Streszczenia prac opublikowano w czasopiśmie „Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja” vol. 13. suppl. 1, 2011.

Podobnie jak w latach ubiegłych streszczenia prac opublikowano w czasopiśmie „Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja” vol. 15. suppl. 2, 2013.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 43

L II

BIOLOGY OF AGING

Cummings S.R.

Cells age in 3 main ways. They lose the ability to produce energy from mitochondria. They lose the ability to repair and clear damaged enzymes, DNA and organelles (autophagy). And they lose the ability to replicate to replace old cells with new ones (replicative senescence).

Mitochondria produce 90% of the energy required for biological functions. Their number and function decreases dramatically with aging. In mice maintaining mitochondria in muscle prolongs life, sustains muscle mass and mobility and prevents bone loss.

Short-lived cells that turnover rapidly, such as bone stem cells, can reproduce about 30 times and then stop. This ‘replicative senescence’ is due to the progressive loss of ‘caps’ – or telomeres – at the end of chromosomes. A few in vitro studies suggest that lengthening telomeres prevents loss of osteoblast function with aging. One human study found weak correlations between the length of telomeres and BMD.

Producing ATP energy requires oxidative reactions that also produce oxygen radicals that damage other molecules and membranes. Damage is cleared by ‘autophagy’ by lysosomes: taking up and recycling damaged molecules, for example, breaking down enzymes into amino acids that can be used to build new enzymes. Autophagy decrease with aging and garbage accumulates in the cell that in turn decreases its own clearance in a downward spiral to cell dysfunction and death.

Restricting calories prolongs lifespan. Sirtuin, from red grapes, mimics caloric restriction and prolongs the lifespan of overfed mice. Exercise also appears to prolong lifespan and slow aging. All of these may work at least in part by stimulating mitochondrial biogenesis and autophagy. These interventions also slow bone loss.

Slowing aging would postpone many chronic degenerative diseases, including osteoporosis.

L II

BIOLOGIA STARZENIA

Cummings S.R.

Komórki starzeją się na trzy sposoby. Tracą zdolność do produkcji energii w mitochondriach. Tracą zdolność do naprawy i usuwania uszkodzonych enzymów, DNA i organelli (autofagii). Tracą zdolność do replikacji, do zastępowania starych komórek nowymi (starzenie replikacyjne).

Mitochondria wytwarzają 90% energii niezbędnej dla biologicznych funkcji. Ich liczba i funkcja dramatycznie obniża się wraz z wiekiem. U myszy zachowanie mitochondriów w mięśniach przedłuża życie, podtrzymuje masę mięśniową i ruchomość oraz zapobiega utracie masy kostnej.

Krótko żyjące komórki, np. komórki macierzyste szpiku mogą odtworzyć się około 30 razy i następnie zatrzymać. Starzenie replikacyjne jest wynikiem postępującej utraty „czapki”- lub telomerów- na końcach chromosomów. Kilka badań in vitro sugeruje, że wydłużenie telomerów chroni osteoblasty przed traconą wraz z wiekiem funkcją. Jedne badania wykazały słabą korelację między długością telomerów i BMD.

Produkcja ATP wymaga procesów tlenowych, które są również źródłem rodników tlenowych, które uszkadzają inne molekuły i błony komórkowe. Uszkodzone struktury są usuwane dzięki autofagii przez lizosomy: pochłaniają i recyklingują uszkodzone molekuły, np. przez rozkładanie enzymów na aminokwasy, które mogą być wykorzystane do budowy nowych enzymów. Zdolność do autofagii obniża się wraz z wiekiem. Zatem odpadki gromadzą się w komórce, zajmują jej wewnętrzną przestrzeń, co prowadzi do jej dysfunkcji i śmierci.

Ograniczenie kalorii przedłuża długość życia. Sirtuiny z czerwonych winogron naśladują ograniczenie kalorii i przedłuża długość życia przekarmionej myszy. Wydaje się, że wysiłek fizyczny również wydłuża długość życia i spowalnia starzenie się. Powyższe fakty mogą choć częściowo stymulować biogenezę mitochondriów oraz autofagię. Interwencje te powodują również zwolnienie utraty masy kostnej.

Zwolnienie procesu starzenia się może opóźnić postęp przewlekłych chorób degeneracyjnych, nie wykluczając osteoporozy.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 44-45

L01

Sekcja Chorób Metabolicznych Kości Dzieci i Młodzieży przy PFO – osiągnięcia i plany na kolejne lata

Chlebna-Sokół D.

Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Słowa kluczowe: Choroby Metaboliczne Kości, Sekcja

            Sekcja Chorób Metabolicznych Kości Dzieci i Młodzieży została powołana 14 czerwca 2008 przez Zarząd Główny Polskiej Fundacji Osteoporozy. Organy statutowe Sekcji to Zarząd (Przewodnicząca i 8 członków) oraz Zespoły: Naukowo-Konsultacyjny i Badawczo-Organizacyjny.

Celem Sekcji jest działalność naukowa, popularyzatorska i profilaktyczno-lecznicza obejmująca choroby układu ruchu w wieku rozwojowym, a tym samym pierwotną profilaktykę ich występowania w dalszych okresach życia.

Kierunki działań:

···· 

Osiągnięcia:

· 

·Osteogenesis imperfecta

·„Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D” (2009)

······· 

Aktualnie siedzibą Sekcji jest Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, a przewodniczącą Zarządu Sekcji – prof. dr hab. n. med. Danuta Chlebna-Sokół.

L01

SECTION OF METABOLIC BONE DISEASES IN CHILDREN AND ADOLESCENTS AT POLISH FOUNDATION OF OSTEOPOROSIS – ACHIEVEMENTS AND PLANS FOR THE FUTURE

Chlebna-Sokół D.

Department of Paediatric Propedeutics and Bone Metabolism Diseases, Medical University of Lodz, Poland

Key words: Metabolic Bone Diseases, Section

The Section of Metabolic Bone Diseases in Children and Adolescents was founded on 14 June 2008 by the Board of Polish Foundation of Osteoporosis. The statutory bodies of the Section are: the Board (the Chairwoman and 8 members) and Think-Tanks: Scientific and Consultative as well as Research and Organizational.

The task of the Section involves scientific and popularizing activity and also prevention and treatment of locomotor diseases of developmental age, i.e. primary prophylaxis in further stages of life.

