Streszczenia IV Ogólnopolskiego Sympozjum Chorób Metabolicznych Tkanki Kostnej PTOiTr, Jurata 3-5.09.04

Jacek Szpunar, Tadeusz S. Gaździk, Marek Kaleta, Marek Bożek
Katedra i Oddział Kliniczny Ortopedii Ś. A. M. w Sosnowcu
Kierownik : Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Szymon Gaździk

Celem pracy jest ocena powtarzalności pomiarów gęstości tkanki kostnej wokół panewek i trzpieni u pacjentów po protezoplastyce stawów biodrowych.

Grupa badana została podzielona na 5 podgrup w zależności od rodzaju implantowanej protezy stawu biodrowego.

Wykonano podwójne badanie DEXA u 25 pacjentek, po 5 z każdej badanej podgrupy,

w 14 dobie po endoprotezoplastyce.

Panewkę analizowano w 3 opracowanych przez autorów strefach ROI (A, B, C), trzpień w strefach Gruena (1 – 7).

Korzystając ze wzoru na średni współczynnik zmienności, uzyskano powtarzalność pomiarów wahającą się od 2,4% w strefie 4 Gruena do 11,3% w strefie B wokół panewki.

Terapia 2/2005. Osteoporoza.

Prof. dr hab. med. Stanisław Czekalski

Artykuł w załaczniku

Julian Dutka1, Paweł Sosin1,2, Mariusz Urban1.
1Oddział Chirurgii Ortopedyczno-Urazowej Szpitala Specjalistycznego im. St. Żeromskiego 31-913 Kraków, os.Na Skarpie 66 2Instytut Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego im.B.Czecha 31-571 Kraków, al.Jana Pawła II 78

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W26

Retrospektywnej ocenie poddano wyniki realloplastyk całkowitych biodrawykonanych w latach 1991-1999 w tutejszym Oddziale u 60 chorych. Średnia wieku dla 45 kobiet wynosiła 68,4 lat, dla 15 mężczyzn wynosiła 70,9 lat. Badaniem objęto 90 realloplastyk biodra wykonanych z użyciem 87 endoprotezy cementowych (Weller, Charnley, Ultima-Straight, Centrament, Müller) i 3 bezcementowych (SKT, Alloclassic). W 40 przypadkach wskazaniem do operacji było aseptyczne obluzowanie obu elementów endoprotezy, w 18 aseptyczne obluzowanie wyłącznie panewki, w 2 zwichnięcie endoprotezy, w 1 septyczne obluzowanie endoprotezy. Czas obserwacji wahał się od 3 do 120 miesięcy (średnio 2 lata i 3 miesięcy). Plastykę kostną panewki i/lub trzonu kości udowej wykonano w 58 przypadkach z zastosowaniem allogenych przeszczepów kości mrożonej. W 5 przypadkach zastosowano dodatkowe implanty w postać siatek, pętli drucianych i śrub. Oceny klinicznej dokonano wg skali HHS (Harris Hip Score), a radiologicznej dokonano w oparciu o kryteria podane prez wspólny komitet The Hip Society, SICOT i AAOS. Klasyfikacji ubytków podłoża kostnego dokonano w opraciu o kryteria podane przez Paprovsky’ego. .
W analizowanym materiale stwierdzono 81,2% wyników bardzo dobrych i dobrych, oraz 18,8% dostatecznych i złych. Uzyskane wyniki są gorsze od tych uzyskiwanych w przypadku pierwotnych alloplastyk calkowitych stawu biodrowego. Warunkiem uzyskania zadawalających wyników realloplastyki stawu biodrowego są: 1/przeszkolony i doświadczony zespół chirurgiczno-anastezjologiczny, 2/ posiadanie specjalnego instrimentarium rewizyjnego, 3/dostępność odpowiedniej ilości i jakości przeszczepów kostnych 4/zgromadzenie odpowiedniej ilości krwi autologicznej i preparatów krwiopochodnych.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s28-29.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s3-s4.

L06
Liczba złamań obwodowych i ich konsekwencje finansowe na Węgrzech
C.Horvath1, S.Meszaros1, M. Kricsfalusy2, P. Somogyi3
1. 1st Department of Medicine, Semmelweis University, Budapest, Hungary,
2. National Institute of Traumatology, Budapest, Hungary,
3. Department of Orthopedics, Semmelweis University, Budapest, Hungary

CELE: Podążając za postanowieniami Węgierskiej Sieci Osteoporozy dotyczącymi diagnozy i leczenia osteoporozy często pojawiają się pytania jakie są praktyczne korzyści z leczenia tej choroby. Można odpowiedzieć jedynie na kilka pytań, znając dokładną liczbę złamań niskoenergetycznych i ich kalkulację koszty/korzyści. Postawiliśmy sobie za cel policzenie ilości złamań osteoporotycznych na Węgrzech porównaniu z częstością w regionie i świecie.

