Komentarz do artukułu:
Shipp KM.: „Ćwiczenia w osteoporozie – przełożenie teorii na praktykę”.
Medycyna po Dyplomie. VOL 16/NR 4/KWIECIEN 2007
dr hab. med. Mirosław Jabłoński
Klinika Ortopedii i Rehabilitacji AM,
Lublin
Komentarz w załączeniu
XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001
Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s24.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5
wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s2.
L02
Histomorfometria kości w osteoporozie
Chavassieux P., Boivin G., Meunier P.J.
Inserm Unité 403, Faculté Laennec, rue Paradin, 69372 Lyon Cedex 08, Francja
Transiliakalna biopsja kości jest ważnym narzędziem w diagnostyce i badaniu pacjentów z osteoporozą. Na histomorfometrię składają się pomiary statyczne odzwierciedlające strukturę i mikroarchitekturę kości zbitej i gąbczastej, remodeling kości (resorpcja i tworzenie), oraz pomiary dynamiczne, jak szybkość aktywności osteoblastycznej przy użyciu podwójnego znakowania tetracykliną. Jest to jedyna metoda zdolna ocenić zmiany tkankowe i komórkowe na poziomie pośredniej organizacji kości, tj. osteonu w kości korowej i podstawowej jednostki strukturalnej (BSU) lub pakietu kości beleczkowej w kości gąbczastej. Mikroradiografia ilościowa i hamowanie wsteczne mogą również być stosowane w badaniu skrawków kostnych do pomiaru stopnia mineralizacji kości, na który ma wpływ szybkość przebudowy. Uzasadnione zastosowanie metody histomorfometrii kości biodrowej implikuje spełnienie ważnych warunków, takich jak satysfakcjonująca jakość bioptatu, dostateczna średnica wewnętrzna trepanu i ograniczenie do dwóch biopsji na pacjenta (jedna po każdej stronie). Zmiany kostne związane z wiekiem charakteryzują się utratą masy kostnej ze scieńczeniem beleczek bardziej zaznaczonym u kobiet niż u mężczyzn. Ilość kości tworzonej w każdej jednostce przebudowy zmniejsza się. Po menopauzie częstość aktywacji i resorpcja ulegają wzmożeniu. W konsekwencji ryzyko perforacji beleczkowej wzrasta. Efektem tego jest utrata połączeń między beleczkami, które są jednym z czynników warunkujących mechaniczną wytrzymałość kości. Histomorfometria kości jest stosowana również do oceny histologicznej zalet i skutków ubocznych różnych metod leczenia w chorobach kości. Ostatnio oceniano efekt leczenia alendronianem przy użyciu histomorfometrii bioptatu kości biodrowej u pacjentów z osteoporozą pomenopauzalną lub posteroidową. Stosowanie metody histomorfometrycznej jest wymagane zarówno w badaniach klinicznych, jak i w doświadczeniach na zwierzętach, aby móc ocenić wpływ leków antyresorpcyjnych na jakość kości i aby zrozumieć ich mechanizm działania na poziomie tkanki kostnej.
