11-13.03.2016, Poznań

Organiztorzy:
– Wydawnictwo Termedia
– Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Patronat Naukowy:
Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej

Przewodniczący Rady Naukowej:
prof dr hab. Jacek Wysocki

Miejsce Kongresu:
Centrum Kongresowe Międzynarodowych Targów Poznańskich,
pawilon 15

Uczestnicy otrzymają punkty edukacyjne.
Wczesna rejestracja na do 16.11.2015 (II termin wczesnej rejestracji – 2.02.2016).

Kontakt z Organizatorem:
Wydawnictwo Termedia
ul. Kleeberga 2
61-615 Poznań
tel./faks +48 61 656 22 00
szkolenia@termedia.pl

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 52-53

L09

MARKERY OBROTU KOSTNEGO W PROGNOZOWANIU RYZYKA ZŁAMAŃ I MONITOROWANIU LECZENIA OSTEOPOROZY

Lorenc R.S., Karczmarewicz E., Kryśkiewicz E.

Zakład Biochemii i Medycyny Doświadczalnej, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa

Biochemiczne markery obrotu kostnego to fragmenty białkowych elementów strukturalnych kości (lub produkty ich degradacji) oraz enzymy i białka uwalniane do krążenia w czasie aktywności metabolicznej komórek kościotworzenia – osteoblastów oraz komórek resorpcji kości – osteoklastów. Markery obrotu kostnego pozwalają na określenie intensywności procesów katabolicznych i anabolicznych przebiegających w kości (procesy kataboliczne obniżają parametry jakościowe oraz ilościowe kości, podczas gdy procesy anaboliczne je poprawiają). Status stężeń markerów jest wynikiem trzech zachodzących procesów metabolicznych tkanki kostnej: zwiększenia lub zmniejszenia ilości jednostek przebudowy (BMU), wydłużenia fazy kościotworzenia bądź resorpcji w BMU oraz indukcji procesów kościotworzenia niezależnych od BMU. Podwyższenie stężeń markerów obrotu kostnego u kobiet po menopauzie jest niezależnym od BMD czynnikiem ryzyka złamań. Kilka dostępnych badań potwierdza tę zależność również u mężczyzn. Identyfikacja pacjentek z podwyższonym metabolicznym obrotem kostnym w okresie po menopauzie następuje w oparciu o algorytm oparty na badaniach populacji polskiej. Pomiar stężenia markerów obrotu kostnego ma także istotne znaczenie dla rozpoznania osteoporozy wtórnej. Pozwala także w krótkim horyzoncie czasowym na ocenę antykatabolicznego efektu leczenia bisfosfonianami, denozumabem i raloxifenem (obniżenie stężeń markerów) oraz anabolicznego efektu terapii PTH (podwyższenie stężeń markerów). Zmiany ich stężeń pod wpływem terapii poprzedzają i korelują z późniejszymi zmianami gęstości mineralnej tkanki kostnej. Dla interpretacji wyników monitorowania leczenia istotne znaczenie odgrywa LSC (najmniejsza znacząca zmiana) wyznaczona dla markerów CTx, OC i P1NP oznaczanych metodą automatyczną w czterech polskich laboratoriach kroskalibrowanych w ramach programów wdrożeniowych Ministerstwa Zdrowia. IOF/IFCC wskazuje na potrzebę opracowania klarownych międzynarodowych standardów oznaczania markerów obrotu kostnego w praktyce klinicznej oraz biorąc pod uwagę aspekty biologiczno-analityczne zaleca stosowanie markera kościotworzenia – P1NP oraz markera resorpcji kostnej – CTx oznaczanych w surowicy krwi.

L09

BONE TURNOVER MARKERS IN THE PREDICTION OF THE FRACTURE RISK AND MONITORING OF OSTEOPOROSIS THERAPY

Lorenc R.S., Karczmarewicz E., Kryśkiewicz E.

Department of Biochemistry and Experimental Medicine, The Children’s Memorial Health Institute, Warsaw

Biochemical bone turnover markers (BTMs) are the structural proteins of bone matrix (or the products of their degradation) and enzymes releasing into the circulation during metabolic activity of osteoblasts (the bone-forming cells) and osteoclasts (the bone-resorbing cells). Biochemical markers of bone turnover reflect the overall rate of catabolic and anabolic processes in the skeleton. The catabolic processes deteriorate the parameters of bone tissue quality and mass, when the anabolic processes improve them. BTMs status is the effect of three metabolic processes in the skeleton: increases or decreases bone multicellular units (BMUs) numbers, extended phases of bone formation or resorption, or initiated of bone formation processes independently of BMUs. The increase in bone turnover markers concentrations in postmenopausal women is independent of BMD the fracture risk factor. A few available studies confirm this also in men. In diagnostic approach increased BTMs can help to identify postmenopausal women endangered with fractures. BTMs could also be used for selection individuals for further assessment of secondary osteoporosis. On the same, measurement of BTMs levels before and after treatment allows the evaluation of effectiveness of antiresorptive therapy with the use of bisphosphonates, denosumab or raloxifen (the decrement in BTMs values) and anabolic therapy with PTH (the increment in BTMs values) what is later on followed by densitometric changes. According to GLP the data are evaluated with the use of the least significant change (LSC) calculated in Poland for serum OC, P1NP and CTx with use of Ministry of Health implementation programme. IOF and IFCC recommend that a bone formation marker – P1NP and bone resorption marker – CTx measured in serum should be used as reference analytes for bone turnover markers in clinical practice. The IOF-IFCC Bone Marker Standards Working Group considers that the international reference standards for BTMs should be established.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 47-48

L09

LONG-TERM TREATMENT OF OSTEOPOROSIS WITH DENOSUMAB

Papapoulos S.

