II Krajowy Kurs Osteoporozy dla Pielęgniarek i Personelu Medycznego – Program

Organizatorzy:
– Polskie Towarzystwo Osteoartrologii
– Niepubliczne centrum Kształcenia Ustawicznego
– Polska Fundacja Osteoporozy
– Zakład Chorób Kości i Stawów UJ CM

Komitet Organizacyjny:
Przewodniczący: Jolanta Osieleniec
Z-pca Przewodniczącego: Edward Czerwiński
Członkowie:    Jarosław Amarowicz
                          Anna Kumorek
                          Kamila Boczoń
                          Malgorzata Berwecka

Miejsce szkolenia:
Centrum Kongresów i Rekreacji
Orle Gniazdo Sp. z o.o.
ul. Wrzosowa 28a
43-370 Szczyrk

PROGRAM

I DZIEŃ – 11.04.2014 (PIĄTEK)

Czas	min	Tytuł	Wykładowca
	150	Sesja 1
13:40-13.50	10	Wprowadzenie, organizacja kursu.	Osieleniec J.
13.50-14.20	30	Złamania jako następstwa kliniczne osteoporozy.	Czerwinski E.
14:20-14.50	30	Osteoporoza – definicja, patogeneza, czynniki ryzyka.	Badurski J.
14.50-15.20	30	Współczesne metody diagnozowania osteoporozy.	Borowy P.
15.20-16.10	50	Pielęgniarka jako samodzielny zawód medyczny w świetle aktualnych zmian prawa medycznego.	Wojtal W.
16.10-16.30		Przerwa
	60	Sesja 2
16.30-16.50	20	Ocena ryzyka złamania – FRAX.	Czerwinski E.
16:50-17.30	40	Postępowanie profilaktyczne i lecznicze w osteoporozie.	Osieleniec J.
	45	Sesja 3 Wspólna sesja satelitarna dla uczestników II Krajowego Kursu oraz Kursu IOF ISCD: Postępy w leczeniu osteoporozy.
17.45-18.10	25	Nowe opcje terapeutyczne.	Czerwinski E.
18.10-18.30	20	Zapobieganie wtórnemu złamaniu.	Borowy P.
20.00		Kolacja II DZIEŃ 12.04.2014 (SOBOTA)
		Sesja 4
08.00-08.40	40	Rola diety w zapobieganiu i leczeniu osteoporozy.	Sobesto A.
08.40-09.15	35	Ogólne zasady rehabilitacji po złamaniach niskoenergetycznych.	Berwecka M.
09.15-09.40	25	Upadki – profilaktyka upadku po złamaniu niskoenergetycznym.	Kumorek A.
09.40-10.30	50	Charakterystyka sylwetki psychofizycznej pacjenta z osteoporozą. Jakość życia pacjenta z osteoporoza. Komunikacja z pacjentem.	Ostrowski M.
10.30-10.50	20	Przerwa
		Warsztaty
10.50-11.45	55	Złamanie niskoenergetyczne w ambulatorium (postępowanie, opieka).	Berwecka M.
11.50-12.45	55	Rola pielęgniarki w edukacji pacjenta chorego na osteoporozę.	Osieleniec J./ Sobesto A.
12.50-13.45	55	Pielęgniarka jako członek zespołu terapeutycznego opiekującego się chorym na osteoporozę – system zapobiegania wtórnym złamaniom oparty na koordynatorze.	Amarowicz J.
13.45-14.45	60	Obiad

Równolegle z II Krajowym Kursem Pielęgniarek w tym samym czasie i miejscu odbędzie się
Międzynarodowy Kurs IOF ISCD dla lekarzy. W programie zaplanowana jest wspólna sesja dla
uczestników obu kursów.

Płatności za kurs prosimy regulować na konto bankowe:
Nazwa banku:            Bank Pekao S.A. Oddział w Krakowie
Adres:                         Rynek Główny 47, 31-013 Kraków
Numer konta:            42 1240 4689 1111 0000 5143 5606
SWIFT:                       PKOPPLPW
Nazwa:                       Polskie Towarzystwo Osteoartrologii

W tytule przelewu należy umieścić informację: opłata za II krajowy Kurs Osteoporozy – nazwisko uczestnika.
Koszty przelewu ponosi Uczestnik, wpłata pomniejszona o te wartości będzie traktowana jako niepełna.

Kontakt z organizatorem:
Polskie Towarzystwo Osteoartrologii
ul. Kopernika 32
31-501 Kraków
tel. 12 430 3209, fax. (+) 430 3217
e-mail: krakow@osteoporoza.pl

Formularz wstępnego zgłoszenia w załączeniu.

Formularz wstępnego zgłoszenia Download

Program Download

GLYCOSAMINOGLYCANS AND AMINOHEXOSES IN SYNOVIAL FLUID OF INJURED KNEE JOINTS

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s178.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5
oraz
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s44.

P095
GLYCOSAMINOGLYCANS AND AMINOHEXOSES IN SYNOVIAL FLUID OF INJURED KNEE JOINTS (ZAWARTOŚĆ GLIKOZAMINOGLIKANÓW I HEKSOZOAMIN W PŁYNIE STAWU KOLANOWEGO PO USZKODZENIU WIĘZADŁOWYM)

Krystyna Średzińska1 , Janusz Popko 2, Andrzej Gindzieński1, Krzysztof Zwierz3
Department of General Chemistry1 ,
Department of Pediatric Orthopaedics2 ,
Department of Pharmaceutical Biochemistry3 Medical Academy, 15-274 Białystok, J.Waszyngtona 17.

Injuries to the ligaments and menisuc of the knee are associated with increased risk for developing post-traumatic osteoarthritis connected with an increased release of proteoglycans and glycosaminoglycans from the cartilage.There is little information on the proteoglycans and glycosaminoglycans in the synovial fluid of an injured knee joint.
The aim of our investigation has been to evaluate the levels of glycosaminoglycans and aminohexoses in knee joint fluids in relation to the time which has passed after injury. Samples of knee joint fluid were collected during routine diagnostic arthroscopy,3 weeks to 27 months after injury, from 18 patients ( 13 men and 5 women) aged 17-38 ( mean 24.9 years) .In this fluid were determined : proteins,uronic acids and hexosamines. Glycosaminoglycans were released from proteoglycans by papain digestion, and separated on microcolumns with CF-11 in to : hyaluronic acid, heparan sulphate, chondroitin sulphate –4 and –6, and keratan sulphate.
In the synovial fluid from the knee joint we have found the highest levels of hexosamines and glycosaminoglycans occuring at 1 month after trauma, and diminishing after that.