METODY: Przebadano przypadki złamań szyjki kości udowej, części dalszej kości promieniowej i bliższej kości ramiennej na podstawie krajowej bazy danych pacjentów hospitalizowanych w latach 1996-1999. Koszty obliczono przy użyciu danych z Krajowego Instytutu Traumatologii z 1999r. Nie brano pod uwagę innych koszów, jak ostre powikłania, rehabilitacja, opieka socjalna i koszty poniesione przez rodzinę. Dofinansowanie diagnostyki i leczenia osteoporozy udzielone przez Krajowe Ubezpieczenie Zdrowotne zostało porównane z bezpośrednimi kosztami złamania.

WYNIKI: Rocznie na Węgrzech dochodzi do 15000 złamań szyjki kości udowej, 25000złamań końca dalszego kości promieniowej i 10000 złamań końca bliższego kości ramiennej ( cała populacja: 10.000.000). Średni roczny koszt bezpośredniego leczenia złamania wynosi 12 miliardów HUF (=40 milionów USD). Na leczenie i diagnostykę osteoporozy wydano 5,5 miliarda HUF (=18 milionów USD) WNIOSKI: Występowanie złamań szyjki kości udowej na Węgrzech podwoiło się na przestrzeni ostatnich 10 lat, jednak nadal pozostaje niższe jak w Europie Zachodniej czy Ameryce Północnej. Częstość występowanie złamań końca dalszego kości promieniowej równe jest jedynie jednej trzeciej odpowiednich danych ze Szwajcarii i nie obserwuje się wzrostu w ostatniej dekadzie. Całkowite koszty postępowania w osteoporozie (diagnoza i leczenie) wydają się być niższe od połowy kosztów bezpośrednich leczenia złamania ( nie licząc złamań kręgów, nie licząc rehabilitacji i innych nie medycznych kosztów złamania). Nie ma realnych nadziei na osiągnięcie korzystnego stosunku koszty/korzyści, ale każde zahamowanie rosnącej częstości złamań jest obietnicą poprawy tego stosunku w osteoporozie.

Korespondencja:

Dr. Csaba Horvath, D.Sc. 1st Department of Medicine Semmelweis University Koranyi Sandor 2/A H-1083 Budapest Hungary
Tel: +36-1-210-0278 / 1509 ext. Fax: +36-1-313-0250; Email: horcsa@bel1.sote.hu

L06
THE NUMBER OF NON-SPINE FRACTURES AND ITS FINANCIAL CONSEQUENCES IN HUNGARY
Csaba Horvath1, Szilvia Meszaros1, Mihaly Kricsfalusy2, Peter Somogyi3,
1. 1st Department of Medicine, Semmelweis University, Budapest, Hungary,
2. National Institute of Traumatology, Budapest, Hungary,
3. Department of Orthopedics, Semmelweis University, Budapest, Hungary

Aims: Following the establishment of the Hungarian Osteoporosis Network for diagnosis and treatment of osteoporosis it is often asked what the practical benefit of the management of this disease is. Several questions can only be answered knowing the accurate number of low-trauma fractures followed by a cost/ benefit calculation. We aimed to account the osteoporosis related fractures in Hungary in comparison with regional and international incidence rates. A secondary aim was to compare costs coming from the management of fractures with costs of diagnostic and treatment procedures of osteoporosis.

Methods: Incidence of hip, distal radius and proximal humerus fractures were examined on the basis of a national medical database on hospitalized patients between 1996-1999. Costs were calculated using data of National Institute of Traumatology in 1999. Other sources of costs as acute complications, rehabilitation, social care or extra costs of the families were not taken into consideration. Financial support for the diagnosis and treatment of osteoporosis given by the National Health Insurance were compared with the direct costs of the fractures.
Results: 15 000 hip fractures, 25000 distal radius fractures and 10000 proximal humerus fractures related to osteoporosis occur yearly in Hungary (total population: 10000000). The overall yearly cost of the direct fracture treatment is about 12 billion HUF (= 40 million USD). Diagnosis and treatment of osteoporosis is covered by 5.5 billion HUF (= 18 million USD).
Conclusions: The incidence of hip fractures in Hungary has doubled during the last ten years, however, it is still lower than in Northern Europe or in North America. The incidence of distal radius fracture is only one third of respective data from Switzerland and there is no increase in the last decade. The total cost of osteoporosis management (diagnosis + treatment) seems to be less than half of the direct fracture costs (without vertebral fractures, without rehabilitation and other non-medical costs of fractures). It is not a real hope to reach a positive cost/ benefit ratio

1083 Budapest Hungary

Tel: +36-1-210-0278 / 1509 ext. Fax: +36-1-313-0250; Email: horcsa@bel1.sote.hu

 27-28.06.2019, Londyn, Wielka Brytania

Przewodniczący Kongresu:
Dr Thomas N. Hangartner
Prof Ari Zimran

Przysyłanie abstraktów do 25.04.2019

Tematyka dla abstraktów:
– Clinical manifestations of various types of osteoporosis
– Measurement and interpretation of bone density
– New developments in bone structural analysis 
– Current and future treatment modalities for osteoporosis

Oficjalnym językiem kongresu będzie język angielski. 

Więcej informacji oraz rejesracja na stronie www.