Activities:

·conducting scientific research

·drawing up guidelines concerning treatment and prevention of metabolic bone diseases in children and adolescents

·popularizing scientific knowledge

·integrating general medical practitioners and researchers dealing with the problem of osteoporosis

Achievements:

·scientific meeting held on 10 January 2009 in Łódź, under the patronage of the President of Polish Foundation of Osteoporosis – prof. Janusz E. Badurski, MD, PhD

·creating an all-Poland register of patients suffering from Osteogenesis imperfecta

·involvement of the members of the Section in the Think-Tank, which worked out “Polish Recommendations on the Prophylaxis of Vitamin D Deficiency” (2009)

·close cooperation of the Section with Fundacja Pomagająca Dzieciom z Chorobami Narządów Ruchu “Idziemy Razem” (a foundation helping children with locomotor diseases „We Walk Together”)

·organizing Paediatric Session during 3^rd Central European Congress on Osteoporosis and Osteoarthritis in Cracow (24 September 2009)

·organizing 1^st Scientific Conference: “Current Problems of Osteology in Children” in Łódź, 12 June 2010

·organizing 2nd Scientific Conference: “Vitamin D – Yesterday, Today, Tomorrow” in Łódź, 14 – 15 January 2011

·the members of the Section from a few Polish centres conduct (in 2011) a multicentre scientific research: “Evaluation of Vitamin D Level in Polish Children Aged 9-15 –Multicentre Research”. The research is carried out in six centres in Poland (Poznań, Białystok, Lublin, Silesia, Szczecin, Łódź regions). The head of the research is the Chairwoman of the Section

·plans to organize 3^rd Scientific Conference on secondary osteoporosis (2012)

·plans to draw up guidelines concerning preventative administration of vitamin D in school children

The present seat of the Section is the Department of Pediatric Propedeutics and Metabolic Bone Diseases of Łódź Medical University and the Chairwoman of the Section Board is prof. Danuta Chlebna–Sokół, MD, phD.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 39

L01

NOVEL THERAPIES OF POSTMENOPAUSAL OSTEOPOROSIS

Papapoulos S.

Department of Endocrinology & Metabolic Diseases, Leiden University Medical Center, Leiden, Netherlands

Keywords: calcium sensing receptor, cathepsin K, PTHrP, sclerostine

During the past few years there have been significant developments in the pharmacotherapy of osteoporosis. These developments were paralleled by significant progress in our understanding of the local regulation of bone metabolism. Particularly, studies of human and animal genetics have led to identification of novel, more specific, signaling pathways in bone cells that can provide targets for new therapeutics for osteoporosis. Such novel targets in osteoclasts include, among others, RANKL and cathepsin-K. A fully human monoclonal antibody to RANKL (denosumab) was shown to significantly decrease the risk of osteoporotic fractures with a favorable safety profile leading to its approval worldwide for the treatment of osteoporosis. Cathepsin-K inhibitors have been evaluated in phase 2 studies and one of them (odanacatib) is currently in phase 3 clinical development. The PTH paradigm illustrated the possibility of stimulating bone formation in osteoporotic patients and opened the way for the development of bone forming agents and novel forms of PTH or PTHrP are at different stages of clinical development. A particularly interesting approach has been the development of molecules that antagonize the calcium sensing receptor of the parathyroid cells and stimulate PTH secretion (calcilytics). The recognition of the central role of the Wnt signaling pathway in bone formation provided a number of attractive targets for the development of bone building pharmaceuticals. For example, inhibition of this pathway by blocking the action of sclerostin represents a very promising novel approach to stimulate  bone formation in patients with osteoporosis. These new developments may allow in the future tailoring pharmacotherapy to the specific needs and pathophysiological profile of the individual patient. However, apart from establishing the efficacy of these new molecules a critical issue for their introduction into clinical practice will be their tolerability and safety profile.

L01

NOWE TERAPIE OSTEOPOROZY POMENOPAUZALNEJ

Papapoulos S.

Department of Endocrinology & Metabolic Diseases, Leiden University Medical Center, Leiden, Netherlands

Słowa kluczowe: receptory wykrywające wapń, katepsyna K, peptyd PTH-podobny (PTHrP), sklerostyna

         W ciągu ostatnich kilku lat nastąpił znaczący rozwój w farmakoterapii osteoporozy. Równolegle wystąpił znaczny postęp w zrozumieniu regulacji metabolizmu kostnego. Przede wszystkim, badania z dziedziny genetyki zwierząt i człowieka doprowadziły do identyfikacji nowych, bardziej szczegółowych, szlaków sygnałowych w komórkach kości, które mogą wskazać cele dla nowych terapii osteoporozy. Owe nowe cele w osteoblastach to m.in. RANKL i katepsyna-K. W pełni ludzkie monoklonalne przeciwciało RANKL (denosumab) okazało się znacznie zmniejszać ryzyko złamań osteoporotycznych bez obniżenia bezpieczeństwa, co doprowadziło do jego włączenia do wachlarza terapii osteoporozy na całym świecie. Inhibitory katepsyny-K zostały ocenione w badaniu fazy 2. i jedno z nich (odanacatib) jest obecnie poddane badaniu fazy 3. Paradygmat PTH obrazował możliwość stymulowania kościotworzenia u pacjentów z osteoporozą i otworzył drogę do rozwoju leków kościotworzących, a nowe formuły PTH lub PTHrP znajdują się na różnych etapach rozwoju klinicznego. Szczególnie interesujące jest opracowanie cząsteczek antagonizujących receptory wapniowe w komórkach przytarczyc, które stymulują wydzielanie PTH (calcilytics). Walidacja czołowej roli szlaku sygnałowego Wnt w kościotworzeniu pozwoliła na stworzenie szeregu atrakcyjnych celów dla rozwoju farmaceutyków wspomagających odbudowę kości. Na przykład hamowanie tego szlaku przez blokowanie działania sklerostyny stanowi bardzo obiecujące nowe podejście w leczeniu osteoporozy. Te przełomowe rozwiązania mogą w przyszłości umożliwić dobieranie farmakoterapii do indywidualnych potrzeb i profilu patofizjologicznego danego pacjenta. Jednak poza ustaleniem skuteczności nowych cząsteczek, najważniejsze dla ich wprowadzenia do praktyki klinicznej, będzie zbadanie ich tolerancji i profilu bezpieczeństwa.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 45-46

L02

ZASTOSOWANIE TEORII MECHANOSTATU W KLINICE PEDIATRYCZNEJ 

Płudowski P.

Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej, Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa
 