Department of Endocrinology & Metabolic Diseases, Leiden University Medical Center, The Netherlands

Keywords: denosumab, FREEDOM, fractures, RANKL

         Animal and, more recently, human genetics have revealed the critical role of RANKL in the regulation of bone resorption leading to the development of the specific inhibitor of RANKL, denosumab (DMab), for the management of skeletal disorders. DMab, a fully human antibody to RANKL, was shown in pharmacokinetic/dynamic studies to persist in the circulation following a single sc injection and to rapidly, efficiently and reversibly decrease bone resorption.

In the pivotal study of DMab in osteoporosis (FREEDOM) 7868 women aged 60-90 years were randomized to receive sc DMab 60 mg or placebo every 6 months for 3 years together with calcium and vitamin D. Compared with placebo, DMab decreased the incidence of new vertebral fractures by 68%, of hip fractures by 40% and of nonvertebral fractures by 20%. The frequency and severity of adverse events was similar between DMab and placebo-treated patients. Preplanned and post-hoc analyses showed, in addition, consistent effects in women with increased fracture risk (e.g in women ≥75 yrs DMab reduced the risk of hip fractures by 62%). The study has been extended to evaluate the long-term safety and efficacy of DMab for up to 10 years. During the extension, each woman is scheduled to receive 60 mg DMAb every 6 months and supplemental calcium and vitamin D daily. Results for women who participated in the first 3 years of the extension, representing up to 6 years of DMAb exposure, are now available. Women from the FREEDOM placebo group received 3 years of DMAb (cross-over group) and women from the FREEDOM DMAb group received 3 more years of DMAb for a total of 6 years (long-term group). Of the 5928 women eligible for the extension, 4550 (77%) enrolled (N=2207 cross-over; N=2343 long-term). During the first 3 years of the extension, the cross-over group had significant gains in BMD of the lumbar spine and total hip, and further significant increases in BMD occurred over 6 years in the long-term group. Serum CTX was rapidly and similarly reduced after the 1^st (cross-over) or 7^th (long-term) DMAb dose with the characteristic attenuation observed at the end of the dosing period. In the extension, for the cross-over group, incidences of new vertebral (2.8%) and nonvertebral (5.6%) fractures were similar to the FREEDOM DMAb group. In the long-term group, fracture incidences remained low (3.5% for new vertebral and 3.8% for nonvertebral fractures). Thus, DMAb treatment for 3 years in the cross-over group reproduced FREEDOM efficacy observations while DMAb treatment for 6 years (long-term group) maintained reduced bone turnover, continued to significantly increase BMD, and maintained the low incidence of fractures. Furthermore, the incidence of fractures in the higher-risk group (≥75 years) during years 4-6 was similar to what was originally observed in years 1-3 in women ≥75 years treated with DMAb. Despite advanced age, adverse events (AEs) and serious AEs in the higher-risk group in the extension were similar to the higher-risk group from FREEDOM and these events did not increase over time with DMAb treatment.

L09

Denosumab w długoterminowym leczeniu osteoporozy

Papapoulos S.

Department of Endocrinology & Metabolic Diseases, Leiden University Medical Center, The Netherlands

Słowa kluczowe: denosumab, FREEDOM, złamania, RANKL

            Genetyka zwierząt, a ostatnio człowieka, wykazała kluczową rolę RANKL w regulacji resorpcji kości, co doprowadziło do rozwoju specyficznego inhibitora RANKL, denosumabu (DMab), mającego na celu leczenie chorób kości. DMab, w pełni ludzkie przeciwciało RANKL, jak wykazały badania dynamiki farmakokinetycznej, utrzymuje się w obiegu po jednorazowej iniekcji podskórnej oraz szybko, efektywnie i odwracalnie zmniejsza resorpcję kości.

W 3-letnim pilotażowym badaniu nad leczeniem osteoporozy Denosumabem (FREEDOM) 7868 kobiet w wieku 60-90 lat zostało losowo przydzielonych do otrzymywanie co pół roku podskórnie leku badanego w dawce 60 mg lub placebo wraz z wapniem i witaminą D. W porównaniu z placebo, DMab zmniejszał częstość występowania nowych złamań kręgów o 68%, złamań szyjki kości udowej o 40%, a złamań pozakręgowych o 20%. Częstość występowania i nasilenie działań niepożądanych była podobna w obu grupach pacjentów. Analizy zaplanowane z wyprzedzeniem, jak i analizy post-hoc wykazały również trwałe efekty u kobiet ze zwiększonym ryzykiem złamań (np. u kobiet ≥75 lat DMab zmniejszył ryzyko złamań szyjki kości udowej o 62%).