Międzynarodowy Kurs Osteporozy IOF ISCD – XX Kurs Diagnostyki i Leczenia Osteoporozy – Podsumowanie

Dziękujemy wszystkim kursantom za uczestnictwo. Zachęcamy do zapoznania się z krótkim podsumowaniem Kursu w załączeniu.

Tegoroczny Kurs był kursem certyfikowanym przez IOF ISCD, po jego odbyciu istniała możliwość
podejścia do egzaminu IOF – Attestation of Achievement potwierdzającego wiedzę uczestnika nabytą na Kursie.

Organizatorzy:
– Niepubliczne Centrum Kształcenia Podypolmowego Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii
– Polska Fundacja Osteoporozy
– Zakład Chorób Kości i Stawów UJ CM

Komitet Organizacyjny:
Przewodniczący: Prof. dr hab. med Edward Czerwiński
Z-pca Przewodniczącego:   mgr Jarosław Amarowicz
Członkowie: mgr Anna Kumorek
                       mgr Kamila Boczoń
                       mgr Malgorzata Berwecka

PROGRAM

I DZIEŃ – 11.04.2014 (PIĄTEK)

Czas	min	Tytuł	Wykładowcy
13.00-13.10	10	Wprowadzenie, organizacja Kursu	Czerwiński E.
13.10-14.10	60	Osteoporoza – wprowadzenie	Badurski J.
14.10-15.10	60	Zastosowanie densytometrii w diagnostyce osteoporozy	Czerwiński E.
15.10-16.10	60	Postępowanie kliniczne cz. 1: Leczenie niefarmakologiczne, estrogen i SERM	Marcinowska-Suchowierska E.
16.10-16.30	20	Przerwa
16.30-17.30	60	Postępowanie kliniczne cz. 2: Leczenie farmakologiczne	Sawicki A.
		Wspólna sesja satelitarna dla uczestników Kursu IOF ISCD oraz II Krajowego Kursu: Postępy w leczeniu osteoporozy
17.45-18.10	25	Nowe opcje terapeutyczne	Czerwiński E.
18.10-18.30	20	Zapobieganie wtórnemu złamaniu	Borowy P.
18.30-19.00	30	Prowadzenie dokumentacji medycznej w świetle zmian prawa medycznego	Wojtal W.
20.00		Kolacja
		II DZIEŃ – 12.04.14 (SOBOTA)
7.00-7.50	50	Śniadanie
8.00-9.00	60	Urządzenia pomiarowe do oceny stanu kości	Czerwiński E.
9.00-10.00	60	Radiologia – bezpieczeństwo oraz zasady prawidłowego wykonywania zdjęć	Jabłoński M.
10.00-11.00	60	Monitorowanie postępów leczenia osteoporozy	Sewerynek E.
11.00-11.20	20	Przerwa
11.20-12.20	60	Ocena ryzyka złamania	Badurski J.
12.20-13.20	60	Postępowanie kliniczne cz.3: Pozostałe zagadnienia leczenia farmakologicznego	Sewerynek E.
13.20-14.00	40	Obiad
14.00-15.00	60	Ocena kliniczna stanu zdrowia kości	Przedlacki J.
15.00-16.00	60	Zasady interpretacji wyników DXA	Sawicki A.
16.00-17.00	60	Zasady raportowania wyników DXA	Misiorowski W.
17.00-18.00	60	Omówienie przypadków	Marcinowska-Suchowierska E.
		ZAKOŃCZENIE – 18.00

Kontakt z organizatorem:
Polskie Towarzystwo Osteoartrologii
ul. Kopernika 32
31-501 Kraków
tel. 12 430 3209, fax. (+) 430 3217
e-mail: krakow@osteoporoza.pl

Podsumowanie Download

ZMIANY GĘSTOŚCI MINERALNEJ BLIŻSZEJ NASADY PISZCZELI W CHOROBIE ZWYRODNIENIOWEJ KOLAN […]

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s179.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s44-45.

P96
ZMIANY GĘSTOŚCI MINERALNEJ BLIŻSZEJ NASADY PISZCZELI W CHOROBIE ZWYRODNIENIOWEJ KOLAN Z WSPÓŁISTNIEJĄCĄ SZPOTAWĄ DEFORMACJĄ OSI KOŃCZYNY DOLNEJ

Karol Nowak, Radosław Kukiełka, Edward Czerwiński
Klinika Ortopedii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
ul. Kopernika 19; 31-501 Kraków

Zaburzenie osi kończyny dolnej jest bardzo często obserwowane u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego. Strukturę warstwy podchrzęstnej końców stawowych kości dotychczas oceniano na podstawie badania radiologicznego. Densytometria umożliwiła dokładną analizę struktury kostnej w interesujących nas okolicach kośćca. Analizowaliśmy zmiany gęstości mineralnej nasady piszczeli i ich związku ze szpotawym zagięciem osi kończyny dolnej u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego.
Gęstość mineralna kości (BMD) była badana u 45 chorych w wieku 15 do 78 lat, średnio 62, którzy byli operowani w Klinice Ortopedii z powodu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego ze szpotawym zagięciem osi. BMD nasady bliższej piszczeli badano densytometrem Lunar DPX-IQ w trzech okolicach nasady: bocznej, centralnej i przyśrodkowej. Zaburzenie osi kończyny badano używając aparatu Metrecom firmy Faro. Wyniki porównano do grupy 20 chorych bez zmian zwyrodnieniowych i bez zaburzeń osi kończyn dolnych. Zwiększony poziom BMD stwierdzono w przedziale przeciążanym piszczeli w porównaniu do przedziału odciążanego. Współczynnik porównujący obie te wartości BMD wynosił średnio 3,3 (od 1,2 do 24,5). Jego wielkość rosła proporcjonalnie do szpotawości badanych kolan.

