Efekt diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet z niedowagą, z osteoporozą: badanie

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 750 – 756

Efekt diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet z niedowagą, z osteoporozą: badanie randomizowane, kontrolne
(Effects of dietary improvement on bone metabolism in elderly underweight women with osteoporosis: a randomised controlled trial)
Geeta Hampson (1) , Finbarr C. Martin (2), Kate Moffat (3), Sashie Vaja (1), Suki Sankaralingam (1), Joseph Cheung (1), Glen M. Blake (4) and Ignac Fogelman (4)

(1) Department of Chemical Pathology, 5th Floor, North Wing, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(2) Elderly Care Unit, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(3) Department of Dietetics, St Thomas” Hospital, London, SE1 7EH, UK

(4) Nuclear Medicine, Guy”s Hospital, London, UK

Abstrakt: Niedożywienie w starszym wieku przyczynia się do rozwoju osteoporozy i złamań kości. Celem badania była ocena efektu diety wzbogaconej na metabolizm kostny u starszych kobiet. Kontrolowane, randomizowane badanie trwało 12 miesięcy. Udział wzięło 71 chodzących kobiet w wieku ≥ 70 roku życia z BMI ≤ 21 kg/m² i osteoporozą. Pacjentki podzielono na 2 grupy, grupa 1 (n = 35) otrzymywała wapń (1 g) oraz witaminę D (800 jednostek cholekalciferolu), grupa druga oprócz wapnia i witaminy (w ilości jak grupa 1) otrzymywała od 1 do 2 kartonów odżywki w postaci napoju zawierającej 300 Kcal, 12 g białka 11,6 g tłuszczów i 36,8 g węglowodanów w przeliczeniu 1 na jeden karton (grupa 2: n=36). Masę ciała i inne parametry oraz BMD oceniano na początku i na końcu badania. Biochemiczne markery obrotu kostnego były mierzone na początku badania, a następnie w 1, 3, 6, 9 i 12 miesiącu. W grupie 2 znacząco wzrosła masa ciała (średnia [SD] grupa 1: 0,15 (2,45); grupa 2: 2,66 (2,8) kg; P<0,001) oraz wzrosła grubość tkanki tłuszczowej (grupa 1: –0,26 (1,8), grupa 2: 1,9 (1,7) kg; P<0.001). BMD kręgosłupa, szyjki kości udowej i biodra (total) nie zmieniły się znacząco, chociaż obserwowano pozytywna tendencję w zakresie BMD biodra w grupie 2 (grupa 1: –0,5 (5,2), grupa 2: 1,25 (3,3) %; P=0.13). Oceniając podgrupy, niezależnie od podziału grupowego ze względu na rodzaj leczenia, obserwowano znaczącą różnicę w BMD kręgosłupa lędźwiowego i biodra (total) przy porównaniu pacjentek, które cechował spadek masy ciała (A) do tych które cechowało utrzymanie lub wzrost masy ciała (B) [średnia (SD) % zmian w BMD kręgosłupa lędźwiowego; A: –1,64 (3,75), B: 0,96 (2,75) P=0,013, biodro (total) A: –2,09 (6,0), B: 1,04 (3,3), P=0,05)]. W grupie 2 obserwowano znaczący spadek CTX (marker resorpcji kostnej) we krwi (% spadek po 3 miesiącach: grupa 1: 1 (8,7); grupa 2 32 (5,8); P<0,01). Znacząco wzrósł poziom osteoprotegeryny (OPG) we krwi w grupie 2, z maksymalnym wzrostem (27 %) obserwowanym w 6 (P<0,01) i 9 miesiącu (P<0,05). Ponadto stwierdzono niewielki wzrost w poziomie kostnej fosfatazy alkalicznej w 12 miesiącu w grupie 2 (% wzrost – grupa 1: 5 (5); grupa 2: 17 (6); P=0,05). Poziom osteokalcyny we krwi wzrósł w 12 miesiącu w grupie 2 (P=0,01). Wzbogacona dieta w grupie starszych kobiet z niskim BMI jest związana z redukcją kostnej resorpcji z niewielkim również, pozytywnym efektem w zakresie syntezy kostnej.

Słowa kluczowe: Starsze kobiety, niedożywienie, wskaźniki obrotu kostnego, osteoporoza, osteorpotegeryna.

Wyniki leczenia aseptycznych obluzowań endoprotez stawu biodrowego z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych kości gąbczastej allogennej w materiale kliniki

XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia, W31
Krzysztof Kwiatkowski, Grzegorz Ratyński
Klinika Ortopedii Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii Medycznej w Warszawie 00-909 Warszawa, ul.Szaserów 128

Autorzy przedstawili wyniki leczenia aseptycznych obluzowań endoprotez stawu biodrowego z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych kości gąbczastej allogennej w plastykach rewizyjnych stawu biodrowego. Zabiegi operacyjne wzorowano na technice opracowanej przez R. Linga oraz T.J.J.M. Sloofa. W okresie od 1995 – 1999 wykonano 34 zabiegi alloplastyki rewizyjnej stawu biodrowego z powodu aseptycznego obluzowania elementów protez. W tej liczbie odnotowano 30 obluzowań protez cementowych Weller i 4 obluzowania protez bezcementowych P-M. Wiek chorych w chwili operacji wynosił od 34 do 79 lat (średnio 65,5 lat). W omawianej grupie było 26 kobiet i 8 mężczyzn. W każdym przypadku przy ponownym implantowaniu elementów endoprotez zastosowano rozdrobnione przeszczepy zamrożone kości gąbczastej allogennej, wypełniając nimi ubytki zrębu kostnego. Po zabiegu oceniano wgajanie się przeszczepów na podstawie zdjęć rtg wykonywanych w projekcjach PA i osiowej. Radiogramy wykonywano bezpośrednio po zabiegu oceniając poprawność osadzenia protezy oraz po 3-4, 6-8 tygodniach, 3 i 6 miesiącach, następnie po roku od zabiegu, oceniając stabilność osadzenia elementów i stopień przebudowy przeszczepów. Za potwierdzanie przebudowy przeszczepów przyjęto pojawienie się w badaniu rtg struktury beleczkowej w obrębie przeszczepu. Czas obserwacji chorych wynosił od 2,5 do 4 lat (średnio 3 lata). U tych chorych stosowano ocenę kliniczną wg kryteriów Merle d’Aubigne – Postel, skojarzoną z oceną radiologiczną. Odnotowano 24 wyniki dobre, 8 zadowalających i 2 powikłania w okresie pooperacyjnym pod postacią wczesnego powtórnego obluzowania elementów protezy. W przypadkach powikłanych po wykonaniu powtórnego zabiegu protezoplastyki rewizyjnej uzyskano wyniki zadowalające. Dobre wyniki tej metody leczenia autorzy przypisują właściwej kwalifikacji, poprawnej technice operacyjnej z zastosowaniem przeszczepów zamrożonych allogennych kości gąbczastej odpowiednio przygotowanych do implantacji. Autorzy uważają, że powyższa metoda operacyjna jest godna polecenia.

Zapobieganie złamaniom bliższego końca kości udowej

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s39-40.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s7.