17-19.05.2018, Białystok

Miejsce Sympozjum:
IBIS Styles Białystok
Aleje Piłsudskiego 25
15-444 Białystok

Wczesna rejestracja do 31.03.2018.

Główne tematy spotkania:
– Schorzenia i urazy stawu ramiennego
– Stopa końsko-szpotawa idiopatyczna
– Urazy stawu skokowego

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

7-8.04.2017, Wrocław

Miejsce:
Wrocław

Organizator:
Wydawnictwo Termedia

Partner merytoryczny:
Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
oraz
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Kierownicy naukowi:
prof. dr hab. Marek Bolanowski
dr hab. Agnieszka Mastalerz-Migas

Biuro organizacyjne:
Wydawnictwo Termedia
ul. Kleeberga 2
61-615 Poznań
tel./faks +48 61 656 22 00
szkolenia@termedia.pl

Uczestnicy otrzymają punkty edukacyjne.

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

17-19.03.2016, Poznań

Miejsce:
Centrum Kongresowo-Dydaktyczne Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu,
ul. Przybyszewskiego 37 A

Partnerstwo merytoryczne i nadzór naukowy:
Katedra i Klinika Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Organizator wykonawczy:
Wydawnictwo Termedia

Wykłady odbywać się będą w języku angielskim.

Szczegółowy program dostepny tutaj.

W programie dodatkowo sesja plakatowa, dzień fizjoterapii oraz szkolenia cadaverowe.

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

VI Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 25-26.09.2015

L11

Przydatność morfometrii kręgosłupa (VFA) w praktyce klinicznej

Pluskiewicz W.

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii, Zakład Chorób Metabolicznych Kości w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Słowa kluczowe: kręgosłup, morfometria, złamanie

Wstęp. Diagnostyka osteoporozy powinna dawać informacje dotyczące rozpoznawania złamań. Wśród złamań osteoporotycznych szczególne miejsce przypada złamaniom kręgów, które zwykle są nieme klinicznie i pozostają nierozpoznane. Rozpoznanie złamania kręgu jest istotne z punktu widzenia praktycznego postępowania lekarskiego, gdyż stanowi przesłankę do rozpoczęcia terapii. Złamania kręgów możemy rozpoznawać przy pomocy badań rtg lub morfometrii kręgosłupa (VFA).

Celem pracy jest ocena przydatności morfometrii kręgosłupa (VFA), jako metody wykrywania złamań.

Materiał i metoda. Przedstawiono zasady wykorzystywania morfometrii kręgosłupa, jej możliwości, zalety i wad. Do zalet zaliczamy: brak promieniowania jonizującego, możliwość wykonania równocześnie z badaniem DXA, zdolność do wykrywania złamań kręgów porównywalna do metody radiologicznej. Omówiono na podstawie danych z badań opublikowanych w latach 2013-2014, jak w praktyce wykorzystywać metodę VFA. Postawiono pytania:

·         kiedy wykonać VFA?

·         komu wykonać VFA?

·         jak wykorzystać wynik VFA w praktyce?

Wyniki badań wykorzystujących metodę VFA demonstrują, że:

·         w latach 2005-2010 zwiększyła się liczba osób, u których wykonywano badanie VFA,

·         zwiększyła się liczba osób z wykrytym złamaniem kręgu,

·         zwiększyła się liczba osób, u których zainicjowano działania terapeutyczne,

·         zmiany postępowania lekarskiego skutkowały zmniejszeniem kosztów związanych z prowadzoną terapią osteoporozy,

·         wyniki badania VFA niezależnie korelowały z czasem trwania RZS, stopniem zaawansowania RZS oraz aktywnością RZS,

·         wykonano dodatkowe badania i zmodyfikowano procedury terapeutyczne,

·         wykryto obecność modyfikowalnych czynników ryzyka osteoporozy.

Wnioski. Przedstawione wyniki badań demonstrują dużą przydatność praktyczną badania morfometrycznego kręgosłupa. Metoda VFA powinna w znacznym stopniu wyprzeć badania radiologiczne, jej szersze wprowadzenie może spowodować objęcie terapią większą grupę pacjentów, a dzięki zwiększeniu liczby osób leczonych można liczyć na zmniejszenie liczby kolejnych złamań.

L11

The usefulness of Vertebral Fracture Assessment (VFA) in daily practice

Pluskiewicz W.

Medical University of Silesia in Katowice, School of Medicine with the Division of Dentistry, Metabolic Bone Diseases Unit, Department and Clinic of Internal Diseases, Diabetology and

Key words: spine, morphometry, fracture

Background. The diagnostic process in osteoporosis should allow to recognize fractures. Among osteoporotic fractures a special place have spine fractures, because spine fractures commonly are clinically silent and remain unrecognized. Recognition of spine fracture is essential from a practical point of view and is a strong indication to initiate patients’ management. Generally, spine fractures may be diagnosed using traditional X-rays or using vertebral morphometry (VFA).

The aim of the study was to establish the usefulness of VFA in daily practice as a method recognizing fractures.

