L16 PRZYCZYNY NIEDOBORU WITAMINY D I ZASADY SUPLEMENTACJI

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:65-67.

L16

PRZYCZYNY NIEDOBORU WITAMINY D I ZASADY SUPLEMENTACJI

Marcinowska-Suchowierska E.

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych CMKP w Warszawie,

ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa

Słowa kluczowe: synteza skórna, pożywienie, profilaktyka, niedobory

Wprowadzenie. Zaopatrzenie organizmu ludzkiego w witaminę D zależy głównie (w 80-90%) od ekspozycji na światło słoneczne (UVB 290-315 nm). Dodatkowym źródłem jest pożywienie. Do produktów zawierających tę witaminę należy zaliczyć: tłuste ryby, jak np. łosoś (400 j.m./100 g), makrela, sardynki; tran (400 j.m./łyżeczkę); żółtko jaja kurzego (20 j.m.).

Wykładnikiem biochemicznym zaopatrzenia organizmu w witaminę D jest stężenie 25(OH)D w surowicy krwi. Za optymalne dla zdrowia uznano stężenie 25(OH)D powyżej 30 ng/ml. W przypadku ogólnoustrojowych niedoborów wit. D dochodzi do obniżenia jego stężenia, a skuteczna suplementacja powoduje wzrost do wartości zalecanych (30-75 ng/ml).

Przyczyny niedoboru. Przyczyną niedoboru witaminy D w zdrowej populacji jest zmniejszenie syntezy skórnej (związane z szerokością geograficzną, procesami starzenia, stosowaniem filtrów przeciwsłonecznych, stylem życia), a także niedostateczna podaż witaminy D z pożywieniem (w dietach dominują tłuszcze, fast food, chipsy, batony, a więc produkty i suplementy żywieniowe o małej zawartości wit. D). Deficyty i niedobory witaminy D mogą się ujawnić (mimo dostatecznej podaży) na skutek zmniejszonej jej hydroksylacji (niewydolność wątroby, nerek), nadmiernego katabolizmu (leki przeciwdrgawkowe) i zmniejszenia wrażliwości tkanek docelowych na 1,25(OH)D₂ (krzywica wit.D-oporna typ II).

Wyrównywanie niedoborów wit. D – wytyczne. Jeśli niedobór jest spowodowany niedostateczną ekspozycją na światło słoneczne lub małą ilością wit. D w diecie, podaje się ją doustnie. U osób nieprzestrzegających doustnego przyjmowania leków witaminę D można podawać parenteralnie.

Jeśli niedobór wit. D jest spowodowany zaburzonym wchłanianiem w przewodzie pokarmowym, podaje się wit. D pozajelitowo.

W razie nieskuteczności leczenia wit. D (także u chorych z uszkodzeniem wątroby lub nerek) stosuje się aktywne metabolity wit. D; w razie niedoboru kalcidiolu z przyczyn wątrobowych – kalcyfediol, a w razie niedoboru kalcitriolu z przyczyn nerkowych – alfakalcydiol.

Zapobieganie niedoborom wit. D. Działania profilaktyczne obejmują: ekspozycję ciała na słońce, podawanie wit. D doustnie, suplementację kombinowaną, tj. naświetlanie skóry i podaż wit. D.

Optymalne warunki ekspozycji skóry, a przez to syntezy skórnej wit.D zależą od położenia geograficznego i powinny być określone w każdym kraju; w Polsce występują od połowy czerwca do połowy września. Konieczny czas przebywania na słońcu wynosi 20 min./dz. – wystarczy ekspozycja twarzy, rąk, przedramion (tj.15% powierzchni ciała). Alternatywnym sposobem wykorzystania syntezy skórnej wit. D, jest naświetlanie lampą UVB (1 dawka rumieniowa 2-3 razy w tygodniu). W okresie niedostatecznej syntezy skórnej (w Polsce od października do maja) należy podawać wit. D doustnie (minimum 800 j.m./dobę?), a przez cały rok u osób unikających naświetlań skórnych.

W wielu krajach europejskich niedobór witaminy D u osób starszych jest powszechny, dlatego istnieje potrzeba zwiększenia podaży doustnej tej witaminy – powyżej dotychczas zalecanych RDA. W licznych opracowaniach określono, że dorośli powinni przyjmować co najmniej 50 µg (2000 j.m.)/dobę witaminy D, co zapewnia poziom stężenia 25(OH)D w surowicy 25 ng/ml (50 nmol/l).

L16

THE CAUSES OF VITAMIN D DEFICIENCY AND RULES OF SUPPLEMENTATION

Marcinowska-Suchowierska E.

Department of Family Medicine and Internal Diseases, Postgraduate Medical School,

ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa, Poland

Key words: skin synthesis, dietary intake, prevention, deficiency

Introduction. Vitamin D supply in human body is dependent mainly (80-90%) on the sunlight exposure (UVB 290-315 nm). Additional source is diet intake. There are few products, however, which are rich in Vitamin D. They include: fatty fish such as salmon (400 IU per 100 g), mackerel, sardines, cod-liver oil (400 IU per teaspoon), egg yolk (20 IU).

The biochemical marker of Vitamin D supply in the human body is concentration 25(OH)D in blood serum. Concentration 25(OH)D above 30 ng/ml is considered to be optimal for human health. An organic deficiency of Vitamin D leads to a decrease in its concentration, but a successful supplementation can bring the level of concentration up to a recommended value of 30-75 ng/ml.

Causes of deficiency. The cause of Vitamin D deficiency in healthy population is a decreased level of cutaneous production (related to latitude, aging, sun screen use, lifestyle) as well as inadequate intake of Vitamin D in foods (contemporary diet is dominated by fats, fast food, chips, candy bars – all products with low levels of Vitamin D). Vitamin D deficiency (despite adequate intake) can be manifested due to a decreased hydroxylation (liver failure, kidney failure), increased catabolism (anticonvulsant drugs) and a decreased sensitivity of target tissue to 1,25(OH)D₂ (Vit.D-resistant rickets Type II).

Recommendations for decreasing Vitamin D deficiency. If the deficiency is caused by insufficient sun light exposure or inadequate diet, Vitamin D is given orally. If one does not adhere to rigor of oral treatment, Vitamin D can be administered parenterally.

If the deficiency is caused by faulty absorption in the gut, Vitamin D should be given parenterally.

In case of ineffectiveness of the treatment (also in patients with liver or kidney damages), one uses active metabolites of Vit. D, in case of deficiency of calcidiol due to damages of liver – calcifediol, and in case of deficiency of calcitriol due to damages of kidney – alfacalcidiol.

Prevention of Vitamin D deficiency. Preventive measures include: body exposure to the sun, administering Vitamin D orally, mixed supplementation (sun exposure and oral intake).

Optimal conditions for sun exposure, leading to cutaneous production of Vitamin D, depend on the latitude, thus they should be specified for each country. In Poland those conditions occur from mid June to mid September. The necessary time each day for sun exposure is 20 min – the exposure of the face, hands, and forearms is enough (15% of the body surface). An alternative use of cutaneous production of Vitamin D is via UVB exposure (1 erythema dosage 2-3 times a week). During insufficient cutaneous production (in Poland from October until May) Vitamin D should be given orally (at least 80 IU/day). Persons who avoid sun exposure should take Vitamin D orally all year long.

Vitamin D deficiency is common in the elderly in many European countries. Thus, there is a need to increase oral intake of Vitamin D above the recommended RDA. Many research projects have shown that adults should take at least 50 µg (2000 IU)/day which will provide concentration 25(OH)D in blood serum of 25 ng/ml (50 nmol/l).

