie w kości gąbczastej oraz wyrazić ją w jednostkach zgodnych z zasadami ocenny minerałów kości tj. g/cm3. Aparaty te są niestety drogie, ale istnieją ich odmiany tańsze do pomiarów kości promieniowej.

Wynik badania densytometrycznego jest zawsze odnoszony do normy wiekowej w grupie kontrolnej lub do tzw. szczytowej masy kości (w wieku ok. 40 r.ż.). Określane są one jako BMD {bone minerał densit) i wyrażane g/cm2. W interpretacji wyników najbardziej przydatne okazały się obliczenia wyniku w postaci współczynika „Z – score”, który określa w jakim stopniu zawartość minerałów kości danego pacjenta odbiega od wyniku w grupie kontrolnej. Można ogólnie powiedzieć, że wartość „Z-score „poniżej minus 1 świadczy o osteoporozie, a wartość minus 2 informuje, że został przekroczony próg wystąpienia złamania {fragility threshold).

Stosunkowo młodą metodą jest badanie ultrasonograficzne. Metoda ta nie określa zawartości minerałów, ale pewne cechy materiałowe kości. Aparat mierzy zaburzenia wiązki ultradźwięków przechodzących przez badaną kość (najczęściej piętową). Stwierdzono natomiast korelacje wyników badania USG z zawartością minerałów a pojedyncze doniesienia wskazują na związek wyników pomiarów USG z występowaniem złamań. Metoda ta może być stosowana wyłącznie do badań przesiewowych.

Badanie densytometryczne precyzyjnie określając zawartość minerałów, pozwalają na wczesne rozpoznanie osteoporozy oraz monitorowanie jej leczenia. Należy jednakże pamiętać, że ostateczną weryfikacją skuteczności leczenia jest zahamowanie wystąpienia dalszych złamań trzonów kręgosłupa udokumentowane badaniem radiologicznym.

PRZEGLĄD LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU OSTEOPOROZY

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s16.

PRZEGLĄD LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU OSTEOPOROZY
J. Dziedzic
Krakowski Szpital Reumatologii i Rehabilitacji, Kraków Al. Focha 33

Przedstawiono przegląd leków stosowanych w leczeniu osteoporozy, usystematyzo¬wany według grup w kolejności:
1) Preparaty wapnia
2) Preparaty witaminy D3
3) Preparaty fluoru
4) Preparaty kalcytoniny
5) Bifosfoniany
6) Hormony
7) Preparaty fosforu
8) Leki anaboliczne
9) Diuretyki
10) Inne.
Obok nazwy postaci leków podano również cenę opakowania i rodzaj odpłatności, aby zwrócić uwagę na koszt leczenia, bowiem w większości są to leki pelnoplatne. W przeglądzie umieszczono tylko te leki, które są dopuszczone do obrotu na polskim rynku leków.

LECZENIE OSTEOPOROZY

I Krakowskie Sympozjum Szkoleniowe – OSTEOPOROZA
Kraków 19.09.1994

Streszczenia:
druk organizatorzy sympozjum – Oddział Krakowski Polskiej Fundacji Osteoporozy i Sekcja Osteoartrologii PTL.
Materiały kongresowe; s31-33.

Andrzej Sawicki

LECZENIE OSTEOPOROZY

Samodzielna Pracownia Metabolizmu Mineralnego i Chorób Kości

Instytutu Żywności i Żywienia, Oddział Chorób Wewnętrznych

Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej,

Warszawa, ul. Barska 22

Działania na rozwój i przebieg osteoporozy powinny obejmować:

1. zapobieganie zanikowi kostnemu,

2. leczenie przyczynowe,

3. leczenie patogenetyczne,

4. zapobieganie złamaiom oraz powikłaniom i inwalidztwu.