L15
Zapobieganie złamaniom bliższego końca kości udowej
E. Czerwiński
Klinika Ortopedii CMUJ, 31-501 Kraków, ul. Kopernika 19

Złamania bliższego końca kości udowej (BKKU) są najcięższymi powikłaniami osteoporozy. Powodują zagrożenie życia oraz największe skutki społeczno-ekonomiczne w zakresie osteoporozy. Liczba złamań BKKU będzie rosła w miarę wydłużania się średniej długości życia. Szacuje się, że w 1990 r. w świecie wystąpiło 1.66 mln złamań, a w roku 2050 będzie ich około 6.25 mln. Życiowe ryzyko złamania u kobiety wynosi ok. 16.5%, a śmiertelność po złamaniach dochodzi do 10-25%. Do złamania BKKU dochodzi skutkiem upadku, na który mają wpływ tzw. kliniczne czynniki ryzyka jak: wiek, zmniejszenie sprawności fizycznej, obniżenie równowagi ciała, osłabienie wzroku, leki sedatywne. Do tzw. szkieletowych czynników ryzyka złamania należą: niskie BMD, poprzednie złamanie, wysoki obrót kostny, geometria kości (długa szyjka kości udowej).
Zapobieganie złamaniom jest możliwe i skuteczne na tyle, na ile uda się usunąć lub zmniejszyć czynniki ryzyka. Leczenie bisfosfonianami wpływa na zwiększenie BMD i obniżenie obrotu kostnego. Badania HIP (Hip Intervention Program) przeprowadzono celem wykazania skuteczności residronianu, nowej generacji bisfosfonianu, w zapobieganiu złamaniom BKKU. Do badań włączono 9331 pacjentek. Badania były randomizowane, z podwójnie ślepą próba z kontrolną grupą placebo. Osobom leczonym podawano codziennie residronian (2.5 mg lub 5.0 mg) oraz suplementacje wapnia i witaminę D3.; natomiat kobiety w grupie placebo otrzymywały tylko suplementację jw. Badania wykonano w dwóch grupach. Do grupy I kwalifikowano kobiety w wieku 70-79 lat z zaawansowaną osteoporozą (T < -3.0). Do grupy II włączono kobiety w wieku ponad 80 lat na podstawie stwierdzonych klinicznych czynników ryzyka złamania szyjki kości udowej (niezależnie od BMD).
W 3 letnim okresie badań złamanie BKKU wystąpiło u 232 kobiet. W I grupie złamanie BKKU wystąpiło u 1,9% leczonych w porównaniu do 3,2 % w grupie placebo (zmniejszenie o 40%; p=0.009). Złamania BKKU były znacznie częstsze u chorych, które przebyły uprzednio złamanie kręgosłupa (w grupie leczonych 2.3%; 5.7% w gr. placebo; zmn. 60% p=0.003). Nie stwierdzono wpływu residronianu na częstość złamania BKKU w II grupie chorych (w grupie leczonych 4.2%; i 5.1% w grupie placebo). Wykazano, że resindronian jest skutecznym lekiem w zapobieganiu złamaniom BKKU u osób z osteoporozą natomiast nie wykazano tego działania u osób starych z klinicznymi czynnikami ryzyka.
Niezależnie od leczenia farmakologicznego zasadnicze znaczenie w zmniejszeniu ryzyka złamania BKKU jest zapobieganie upadkom poprzez modyfikacje czynników wewnętrznych (sprawność chorego, poprawa utrzymania równowagi, itp.) oraz zewnętrznych (eliminacja przeszkód w domu pacjenta i na zewnątrz).

L15
PREVENTION OF PROXIMAL FEMORAL FRACTURES
E. Czerwinski
Department of Orthopaedics, Med. Coll. Jagiellonian University, 31-501 Krakow, ul. Kopernika 19, Krakow, Poland

Proximal femoral fractures (PFF) are the most severe complica¬tions of osteoporosis. They are associated with a high rate of life risk threat and cause the highest economical and social burdens of osteoporosis. The number of PFF will increase further with the extension of the human lifespan. It is estimated that in the year 1990 1.66 mln fractures occurred and in 2050 the predicted value is 6.25 mln fractures. The life risk of a fracture in women is about 16.5% and the mortality rate after fracture reaches 10-25%. PFF are the effect of falls on which so-called clinical risk factors play an important role. These are: age, poor gait and body balance, poor sight, sedative medication. The so-called skeletal risk factors are: low bone mineral density, previous fracture, high bone turnover, bone geometry (long femoral neck).
Prevention of PFF can be successful as far as it is possible to eliminate or decrease the risk factors. Treatment with bispho-sphonates increases BMD and decreases bone turnover. The HIP (Hip Intervention Program) investigation was performed to prove the efficiency of residronate, a new generation bisphosphonate, in the prevention of PFF. 9331 women were included into the trial. They were randomised as, double blind placebo control investigations. In the treatment group a daily dose of residronate (2.5 mg or 5.0 mg) and a supplement of calcium and vitamin D3 was given. The placebo group received only calcium and vitamin D3. The investigation was performed in two groups. Into group I women of age 70-79 yrs with advanced osteoporosis (T<-3.0) were qualified. Group II included women with risk factors of PFF independent of BMD.
After 3 years follow up PFF occurred in 232 women. In group I PFF were seen in 1.9% of patients in comparison with 3.2% of group II (decrease 40%, p = 0.009). PFF were more frequent in patients who sustained previous vertebral fractures (in treatment group 2.3%; in the placebo group 5.7%; decrease 60%, p = 0.003). No effect of residronate was found on the frequency of PFF in group II (in treatment group 4.2%: in placebo group 5.1%). It was proven that residronate is an efficient drug in prevention of PFF in women suffering from osteoporosis however it was not seen in the elderly with clinical factors.
Independently from pharmacological intervention an essential role in the reduction of risk of PFF is prevention of falls by changing internal factors (improvement of gait, body balance, etc.) and external circumstances (removing obstacles in and around the home).

Ogólnopolski Kongres Starzenia cz. 2 – geriatria, ortopedia, reumatologia

18-19.10.2019, Kraków

Kierownik Naukowy:
prof. dr hab. Tomasz Grodzicki

Organizator logistyczny i merytoryczny:
Wydawnictwo Termedia

Patronat merytoryczny i nadzór naukowy:
Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum

Wczesna rejestracja do 20.01.2019 (I termin) oraz 31.06.2019 (II termin).
Uczestnicy otrzymają punkty edukacyjne.

Kontakt z organizatorem:
Wydawnictwo Termedia
ul. Kleeberga 2
61-615 Poznań
tel./faks +48 61 656 22 00
szkolenia@termedia.pl

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

8th MolPharm Workshop

30.06-03.07.2018, Oksford, Wielka Brytania

Więcej informacji wkrótce na stronie www.

XVI Kurs Kształcenia Ustawicznego z Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Metabolicznych

14-16.04.2016, Kazimierz Dolny

Przewodniczący Komitetu Naukowego:
Prof. dr hab n. med. Marek Ruchała
Prof. dr hab n. med. Andrzej Milewicz

Wczesna rejestracja do 31.01.2016.

Miejsce spotkania:
Hotel Król Kazimierz
Puławska 86,
24-120 Kazimierz Dolny

Kontakt z organizatorem
Łukasz Kapuściński
Project Manager
lukasz.kapuscinski@symposion.pl
tel. kom. 501 938 662

Symposion MH Sp. z o. o. Sp. k.
ul. Obornicka 229, 60-650 Poznań\
tel. 61 66 28 170, fax: 61 662 81 71
biuro@sympision.pl

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

The 11th European Congress on Menopause and Andropause

22-24.05.2017, Amsterdam, Holandia

Organizator:
European Menopause and Andropause Society

Więcej infomacji wkótce na stronie www

OSTEOPOROZA W CHOROBACH REUMATYCZNYCH – ODRĘBNOŚCI POSTĘPOWANIA

VI Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 25-26.09.2015

L20

Osteoporoza w chorobach reumatycznych – odrębności postępowania

Leszczyński P.

Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w PoznaniU

Słowa kluczowe: osteoporoza, choroby reumatyczne, leczenie, ryzyko złamań, kortykosteroidy

Osteoporoza w chorobach reumatycznych z jednej strony jest bardzo dobrze poznana i udokumentowana (RZS – reumatoidalne zapalenie stawów), ale z drugiej strony nie do końca zrozumiała w sensie patogenezy oraz postępowania (choroby układowe tkanki łącznej np. toczeń układowy rumieniowaty – SLE). Wiele badań epidemiologicznych jest ze sobą sprzecznych i pokazuje różne dane dotyczące wartości gęstości mineralnej kości (BMD) w różnych lokalizacjach szkieletu, jej potencjalnego spadku czy też występowania typowych złamań osteoporotycznych. Niemniej w większości potwierdzają one relatywnie wysoką częstość występowania różnych złamań szczególnie w populacji młodych kobiet. Lokalizacja złamań jest często bardzo zaskakująca i odbiega od miejsc klasycznych dla osteoporozy tylko pomenopauzalnej. W grupie kobiet chorujących na RZS największe ryzyko złamań dotyczy miednicy, a tylko w grupie mężczyzn chorych na RZS końca bliższego kości udowej. Różnice między osteoporozą pomenopauzalną, a w przebiegu chorób reumatycznych można tłumaczyć występowaniem innych niż typowe czynników ryzyka: aktywny długotrwały proces zapalny trudno poddający się skutecznemu leczeniu, powikłania choroby podstawowej prowadzące do niewydolności wielu narządów wewnętrznych, leczenie (kortykosteroidy, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny – SSRI, inhibitory pompy protonowej – IPP, leki przeciwpadaczkowe, nasenne i wiele innych), zaburzenia miesiączkowania i nietypowy przebieg menopauzy. Ponadto chorzy na choroby reumatyczne generalnie pobierają wiele leków doustnych nie tylko związanych z bezpośrednią chorobą reumatyczną. Stąd zasadniczy problem w ustaleniu ścisłych wskazań do takiej terapii, wyboru konkretnej drogi podania leku i czasu trwania leczenia. Szczególnie dotyczy to młodych kobiet przed menopauzą, ale także mężczyzn poniżej 50. roku życia. Z pewnością większa dostępność do leków antyresorpcyjnych stosowanych parenteralnie (bisfosfoniany, denosumab), a także nadzieja na rejestracje kolejnych leków biologicznych (przeciwciało monoklonalne przeciwko sklerostynie), jest nadzieją dla pacjentów z chorobami reumatycznymi oraz lekarzy reumatologów, aby nasze wspólne postępowanie było jak najbardziej skuteczne i bezpieczne.

L20

Osteoporosis in rheumatic diseases – differences in management

Leszczyński P.

Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Keywords: osteoporosis, rheumatic diseases, management, fracture risk, corticosteroids

(English abstract not submitted)

POTENCJALNE KRYTERIA DOBORU PACJENTÓW DO LECZENIA OSTEOPOROZY: BADANIA BOS-2

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 65-67

L20

POTENCJALNE KRYTERIA DOBORU PACJENTÓW DO LECZENIA OSTEOPOROZY: BADANIA BOS-2

Badurski J. E.¹, Kanis J.A.², Johansson H.², Dobreńko A.¹, Nowak N.A.¹, Jeziernicka E.Z.¹, Daniluk S.¹

¹Zespół Badawczy Polskiej Fundacji Osteoporozy, Białystok

²Ośrodek Współpracujący z WHO Uniwersytet w Sheffield

Schemat WHO z 2007 roku postępowania wobec osteoporozy prowadzący do identyfikacji osób potrzebujących leczenia, aby zmniejszyć ryzyko złamania, stawia wymóg znajomości w każdym kraju poziomu populacyjnego zagrożenia złamaniami osteoporotycznymi. Podjęto badania oceny 10-letniego prawdopodobieństwa głównych złamań osteoporotycznych (RB-10 g.z.op.) i złamań biodra (RB-10 b.) na niewyselekcjonowanej grupie 1608 kobiet po 40 roku życia posługując się narzędziem FRAX®BMI i FRAX®BMD wzorowanym na epidemiologii złamań w Anglii (wersja 3.1). Obydwa sposoby podobnie oceniły prawdopodobieństwo złamania i w kolejnych dekadach życia ujawniły rosnące RB-10 g.z.op. od ca. 5% w 5 dekadzie do 25% w 9, średnio – 11%, oraz RB-10 b. odpowiednio od 0,5% do 13%, średnio – 3%. Liczba złamań rosła do 7 i 8 dekady i malała zgodnie z liczebnością grupy wiekowej. Najczęściej zgłaszanymi czynnikami ryzyka, poza zaawansowanym wiekiem i niskim BMI: przebyte uprzednio złamanie, palenie papierosów i wywiad rodzinny złamania biodra. Analiza porównawcza badanych parametrów FRAX osób z i bez złamań, wykazała znamienne statystycznie różnice wyłącznie w wieku i w dwukrotnie wyższym RB-10 g.zop. osób ze złamaniami (ca. 18% vs 9%) i RB-10 b. (ca.5% vs 2.5%). Przestrzeń

Od 2008 roku narzędzie oceny ryzyka złamania FRAX jest szeroko stosowane w praktyce. Jego kliniczna użyteczność wymaga jednak ustanowienia poziomu RB-10, powyżej którego leczenie będzie uzasadnione i rekomendowane. Celem niniejszej pracy była również analiza możliwych progów interwencji w Polsce. Analizowano cztery kryteria/progi: kryterium A – wg wartości BMD równej lub niższej od T-score -2.5; kryterium B – przebyte złamanie osteoporotyczne niezależnie od wieku; kryterium C – próg zależny od wieku, i kryterium D – wszystkie kobiety z uprzednim złamaniem oraz te, u których ryzyko złamania równe jest ryzyku kobiet po wcześniejszym złamaniu przy ustalonym wg wieku progu.

Do leczenia kwalifikowałoby się: wg kryterium A – 39% kobiet powyżej 50 r.ż., wg kryterium D – 35%, zaś wg kryteriów B i C – 16%. Przy kryteriach B i C zakwalifikowano by do leczenia kobiety o wyższym ryzyku złamania niż w przypadku kryteriów A i D. Zakładając skuteczność leczenia farmakologicznego jako redukcję ryzyka względnego złamania o 30%, liczba rekomendowanych do leczenia w celu uniknięcia głównego złamania osteoporotycznego byłaby niższa przy opcji B i C (13 i 14), niż w przypadku opcji A i D (18).

Największą efektywność wykazują więc progi interwencji równe ryzyku kobiet po wcześniejszym złamaniu. Stosowanie w praktyce klinicznej progu interwencji leczniczej zależnego od wieku może być zatem właściwsze niż jednego wspólnego progu dla wszystkich kobiet po 50 roku życia.