APPLICATION OF QUANTITATIVE ULTRASOUNDS IN OSTEOPOROSIS

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)

L19

APPLICATION OF QUANTITATIVE ULTRASOUNDS IN OSTEOPOROSIS

Claus-C. Glüer

Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Universitätsklinikum Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Germany

Keywords: quantitative ultrasound, bone densitometry, diagnosis, risk assessment, monitoring

The development of guidelines on diagnosis and therapy of osteoporosis in many countries documents the dominant role of central Dual X-ray Absorptiometry (DXA) as the best validated diagnostic technique. This brings up the question about the role of Quantitative Ultrasound (QUS) approaches for the assessment of osteoporosis. The answer is complicated by the diversity of different QUS approaches. However, some general statements can be made.

For diagnosis, a good correlation of a peripheral QUS result with bone mineral density at the spine or hip would be required, but with correlations below r²=0.25 this cannot be achieved with current QUS methodology. Also the WHO Definition cannot be applied and there is no established alternative diagnostic criterion for QUS.

For risk assessment, on the other hand, strong performance has been shown for QUS approaches, particularly for calcaneal QUS devices. Predictive power is equal if not better for calcaneal QUS for clinical fractures, it is equal to DXA for vertebral fractures, and is somewhat poorer than hip DXA for hip fractures. This is based on results from well designed prospective studies and thus it is fair to state that QUS approaches allow to identify subjects at high risk of fracture similarly well as DXA.

For monitoring response to treatment the performance of DXA is modest and many questions remain for QUS, in particular the introduction of good quality assurance measures.

A final drawback of QUS is the lack of information whether subjects with low QUS results are likely to benefit from approved osteoporosis medications.

As a consequence of this status, the following recommendations for the role of QUS in making therapy decisions can be given.

If DXA is available, therapy decision should be based on DXA, in conjunction with a basic clinical assessment that includes anamnesis, physical examination, basic laboratory assessment, clinical risk factors, and, potentially, the investigation of the presence of vertebral fractures.

If DXA is only available on a limited basis, QUS in conjunction with the basic clinical assessment defined above may be used to identify subjects that are at very low risk for osteoporosis and no specific pharmacological treatment should be offered to these subjects. All other subjects would still have to be assessed with DXA.

Lastly, if DXA is not available, QUS should be performed in conjunction with the basic clinical assessment defined above. Subjects at low risk should not be offered specific pharmacologic treatment for osteoporosis; subjects at high risk should undergo an radiographic examination of the spine. If presence of vertebral fractures is established, specific pharmacological treatment should be offered since it has been shown that these individuals will benefit form this treatment. Where to draw the line between high and low risk of fractures and which type of treatment to use are complex issues, depending among other aspects on the preferences of the patient, financial resources, and the patient’s comorbidities and it is the physician’s responsibility to make the final judgment here, using all available information on potential benefits and harm for the patient.

L19

ZASTOSOWANIE ILOŚCIOWEJ ULTRASONOGRAFII W DIAGNOSTYCE OSTEOPOROZY

Claus-C. Glüer

Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Universitätsklinikum Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Niemcy

Słowa kluczowe: ilościowa ultrasonografia, densytometria kości, diagnostyka, ocena ryzyka, monitorowanie

Opracowania wytycznych diagnostyki i leczenia osteoporozy w wielu krajach dokumentują dominującą rolę metody osiowej dwuenergetycznej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA) jako najbardziej wiarygodnej techniki diagnostycznej. Tu powstaje pytanie o rolę ilościowej ultrasonografii (QUS) w ocenie osteoporozy. Odpowiedź jest skomplikowana przez zróżnicowane metody QUS, jednakże możliwe są pewne generalne stwierdzenia.

Dla diagnostyki wymagana byłaby dobra korelacja wyników obwodowej QUS z wynikami densytometrii w kręgosłupie lub kości udowej, jednakże z korelacją poniżej r²=0.25 przy aktualnie dostępnej metodologii nie można tego osiągnąć. Nie można zastosować tutaj także definicji osteoporozy WHO i dla QUS nie ustalono żadnego alternatywnego kryterium diagnostycznego.

Z drugiej strony dla oceny ryzyka wykazano dużą czułość metody QUS, szczególnie aparatów mierzących kość korową. Możliwość prognozowania złamań jest jednakowa, o ile nie lepsza, dla QUS kości korowej w przypadku złamań klinicznych, jednakowa jak DXA dla złamań kręgów i nieco gorsza niż DXA dla złamań biodra. Podstawą tego są wyniki prawidłowo przeprowadzonych badań prospektywnych. Stąd można powiedzieć, że badanie QUS pozwala zidentyfikować osoby o wysokim ryzyku złamania równie dobrze jak DXA.

Do monitorowania odpowiedzi na leczenie efektywność DXA jest przeciętna i wiele kwestii dla QUS pozostaje do rozwiązania, szczególnie wprowadzenie środków zapewniających dobrą jakość pomiarów.

Ostateczną wadą QUS jest brak informacji czy osoby z niskimi wynikami QUS mogą odnieść korzyści z leczenia osteoporozy.

W konsekwencji tego stanu można wymienić następujące rekomendacje dotyczące roli QUS w podejmowaniu decyzji terapeutycznej.

Jeżeli dostępna jest DXA decyzja terapeutyczna powinna zostać podjęta na podstawie badania DXA w połączeniu z podstawową oceną kliniczną, która zawiera: wywiad chorobowy, badanie fizykalne, podstawowe badania analityczne, kliniczne czynniki ryzyka i potencjalnie stwierdzenie obecności złamań kręgowych.

Jeżeli badanie DXA jest dostępne w ograniczonym zakresie, QUS w połączeniu z podstawową oceną kliniczną zdefiniowaną powyżej może być użyteczne w identyfikacji osób, które mają bardzo niskie ryzyko osteoporozy i osobom tym nie powinno być zlecone żadne szczególne leczenie farmakologiczne. We wszystkich innych przypadkach należałoby nadal używać DXA.

Ostatecznie, kiedy DXA jest niedostępna, QUS powinno być wykonane w połączeniu z podstawową oceną kliniczną zdefiniowaną powyżej. Osoby o niskim ryzyku nie powinny mieć zlecanego żadnego szczególnego leczenia farmakologicznego, natomiast osoby o wysokim ryzyku powinny zostać poddane badaniu radiologicznemu kręgosłupa. Jeżeli zostanie ustalona obecność złamań kręgowych, powinno zostać zlecone specjalne leczenie farmakologiczne, gdyż oznacza to, ze osoby te odniosą korzyści z tego leczenia.

Jak wyznaczyć granicę pomiędzy wysokim i niskim ryzykiem złamania i jakie leczenie zlecić pozostaje zagadnieniem kompleksowym, uzależnionym, oprócz innych aspektów, od preferencji pacjenta, możliwości finansowych oraz współistniejących chorób. Lekarz jest odpowiedzialny za rozstrzygnięcie, przy wszystkich dostępnych mu informacjach, jakie są potencjalne korzyści i niebezpieczeństwa dla pacjenta.

Osteoporosis from pathology to diagnosis

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s109-110.

L16
OSTEOPOROSIS FROM PATHOLOGY TO DIAGNOSIS

Maalouf G.