Prawidłowe żywienie z dostateczną podażą wapnia i witaminy D3, aktywny tryb życia z uprawianiem sportu oraz niepodleganie nałogom alkoholu i tytoniu przez całe życie, decydują o wielkości szczytowej masy kostnej, jej długotrwałym utrzymaniu, szybkości starzenia i zaniku kości oraz o zagrożeniu osteoporozą i złamaniami. Korekcja zaburzeń hormonalnych u kobiet w okresie okołomenopauzalnym oraz wczesne rozpoczynanie hormonalnego leczenia zastępczego estrogenowo – progestagenowego po menopauzie. Leczenie przyczynowe jest możliwe jedynie w niektórych osteoporozach wtórnych. Przykładem usuwalnej przyczyny osteoporozy może być pierwotna nadczynność przytarczyc po usunięciu gruczolaka przytarczyc, nawrotowa nadczynność tarczycy po leczeniu jodem promieniotwórczym, przewlekłe zapalenie trzustki skutecznie suplementowane enzymami trzustkowymi, astma oskrzelowa po zamianie enkortonu na wziewne kortykoidy.

W leczeniu patogenetycznym należy ukierunkować oddziaływania na:

A. metabolizm wapniowo-fosforanowy i sekrecję hormonów kalciotropowych oraz wtórny na tkankę kostną,

B. bezpośredni wpływ na metabolizm kości.

Oddziaływanie na metabolizm mineralny jest możliwy na zasadzie zwiększenia podaży i wchłaniania w oparciu o prawidłowe żywienie i usunięcie niedoborów żywieniowych oraz zmniejszenie nerkowego wydalania wapnia.

Bezpośrednie oddziaływanie na tkankę kostną będzie miało na celu:

I. zmniejszenie resorpcji i niszczenia kości,

II. zwiększenie tworzenia tkanki kostnej,

III. przyśpieszenie mineralizacji kości.

Zmniejszenie utraty kości można uzyskać przez zahamowanie osteoklastów za pomocą:

1.estrogenów, 2.androgenów, 3.kalcytoniny, 4. bifosfonianów, 5.wapnia, 6. tiazydów, 7. flawonoidów, 8. strontu, 9. antyestrogenów.

Zwiększenie tworzenia kości można uzyskać przez pobudzenie aktywności osteoblastów stosując:

1.fluorek sodu, 2.witaminę D3 lub jej aktywne metabolity, 3.estrogeny, 4. progestageny, 5. androgeny,

Natomiast przyspieszenie mineralizacji kości osiąga się dzięki dodatniemu bilansowi wapniowemu w oparciu o:

1.wit.D3 i jej aktywne metabolity, 2.prawidłową podaż wapnia i fosforanów w diecie, 3.suplementację solami wapnia.

W następujący sposób można ocenić najczęściej stosowane leki :

1. estrogeny są lekami z wyboru w zapobieganiu ubytkowi kości u kobiet w okresie okołomenopauzalnym oraz w terapii jawnej osteoporozy. Przez zahamowanie resorpcji kości zmniejszają jej utratę w każdym odcinku szkieletu. Szczególnie korzystny i najbezpieczniejszy jest ich wpływ w leczeniu sekwencyjnym z progestagenami. Hormonalne leczenie zastępcze rozpoczęte we wczesnym okresie po menopauzie zmniejsza częstość złamań kości przedramienia i udowej o ok. 50% oraz kręgów aż o 90%. Hormonalne leczenie zastępcze zmniejsza o ok. 50% ryzyko choroby wieńcowej i całkowitą śmiertelność u kobiet po menopauzie. Podczas leczenia konieczna jest ścisła kontrola ginekologiczna i internistyczna.

2. kalcytonina – korzystny wpływ udowodniony, szczególnie w czynnej i postępującej osteoporozie ze zwiększoną przebudową kości. Szczególnie użyteczna jest w leczeniu świeżych kompresyjnych złamań kręgów, w zapobieganiu i leczeniu powikłań po złamaniach, ostrego plamistego zaniku kości typu Sudecka. Jest stosowana w leczeniu skojarzonym oraz jako leczenie alternatywne do estrogenoterapii. Leczenie kalcytonina w spray’u donosowym jest skuteczne i pozbawione działań niepożądanych,

3. bifosfoniany – hamują utratę kości oraz zmniejszają częstość złamań kręgosłupa w osteoporozie pomenopauzalnej i posterydowej. Użyteczne w leczeniu skojarzonym lub przy przeciwwskazaniach do estrogenów lub kalcytoniny,

4. wapń – odpowiednia podaż wapnia we wszystkich okresach życia decyduje o wielkości szczytowej masy kości. Leczenie solami wapnia nie jest w stanie zastąpić substytucji estrogenowej u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Suplementacja wapniowe jest istotną terapią wspomagającą każdy z wymienionych leków.