Badanie zostało przedłużone w celu oceny długoterminowego bezpieczeństwa i skuteczności DMab w okresie do 10 lat. W przedłużeniu badania każda pacjentka ma co pół roku otrzymać 60 mg DMab wraz z dobową suplementacją wapnia i witaminy D na dobę. Są już dostępne wyniki po 3 latach przedłużenia, co stanowi nawet 6 lat leczenia Denosumabem. Kobiety z grupy placebo otrzymywały Denosumab 3 lata (grupa cross-over), natomiast pacjentki z grupy leczonej lekiem badanym otrzymywały go 3 kolejne lata, czyli w sumie 6 lat (grupy długoterminowe). Spośród 5928 kobiet kwalifikujących się do przedłużenia, 4550 (77%) zostało włączonych do badania (N=2207 cross-over, N=2343 długoterminowe). W ciągu pierwszych 3 lat od rozpoczęcia przedłużenia, grupa cross-over miała znaczący wzrost BMD w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i kości biodrowej, natomiast w grupie długoterminowej wykazano znaczący wzrost BMD będący rezultatem 6. lat terapii. Serum CTX było szybko i analogicznie zmniejszone po 1 (cross-over) lub 7 (długoterminowe) dawce DMab z charakterystycznym osłabieniem obserwowanym pod koniec okresu dawkowania. W przedłużeniu w grupie cross-over, częstość występowania nowych złamań kręgowych (2,8%) i pozakręgowych (5,6%) było podobne do grupy długoterminowej. W grupie długoterminowego częstość występowania złamań pozostała niska (3,5% dla nowych złamań kręgowych i 3,8% dla złamań pozakręgowych). Tak więc leczenie Denosumabem przez 3 lata w grupie cross-over powieliło zaobserwowaną w badaniu FREEDOM skuteczność, a terapia 6-letnia (grupa długoterminowa) wykazała obniżony obrót kostny, nieprzerwanie znaczące zwiększenie BMD i utrzymanie niskiej częstości występowania złamań. Ponadto, częstość występowania złamań w grupie podwyższonego ryzyka (≥75 lat) w 4-6 roku leczenia była podobna do tego, co pierwotnie obserwowane w roku 1-3 u kobiet ≥75 lat leczonych Denosumabem. Mimo zaawansowanego wieku zdarzenia niepożądane (AE) i poważne AE w grupie podwyższonego ryzyka w przedłużeniu były podobne do grupy podwyższonego ryzyka w badaniu FREEDOM, a ilość zdarzeń nie zwiększyła się w czasie leczenia Denosumabem.

Już dziś zapraszamy do uczestnictwa w drugim kongresie FFN który odbędzie się w 29-31.08.2013 w Berlinie.

Z przyjemnością przedstawiamy nową inicjatywę, angażującą ludzi różnych profesji medycznych (lekarzy, pielęgniarki, fizjoterapeutów) skupionych na jednym celu – walce z osteoporozą i złamaniami niskoenergetycznymi.

Zachęcamy do zapoznania się z listem prezydenta FFN Prof. David’em Marsh’em w załączniku.

Celami incjatywy są:
– dążenie do rozpowszechniania na całym świecie najlepszych wielodyscyplinarnych praktyk w zakresie zapobiegania i zarządzania złamaniami oteoportycznymi

– wspieranie badań mających na celu opracowanie lepszych sposobów leczenia osteoporozy, sarkopenii i złamań

– wymuszenie zmiany polityki, która podniesie znaczenie złamań osteoportycznych w programach zdrowotnych poszczególnych krajów

Więcej informacji na stronie www

Zachęcamy jednocześnie do wzięcia udziału w I Światowym Kongresie FFN który odbędzie się w Berlinie
w dniach 6-8 września 2012 roku (rejestracja możliwa od stycznia 2012)

X Sympozjum Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
IV Krakowskie Sympozjum Osteoporozy

Streszczenia opublikowano:
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA PRAC – ABSTRACTS, s52-54.

R13
ILOŚCIOWE BADANIE ULTRADŹWIĘKOWE W OSTEOPOROZIE

CC Glüer, R. Barkmann,
Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Germany

Ilościowe badanie ultradźwiękowe stanowi obecnie ważne narzędzie w ocenie układu kostnego w osteoporozie. Zastosowanie fali mechanicznej jest techniką z wyboru w ocenie mechanicznych właściwości takich jak elastyczność czy wytrzymałość kości. Zwykle oceniane są dwa parametry, BUA i SOS. Badania prospektywne wykazały możliwość przewidywania występowania złamań osteoporotycznych na podstawie obu tych parametrów mierzonych na pięcie.
Innych parametrem będącym kombinacją powyższych jest zależna od amplitudy prędkość rozchodzenia się ultradźwięków. Ten parametr jest mierzony na paliczkach palców. W niewielkiej grupie badanych przedstawiono zdolność przewidywania złamań kości. Poza tymi dwoma miejscami pomiaru wprowadza się inne miejsca pomiaru oraz systemy pomiarów ultradźwiękowych w wielu różnych miejscach.
Liczne badania wykazały również, że urządzenia ultradźwiękowe mogą być zastosowane także do monitorowania zmian podczas leczenia w grupach pacjentów. Tym niemniej obecnie nie ma możliwości monitorowania leczenia pojedynczego pacjenta. Wskazany jest dalszy rozwój techniczny aparatury. Niepewne jest również jak stosować badania ultradźwiękowe w diagnostyce osteoporozy. Wykazano, że kryterium WHO, tj gęstość mineralna kości poniżej -2.5 odchylenia standardowego poniżej średniej dla młodych dorosłych nie może być bezpośrednio przeniesiona na urządzenia ultradźwiękowe. Różnice w obniżaniu wartości parametrów z wiekiem przeczą prostemu zastosowaniu kryterium -2.5. Tym niemniej należy podkreślić, iż silna zależność oceny ultradźwiękowej z ryzykiem złamania może być użyteczna w podejmowaniu decyzji co do leczenia u niektórych pacjentów. Tym niemniej wymaga to złożonej oceny innych czynników ryzyka u pacjenta, wywiadu rodzinnego, stosowanych leków oraz badania klinicznego. Również konieczne są szkolenia operatorów i prowadzenie ścisłej kontroli jakości pomiarów. Jeśli stosuje się wszystkie te zalecenia, to ilościowe badanie ultradźwiękowe może odgrywać istotną i korzystną rolę w ocenie osteoporozy.