L02
BONE HISTOMORPHOMETRY IN OSTEOPOROSIS. EFFECTS OF TREATMENT
Pascale Chavassieux, Georges Boivin, Pierre J. Meunier,
Inserm Unite 403, Faculte Laennec, rue Paradin, 69372 Lyon Cedex 08, France
Transiliac bone biopsy is an important tool for diagnosis and research in osteoporotic patient. Bone histomorphometry con¬sists of measuring static parameters reflecting the bone structure and microarchitecture in cancellous and compact bone, the bone remodeling (resorption and formation) and dynamic parameters as the rate of osteoblast activity by using double tetracycline labeling. It is the only method suited to evaluate tissue and cell changes at the level of the intermediary organization of bone, i.e. the osteon in cortical bone and the basic structure unit (BSU) or cancellous bone packet in spongy bone. Quantitative micro-radiographs and back scattering can be also used on bone sections for measuring the degree of mineralization of bone which is influenced by the remodeling rate. A valid use of iliac bone histomorphometry implies to satisfy important conditions: a sufficient quality of the samples, a sufficient inner diameter of the trephine and a limitation of two biopsies per patient (one on each side). Age-related changes in bone is characterized by a loss of bone with trabecular thinning more marked in females than in males. The amount of bone formed in each remodeling unit decreases. After the menopause, the activation frequency and the resorption are augmented. Consequently, the risk of trabecular perforation is increased. This results in the loss of the trabecular connectivity which is one of the determinant of the mechanical strength of bone. Bone histomorphometry is also used for evaluating the histological positive and side-effects of treatment on bone diseases. Recently, the effects of alendronate have been evaluated by histomorphometric analysis of iliac biopsies from patients with postmenopausal or steroid-induced osteoporosis. The use of bone histomorphometry in both human trials and experimental studies in animals are required for the evaluation of the effects on the quality of bone of antiosteoporotic drugs and to understand the mechanisms of action of these compounds at the bone tissue level.
23-25.05.2019, Gdańsk
Centrum obrad:
Hotel Mercure
Gdańsk Stare Miasto
ul. Jana Heweliusza 22
80-890 Gdańsk
Organizatorzy
-Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku
– Oddział Ortopedii i Traumatologii Szpitala Św. Wincentego a’Paulo w Gdyni
Wczesna rejestracja do 31.03.2019.
Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.
12-13.04.2018, Poznań
W programie:
Sesja 1 – Advances in Biomaterials
Sesja 2 – Orthopedics in 3D
Sesja 3 – Part I. New horizon in knee recontruction surgery.
Sesja 4 – Part II. New horizon in knee recontruction surgery.
Sesja 5 – Shoulder reconstruction and regeneration
Sesja 6 – Spine
Po zakończeniu obrad odbędą się warsztaty:
– BLJA – „ligament fixation PRESS FIT” on sawbone
– BLJA - PRP and Gelsolin how to use
oraz równolegle wspólna polsko-niemiecka sesja:
Management of bone defects in orthopedics and trauma patients
Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.
23-26.03.2017, Florencja, Włochy
Centrum Kongresowe
Przewodniczący Komitetu Naukowego:
Prof. Cyrus Cooper
Prof. Rene Rizzoli
Przysyłanie abstraktów do 13.01.2017.
Wczesna rejestracja do 6.03.2017.
Uczestnicy mają możliwość uzyskania 15 punktów CME.
Kontakt z organizatorem:
Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.
L07
WSPÓŁZALEŻNOŚĆ I WSPÓŁDZIAŁANIE MIĘDZY TKANKĄ KOSTNĄ, MIĘŚNIOWĄ I TŁUSZCZOWĄ
Badurski J.E.
Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, Białystok
Słowa kluczowe: osteoporoza, mięśnie, tkanka tłuszczowa, masa kostna, złamania, FRAX
Wspólne pochodzenie osteoblastów, chondrocytów, adipocytów i miocytów z mezenchymalnych komórek zrębu szpiku kieruje uwagę na wzajemne powiązania strukturalne i funkcjonalne, zarówno w okresie embrionalnym, jak i w inwolucyjnym. Obciążenie i codzienna aktywność fizyczna ścieżką Wnt/ β-katenina/ sklerostyna stymuluje osteo- i miogenezę, zaś bezruch – adipogenezę. Efekt kościo- i mięśniotwórczy powstaje wskutek skurczu i rozkurczu mięśni, który mechanizmem „pompy mięśniowej” wpływa na sieć osteocytów hamując syntezę sklerostyny. Masa mięśni rośnie i maleje równoczasowo z masą kostną (BMD). Osteopenia towarzyszy sarkopenii, obie powstają w miarę wzrostu stresu tlenowego i poziomu sklerostyny, przy spadku estrogenów, hormonu wzrostu, IGF-1 i przy równoczesnym spadku wrażliwości osteocytów na bodźce mechaniczne. Procesom tym, narastającym z wiekiem, towarzyszy adipogeneza. Jest ona szczególnie destrukcyjna w otyłości brzusznej, oraz w postaci naciekającej mięśnie i szpik kostny („otyłość sarkopeniczna”) z powodu nadprodukcji cytokin prozapalnych, stymulujących osteoklastogenezę i resorpcję kości. Mięśnie są miejscem syntezy wielu miokin mających receptory w kościach, jak miostatyna, LIF, IL-6, IL-7, BDNF, IGF-1, FGF-2, iristyna, kreujących nową ścieżkę sygnałową („myostatin/activin”). Jest ona przedmiotem intensywnych badań i nadziei terapeutycznych.
