3.10.2017, Warszawa

Miejsce spotkania:
Hotel Sheraton,
ul. Bolesława Prusa 2, Warszawa

W programie:
– QUO VADIS MEDICINA?
– JAKI JEST STAN POSZCZEGÓLNYCH DZIEDZIN MEDYCYNY?
– DOKĄD ZMIERZA EUROPA I ŚWIAT?
– W JAKIM KIERUNKU POWINNIŚMY ZMIENIAĆ SYSTEM W POLSCE?
– kilkanaście paneli specjalistycznych
– kilkudziesięcioro renomowanych wykładowców

Konferencja jest bezpłatna dla uczestników.

Organizator:
Wydawnictwo Termedia
ul. Kleeberga 2
61-615 Poznań
tel./faks + 48 61 656 22 00
e-mail: szkolenia@termedia.pl

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

20-21.05.2016, Kraków

Centrum kongresowe:
Aula Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego 
ul.Gołębia 24 33-332 Kraków

W programie:
Sesja reumatologiczna:
·  Innowacyjne oraz klasyczne metody fizjoterapii stosowane u pacjentów z chorobami zapalnymi i niezapalnymi narządu ruchu.
· Znaczenie sportu  w profilaktyce narządu ruchu.

Sesja pulmonologiczna:
· Nowości w rehabilitacji chorych na POCHP i choroby śródmiąższowe płuc.
· Problemy w usprawnianiu pacjentów z astmą oskrzelową.
· Rola fizjoterapeuty w przygotowaniu pacjentów do zabiegów torakochirurgicznych i powadzenie rehabilitacji po tych zabiegach.

Sesja angiologiczna
·  Nowe techniki fizjoterapii u pacjentów z miażdżycą zarostową kończyn dolnych.
·  Monitorowanie rehabilitacji u pacjentów z chorobami naczyń obwodowych.

Sesja neurologiczna
– Współczesny model rehabilitacji chorych z uszkodzeniem ośrodków mowy.
– Zastosowanie nowatorskich technik fizjoterapii u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych.
– Sport i aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu pacjentów neurologicznych.

Sesja adaptowana aktywność ruchowa:
– Rola sportu w poprawie jakości życia osób niepełnosprawnych

ZAJĘCIA WARSZTATOWE
– Techniki osteopatyczne w usprawnianiu pacjentów neurologicznych
– Rehabilitacja stawów skroniowo-żuchwowych

Wczesna rejestracja do 22.04.2016.

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

L35

Starzenie się a złamania i upadki

Żak M.

Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Zakład Rehabilitacji w Reumatologii i Geriatrii, Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków

Słowa kluczowe: upadki, złamania, starzenie się

Wstęp. Upadki oraz ich konsekwencje wśród osób starszych stanowią wyzwanie dla nauki. W 7-25 % przypadków konsekwencją upadków są złamania. Najczęściej z powodu tych incydentów dochodzi do złamania szyjki kości udowej (90-95%), części proksymalnej kości ramiennej (80%) oraz kompresyjnych trzonów kręgów (80%). Przeżywalność pacjentów hospitalizowanych z powodów np. złamań szyjki udowej w porównaniu do braku hospitalizacji była o 2-7 lat dłuższa na rzecz osób hospitalizowanych.

Cel Pracy. Celem pracy był przegląd literatury z 5. ostatnich lat dotyczący konsekwencji upadków w formie złamań ze względu na wiek, przewidywaną długość życia, oraz powrót do sprawności funkcjonalnej prezentowanej.

Materiał i metody. Przegląd literatury obejmował 4 bazy bibliograficzne (ERIC, Medline, Science Direct, Scopus). Znaleziono 4231 abstraktów zawierających słowa „falls, fractures, aged, lifespan“. Do przeglądu włączono 90 prac.

Wyniki. Przeżywalność u pacjentów, u których złamanie było wynikiem upadku jest różna w zależności od rodzaju hospitalizacji, prezentowanej sprawności funkcjonalnej przed upadkiem, szybkości odzyskiwania sprawności funkcjonalnej po hospitalizacji, liczby upadków oraz wieku.

Wnioski. Wydaje się, że przewidywana długość życia u pacjentów po incydentach upadku jest mniejsza pomimo hospitalizacji. Interwencje fizjoterapeutyczne poprawiają szybkość leczenia, aczkolwiek nie są jedynym czynnikiem odzyskania pełnej sprawności funkcjonalnej.

L35 

Ageing, fractures and falls

Żak M.

Chair of Clinical Rehabilitation, Department of Physical Rehabilitation in Rheumatology and Geriatrics, University School of Physical Education, Krakow, Poland

Key words: falls, fractures, aged

Background. Falls and their consequences among the seniors pose a serious challenge for the science. In 7%-25% of cases falls result in fractures, most often in serious ones, e.g. hip fractures (90%-95%), fractures of the proximal part of the humerus (80%), vertebral compression fractures (80%). For instance, the survival of patients hospitalized for femoral neck fractures was found to be 2-7 years longer, in comparison with the non-hospitalized ones.