Faculty of Medicine-Balamand University, Saint George Hospital, Beirut, Lebanon

The world faces major challenges: war, poverty, heath, … and osteoporosis became a major issue for health professionals and authorities, mainly due to the increase number of fragility fractures, the cost that results and the increase in life expectance in all countries and continents.
One in three women and one in five men will get osteoporosis and the projected number of worldwide hip fracture is very high, mainly in Asia.
The bone itself is a complex, living tissue, continuously renewed by a very complex mechanism of resorption and formation controlled by several genes.
A revised definition of osteoporosis was published in JAMA 2001, alluding to the compromised bone strength and increased risk of fracture, and the notion of bone quality which is an umbrella term to describe a set of characteristics that influence bone strength.
Bone strength became dependent of bone porosity, turnover, bone mineral andarchitecture along with bone density.
The structural and the material properties are influenced by bone turnover and at the same time determine bone strength.
A brief review of the bone turnover threshold will be addressed along the influence of bone geometry (size, shape) orientation, diameter, etc,…
The microarchitecture in trabecular and cortical bones and its damage in osteoporotic bones.
In cancellous bones, the influence of trabecular number, thickness, connectivity separation is quite important and in cortical bone thickness and porosity are the ones to look for.
Bone strength depends of material properties: mineral and collagen and the intimate relationship between mineral and collagen and the role of Vit D in this regard.
Bone strength is directly related to microdamage and microfracture.
The gold standard is assessing osteoporosis, is still, till now, the DEXA and the bone densitometry results, the relation between BMD and fracture risk will be highlighted along with its limitation. The image has greatly improved in the last years and the benefits of true view will be addressed.
The role of hip axis length and femoral strength index will be highlighted.
Morphometry will be addressed in length along with its importance and use along the newly described and published the spinal curvature index.
Newer technologies that may help to study the beautiful architecture of the bone using QCT, high resolution QCT, high resolution MRI will be addressed because they provide information beyond BMD, improve fracture risk prediction and clarify the pathophysiology of skeletal disease and define the skeletal response to therapy and assess the biomechanical relationships.
The challenges for the future of bone imaging: Resolution vs Sample size, Signal to noise vs Dose and time, In vitro image vs In vivo image, expensive/complex vs inexpensive/accessible, BMD vs Bone structure, Research vs Clinical needs, etc,…

L16
OSTEOPOROZA OD PATOLOGII DO DIAGNOSTYKI

Maalouf G.

Faculty of Medicine-Balamand University, Saint George Hospital, Beirut, Liban

Świat stawia czoło wielkim wyzwaniom: wojna, bieda,.. i osteoporoza staje się poważnym problemem dla specjalistów i autorytetów ochrony zdrowia, głównie w związku z rosnącą liczbą złamań wynikających z kruchości kości ,związanymi z tym kosztami i wzrostem życiowych oczekiwań we wszystkich krajach i kontynentach.
Jedna na trzy kobiety i jeden na pięciu mężczyzn zachoruje na osteoporozę a planowana liczba złamań szyjki kości udowej w świecie jest bardzo duża, zwłaszcza w Azji.
Kość sama w sobie jest kompleksem, żyjąca tkanką, wciąż odnawialną poprzez bardzo złożony mechanizm resorpcji i tworzenia kontrolowanego przez wiele genów.
Poprawiona definicja osteoporozy została opublikowana w JAMA 2001 i nawiązuje do połączonych definicji :wytrzymałości kości i wzrostu ryzyka złamania oraz pojęcia jakości kości, które jest powszechnie używanym terminem dla cech które wpływają na wytrzymałość kości.
Wytrzymałość kości zależy od porowatości kości, obrotu kostnego, składu mineralnego kości , architektury i gęstości kości.
Na cechy strukturalne i fizyczne wpływa obrót kostny i w ten sposób determinuje wytrzymałość kości.
Krótki przegląd poziomu obrotu kostnego będzie omówiony wraz z wpływem na geometrię kości (rozmiar, kształt),orientację ,średnicę itd.
Mikroarchitektura kości gąbczastej i korowej i ich niszczenie w kościach osteoporotycznych.
W kości gąbczastej dość ważny jest wpływ na liczbę beleczek kostnych, gęstość, łączliwość i separacja, a w kości korowej należy zwrócić uwagę na grubość i porowatość.
Wytrzymałość kości zależy od pewnych cech: składników mineralnych, kolagenu i bliskiego związku pomiędzy nimi oraz roli wit.D w tym związku.
Wytrzymałość kości jest ściśle związana z mikrourazami i mikrozłamaniami.
Złotym standardem w ocenie osteoporozy jest wciąż na razie DXA i wynik densytometrii. Jakość obrazu znacznie się polepszyła w ciągu ostatnich lat i wynikające z tego korzyści będą tematem badań.
Rola długości osi szyjki kości udowej i indeks wytrzymałości kości udowej będzie podkreślana.
Morfometria będzie opracowywana pod kątem nowo opisanego i opublikowanego indeksu krzywizny kręgosłupa.
Nowe technologie, które mogą pomóc zbadać piękną architekturę kości używając QCT, wysokiej rozdzielczości QCT, wysokiej rozdzielczości MRI będą przedmiotem badań ponieważ dostarczają informacji innych niż BMD, poprawiają przewidywanie ryzyka złamań i wyjaśnią patofizjologię chorób szkieletu, ukazują wpływ leczenia na szkielet oraz oceniają biomechaniczne relacje.
Wyzwania na przyszłość w obrazowaniu kości: rozdzielczość vs rozmiar próbki. Stosunek sygnału do szumu (S/N) vs dawka i czas, obrazowanie in vitro vs obrazowanie in vivo, drogi/komleks vs niedrogi kompleks/dostępny, BMD vs struktura kości, badania vs potrzeby kliniczne etc.

Efekt diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet z niedowagą, z osteoporozą: badanie

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 750 – 756

Efekt diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet z niedowagą, z osteoporozą: badanie randomizowane, kontrolne
(Effects of dietary improvement on bone metabolism in elderly underweight women with osteoporosis: a randomised controlled trial)
Geeta Hampson (1) , Finbarr C. Martin (2), Kate Moffat (3), Sashie Vaja (1), Suki Sankaralingam (1), Joseph Cheung (1), Glen M. Blake (4) and Ignac Fogelman (4)

(1) Department of Chemical Pathology, 5th Floor, North Wing, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(2) Elderly Care Unit, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(3) Department of Dietetics, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(4) Nuclear Medicine, Guy”s Hospital, London, UK