L20

POTENTIAL CRITERIA OF PATIENT SELECTION FOR OSTEOPOROSIS TREATMENT: BOS-2 STUDY

Badurski J.E.¹, Kanis J.A.², Johansson H.², Dobreńko A.¹, Nowak N.A.¹, Jeziernicka E.Z.¹, Daniluk S.¹

¹The Polish Foundation of Osteoporosis Research Team, Białystok, Poland
²World Health Organization Collaborating Centre, University of Sheffield, Sheffield, United Kingdom

WHO osteoporosis report (2007), which presents therapeutic strategy for patient identification aiming at decreasing fracture risk, puts a special emphasis on recognizing osteoporotic fracture risk for each country population. We evaluated efficacy of FRAX®BMI and FRAX®BMD tools for English population (version 3.1) for predicting 10-year probability of major osteoporotic fracture and of hip fracture on a randomly selected group of 1608 women aged 40 and older. Both methods showed similar results of fracture probability as well as the increase of 10-year probability of major osteoporotic fracture in succeeding decades of age – from apx. 5% in the 5^th decade to 25% in the 9^th decade (average of 11%). For 10-year probability of hip fracture it was respectively: from 0.5% to 13% with the average of 3%. The number of fractures increased until the 7^th and 8^th decade and decreased with the size of age group. The most frequently reported risk factors, apart from old age and low BMI, were: previous fracture, smoking and family history of hip fractures. Comparative analysis of FRAX parameters for patients with and without previous fractures showed statistically significant differences only in age and in 2-fold higher 10-year probability of major osteoporotic fracture in patients with previous fractures (about 18% versus 9%) and 10-year probability of hip fracture (about 5% versus 2.5%). The range between the average population risk (10-year probability of major osteoporotic fracture 11% and predicting 10-year probability of hip fracture 3%) and the risk of patients with previous fractures (10-year probability of major osteoporotic fracture 18% and 10-year probability of hip fracture 9%) could be applied as orientation point: below these values – risk with no intervention needed, above risk requiring intervention, whereas the calls for BMD examination and re-evaluate fracture risk.

FRAX, the fracture risk assessment tool, has been widely used since 2008. Yet, its clinical applicability makes it necessary to establish the 10-year absolute risk level, above which treatment will be legitimate and recommended. Another aim of this study was to analyze possible intervention threshold for Poland. Four criteria/threshold were analyzed: criterion A – BMD equal or lower than -2.5 T-score; criterion B – previous osteoporotic fracture regardless of age; criterion C – age-dependent threshold; criterion D – all women with a previous fracture and those for whom fracture risk equals the risk of women with a previous fracture with the threshold set according to age.

The following percent of patients would qualify for treatment: for the criterion A – 39% of women aged 50 and older, for the criterion D – 35%, for the criterion B and C – 16%. Incorporating criteria B and C would qualify for treatment women with higher fracture risk than in case of criteria A and D. Assuming the effectiveness of pharmacological treatment in reducing the relative risk of fracture by 30%, the number of patients recommended for treatment aiming at major osteoporotic fracture prevention would be lower in case of criteria B and C (13 and 14) than for criteria A and D (18).

Intervention thresholds that equal risk of women with a previous fracture prove most effective. Adapting age-dependent intervention threshold in clinical practice may be more legitimate than using a single threshold for all women above the age of 50.

SUPLEMENTACJA SOLAMI WAPNIA – BEZPIECZNA CZY NIE?

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 60-61

L20

Suplementacja solami wapnia – bezpieczna czy nie?

Tałałaj M.

Klinika Medycyny Rodzinnej, Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych Kości

Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa

Wtórna analiza badań zaplanowanych dla oceny oddziaływania węglanu wapnia, z lub bez witaminy D na częstość złamań kości (w tym dużych prospektywnych prób klinicznych CAIFOS, RECORD, WHI) nie wykazała wpływu suplementacji wapnia na CVD. Badania ujawniły, że przyjmowanie wapnia w dawce 1000-1200 mg/d nie wywiera negatywnego wpływu na chorobę niedokrwienną serca (CHD), zawał serca (MI), niewydolność krążenia, zwapnienie naczyń wieńcowych, udar oraz śmiertelność.

L20

Calcium supplementation – safe or not?

Tałałaj M.

Department of Family Medicine, Internal and Metabolic Bone Diseases

Postgraduate Medical Education Centre, Warsaw

Keywords: calcium, kidney stones, cardio-vascular diseases

It was suggested that supplementation with calcium salts can increase the risk of formation of kidney stones composed of calcium oxalate and influence the risk of cardiovascular diseases (CVD). In healthy individuals a diet with normal calcium intake of 1000-1200 mg daily is associated with a reduction in kidney stone formation of approximately 50% as compared with a diet containing 400-600 mg calcium daily. It was shown that additional calcium supplementation has not resulted an increased risk of kidney stones unless total calcium intake exceeds 2000 mg/d. Calcium salts should be taken together with meals to avoid a rise in urine calcium excretion without any advantages of intestinal oxalate binding.

Secondary analyses of studies primarily designed to examine the influence of calcium carbonate, with or without vitamin D, on fracture incidence (including large prospective trials CAIFOS, RECORD, WHI) showed no significant effect of calcium supplement on CVD. The studies revealed that calcium supplement of 1000-1200 mg/d exerted no adverse effects on coronary heart disease (CHD), myocardial infarction (MI), heart failure, coronary artery calcification, stroke and mortality.

Post-hoc analyses of other prospective studies showed, however, that individuals using calcium supplements can be characterized by increased risk of CHD and MI. Meta-analyses published in the years 2010 and 2011 suggested that use of calcium supplements is accompanied by an 30% increased risk of MI in people with dietary calcium intake >800 mg/d. Increased mortality and incidence of MI can be associated with transient borderline hypercalcemia observed in persons taking calcium supplement of ≥1 g on an empty stomach. On the other hand it was shown that calcium supplement of 1000-1500 mg/d reduces systolic blood pressure in hypertensive patients, increases HDL and decreases LDL cholesterol levels as well as decreases serum phosphate concentration and platelets aggregation that can be protective for CVD.

The results of above mentioned studies should be interpreted with caution as they were not designed with cardiovascular events as primary outcomes. The meta-analyses included data on MI that were in large proportion self-reported, and none of the studies individually found significant adverse effects of calcium supplements on risk of MI.

Benefits of calcium supplement, especially given with vitamin D, seem to outweigh the risks of CVD. It has been calculated that 210-240 patients needed to be treated with calcium salts for 4-5 years to result in 1 MI while treatment of 74 patients at the age of ≥50 years is able to prevent 1 non-vertebral fracture and treatment of 109 patients prevents 1 hip fracture. It is recommended to assess dietary calcium intake of individual patient and prescribe additional calcium supplements only to patients with calcium intake <800 mg/d aiming for total daily calcium intake of 1000-1200 mg/d. Supplements should be taken together with meals to avoid hypercalcemia.

PRZEWAGA METODY ULTRASONOGRAFICZNEJ NAD RADIOLOGICZNĄ W OCENIE GĘSTOŚCI KOŚCI W CUKRZYCY
|

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s36.