Aims. The study aimed to review the published studies on accidental falls resulting in fractures due to advanced age, life expectancy, and effective recovery of individual functional capacity, spanning the last five years.

Methods. The literature review comprised four bibliographic databases (ERIC, Medline, Science Direct, Scopus). During the search 4231 abstracts containing the key words „falls, fractures, aged, lifespan” were identified. Ninety abstracts were found fully compliant in terms of the adopted inclusion criteria, and ultimately considered in the review.

Results. Survival in the patients in whom a fracture resulted due to an accidental fall varied depending on the actual type of hospitalization, individual functional capacity prior to a fall, overall effectiveness of its recovery following hospitalization, number of sustained falls, and age.

Conclusions. Life expectancy in the accidental fallers appears shorter despite the obvious advantage of hospitalization. Physiotherapy interventions enhance overall effectiveness of treatment, although on no account may they be deemed the sole determining factor in an individual recovery of full functional capacity.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 82-83

L35

WPŁYW BISFOSFONIANÓW NA RYZYKO JAŁOWEJ MARTWICY SZCZĘKI I RAKA PRZEŁYKU

Przedlacki J.

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Słowa kluczowe: bisfosfoniany, jałowa martwica szczęki, leczenie, osteoporoza, rak przełyku

JAŁOWA MARTWICA SZCZĘKI

W ostatnich latach pojawiły się publikacje dotyczące martwicy kości szczęki (osteonecrosis of the jaw) podczas stosowania bisfosfonianów. Występuje ona wokół zębodołów, może przybrać postać bolesnych zniekształceń szczęki. Zniekształcony obszar wokół martwiczej tkanki kostnej trudno się goi. Brak gojenia w ciągu 6 tygodni pomimo właściwego leczenia stomatologicznego oraz wykluczenie choroby nowotworowej jest warunkiem rozpoznania martwicy. W miejscach martwicy może pojawić się owrzodzenie, infekcja, złamanie. Zmiany te opisywane są szczególnie u chorych z nowotworami (ok. 94% wszystkich przypadków martwicy; ok. 5% pacjentów z rakiem piersi leczonych bisfosfonianami miało martwicę szczęki), przyjmujących głównie dożylne (ok. 94% przypadków) postaci bisfosfonianów: zolendronianu i pamidronianu. Martwica kości szczęki w czasie leczenia osteoporozy bisfosfonianami występuje bardzo rzadko. Ryzyko martwicy u chorych z nowotworem jest większe, ponieważ dawki bisfosfonianów stosowane w chorobach nowotworowych przekraczają wielokrotnie dawki stosowane w osteoporozie. Szczególnie istotną rolę w powstawaniu martwicy odgrywa (w ok. 69%) ekstrakcja zębów lub inny zabieg chirurgiczny dotyczący kości szczęki. Innymi czynnikami sprzyjającymi martwicy kości szczęki są współistniejące: zaawansowany wiek, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, stosowanie glikokortykoidów, niedobór witaminy D, radioterapia, infekcja jamy ustnej. Nie jest znana najmniejsza toksyczna dawka bisfosfonianów. Średni i najkrótszy czas trwania leczenia do wystąpienia martwicy wynosi dla zolendronianu odpowiednio 1,8 lat i 10 miesięcy, a dla bisfosfonianów doustnych, odpowiednio 4,6 lat i 3 lata. Martwica może pojawić się jednak wcześniej w przypadku obecności czynników ryzyka.

Występowanie zmian martwiczych w szczęce tłumaczy się znacznie szybszą przemianą kostną w szczęce w porównaniu do innych kości, wynikającą z jej większej aktywności metabolicznej (ciągły nacisk na kość, zwłaszcza podczas jedzenia). Zmniejszenie resorpcji tkanki kostnej po bisfosfonianach może być przyczyną rozrostu martwiczej, nie resorbowanej tkanki.

Chorzy z osteoporozą z prawidłowym stanem uzębienia i prawidłową higieną jamy ustnej nie wymagają badania stomatologicznego przed rozpoczęciem leczenia doustnymi i dożylnymi bisfosfonianami. W chorobach nowotworowych przed rozpoczęciem leczenia dożylnymi bisfosfonianami wymagane jest badanie jamy ustnej przez stomatologa i badanie radiologiczne zębów. Mniej pilne zabiegi stomatologiczne powinny być wykonane w 3-6 miesięcy po zakończeniu leczenia. U wszystkich, dla zapobieżenia martwicy istotne jest utrzymanie higieny jamy ustnej, zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie picia alkoholu. Przed rozpoczęciem podawania bisfosfonianów ważne jest wyleczenie wszelkich stanów zapalnych uzębienia. Wydaje się mało uzasadnione odstawienie bisfosfonianów przed planowaną ekstrakcją zębów, ze względu na długi czas półtrwania bisfosfonianów w kościach. Należy dążyć do leczenia zębów, a nie ich usuwania.