Na wskaźnik masy ciała (BMI) wpływa głównie tkanka tłuszczowa (TT) i mięśniowa (lean). Tkanka tłuszczowa syntetyzuje szereg adipokin, z których osteotropowa leptyna, stymuluje osteogenezę, zaś niedoborowi tkanki tłuszczowej zawsze towarzyszy obniżenie BMD. Jednak, o ile zagrożenie złamaniem osteoporotycznym rośnie w miarę spadku BMI poniżej normy, o tyle w miarę jego wzrostu powyżej normy nie jest już czynnikiem ochronnym, a w otyłości jednoznacznie zwiększa ryzyko złamań. Dominuje w tym otyłość brzuszna. Wzrost masy mięśniowej i masy tłuszczowej wydaje się realizować swój wpływ poprzez BMD, nie mogą zatem być traktowane jako niezależne od BMD składowe FRAX.
L07
ADIPOID, MUSCLE AND BONE TISSUE INTERACTION AND INTERDEPENDENCE
Badurski J.E.
Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, Białystok
Key words: Osteoporosis, lean mass, adipoid tissue, bone mass, fractures, FRAX
Common origin of osteoblasts, chondrocytes, adipocytes and myocytes from mesenchymal stem cells draws attention to their interaction within structure and function both during embryonic and involution phase. Osteo- and myogenesis are stimulated by physical load and everyday activity according to the signalling pathway of Wnt/ β-catenin/ sclerostin; whereas adipogenesis results from inactivity. Bone and muscle formation is the effect of muscle contraction and relaxation which, using the effect of „muscle pomp”, affects the osteocyte network by inhibiting sclerostin synthesis. Lean body mass expands and decreases concurrently with bone mass (BMD).
Sarcopenia is accompanied by osteopenia, they both develop along to oxidative stress and sclerostin level increase, with the decrease in estrogen, growth hormone, IGF-1, and the osteocytes’ reduced sensitivity to mechanical stimuli. Those processes, which intensify with age, are accompanied by adipogenesis. It is especially destructive with abdominal obesity and „sacropenic obesity” – infiltration on muscles and bone marrow, because of proinflammatory cytokines overcapacity stimulating osteoclastogenesis and bone resorption. Muscles serve as the place for synthesis of multiple myokines that have their receptors in bones, such as myostatin, LIF, IL-6, IL-7, BDNF, IGF-1, FGF-2, Iristin, that form a new signalling pathway of „myostatin/activin”. It is being intensely worked on as a new therapeutic prospect.
BMI is mostly determined by adipoid tissue and lean mass. Adipoid tissue synthetizes a number of adipokines, one of them – leptin stimulates osteogenesis, whereas fat tissue deficiency is always accompanied by decreased BMD. However, although osteoporotic fracture risk increases with BMI below normal, it is no longer a protective factor with BMI above normal. In obese patients osteoporotic fracture risk is unquestionably heightened, especially in abdominal obesity. Lean mass and adipoid tissue seem to reflect their activity on BMD and therefore must not be considered as FRAX components independent of BMD.