PRZEWAGA METODY ULTRASONOGRAFICZNEJ NAD RADIOLOGICZNĄ W OCENIE GĘSTOŚCI KOŚCI W CUKRZYCY

I.Trznadel-Morawska, P.OIszaniecki, J.Sieradzki
Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ,
Kraków, ul. Kopernika 15

Rola cukrzycy w rozwoju osteoporozy wskazuje na potrzebę badań screeningowych nad osteopenią cukrzycową. Cele badań: 1) ocena wptywu kontroli cukrzycy i póź¬nych powikłań cukrzycy na osteopenię cukrzycową, 2) porównanie użyteczności badania osteopenii: ultrasonograficznej i radiologicznej u pacjentów z cukrzycą. Material i Metody: Zbadano gęstość masy kostnej kości piętowej metodą ultrasono-graficzną (Lunar „Achilles” – Ach) u 34 pacjentów z cukrzycą insulinozależną powyżej 5 lat, leczonych intensywną funkcjonalną insulinoterapia. Gęstość kości w kości pro¬mieniowej (D-distal, U-ultradistal) mierzono przy pomocy absorpcjometrii rentgenow¬skiej (DTX100). Ze względu na osteoporozę pacjentów podzielono na trzy grupy: gr I (zdrowi)-1<Tscore<1, gr II (pacjenci z ryzykiem)-2<Tscore<-1, gr III (pacjenci z osteoporozą) Tscore <-2. Oceniono również: neuropatie obwodową i autonomiczną (Proscicard), retinopatię, nefropatie (mikroalbuminuria).
Wyniki: W grupie pacjentów z cukrzycą >1f lat największa część badanych (50%) miata najniższą gęstość kości wg metody Ach: Metodami D i U wykazano natomiast większą częstość normalnej gęstości kości (42% i 71%). Największą średnią dzienną glikemię (174mg%; p<0,05) znaleziono u pacjentów w gr III wg metody Ach i D. Największą HbA1C (8,2%) znaleziono u pacjentów w gr III wg Ach, w gr II (7,75%) wg D, w gr I (7,61%) wg U. Większość pacjentów z neuropatia (60%, n=10, p<0,05) obwodową, autonomiczną (66,7%, n=9, p<0,05) retinopatią (47%, n=21) nefropatie (47%, n=11) należało do gr III wg Ach, natomiast do gr I lub II wg D i U. Nie znale¬ziono korelacji pomiędzy metodami radiologicznymi a Ach. Gęstość kości wg metody Ach korelowała z dzienną glikemią (r=0,41, p=0,015) oraz z ilością powikłań cukrzycy (r=0,54;p=0,014).
Wnioski: W cukrzycy insulinozależnej istnieje związek między późnymi powikłaniami cukrzycy a najniższą gęstością kości wg Ach, co potwierdza rolę mikroangiopatii w patogenezie osteoporozy. Związek między brakiem właściwej kontroli cukrzycy a większą utratą masy kostnej potwierdza rolę hyperglikemii w patogenezie osteopo¬rozy w cukrzycy. Korelacja klinicznych wskaźników cukrzycy i ilość późnych powikłań z gęstością masy kostnej wg metody Ach wskazuje na użyteczność tej metody w ocenie masy kostnej u pacjentów z cukrzycą.

L17 SAFETY OF LONG TERM SUPPLEMENTATION VITAMIN D AND CALCIUM
|

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:67-68.

L17

SAFETY OF LONG TERM SUPPLEMENTATION VITAMIN D AND CALCIUM

Burckhardt P.

FMH Medecine interne et endocrinologie, Clinique Bois-Cerf/Hirslanden, Lausanne, Switzerland

Vitamin D:

Official recommendations for Vitamin D intake are 400 IU/day, and the upper tolera-ble dose was fixed at 2000 IU/day. This is too low. The various positive health outcomes of vitamin D occur at plasma levels of 25OH-Vitamin D of about 75 nmol/l (30 ng/ml). This cannot be reached with a dose of 400 IU/day. But with 2000 IU/day, the average plasma level reached 70-80 nmol/l after 1 to 2 months.

The plasma level of 25OH-Vitamin D increases only by about 1 nmol (0.4 ng/ml) per 40 IU (1 ug) Vitamin D3 consumed. If sun-deprived adults should keep their serum 25(OH)D levels above 75 nmol/l (30 ng/ml), they will require at least 2000 IU Vitamin D3 per day. In individuals with a low baseline level, 1500 IU increase the plasma level above 30 ng/ml (75 nmol/l) only in half of the subjects.

2000 IU/day are safe. The safety limits are higher than officially presumed. Sunshine alone can provide an adult with vitamin D corresponding to a daily intake of 10’000 IU; therefore this dose should be safe. Indeed, careful analysis of complications of Vitamin D treatments in clinical trials showed that no hypercalcemia was observed at a prolonged intake of 10’000 IU (250 ug) daily. Therefore, this dose can be designed as Tolerable Upper Intake Level. Hypercalcemia occurs when the free concentration of 1.25 (OH)2-Vitamin D is abnormally high, and this occurs only when the 25OH-Vitamin D level exceeds 600 nmol/l (240 ng/ml). This level is reached, in average, at a daily dose of 40’000 IU.

Several studies demonstrated that it is not necessary to give Vitamin D every day. Monthly doses or weekly doses or daily doses, all corresponding to 1500 IU/day, reached the same plasma levels after 2 months. The increase was just faster with the monthly dose. Positive antifracture trials used 6-monthly injections of 150’000 IU. It is not known, how long the effect remains after interruption of the treatment, but plasma levels decrease again and this very probably rises also the various health-outcomes.

Calcium:

Since the fractional intestinal absorption declines when the intake increases, the body is self-protected against the intoxication by oral calcium. But when Calcium is given as a supplement, i.e. as a bolus, and when it is given together with Vitamin D, side effects can occur. ORAé Calcium supplements increase slightly the risk of renal stones, because a bolus ingestion rises the calcium concentration in the urine for a couple of hours. But a high Calcium intake in form of food lowers significantly the risk of renal stones, because it inhibits the intestinal absorption of oxalate.

A recent study reported a significant increase in cardiovascular events in postmeno-pausal women taking calcium supplements. This surprising and unexplained obser-vation needs further confirmation. It might be influenced by the fact, that the calcium group had slightly more previous hypertension and dyslipidemia. On the other hand, Calcium supplementation without vitamin D was reported to increase hip fractures (ev. by reducing intestinal phosphorus absorption in elderly phosphate-depleted patients). All these observations shed some doubt on the usefulness of Calcium substitution, unless it is combined with vitamin D. On the other hand it is known, that any interruption of the calcium supplementation leads to the loss of the obtained effect on BMD.

L17

BEZPIECZEŃSTWO DŁUGOTRWAŁEJ SUPLEMENTACJI WITAMINĄ D I WAPNIEM

Burckhardt P.

FMH Medecine interne et endocrinologie, Clinique Bois-Cerf/Hirslanden, Lozanna, Szwajcaria

Witamina D:

Oficjalna rekomendowana dawka wit. D to 400 jm/dzień a górna tolerowana granica dawki to 2000 jm/dzień. To jest za mało. Różne pozytywne skutki działania Wit. D pojawiają się przy stężeniu 25OH-wit. D w osoczu na poziomie około 75 nmol/l (30 ng/ml). Poziom ten nie może być osiągnięty przy dawce 400 jm/dzień. Przy dawce 2000 jm/dzień, średnie stężenie w osoczu osiąga 70-80 nmol/l po 1 do 2 miesięcy. Poziom 25OH-wit.D w osoczu wzrasta tylko około 1 nmol (0.4 ng/ml) na 40 jm. (1 ug) spożytej witaminy D. Jeżeli dorosłe osoby pozbawione ekspozycji na słońce muszą utrzymywać stężenie 25(OH)D w osoczu powyżej 75 nmol/l (30 ng/ml), wymagają w takim razie dawki co najmniej 2000 jm. witaminy D dziennie. U osób z niskim poziomem bazowym, 1500 jm. zwiększa stężenie w osoczu powyżej 30ng/ml tylko u połowy z nich (75 nmol/l).