P096
CHANGES OF BONE MINERAL DENSITY OF THE PROXIMAL TIBIA IN GONARTHRITIS WITH VARUS AXIS DEVIATION OF LOWER EXTREMITY

Karol Nowak, RadosJaw KukieJka, Edward Czerwinski,
Department of Orthopaedics of Collegium Medicum Jagiellonian University, Krakow, Poland

Lower extremity axis deviation is observed very often in patients with gonarthritis. Structure of subchondral bone of the knee in these patients was previously examined by X-ray. Densitometry gives us a new method of estimating structure of bone in the interesting regions of the skeleton. We used this method to estimate changes of bone mineral density in the assessment of varus axis deviation of the lower extremity in patients with gonarthritis. Bone mineral densities (BMD) were estimated in 45 patients at a mean age of 62 years (15 to 78) who were operated on in Department of Orthopaedics due to osteoarthritis of the knee with varus deviation. BMD of the proximal tibia was evaluated on the Lunar DPX-IQ densitometer and analyzed in three regions of interest: medial, lateral and central. Lower extremity axis deviation was evaluated using the Metrecom devise (Faro). Results were compared to a control group of 20 patients without osteoarthritis of the knee and without deviation of lower extremity axis. Increased BMD was found on the overweighed compartment of the knee in comparison to the underweight one. These differences were not observed in the control group. We developed a coefficient, which is the ratio of BMD in the overweighed compartment compared to BMD in underweight one. In our patients the mean value of this coefficient was 3.3, and it ranged from 1,2 to 24,5 (SD 5,7). We also found a strong correlation between the increased BMD coefficient and varus axis deviation

Opracowania zespołu ekspertów IOF dotyczące stanu osteoporozy w EU – dostępne bezpłatnie (ENG)

Z przyjemnością informujemy o bezpłatnym dostępie do raportów IOF opublikowanych w Archives of Osteoporosis.

Raport Ostepororoza w Unii Europejskiej: kompedium raportów 27 krajów członkowskich tutaj.

Raport Ostepororoza w Unii Europejskiej: leczenie, epidemiologia oraz ciężar ekonomiczny tutaj.

Najistotniejsze wnioski tutaj.

NIESELEKTYWNE, NIESTEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE (NSLPZ) HAMUJĄ RESORPCJĘ KOŚCI IN VITRO

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s180.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s45.

P097
NIESELEKTYWNE, NIESTEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE (NSLPZ) HAMUJĄ RESORPCJĘ KOŚCI IN VITRO

J.Badurski (1), P.Lakkakorpi, K.Vaananen (2):
(1) Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno – Stawowych, Białystok,
i (2) Zakład Anatomii Uniwersytetu w Oulu, Finlandia.

Wprowadzenie: Prostaglandyny (PGE) są silnymi i bezpośrednimi mediatorami przebudowy kości. W niskich stężeniach stymulują, a w wysokich hamują czynność osteoblastów. Bezpośrednio i krótkotrwale hamują osteoklasty, zaś przy długim i pośrednim oddziaływaniu zdecydowanie wzmagają resorpcje kości. NSLPZ są najczęściej stosowanymi lekami w chorobach stawów dzięki właśnie możliwości hamowania syntezy PGE w błonie maziowej i otaczających tkankach zmniejszając stan zapalny. Finalny efekt oddziaływania NSLPZ w kości jest mało poznany, a ma to znaczenie kliniczne, gdyż prawie wszystkie inhibitory resorpcji kości wywierają efekt antykataboliczny na chrząstkę stawową. Podjęliśmy przeto badania wyjaśniające wpływ NSLPZ na resorpcję kości in vitro. Materiał i metody: Testowano nieselektywne NSLPZ: naproksen (NS), piroksykam (P), diklofenak (D) i indometacynę (IN) oceniając ich wpływ na „pompę protonową” i wpływ na aktywność resorpcyjną szczurzych osteoklastów hodowanych na skrawkach kostnych w środowisku DMEM z 10% płodowej surowicy cielęcej wyrażając wyniki w wskaźniku resorpcji (liczba osteoklastów do liczby zatok resorpcyjnych), a w przypadku NS również poprzez komputerową ocenę pól resorpcyjnych. W przypadku P badaliśmy również wpływ PGE2 na jego aktywność w kościach. Wyniki: Wszystkie badane NSLPZ statystycznie wysoce znamiennie hamowały resorpcje kości w dawkach znacznie niższych od terapeutycznych. W przypadku P+PGE2, P hamował resorpcję w stężeniach 500 x mniejszych. Żaden z badanych NSLPZ nie hamował pompy protonowej, z wyjątkiem IN, ale w stężeniach 10 x większych od terapeutycznych. Wniosek: Hamujący wpływ NSLPZ jest niedocenionym zjawiskiem, a może uczestniczyć w antykatabolicznym oddziaływaniu leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów.

P097
NONSELECTIVE NSAIDS INHIBITS BONE RESORPTION IN VITRO
J.Badurski1, P.Lakkakorpi2, K.Vaananen2,
Centre of Osteoporosis and Osteoarticular Diseases, Bialystok, Poland, 2Dept. Anatomy, University of Oulu, Oulu, Finland

Background: Prostaglandins (PGs) are powerful mediators of bone remodelling. At low concentrations their character is stimulating, but at high – inhibiting osteoblast (OB) activity. Directly and transiently inhibited, but indirectly and persistently stimulated osteoclastic (OC) bone resorption (BR). NSAIDs are the most commonly used drugs in articular diseases, and act mainly through the inhibition of PGs synthesis in synovium, cartilage, but also in bone.
Materials and the Methods: We have examined the effects of naproxen sodium (NS), piroxicam (P), diclophenac (D) and indomethacin (IN) on the 'proton pomp’ and on resorptive activity of rat OC cultivated on bone slides in DMEM+10% FCS expressed as a 'resorption index’ (nr of OC: nr of resorptive pits), and in the case of NS also by computer analysis of the resorption lacunae fields. In the case of P, we have also evaluated the effect of PGE-2 on this process.
Results: All NSAIDS studied have significantly inhibited BR at the concentrations below their therapeutic serum levels, and in the case of P and in the presence of PGE-2, it happened at the concentration 500 x lower. None had inhibited the proton pomp, except for IN , but at 10 times higher conc.
Conclusions: NS, P, D and IN strongly inhibited BR in vitro. Because there are some links between the inhibition of BR and antyarthritic and antyinflammatory effect, these results show an underestimated feature of some NSAIDs in regard to their inhibitory influence on BR and healing of OA.

Światowy Dzień Osteoporozy – 20.10.2013 – Sprawozdanie

Zachęcamy do zapoznania się ze sprawozdaniem z ogólnopolskich obchodów 17 Światowego Dnia Ostoeporozy.