V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 49
L06
OCENA PRZEBUDOWY KOSTNEJ NA PODSTAWIE BADAŃ DENSYTOMETRYCZNYCH ORAZ OCENY MARKERÓW KOSTNYCH U DZIEWCZĄT Z JADŁOWSTRĘTEM PSYCHICZNYM
Roztoczyńska D.
Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży, Polsko-Amerykański Instytut Pediatrii CMUJ
Słowa kluczowe: jadłowstręt psychiczny, densytometria, N-Mid-Osteokalcyna, Serum Cross Laps
Cel. Ocena przebudowy kostnej na podstawie badań densytometrycznych oraz oceny markerów kostnych u dziewcząt z J.P. w okresie wyniszczenia oraz czasie 3 lat leczenia.
Materiał i metody. Trzyletnią obserwacją objęto 36 dziewcząt z J.P., mediana wieku wynosiła 16,12 lat, BMI 16 kg/m2, czasu trwania wtórnego braku miesiączki 9 mies., a czasu trwania choroby 10 mies. Podstawą leczenia była psychoterapia oraz leczenie dietetyczne. W przypadku obniżonej gęstości mineralnej kości (Z-score < -1,0 SD), stosowano preparaty wapnia i witaminy D3. U dziewcząt z wtórnym brakiem miesiączki trwającym ponad 12 miesięcy stosowano estrogenowo-progesteronową terapię zastępczą.
Metody. Co 6 miesięcy wykonywano badania: antropometryczne, biochemiczne (stężenie wapnia, fosforu, fosfatazy alkalicznej w surowicy krwi oraz kalciurię w dobowym moczu), hormonalne (w surowicy krwi stężenie estradiolu, LH, FSH, kortyzolu o.g. 8,00 oraz wydalanie kortyzolu w dobowym moczu), badanie densytometryczne kręgosłupa AP, metodą DEXA „Lunar” oraz badanie markerów kościotworzenia – N-Mid-Osteokalcyny i resorpcji kostnej-Serum Cross Laps.
Wyniki. W czasie 3 lat leczenia dziewcząt z J.P. uzyskano przyrost wartości BMI oraz stężenia estradiolu (p<0,01), przyrost stężenia IGF1 oraz spadek stężenia kortyzolu w moczu dobowym (p<0,05). Najniższą gęstość mineralną kości stwierdzono po roku i po dwóch latach leczenia. Uzyskana po trzech latach poprawa mineralizacji kości charakteryzowała się medianą Z-score -1,2 SD, identyczną jak w chwili rozpoczęcia leczenia. W okresie wyniszczenia, porównano wyniki oznaczeń N-Mid-Osteokalcyny i Serum Cross Laps w grupie z J.P. z wynikami w grupie kontrolnej, wykazując najwyższe stężenia markera resorpcji kostnej – Serum Cross Laps oraz najniższe wartości markera syntezy kości N-Mid–Osteokalcyny. Mediana wartości Mid-Osteokalcyny w grupie dziewcząt chorych na J.P. była znamiennie niższa niż w grupie dziewcząt z grupy kontrolnej. Nie zaobserwowano znamiennej zależności pomiędzy stężeniami wymienionych markerów kostnych, a wskaźnikami Z-score i BMI. W okresie wyniszczenia wykazano ujemną korelację pomiędzy markerem resorpcji kości Serum Cross Laps, a stężeniem IGF-I (p<0,05), wartością LH (p<0,01) oraz FSH (p<0,01) oraz dodatnią korelację ze stężeniem kortyzolu w moczu dobowym (p<0,01) i stężeniem kortyzolu w surowicy krwi (p<0,05). U dziewcząt z J.P. w kolejnych miesiącach stężenia Serum Cross Laps obniżały się, osiągając najniższą wartość po 36 miesiącach leczenia. Jednocześnie zaobserwowano wzrost wartości markera syntezy kostnej N-Mid-Osteokalcyny, której najwyższą wartość zaobserwowano po 18 i 24 miesiącach leczenia. Wartości N-Mid Osteokalcyny w czasie trzech lat leczenia korelowały dodatnio ze stężeniem IGF-I i stężeniem fosfatazy alkalicznej w surowicy krwi (p<0,01)oraz ze stężeniem estradiolu (p<0,05). Wykazano ujemną korelację (p<0,01) pomiędzy stężeniem kortyzolu, a stężeniem N-Mid-Osteokalcyny w surowicy krwi.