Material, method. The rules of use of VFA along with advantages and weaknesses of the method were presented. Advantages are: the lack of ionizing radiation, the possibility of obtain results at the moment of DXA scans and diagnostic ability to reveal spine fractures comparable to spine radiograms.

The way how to use VFA was presented using data form studies published in 2013-2014. Following questions were asked:

·           When VFA should be performed?

·           Who is a candidate for VFA?

·           How use VFA in daily practice?

Results of studies on VFA show that:

·         In years 2005-2010 the number of subjects measured by VFA increased

·         The number of subjects with recognized spine fracture increased

·         Initiation of management was performed in an increased number of patients

·         Due to modification of patients’ management total cost of osteoporosis therapy decreased

·         Results of VFA independently were related with duration of rheumatoid arthritis,  its’ clinical advance and activity

·         Some new investigations were done and some therapeutic procedures were modified

·         Some modified osteoporosis risk factors were revealed

Conclusions. Demonstrated results support significant usefulness of vertebral morphometry. VFA should replace traditional X-rays and its’ wider use should increase the number of treated patients what may result in a decrease in subsequent fractures in follow-up.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 53-54

L10

KAMICA NERKOWA A SUPLEMENTACJA WAPNIEM I WITAMINĄ D

Tałałaj M.

Sugerowano, że suplementacja wapniem i witaminą D może zwiększać ryzyko powstawania w nerkach złogów zbudowanych ze szczawianu wapnia i apatytu. Liczne badania wykazały jednak, że właściwej podaży wapnia w diecie towarzyszy ograniczenie ryzyka tworzenia złogów w drogach moczowych. U osób zdrowych dieta z prawidłową zawartością wapnia rzędu 1000-1200 mg/dobę idzie w parze ze zmniejszeniem częstości złogów o około 50% w porównaniu z dietą zawierającą 400-600 mg wapnia dziennie. Wyższe spożycie wapnia w diecie przyczynia się do wiązania szczawianów w świetle jelit oraz ograniczenia ich absorpcji z przewodu pokarmowego i wydalania z moczem. Wykazano, że dodatkowa suplementacja wapnia nie powoduje wzrostu ryzyka kamicy nerkowej o ile całkowite spożycie tego pierwiastka nie przekracza 2000 mg/dobę. Wapń powinien być przyjmowany wraz z posiłkami, aby uniknąć wzrostu kalciurii bez korzyści wynikających z wiązania szczawianów w świetle przewodu pokarmowego.

U pacjentów z hiperkalciurią absorpcyjną wzrost wydalania wapnia z moczem może przewyższać korzyści związane ze zmniejszeniem wydalania szczawianów. Ograniczenie spożycia wapnia przez tych pacjentów może jednak przyczyniać się do obniżenia BMD i wzrostu ryzyka złamań szkieletu. Sugerowano, że należy utrzymać właściwą podaż wapnia zalecając jednocześnie wypijanie dużych ilości płynów oraz dietę zawierającą umiarkowaną ilość białka, małą ilość sodu oraz dużo potasu i magnezu. Wskazane może być stosowanie tiazydów w połączeniu z uzupełnianiem potasu oraz wysokie dawki witaminy B6.

Suplementacja witaminy D w dawkach stosowanych w prewencji i leczeniu osteoporozy jest uważana za bezpieczną. Wykazano, że witamina D stosowana przez kilka miesięcy w dawkach do 10.000 IU/dobę nie powoduje hiperkalcemii, hiperkalciurii i tworzenia złogów w nerkach. Sugerowano, że za górny poziom bezpieczeństwa należy uznać stężenie 25-OH witaminy D w surowicy krwi w wysokości 100 ng/ml. Nie są znane potwierdzone przypadki toksyczności witaminy D, gdy stężenie 25OHD w surowicy krwi było niższe niż 125 ng/ml. Dla osiągnięcia takiego poziomu konieczne jest przyjmowanie witaminy D doustnie w dawce powyżej 20.000 IU na dobę.

Należy podkreślić, że w wielu badaniach klinicznych czas leczenia pacjentów witaminą D był zbyt krótki, aby doszło do wytworzenia złogów w układzie moczowym. Sugerowano, że do zatrucia witaminą D, określanego przez poziom 25OHD > 150 ng/ml z towarzyszącą hiperkalcemią i hyperfosfatemią, dochodzi dopiero wtedy, gdy witamina D₂ lub D₃ stosowana jest przez kilka lat w dawce co najmniej 10.000 IU dziennie. W większości doniesień nie opisywano, aby hiperkalcemii i hiperkalciurii towarzyszyła kamica układu moczowego.

L10

NEPHROLITHIASIS AND SUPPLEMENTATION WITH CALCIUM AND VITAMIN D

Tałałaj M.