R13
QUANTITATIVE ULTRASOUND ASSESSMENT OF OSTEOPOROSIS

CC Glüer, R. Barkmann,
Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Germany

Quantitative Ultrasound (QUS) techniques represent a powerful tool for the assessment of skeletal status in osteoporosis. As mechanical wave it is the natural choice for the assessment of mechanical properties such as elasticity and bone strength. Two parameters are typically assessed: Broadband Ultrasound Attenuation (BUA) and Speed of Sound (SOS). Both parameters are being measured at the calcaneus and in prospective studies they both have been demonstrated to predict osteoporotic fracture incidence. Another parameter that combines attenuation and velocity aspects is Amplitude Dependent Speed of Sound (AD-SOS). This parameter is measured at the finger phalanges. Again prospective fracture prediction has been demonstrated in a small subject group. Beyond these two measurements sites other measurement modes and locations can be assessed and multi-site measurement systems have been introduced.

A number of studies have also shown that QUS devices can be used to monitor changes due to treatment in groups of patients. However, currently no recommendation for monitoring individual patients can be made. Further improvements of device performance are required. Uncertainty today also exists how to use QUS devices for the diagnosis of osteoporosis. It has been demonstrated that the WHO criteria, i.e. a bone mineral density below -2.5 standard deviations below young normal cannot simply be extended to ultrasound approaches. Differences in the age-related decline prohibit the generic use of the 2.5 SD criterion. However, one should emphasize that the strong performance with regard to risk assessment can be sufficient for therapy decisions in some cases. However, this requires a comprehensive assessment of the patient’s other risk factors, family history, medical history, and a physical examination. Also comprehensive operator training and regularly performed quality assurance measures are mandatory. If all these requirements are met QUS approaches can play an important beneficial role in the assessment of osteoporosis.

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s20.

KLINIKA OSTEOPOROZY
K. Hoszowski
II Oddział Wewnętrzny Szpitala Kolejowego w Warszawie
ul. Brzeska 12,03-737 Warszawa

Osteoporoza (OP) jest schorzeniem które prezentuje heterogenną grupę objawów klinicznych w których kluczową przyczynową rolę odgrywa zmniejszona ilość masy kostnej o prawidłowym składzie, ale zaburzonej mikroarchitekturze.

OP staje się dopiero istotna klinicznie w momencie kiedy dochodzi do ziamań kości pod wpływem niewielkiego urazu lub nawet bez niego. Wystąpienie złamań osteopo-rotycznych poprzedzone jest długim bezobjawowym okresem utraty masy kostnej, dlatego OP nazywa się cichym złodziejem kości. Osoby obojga płci tracą masę kostną z upływem wieku, jednak kobiety ze względu na przyspieszoną utratę kości po menopauzie przedstawiają sobą duży problem terapeutyczny. Najwcześniej bo już pomiędzy 50-60 rokiem życia występują złamania przedramienia. Ten typ złamania pojawia się ok 7 krotnie częściej u kobiet. Złamania trzonów kręgów dotyczą odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa i pojawiają się w 10-15 lat po menopauzie. Bezobjawowy przebieg tych ztaman jest bardzo częsty i sięga 80%. Tylko 10-20% chorych jest hospitalizowanych z powodu objawów bólowych. Ostre objawy bólowe ustępują w ciągu kilku tygodni w wyniku lub nawet bez terapii przeciwbólowej, Kyfoza i utrata wzrostu pojawiają się na przestrzeni kilkunastu lat. Złamania części proksy-malnej kości udowej pojawiają sie znacznie później zwykle powyżej 70 roku życia i niosą ze sobą 8-10% śmiertelność szpitalną i ok 20% śmiertelność w ciągu 1 roku po złamaniu. U osób po 80 roku życia powrót do sprawności fizycznej z przed okresu złamania wynosi tylko ok 50%.

Diagnostyka OP pierwotnej polega na wykluczeniu wszystkich możliwych wtórnych przyczyn tego schorzenia apowodowanych przez różne endokrynopatie, niektóre leki, pewne schorzenia nowotworowe, którym towarzyszy uogólniona utrata masy kostnej. W diagnostyce klinicznej OP oprócz wywiadu chorobowego, badania fizykalnego i badań laboratoryjnych dokonuje się badań radiologicznych kości oraz badania densytometrycznego przy pomocy którego można stwierdzić obecność osteopenii czyli niskiej wartości gęstości masy kostnej.