Plakat IOF Światowego Dnia Osteoporozy 2013 Download

Informacja o osteoporozie na ŚDO Download

Sprawozdanie ŚDO – Polska Download

Sprawozdanie ŚDO – Kraków Download

ZASTOSOWANIE INŻYNIERII TKANKOWEJ DO UZUPEŁNIANIA UBYTKÓW CHRZĄSTKI STAWOWEJ

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s181.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s45.

P098
ZASTOSOWANIE INŻYNIERII TKANKOWEJ DO UZUPEŁNIANIA UBYTKÓW CHRZĄSTKI STAWOWEJ

J. Lorkowski, E. Czerwiński
Klinika Ortopedii CM UJ, ul. Kopernika 19a, 31-501 Kraków.

Chrząstka stawowa u człowieka nie wykazuje zdolności do regeneracji. Skutki urazów lub zmian zwyrodnieniowych chrząstki stawowej nasilają się w czasie, co stanowi poważny problem kliniczny. Najnowsze metody leczenia ubytków chrząstki stawowej wykorzystują techniki inżynierii komórkowej – jeden z aspektów biologii komórki rozwijany ciągu ostatnich 30 lat i wykorzystujący podstawy inżynierii w badaniach składu chemicznego oraz zdolności proliferacyjnych komórek. Próby zastosowania technik inżynierii w odniesieniu do chrząstki zakończyły się dużym sukcesem (R. Service, Science, 1995). Regeneracja ubytków chrząstki z wykorzystaniem autologicznych chondrocytów wymaga namnożenia chondrocytów. Zastosowanie hodowli chondrocytów celem regeneracji defektów chrząstki stawowej obecnie stało się coraz bardziej popularne (M. Brittberg et al., NEJM, 1994; T. Noguchi et al., Clin Orthop, 1994). Po raz pierwszy transplantacja autologicznych chondrocytów przeprowadzona została w 1987 roku i obecnie stanowi uznaną metodę leczenia uszkodzeń chrząstki w zakresie stawu kolanowego. Ze względu na fakt, iż liczba chondrocytów która może zostać pobrana od jednego pacjenta jest ograniczona konieczne jest namnażanie pobranych, prawidłowych komórek in vitro. Do pobrania prawidłowej chrząstki z górnej części kłykcia przyśrodkowego kości udowej wykorzystuje się odpowiednie instrumentarium. Regeneracja uszkodzonej chrząstki z zastosowaniem materiałów autologicznych ma największe szansę powodzenia jeśli ubytek jest niewielki, izolowany. Skład nowo powstałej po leczeniu chrząstki jest podobny do zdrowej tkanki. Techniki izolacji i hodowli ludzkich chondrocytów są ogromnie czasochłonne, jednakże rozwijane przez biotechnologiczne koncerny (np. Genzyme) metody inżynierii tkankowej pozwalają obecnie na szybkie namnażanie komórek.

P098
TISSUE ENGINEERING FOR ARTICULAR CARTILAGE REGENERATION

J. Lorkowski, E. Czerwinski,
Department of Orthopaedics, Med. Coll. Jagiellonian University, 31-501 Krakow, ul. Kopernika 19, Poland

Joint cartilage does not regenerate in the human body. That is why any damage due to injury or illness tends to become more severe over time and is a very serious clinical problem. The most innovative methods of articular cartilage defect treatment involve cellular engineering. Cellular engineering is an aspect of cellular biology that has developed over past 30 years and applies engineering principles to the chemical composition of cells. Attempts to engineer structural tissue such cartilage have scored the greatest successes (R. Service, Science, 1995). Repair of cartilage defects with autologous chondrocytes requires multi¬plication of chondrocytes. The use of cultured chondrocytes to repair articular cartilage defects has been considered successful (M. Brittberg et al., NEJM, 1994; T. Noguchi et al., Clin Orthop, 1994). Autologous chondrocyte transplantation was performed for the first time in 1987 and is today an established treatment of cartilage defects in the knee joint. The number of chondrocytes that can be harvested from a patient is limited. Therefore the cells need to be multiplied in vitro. Special instruments are used to obtain cartilage samples from the upper part of the medial femoral condyle. Repair of full-thickness articular cartilage defects with autologous material has the best chance for success if the defect is isolated. The new cartilage cells display the consistency of healthy cartilage. The technique of isolation and culturing of human chondrocytes is somewhat time-consuming.
However, some biotech tissue repair companies (eg. Genzyme) developed engineered tissue techniques that allow for more rapid result.

Światowy Dzień Osteoporozy – Nordic Walking – 20.10.2013 – Kraków

Zachęcamy do zapoznania się z krótkim materiałem zrealizowanym przez TVP Kraków w ramach tegorocznych obchodów Światowego Dnia Osteoporozy w Krakowie.

Materiał filmowy TVP Kraków:

W dniu 20 października obchodziliśmy po raz 17., Światowy Dzień Osteoporozy, choroby milionów złamań.
W Polsce obecnie mieszka 2 700 000 osób ze złamaniem osteoporotycznym!
W celu ostrzeżenia przed zagrażającym złamaniem organizujemy z tej okazji szereg ważnych wydarzeń.

W ramach tegorocznych obchodów w Krakowie odbyły się:
20.10. (niedziela),
– Konferencja naukowa „Osteoporoza – choroba miliona złamań”
Centrum Dydaktyczno-Kongresowe, aula A, ul. Łazarza 16 – program w załączeniu,

19.10. (sobota), godz. 12.00,
– Marsz Nordic Walking przeciwko osteoporozie
start na rogu Błoni koło Muzeum Narodowego, przemarsz wokół Błoni, koniec w Parku Jordana,

18-20.10.2013
– 3-dniowy Festiwal Zdrowia w Galerii Krakowskiej obejmujący m.in. bezpłatne podstawowe badania profilaktyczne, akcje informacyjne na temat profilaktyki i leczenia osteoporozy oraz warsztaty dla dzieci,

– bezpłatne badania densytometryczne dla osób po 50. r.ż. wykonywane przez Krakowskie Centrum Medyczne w dniach 18.10. oraz 21.10. (po uprzedniej rejestracji telefonicznej – 12 430 00 00, hasło „Światowy Dzień Osteoporozy”).