It was suggested that supplementation with calcium and vitamin D can increase the risk of formation of kidney stones composed of calcium oxalate and apatite. Numerous studies showed, however, that adequate dietary calcium intake is accompanied by a reduced risk of kidney stones. In healthy individuals a diet with normal calcium intake of 1000-1200 mg per day is associated with a reduction in kidney stone formation of approximately 50% as compared with a diet containing 400-600 mg calcium per day. A higher dietary calcium intake results in binding of oxalate in the bowel, diminished oxalate absorption from the gut and reduced urinary oxalate excretion. It was shown that additional supplementation with calcium was not associated with increased risk of kidney stones unless total calcium intake exceeds 2000 mg/day. Calcium supplements should be taken together with meals to avoid a rise in urine calcium excretion without any advantages of intestinal oxalate binding.

In patients with an absorptive hypercalciuria the rise in urinary calcium may overhelm a reduction in urinary oxalate. Any restriction in dietary calcium may result, however, in a reduction of BMD and increased risk of fractures. It was suggested that adequate calcium intake should be provided together with a high fluid intake and a diet with moderate amounts of protein, small amounts of sodium and rich in potassium and magnesium. Thiazides in combination with potassium supplement as well as high doses of vitamin B₆ are the therapeutic alternatives.

Supplementation with vitamin D at the doses used in the prevention and treatment of osteoporosis should be regarded as safe. It was shown that vitamin D in the doses of up to 10,000 IU per day given over several months did not lead to hypercalcemia, hypercalciuria and kidney stone formation. It was suggested that upper safety limit of serum 25-OH vitamin D concentration is 100 ng/ml. No cases of confirmed intoxication with vitamin D have been reported at serum 25OHD concentrations below 125 ng/ml. Oral intakes needed to produce such levels are in excess of 20,000 IU/day.

It needs to be stressed that the duration of vitamin D exposure in many clinical trials was too short to form kidney stones. It was suggested that vitamin D intoxication, defined by 25OHD level > 150 ng/ml associated with hypercalcemia and hyperphosphatemia, occurs only if vitamin D₂ or D₃ is given for several years at the dose of at least 10,000 IU per day. In most reports hypercalcemia and hypercalciuria were not assisted with urinary stone formation

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 48-49

L10

Denosumab a bisfosfoniany w leczeniu osteoporozy

Czerwiński E.^{1, 2,3}, Osieleniec J.¹, Kumorek A.^2,3

¹Krakowskie Centrum Medyczne, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

²Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

³Polskie Towarzystwo Osteoartrologii, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Słowa kluczowe: denosumab. bisfosfoniany, osteoporoza, skuteczność, złamania

         Denosumab (DSB) jest swoistym monoklonalnym przeciwciałem liganda RANK. Jego zablokowanie daje silny efekt antyresorpcyjny poprzez zahamowanie osteoklastogenezy oraz apoptozę osteoklastów. W leczeniu osteoporozy DSB podawany jest podskórnie w dawce 60mg raz na 6 miesięcy. Efekt terapeutyczny w postaci obniżenia poziomu markerów niszczenia kości pojawia się już po dwunastu godzinach i trwa do 6 miesięcy.

Bisfosfoniany(BF) są prostymi związkami chemicznymi, pochodnymi kwasu pirofosforowego. Działają na drodze fizyko-chemicznej. Łącząc się z hydroksyapatytem kości zmniejszają jego rozpuszczalność, utrudniają adhezję i blokują metabolizm osteoklastów. Efekt pojawia się po około 1-3 miesięcach.

         DSB i BF są lekami antyresorpcyjnymi, ale efekt DSB jest silniejszy. DSB daje większy wzrost BMD w szczególności w warstwie korowej kości. Po 5 letnim okresie leczenia wzrost BMD w stosunku do wartości początkowej wynosił w kręgosłupie dla DSB 13,7%, alendronianu (AL) 8,6% i ibrandronianu (IB) 8,4%. W badaniach head to head w ciągu jednego roku wzrost BMD był wyższy w grupie DSB w porównaniu do AL zarówno w kręgosłupie (5,3% vs. 4,2%), w neck (2,4% vs. 1,8%), jak i w kości promieniowej (1,1% vs. 0.6%). Podobną zależność stwierdzono w stosunku do IB odpowiednio w kręgosłupie (4,1% vs. 2,1%) i neck (1,7% vs. 0,5%).

         W badaniu podstawowym FREEDOM uzyskano 68% redukcji złamań kręgosłupa, mimo że wyjściowe ryzyko złamania było stosunkowo niewielkie, w badanej grupie przebyte złamanie stwierdzono tylko u 24% pacjentek. We wszystkich badaniach BF ryzyko to było zasadniczo wyższe, przebyte złamanie miało 100% pacjentek w badaniu alendronianu (FIT), ibandronianu, (BONE) i rizedronianu (VERT). W grupie zolendronianu (Horizon) przebyte złamanie stwierdzono u 65%, ale kryterium włączeniowe stanowiło T-score -2,5 w szyjce w przeciwieństwie do kryterium w grupie denosumabu (-2,5 kręgosłup).