E. Czerwinski ^1,2, J. Osieleniec ², A. Kumorek ²

¹ Departament of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, www.kcm.pl

Scientific grounds for the development of FRAX®

The diagnosis of osteoporosis acc. to WHO definition as of 1993 is based on the measurement of bone mineral density (BMD). The critical threshold for therapeutic and diagnostic decision is the value of T-score =< -2.5. Unfortunately, as recent investigations suggest, 55-70% of fractures occur in persons, who do not fulfill the densitometric criteria of the diagnosis of osteoporosis.

As a result a number of meta-analyses have been conducted in the last few years in order to identify clinical risk factors, which can be used with or without BMD, to identify persons at risk of fracture. In 2008 a group of WHO experts led by Prof. J.A. Kanis published a report on the treatment of osteoporosis, enumerating the most significant fracture risk factors. They include: small value of body mass index (BMI <20 kg/m2), history of low energy fractures, proximal femur fractures in parents, smoking, therapy with glicocorticosteroids, alcoholism, rheumatoid arthritis.

Next an algorithm was developed, which connects the influence of clinical fracture risk factors with and without BMD, and published in the Internet (www.shef.ac.uk/FRAX/) in the form of the FRAX® calculator (WHO Fracture Risk Assessment Tool). With the use of FRAX®  calculator one can assess the fracture risk of proximal femur, or the risk of any significant osteoporotic fracture in the next 10 years, with the BMD result or based only on patient’s history and BMI, and the results obtained are comparable. The risk can be calculated directly on the above mentioned Internet page, using the electronic calculator, or indirectly – taken from tables addressed to individual countries.

Unfortunately so far no FRAX® model was developed for Poland, but data for the English population can be used for calculation.

Hand-held FRAX® calculator

Taking into account the realities of basic healthcare in Poland, where visit time per one patient is very limited, and the calculation of fracture risk using the FRAX® calculator published in the Internet is time consuming or simply impossible, a very simple tool, the so called hand-held FRAX® calculator, was created in cooperation with J.A.Kanis (WHO), which is a modification of the Internet calculator.

The hand-held FRAX® calculator contains all data necessary to calculate 10-year absolute fracture risk, and the result is obtained in less than a minute. If the result of DXA examination of femoral neck is available, option with BMD should be selected, if there is no such result – option with BMI (the calculator can also be used to calculate patient’s BMI).

In the first place patient’s age range should be selected on the disc of the calculator, next the smaller disc should be rotated so that patient’s BMI or T-score result, if the risk is calculated based on BMD, appears in the upper window. Next the number of clinical risk factors should be selected (listed on the calculator), determined on the basis of the interview, and the 10-year fracture risk can be read.

Coloured diagrammes on the discs of the calculator allow to qualify patent into one of 3 groups: high fracture risk – patent needs immediate treatment, medium fracture risk – densitometric examination is suggested (if FRAX® was calculated only on the basis of BMI), or low fracture risk – the patient requires no treatment or further diagnosis.

The calculator is a relatively simple tool which allows to quickly assess fracture risk; it may be a useful tool for family doctors who assess fracture risk, especially in case of limited access to densitometry.

10-year fracture risk calculated in this way appears to be the optimal solution for the identification of threshold for therapeutic treatment in accordance with current knowledge. Consent of International Osteoporosis Foundation has been obtained to distribute the FRAX® clock on the territory of Poland (P. McKenney). More information on: www.osteoporoza.pl. 

 Link to the instructional video availible here.

1. World Health Organization: Assessment of fracture risk and its application to screening for postmenopausal osteoporosis. Technical Report Series 843, Geneva 1994] 

2. Siris ES, Chen YT, Abbott TA et al.: Bone mineral density thresholds for pharmacological intervention to prevent fractures. Arch Intern Med. 2004 May 24;164(10):1108-12.

3. Kanis JA.: Diagnosis of osteoporosis and assessment of fracture risk. Lancet (2002) 359: 1929-1936 2003.

4. Kanis J.A; Word Health Organisation Scientific Group: Assessment of osteoporosis at primary  health-care level. Technical Report. WHO Collaborating Centre, University od Sheffield, UK, 2008.

5. Kanis J. A.,  Burlet  N., Cooper C. et al. on behalf of the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO). European guidance for the diagnosis and management of osteoporosis in postmenopausal women. Osteoporos Int (2008) 19:399–428

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s98-99.