5. fluor – wskazania bardzo ograniczone tylko do zaawansowanej osteoporozy ze złamaniami, jedynie w oganiczonych dawkach oraz zawsze w skojarzeniu z wapniem i wit. D3. Stosowanie ogranicza późny efekt, znaczne objawy uboczne.

6. androgeny anaboliczne – wskazane w hypogonadyźmie u mężczyzn, w osteoporozie posterydowej, u chorych wyniszczonych. Użyteczność ograniczona przez objawy uboczne, w tym przez wirylizację u kobiet oraz przez skutki uboczne: wpływ na czynność wątroby, działanie onkogenne, metabolizm.

8. fosforany – użyteczność ograniczona, tylko w leczeniu skojarzonym.

9. tiazydy – wskazane w osteoporozie z hiperkalciurią nerkową lub z nadciśnieniem tętniczym, tylko jako leczenie pomocnicze.

10. wit. D3 i aktywne metabolity – użyteczne w każdej osteoporozie szcze-
gólnie w starczej, w zespołach niedoborowych z wtórną nadczynnością
przytarczyc lub z komponentem osteomalacji.

11. flawonoidy, antyestrogeny, stront – wymagają dalszych badań
klinicznych.

REHABILITACJA W OSTEOPOROZIE

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s18.

REHABILITACJA W OSTEOPOROZIE
B. Frańczuk
Krakowskie Centrum Rehabilitacji, Kraków, ul.Modrzewiowa 20

Rehabilitacja jest jednym z elementów terapeutycznych stosowanych w leczeniu osteoporozy i należy podkreślić, że nie można z niej zrezygnować stosując jedynie leczenie farmakologiczne.
Istotą zagadnienia jest, w poszczególnych postaciach osteoporozy, zapewnienie pacjentowi aktywności fizycznej, utrzymanie właściwej siły mięśniowej, zapewnienie racjonalnego ruchu całego ciata. Zabiegi rehabilitacyjne mają na celu, poprzez zwięk¬szenie aktywności ruchowej, Ułatwienie penetracji leków do tkanki kostnej poprzez poprawę ukrwienia jak również wzmocnienie mięśni będących integralnym elementem układu kostno – stawowego.
Zabiegi rehabilitacyjne stosowane w osteoporozie powinny być prowadzone i kontro¬lowane przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów w przygotowanych do tego celu Ośrodkach.
Ćwiczenia przez nich prowadzone dzielą się na aerobowe (tlenowe) oraz anaerobowe (beztlenowe) i uzupełniane są w miarę konieczności o zajęcia poprawiające koordy¬nację, zmysł równowagi, silę mięśniową. W ostatecznym jednak efekcie ich głównym zadaniem jest poprawa struktury kostnej.
Poszczególne etapy ćwiczeń są ściśle określone i można je podzielić na takie grupy jak – ćwiczenia rozgrzewające przed właściwymi zajęciami, ćwiczenia poprawiające zakres ruchomości i rozciągające, ćwiczenia mające na celu wzmocnienie kości, ćwiczenia wzmacniające gorset mięśniowy, ćwiczenia rozluźniające. Podkreślić należy, że tylko systematyczna terapia w ostateczności przyniesie za¬kładany efekt terapeutyczny. Poprzedzona szczegółowymi badaniami wydolności organizmu każdorazowo musi być ustalona do każdego przypadku indywidualnie. Nie przeszkadza to jednak, aby zajęcia terapeutyczne były organizowane w większych grupach. Stwarza to pacjentowi większą motywację do ćwiczeń niż w samotności. Rehabilitacja w osteoporozie musi być oparta o jednoczesne podawanie środków farmakologicznych z okresowymi kontrolami stanu ogólnego oraz obrazem struktury kostnej. W miarę uzyskiwania wyników tych badań, zajęcia muszą być korygowane.