Wnioski. 1. U dziewcząt z J.P. stwierdza się obniżenie gęstości mineralnej kości, które nie ulega normalizacji w czasie 3 lat, pomimo leczenia i poprawy somatycznej chorych. 2. Patomechanizm osteoporozy u chorych na J.P. jest wieloczynnikowy. Niedożywienie, hypoestrogenizm, niskie stężenie IGF-I oraz hiperkortyzolemia są głównymi czynnikami wpływającymi na syntezę i resorpcję kości. 3. Utrata masy kostnej u chorych na J.P. jest związana ze zmniejszeniem kościotworzenia, przy względnym nasileniu resorpcji kostnej. Wraz z poprawą stanu odżywienia stwierdza się wzrost kościotworzenia i zmniejszenie resorpcji kostnej.
L06
BONE REMODELLING EVALUATION BASED ON DENSITOMETRY AND BONE MARKERS LEVEL IN GIRLS SUFFERING FROM ANOREXIA NERVOSA
Roztoczyńska D.
V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 44-45
L06
Przydatność morfometrii DXA w wykrywaniu złamań kręgów
Pluskiewicz W.
Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice
Słowa kluczowe: osteoporoza, złamania kręgów, morfometria
Ocena lekarska pacjenta z osteoporozą obejmuje wywiad, dietę, aktywność fizyczną, badanie fizykalne, densytometrię, RTG, badania laboratoryjne, a finalnym etapem jest ocena ryzyka złamań. W praktyce podstawową metodą diagnostyczną w osteoporozie jest densytometria kostna. Dostępne miejsca pomiaru: koniec bliższy kości udowej, kręgosłup w tym morfometria, kość promieniowa, kość piętowa, cały szkielet. Densytometria umożliwia pomiar wartości gęstości mineralnej kości oraz pozwala na postawienie rozpoznania osteoporozy. Podstawowym klinicznym objawem osteoporozy są złamania, będące zarazem istotnym czynnikiem prognostycznym zwiększającym ryzyko kolejnych złamań. Rozpoznanie złamań kręgów umożliwia badanie RTG lub morfometria kręgosłupa. Morfometrię wykonuje się przy pomocy aparatu densytometrycznego wyposażonego w odpowiednie oprogramowanie. Złamanie kręgów polega na pomiarze wysokości przedniej, środkowej i tylnej kręgu i porównaniu tych wyników. Rozpoznajemy stopnie złamania na podstawie różnic wysokości kręgów: 1 stopień 20-25%, 2 stopień 26-40%, 3 stopień >40% oraz typy złamań: klinowe, zmiażdżeniowe i dwuwklęsłe. Kandydatami do wykonania badania morfometrycznego są: kobiety po menopauzie, mężczyźni po 60-ce, osoby leczone glikokortykosteroidami, pacjenci z kilkucentymetrowym zmniejszeniem wzrostu, przy podejrzeniu złamań trzonów na podstawie objawów klinicznych, przy podejrzeniu szybkiego tempa zaniku kostnego, dla oceny wyników terapii oraz osoby z wcześniejszymi wynikami morfometrycznymi. Zaletą badania morfometrycznego jest brak narażenia na promieniowanie jonizujące, a przydatność w rozpoznawaniu złamań kręgów 2. i 3. stopnia jest porównywalne z badaniem RTG. W przypadku złamań stopnia 1. lepszą metodą pozostaje badanie RTG.