         Po zaprzestaniu podawania DSB wartość markerów obrotu kostnego wraca do poziomu wyjściowego po sześciu miesiącach, podczas gdy po zaprzestaniu BF normalizuje się po 4-5 latach. BMD kręgosłupa i total hip po zaprzestaniu DSB obniża się do poziomu wyjściowego w ciągu 12 miesięcy, a w kości promieniowej po 2 latach. Po odstawieniu BF BMD utrzymuje się w kręgosłupie przez 4 do 5 lat, a BMD szyjki obniża się o około 1-2% nie osiągając poziomu wyjściowego.

         Występowanie złamań po zaprzestaniu podawania DSB oceniono w okresie dwuletnim w grupach uprzednio placebo oraz leczonych. Stwierdzono odpowiednio występowanie złamań 9% vs. 7% w stosunku do liczby osób oraz 13,5% vs. 9,7% w stosunku do pacjento-lat. Świadczy to o utrzymywaniu się efektu terapeutycznego w tym okresie. Występowanie złamań po 5 letnim okresie leczenia obserwowano w grupie kontynuujących leczenie oraz bez leczenia. Występowanie złamań morfometrycznych kręgosłupa nie różniło się (6,6% vs. 6%), wszystkie złamania również występowały w podobnej częstości u leczonych (9,3% – 10,6%) oraz u nieleczonych (8% – 8,8%).

         Najczęstszym powikłaniem po BF są dolegliwości przewodu pokarmowego. Ponieważ BF są wydalane przez nerki niezbędna jest ocena funkcji w szczególności dla podawanych dożylnie (GFR<30 ml/min. dla ibandronianiu i GFR<35 ml/min. dla zolendronianu). DSB może być podawany niezależnie od schorzeń układu pokarmowego jak i nerek, można go stosować nawet w krańcowej niewydolności nerek.

         W przebiegu długotrwałej terapii BF i DSB może dojść do bardzo rzadkich, ale poważnych powikłań w postaci jałowej martwicy żuchwy i atypowego złamania kości udowej. Podawanie podskórne raz na pół roku powoduje znacznie lepsze stosowanie chorych do zaleceń u leczonych DSB w porównaniu do BF.

L10

Denosumab vs bisphosphonates in osteoporosis treatment

Czerwiński E.^1,2,3, Osieleniec J.¹, Kumorek A.^2,3

¹Cracow Medical Centre, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

²Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Collegium Medicum

³Polish Osteoarthrology Society, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Keywords: denosumab, bisphosphonates, osteoporosis, efficiacy, fracture

         Denosumab (DSB) is a specific monoclonal antibody of RANK ligand that through inhibition of osteoclastogenesis and osteoclast apoptosis gives a strong anti-resorptive effect. In the treatment of osteoporosis DSB is administered subcutaneously at a biannual dose of 60 mg. The therapeutic effect understood as a suppression of bone turnover markers appears after twelve hours, and lasts up to 6 months.

Bisphosphonates (BF) are simple chemical compounds, derivatives of pyrophosphoric acid. They act physico-chemically by connecting with bone hydroxyapatite they reduce its solubility, hinder adhesion and block the metabolism of osteoclasts. The effect appears after about 1-3 months.

         DSB and BF are antiresorptive medications but the impact of DSB is considerably stronger. DSB results in a greater increase in BMD, particularly in cortical bone. After a 5-year treatment the increase in spine BMD as compared to baseline was 13.7%, for DSB, 8.6% for alendronate (AL), and 8.4% for ibandronate (IB). In head to head studies in a single year the increase in spine BMD was higher in the DSB group as compared to AL (5.3% vs. 4.2%), in neck (2.4% vs. 1.8%), and in distal radius (1.1% vs. 0.6%). A similar correlation was found in comparison to IB in spine (4.1% vs. 2.1%) and neck (1.7% vs. 0.5%).

         The core FREEDOM study a 68% reduction in vertebral fracture was achieved, despite the fact that the baseline fracture risk was relatively insignificant. In the treatment group a history of fractures was found only in 24% of patients. In all BF studies the risk was substantially higher as a prevalent fracture was present in 100% of patients of the alendronate study FIT, the ibandronate study BONE and the risedronate study VERT. In the zoledronate group (Horizon study) a prevalent fracture was observed in 65% of patients, but the inclusion criterion was a neck T-score of -2.5 as contrasted with the denosumab group which was -2.5 in spine.

         After discontinuation of DSB intake the value of bone turnover markers returns to the baseline level after six months, while in case of BF it normalized after 4-5 years. Spine and total hip BMD after discontinuation of DSB returns to the original level in 12 months, whereas in radius in 2 years. After discontiuation of BF the spine BMD is susatined for 4-5 years, and the hip BMD is reduced by approximately 1-2% not reaching the baseline value.

         The occurrence of fractures after discontinuation of DSB was assessed in a two-year period in the placebo and the on-drug group. 9% vs. 7% fractures occurrence was observed respectively in relation to the number of subjects and 13.5% vs. 9.7% in relation to the patient-years. This demonstrates the persistence of therapeutic effect at that time. The occurrence of fractures was studied in both groups in a 5-year follow-up. The occurance of morphometric spinal fractures did not differ (6.6% vs. 6%), all the fracture occurred at a similar rate in the on-drug (9.3% – 10.6%) and the placebo (8% – 8.8%) group.