OCENA GĘSTOŚCI KOŚCI U PACJENTÓW PO HTx NA PODSTAWIE BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO KOŚCI PRZEDRAMIENIA

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s19.

OCENA GĘSTOŚCI KOŚCI U PACJENTÓW PO HTx NA PODSTAWIE BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO KOŚCI PRZEDRAMIENIA
M.Garlicki, R.T.Kukiełka, E.Czerwiński, F.Orchowski, T.Myrdko, A.Dziatkowiak

Klinika Chirurgii Serca i Naczyń IK Collegium Medicum UJ, ul. Prądnicka 80 Kraków Klinika Ortopedii Collegium Medicum UJ, ul. Kopernika 19A Kraków

Od 1988r do IX 1995r w W Klinice Chirurgii Serca i Naczyń w Krakowie wykonano 130 przeszczepów serca (HTx) z dobrym odległym wynikiem u 72% pacjentów. Zde¬cydowaną większość chorych oczekujących na przeszczep serca stanowią pacjenci z krańcową postacią Choroby Niedokrwiennej Serca (ChNS) lll°,IV° NYHA, żadziej innego rodzaju kardiomiopatie. 94% pacjentów przed zabiegiem HTx prowadziło siedząco-leżący tryb życia, 4% pacjentów prowadziło w miarę aktywny tryb życia, 2%> pacjentów oczekiwało na zabieg w szpitalach na oddziale IT. Pacjenci po HTx prowadzeni są wg. trójlekowego (CsA,AzA,Cs) lub dwulekowego (CsA.Cs) modelu leczenia.Średni czas oczekiwania chorych na zabieg HTx w Krakowie wynosi od 5-6 miesięcy.

W wyniku specyficznego trybu życia przed HTx oraz leczenia po HTx zauważono problem spadku masy kostnej u tych pacjentów. Badaniem objęto ,39chorych po HTx w tym .9…kobiet (w wieku od 35..do.56.. lat średni wiek.44..) i 30 mężczyzn (w wieku od.24.do.67..lat średni wiek.48.5.) oraz .10chorych przed HTx w tym 2.kobiety . Wy¬niki badań porównano z odpowiednimi grupami wiekowymi populacji krakowskiej. Badania gęstości kości dokonano aparatem DTX 100 oceniając strukturę kości beleczkowej. Analizie poddano przy użyciu arkusza kalkulacyjnego excel 4.0 wpfyw różnych czynników ryzyka tj:
1)(stosowane leki (l.sterydowe, I. p-zakrzepowe)
2)tryb życia
3)wiek
4)pleć.

Stosowanie leków :p-zakrzepowych , sterydowych, p-tarczycowych, cukrzyca, bierny (leżący, siedząco-leżący) tryb życia, wiek, płeć stanowią istotny czynnik predyspo¬nujący do rozwoju osteoporozy i wystąpienia jej konsekwencji.

KLINIKA OSTEOPOROZY

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s20.

KLINIKA OSTEOPOROZY
K. Hoszowski
II Oddział Wewnętrzny Szpitala Kolejowego w Warszawie
ul. Brzeska 12,03-737 Warszawa

Osteoporoza (OP) jest schorzeniem które prezentuje heterogenną grupę objawów klinicznych w których kluczową przyczynową rolę odgrywa zmniejszona ilość masy kostnej o prawidłowym składzie, ale zaburzonej mikroarchitekturze.

OP staje się dopiero istotna klinicznie w momencie kiedy dochodzi do ziamań kości pod wpływem niewielkiego urazu lub nawet bez niego. Wystąpienie złamań osteopo-rotycznych poprzedzone jest długim bezobjawowym okresem utraty masy kostnej, dlatego OP nazywa się cichym złodziejem kości. Osoby obojga płci tracą masę kostną z upływem wieku, jednak kobiety ze względu na przyspieszoną utratę kości po menopauzie przedstawiają sobą duży problem terapeutyczny. Najwcześniej bo już pomiędzy 50-60 rokiem życia występują złamania przedramienia. Ten typ złamania pojawia się ok 7 krotnie częściej u kobiet. Złamania trzonów kręgów dotyczą odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa i pojawiają się w 10-15 lat po menopauzie. Bezobjawowy przebieg tych ztaman jest bardzo częsty i sięga 80%. Tylko 10-20% chorych jest hospitalizowanych z powodu objawów bólowych. Ostre objawy bólowe ustępują w ciągu kilku tygodni w wyniku lub nawet bez terapii przeciwbólowej, Kyfoza i utrata wzrostu pojawiają się na przestrzeni kilkunastu lat. Złamania części proksy-malnej kości udowej pojawiają sie znacznie później zwykle powyżej 70 roku życia i niosą ze sobą 8-10% śmiertelność szpitalną i ok 20% śmiertelność w ciągu 1 roku po złamaniu. U osób po 80 roku życia powrót do sprawności fizycznej z przed okresu złamania wynosi tylko ok 50%.