2000 jm/dzień jest dawką bezpieczną. Limity bezpieczeństwa są wyższe niż oficjalnie zakładane. Sama ekspozycja na słońce może dostarczyć dorosłemu człowiekowi dzienną dawkę na poziomie 10 000 jm. a zatem taka dawka powinna być bezpieczna. W rzeczy samej, ostrożne analizy komplikacji leczenia witaminą D w badaniach klinicznych pokazują brak hiperkalcemii przy przedłużonej podaży dziennej na poziomie 10 000 jm. (250 ug). Dawka ta zatem może być uznana za górną tolerowaną granicę podaży. Hiperkalcemia pojawia się gdy wolna koncentracja 1.25 (OH)2-Vitamin D jest ponadnormatywnie wysoka a to dzieje się gdy poziom 25OH-Vit. D przekracza 600 nmol/l (240 ng/ml). Ten poziom jest osiągalny średnio przy dawce dziennej rzędu 40 000 jm. Niektóre badania pokazały, że codzienne podawanie Wit. D nie jest konieczne. Dawki miesięczne, tygodniowe lub dzienne, wszystkie stanowiące równowartość 1500 jm/dzień, osiągały te same poziomy stężenia w osoczu po 2 miesiącach.

Wzrost był jedynie wyższy przy dawce miesięcznej. W badaniach z pozytywnym efektem przeciwzłamaniowych były stosowane 6-cio miesięczne dawki 150 000 jm. Okres utrzymywania się efektów po przerwaniu leczenia nie jest znany ale poziom w osoczu spada co może powodować także inne efekty zdrowotne.

Wapń:

Ponieważ wchłanianie wewnętrzne spada w miarę wzrostu podaży, organizm jest dobrze zabezpieczony przed zatruciem doustnym podawaniem wapnia. Lecz gdy wapń jest podawany jako suplement, np. w drażetkach, i gdy jest podawany równocześnie z witaminą D, mogą się pojawić efekty uboczne. Doustne suplementy wapnia lekko zwiększają ryzyko kamicy nerkowej ponieważ podanie drażetek zwiększa stężenie wapnia w moczu na kilka godzin. Natomiast wysoka podaż wapnia w spożywanych pokarmach zmniejsza znacznie ryzyko kamicy nerkowej ponieważ hamuje ona jelitowe wchłanianie szczawianu wapnia. Ostatnie badania ukazują znaczny wzrost częstości incydentów sercowo naczyniowych u kobiet po menopauzie biorących suplementy wapnia. Te zaskakujące i niewyjaśnione obserwacje wymagają potwierdzenia. Może mieć to związek z faktem, że u kobiet biorących wapń występowały wcześniej nadciśnienie i zaburzenia lipidowe. Z drugiej strony, pojawiały się informacje, że suplementacja wapniem bez wit. D zwiększa częstość złamań biodra (np. poprzez redukcję jelitowego wchłaniania fosforu u osób starszych z obniżonym jego poziomem). Wszystkie ww. obserwacje rzucają podejrzenie na użyteczność substytucji wapnia bez łączenia go z wit. D. Z drugiej strony wiadome jest, że przerwanie suplementacji wapniem prowadzi do spadku osiągniętego wzrostu BMD.

CALCIUM AND VITAMIN D AS AN ESSENTIAL COMPONENT OF AN INTEGRATED STRATEGY FOR FRACTURE PREVENTION
|

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1)

L20
CALCIUM AND VITAMIN D AS AN ESSENTIAL COMPONENT OF AN INTEGRATED STRATEGY FOR FRACTURE PREVENTION

Steven Boonen, MD, PhD

Leuven University Center for Metabolic Bone Diseases and Divivion of Geriatric Medicine, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven, Belgium

Elderly people frequently have inadequate dietary intakes of calcium and vitamin D, both essential for bone health. Vitamin D insufficiency leads to reduced intestinal calcium absorption and secondary hyperparathyroidism, increasing bone turnover particularly in cortical bone, thus accelerating bone loss and predisposing the patient to osteoporotic fractures. Supplementation with vitamin D alone has been shown to reduce bone loss from the femoral neck in postmenopausal women; however, efficacy in terms of fracture reduction has been equivocal. For example, Lips and colleagues reported that vitamin D (400 IU/day) given without calcium did not reduce the risk of hip fractures among elderly Dutch men and women, whereas in the recent study of Trivedi and colleagues, vitamin D 100,000 IU every 4 months did reduce fracture incidence. Similarly, annual intramuscular injections of high doses of vitamin D reduced arm fracture rates among elderly Finnish subjects. There is a strong rationale for the use of calcium and vitamin D in the prevention of osteoporotic fractures and there is evidence from a number of studies that combined therapy has beneficial effects on bone mineral density in the spine, femoral neck and whole body in postmenopausal women. Additionally, calcium and vitamin D combination therapy significantly reduces fracture rates in both institutionalised and free-living elderly populations. In the study of Chapuy and colleagues, the number of hip and non-vertebral fractures were reduced by 43% and 32%, respectively, after 18 months’ treatment with calcium and vitamin D. A concomitant increase in serum 25-hydroxyvitamin D and decrease in serum parathyroid hormone level was observed, providing a plausible mechanism for the reduced fracture risk. These findings have subsequently been confirmed in a follow-up-study (Decalyos II). More recently, the Medical Research Council of Great Britain published negative results from a randomised, double-blind, factorially designed trial (the RECORD trial) to evaluate the effectiveness of daily oral calcium, daily oral vitamin D, combined calcium and vitamin D, and double placebo among 5292 men and women aged 70 years and over with previous low trauma fracture. There was no apparent benefit from calcium and vitamin D on fracture. These findings from the RECORD trial do not support routine oral supplementation with calcium and vitamin D in previously mobile elderly people, but vitamin D status of the trial population at baseline remains largely unknown and compliance with mediaction was only moderate. Overall, the data are still consistent with a therapeutic benefit of calcium and vitamin D on fractures in people deficient in calcium and vitamin D.

L20
WAPNO I WITAMINA D JAKO ISTOTNY SKŁADNIK ZINTEGROWANEJ STRATEGII W ZAPOBIEGANIU ZŁAMANIOM

Steven Boonen, MD, PhD

Leuven University Center for Metabolic Bone Diseases and Divivion of Geriatric Medicine, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven, Belgia

U osób starszych bardzo często występuje nieodpowiednia podaż wapnia i witaminy D w diecie, co jest istotne dla zdrowia kości. Niedobory witaminy D prowadzą do obniżenia absorpcji wapnia z układu pokarmowego i wtórnej nadczynności przytarczyc, zwiększonego obrotu kostnego, szczególnie w kości korowej, a więc zwiększonej utraty tkanki kostnej i podatności pacjenta na złamania osteoporotyczne.
Wykazano, że sama suplemantacja witaminą D przyczynia się do redukcji utraty tkanki kostnej w szyjce kości udowej u kobiet po menopauzie, jednakże jej skuteczność w redukcji złamań pozostaje niejednoznaczna.
Na przykład Lips i współautorzy donoszą, że witamina D (400 IU/dziennie) podawana bez wapnia nie zmniejszyła ryzyka złamania kości udowej u mężczyzn i kobiet w wieku podeszłym z Holandii, podczas gdy w ostatniej pracy Trivediego i współautorów witamina D 100,000 IU podawana co 4 miesiące przyczyniła się do redukcji częstości złamań. Podobnie, roczne domięśniowe iniekcje dużych dawek witaminy D przyczyniły się do redukcji częstości złamań kości ramiennej wśród badanych osób w wieku podeszłym z Finlandii.
Istnieje duże uzasadnienie dla stosowania wapnia i witaminy D w zapobieganiu złamaniom osteoporotycznym i istnieją dowody z licznych badań, że terapia łączona ma korzystny wpływ na gęstość mineralną kości w kręgosłupie, szyjce kości udowej i całym organizmie u kobiet po menopauzie.
Dodatkowo terapia łączona wapnia i witaminy D znacząco redukuje częstość złamań, zarówno w populacji osób starszych przebywających w domach opieki jak i żyjących samodzielnie. W opracowaniu Chapuy i współautorów liczba złamań kości udowej i złamań pozakręgowych została zredukowana odpowiednio o 43% i 32% po 18 miesiącach leczenia wapniem i witaminą D. Zaobserwowano towarzyszący wzrost poziomu 25-hydroksywitaminy D i zmniejszenie poziomu parathormonu w osoczu, co zapewniało mechanizm dla możliwej redukcji ryzyka złamania. Te wnioski znalazły potwierdzenie w dalszych obserwacjach (Decalyos II). Nieco później Komitet Badań Naukowych Wielkiej Brytanii opublikował negatywne wyniki badania randomizowanego, podwójnie ślepego, z wykorzystaniem analizy czynnikowej (RECORD) mającego na celu ocenę skuteczności doustnego wapna przyjmowanego codziennie, doustnej witaminy D codziennie, łączonego wapna i witaminy D oraz podwójnego placebo wśród 5292 mężczyzn i kobiet w wieku powyżej 70 lat z wcześniejszym złamaniem po niewielkim urazie. Nie było żadnej widocznej korzyści w redukcji złamań wynikającej z przyjmowania wapna i witaminy D. Wyniki z badania RECORD nie potwierdzają słuszności rutynowej suplementacji wapna i witaminy D u uprzednio aktywnych starszych osób, jednakże początkowy stan witaminy D w badanej populacji pozostaje w dużej mierze nieznany, zaś systematyczność przyjmowania leków była zaledwie umiarkowana.
Podsumowując, dane pozostają nadal zgodne co do korzyści terapeutycznych stosowania wapna i witaminy D w zapobieganiu złamaniom u osób z niedoborami wapna i witaminy D.