Abstrakt: Niedożywienie w starszym wieku przyczynia się do rozwoju osteoporozy i złamań kości. Celem badania była ocena efektu diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet. Kontrolowane, randomizowane badanie trwało 12 miesięcy. Udział wzięło 71 chodzących kobiet w wieku ≥ 70 roku życia z BMI ≤ 21 kg/m² i osteoporozą. Pacjentki podzielono na 2 grupy, grupa 1 (n = 35) otrzymywała wapń (1 g) oraz witaminę D (800 jednostek cholekalciferolu), grupa druga oprócz wapnia i witaminy (w ilości jak grupa 1) otrzymywała od 1 do 2 kartonów odżywki w postaci napoju zawierającej 300 Kcal, 12 g białka 11,6 g tłuszczów i 36,8 g węglowodanów w przeliczeniu 1 na jeden karton (grupa 2: n=36). Masę ciała i inne parametry oraz BMD oceniano na początku i na końcu badania. Biochemiczne markery obrotu kostnego były mierzone na początku badania, a następnie w 1, 3, 6, 9 i 12 miesiącu. W grupie 2 znacząco wzrosła masa ciała (średnia [SD] grupa 1: 0,15 (2,45); grupa 2: 2,66 (2,8) kg; P<0,001) oraz wzrosła grubość tkanki tłuszczowej (grupa 1: –0,26 (1,8), grupa 2: 1,9 (1,7) kg; P<0.001). BMD kręgosłupa, szyjki kości udowej i biodra (total) nie zmieniły się znacząco, chociaż obserwowano pozytywna tendencję w zakresie BMD biodra w grupie 2 (grupa 1: –0,5 (5,2), grupa 2: 1,25 (3,3) %; P=0.13). Oceniając podgrupy, niezależnie od podziału grupowego ze względu na rodzaj leczenia, obserwowano znaczącą różnicę w BMD kręgosłupa lędźwiowego i biodra (total) przy porównaniu pacjentek, które cechował spadek masy ciała (A) do tych które cechowało utrzymanie lub wzrost masy ciała (B) [średnia (SD) % zmian w BMD kręgosłupa lędźwiowego; A: –1,64 (3,75), B: 0,96 (2,75) P=0,013, biodro (total) A: –2,09 (6,0), B: 1,04 (3,3), P=0,05)]. W grupie 2 obserwowano znaczący spadek CTX (marker resorpcji kostnej) we krwi (% spadek po 3 miesiącach: grupa 1: 1 (8,7); grupa 2 32 (5,8); P<0,01). Znacząco wzrósł poziom osteoprotegeryny (OPG) we krwi w grupie 2, z maksymalnym wzrostem (27 %) obserwowanym w 6 (P<0,01) i 9 miesiącu (P<0,05). Ponadto stwierdzono niewielki wzrost w poziomie kostnej fosfatazy alkalicznej w 12 miesiącu w grupie 2 (% wzrost – grupa 1: 5 (5); grupa 2: 17 (6); P=0,05). Poziom osteokalcyny we krwi wzrósł w 12 miesiącu w grupie 2 (P=0,01). Wzbogacona dieta w grupie starszych kobiet z niskim BMI jest związana z redukcją kostnej resorpcji z niewielkim również, pozytywnym efektem w zakresie syntezy kostnej.

Słowa kluczowe: Starsze kobiety, niedożywienie, wskaźniki obrotu kostnego, osteoporoza, osteorpotegeryna.

Wyniki leczenia aseptycznych obluzowań endoprotez stawu biodrowego z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych kości gąbczastej allogennej w materiale kliniki

XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia, W31
Krzysztof Kwiatkowski, Grzegorz Ratyński
Klinika Ortopedii Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii Medycznej w Warszawie 00-909 Warszawa, ul.Szaserów 128

Autorzy przedstawili wyniki leczenia aseptycznych obluzowań endoprotez stawu biodrowego z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych kości gąbczastej allogennej w plastykach rewizyjnych stawu biodrowego. Zabiegi operacyjne wzorowano na technice opracowanej przez R. Linga oraz T.J.J.M. Sloofa. W okresie od 1995 – 1999 wykonano 34 zabiegi alloplastyki rewizyjnej stawu biodrowego z powodu aseptycznego obluzowania elementów protez. W tej liczbie odnotowano 30 obluzowań protez cementowych Weller i 4 obluzowania protez bezcementowych P-M. Wiek chorych w chwili operacji wynosił od 34 do 79 lat (średnio 65,5 lat). W omawianej grupie było 26 kobiet i 8 mężczyzn. W każdym przypadku przy ponownym implantowaniu elementów endoprotez zastosowano rozdrobnione przeszczepy zamrożone kości gąbczastej allogennej, wypełniając nimi ubytki zrębu kostnego. Po zabiegu oceniano wgajanie się przeszczepów na podstawie zdjęć rtg wykonywanych w projekcjach PA i osiowej. Radiogramy wykonywano bezpośrednio po zabiegu oceniając poprawność osadzenia protezy oraz po 3-4, 6-8 tygodniach, 3 i 6 miesiącach, następnie po roku od zabiegu, oceniając stabilność osadzenia elementów i stopień przebudowy przeszczepów. Za potwierdzanie przebudowy przeszczepów przyjęto pojawienie się w badaniu rtg struktury beleczkowej w obrębie przeszczepu. Czas obserwacji chorych wynosił od 2,5 do 4 lat (średnio 3 lata). U tych chorych stosowano ocenę kliniczną wg kryteriów Merle d’Aubigne – Postel, skojarzoną z oceną radiologiczną. Odnotowano 24 wyniki dobre, 8 zadowalających i 2 powikłania w okresie pooperacyjnym pod postacią wczesnego powtórnego obluzowania elementów protezy. W przypadkach powikłanych po wykonaniu powtórnego zabiegu protezoplastyki rewizyjnej uzyskano wyniki zadowalające. Dobre wyniki tej metody leczenia autorzy przypisują właściwej kwalifikacji, poprawnej technice operacyjnej z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych allogennych kości gąbczastej odpowiednio przygotowanych do implantacji. Autorzy uważają, że powyższa metoda operacyjna jest godna polecenia.

Zapobieganie złamaniom bliższego końca kości udowej

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s39-40.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7.

L15
Zapobieganie złamaniom bliższego końca kości udowej
E. Czerwiński
Klinika Ortopedii CMUJ, 31-501 Kraków, ul. Kopernika 19

Złamania bliższego końca kości udowej (BKKU) są najcięższymi powikłaniami osteoporozy. Powodują zagrożenie życia oraz największe skutki społeczno-ekonomiczne w zakresie osteoporozy. Liczba złamań BKKU będzie rosła w miarę wydłużania się średniej długości życia. Szacuje się, że w 1990 r. w świecie wystąpiło 1.66 mln złamań, a w roku 2050 będzie ich około 6.25 mln. Życiowe ryzyko złamania u kobiety wynosi ok. 16.5%, a śmiertelność po złamaniach dochodzi do 10-25%. Do złamania BKKU dochodzi skutkiem upadku, na który mają wpływ tzw. kliniczne czynniki ryzyka jak: wiek, zmniejszenie sprawności fizycznej, obniżenie równowagi ciała, osłabienie wzroku, leki sedatywne. Do tzw. szkieletowych czynników ryzyka złamania należą: niskie BMD, poprzednie złamanie, wysoki obrót kostny, geometria kości (długa szyjka kości udowej).
Zapobieganie złamaniom jest możliwe i skuteczne na tyle, na ile uda się usunąć lub zmniejszyć czynniki ryzyka. Leczenie bisfosfonianami wpływa na zwiększenie BMD i obniżenie obrotu kostnego. Badania HIP (Hip Intervention Program) przeprowadzono celem wykazania skuteczności residronianu, nowej generacji bisfosfonianu, w zapobieganiu złamaniom BKKU. Do badań włączono 9331 pacjentek. Badania były randomizowane, z podwójnie ślepą próba z kontrolną grupą placebo. Osobom leczonym podawano codziennie residronian (2.5 mg lub 5.0 mg) oraz suplementacje wapnia i witaminę D3.; natomiat kobiety w grupie placebo otrzymywały tylko suplementację jw. Badania wykonano w dwóch grupach. Do grupy I kwalifikowano kobiety w wieku 70-79 lat z zaawansowaną osteoporozą (T < -3.0). Do grupy II włączono kobiety w wieku ponad 80 lat na podstawie stwierdzonych klinicznych czynników ryzyka złamania szyjki kości udowej (niezależnie od BMD).
W 3 letnim okresie badań złamanie BKKU wystąpiło u 232 kobiet. W I grupie złamanie BKKU wystąpiło u 1,9% leczonych w porównaniu do 3,2 % w grupie placebo (zmniejszenie o 40%; p=0.009). Złamania BKKU były znacznie częstsze u chorych, które przebyły uprzednio złamanie kręgosłupa (w grupie leczonych 2.3%; 5.7% w gr. placebo; zmn. 60% p=0.003). Nie stwierdzono wpływu residronianu na częstość złamania BKKU w II grupie chorych (w grupie leczonych 4.2%; i 5.1% w grupie placebo). Wykazano, że resindronian jest skutecznym lekiem w zapobieganiu złamaniom BKKU u osób z osteoporozą natomiast nie wykazano tego działania u osób starych z klinicznymi czynnikami ryzyka.
Niezależnie od leczenia farmakologicznego zasadnicze znaczenie w zmniejszeniu ryzyka złamania BKKU jest zapobieganie upadkom poprzez modyfikacje czynników wewnętrznych (sprawność chorego, poprawa utrzymania równowagi, itp.) oraz zewnętrznych (eliminacja przeszkód w domu pacjenta i na zewnątrz).