Dodatkowo, Polskie Towarzystwo Osteoartrologii przy współpracy z Zakładem Chorób Kości i Stawów Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, prowadzi ciągłą akcję „Nie łam się!” rozpoczętą na terenie Polski w 2008 roku. Celem jest zmniejszenie liczby złamań osteoporotycznych w Polsce. Do tej pory rozkolportowaliśmy już ponad 90 000 ulotek w całej Polsce.

Szczegółowy program konferecji w załączeniu.

Konferencja Osteoporoza – choroba miliona złamań Download

Podaż białka w diecie a objętość kości beleczkowej w kości piszczelowej samicy szczura

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s182.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s45.

P099

Podaż białka w diecie a objętość kości beleczkowej w kości piszczelowej samicy szczura

Andrzej Sawicki ^1,2, Andrzej Dębiński ¹, Tamara Szymańska-Dębińska ¹

¹ Samodzielna Pracownia Metabolizmu Mineralnego i Chorób Kości, Instytut Żywności i Żywienia,
² Warszawskie Centrum Osteoporozy i Gospodarki Wapniowej „Osteomed”. Instytut Żywności i Żywienia ul. Powsińska 61/63, 02-903 Warszawa

Celem pracy była ocena wpływu ilości białka w diecie na objętość kości beleczkowej bliższej przynasady kości piszczelowej samicy szczura.

Badania wykonano na 54 samicach szczura Wistar Outbred w wieku 75-80 dni. Zwierzęta podzielono na grupy w zależności od zawartości wapnia, fosforu i białka w paszy doświadczalnej. Po 6 miesiącach ekspozycji wykonywano 24 godzinną zbiórkę moczu, zwierzęta dekapitowano i pobierano do badań krew i kość piszczelową. W surowicy oznaczono stężenia: wapnia, fosforu oraz fosfatazy alkalicznej natomiast w moczu dobowe wydalania wapnia. Nieodwapniany 15 mm odcinek przynasady bliższej kości piszczelowej utrwalano, odwadniano i zatapiano w metakrylanie metylu. Zatopioną kość krojono w płaszczyźnie strzałkowej na 5mm skrawki, które barwiono metodą Goldnera. Ocenę histomorfometryczną objętości kości beleczkowej (BV/TV) wykonano w obszarze zawartym od 0,5 do 2,5 mm od chrząstki wzrostowej w kierunku trzonu kości używając mikroskopu wyposażonego w integrator okularowy Zeiss 1.

	NBNCa	NBUCa	WBNCa	WBUCa	UBNCa	UBUCa
%Ca pasza	0,75	0,25	0,75	0,25	0,75	0,25
%P pasza	0,7	0,7	0,7	0,7	0,7	0,7
% białka	15	15	30	30	7,5	7,5
S Ca (mmol/l)	2,70 ±0,08	3,20 ±0,33	2,26 ±0,10	2,63 ±0,12	2,22 ±0,13	2,42 ±0,10
UCa (mmol/d)	0,22 ±0,05	0,23 ±0,03	0,31 ±0,3*	0,29 ±0,05*	0,22 ±0,04	0,24 ±0,02
BV/TV %	23,1±3,2	24,8±3,3	18,9±1,6*	16,9±1,6*	18,8±3,1*	18,3±2,5*

X ± SD, Test U Manna-Withneya * p<0,05 vs NBNCa

Zarówno zwiększenie jak i zmniejszenie podaży białka w diecie powoduje obniżenie objętości kości beleczkowej u samicy szczura.

P099
DIETARY PROTEIN INTAKE AND TRABECULAR BONE VOLUME IN FEMALE RAT TIBIA

Andrzej Sawicki^1,2, Andrzej Debinski¹, Tamara Szymanska- Debinska¹,
¹Mineral Metabolism and Bone Disease Dept. National Food and Nutrition Institute,
² Warsaw Osteoporosis and Calcium Metabolism Centre 'Osteomed’. National Food and Nutrition Institute. 61/63 Powsinska str, 02-903 Warsaw, Poland

The aim of the study was the assessment of the effect of protein amount in diet on trabecular bone volume in the proximal epiphysis of the female rat tibia.

The study was carried out on 54 female Wistar Outbred rats aged 75-80 days. The animals were divided into groups depending on the content of calcium, phosphorus and protein in an experimental diet. After 6 months of study 24-hour urine collection was performed, the rats were decapitated and blood and tibial bone were taken. The levels of calcium, phosphorus and alkaline phosphatase were assayed in serum, and 24-hour excretion of calcium was determined in urine. A 15 mm portion of the proximal epiphysis of the tibia (without decalcification) was fixed, dehydrated and embedded in methyl metacrylate. The embedded bone was cut in a sagittal plane into 5 mm slides and stained by the Goldner method. Histomorphometric assessment of trabecular bone volume (BV/TV) was carried out in the area from 0.5 to 2.5 mm from growth cartilage plate towards the bone shaft using a microscope with Zeiss 1 ocular integrator.

	NBNCa	NBUCa	WBNCa	WBUCa	UBNCa	UBUCa
%Ca food	0,75	0,25	0,75	0,25	0,75	0,25
%P food	0,7	0,7	0,7	0,7	0,7	0,7
% protein	15	15	30	30	7,5	7,5
SCa	2,70	3,20	2,26	2,63	2,22	2,42
(mmol/l)	±0,08	±0,33	±0,10	±0,12	±0,13	±0,10
U Ca	0,22	0,23	0,31	0,29	0,22	0,24
(mmol/d)	±0,05	±0,03	±0,3*	±0,05*	±0,04	±0,02
BV/TV %	23,1±3,2	24,8±3,3	18,9±1,6*	16,9±1,6*	18,8±3,1*	18,3±2,5′

X ± SD, Mann-Whitney U test: * p<0,05 vs NBNCa

Both increase and decrease of protein content in the diet led to a significant reduction in trabecular bone volume in female rats.

WPŁYW USUNIĘCIA SZYSZYNKI I PODAWANIA MELATONINY NA PROCESY OSTEOPOROZY POMENOPAUZALNEJ […]

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s183.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s1.