         Gastrointestinal symptoms are the most common BF side-effects. Since BF are excreted by kidneys it is crucial to evaluate the function, in particular for intravenous (GFR <30 ml/min. for ibandronate and GFR <35 ml/min. for zoledronate). DSB can be administered independently of ailments of the digestive system or kidneys, it can be taken even in ESRD.

            In long-term BF and DSB treatment rare but serious side-effects may occur, such as osteonecrosis of the jaw or atypical femoral fracture. Biannual subcutaneous injections considerably increase patient compliance in DSB therapy as compared to BF therapy.

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s21-22.

PROFILAKTYKA I LECZENIE OKRESU POMENOPAUZALNEGO

R. Klimek
Instytut Ginekologii i Położnictwa, Collegium Medicum UJ, ul. Kopernika 23 Kraków

Etiopatogeneza zaburzeń wieku pomenopauzalnego ma często związek z wydarze¬niami, problemami czy niedoborami występującymi we wcześniejszych okresach życia kobiety, np. ochronny wpływ ciąży przed rakiem sutka, występowanie osteopo¬rozy u kobiet z anorexia nervosa, czy zaburzenia owulacji poporodowe lub po stoso¬waniu doustnej antykoncepcji. Stresy życia rodzinnego, niedobory pokarmowe, nad¬mierne ćwiczenia fizyczne połączone z intensywnym odchudzaniem się, mają również związek z brakiem owulacji. Obecnie stwierdza się obniżenie dolnej granicy wieku rozpoczęcia doustnej antykoncepcji, szczególnie u kobiet, które stosują ją w sposób przedłużony lub rozpoczynają już przed pierwszą donoszoną ciążą. Tylko 25 do 35% kobiet w wieku okołomenopauzalnym jest zagrożonych wystąpieniem zaburzeń me-nopauzalnych, a pomimo to wielu lekarzy leczy wszystkie pacjentki w ten sam spo¬sób.
Kobiety w krajach wysoko uprzemysłowionych 1/3 swego życia przeżywają po okresie prokreacji. Jakość życia w tym czasie winna mieć duże znaczenie również dla leka¬rzy, którzy zbyt wolno reagują na nowe wyzwania. Ponadto zasady stosowania hor¬monalnej terapii substytucyjnej wprowadzane przez współzawodniczące firmy farma¬ceutyczne wprowadzają sporo zamieszania. Obawa przed jatrogennym wywołaniem raka piersi lub raka trzonu macicy jest przyczyną czasem całkowitego zaniechania aktywnej terapii zastępczej. Z drugiej jednak strony, terapia „bierna” wiąże się z takimi zagrożeniami, jak osteoporoza czy choroba niedokrwienna serca na tle hypoestroge-nizmu. Tak więc, skuteczne zapobieganie dolegliwościom okołomenopauzalnym winno rozpocząć się jak najwcześniej w życiu kobiety. Należy pamiętać, że choć menopauza przyśpiesza osteoporozę u kobiet, to nie jest jej bezpośrednią przyczyną, gdyż proces ten rozpoczyna się na długo przed okresem pomenopauzalnym i może być przyśpieszony przez jatrogenne działanie lekarskie (chemioterapia, napromie¬nianie, oophorectomia).
Program promujący naturalne porody i laktację, odpowiednie spożycie wapnia i odżywienie, rozsądny sposób uprawiania sportu u młodych kobiet, jest bardziej oszczędny ekonomicznie niż powszechne badania przesiewowe i terapia mające na celu wykrycie i zapobieganie wczesnej osteoporozie u kobiet w wieku okołomenopauzalnym. Co więcej, fizycznie atrakcyjne kobiety w starszym wieku postrzegają się jako zdrowsze, bardziej zadowolone z życia, pogodniejsze, lepiej dostosowujące się do otoczenia.
Złamania na tle osteoporozy poprzedzone są kilkoma dekadami stopniowej utraty masy kostnej i zatarciu architektury kości, bez sygnałów ostrzegawczych. Istotne jest aby szczytowa masa kostna była osiągana w jak najpóźniejszym wieku. Tak więc diagnozowanie pacjentek o podwyższonym ryzyku winno rozpocząć się od zebrania dokładnego wywiadu, ponieważ potencjalne czynniki ryzyka dla osteopenil i osteopo¬rozy mogą być również czynnikami ryzyka dla Innych chorób lub ogólnego złego stanu zdrowia, jak np., palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niedobór estrogenów, cykle bezowulacyjne, siedzący tryb życia, a także niektóre leki, jak przeciwdrgawko-we, furosemid lub tetracykliny.
Lekarze i kobiety powinni zrozumieć, że prawidłowe poziomy hormonów w czasie cyklu są konieczne, by uzyskać optymalną szczytową masę kostną u młodych kobiet, oraz wolniejszą jej utratę w okresie pomenopauzalnym. U kobiet z już istniejącymi, przewlekłymi podwzgórzowymi zaburzeniami miesiączkowania, nie jest zasadne odtwarzanie normalnych cykli przy pomocy doustnej antykoncepcji, skoro wywiera ona dalszą supresję na podwzgórze. Jedyną alternatywą jest cykliczna terapia pro-gesteronowa. o ile możliwe z użyciem hormonów podwzgórzowych. Prospektywne badania obejmujące dietę, ćwiczenia fizyczne, cykle hormonalne, oraz badania den-sytometryczne kręgosłupa wykazały, że nie tylko regularne miesiączki, ale również regularne owulacje są konieczne do zapobiegania zbyt szybkiej utracie masy kostnej. Tylko zrozumienie patofizjologii zaburzeń neurohormonalnych, oraz konieczności utrzymania funkcji rozrodczych, pozwoli lekarzom i pacjentkom zapobiegać zaburze¬niom pomenopauzalnym już w okresie pokwitaniowym i przedmenopauzalnym.