Podsumowując, badanie morfometryczne kręgosłupa powinno być szerzej wykorzystywane w procesie diagnostyczno-leczniczym pacjentów z osteoporozą.
L06
The utility of DXA morphometry in recognition of vertebral fractures
Pluskiewicz W.
Medical University of Silesia, Katowice, Poland
Keywords: osteoporosis, vertebral fractures, morphometry
Patients’ assessment consists of interview, physical examination, evaluation of diet and physical activity, laboratory variables, radiograms and densitometry. Finally, fracture risk should be established. In daily practice bone densitometry remains the most important method, and several skeletal sites are available (hip, spine, radius, heel, total skeleton). Densitometry allows to measure bone mineral density and to diagnose osteoporosis. From clinical point of view the most important feature of osteoporosis are fractures, being as well a strong prognostic factor. Diagnosis of vertebral fractures is based on radiograms or DXA morphometry performed by device equipped in special software. Vertebral fractures are diagnosed adequate to anterior, middle and posterior heights comparisons. 1st degree is when height difference is within 20-25% (mild), 2nd for 26-40% (moderate) and 3rd (severe) for differences excceding 40%. Vertebral fractures types include wedge, biconcave and crush fractures. DXA morphometry is recommended in postmenopausal women, men older than 60, subjects on steroids, in a case of significant height loss, in the presence of back pain, in subjects with prior vertebral fractures and in order to follow the efficacy of therapy. DXA morphometry is free of ionizing radiation, and the utility in diagnosis of moderate and severe fractures in comparable with X-ray, but mild fractures are better assessed by X-ray.
Concluding, spine DXA morphometry should be more widely used in patients with osteoporosis in daily clinical practice.
2-5.03.2016, Florencja, Włochy
Centrum Kongresowe:
Firenze Fiera – Firenze Fiera Congress and Exhibition Center
W programie m.in. 24 sesje plenarne oraz 3 spotkania z ekspertem.
Program dostępny pod adresem www
W ramach projektu Konkursu Under 34 młodzi naukowcy w wieku poniżej 34 roku
mają możliwość wygrać zwolnienie z opłaty kongresowej i/lub zakwaterowanie
na okres trwania spotkania we Florencji.
Warunkiem uczestnictwa jest wiek oraz złożenie abstraktu (maks. dwóch).
Terminy wczesnej rejestracji: I – do 26.10.2015, II – do 18.01.2016
Więcej informacji oraz rejestracja dostępne pod www
W tym roku dobiega końca Dekada Kości i Stawów 2000-2010.
O tym, czego dokonano w tym czasie na świecie i w Polsce w zakresie diagnostyki i leczenia schorzeń narządu ruchu, oraz w jaki sposób idee określone w roku 2000 będą dalej realizowane, przeczytać można w opracowaniu „Postępy z zakresie epidemiologii. stanu profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób ukladu kostno-stawowego w Polsce i na Swiecie w okresie Dekady2000-2010”, pod redakcją dr hab. med. UMK Jacka Kruczyńskiego, Krajowego Koordynatora ds. Dekady Kości i Stawów w Polsce. Zapraszamy do lektury podsumowania minionych dziesięciu lat w zakresie osteoporozy prof. E. Czerwińskiego, pt. Przełom w diagnostyce i współczesne leczenie osteoporozy
.
Na temat Dekady Kości i Stawów 2000-2010 przeczytać można również:
- List Prof. Larsa Lidgrena, Przewodniczącego międzynarodowego komitetu Dekady Kości i Stawów do prof. Jacka Kruczyńskiego dostępny jest tutaj.