L15
PREVENTION OF PROXIMAL FEMORAL FRACTURES
E. Czerwinski
Department of Orthopaedics, Med. Coll. Jagiellonian University, 31-501 Krakow, ul. Kopernika 19, Krakow, Poland

Proximal femoral fractures (PFF) are the most severe complica¬tions of osteoporosis. They are associated with a high rate of life risk threat and cause the highest economical and social burdens of osteoporosis. The number of PFF will increase further with the extension of the human lifespan. It is estimated that in the year 1990 1.66 mln fractures occurred and in 2050 the predicted value is 6.25 mln fractures. The life risk of a fracture in women is about 16.5% and the mortality rate after fracture reaches 10-25%. PFF are the effect of falls on which so-called clinical risk factors play an important role. These are: age, poor gait and body balance, poor sight, sedative medication. The so-called skeletal risk factors are: low bone mineral density, previous fracture, high bone turnover, bone geometry (long femoral neck).
Prevention of PFF can be successful as far as it is possible to eliminate or decrease the risk factors. Treatment with bispho-sphonates increases BMD and decreases bone turnover. The HIP (Hip Intervention Program) investigation was performed to prove the efficiency of residronate, a new generation bisphosphonate, in the prevention of PFF. 9331 women were included into the trial. They were randomised as, double blind placebo control investigations. In the treatment group a daily dose of residronate (2.5 mg or 5.0 mg) and a supplement of calcium and vitamin D3 was given. The placebo group received only calcium and vitamin D3. The investigation was performed in two groups. Into group I women of age 70-79 yrs with advanced osteoporosis (T<-3.0) were qualified. Group II included women with risk factors of PFF independent of BMD.
After 3 years follow up PFF occurred in 232 women. In group I PFF were seen in 1.9% of patients in comparison with 3.2% of group II (decrease 40%, p = 0.009). PFF were more frequent in patients who sustained previous vertebral fractures (in treatment group 2.3%; in the placebo group 5.7%; decrease 60%, p = 0.003). No effect of residronate was found on the frequency of PFF in group II (in treatment group 4.2%: in placebo group 5.1%). It was proven that residronate is an efficient drug in prevention of PFF in women suffering from osteoporosis however it was not seen in the elderly with clinical factors.
Independently from pharmacological intervention an essential role in the reduction of risk of PFF is prevention of falls by changing internal factors (improvement of gait, body balance, etc.) and external circumstances (removing obstacles in and around the home).

Ogólnopolski Kongres Starzenia cz. 2 – geriatria, ortopedia, reumatologia

18-19.10.2019, Kraków

Kierownik Naukowy:
prof. dr hab. Tomasz Grodzicki

Organizator logistyczny i merytoryczny:
Wydawnictwo Termedia

Patronat merytoryczny i nadzór naukowy:
Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum

Wczesna rejestracja do 20.01.2019 (I termin) oraz 31.06.2019 (II termin).
Uczestnicy otrzymają punkty edukacyjne.

Kontakt z organizatorem:
Wydawnictwo Termedia
ul. Kleeberga 2
61-615 Poznań
tel./faks +48 61 656 22 00
szkolenia@termedia.pl

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

8th MolPharm Workshop

30.06-03.07.2018, Oksford, Wielka Brytania

Więcej informacji wkrótce na stronie www.

XVI Kurs Kształcenia Ustawicznego z Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Metabolicznych

14-16.04.2016, Kazimierz Dolny

Przewodniczący Komitetu Naukowego:
Prof. dr hab n. med. Marek Ruchała
Prof. dr hab n. med. Andrzej Milewicz

Wczesna rejestracja do 31.01.2016.

Miejsce spotkania:
Hotel Król Kazimierz
Puławska 86,
24-120 Kazimierz Dolny

Kontakt z organizatorem
Łukasz Kapuściński
Project Manager
lukasz.kapuscinski@symposion.pl
tel. kom. 501 938 662

Symposion MH Sp. z o. o. Sp. k.
ul. Obornicka 229, 60-650 Poznań\
tel. 61 66 28 170, fax: 61 662 81 71
biuro@sympision.pl

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

The 11th European Congress on Menopause and Andropause

22-24.05.2017, Amsterdam, Holandia

Organizator:
European Menopause and Andropause Society

Więcej infomacji wkótce na stronie www

OSTEOPOROZA W CHOROBACH REUMATYCZNYCH – ODRĘBNOŚCI POSTĘPOWANIA

VI Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 25-26.09.2015

L20

Osteoporoza w chorobach reumatycznych – odrębności postępowania

Leszczyński P.

Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w PoznaniU

Słowa kluczowe: osteoporoza, choroby reumatyczne, leczenie, ryzyko złamań, kortykosteroidy

Osteoporoza w chorobach reumatycznych z jednej strony jest bardzo dobrze poznana i udokumentowana (RZS – reumatoidalne zapalenie stawów), ale z drugiej strony nie do końca zrozumiała w sensie patogenezy oraz postępowania (choroby układowe tkanki łącznej np. toczeń układowy rumieniowaty – SLE). Wiele badań epidemiologicznych jest ze sobą sprzecznych i pokazuje różne dane dotyczące wartości gęstości mineralnej kości (BMD) w różnych lokalizacjach szkieletu, jej potencjalnego spadku czy też występowania typowych złamań osteoporotycznych. Niemniej w większości potwierdzają one relatywnie wysoką częstość występowania różnych złamań szczególnie w populacji młodych kobiet. Lokalizacja złamań jest często bardzo zaskakująca i odbiega od miejsc klasycznych dla osteoporozy tylko pomenopauzalnej. W grupie kobiet chorujących na RZS największe ryzyko złamań dotyczy miednicy, a tylko w grupie mężczyzn chorych na RZS końca bliższego kości udowej. Różnice między osteoporozą pomenopauzalną, a w przebiegu chorób reumatycznych można tłumaczyć występowaniem innych niż typowe czynników ryzyka: aktywny długotrwały proces zapalny trudno poddający się skutecznemu leczeniu, powikłania choroby podstawowej prowadzące do niewydolności wielu narządów wewnętrznych, leczenie (kortykosteroidy, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny – SSRI, inhibitory pompy protonowej – IPP, leki przeciwpadaczkowe, nasenne i wiele innych), zaburzenia miesiączkowania i nietypowy przebieg menopauzy. Ponadto chorzy na choroby reumatyczne generalnie pobierają wiele leków doustnych nie tylko związanych z bezpośrednią chorobą reumatyczną. Stąd zasadniczy problem w ustaleniu ścisłych wskazań do takiej terapii, wyboru konkretnej drogi podania leku i czasu trwania leczenia. Szczególnie dotyczy to młodych kobiet przed menopauzą, ale także mężczyzn poniżej 50. roku życia. Z pewnością większa dostępność do leków antyresorpcyjnych stosowanych parenteralnie (bisfosfoniany, denosumab), a także nadzieja na rejestracje kolejnych leków biologicznych (przeciwciało monoklonalne przeciwko sklerostynie), jest nadzieją dla pacjentów z chorobami reumatycznymi oraz lekarzy reumatologów, aby nasze wspólne postępowanie było jak najbardziej skuteczne i bezpieczne.