Zgodnie z tezami „teorii mechanostatu” wzrost i konsolidacja szkieletu jest przejawem adaptacji mechanicznej tkanki kostnej do wzrastających gradientów obciążeń generowanych przez tkankę mięśniową. W efekcie układ szkieletowy osiąga optymalną masę i gęstość tkanki kostnej, a jego rozmiar i kształt w poszczególnych lokalizacjach dostosowany jest w sposób optymalny do obciążeń generowanych ze strony mięśni. W konsekwencji w warunkach fizjologii zostaje osiągnięty i następnie jest utrzymywany swoisty stan homeostazy biomechanicznej, co zapobiega występowaniu samoistnych złamań w obrębie układu szkieletowego. Wykazano, że oznaczona metodą DXA masa odpowiednika tkanki mięśniowej (LBM, g) silnie koreluje z parametrami antropometrycznymi (wiek i masa ciała), jednakże głównym czynnikiem determinującym wartości LBM jest wysokość ciała. Zarówno u dziewcząt jak i chłopców wykazano, że wzrostowi wysokości ciała towarzyszy proporcjonalny wzrost wartości masy odpowiednika tkanki mięśniowej (LBM). Jeśli u badanego pacjenta oznaczona metodą DXA masa odpowiednika tkanki mięśniowej będzie niższa od oczekiwanej dla jego wysokości ciała, to można przyjąć, że obciążenia generowane ze strony mięśni (w wyniku sarkopenii) są obniżone. Według Frosta, stwierdzenie obecności sarkopenii stanowi istotny czynnik ryzyka dla prawidłowego wzrostu i konsolidacji szkieletu dzieci i młodzieży. W warunkach fizjologii ujawniono występowanie bardzo silnej zależności pomiędzy wartościami masy odpowiednika tkanki mięśniowej (LBM, g) a masą tkanki kostnej całego szkieletu (TBBMC, g). Jeśli u danego pacjenta masa tkanki kostnej (TBBMC, g) będzie niższa od oczekiwanej dla masy tkanki mięśniowej (LBM, g) to można przyjąć, że wytrzymałość mechaniczna kości badanego pacjenta nie jest adekwatna do obciążeń generowanych ze strony mięśni. W konsekwencji, zaobserwowana dysproporcja między wartością TBBMC (g) a wartością LBM (g) ujawnia, według Frosta, stan podwyższonego ryzyka złamania u badanego pacjenta. Udokumentowane występowanie bardzo silnych zależności pomiędzy wysokością ciała a masą tkanki mięśniowej (LBM, g) oraz pomiędzy masą tkanki kostnej (BMC, g) a masą tkanki mięśniowej (LBM, g) implementowano w badaniach dzieci z wrodzoną łamliwością kości, idiopatyczną osteoporozą młodzieńczą, jadłowstrętem psychicznym, niedoborem hormonu wzrostu a także w przypadkach celiakii atypowej. W warunkach stwierdzonego osłabienia tkanki mięśniowej (ang. muscle weakness), jak postulują autorzy opierając się na tezach teorii mechanostatu, należy oczekiwać obniżonych wartości masy tkanki kostnej (BMC, g), jako konsekwencji obniżonego gradientu obciążeń generowanych ze strony mięśni wobec kości. W kolejnym kroku funkcjonalnego analizowania stanu szkieletu dzieci i młodzieży proponuje się, aby obok badania zależności pomiędzy wysokością ciała a LBM (g), ocenie poddać zależność pomiędzy masą tkanki kostnej (BMC, g) a LBM (g). Oznaczoną metodą densytometryczną masę tkanki kostnej (BMC, g) należy w takim wypadku traktować jako najprostszy parametr opisujący wytrzymałość mechaniczną kości. Z kolei masa odpowiednika tkanki mięśniowej (LBM, g) umożliwia pośrednią ocenę obciążeń/sił generowanych ze strony mięśni. Określenie zależności pomiędzy wartościami TBBMC (g) i LBM (g) w postaci stosunku TBBMC/LBM umożliwia zatem ocenę adaptacji biomechanicznej tkanki kostnej do obciążeń ze strony mięśni i w konsekwencji analizę homeostazy biomechanicznej (mechanostazy) szkieletu. W efekcie analiza funkcjonalna umożliwia nieinwazyjne oszacowanie własności biomechanicznych kości, a niskie wartości stosunku TBBMC/LBM jako względnego indeksu wytrzymałości mechanicznej kości stanowią czynnik ryzyka złamania.

L02

APPLICATION OF MECHANOSTAT THEORY IN A PEDIATRIC CLINIC

Płudowski P.

Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej, Instytut Pomnik- Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 39-40
 

L02

THE PRESENT AND FUTURE OF FRAX

Kanis J.A.

WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School, UK

         FRAX is a computer based algorithm (http://www.shef.ac.uk/FRAX) that calculates the 10-year probability of a major fracture (hip, clinical spine, humerus or wrist fracture) and the 10-year probability of hip. Fracture risk is calculated from age, body mass index and well validated dichotomized risk factors. Femoral neck bone mineral density (BMD) can be optionally input to enhance fracture risk prediction. Fracture probability differs markedly in different regions of the world so that FRAX is calibrated to those countries where the epidemiology of fracture and death is known (currently more than 48 countries). In addition to the web site, FRAX has been incorporated into the software of densitometers and is available as an application for the i-phone/i-pod.

         The major clinical application of FRAX is to enhance the assessment of fracture risk to better target interventions, particularly in primary care. The applicability of FRAX will increase with the development of new country specific models as epidemiological data are generated. However, the utility of FRAX depends importantly on the development of guidance on the fracture probability at which treatment should be recommended (i.e. the intervention threshold). In Europe, risk assessment models are available in 21 of the 27 member states but a small majority (12/21) provide guidance on its application to clinical practice. The intervention thresholds that are selected vary from country to country, since they depend on the importance of osteoporosis, the heath care budget allocated, current practice guidelines, reimbursement and health economic considerations. This year, European guidelines have been published that incorporate FRAX which may stimulate a more cohesive approach to risk assessment and the targeting of treatment.

         The targeting of treatment by fracture probability has stimulated the evaluation of treatment responses as a function of FRAX. Treatment with raloxifene and strontium ranelate appears to be equally effective over a wide range of fracture probabilities. By contrast, treatment efficacy is enhanced in patients at high fracture probability with clodronate, bazedoxifene and denosumab. Such treatment interactions need to be explored with all therapeutic interventions because of important implications for effective targeting of treatment health economic implications.

L02

TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ METODY FRAX

Kanis J.A.

WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School, UK

         FRAX jest algorytmem opartym na platformie internetowej  (http://www.shef.ac.uk/FRAX), który oblicza 10-letnie prawdopodobieństwo złamania głównego (bkk udowej, kliniczne złamanie kręgosłupa, kości ramiennej lub nadgarstka) i 10-letnie prawdopodobieństwo złamania bkk udowej. Ryzyko złamania oblicza się na podstawie wieku, wskaźnika masy ciała (BMD) oraz potwierdzonych dychotomicznych czynników ryzyka. Wartość BMD (gęstości mineralnej kości) zmierzona w szyjce kości udowej może być ewentualnie wprowadzona do ankiety celem zwiększenia wartości prognostycznej obliczeń. Prawdopodobieństwo złamania różni się znacznie w różnych regionach świata, dlatego FRAX jest dostosowywany do krajów w których znana jest epidemiologia złamań i zgonów (obecnie ponad 48 krajów). Oprócz strony internetowej, FRAX zostały włączone do oprogramowania densytometrów, a także dostępny jest w formie aplikacja na iPhone/iPod.