P100
WPŁYW USUNIĘCIA SZYSZYNKI I PODAWANIA MELATONINY NA PROCESY OSTEOPOROZY POMENOPAUZALNEJ WYWOŁANEJ ZABIEGIEM OWARIEKTOMII U SAMIC SZCZURÓW

Zofia Ostrowska1, Beata Kos-Kudła2, Elżbieta Świętochowska1, Janusz Górski1, Mariusz Nowak2, Bogdan Marek2, Dariusz Kajdaniuk2
1Zakład Biochemii Klinicznej,
2Katedra Patofizjologii i Endokrynologii Śląskiej Akademii Medycznej. Pl. Traugutta 2, 41-800 Zabrze

Celem pracy było wykazanie czy pinealektomia i podawanie melatoniny (Mel) mogą wpływać na procesy osteoporozy pomenopauzalnej indukowanej zabiegiem owariektomii (Ovx) u szczurzyc. Badaniami objęto 150 zwierząt; 6 z nich pozostawiono nietkniętych, u 72 wykonano Ovx, a u pozostałych – operację pozorną (K). Po wykonaniu zabiegu szczurzyce podzielono na 6 podgrup: 1 – Ovx, 2 – Ovx+Px, 3 – Ovx+Px+MEL, 4 – K, 5 – K+Px, 6 – K+Px +MEL. Zwierzęta podgrupy 2, 3, 5 i 6 poddano pinealektomii, a pozostałe – pozornej operacji. Po upływie 2 tygodni od zabiegu zwierzętom grupy 3 i 5 podawano (przez okres 4 tygodni) Mel (50 g/100 g m.c.), a pozostałym – rozpuszczalnik. W odpowiednim czasie tj. przed zabiegiem oraz po upływie 6, 12, 18 i 24 tygodni od jego wykonania, zwierzęta umieszczano w klatkach metabolicznych (od godz. 6:30 do 9:30) celem zebrania porcji moczu do oznaczeń stężenia HYP i Ca. W następnej dobie szczurzyce poddano dekapitacji (o godz. 8:00), pobraną krew odwirowano, a w otrzymanej surowicy oznaczono stężenia Mel, oraz pozostałych markerów obrotu kostnego – ALP, PICP i ICTP. Wykazano, że pinealektomia wpłynęła pobudzająco, a Mel egzogenna – supresyjnie na stężenia badanych markerów obrotu kostnego. Podawanie Mel tylko częściowo niwelowało, wywołane przez Ovx, zmiany metabolizmu kostnego, co wskazuje na udział innych (poza Mel) czynników w tym mechanizmie. U szczurzyc z zachowaną szyszynką efekt działania Mel na metabolizm kostny był bardziej nasilony, co sugeruje, iż sama szyszynka może modyfikować efekty własnego działania, najprawdopodobniej poprzez swoiste dla tego hormonu receptory.

P100
INFLUENCE OF PINEAL GLAND REMOVAL AND MELATONIN ADMINISTRATION ON THE PROCESS OF POSTMENOPAUSAL OSTEOPOROSIS IN FEMALE RATS FOLLOWING OVARIECTOMY

Zofia Ostrowska1, Beata Kos-Kudła2, Elżbieta Świętochowska1, Janusz Gorski1, Mariusz Nowak2, Bogdan Marek2, Dariusz Kajdaniuk2,
1 Department of Clinical Biochemistry,
2 Department of Pathophysiology and Endocrinology Śilesian Medical Academy. Pl. Traugutta 2, 41-800 Zabrze

The purpose of this study was to demonstrate whether pine- alectomy (Px) and melatonin (Mel) administration can affect postmenopausal osteoporosis processes induced in female rats by way of ovariectomy (Ovx). The study included 150 animals; 6 remained unaffected (C), 72 were ovariectomized and the remaining underwent a sham operation. Following surgery, rats were divided into 6 groups: 1 – Ovx, 2 – Ovx+Px, 3 – Ovx+Px+Mel, 4 – C, 5 – C+Px, 6 – C+Px+Mel. Animals from the 2nd, 3rd, 5th and the 6th group were pinealectomized while the remainder under¬went a sham operation. After 2 weeks following surgery animals in the 3rd and 5th group were administered Mel (50mg/100g of b.w.) for 4 weeks while the remaining animals were administered solvent only. At the appropriate time, i.e. prior to surgery and after 6,12,18 and 24 weeks from operation the animals were placed in metabolic cages (from 06:30 until 09:30) in order to collect urine samples for HYP and Ca level determination. Within the next 24 hours the rats were decapitated (at 08:00) and their blood was collected and centrifuged. Mel and remaining markers of bone turnover (ALP, PICP, ICTP) were then determined in serum. The study has shown that Px had an inducing, while exogenous Mel a suppressing effect upon the level of investigated markers. Administration of Mel only partially levelled changes of bone metabolism caused by Ovx. This points also to participation of factors other than Mel in such processes. In rats with a preserved pineal gland the effect of Mel upon bone metabolism was more pronounced which suggests that the pineal gland itself may modify effects on its own action, most probably via receptors specific for this hormone.

100 lat Ortopedii Polskiej w mediach

Zachęcamy do obejrzenia materiału filmowego, zrealizowanego przez Telewizję Polską w ramach obchodów 100-lecia Ortopedii Polskiej, zamieszczonego na stronie Polskiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii – więcej.

OCENA ZMIENNOŚCI PARAMETRÓW OBROTU KOSTNEGO W SUROWICY KRWI U SAMIC SZCZURZYCH PO […]

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s184-185.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s45.

P101

OCENA ZMIENNOŚCI PARAMETRÓW OBROTU KOSTNEGO W SUROWICY KRWI U SAMIC SZCZURZYCH PO EKSPERYMENTALNEJ OWARIEKTOMII PODDANYCH DŁUGOTRWAŁEMU DZIAŁANIU WOLNOZMIENNYCH PÓL MAGNETYCZNYCH

Aleksandra Bilska-Urban,¹Aleksander Sieroń¹, Andrzej Wiczkowski ², Ryszard August³, Magdalena Kubacka¹, Ewa Birkner⁴, Marzena Zalewska-Ziob².

¹ Kl. Chorób Wewnętrznych i Medycyny Fizykalnej, Śl.AM,
² Katedra i Z-d Biologii Medycznej, Śl.AM
³ Kl. Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Śl.AM,
⁴Katedra i Z-d Biochemii Śl.AM; Aleksandra Bilska-Urban, Klinika Chorób Wewnętrznych i Medycyny Fizykalnej, Szpital Specjalistyczny nr 2, 41-902 Bytom, ul. Batorego 15.