FRAX® – nowe narzędzie w diagnostyce osteoporozy

 E. Czerwinski ^1,2 , J. Osieleniec ²  

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

Podstawy naukowe utworzenia FRAX®

Niska masa kostna (BMD) będąca dotychczas podstawowym kryterium rozpoznawania osteoporozy okazała się być istotnym, lecz nie jedynym czynnikiem ryzyka złamań, gdyż z jednej strony zachodzi liniowa zależność pomiędzy spadkiem BMD i ryzykiem złamania, a z drugiej 55-70% złamań występuje u osób, u których na podstawie badania densytometrycznego nie rozpoznano osteoporozy [1,2].

Z tego powodu grupa ekspertów WHO pracująca pod przewodnictwem Prof. Kanisa w 2008 r. opublikowała raport dotyczący postępowania w osteoporozie, w którym wyróżniono najistotniejsze kliniczne czynniki ryzyka złamań tj. małą wartość wskaźnika masy ciała (BMI <20 kg/m2), przebyte złamanie niskoenergetyczne, złamanie bkku u rodziców, palenie papierosów, przyjmowanie glikokortykosteroidów, alkoholizm, reumatoidalne zapalenia stawów.[3]

Następnie opracowano algorytm FRAX (WHO Fracture Risk Assessment Tool) udostępniony w internecie (http://www.shef.ac.uk/FRAX/) na podstawie, którego możemy obliczyć ryzyko złamania bliższego końca kości udowej lub innego istotnego złamania osteoporotycznego  ciągu kolejnych 10 lat  nawet nie znając wyniku badania densytometrycznego, jedynie na podstawie znajomości klinicznych czynników ryzyka złamania i znajomości BMI badanej osoby.

Ręczny kalkulator FRAX®

Obecnie w Polsce stworzone zostało bardzo proste narzędzie będące modyfikacją kalkulatora internetowego, tzw. ręczny kalkulator FRAX, umożliwiające obliczenia (w ciągu 30 sekund) wartości 10 – letniego ryzyka złamania.

Jeżeli posiadamy wynik badania densytometrycznego bkku wybieramy opcję z BMD, jeżeli takiego wyniku nie mamy wybieramy wariant z BMI (kalkulator umożliwia także obliczenie BMI pacjenta). Na tarczy kalkulatora w pierwszej kolejności odnajdujemy przedział wiekowy, następnie tak przesuwamy mniejszą tarczą kalkulatora, aby w górnym okienku ukazał się albo wynik BMI lub wynik T-score, jeżeli obliczamy ryzyko na podstawie BMD.

Następnie wybieramy liczbę klinicznych czynników ryzyka złamania (wymienione są na kalkulatorze) i odczytujemy odpowiedni wynik 10 letniego ryzyka złamania.

Kolorowe diagramy naniesione na tarczach kalkulatora pozwalają nam zakwalifikować osobę, dla której dokonujemy obliczeń do jednej z 3 grup: wysokie ryzyko złamania- wskazane od razu rozpoczęcie leczenia, pośrednie ryzyko złamania – wskazana dalsza diagnostyka (np. wykonanie badania densytometrycznego jeżeli obliczaliśmy FRAX tylko na podstawie BMI), lub niskie ryzyko złamania- bez konieczności leczenia.

Ogólnie osoby z dużym lub pośrednim ryzykiem powinny się zgłosić do swojego lekarza celem weryfikacji rozpoznania i ustalenia dalszego postępowania.

1. Siris ES, Chen YT, Abbott TA et al.: Bone mineral density thresholds for pharmacological intervention to prevent fractures. Arch Intern Med. 2004 May 24;164(10):1108-12.

2. Kanis JA.: Diagnosis of osteoporosis and assessment of fracture risk. Lancet (2002) 359: 1929-1936 2003.

3. Kanis J.A; Word Health Organisation Scientific Group: Assessment of osteoporosis at primary health-care level. Technical Report. WHO Collaborating Centre, University od Sheffield, UK, 2008.

4. Kanis J. A.,  Burlet  N., Cooper C. et al. on behalf of the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO). European guidance for the diagnosis and management of osteoporosis in postmenopausal women. Osteoporos Int (2008) 19:399–428