Diagnostyka OP pierwotnej polega na wykluczeniu wszystkich możliwych wtórnych przyczyn tego schorzenia apowodowanych przez różne endokrynopatie, niektóre leki, pewne schorzenia nowotworowe, którym towarzyszy uogólniona utrata masy kostnej. W diagnostyce klinicznej OP oprócz wywiadu chorobowego, badania fizykalnego i badań laboratoryjnych dokonuje się badań radiologicznych kości oraz badania densytometrycznego przy pomocy którego można stwierdzić obecność osteopenii czyli niskiej wartości gęstości masy kostnej.

PROFILAKTYKA I LECZENIE OKRESU POMENOPAUZALNEGO

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s21-22.

PROFILAKTYKA I LECZENIE OKRESU POMENOPAUZALNEGO

R. Klimek
Instytut Ginekologii i Położnictwa, Collegium Medicum UJ, ul. Kopernika 23 Kraków

Etiopatogeneza zaburzeń wieku pomenopauzalnego ma często związek z wydarze¬niami, problemami czy niedoborami występującymi we wcześniejszych okresach życia kobiety, np. ochronny wpływ ciąży przed rakiem sutka, występowanie osteopo¬rozy u kobiet z anorexia nervosa, czy zaburzenia owulacji poporodowe lub po stoso¬waniu doustnej antykoncepcji. Stresy życia rodzinnego, niedobory pokarmowe, nad¬mierne ćwiczenia fizyczne połączone z intensywnym odchudzaniem się, mają również związek z brakiem owulacji. Obecnie stwierdza się obniżenie dolnej granicy wieku rozpoczęcia doustnej antykoncepcji, szczególnie u kobiet, które stosują ją w sposób przedłużony lub rozpoczynają już przed pierwszą donoszoną ciążą. Tylko 25 do 35% kobiet w wieku okołomenopauzalnym jest zagrożonych wystąpieniem zaburzeń me-nopauzalnych, a pomimo to wielu lekarzy leczy wszystkie pacjentki w ten sam spo¬sób.
Kobiety w krajach wysoko uprzemysłowionych 1/3 swego życia przeżywają po okresie prokreacji. Jakość życia w tym czasie winna mieć duże znaczenie również dla leka¬rzy, którzy zbyt wolno reagują na nowe wyzwania. Ponadto zasady stosowania hor¬monalnej terapii substytucyjnej wprowadzane przez współzawodniczące firmy farma¬ceutyczne wprowadzają sporo zamieszania. Obawa przed jatrogennym wywołaniem raka piersi lub raka trzonu macicy jest przyczyną czasem całkowitego zaniechania aktywnej terapii zastępczej. Z drugiej jednak strony, terapia „bierna” wiąże się z takimi zagrożeniami, jak osteoporoza czy choroba niedokrwienna serca na tle hypoestroge-nizmu. Tak więc, skuteczne zapobieganie dolegliwościom okołomenopauzalnym winno rozpocząć się jak najwcześniej w życiu kobiety. Należy pamiętać, że choć menopauza przyśpiesza osteoporozę u kobiet, to nie jest jej bezpośrednią przyczyną, gdyż proces ten rozpoczyna się na długo przed okresem pomenopauzalnym i może być przyśpieszony przez jatrogenne działanie lekarskie (chemioterapia, napromie¬nianie, oophorectomia).
Program promujący naturalne porody i laktację, odpowiednie spożycie wapnia i odżywienie, rozsądny sposób uprawiania sportu u młodych kobiet, jest bardziej oszczędny ekonomicznie niż powszechne badania przesiewowe i terapia mające na celu wykrycie i zapobieganie wczesnej osteoporozie u kobiet w wieku okołomenopauzalnym. Co więcej, fizycznie atrakcyjne kobiety w starszym wieku postrzegają się jako zdrowsze, bardziej zadowolone z życia, pogodniejsze, lepiej dostosowujące się do otoczenia.