Measurement of bone strenght
|

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s17-18.

L17
MEASUREMENT OF BONE STRENGTH

Glüer C. C.

Medizinische Physik, Klink für Diagnostische Radiologie, Universitätsklinikum Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Germany

Bone densitometry methods, specifically Dual-X-ray Absorptiometry (DXA), are well established for risk assessment for osteoporotic fractures and evaluation of treatment efficacy. DXA reflects bone mass, measured as areal bone mineral density, which reflects bone strength. Bone strength, however, is a much more complex construct. First of all, it is affected not only by BMD, but also by bone structure and the material properties of bone tissue. Areal BMD as measured by DXA is dependent on true volumetric BMD and bone size and thus incorporate parts of two of the components affecting bone strength. Second, the impact of forces on bone need to be considered. Bone strength differs depending on the type of force: compressive, bending, torsion, buckling are some of the most relevant types of impacting forces and the rate of displacement of bone also is of relevance. We will summarize the most important aspects of bone strength and its determinants in the context of osteoporotic fracture risk.
While DXA has strong predictive power, the performance for the assessment of treatment efficacy is poor. It has been shown in several studies that changes in areal BMD, as assessed by DXA, only to a small extent reflect the treatment induced protective effect against occurrence of new fractures. For patient management, therefore, there is a great need to develop better, i.e. more sensitive methods to determine whether a given treatment works in an individual patient and thus should be continued or whether a change in the treatment regimen is needed. Radiography is not a satisfactory approach, because it is difficult to detect sintering processes at an early state.
There are interesting new methods that promise to allow a more comprehensive and accurate assessment of bone strength. Quantitative Computed Tomography is considered to be a potentially promising alternative to DXA. A few groups including ours have pursued refinements of this long established technique, focusing on three aspects: (1) a contiguous scanning of the entire vertebrae to encompass cancellous bone as well as the thin cortical rim, allowing for more precise longitudinal evaluation of BMD changes, (2) to improve spatial resolution to visualize the internal trabecular bone architecture, and (3) to model vertebral bone strength using digital finite element (FE) analysis methods. For (1) commercial software packages are available that run on virtually any state-of-the-art multi detector CT scanner. For (2) optimized High Resolution CT (HRCT) protocols have been developed that provide in-plane resolution down to 150 µm voxel size with slice thickness as small as about 300 µm. For (3) voxel-based FE models of single entire vertebrae have been developed that allow calculation of bone stiffness and strength and detection of local weak spots within the vertebral trabecular network. Another alternative to HRCT might be High Resolution Magnetic Resonance Imaging, specifically for peripheral bones and perhaps the proximal femur.
CT-based FE techniques have recently been applied to subsets of patients participating in clinical trials to study the effect of treatment on bone strength. As mentioned above, it is well established that besides bone mass, bone microstructure and material properties also contribute to bone strength. Using HRCT methods in the EUROFORS study we could demonstrate substantial improvements in cancellous volumetric BMD (+19.1%) and structural integrity (increases in apparent bone volume fraction of 54.7%) during two years of teriparatide treatment. This resulted in a 28.3% improvement of compressive stiffness as assessed by HRCT-based FE modelling with a voxel size of 0.7×0.7×0.7 mm3. We could demonstrate that volumetric BMD and bone microstructure independently contributed to the increases in bone strength, supporting the notion that an assessment of structural integrity is relevant for comprehensive assessment of bone strength. Keaveny et al. (J Bone Miner Res 2007;22:149-57) studied patients participating in the FACT study and observed a 9.9% increase in volumetric BMD over 18 months which resulted in a 21.1% improvement in compressive stiffness. This was determined from QCT-based non-linear voxel-based FE models with a voxel size of 1x1x1.5 mm3. The improvement in bone strength was significantly larger that that observed in the other treatment arm of the FACT study in which patients received alendronate.
The results of these studies demonstrate that HRCT and FE methods provide information on bone strength beyond DXA. This allows more sensitive assessment of bone strength, particularly in the setting of monitoring treatment effects.

L17
BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI KOŚCI

Glüer C. C.

Medizinische Physik, Klink für Diagnostische Radiologie, Universitätsklinikum Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Niemcy