Wstęp: Deficyt estrogenów po fizjologicznym wygaśnięciu funkcji jajników lub po ich chirurgicznym usunięciu usposabia do rozwoju osteoporozy. Celem pracy jest zbadanie wpływu długotrwałej ekspozycji w wolnozmiennym polu magnetycznym na obrót kostny poprzez pomiar wskaźników resorpcji i kościotworzenia w surowicy na modelu zwierzęcym samic szczurzych po eksperymentalnej owariektomii. Materiał i metodyka: Badaniom poddano 35 samic szczurzych rasy Wistar. Źródłem zmiennego pola magnetycznego był aparat Ambit 2000 (Polska). Ekspozycję przeprowadzano 1 godzinę dziennie przez 100 dni. Zwierzęta podzielono na 4 grupy:

Grupa szczurów	Liczba szczurów	Narkoza eterowa	Owariektomia	Parametry pola magnetycznego
K	8	tak	nie	Ekspozycja pozorowana
O	8	tak	tak	Ekspozycja pozorowana
5	10	tak	tak	B=10mT; f=5Hz, prostokąt
40	9	tak	tak	B=10mT; f=40Hz, sinusoida

Po zakończeniu ekspozycji w surowicy zwierząt oznaczano aktywność fosfatazy alkalicznej, jako enzymu kościotworzenia oraz stężenie wapnia całkowitego i zjonizowanego i fosforu. Wyniki: Aktywność fosfatazy alkalicznej w surowicy krwi wykazywała znamienność statystyczną w poszczególnych grupach (p=0,0102), przy czym wartości w grupie 5 były znamiennie niższe w porównaniu z grupami O i K (odpowiednio p=0,0164 i p=0,0029). W badanych surowicach nie obserwowano istotnych statystycznie różnic w stężeniu wapnia całkowitego w poszczególnych grupach zwierząt (p=0,0682). Natomiast stężenia wapnia zjonizowanego w poszczególnych grupach wykazywały znamienność statystyczną (p=0,0081). Znamiennie niższe było ono w grupie 5 i 40 w porównaniu z grupą K (odpowiednio p=0,0077 i p=0,0033). Według tej zależności największe stężenie wapnia zjonizowanego jest w grupie K, a następnie 40. Stężenie fosforu w surowicy krwi w grupach badanych O, 40, K było znamiennie niższe w porównaniu z grupą 5 (odpowiednio p=0,0004, p=0,0025, p=0,0014). Najwyższe stężenie fosforu odnotowano w grupie 5.

Wnioski: 1/ Długotrwała ekspozycja w wolnozmiennym polu magnetycznym nie powoduje u samic szczurzych po eksperymentalnej owariektomii istotnych zmian biochemicznych w badanych parametrach surowicy krwi.

2/ Zmienność badanych parametrów biochemicznych zależy od etapu obrotu kostnego, a nie od wpływu pola magnetycznego.

P101
CHANGES OF BONE DIVERSION PARAMETERS IN BLOOD SERUM OF RAT FEMALES AFTER EXPERIMENTAL OVARIECTOMY AND LONG TERM EXPOSITION ON ELF MF

Aleksandra Bilska-Urban¹, Aleksander Sieron¹, Andrzej Wiczkowski², Ryszard August³, Magdalena Kubacka¹, Ewa Birkner⁴, Marzena Zalewska-Ziob²,¹Chair and Clinic of Internal Diseases and Physical Medicine, Silesian Medical Academy, 41902 Bytom, ul. Batorego 15;
²Chair of Medical Biology,
³Chair and Clinic of Internal Diseases and Diabetology,
⁴Chair of Biochemistry

Introduction: Loss of estrogens after physiological ovary dysfunction or surgical ovariectomy creates an opportunity for osteoporosis development. The purpose of this project is to investigate the influence of long term ELF MF exposition on bone remodeling through measurement of osteoclastic and osteogenic parameters in the serum of animal models of experimentally ovariectomized female rats.

Materials and Methods: We investigated 35 female Wistar rats. The source of ELF was the Ambit 2000 (Poland) device. Exposition was provided 1 hour daily during 100 days. All animals were divided into 4 groups:

Groups	Number	Ether	Owariectomy	EMF exposure
of rats	of rats	nercosis
	8	yes	no	None
0	8	yes	yes	None
5	10	yes	yes	10mT, f=5Hz, rectangle
40	9	tak	tak	10mT; f=40Hz, sinusoid

Activity of aspartate aminotransferase (AsPAT) as an osteo- genic enzyme and the level of calcium (total and ionized) and phosphorus were determined in serum after exposition.

Results: Serum aspartate aminotransferase activity was statistically significant in various groups (p=0,0102). The levels in group '5′ were significantly lower in the '0′ and 'K’ groups (p=0,0164 and p=0,0029, respectively). In the tested serum we did not find any statistically significant changes in total calcium level of each group of animals (p=0,0682). Ionized calcium levels in each rat group were statistically significant (p=0,0081). Significantly lower in '5′ and ’40’ group in addition to the 'K’ group (p=0,0077 and p=0,0033, respectively). According to this dependence the highest level of ionized calcium was observed in the 'K’ group followed by ’40’. Serum phosphorus in tested groups '0′, ’40’ and 'K’ were significantly lower than in group '5′ (p=0,0004, p=0,0025, 0=0,0014, respectively). The highest level of phosphorus was observed in group '5′.

Conclusions: Long term exposition to ELF significantly influences biochemical changes in tested serum parameters in female rats after experimental ovariectomy.

Polskie tłumaczenie opracowania British Orthopaedic Association – Blue Book – już dostępne!

Z przyjemnością informujemy. że dostępne już jest tłumaczenie angielskiego opracowania Leczenie pacjentów ze złamaniami niskoenergetycznymi. Tłumaczenie dostępne w załączeniu.

Blue book – tłumaczenie Download

OCENA GĘSTOŚCI MASY KOSTNEJ U SAMIC SZCZURZYCH PO EKSPERYMENTALNEJ OWARIEKTOMII PODDANYCH […]

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s185-186.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s46.

P102

OCENA GĘSTOŚCI MASY KOSTNEJ U SAMIC SZCZURZYCH PO EKSPERYMENTALNEJ OWARIEKTOMII PODDANYCH DŁUGOTRWAŁEMU DZIAŁANIU WOLNOZMIENNYCH PÓL MAGNETYCZNYCH

Aleksandra Bilska-Urban¹, Aleksander Sieroń¹, Ryszard August²,Magdalena Kubacka¹, Andrzej Wiczkowski³, Grzegorz Cieśłar¹,Grażyna Izdebska-Straszak³.