Złamania na tle osteoporozy poprzedzone są kilkoma dekadami stopniowej utraty masy kostnej i zatarciu architektury kości, bez sygnałów ostrzegawczych. Istotne jest aby szczytowa masa kostna była osiągana w jak najpóźniejszym wieku. Tak więc diagnozowanie pacjentek o podwyższonym ryzyku winno rozpocząć się od zebrania dokładnego wywiadu, ponieważ potencjalne czynniki ryzyka dla osteopenil i osteopo¬rozy mogą być również czynnikami ryzyka dla Innych chorób lub ogólnego złego stanu zdrowia, jak np., palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niedobór estrogenów, cykle bezowulacyjne, siedzący tryb życia, a także niektóre leki, jak przeciwdrgawko-we, furosemid lub tetracykliny.
Lekarze i kobiety powinni zrozumieć, że prawidłowe poziomy hormonów w czasie cyklu są konieczne, by uzyskać optymalną szczytową masę kostną u młodych kobiet, oraz wolniejszą jej utratę w okresie pomenopauzalnym. U kobiet z już istniejącymi, przewlekłymi podwzgórzowymi zaburzeniami miesiączkowania, nie jest zasadne odtwarzanie normalnych cykli przy pomocy doustnej antykoncepcji, skoro wywiera ona dalszą supresję na podwzgórze. Jedyną alternatywą jest cykliczna terapia pro-gesteronowa. o ile możliwe z użyciem hormonów podwzgórzowych. Prospektywne badania obejmujące dietę, ćwiczenia fizyczne, cykle hormonalne, oraz badania den-sytometryczne kręgosłupa wykazały, że nie tylko regularne miesiączki, ale również regularne owulacje są konieczne do zapobiegania zbyt szybkiej utracie masy kostnej. Tylko zrozumienie patofizjologii zaburzeń neurohormonalnych, oraz konieczności utrzymania funkcji rozrodczych, pozwoli lekarzom i pacjentkom zapobiegać zaburze¬niom pomenopauzalnym już w okresie pokwitaniowym i przedmenopauzalnym.

TRUDNOŚCI W INTERPRETACJI BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s23.

TRUDNOŚCI W INTERPRETACJI BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO
P. Korczyk1, K. Hoszowski1, R. Bieńkowska1, A. Tałajko2, R. Lorenc2

1 II Oddział Wewnętrzny Szpitala Kolejowego w Warszawie
2 Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej Centrum Zdrowia Dziecka
w Warszawie. Adres do korespondencji: II Oddział Wewnętrzny, Szpital Kolejowy, ul.Brzeska 12, 03-737 Warszawa

Celem pracy było przedstawienie ogólnych zasad oraz najczęściej występujących przyczyn trudności właściwej oceny badania densytometrycznego.
W ocenie badania densytometrycznego posługujemy się: wartościami bezwzględnymi gęstości kości których jednostki i wielkości różnią się w zależności od stosowanej metody oraz odniesieniem do wartości średniej szczytowej masy kostnej (t-score) lub średniej dla grupy wiekowej (Z-score). T-score i Z-score wyrażone w odchyleniach standartowych (lub w procentach) są podstawowym sposobem klinicznej interpretacji badania densytometrycznego przez każdego lekarza niezależnie od stosowanej techniki. Przyjęto, że za rozpoznaniem osteoporozy przemawia T-score poniżej -2.5, natomiast T-score poniżej -1 może sugerować zagrożenie osteoporozą (osteopenię) jednak wymaga oceny łącznie z innymi danymi o pacjencie (zwłaszcza wiek). Z-score ma znacznie mniejszą przydatność w rozpoznawaniu osteoporozy. Przydatność poszczególnych technik densytometrycznych zależy m.in. od wieku pacjenta i przeby¬tych ztamań. U osoby młodej zwłaszcza kobiety w przypadku metody DEXA większą przydatność ma badanie w obrębie kręgosłupa lędźwiowego podczas gdy u osoby po 65 roku życia preferujemy wykonanie pomiaru w zakresie szyjki kości udowej. Przebyte złamania w miejscu pomiaru (zwłaszcza złamania kompresyjne kręgów) oraz zmiany zwyrodnieniowe i skrzywienie kręgosłupa mogą w istotny sposób zmienić wyniki badania densytometrycznego i muszą być brane pod uwagę podczas jego interpretacji. Praca zawiera przykłady wyników badań densytometrycznych ilustrujące opisane zasady i trudności.