L20

Osteoporosis in rheumatic diseases – differences in management

Leszczyński P.

Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Keywords: osteoporosis, rheumatic diseases, management, fracture risk, corticosteroids

(English abstract not submitted)

POTENCJALNE KRYTERIA DOBORU PACJENTÓW DO LECZENIA OSTEOPOROZY: BADANIA BOS-2

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 65-67

L20

POTENCJALNE KRYTERIA DOBORU PACJENTÓW DO LECZENIA OSTEOPOROZY: BADANIA BOS-2

Badurski J. E.¹, Kanis J.A.², Johansson H.², Dobreńko A.¹, Nowak N.A.¹, Jeziernicka E.Z.¹, Daniluk S.¹

¹Zespół Badawczy Polskiej Fundacji Osteoporozy, Białystok

²Ośrodek Współpracujący z WHO Uniwersytet w Sheffield

Schemat WHO z 2007 roku postępowania wobec osteoporozy prowadzący do identyfikacji osób potrzebujących leczenia, aby zmniejszyć ryzyko złamania, stawia wymóg znajomości w każdym kraju poziomu populacyjnego zagrożenia złamaniami osteoporotycznymi. Podjęto badania oceny 10-letniego prawdopodobieństwa głównych złamań osteoporotycznych (RB-10 g.z.op.) i złamań biodra (RB-10 b.) na niewyselekcjonowanej grupie 1608 kobiet po 40 roku życia posługując się narzędziem FRAX®BMI i FRAX®BMD wzorowanym na epidemiologii złamań w Anglii (wersja 3.1). Obydwa sposoby podobnie oceniły prawdopodobieństwo złamania i w kolejnych dekadach życia ujawniły rosnące RB-10 g.z.op. od ca. 5% w 5 dekadzie do 25% w 9, średnio – 11%, oraz RB-10 b. odpowiednio od 0,5% do 13%, średnio – 3%. Liczba złamań rosła do 7 i 8 dekady i malała zgodnie z liczebnością grupy wiekowej. Najczęściej zgłaszanymi czynnikami ryzyka, poza zaawansowanym wiekiem i niskim BMI: przebyte uprzednio złamanie, palenie papierosów i wywiad rodzinny złamania biodra. Analiza porównawcza badanych parametrów FRAX osób z i bez złamań, wykazała znamienne statystycznie różnice wyłącznie w wieku i w dwukrotnie wyższym RB-10 g.zop. osób ze złamaniami (ca. 18% vs 9%) i RB-10 b. (ca.5% vs 2.5%). Przestrzeń

Od 2008 roku narzędzie oceny ryzyka złamania FRAX jest szeroko stosowane w praktyce. Jego kliniczna użyteczność wymaga jednak ustanowienia poziomu RB-10, powyżej którego leczenie będzie uzasadnione i rekomendowane. Celem niniejszej pracy była również analiza możliwych progów interwencji w Polsce. Analizowano cztery kryteria/progi: kryterium A – wg wartości BMD równej lub niższej od T-score -2.5; kryterium B – przebyte złamanie osteoporotyczne niezależnie od wieku; kryterium C – próg zależny od wieku, i kryterium D – wszystkie kobiety z uprzednim złamaniem oraz te, u których ryzyko złamania równe jest ryzyku kobiet po wcześniejszym złamaniu przy ustalonym wg wieku progu.

Do leczenia kwalifikowałoby się: wg kryterium A – 39% kobiet powyżej 50 r.ż., wg kryterium D – 35%, zaś wg kryteriów B i C – 16%. Przy kryteriach B i C zakwalifikowano by do leczenia kobiety o wyższym ryzyku złamania niż w przypadku kryteriów A i D. Zakładając skuteczność leczenia farmakologicznego jako redukcję ryzyka względnego złamania o 30%, liczba rekomendowanych do leczenia w celu uniknięcia głównego złamania osteoporotycznego byłaby niższa przy opcji B i C (13 i 14), niż w przypadku opcji A i D (18).

Największą efektywność wykazują więc progi interwencji równe ryzyku kobiet po wcześniejszym złamaniu. Stosowanie w praktyce klinicznej progu interwencji leczniczej zależnego od wieku może być zatem właściwsze niż jednego wspólnego progu dla wszystkich kobiet po 50 roku życia.

L20

POTENTIAL CRITERIA OF PATIENT SELECTION FOR OSTEOPOROSIS TREATMENT: BOS-2 STUDY

Badurski J.E.¹, Kanis J.A.², Johansson H.², Dobreńko A.¹, Nowak N.A.¹, Jeziernicka E.Z.¹, Daniluk S.¹

¹The Polish Foundation of Osteoporosis Research Team, Białystok, Poland
²World Health Organization Collaborating Centre, University of Sheffield, Sheffield, United Kingdom

WHO osteoporosis report (2007), which presents therapeutic strategy for patient identification aiming at decreasing fracture risk, puts a special emphasis on recognizing osteoporotic fracture risk for each country population. We evaluated efficacy of FRAX®BMI and FRAX®BMD tools for English population (version 3.1) for predicting 10-year probability of major osteoporotic fracture and of hip fracture on a randomly selected group of 1608 women aged 40 and older. Both methods showed similar results of fracture probability as well as the increase of 10-year probability of major osteoporotic fracture in succeeding decades of age – from apx. 5% in the 5^th decade to 25% in the 9^th decade (average of 11%). For 10-year probability of hip fracture it was respectively: from 0.5% to 13% with the average of 3%. The number of fractures increased until the 7^th and 8^th decade and decreased with the size of age group. The most frequently reported risk factors, apart from old age and low BMI, were: previous fracture, smoking and family history of hip fractures. Comparative analysis of FRAX parameters for patients with and without previous fractures showed statistically significant differences only in age and in 2-fold higher 10-year probability of major osteoporotic fracture in patients with previous fractures (about 18% versus 9%) and 10-year probability of hip fracture (about 5% versus 2.5%). The range between the average population risk (10-year probability of major osteoporotic fracture 11% and predicting 10-year probability of hip fracture 3%) and the risk of patients with previous fractures (10-year probability of major osteoporotic fracture 18% and 10-year probability of hip fracture 9%) could be applied as orientation point: below these values – risk with no intervention needed, above risk requiring intervention, whereas the calls for BMD examination and re-evaluate fracture risk.

FRAX, the fracture risk assessment tool, has been widely used since 2008. Yet, its clinical applicability makes it necessary to establish the 10-year absolute risk level, above which treatment will be legitimate and recommended. Another aim of this study was to analyze possible intervention threshold for Poland. Four criteria/threshold were analyzed: criterion A – BMD equal or lower than -2.5 T-score; criterion B – previous osteoporotic fracture regardless of age; criterion C – age-dependent threshold; criterion D – all women with a previous fracture and those for whom fracture risk equals the risk of women with a previous fracture with the threshold set according to age.

The following percent of patients would qualify for treatment: for the criterion A – 39% of women aged 50 and older, for the criterion D – 35%, for the criterion B and C – 16%. Incorporating criteria B and C would qualify for treatment women with higher fracture risk than in case of criteria A and D. Assuming the effectiveness of pharmacological treatment in reducing the relative risk of fracture by 30%, the number of patients recommended for treatment aiming at major osteoporotic fracture prevention would be lower in case of criteria B and C (13 and 14) than for criteria A and D (18).

Intervention thresholds that equal risk of women with a previous fracture prove most effective. Adapting age-dependent intervention threshold in clinical practice may be more legitimate than using a single threshold for all women above the age of 50.