         Głównym klinicznym zastosowaniem kalkulatora FRAX jest wsparcie oceny ryzyka złamania, która pozwala lepiej identyfikować pacjentów zagrożonych osteoporozą, zwłaszcza w ramach opieki podstawowej. Trafność FRAX wzrośnie wraz z procesem generowania danych epidemiologicznych dla nowych krajów, a co za tym idzie wraz z rozwojem modeli krajowych. Jednak użyteczność FRAX zależy w dużej mierze od rozwoju wytycznych dotyczących zaleceń terapeutycznych opartych na wyniku prawdopodobieństwa złamań (tj. próg interwencji). W Europie modele oceny ryzyka są dostępne w 21 z 27 państw członkowskich, ale nieznaczna większość (12/21) posiada wytyczne dotyczące jego stosowania w praktyce klinicznej. Progi interwencyjne różnią się w poszczególnych krajach w zależności od znaczenia osteoporozy, budżetu przyznanego przez resort zdrowia, aktualnych wytycznych praktyki zdrowotnej, refundacji oraz względów ekonomicznych. W tym roku FRAX został uwzględniony w europejskich wytycznych, co da możliwość stworzenia bardziej spójnego podejścia do oceny ryzyka oraz ukierunkowaniu leczenia.

         Oparcie inicjacji leczenia na prawdopodobieństwie złamania spowodowało próbę włączenia do kalkulatora FRAX sugestii terapeutycznych. Terapie raloksyfenem i ranelinianem strontu wydają się mieć podobną przewagę nad innymi ścieżkami leczenia. Z drugiej strony skuteczność leczenia zwiększa się u pacjentów z wysokim prawdopodobieństwem złamania stosujących klodronian, bazedoksyfen i denosumab. Takie interakcje muszą być zbadane w przypadku wszystkich rodzajów terapii w celu udoskonalenia ukierunkowania leczenia na tle uwarunkowań ekonomicznych.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 46-47

L03

CZY ZMIENNOŚĆ GENU DLA RECEPTORA WITAMINY D I GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI SĄ CZYNNIKIEM RYZYKA ZŁAMAŃ KOŚCI U DZIECI

Jakubowska-Pietkiewicz E.¹, Młynarski W.², Klich I.², Fendler W.², Chlebna-Sokół D.¹

¹Klinika Propedeutyki Pediatrii i chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

²Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Występowanie złamań kości u dzieci i młodzieży może wynikać zarówno z czynników środowiskowych (większa urazowość w populacji wieku rozwojowego, niska masa kostna), jak i genetycznych (struktura i kształt kości, tempo obrotu kostnego). Za procesy przebudowy tkanki kostnej i podatność kości na złamania w 75-80% są odpowiedzialne czynniki genetyczne, w tym polimorfizm VDR. Celem pracy była analiza związku pomiędzy zmiennością genu dla receptora witaminy D a występowaniem złamań kości u dzieci.

Pacjenci i metody. Grupę badaną stanowiło 395 dzieci w wieku od 6 do 18 lat. U wszystkich przeprowadzono metodą PCR-RFLP genotypowanie miejsc polimorficznych BsmI (rs 1544410), FokI (rs 2228570), ApaI (rs 7975232) oraz TaqI (rs 731236) w obrębie genu VDR. 294 dzieci było grupą porównawczą w badaniu częstości poszczególnych genotypów. U 161 pacjentów zebrano wywiad dotyczący przebytych złamań kości oraz wykonano następujące badania: densytometryczne kośćca metodą DXA i obrotu kostnego (osteokalcyny – metodą Elisa i Ntx-metodą chemiluminescencji). Analizę czynników związanych ze złamaniami u dzieci przeprowadzono metodą regresji logistycznej, której model generowano metodą wsteczną krokową. Do modelu włączono zmienne o parametrach wystandaryzowanych dla płci i wieku, informacje na temat nosicielstwa alleli polimorficznych VDR oraz stężenia markerów metabolizmu kostnego. Poziom istotności zmiennych p<0,15.

Wyniki. Analiza 161 dzieci wykazała, że zmiennymi związanymi z wystąpieniem złamań były: stężenie osteokalcyny oraz granicznie nieistotnie Z-score BMDt. Wartości OR dla poszczególnych parametrów wynosiły odpowiednio 1,01 (95%CI 1,00-1,02) dla osteokalcyny (p=0,006) oraz 0,66 (95%CI 0,42-1,03; p=0,07) dla Z-score BMDt. W grupie pacjentów z niską masą kostną czynnikami związanymi ze złamaniami była także osteokalcyna (0,04) oraz granicznie nieistotnie nosicielstwo BsmI G (0,07) i ApaI C (0,08). Ilorazy szans wynosiły odpowiednio 1,01 (5%CI 1,00-1,02) dla OC, 0,29 (95%CI 0,07-1,14) dla BsmI G plus oraz 2,13 (95%CI 0,91-4,99) dla ApaI C plus.

Wniosek. Nosicielstwo allela b BsmI zmniejszało ryzyko złamań kości, natomiast obecność allela a ApaI i większe stężenie osteokalcyny było związane z większym ryzykiem wystąpienia złamań u dzieci z niską masą kostną w regionie łódzkim.

L03

GENETIC POLYMORPHISMS OF THE VITAMIN D RECEPTOR GENE AND BONE MINERAL DENSITY CONTRIBUTE TOWARDS FRACTURES IN CHILDREN FROM THE ŁÓDŹ REGION

Jakubowska-Pietkiewicz E.¹, Młynarski W.², Klich I.², Fendler W.², Chlebna-Sokół W.¹

¹Department of Paediatric Propedeutics and Bone Metabolism Diseases

²Department of Pediatrics, Oncology, Hematology and Diabetology

Medical University of Lodz, Poland

Abstract. Bone fractures in children depend on both environmental and genetic factors. Bone tissue turnover processes and their susceptibility to fractures depends heavily upon genetic factors such as Vitamin D Receptor gene (VDR) variability which was investigated in this study.

Patients and methods. 161 patients were recruited and underwent: skeletal densitometry (DXA) method and bone turnover studies (Osteocalcin and Ntx). The study group was evaluated using restriction enzyme digestion at BsmI (rs1544410), FokI (rs2228570), ApaI (rs7975232) and TaqI (rs731236), polymorphic sites of the VDR gene. Multivariate logistic regression was used to assess factor significance. The model included variables with sex- and age-standardized parameters, VDR genotypes, and bone metabolism marker levels.

Results. Factors associated with fractures were: osteocalcin concentration and Z-score BMDt. Odds Ratio (OR) values equaled: 1.01 (95%Confidence Interval (95%CI) 1.00-1.02) for osteocalcin (p=0.006), and 0.66 (95%CI 0.42-1.03; p=0.07) for Z-score BMDt. In patients with reduced bone mass, factors related to fractures were: osteocalcin (0.04) and carriage of BsmI b (0.07) or ApaI a alleles (0.08). ORs were 1.01 (95%CI 1.00-1.02) for OC, 0.29 (95%CI 0.07-1.14) for BsmI, and 2.13 (95%CI 0.91-4.99) for ApaI polymorphic allele carriage.