Metody densytometrii, w szczególności metoda podwójnej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA) są powszechnie używane do określania ryzyka złamań osteoporotycznych oraz oceny skuteczności leczenia. Badanie DXA odzwierciedla masę kostną, mierzoną jako gęstość mineralną kości w gramach/cm2, która z kolei obrazuje wytrzymałość kostną. Jednakże wytrzymałość kości jest jednak cechą o wiele bardziej złożoną. Po pierwsze, wpływ na nią ma nie tylko gęstość mineralna kości lecz również jej struktura oraz skład tkanki kostnej. BMD mierzona metodą DXA zależy od rzeczywistej gęstości mineralnej oraz wielkości kości łącząc w ten sposób komponenty obu składowych mających wpływ na wytrzymałość kości. Po drugie, należy rozważyć wpływ sił działających na kość. Wytrzymałość kości jest różna w zależności od rodzaju działających sił: ściskających, zginających, skręcających, uginających, które to siły mają największe oddziaływanie na kość. Równie ważny jest kierunek ich działania. W naszym wystąpieniu podsumujemy najważniejsze aspekty wytrzymałości kości oraz jej determinanty w kontekście ryzyka złamania osteoporotycznego.
Metoda DXA, przy dużej wartości prognostycznej, jest niewystarczająca do oceny skuteczności leczenia. Niektóre, wcześniej przeprowadzone badania wykazały, że zmiany BMD ocenione metodą DXA tylko w niewielkim stopniu odzwierciedlają efekty terapii przeciwzłamaniowej. Należy zatem rozwinąć lepsze, bardziej dokładne metody określania czy zastosowana u danego pacjenta terapia działa i należy ją kontynuować, czy też należy ją zmienić. Radiografia nie jest badaniem wystarczającym, gdyż procesy odbudowy kości są trudne do wykrycia we ich wczesnym stadium.
Obecnie dostępne są nowe, interesujące metody umożliwiające pełniejsze i dokładniejsze określenie wytrzymałości kostnej. Ilościowa Tomografia Komputerowa (QTC) jest uważana za obiecującą alternatywę dla metody DXA. Kilka zespołów, włącznie z naszym, prześledziło udoskonalenia powstałe w trakcie rozwijania się tej techniki, skupiając się na trzech aspektach: (1) stycznym skanowaniu całego kręgu w celu objęcia warstwy gąbczastej kości dokładnie od brzegu cienkiej warstwy korowej, pozwalającym na bardziej precyzyjną, podłużną ocenę zmian BMD, (2) zwiększeniu przestrzennej rozdzielczości w celu ukazania wewnętrznej architektury kości beleczkowej, (3) przedstawieniu wytrzymałości kręgów za pomocą metod analitycznych cyfrowego elementu skończonego (digital finite element (FE)). W pierwszym przypadku dostępne są pakiety komercyjnego oprogramowania działające praktycznie na każdym tomografię działającym zgodnie z współczesnymi zasadami. W drugim, zostały stworzone zoptymalizowane Protokoły Wysokiej Rozdzielczości CT (HRCT) zapewniające rozdzielczość przestrzenną do rozmiaru voksela 150 μm z grubością przekroju tak małą jak 300 μm. W trzecim przypadku zostały stworzone modele vokselowe (FE) całych, pojedynczych kręgów, umożliwiające obliczenie sztywności i wytrzymałości kości oraz wykrycia lokalnych słabych punktów sieci beleczkowej. Inną alternatywą dla HRCT może być Rezonans Magnetyczny Wysokiej Rozdzielczości (HRMRI), zwłaszcza w przypadku kośćca obwodowego, a prawdopodobnie także bliższego końca kości udowej.
Techniki tomografii komputerowej basujące na FE zostały ostatnio zastosowane w podgrupach pacjentów uczestniczących w badaniach klinicznych określających wpływ leczenia na wytrzymałość kości. Jak wspomniano wcześniej, wiadome jest, że poza BMD, wpływ na wytrzymałość kości mają również jej mikrostruktura oraz materiał ją tworzący. U uczestniczących badaniu EUROFORS z wykorzystaniem technik HRCT mogliśmy wykazać istotne zmiany w objętościowej BMD kości gąbczastej i jej integralności strukturalnej (wzrost w widocznej frakcji objętościowej kości o 54,7%) w trakcie dwuletniego leczenia teryparatydem. Zaowocowało to wzrostem sztywności kompresyjnej o 28,3% określonej metodą HRCT modelu FE o rozmiarze voksela 0.7×0.7×0.7 mm3. Mogliśmy ukazać, że objętościowa BMD i mikrostruktura kostna niezależnie uczestniczyły w zwiększaniu wytrzymałości kości, wspierając tym samym pogląd, że określenie integralności strukturalnej jest odpowiednie dla pełnej oceny wytrzymałości kości. Keaveny i wsp. (J Bone Miner Res 2007;22:149-57) badali pacjentów uczestniczących w badaniu FACT i zaobserwowali wzrost o 9,9% w objętościowej BMD w ciągu 18 miesięcy co dało wzrost sztywności kompresyjnej o 21,1%. Zostało to stwierdzone na podstawie QCT nieliniowych modelach vokselowych FE gdzie rozmiar voksela wynosił 1x1x1.5 mm3. Wzrost wytrzymałości kości był znacząco wyższy niż obserwowany w przypadku innego badania FACT, podczas którego pacjenci otrzymywali alendronian.
Wyniki tych badań ukazują, że oprócz DXA, metody HRCT i FE dostarczają informacji jak również mierzą wytrzymałość kości. Umożliwia to bardziej dokładne jej określanie, zwłaszcza w przypadku obserwacji efektów leczenia.

Identyfikacja czynników ryzyka złamań kości u pacjentów ze złamaniem dalszego końca kości przedramie
|

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 757 – 760

Identyfikacja czynników ryzyka złamań kości u pacjentów ze złamaniem dalszego końca kości przedramienia
Identification of risk factors for future fracture in patients following distal forearm fracture
D. Mulherin, S. Williams, J. A. Smith, J. Edwards, T. P. Sheeran and T. Price

Department of Rheumatology, Cannock Chase Hospital, Brunswick Road, Cannock, Staffordshire, WS11 2XY, United Kingdom

Abstrakt: Celem dla krajowych systemów zdrowotnych na całym świecie jest opracowanie strategii rozpoznania osób narażonych na wystąpienie niskoenergetycznych złamań. Sukces albo porażka narodowych strategii będzie zależeć od wielu lokalnych czynników, przeprowadzenia wielu badań, biorąc pod uwagę niedostateczną świadomość o profesjonalną jak i społeczną. Ważnym czynnikiem jest identyfikacja z ryzykiem złamań oraz ich właściwe leczenie. W badaniu oceniano efektywność opieki pielęgniarskiej w ocenie kobiet po złamaniach dalszego końca kości przedramienia, ze zwróceniem uwagi na czynniki ryzyka dla kolejnych złamań. Oceniano 202 kobiety, w wieku 69 lat (50-91 rok życia), z obecnym złamaniem dalszego końca kości przedramienia w przeciągu 9 miesięcy. 42 kobiety nie brały pełnego udziału w badaniu: były one znacząco starsze od pozostałej grupy (P<0,002). 148 pacjentek poddano ocenie ryzyka złamań, ryzyka złamań biodra i badaniu ultrasonograficznemu kości piętowej: 107 kobiet zostało poddanych badaniom w szpitalu, 41 kobiet wymagało wizyty i pomiarów w miejscu zamieszkania – druga grupa była znacząco starsza (P<0,0002). Ze 148 pacjentek 76 (51 %) miało jeden lub więcej czynnik ryzyka upadku: grupa ta cechowała się znacząco starszym wiekiem ( P<0,0002) i częściej wymagała wizyt domowych (P<0,002). 27 (18 %) pacjentek cechowało wzmożone ryzyko złamania biodra w przyszłości : również ta grupa cechowała się znacząco starszym wiekiem ( P<0,0002) i częściej wymagała wizyt domowych (P<0,0005). 91 pacjentek (61 %) miało w ocenie T-score kości piętowej poniżej T-score – 2,0 i było kierowanych do badania DXA: również ta grupa cechowała się znacząco starszym wiekiem ( P<0,0002) i częściej wymagała wizyt domowych (P<0,05). W badaniu DXA stwierdzono osteoporozę u 47 osób (52 %) cechujących się niskim spadkiem T-score, osteopenię u 31 osób, prawidłową gęstość kości u 13 osób. Z 76 pacjentów z obecnym ryzykiem upadku, 31 (41 %) miało osteoporozę (wg DXA), z grupy pacjentów cechujących się ryzykiem złamania biodra, 12 (44 %) miało osteoporozę. Tylko 9 pacjentek (22 %), które wymagały wizyt domowych, nie miało czynników ryzyka upadku ani ryzyka złamania biodra oraz miało prawidłową gęstość kości, w porównaniu do 45 pacjentek (42 %) poddawanych badaniu w szpitalu. Badanie pokazało efektywność oceny ryzyka złamań kości w populacji, która już miała złamanie kości, problemem jest brak korzystania z takiej oceny pacjentów największego ryzyka.

Słowa kluczowe:

Densytometria kostna, upadek, kobieta, złamanie przedramienia, osteoporoza, ryzyko.