– dodatek tematyczny Rzeczpospolitej nr 5/wrzesień 2000 – KOŚCI I STAWY,
w którym przeczytać można m.in. artykuły prof. E. Czerwińskiego, prof. Witolda Tłustochowicza, prof. Zbigniewa Lwa-Starowicza, prof. Piotra Wilanda, dr hab. Krystyny Księżopolskiej-Orłowskiej, dr hab. Piotra Leszczyńskiego, dr hab. Piotra Głuszko, dr Andrzeja Sawickiego, oraz wywiad z koszykarzem Marcinem Goratatem.
X Sympozjum Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
IV Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 23-26 września 1999
Streszczenia opublikowano:
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA PRAC – ABSTRACTS, s46-47.
R10
GĘSTOŚĆ MINERALNA KRĘGOSŁUPA U OSÓB ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI W POMIARACH QCT
Andrzej Urbanik, Agata Brzozowska-Czarnek, Edward Czerwiński, Radosław Kukiełka
Katedra Radiologii Collegium Medicum
Klinika Ortopedii Szpitala Uniwersyteckiego
Ilościowa Tomografia Komputerowa /QCT/ jest współcześnie jedyną metodą nieiwazyjnego pomiaru gęstości mineralnej kości wyrażonego w jednostkach volumentrycznych. Występowanie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa u osób starszych istotnie wpływa na wartość pomiaru BMD wykonywanego metodą DXA uznaną za „złoty standard”. Generowany błąd czyni pomiary gęstości mineralnej (BMD) u tych osób niewiarygodnymi.
Celem pracy było stwierdzenie na ile zmiany zwyrodnieniowe wpływają na pomiar gęstości mineralnej kręgosłupa oznaczonej metodą DXA oraz porównanie wyników do badania ilościowej tomografii komputerowej (QCT).
Materiał i metoda
U 8 pacjentów / 7 kobiet i 1 mężczyzna / -w wieku od 50 do 76 lat- oznaczono BMD w odcinku lędźwiowym kręgosłupa metodą DXA stosując aparat DPX-IQ. Ze względu na stwierdzone w obrazie radiologicznym zmiany zwyrodnieniowe wykonano również oznaczenie BMD (vBMD) przy pomocy aparatu Helicat Flash (Elscint), stosując firmowy program BMA. Badaniem obejmowano kręgi L1 – L5 w płaszczyźnie osiowej. vBMD mierzono w zakresie kości beleczkowej trzonów. Zgodnie z programem, badanie każdego pacjenta uzupełniono pomiarami fantomu dobranego do budowy chorego.
Celem weryfikacji obu aparatów wykonano w różnych odstępach czasowych badania tego samego fantomu (Hologic).
Pomiary fantomu wykazały niski błąd powtarzalności obu metod. Porównano stwierdzone kategorie diagnostyczne rozpoznań osteoporozy wg WHO w badaniach QCT i DXA.
Wyniki
Analiza wskaźników T-score wg pomiarów DXA wykazała u 6 osób wyniki prawidłowe i u 2 osteopenię. Pomiary QCT ujawniły natomiast w tej samej grupie u 6 osób osteoporozę i u 2 osteopenię. Żaden z wyników w tej grupie nie kwalifikował badanej osoby do normy.
Wniosek
Wynik badania wskazuje, że pomiary QCT są szczególnie przydatne w oznaczeniach BMD u chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi.
II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995
Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s16.
PRZEGLĄD LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU OSTEOPOROZY
J. Dziedzic
Krakowski Szpital Reumatologii i Rehabilitacji, Kraków Al. Focha 33
Przedstawiono przegląd leków stosowanych w leczeniu osteoporozy, usystematyzo¬wany według grup w kolejności:
1) Preparaty wapnia
2) Preparaty witaminy D3
3) Preparaty fluoru
4) Preparaty kalcytoniny
5) Bifosfoniany
6) Hormony
7) Preparaty fosforu
8) Leki anaboliczne
9) Diuretyki
10) Inne.