Conclusions. Carriage of BsmI b allele reduces, while carriage of ApaI a allele and heightened osteocalcin level increase the risk of fractures in children with reduced bone mass.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 41-42

L03
ZapoBIEGANIE POWTÓRNEMU ZŁAMANIU

Czerwiński E.^1,2,3, Amarowicz J.², Kumorek A.^2,3

¹Krakowskie Centrum Medyczne, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

²Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

³Polskie Towarzystwo Osteoartrologii, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Słowa kluczowe: epidemiologia złamań, osteoporoza, FLS

Złamania osteoporotyczne są narastającym problemem na świecie, w tym również w Polsce. Szacuje się, że w 2011 roku w Polsce było 2,8 mln osób ze złamaniem niskoenergetycznym. Po pierwszym złamaniu znacznie zwiększa się ryzyko kolejnego złamania. Ryzyko złamania bliższego końca kości udowej (bkku) rośnie 2-krotnie po złamaniu kości promieniowej, 2,5-krotnie po złamaniu trzonu kręgu kręgosłupa i 6-krotnie po złamaniu bkku po drugiej stronie. Pacjenci ze złamaniem osteoporotycznym -niskoenergetycznym stanowią 75% obłożenia łóżek na oddziałach urazowych, w tym kobiety 51%, a mężczyźni 24%. Złamanie niskoenergetyczne jest dowodem osteoporozy niezależnie od BMD, a ich wystąpienie wymaga bezwzględnego leczenia osteoporozy. Złamanie bkk udowej jest obciążone najpoważniejszymi powikłaniami; w ciągu pierwszego roku skutkiem powikłań umiera 20% kobiet i 25% mężczyzn.

Ponieważ osoby z przebytym złamaniem należą do najbardziej narażonych na wystąpienie kolejnego złamania, strategia zapobiegania powinna uwzględniać tą grupę w pierwszej kolejności. Chirurg ortopeda jest pierwszym i najczęściej ostatnim lekarzem, który zajmuje się pacjentem ze złamaniem i jego obowiązkiem jest poinformowanie pacjenta o zagrażającym ryzyku i zainicjowanie programu zapobiegania kolejnym złamaniom.

W latach 90-tych w Szkocji wprowadzono system oparty na koordynatorze, tj. Fracture Liaison Service, który następnie zaimplementowano w wielu krajach takich jak np. USA, Kanada, Australia, Niemcy, Włochy, Nowa Zelandia, Holandia, Hiszpania, Izrael, Malezja.

Kluczową osobą w tym systemie jest koordynator – najczęściej pielęgniarka, która nadzoruje pacjenta od momentu przyjęcia do ambulatorium lub na oddział, a następnie w okresie okołooperacyjnym. Wdraża wymagane postępowanie diagnostyczne w kierunku osteoporozy i zapobiegania upadkom.

Obecnie w Szkocji są 3 centra medyczne obejmujące populację 1 miliona pacjentów ze średnią 6 500 złamań na rok, zaś w całej Wielkiej Brytanii system wdrożono w 37% placówek w 2011. Obecnie dzięki FLS leczeniu poddanych jest 95% pacjentów ze złamaniem kości promieniowej oraz 97% pacjentów ze złamaniem bkk udowej. System FLS pozwolił na zmniejszenie liczby złamań bkk udowej o 7,3% w skali kraju. Podobny system (Kaiser Southern California Healthy Bones Program) wprowadzony w USA przez firmę Kaiser Southern California przyczynił się do zredukowania liczby przewidywanych złamań bliższego końca kości udowej o 37%, tym samym pozwalając na redukcję kosztów o 30,8 mln dolarów w 2007 roku. Szacuje się, że wprowadzenie podobnego systemu opartego na koordynatorze dałoby w fazie implementacji oszczędność rzędu 350 – 742 000 złotych.

Należy ze wszech miar dążyć do wdrożenia systemu FLS na jak największą skalę. Przenosząc tą myśl na praktykę Polskie Towarzystwo Osteoartrologii (PTOA) od 2008 roku prowadzi akcję „Nie łam się”, której celem jest propagowanie wiedzy z zakresu osteoporozy, upadków i grożących im konsekwencji – złamań (90 000 rozprowadzonych ulotek). Od 2012 roku PTOA prowadzi również w 100 szpitalnych oddziałach ortopedycznych pilotażowy program w którym przeszkolony personel pielęgniarski wdraża wtórną prewencję poprzez identyfikację pacjenta ze złamaniem osteoporotycznym, jego edukację w zakresie zapobiegania kolejnym złamaniom oraz zbieranie ankiet dotyczących złamań i przekazywanie ich do siedziby PTOA celem dalszej analizy.

L03

SECONDARY FRACTURE PREVENTION

E.Czerwiński^1,2,3, J.Amarowicz², Kumorek A.^2,3

¹Cracow Medical Centre, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

²Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Collegium Medicum

³Polish Osteoarthrology Society, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Keywords: epidemiology of fractures, osteoporosis, FLS

Osteoporotic fractures are a growing problem worldwide and Poland is no exception. It is estimated that in 2011 there were 2.8 million people with osteoporotic fractures in Poland. The fracture risk significantly increases after the first fracture. The risk of a hip fracture grows 2-fold after a fracture of radius, 2.5-fold following a spinal fracture and 6-fold after a hip fracture on the other side. Patients with osteoporotic fractures constitute 75% of occupants of trauma wards (women 51%, men 24%). A low-energy fracture is an evidence of osteoporosis irrespective of BMD and its occurrence definitely requires initiating an osteoporosis treatment. Hip fractures often result in severe complications, and statistically 20% of women and 25% men die within a year after the first fracture as a result of complications. Since patients with a history of fractures are the most susceptible to subsequent fractures they should be prioritized for the prevention program. The orthopedic surgeon is the first and, and most frequently, the last physician to see a fractured patient and therefore, it is his duty to inform the patient about the risk and initiating feature prevention program. In the 1990s in Scotland Fracture Liaison Service, a coordinator-based system, was introduced. It was later implemented in many countries such as the United States, Canada, Australia, Germany, Italy, New Zealand, the Netherlands, Spain, Israel and Malaysia.

The system is based on a coordinator, usually a nurse, who oversees the patient from the time of admission to a hospital or an out-patient clinic to the perioperative period, diagnoses osteoporosis and implements a fall prevention program. Currently in Scotland there are three medical centers treating a population of 1 million patients, with an average of 6,500 fractures a year. In the United Kingdom the system has been implemented in 37% of institutions as of 2011. Currently, 95% of patients with radius fractures and 97% of patients with hip fractures are under the care of FLS. FLS system triggered a 7.3% reduction in the number of proximal femur fractures across Britain. A similar system (Kaiser Southern California Healthy Bones Program) introduced in the United States by Kaiser Southern California company resulted in a 37% reduction of the number of predicted hip fractures thereby allowing a cost reduction of $30.8 million in 2007. We estimate that the introduction of a similar coordinator-based system would, during the implementation phase, turn into a cost reduction of 350-742 000 PLN.

Implementation of FLS on a large scale should become the highest priority. The Polish Osteoarthrology Society (PTOA) has been turning this idea into practice since 2008 by means of „Do Not Break” campaign that promotes the awareness of osteoporosis, falls and consequently fractures (80,000 distributed leaflets). Since 2012, PTOA also has implemented in 100 orthopedic wards a pilot program training nurses to implement fracture prevention program that includes: identifying patients with low-energy fractures, promoting fracture prevention, and collecting questionnaires on fractures and forwarding them to the headquarters of PTOA for further analysis.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 47-48

L04

między dzieciństwem a dorosłością: problemy szkieletowe i złamania po zakończeniu wzrostu

Konstantynowicz J.