SUPLEMENTACJA SOLAMI WAPNIA – BEZPIECZNA CZY NIE?

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 60-61

L20

Suplementacja solami wapnia – bezpieczna czy nie?

Tałałaj M.

Klinika Medycyny Rodzinnej, Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych Kości

Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa

Wtórna analiza badań zaplanowanych dla oceny oddziaływania węglanu wapnia, z lub bez witaminy D na częstość złamań kości (w tym dużych prospektywnych prób klinicznych CAIFOS, RECORD, WHI) nie wykazała wpływu suplementacji wapnia na CVD. Badania ujawniły, że przyjmowanie wapnia w dawce 1000-1200 mg/d nie wywiera negatywnego wpływu na chorobę niedokrwienną serca (CHD), zawał serca (MI), niewydolność krążenia, zwapnienie naczyń wieńcowych, udar oraz śmiertelność.

L20

Calcium supplementation – safe or not?

Tałałaj M.

Department of Family Medicine, Internal and Metabolic Bone Diseases

Postgraduate Medical Education Centre, Warsaw

Keywords: calcium, kidney stones, cardio-vascular diseases

It was suggested that supplementation with calcium salts can increase the risk of formation of kidney stones composed of calcium oxalate and influence the risk of cardiovascular diseases (CVD). In healthy individuals a diet with normal calcium intake of 1000-1200 mg daily is associated with a reduction in kidney stone formation of approximately 50% as compared with a diet containing 400-600 mg calcium daily. It was shown that additional calcium supplementation has not resulted an increased risk of kidney stones unless total calcium intake exceeds 2000 mg/d. Calcium salts should be taken together with meals to avoid a rise in urine calcium excretion without any advantages of intestinal oxalate binding.

Secondary analyses of studies primarily designed to examine the influence of calcium carbonate, with or without vitamin D, on fracture incidence (including large prospective trials CAIFOS, RECORD, WHI) showed no significant effect of calcium supplement on CVD. The studies revealed that calcium supplement of 1000-1200 mg/d exerted no adverse effects on coronary heart disease (CHD), myocardial infarction (MI), heart failure, coronary artery calcification, stroke and mortality.

Post-hoc analyses of other prospective studies showed, however, that individuals using calcium supplements can be characterized by increased risk of CHD and MI. Meta-analyses published in the years 2010 and 2011 suggested that use of calcium supplements is accompanied by an 30% increased risk of MI in people with dietary calcium intake >800 mg/d. Increased mortality and incidence of MI can be associated with transient borderline hypercalcemia observed in persons taking calcium supplement of ≥1 g on an empty stomach. On the other hand it was shown that calcium supplement of 1000-1500 mg/d reduces systolic blood pressure in hypertensive patients, increases HDL and decreases LDL cholesterol levels as well as decreases serum phosphate concentration and platelets aggregation that can be protective for CVD.

The results of above mentioned studies should be interpreted with caution as they were not designed with cardiovascular events as primary outcomes. The meta-analyses included data on MI that were in large proportion self-reported, and none of the studies individually found significant adverse effects of calcium supplements on risk of MI.

Benefits of calcium supplement, especially given with vitamin D, seem to outweigh the risks of CVD. It has been calculated that 210-240 patients needed to be treated with calcium salts for 4-5 years to result in 1 MI while treatment of 74 patients at the age of ≥50 years is able to prevent 1 non-vertebral fracture and treatment of 109 patients prevents 1 hip fracture. It is recommended to assess dietary calcium intake of individual patient and prescribe additional calcium supplements only to patients with calcium intake <800 mg/d aiming for total daily calcium intake of 1000-1200 mg/d. Supplements should be taken together with meals to avoid hypercalcemia.

PRZEWAGA METODY ULTRASONOGRAFICZNEJ NAD RADIOLOGICZNĄ W OCENIE GĘSTOŚCI KOŚCI W CUKRZYCY
|

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s36.

PRZEWAGA METODY ULTRASONOGRAFICZNEJ NAD RADIOLOGICZNĄ W OCENIE GĘSTOŚCI KOŚCI W CUKRZYCY

I.Trznadel-Morawska, P.OIszaniecki, J.Sieradzki
Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ,
Kraków, ul. Kopernika 15

Rola cukrzycy w rozwoju osteoporozy wskazuje na potrzebę badań screeningowych nad osteopenią cukrzycową. Cele badań: 1) ocena wptywu kontroli cukrzycy i póź¬nych powikłań cukrzycy na osteopenię cukrzycową, 2) porównanie użyteczności badania osteopenii: ultrasonograficznej i radiologicznej u pacjentów z cukrzycą. Material i Metody: Zbadano gęstość masy kostnej kości piętowej metodą ultrasono-graficzną (Lunar „Achilles” – Ach) u 34 pacjentów z cukrzycą insulinozależną powyżej 5 lat, leczonych intensywną funkcjonalną insulinoterapia. Gęstość kości w kości pro¬mieniowej (D-distal, U-ultradistal) mierzono przy pomocy absorpcjometrii rentgenow¬skiej (DTX100). Ze względu na osteoporozę pacjentów podzielono na trzy grupy: gr I (zdrowi)-1<Tscore<1, gr II (pacjenci z ryzykiem)-2<Tscore<-1, gr III (pacjenci z osteoporozą) Tscore <-2. Oceniono również: neuropatie obwodową i autonomiczną (Proscicard), retinopatię, nefropatie (mikroalbuminuria).
Wyniki: W grupie pacjentów z cukrzycą >1f lat największa część badanych (50%) miata najniższą gęstość kości wg metody Ach: Metodami D i U wykazano natomiast większą częstość normalnej gęstości kości (42% i 71%). Największą średnią dzienną glikemię (174mg%; p<0,05) znaleziono u pacjentów w gr III wg metody Ach i D. Największą HbA1C (8,2%) znaleziono u pacjentów w gr III wg Ach, w gr II (7,75%) wg D, w gr I (7,61%) wg U. Większość pacjentów z neuropatia (60%, n=10, p<0,05) obwodową, autonomiczną (66,7%, n=9, p<0,05) retinopatią (47%, n=21) nefropatie (47%, n=11) należało do gr III wg Ach, natomiast do gr I lub II wg D i U. Nie znale¬ziono korelacji pomiędzy metodami radiologicznymi a Ach. Gęstość kości wg metody Ach korelowała z dzienną glikemią (r=0,41, p=0,015) oraz z ilością powikłań cukrzycy (r=0,54;p=0,014).
Wnioski: W cukrzycy insulinozależnej istnieje związek między późnymi powikłaniami cukrzycy a najniższą gęstością kości wg Ach, co potwierdza rolę mikroangiopatii w patogenezie osteoporozy. Związek między brakiem właściwej kontroli cukrzycy a większą utratą masy kostnej potwierdza rolę hyperglikemii w patogenezie osteopo¬rozy w cukrzycy. Korelacja klinicznych wskaźników cukrzycy i ilość późnych powikłań z gęstością masy kostnej wg metody Ach wskazuje na użyteczność tej metody w ocenie masy kostnej u pacjentów z cukrzycą.

L17 SAFETY OF LONG TERM SUPPLEMENTATION VITAMIN D AND CALCIUM
|

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:67-68.

L17

SAFETY OF LONG TERM SUPPLEMENTATION VITAMIN D AND CALCIUM

Burckhardt P.