L07
WYSTĘPOWANIE ZŁAMAŃ KOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY LECZONYCH ELIMINACYJNĄ DIETĄ BEZMLECZNĄ

Konstantynowicz J.1,5, Nguyen T.V.4, Kaczmarski M.2, Jamiołkowski J.3, Piotrowska-Jastrzębska J.1, Seeman E.5

1 Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży Akademii Medycznej w Białymstoku, Dziecięcy Szpital Kliniczny, ul. Waszyngtona 17, 15-274 Białystok
2 III Klinika Chorób Dzieci AM
3 Zakład Zdrowia Publicznego AM w Białymstoku
4 Bone and Mineral Research Program, Garvan Institute, Darlinghurst, New South Wales, Australia
5 Department of Endocrinology, Austin Health, University of Melbourne, Victoria, Australia

Słowa kluczowe: alergia na mleko krowie, dieta bezmleczna, dzieci, gęstość mineralna kości (BMD), młodzież, złamania

Wstęp
Niskie spożycie mleka i produktów mlecznych jest postrzegane jako czynnik ryzyka niskiej gęstości mineralnej kości (BMD), osteoporozy i złamań u osób dorosłych i w okresie wzrastania. Zbadano związek między spożyciem wapnia poniżej zalecanych norm, występowaniem złamań i BMD u dzieci i młodzieży leczonych dietą bezmleczną z powodu alergii na mleko krowie stanowiącej potencjalny model biologiczny niskiej podaży wapnia w diecie.
Materiał i metody
W przekrojowym badaniu oceniono występowanie złamań kości, cechy antropometryczne, składowe ciała i BMD z użyciem densytometrii (DXA) w zakresie całego ciała i kręgów
L2-L4 u 230 osób (144 chłopców, 86 dziewcząt) w wieku 2,5 – 20 lat z udokumentowaną klinicznie i laboratoryjnie nadwrażliwością na białka mleka krowiego, alergią pokarmową lub nietolerancją laktozy. Leczenie dietą bezmleczną trwało 2,5 – 14 (mediana 3,6 lat). Wyniki porównano z grupą kontrolną 745 dzieci i młodzieży bez alergii pokarmowej (422 chłopców, 323 dziewczęta) spożywających > 2 dania mleczne dziennie. Wszystkie osoby otrzymywały minimum 400 j. witaminy D w pierwszym roku życia jako obowiązującą formę profilaktyki krzywicy. Kwestionariusz żywieniowy zastosowano do oceny dziennego spożycia wapnia w podgrupie dzieci z alergią na mleko.
Wyniki
Dzienne spożycie wapnia u osób na diecie bezmlecznej wynosiło 388 ± 118 mg (240 – 770 mg). Udokumentowane radiologicznie złamania stwierdzono u 23 z 230 dzieci z alergią na mleko krowie (10%) i 68 z 745 dzieci zdrowych (9,1%). Lokalizacja złamań obejmowała: nadgarstek, przedramię, podudzie, kość ramienną, łokieć, obojczyk i trzon k. udowej. Większy odsetek dziewcząt leczonych dietą eliminacyjną (11.6%) niż żywionych normalnie (7,4%) miał złamania [Odds Ratio: 3.01, 95% przedział ufności (CI): 1,14 – 7,95; p = 0,03], jednak, na podstawie analizy wieloczynnikowej, dieta bezmleczna wyjaśniała tylko poniżej 1% różnicy w występowaniu złamań. Wśród chłopców nie stwierdzono większej ilości złamań u leczonych dietą bezmleczną (9%) w porównaniu z grupą kontrolną (10,4%). Mimo niewielkich różnic w parametrach antropometrycznych oraz składowych ciała, nie stwierdzono istotnych różnic BMD między dziećmi z alergią leczonymi dietą bezmleczną i żywionymi normalnie.
Wnioski
Alergia na mleko krowie w okresie rozwoju nie ma związku z deficytem masy kostnej. Niskie spożycie mleka i produktów mlecznych (w konsekwencji niższa podaż wapnia) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem złamań u dziewcząt w pierwszych dwóch dekadach życia. Może to wynikać zarówno z niedoborów wapnia w diecie, jak i deficytów innych składników pokarmowych zawartych w mleku. Jednakże niskie spożycie mleka jest w niewielkim stopniu odpowiedzialne za obciążenie złamaniami w populacji okresu rozwojowego.

L07
A MILK-FREE DIET IS NOT ASSOCIATED WITH THE HIGH PREVALENCE OF FRACTURES IN CHILDHOOD

Konstantynowicz J.1,5, Nguyen T.V.4, Kaczmarski M.2, Jamiolkowski J.3, Piotrowska-Jastrzebska J.1, Seeman E.5

1 Department of Pediatrics and Auxology
2 Third Department of Pediatrics AM
3 Department of Public Health and Biostatistics, Medical University of Bialystok, Waszyngtona 17, 15274 Bialystok, Poland
4 Bone and Mineral Research Program, Garvan Institute, Darlinghurst, NSW, Australia
5 Department of Endocrinology, Austin Health, University of Melbourne, Australia

Key words: adolescents, bone mineral density, calcium intake, children, cow’s milk, allergy, fractures, milk-free diet