Obok nazwy postaci leków podano również cenę opakowania i rodzaj odpłatności, aby zwrócić uwagę na koszt leczenia, bowiem w większości są to leki pelnoplatne. W przeglądzie umieszczono tylko te leki, które są dopuszczone do obrotu na polskim rynku leków.
Streszczenia:
druk organizatorzy sympozjum – Oddział Krakowski Polskiej Fundacji Osteoporozy i Sekcja Osteoartrologii PTL.
Materiały kongresowe; s31-33.
Andrzej Sawicki
FRAX® – nowe narzędzie w diagnostyce osteoporozy
Informacja dla pacjentów
E. Czerwinski 1,2 , J. Osieleniec 2
1 Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego
2 Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl
Podstawy naukowe utworzenia FRAX®
Niska masa kostna (BMD) będąca dotychczas podstawowym kryterium rozpoznawania osteoporozy okazała się być istotnym, lecz nie jedynym czynnikiem ryzyka złamań, gdyż z jednej strony zachodzi liniowa zależność pomiędzy spadkiem BMD i ryzykiem złamania, a z drugiej 55-70% złamań występuje u osób, u których na podstawie badania densytometrycznego nie rozpoznano osteoporozy [1,2].
Z tego powodu grupa ekspertów WHO pracująca pod przewodnictwem Prof. Kanisa w 2008 r. opublikowała raport dotyczący postępowania w osteoporozie, w którym wyróżniono najistotniejsze kliniczne czynniki ryzyka złamań tj. małą wartość wskaźnika masy ciała (BMI <20 kg/m2), przebyte złamanie niskoenergetyczne, złamanie bkku u rodziców, palenie papierosów, przyjmowanie glikokortykosteroidów, alkoholizm, reumatoidalne zapalenia stawów.[3]
Następnie opracowano algorytm FRAX (WHO Fracture Risk Assessment Tool) udostępniony w internecie (http://www.shef.ac.uk/FRAX/) na podstawie, którego możemy obliczyć ryzyko złamania bliższego końca kości udowej lub innego istotnego złamania osteoporotycznego ciągu kolejnych 10 lat nawet nie znając wyniku badania densytometrycznego, jedynie na podstawie znajomości klinicznych czynników ryzyka złamania i znajomości BMI badanej osoby.
Ręczny kalkulator FRAX®
Obecnie w Polsce stworzone zostało bardzo proste narzędzie będące modyfikacją kalkulatora internetowego, tzw. ręczny kalkulator FRAX, umożliwiające obliczenia (w ciągu 30 sekund) wartości 10 – letniego ryzyka złamania.
Jeżeli posiadamy wynik badania densytometrycznego bkku wybieramy opcję z BMD, jeżeli takiego wyniku nie mamy wybieramy wariant z BMI (kalkulator umożliwia także obliczenie BMI pacjenta). Na tarczy kalkulatora w pierwszej kolejności odnajdujemy przedział wiekowy, następnie tak przesuwamy mniejszą tarczą kalkulatora, aby w górnym okienku ukazał się albo wynik BMI lub wynik T-score, jeżeli obliczamy ryzyko na podstawie BMD.
Następnie wybieramy liczbę klinicznych czynników ryzyka złamania (wymienione są na kalkulatorze) i odczytujemy odpowiedni wynik 10 letniego ryzyka złamania.
Kolorowe diagramy naniesione na tarczach kalkulatora pozwalają nam zakwalifikować osobę, dla której dokonujemy obliczeń do jednej z 3 grup: wysokie ryzyko złamania- wskazane od razu rozpoczęcie leczenia, pośrednie ryzyko złamania – wskazana dalsza diagnostyka (np. wykonanie badania densytometrycznego jeżeli obliczaliśmy FRAX tylko na podstawie BMI), lub niskie ryzyko złamania- bez konieczności leczenia.
Ogólnie osoby z dużym lub pośrednim ryzykiem powinny się zgłosić do swojego lekarza celem weryfikacji rozpoznania i ustalenia dalszego postępowania.