FMH Medecine interne et endocrinologie, Clinique Bois-Cerf/Hirslanden, Lausanne, Switzerland

Vitamin D:

Official recommendations for Vitamin D intake are 400 IU/day, and the upper tolera-ble dose was fixed at 2000 IU/day. This is too low. The various positive health outcomes of vitamin D occur at plasma levels of 25OH-Vitamin D of about 75 nmol/l (30 ng/ml). This cannot be reached with a dose of 400 IU/day. But with 2000 IU/day, the average plasma level reached 70-80 nmol/l after 1 to 2 months.

The plasma level of 25OH-Vitamin D increases only by about 1 nmol (0.4 ng/ml) per 40 IU (1 ug) Vitamin D3 consumed. If sun-deprived adults should keep their serum 25(OH)D levels above 75 nmol/l (30 ng/ml), they will require at least 2000 IU Vitamin D3 per day. In individuals with a low baseline level, 1500 IU increase the plasma level above 30 ng/ml (75 nmol/l) only in half of the subjects.

2000 IU/day are safe. The safety limits are higher than officially presumed. Sunshine alone can provide an adult with vitamin D corresponding to a daily intake of 10’000 IU; therefore this dose should be safe. Indeed, careful analysis of complications of Vitamin D treatments in clinical trials showed that no hypercalcemia was observed at a prolonged intake of 10’000 IU (250 ug) daily. Therefore, this dose can be designed as Tolerable Upper Intake Level. Hypercalcemia occurs when the free concentration of 1.25 (OH)2-Vitamin D is abnormally high, and this occurs only when the 25OH-Vitamin D level exceeds 600 nmol/l (240 ng/ml). This level is reached, in average, at a daily dose of 40’000 IU.

Several studies demonstrated that it is not necessary to give Vitamin D every day. Monthly doses or weekly doses or daily doses, all corresponding to 1500 IU/day, reached the same plasma levels after 2 months. The increase was just faster with the monthly dose. Positive antifracture trials used 6-monthly injections of 150’000 IU. It is not known, how long the effect remains after interruption of the treatment, but plasma levels decrease again and this very probably rises also the various health-outcomes.

Calcium:

Since the fractional intestinal absorption declines when the intake increases, the body is self-protected against the intoxication by oral calcium. But when Calcium is given as a supplement, i.e. as a bolus, and when it is given together with Vitamin D, side effects can occur. ORAé Calcium supplements increase slightly the risk of renal stones, because a bolus ingestion rises the calcium concentration in the urine for a couple of hours. But a high Calcium intake in form of food lowers significantly the risk of renal stones, because it inhibits the intestinal absorption of oxalate.

A recent study reported a significant increase in cardiovascular events in postmeno-pausal women taking calcium supplements. This surprising and unexplained obser-vation needs further confirmation. It might be influenced by the fact, that the calcium group had slightly more previous hypertension and dyslipidemia. On the other hand, Calcium supplementation without vitamin D was reported to increase hip fractures (ev. by reducing intestinal phosphorus absorption in elderly phosphate-depleted patients). All these observations shed some doubt on the usefulness of Calcium substitution, unless it is combined with vitamin D. On the other hand it is known, that any interruption of the calcium supplementation leads to the loss of the obtained effect on BMD.

L17

BEZPIECZEŃSTWO DŁUGOTRWAŁEJ SUPLEMENTACJI WITAMINĄ D I WAPNIEM

Burckhardt P.

FMH Medecine interne et endocrinologie, Clinique Bois-Cerf/Hirslanden, Lozanna, Szwajcaria

Witamina D:

Oficjalna rekomendowana dawka wit. D to 400 jm/dzień a górna tolerowana granica dawki to 2000 jm/dzień. To jest za mało. Różne pozytywne skutki działania Wit. D pojawiają się przy stężeniu 25OH-wit. D w osoczu na poziomie około 75 nmol/l (30 ng/ml). Poziom ten nie może być osiągnięty przy dawce 400 jm/dzień. Przy dawce 2000 jm/dzień, średnie stężenie w osoczu osiąga 70-80 nmol/l po 1 do 2 miesięcy. Poziom 25OH-wit.D w osoczu wzrasta tylko około 1 nmol (0.4 ng/ml) na 40 jm. (1 ug) spożytej witaminy D. Jeżeli dorosłe osoby pozbawione ekspozycji na słońce muszą utrzymywać stężenie 25(OH)D w osoczu powyżej 75 nmol/l (30 ng/ml), wymagają w takim razie dawki co najmniej 2000 jm. witaminy D dziennie. U osób z niskim poziomem bazowym, 1500 jm. zwiększa stężenie w osoczu powyżej 30ng/ml tylko u połowy z nich (75 nmol/l).

2000 jm/dzień jest dawką bezpieczną. Limity bezpieczeństwa są wyższe niż oficjalnie zakładane. Sama ekspozycja na słońce może dostarczyć dorosłemu człowiekowi dzienną dawkę na poziomie 10 000 jm. a zatem taka dawka powinna być bezpieczna. W rzeczy samej, ostrożne analizy komplikacji leczenia witaminą D w badaniach klinicznych pokazują brak hiperkalcemii przy przedłużonej podaży dziennej na poziomie 10 000 jm. (250 ug). Dawka ta zatem może być uznana za górną tolerowaną granicę podaży. Hiperkalcemia pojawia się gdy wolna koncentracja 1.25 (OH)2-Vitamin D jest ponadnormatywnie wysoka a to dzieje się gdy poziom 25OH-Vit. D przekracza 600 nmol/l (240 ng/ml). Ten poziom jest osiągalny średnio przy dawce dziennej rzędu 40 000 jm. Niektóre badania pokazały, że codzienne podawanie Wit. D nie jest konieczne. Dawki miesięczne, tygodniowe lub dzienne, wszystkie stanowiące równowartość 1500 jm/dzień, osiągały te same poziomy stężenia w osoczu po 2 miesiącach.

Wzrost był jedynie wyższy przy dawce miesięcznej. W badaniach z pozytywnym efektem przeciwzłamaniowych były stosowane 6-cio miesięczne dawki 150 000 jm. Okres utrzymywania się efektów po przerwaniu leczenia nie jest znany ale poziom w osoczu spada co może powodować także inne efekty zdrowotne.

Wapń:

Ponieważ wchłanianie wewnętrzne spada w miarę wzrostu podaży, organizm jest dobrze zabezpieczony przed zatruciem doustnym podawaniem wapnia. Lecz gdy wapń jest podawany jako suplement, np. w drażetkach, i gdy jest podawany równocześnie z witaminą D, mogą się pojawić efekty uboczne. Doustne suplementy wapnia lekko zwiększają ryzyko kamicy nerkowej ponieważ podanie drażetek zwiększa stężenie wapnia w moczu na kilka godzin. Natomiast wysoka podaż wapnia w spożywanych pokarmach zmniejsza znacznie ryzyko kamicy nerkowej ponieważ hamuje ona jelitowe wchłanianie szczawianu wapnia. Ostatnie badania ukazują znaczny wzrost częstości incydentów sercowo naczyniowych u kobiet po menopauzie biorących suplementy wapnia. Te zaskakujące i niewyjaśnione obserwacje wymagają potwierdzenia. Może mieć to związek z faktem, że u kobiet biorących wapń występowały wcześniej nadciśnienie i zaburzenia lipidowe. Z drugiej strony, pojawiały się informacje, że suplementacja wapniem bez wit. D zwiększa częstość złamań biodra (np. poprzez redukcję jelitowego wchłaniania fosforu u osób starszych z obniżonym jego poziomem). Wszystkie ww. obserwacje rzucają podejrzenie na użyteczność substytucji wapnia bez łączenia go z wit. D. Z drugiej strony wiadome jest, że przerwanie suplementacji wapniem prowadzi do spadku osiągniętego wzrostu BMD.