OCENA GĘSTOŚCI MINERAŁÓW KOŚCI U MIESZKAŃCÓW KRAKOWA NA PODSTAWIE BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO […]

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s24.

OCENA GĘSTOŚCI MINERAŁÓW KOŚCI U MIESZKAŃCÓW KRAKOWA NA PODSTAWIE BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO KOŚCI PRZEDRAMIENIA

Doniesienie wstępne

R.T.Kukiełka, E. Czerwiński
Klinika Ortopedii Collegium Medicum UJ, Kraków ul. Kopernika 19a

Osteoporoza jest uznana jako choroba cywilizacyjna, dotycząca wielkich aglomeracji miejskich. Występuje u 10% społeczeństwa i u ok. 30 % kobiet po 50 roku życia. Istnieją podejrzenia, że skażenie naturalnego środowiska może zwiększać ryzyko występowania osteoporozy. Podjęliśmy zatem próbę oceny częstości występowania osteoporozy w Krakowie.
Do oceny wybraliśmy dzielnicę Śródmieście, którą zamieszkuje ok. 100.000 osób. Przy użyciu generatora losowego Informatycznego Ośrodka Badań Urzędu Woje¬wódzkiego w Krakowie, losowo wybraliśmy 1000 populację osób w wieku ponad 40 lat i mieszkających w Śródmieściu co najmniej od 40 lat (ww. kryteria spełniało ok. 1600 osób). Do badania zgłosiło się 325 osób, w tym 232 kobiet oraz 93 mężczyzn. U wszystkich osób przeprowadzono wywiad według kwestionariusza zawierającego pytania zarówno o zmiany patologiczne w układzie kostno-stawowym, jak i czynniki ryzyka osteoporozy. Następnie wykonano badanie densytometryczne przedramienia niedominującego (w przypadku złamania badano przedramię dominujące – 5 kobiet i 6 mężczyzn) przy użyciu apataru Osteometer DTX 100. Za kryterium osteoporozy przyjęto za WHO z 1994 (1) poziom T-score poniżej -2.5. Wobec braku odpowiedniej polskiej grupy kontrolnej dane porównaliśmy do badań WHO, dotyczących częstości występowania osteoporozy u kobiet rasy białej. W poszczególnych przedziałach wiekowych stwierdzono następującą częstość osteoporozy u kobiet:

wiek badanych

40-49

50-59

60-69

70-79

liczba

137

osteoporoza

3 (2.2%)

7 (9.7%)

5 (31.3%)

5 (62.5%)

osteoporoza (dane WHO)

0.0%

14.8%

21.6%

38.5%

Wyniki naszych badań wskazują, że częstość osteoporozy u mieszkańców Krakowa jest wyższa niż w badaniach przeprowadzonych przez WHO.
World Health Organisation, Assessment of fracture risk and its application to screening for menopausal osteoporosis. WHO technical report series. Geneva, 1994.

PRZYDATNOŚĆ BADAŃ DENSYTOMETRYCZNYCH, ILOŚCIOWEJ TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ ORAZ TECHNIK […]

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s25.