Background
A low calcium intake and low milk consumption during growth are regarded as risk factors for low bone mineral density (BMD) and are thought to increase bone fragility during growth and in adulthood. However, published data are inconsistent. We examined the association between intakes of calcium below the reference dietary intakes (RDI), fractures and BMD in children and adolescents treated with milk-free diet due to cow’s milk allergy (CMA) as a model of calcium ‘deficiency’.
Methods
In this cross-sectional study, fracture prevalence, anthropometry weight, height, BMI), body composition and bone mineral density (total and spine BMD), measured using dual energy x-ray absorptiometry (DXA), were studied in 230 Caucasian subjects (144 boys and 86 girls) aged 2 – 20 yr with CMA. The diagnosis of CMA was based on symptoms and laboratory results including skin prick tests and double-blind placebo-controlled food challenge. Mean duration of a milk-free diet was: 3.6 years; range 2.5 – 14 yr). Their results were compared to 745 controls (422 boys, 323 girls) consuming a customary milk intake (more than 2 servings a day). Multiple and logistic regression analyses were used to assess trait associations.
Results
The estimated daily calcium intake in subjects on milk-free diet was 388 ± 118 mg (mean ± SD; range: 240 – 770 mg; over 95% of these subjects had an intake below 500 mg daily) and was below Polish RDI. Fractures documented by X-ray examination occurred in 23 of 230 subjects with CMA (10%) and 68 of 745 controls (9.1%) (NS). The fracture sites included wrist, forearm, tibia, humerus, fibula, ankle, clavicle and femoral shaft. In the females, a greater proportion of subjects with milk-free diet (11.6%) than controls (7.4%) had fractures [Odds Ratio: 3.01, 95% confidence intervals (CI): 1.14 – 7.95; p = 0.03] but the milk free diet accounted for less than 1% of difference in fracture prevalence. In males, fractures were no more common in children with CMA (9%) than controls (10.4%). BMD was not reduced in subjects given a milk-free diet compared to those with normal consumption of milk and dairy products.
Conclusion
Cow’s milk allergy during growth is not associated with deficits in bone mass. Fractures in childhood and adolescence are common. A low milk intake, and by inference, a calcium intake under the RDI, contributes to increased fracture risk, at least in girls. Whether this is resulted of the illness, low calcium intake or a deficit in other milk nutrients, is not clear. However, little of the population burden of fractures in childhood and adolescence seems attributable to a low milk intake.

World Congress of Osteoprosis IOF, Rio de Janeiro 14-18.05.2004 (CZ. 4)

Rizedronian buduje kość, redukuje złamania u mężczyzn

OC43. Therapeutic efficacy of Risedronate in men with primary and secondary osteoporosis: One year result in 316 patients

Ringe JD (1), Dorst A (1), Faber H (1), Moeller G (2), Salem M (1), Grauer A (3);

1. Medizinische Klinik IV, Klinikum Leverkusen, Teaching Hospital University of Cologne, D-51375 Leverkusen, Germany,
2. Procter & Gamble Pharmaceuticals Germany GmbH, D-64331 Weiterstadt, Germany,
3. Procter & Gamble Pharmaceuticals, Mason, OH, USA

Inne badanie prezentowane na Światowym Kongresie Osteoporozy IOF w Rio de Janeiro

ukazuje korzyści ze stosowania przez mężczyzn leków na osteoporozę, które są powszechnie stosowane wyłącznie u kobiet.

Alendronian jest obecnie jedynym bisfosfonianem stosowanym w leczeniu osteoporozy u mężczyzn, prawdopodobnie dołączy do niego inny bisfosfonian- rizedronian.

Naukowcy z Niemiec pod kierownictwem Dr.Johanna D. Ringe z University of Cologne `s Teaching Hospital w Leverkusen porównywali efekty stosowania rizedronianu i Vit.D z wapniem z grupą kontrolną stosującą tylko wapń i Vit.D.[streszczenie OC 43]

Badanie objęło 318 mężczyzn z osteoporozą, wśród nich także tych, którzy przebyli złamania kręgów.

Ringe donosi o istotnych korzyściach w grupie stosującej rizedronian po upływie roku.

Gęstość mineralna kości znacząco rosła w kręgosłupie i szyjce kości udowej, podobnie jak to obserwowano w leczeniu rizedronianem kobiet z osteoporozą w wieku pomenopauzalnym.

Ponadto naukowcy zauważyli, że tylko 5% z grupy mężczyzn leczonych rizedronianem miało świeże złamania kręgów w porównaniu do 12,7% w grupie kontrolnej.

„Na podstawie tego badania stwierdzamy, że rizedronian jest równie skuteczny u mężczyzn”, powiedział Ringe.

MEDICINA SPORTIVA Vol. 4 (Suppl. 1): S91 – S97, 2000

Osteoporoza u dzieci
(Osteoporosis in children)

EWA GÓRECKA1, CECYLIA ZYCH-LITWIN2, PIOTR GŁUSZKO3

1SP ZOZ Krowodrza Kraków,
2Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. Św. Ludwika, Kraków,
3Zakład Reumatologii i Balneologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

STRESZCZENIE

Osteoporoza u dzieci jest nadal problemem niedocenianym, mimo że konsekwencje zaburzeń mineralizacji kośćca w okresie wzrostu zwiększają ryzyko wystąpienia tej choroby w wieku dojrzałym. Wciąż brakuje długofalowych obserwacji i badań klinicznych dotyczących obrazu klinicznego osteoporozy i potwierdzających skuteczność stosowanego leczenia. W artykułach omawiano najważniejsze problemy związane z osteoporozą u dzieci, zwracając szczególną uwagę na czynniki ryzyka, objawy kliniczne, diagnostykę i leczenie. W wieku dziecięcym bardzo rzadko występuje idiopatyczna osteoporoza młodzieńcza. Coraz częściej jednak spotykamy się u dzieci z osteoporozą wtórną w przebiegu schorzeń przewlekłych, która jest konsekwencją zarówno tych schorzeń jak i postępowania terapeutycznego. Autorzy podkreślają ogromne znaczenie profilaktyki (odpowiednia podaż wapnia i witaminy D₃, ćwiczenia fizyczne).