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Słowa kluczowe: szczytowa masa kostna, wiek rozwojowy, młodzi dorośli, osteoporoza młodzieńcza

Wstęp. Ponieważ nie dysponujemy obecnie jasno sprecyzowanymi wytycznymi International Society for Clinical Densitometry (ISCD) na temat diagnostyki osteoporozy u tzw. młodych osób dorosłych, problemy niskiej gęstości mineralnej kości (BMD), nadmiernej łamliwości, bólów szkieletowych w tej grupie wiekowej oraz późne konsekwencje osteoporoz wtórnych rozpoznanych w dzieciństwie stanowią pewną lukę poznawczą, a jednocześnie duże wyzwanie dla klinicystów. Okres życia przypisany formalnie opiece pediatrycznej zamyka się granicą wieku metrykalnego 18 lat, jednakże fizjologiczna akumulacja minerału szkieletowego trwa jeszcze długo po zakończeniu rozwoju fizycznego i wykracza poza fazę osiągania ostatecznego wzrostu. W świetle badań w różnych populacjach, uzyskiwanie szczytowej masy kostnej (peak bone mass, PBM) dokonuje się od końca drugiej do końca trzeciej dekady życia, obejmując zatem bardzo szeroki zakres wieku. Jednocześnie wiadomo, iż sama PBM nie zawsze odzwierciedla maksymalną wytrzymałość kości, czy też optymalną odporność mechaniczną na złamania, zaś proces modelowania tkanki kostnej (bone modeling) utrzymuje się długo poza okresem dojrzewania.

Problemem pozostaje więc nie tylko zmiana interpretacji pomiaru densytometrycznego (DXA) z zastosowania Z-score na aplikację T-score, lecz przede wszystkim identyfikacja przyczyn niskiej BMD, nadmiernej resorpcji kości lub powtarzających się złamań po przekroczeniu progu dorosłości. Oprócz dylematów administracyjnych (kontynuacja opieki przez specjalności inne niż pediatria) i kwestii dotyczących terminologii, istnieje jeszcze zasadnicza konieczność ustalenia algorytmów postępowania w przypadku osób młodych zagrożonych osteoporozą. Należy pamiętać, że dziewczęta i młode kobiety z niską BMD, nie mając szansy na zwiększenie masy kostnej przez kolejne etapy życia, stanowią grupę ryzyka przyszłej osteoporozy pomenopauzalnej. Podobnie, szereg schorzeń przewlekłych i czynników jatrogennych powodujących wtórną osteoporozę w okresie rozwojowym (choroby metaboliczne, genetyczne, zaburzenia odżywiania, celiakia, hipogonadyzm, niskorosłość i zespół Turnera, zaburzenia endokrynologiczne, farmakoterapia padaczki, steroidoterapia, niewydolność nerek, przeszczepy narządowe) przechodzi wraz z pacjentami w okres dorosłości. Sytuacja ta dyktuje konieczność stworzenia standardów diagnostyki, monitorowania i zindywidualizowanego leczenia młodych osób dorosłych zagrożonych osteoporozą.

L04

BETWEEN CHILDHOOD AND ADULTHOOD: BONE HEALTH AFTER COMPLETION OF GROWTH

Konstantynowicz J.

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Keywords: peak bone mass, childhood, young adults, pediatric osteoporosis

Objectives. The official position statement of the International Society for Clinical Densitometry (ISCD) does not clearly define recommendations regarding low bone mineral density (BMD), skeletal pain or fragility in young adults. There are no guidelines established for young male or female patients who suffered from pediatric secondary osteoporosis either. Although the age range typically assigned to pediatric care closes by 18th year of life, the physiological bone mineral accretion continues beyond the final height completion. Based on available evidence, peak bone mass (PBM) is achieved through second to the end of third life decade. However, the PBM alone does not necessarily reflect maximum bone strength or anti-fracture resistance, while bone modeling may be maintained after puberty. The major issue in young adults is not only an appropriate interpretation of DXA results (using or misusing
Z-scores and T-scores) but the detection of causal pathways of low BMD, increased bone resorption or repeated fractures in post-puberty. There is a need of new algorhythms and concepts regarding young adults at risk of osteoporosis. For example, some diagnostic procedures should be developed focusing on girls and young women with extremely low BMD as these female patients will not have possibility to increase their bone mineral accumulation and remain at risk of future postmenopausal osteoporosis. Furthermore, several chronic conditions and medical treatments used in childhood and adolescence implicate secondary osteoporosis and produce the burden of future osteoporosis and risk of fragility after the age of 18. These factors include chronic metabolic disorders, genetic diseases, eating disorders, celiac disease, hypogonadism and endocrine disorders, short stature and Turner syndrome, epilepsy treatment, prolonged steroid use, renal failure, transplant recipients and others). As all the above conditions are transferred into adulthood, standard diagnostic procedures, monitoring, preventive strategies and individualized management should be considered in the specific age group.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2). str 42-43

L04

Nowe trendy w epidemiologii złamań osteoporotycznych

Borowy P.

Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Krakowskie Centrum Medyczne, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

Słowa kluczowe: osteoporoza, epidemiologia, trendy sekularne

Złamania są najpoważniejszym skutkiem osteoporozy. Na całym świecie rocznie doznaje ich ok. 9 mln osób, a w Unii Europejskiej prawie 3,5 mln. Spośród nich najistotniejsze są złamania bkk udowej. Określane są determinantem choroby ze względu na swe skutki kliniczne, znaczenie ekonomiczne i ścisłą relację do BMD. Z powodu starzenia się społeczeństw na całym świecie prognozowano, że ich liczba będzie wzrastać 1-3% rocznie, a problem osteoporozy narastać.

Jednakże badania epidemiologiczne wykazały, że liczba złamań może się zwiększać, zmniejszać lub utrzymywać na stałym poziomie w różnych krajach i różnym czasie. I tak w niektórych krajach zachodnich osiągnęła ona plateau w latach 90-tych i zaczęła się zmniejszać, np. w Finlandii w latach 1997 do 2004 spadek o 2,4% rocznie, Szwajcarii 1991 do 2000 -1,4%, USA 1995-2005 – spadek o 2,5%. Odwrotny efekt, tj. wzrost liczby złamań na 100 000 mieszkańców dalej utrzymuje się w Wielkiej Brytanii (2,0% rocznie w latach 1978-95), Hiszpanii (3,8% w okresie 1988 do 2002), w Niemczech (0,5% od 1995 do 2004). W UE dynamika przyrostu jest również bardzo różna. Od 4% w Bułgarii do 54% rocznie w Irlandii. Nie obserwowano podobnych trendów sekularnych dotyczących pozostałych złamań osteoporotycznych. Badając przyczyny tego zjawiska najszerzej podkreśla się starzenie jako główny negatywny czynnik trendów. W USA zmniejszenie liczby złamań autorzy uzasadniają efektem szeroko stosowanej terapii antyresorpcyjnej. Jednak wiele prac podkreśla niewystarczającą jakość dostępnych danych demograficznych. Rzetelne rejestry monitorujące złamania w Europie w 2007 roku miały tylko Dania, Finlandia, Wielka Brytania i częściowo Szwecja. W takiej sytuacji pośrednio o trendach wnioskować można na podstawie hospitalizacji i śmiertelności z powodu złamań. W USA od 1988 do 2005r. wykazano spadek hospitalizacji z powodu złamań bkku ze 123/100 tys. do 61,4/100 tys.