¹Kl. Chorób Wewnętrznych i Medycyny Fizykalnej Śl.AM,
²Kl. Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Śl.AM,
³Katedra i Z-d Biologii Lekarskiej Śl.AM,

Aleksandra Bilska-Urban, Klinika Chorób Wewnętrznych i Medycyny Fizykalnej, Szpital Specjalistyczny nr 2, 41-902 Bytom, ul. Batorego 15.

Wstęp: Deficyt estrogenów po fizjologicznym wygaśnięciu funkcji jajników lub po ich usunięciu chirurgicznym usposabia do rozwoju osteoporozy. Celem pracy jest zbadanie wpływu wolnozmiennego pola magnetycznego na mineralizację tkanki kostnej poprzez oznaczenie metodą radiologiczną gęstości masy kostnej na modelu zwierzęcym samic szczurzych po eksperymentalnej owariektomii. Materiał i metodyka: Badaniom poddano 35 samic szczurzych rasy Wistar. Źródłem zmiennego pola magnetycznego był aparat Ambit 2000 (Polska). Ekspozycję prowadzono 1 godzinę dziennie przez 100 dni. Zwierzęta podzielono na 4 grupy:

Grupa szczurów	Liczba szczurów	Narkoza eterowa	Owariektomia	Parametry pola magnetycznego
K	8	tak	nie	Ekspozycja pozorowana
O	8	tak	tak	Ekspozycja pozorowana
5	10	tak	tak	B=10mT; f=5Hz, prostokąt
40	9	tak	tak	B=10mT; f=40Hz, sinusoida

Gęstość masy kostnej (BMD) oznaczono densytometrycznie metodą DEXA, oceniając ją w kręgosłupie lędźwiowym oraz w lewej kości udowej. Wyniki: 1/ wartości BMD oznaczone w kręgosłupie lędźwiowym wykazywały znamienność statystyczną w poszczególnych grupach zwierząt (p=0,0061). Najniższe znamiennie BMD było w grupie 0 i 5 w porównaniu z grupą K (odpowiednio p=0,0357 i p=0,0019) oraz znamiennie niskie BMD było w grupie 5 w porównaniu z grupą 40 (p=0,0179). Nie wykazano znamienności statystycznej między grupami 40 i K. Zauważono nieznamiennie statystyczny wzrost BMD w grupie 40 w porównaniu do 5 i 0. BMD największe jest w grupie kontrolnej, a następnie w grupie poddanej ekspozycji pola magnetycznego o częstotliwości 40 Hz o przebiegu sinusoidalnym. 2/ Wartości BMD oznaczone w lewej kości udowej w poszczególnych grupach zwierząt różniły się również znamiennie (p=0,0031). Wartości BMD w grupach 40, 5 i 0 były znamiennie niższe w porównaniu z grupą K (odpowiednio p=0,0024, p=0,0025 i p=0,0039). Zauważono nieznamiennie statystyczny wzrost BMD w grupie 40 w porównaniu do 0. Największa gęstość masy kostnej była w grupie kontrolnej, a następnie w grupie poddanej ekspozycji pola magnetycznego o częstotliwości 40 Hz o przebiegu sinusoidalnym. Wnioski: 1/ Długotrwała ekspozycja w wolnozmiennym polu magnetycznym powoduje zwiększenie masy kostnej u samic szczurzych poddanych owariektomii, szczególnie w przypadku pola o częstotliwości 40 Hz i przebiegu sinusoidalnym. 2/ Uzyskane wyniki wskazują na możliwość wykorzystania wolnozmiennych pól magnetycznych w terapii osteoporozy po przeprowadzeniu dalszych badań odnośnie doboru parametrów terapeutycznych pola.

P102
EVALUATION OF CHANGES IN BONE MASS DENSITY (BMD) OF FEMALE RATS AFTER EXPERIMENTAL OVARIECTOMY EXPOSED ON ELF MAGNETIC FIELD

Aleksandra Bilska-Urban¹, Aleksander Sieron¹, Ryszard August², Magdalena Kubacka¹, Andrzej Wiczkowski³, Grzegorz Cieslar¹, Grazyna Izdebska-Straszak³,^{¹Chair and Clinic of Internal Diseases and Physical Medicine, Silesian Medical Academy, 41902 Bytom, ul. Batorego 15, ²Chair and Clinic of Internal Diseases and Diabetology, ³Chair of Medical Biology}

Introduction: Estrogen deficiency after physiological loss of ovarian function or after surgical ovariectomy creates a possibility for the development of osteoporosis. The purpose of this project is to assess ELF magnetic field on bone tissue mineralization tested by radiological measurement of BMD on animal models of female experimentally ovariectomized rats.

Groups	Number	Ether	Owariectomy	EMF exposure
of rats	of rats	nercosis
	8	yes	no	None
0	8	yes	yes	None
5	10	yes	yes	10mT, f=5Hz, rectangle
40	9	tak	tak	10mT; f=40Hz, sinusoid

BMD was established by densitometry using the DEXA method. Measurements were provided in the lumbar spine and left femur.

Results: 1: BMD levels in the lumbar spine were statistically significant in each animal group (p=0,0061). The lowest significant BMD were observed in groups 'O’ and '5′ in comparison to group 'K’ (p=0,0357 and p=0,0019 respectively) and significant low BMD in group '5′ in comparison to group ’40’ (p=0,0179). Statistically significant changes were not observed between groups ’40’ and 'K’. A statistically insignificant increase in BMD in group ’40’ compared to group '5′ and 'O’. A greater BMD is noted in the control group followed by the group exposed to sinusoidal 40Hz.

2: BMD levels in left femur in each group of animals were also significantly different (p=0,0031). BMD levels in groups ’40’, '5′ and 'O’ were significantly lower compared to group 'K’ (p=0,0024, p=0,0025 and p=0,0039). A non-statistically significant increase in BMD was observed in group ’40’ compared to group 'O’. The highest level of BMD existed in the control group followed by the group exposed to sinusoidal 40Hz frequency eLf.

Conclusions: 1: Long term exposition to an ELF magnetic field increases BMD in ovariectomized female Wistar rats, especially those exposed to sinusoidal 40Hz.

2: Our results show a possible way of utilizing ELF MF in osteoporosis therapy after further more specific investigations which include selection of therapeutic parameters of ELF MF.