Słowa kluczowe: Idiopatyczna osteoporoza młodzieńcza, osteoporoza wtórna u dzieci, choroby wrodzone, wapń i witamina D₃, ćwiczenia fizyczne

ABSTRACT

Osteoporosis in children has been neglected for a long time. However increased interest in this problem was observed recently. It is caused by the fact that abnormal mineralization of the growing skeleton can result in lower values of bone mineral density in adults. Up to now, long-term studies and clinical investigations (regarding both the diagnostic approach and effectiveness of applied treatment) are lacking. Therefor, we discuss main issues connected with child osteoporosis; risk factors, clinical symptoms, current diagnostic procedure and therapy. Idiopathic juvenile osteoporosis is rare and specific for childhood. Secondary osteoporosis is encountered much more often due to various factors like chronic gastrointestinal disorders or applied medication. We emphasize particular importance of prophylactics i.e. proper diet and physical activity.

Key words: idiopathic juvenile osteoporosis, secondary osteoporosis in children, inherited disorders, calcium and vitamin D₃, physical activity

Streszczenia IV Ogólnopolskiego Sympozjum Chorób Metabolicznych Tkanki Kostnej PTOiTr, Jurata 3-5.09.04

Jacek Szpunar, Tadeusz S. Gaździk, Marek Kaleta, Marek Bożek
Katedra i Oddział Kliniczny Ortopedii Ś. A. M. w Sosnowcu
Kierownik : Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Szymon Gaździk

Celem pracy jest ocena powtarzalności pomiarów gęstości tkanki kostnej wokół panewek i trzpieni u pacjentów po protezoplastyce stawów biodrowych.

Grupa badana została podzielona na 5 podgrup w zależności od rodzaju implantowanej protezy stawu biodrowego.

Wykonano podwójne badanie DEXA u 25 pacjentek, po 5 z każdej badanej podgrupy,

w 14 dobie po endoprotezoplastyce.

Panewkę analizowano w 3 opracowanych przez autorów strefach ROI (A, B, C), trzpień w strefach Gruena (1 – 7).

Korzystając ze wzoru na średni współczynnik zmienności, uzyskano powtarzalność pomiarów wahającą się od 2,4% w strefie 4 Gruena do 11,3% w strefie B wokół panewki.

Terapia 2/2005. Osteoporoza.

Prof. dr hab. med. Stanisław Czekalski

Artykuł w załaczniku

Julian Dutka1, Paweł Sosin1,2, Mariusz Urban1.
1Oddział Chirurgii Ortopedyczno-Urazowej Szpitala Specjalistycznego im. St. Żeromskiego 31-913 Kraków, os.Na Skarpie 66 2Instytut Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego im.B.Czecha 31-571 Kraków, al.Jana Pawła II 78

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W26

Retrospektywnej ocenie poddano wyniki realloplastyk całkowitych biodrawykonanych w latach 1991-1999 w tutejszym Oddziale u 60 chorych. Średnia wieku dla 45 kobiet wynosiła 68,4 lat, dla 15 mężczyzn wynosiła 70,9 lat. Badaniem objęto 90 realloplastyk biodra wykonanych z użyciem 87 endoprotezy cementowych (Weller, Charnley, Ultima-Straight, Centrament, Müller) i 3 bezcementowych (SKT, Alloclassic). W 40 przypadkach wskazaniem do operacji było aseptyczne obluzowanie obu elementów endoprotezy, w 18 aseptyczne obluzowanie wyłącznie panewki, w 2 zwichnięcie endoprotezy, w 1 septyczne obluzowanie endoprotezy. Czas obserwacji wahał się od 3 do 120 miesięcy (średnio 2 lata i 3 miesięcy). Plastykę kostną panewki i/lub trzonu kości udowej wykonano w 58 przypadkach z zastosowaniem allogenych przeszczepów kości mrożonej. W 5 przypadkach zastosowano dodatkowe implanty w postać siatek, pętli drucianych i śrub. Oceny klinicznej dokonano wg skali HHS (Harris Hip Score), a radiologicznej dokonano w oparciu o kryteria podane prez wspólny komitet The Hip Society, SICOT i AAOS. Klasyfikacji ubytków podłoża kostnego dokonano w opraciu o kryteria podane przez Paprovsky’ego. .
W analizowanym materiale stwierdzono 81,2% wyników bardzo dobrych i dobrych, oraz 18,8% dostatecznych i złych. Uzyskane wyniki są gorsze od tych uzyskiwanych w przypadku pierwotnych alloplastyk calkowitych stawu biodrowego. Warunkiem uzyskania zadawalających wyników realloplastyki stawu biodrowego są: 1/przeszkolony i doświadczony zespół chirurgiczno-anastezjologiczny, 2/ posiadanie specjalnego instrimentarium rewizyjnego, 3/dostępność odpowiedniej ilości i jakości przeszczepów kostnych 4/zgromadzenie odpowiedniej ilości krwi autologicznej i preparatów krwiopochodnych.