L04

Secular TRENDS in the epidemiology of osteoporotic fractures

Borowy P.

Cracow Medical Centre, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Collegium Medicum

Keywords: osteoporosis, epidemiology, secular trends

Fractures are the gravest consequence of osteoporosis. Every year approximately 9 million people worldwide suffer from a fracture including nearly 3.5 million in the European Union. Hip fracture is the most significant kind of fracture being a determinant of osteoporosis because of its clinical consequences, economic impact and the direct correlation with BMD. Due to the aging of population worldwide it is predicted that the number of fractures will grow 1-3% every year thus turning into increasing of the problem of osteoporosis.

However, epidemiological studies have shown that the number of fractures may increase, decrease or maintain the same level in different countries and at different times. And so in some western European countries it reached a plateau in the 1990’s and began to fall. For example, in Finland there was a 2.4% yearly fall between 1997 and 2004, in Switzerland in 1991-2000 there was a 1.4% decrease and in the United States between 1995 and 2005 there was a 2.5% decrease. Oppositely, an increase in the number of fractures per 100,000 of population still exists in the United Kingdom (2.0% per year from 1978 to 1995), Spain (3.8% between 1988 and 2002), and Germany (0.5% from 1995 to 2004). In the European Union the growth rate is also very varying – from 4% per year in Bulgaria to 54% in Ireland. No similar secular trends were observed when it comes to other osteoporotic fractures. Aging is most widely believed to be the major negative factor of these trends. In the United States the reduction of the fracture incidence is believed to be a result of widely prescribed antiresorptive therapy. However, many authors point to the fact of insufficiency of high quality demographic data. In 2007 in Europe only Denmark, Finland, the United Kingdom and, to some extent, Sweden possessed reliable monitoring records of fractures. In this situation, the trends can be indirectly inferred on the basis of hospitalizations and mortality rate attributed to fractures. In the United States between 1988 and 2005 the number of hospitalizations resulting from hip fractures dropped from 123/100,000 to 61.4/100.000.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 48-49

L05

RYZYKO OSTEOPOROZY PO LECZENIU W DZIECIŃSTWIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ – PROBLEM TEORETYCZNY CZY PRAKTYCZNY?

Muszyńska-Rosłan K.

Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 15-274 Białystok, ul. Waszyngtona 17

Słowa kluczowe: osteoporoza, dzieci, nowotwór, późne powikłanie

Wstęp. Osiągnięcia medyczne ostatnich lat pozwoliły na zwiększenie skuteczności leczenia przeciwnowotworowego, co znacznie zwiększa odsetek dzieci osiągających wiek dorosły. Modyfikacje protokołów terapeutycznych, leczenie skojarzone, chemio i megachemioterapia, udoskonalenie technik chirurgicznych oraz zastosowanie nowoczesnej radioterapii przyczyniły się do poprawy efektywności leczenia, stały się jednak odpowiedzialne za występowanie (zależnych od rodzaju i agresywności stosowanej w dzieciństwie terapii) odległych działań niepożądanych. Zmniejszenie lub zwolnienie mineralizacji układu kostnego w dzieciństwie często nie manifestuje się klinicznie, może mieć jednak wpływ na wystąpienie objawowej osteoporozy w wieku dojrzałym. Kompleksowe leczenie choroby nowotworowej, obejmujące chemio, radio i steroidoterapię wydaje się mieć istotny wpływ na zasoby mineralne układu kostnego. Z chemioterapią związane są zaburzenia odżywienia i wzrastania u dzieci, mielosupresja, częste uogólnione ostre i przewlekłe infekcje, nasilenie procesów katabolicznych ustroju, uszkodzenie śluzówek przewodu pokarmowego i zaburzenia wchłaniania, mogące mieć znaczenie w patogenezie zaburzeń mineralizacji układu kostnego.

Najczęściej badaną grupą są pacjenci po leczeniu w dzieciństwie ostrej białaczki limfoblastycznej (z uwagi na stosowanie wszystkich potencjalnie szkodliwych dla układu kostnego rodzajów terapii), znacznie mniej doniesień dotyczy pacjentów po leczeniu chłoniaków i guzów litych. Doniesienia autorów bywają sprzeczne, część opisuje niską masę kostną (Z-score poniżej -2) u 8 do 70% pacjentów leczonych w dzieciństwie z powodu choroby nowotworowej, inni obserwują prawidłową mineralizację układu kostnego w tej populacji. Interesujący wydaje się również fakt, że częstość złamań w tej grupie pacjentów nie jest skorelowana z niską masą kostną.

Przedstawiony przegląd aktualnych doniesień na temat długofalowych ocen zaburzeń mineralizacji, u pacjentów po leczeniu w dzieciństwie choroby nowotworowej oraz doświadczenia własne być może pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy ryzyko osteoporozy w tej populacji pacjentów stanowi problem teoretyczny czy praktyczny.

L05

CHILDHOOD CANCER SURVIVORS ARE AT RISK FOR OSTEOPOROSIS – IS THE THEORETICAL OR PRACTICAL PROBLEM? REVIEW.

Muszyńska-Rosłan K.

Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 15-274 Białystok, ul. Waszyngtona 17

Keywords: osteoporosis, children, cancer, late effect

Objectives. Published data show that increasing number of survivors of childhood cancer is now reaching adulthood. This population represent a specific group at risk for many health problems, including skeletal complications and osteoporosis. Some, but not all, studies demonstrated that reduced bone mineral density (BMD) is an important sequela after childhood cancer treatment.

The major factors leading to decreased bone mass in survivors are: the disease itself, used therapy (glucocorticoids, methotrexate or cranial/local irradiation), as well as decreased physical activity in children treated for cancer.

However, there have been inconsistencies in studies evaluating the effect of childhood cancer and its treatment on BMD after therapy. Of all cancer survivors, those children treated for acute lymphoblastic leukemia have been studied most extensively (probably due to the specificity and multiplicity of adverse effects on bone tissue resulting from the complex treatment used), however, less information have been published about factors modulating bone mineral density in survivors of lymphomas or solid tumors. Different authors demonstrated BMD lower than 1-2 standard deviations (SD) below age-matched controls in range from 8 to 70%, others have shown no difference in BMD in childhood cancer survivors. There are some patients treated for childhood cancer with higher prevalence of fracture, interestingly the higher fracture rate seems to be not associated with low bone mass. Is bone strength impaired and what are the risk factors? Are these patients at increased risk for osteoporosis or bone fractures? What are the relations between bone mineral density and fracture risk in childhood cancer survivors? How can bone strength be improved? Review of literature and own experiences.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 43-44

L05

OSTEOPOROTIC FRACTURES IN CENTRAL AND EASTERN EUROPE

Lesnyak O.