PRZYDATNOŚĆ BADAŃ DENSYTOMETRYCZNYCH, ILOŚCIOWEJ TOMOGRAFII KOMPUTEROWEJ ORAZ TECHNIK ULTRADŹWIĘKOWYCH W DIAGNOSTYCE I MONITOROWANIU LECZENIA OSTEOPOROZY

R. S. Lorenc
Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa

Metody densytometryczne charakteryzują się wysoką czułością i specyficznością a nowe generacje wprowadzonych densytometrów odznaczają się także wysokiej jakości wynikami w zakresie powtarzalności i odtwarzalności prowadzonych ozna¬czeń. Są one wysoko użyteczne i znajdują coraz szersze zastosowanie w pracy kli¬nicznej.
Badania densytometryczne opierają się na interpretacji tzw, rzutu płaskiego na płaszczyznę a uzyskane wartości „gęstości” densytometrycznej oceniane są w g/cm2. Ograniczenia technik densytometrycznych przezwyciężają pojawiające nowe opcje diagnostyczne związane z zastosowaniem ultradźwięków i technik tomografii kompu¬terowej. W tym pierwszym przypadku zaistniała możliwość uzyskania nieinwazyjnej informacji odnośnie ryzyka złamań i jakości tkanki kostnej, w tym drugim odporności mechanicznej kości. Prowadzone szeroko badania z ich zastosowaniem rokują, że wyjdą one wkrótce z fazy eksperymentu klinicznego i znajdą szerokie zastosowanie w praktyce klinicznej.

OSTEOPOROZA JAKO MOŻLIWA PRZYCZYNA ZŁAMAŃ W ŚWIETLE DANYCH EPIDEMIOLOGICZNYCH

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s26.

OSTEOPOROZA JAKO MOŻLIWA PRZYCZYNA ZŁAMAŃ W ŚWIETLE DANYCH EPIDEMIOLOGICZNYCH

S. Maj
Okręgowy Szpital Kolejowy ul.Panewnicka 65 Katowice
Adres do korespondencji: Os.Dywizjonu 303 8/9 31-873 Kraków

W pracy przedstawiono wybrane dane epidemiologiczne dotyczące złamań po¬wstałych w wyniku upadku na tym samym poziomie, leczonych w szpitalach jednego województwa (katowickiego), w wybranych oddziałach (urazowo – ortopedycznych, urazowych i chirurgicznych), w ciągu jednego roku (1994). Dane pochodziły z bazy danych „Karta Statystyczna” funkcjonującej w oparciu o sieć komputerową łączącą szpitale i zawierającej informacje o wszystkich osobach leczonych szpitalnie. Z powo¬du ww. złamań leczono w badanym okresie, na terenie całego województwa, 4836 osób, w tym: 1005 – ze złamaniem kości piszczelowej i strzałkowej, 922 – ze złamaniem kości udowej (z wyjątkiem złamania szyjki udowej), 664 – ze złamaniem szyjki kości udowej, 615 – ze złamaniem kostek podudzia, 547 – ze złamaniem kości promieniowej i łokciowej, 417 – ze złamaniem kości ramiennej, 110 – ze złamaniem obojczyka i 101 – ze złamaniem kręgosłupa bez uszkodzenia rdzenia kręgowego. Grupy chorych z innymi złamaniami były mniej liczne (<100).
Następnie, ograniczając się do najliczniejszych, wymienionych wyżej grup, przedsta¬wiono częstość poszczególnych złamań (osobno u kobiet i u mężczyzn) w kolejnych dziesięcioletnich grupach wiekowych. Poszukując złamań, które mogły powstać w wyniku osteoporozy pominięto wszystkie istniejące zależności (pomiędzy rodzajem złamania a wiekiem lub płcią chorych) poza tymi, które dotyczyły osób powyżej 50 roku życia. Stwierdzono zwiększanie się zagrożenia złamaniami wraz z wiekiem w przypadku: złamań szyjki lub innych części kości udowej (u kobiet i mężczyzn), złamań kości ramiennej (u kobiet i mężczyzn), złamań kości promieniowej i łokciowej (u kobiet), złamań kości podudzia (u kobiet) oraz złamań kręgosłupa bez uszkodze¬nia rdzenia kręgowego (u kobiet i mężczyzn). Zależności takiej nie stwierdzono w przypadku złamań kości promieniowej i łokciowej (u mężczyzn), złamań kości podudzia (u mężczyzn) oraz w pozostałych wybranych grupach.