Ural State Medical Academy, Ekaterinburg, Russian Federation

Keywords: osteoporosis, fracture, epidemiology

         Epidemiology of osteoporotic fractures is a valuable tool to determine the burden of osteoporosis. The incidence and risk factor for the major osteoporotic fractures were well described in western countries, but studies from countries of Central and Eastern Europe are limited. Their critical and deep analysis has not yet been performed.

         Aim. The aim of this study was to evaluate the current information on incidence of major osteoporotic fractures in Central and Eastern Europe, including hip fracture.

         Methods. PubMed search for the relevant articles.

         Results. Data on incidence of hip fracture are available from several countries of the region, based mainly on hospital discharge records or national insurance databases. These are Austria, Poland, Lithuania, Romania, Czech, Hungary, Slovakia and Russia. In the majority of countries the incidence of hip fracture is high (>300/100 000), decreasing from countries of the Central Europe to the East and from northern countries to southern ones. The highest incidence was found in Austria (380/100 000) and the lowest in Romania (172/100 000). Socio-economic status as well as genetic, geographic and other factors may influence the difference. Although, in some instances the reason for difference between the countries might be the way of collecting the data. For example, the health care system for hip fracture patients can influence the number of cases if not all patients are admitted to hospital. Thus, in Russia almost 25% of hip fracture patients were not registered in the hospital or ambulatory orthopedic centers, they were found only when the cases were searched for among primary care providers. Also, the lack of robustness of data depends on the fact that re-admissions for the same fracture were not excluded, or not all hospitals, for instance, private hospitals, were included in the study.

Overall, the female to male ratio of incidence of hip fracture was 2:1. Only in Russia the ratio was 1.3:1. In Russia, men had high probability of hip fracture which was close to women. Interestingly, in almost all countries the incidence in males was higher than in women in age group of 50-65 years. Prospective studies in Austria showed the decrease of incidence of hip fracture during last decades, while in other countries such a tendency was not studied or was not found.

Epidemiology of humerus fracture was studied in Austria, Russia and Hungary, forearm fracture – in Hungary and Russia. The studies showed very similar results – the incidence in females was twice as much as in males, increasing with age in both genders. FRAX model currently is available only in eight countries of the region (Austria, Poland, Russia, Slovakia, Czech, Romania and Lithuania).

         Conclusions. The osteoporotic fractures are important health problem in the countries of Central and Eastern Europe. The similarities and differences in epidemiology of fractures exists, and the reasons for that should be investigated. Many other countries need to start epidemiologic studies on osteoporotic fractures.

L05

ZŁAMANIA OSTEOPOROTYCZNE W EUROPIE ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ

Lesnyak O.

Ural State Medical Academy, Ekaterinburg, Russian Federation

Słowa kluczowe: osteoporoza, złamania, epidemiologia

         Epidemiologia złamań osteoporotycznych jest niezwykle przydatna w określeniu obciążenia osteoporozą. Zachorowalność i współczynnik ryzyka dla głównych złamań osteoporotycznych zostały dobrze opisane w krajach Europy Zachodniej, ale dane z krajów Europy Środkowej i Wschodniej są ograniczone, a ich krytyczne i szczegółowe analizy nie zostały jeszcze wykonane.

         Celem tego badania była ocena dostępnych obecnie danych o częstości występowania głównych złamań osteoporotycznych w Europie Środkowej i Wschodniej, w tym złamania b.k.k.u.

         Metody. Wyszukanie odpowiednich artykułów w portalu PubMed.

         Wyniki. Informacje dotyczące częstości występowania złamań bkk udowej są dostępne w kilku krajach regionu. Oparte są one na danych ze szpitalnych wypisów lub baz danych ubezpieczycieli. Są to: Austria, Polska, Litwa, Rumunia, Czechy, Węgry, Słowacja i Rosja. W większości krajów częstość występowania złamań bkk udowej jest wysoka (>300/100 000), a tendencja spadkowa zauważalna jest w kierunku wschodnim oraz południowym. Najwyższą zachorowalność stwierdzono w Austrii (380/100 000), a najniższą w Rumunii (172/100 000). Różnica może wynikać ze statusu społeczno-ekonomicznego oraz uwarunkowań genetycznych, geograficznych i innych. Niemniej jednak, w niektórych przypadkach przyczyną różnic pomiędzy krajami może być sposób uzyskania danych. Na przykład, model opieki nad pacjentem ze złamaniem bkk udowej może wpływać na liczbę przypadków, ponieważ nie wszyscy pacjenci mogą być przyjmowani do szpitala. W Rosji prawie 25% pacjentów ze złamaniem bkk udowej nie zostało zarejestrowanych przez szpitale czy ambulatoryjne przychodnie ortopedyczne, widnieją natomiast w rejestrach podstawowej opieki zdrowotnej. Ponadto, jakość danych może być obniżona jeśli ten sam pacjent zostanie przyjęty do szpitala ponownie z tym samym złamaniem. Dodatkowo, nie wszystkie szpitale, na przykład szpitale prywatne, zostały uwzględnione w badaniu. Ogólny stosunek kobiet do mężczyzn w częstości występowania złamań bkk udowej to 2:1, z wyjątkiem Rosji, gdzie wynosił 1,3:1. W Rosji mężczyźni wykazali duże prawdopodobieństwo złamania bkk udowej, bliskie do prawdopodobieństwa u kobiet. Co ciekawe, w niemal wszystkich krajach częstość występowania złamania u mężczyzn była wyższy niż u kobiet w grupie wiekowej 50-65 lat. Badania prospektywne w Austrii wykazały zmniejszenie częstości występowania złamań bkk udowej w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, podczas gdy w innych krajach takich tendencji nie badano lub nie wykryto. Epidemiologia złamań kości ramiennej została przeanalizowana w Austrii, Rosji i na Węgrzech, a złamania przedramienia – na Węgrzech i w Rosji. Badania wykazały bardzo podobne wyniki – częstość występowania u kobiet było dwa razy większa niż u mężczyzn i wykazała tendencję rosnącą wraz z wiekiem u obu płci. Kalkulator oceny ryzyka złamania FRAX jest aktualnie dostępny tylko w ośmiu krajach regionu (Austria, Polska, Rosja, Słowacja, Czechy, Rumunia i Litwa).

         Wnioski. Złamania osteoporotyczne są ważnym problemem zdrowotnym w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Istnieją podobieństwa i różnice w epidemiologii złamań, a ich powody powinny być zbadane. Wiele innych krajów regionu powinno zainicjować badania epidemiologiczne złamań osteoporotycznych.