Leczenie martwicy szczęki jest postępowaniem głównie stomatologicznym. Opublikowano pojedyncze przypadki ustępowania martwicy szczęki po leczeniu teryparatydem.

RAK PRZEŁYKU

Informacje na temat zwiększonego ryzyka raka przełyku u pacjentów stosujących bisfosfoniany są rozbieżne. Według jednych autorów ryzyka takiego nie ma, a wg innych ryzyko to wzrasta po 5 latach leczenia doustnymi bisfosfonianami. W USA opisano w 2009 roku 21 przypadków raka przełyku wiązanego z leczeniem bisfosfonianami (wyłącznie alendronianem) w czasie ponad 12-letniego stosowania alendronianu. W Europie i Japonii opisano pojedyncze przypadki raka przełyku, wiązanego z ryzedronianem, ibandronianem i etydronianem. U niektórych pacjentów rozpoznano przełyk Barreta przed rozpoczęciem leczenia (czynnik ryzyka raka przełyku) i wg autorów nie powinni otrzymywać doustnych biosfosfonianów. W innych publikacjach nie stwierdzono zwiększonego ryzyka raka przełyku u osób z przełykiem Barreta.

L35

THE RISK OF OSTEONECROSIS OF THE JAW AND OESOPHAGEAL CANCER AFTER TREATMENT WITH BISPHOSPHONATES

Przedlacki J.

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Keywords: bisphosphonates, osteonecrosis of the jaw, treatment, osteoporosis, oesophageal carcinoma

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 78-79

L38

Polska wersja metody FRAX^® – jak kwalifikować do leczenia farmakologicznego osteoporozy

Przedlacki J.^1,2, Księżopolska-Orłowska K.¹, Grodzki A.¹, Świrski A.¹, Teter P.¹, Loth E.¹, Musiał J.¹, Bartuszek D.², Celej M.², Twardowska-Kawalec M.²,Kaczmarska-Turek M.², Szuba P.²,Gawron R.²

¹Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

²Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa

Słowa kluczowe: FRAX^®, leczenie, osteoporoza, złamanie kości

Przy kwalifikacji do leczenia farmakologicznego osteoporozy przy użyciu metody FRAX^® konieczne jest przyjęcie progowej wartości 10-letniego ryzyka złamania kości, szczególnie głównych kości (10-RZ), kwalifikującej do leczenia. Dotychczas w Polsce stosowana była najczęściej wersja brytyjska metody FRAX^® (FRAX^®-UK) i progowa wartość 20% ryzyka złamania głównych kości. Przyjęcie za Wielką Brytanią wartości 20% było decyzją arbitralną i wynikało z założenia podobnej częstości występowania złamań kości w obu populacjach. Wstępne analizy prezentowane podczas IV Środkowo Europejskiego Kongresu Osteoporozy w 2011 roku wykazały jednak, że ryzyko wyliczone wg obu kalkulatorów u tych samych chorych różni się (jest niższe dla polskiej wersji metody FRAX^® – FRAX^®-PL). Od tego czasu nie ustalono i nie zaakceptowano powszechnie wartości progowych 10-RZ dla FRAX^®-PL, bez czego kontynuacja stosowania 20% progu może być powodem niewłaściwych kwalifikacji do leczenia.

Celem badania była ocena możliwości stosowania dotychczasowego 20% progu 10-RZ przy kwalifikacji do leczenia farmakologicznego osteoporozy przy użyciu FRAX^®-PL oraz propozycja nowych wartości progowych.

Do badania zostały zakwalifikowane 1432 osoby (175 mężczyzn i 1257 kobiet) w wieku 68,8±7,8 lat (40-90 lat) dotychczas nie leczone farmakologicznie z powodu osteoporozy, u których wykonano badanie DXA biodra, co umożliwiło wyliczenie 10-RZ. Były one skierowane pierwszorazowo do Krajowego Centrum Osteoporozy, najczęściej przez Lekarzy Rodzinnych, w latach 2006/2007 i 2008/2009 w ramach umowy z NFZ w celu ustalenia wskazań do leczenia farmakologicznego osteoporozy. U wszystkich wyliczono retrospektywnie 10-RZ kości głównych, oddzielnie przy zastosowaniu polskiej i brytyjskiej wersji metody FRAX^®, z wykorzystaniem tych samych informacji o czynnikach ryzyka złamania kości, a następnie porównano uzyskane wyniki. Do analizy optymalnej wartości 10-RZ wg FRAX^®-PL, która podzieliłaby wszystkich pacjentów podobnie jak zaakceptowany wcześniej próg 20% w skali brytyjskiej wykorzystano funkcję logistyczną z zastosowaniem krzywej ROC z wyliczeniem pola pod krzywą. Jednocześnie zastosowano model regresji (Generalized Lineal Models; GLM) dla standardowej populacji, przy pomocy którego można w kategoriach przeskalowania pomiarów wyliczyć wartości FRAX^®-PL z wartości FRAX^®-UK.

10-RZ wyliczone wg FRAX^®-PL u wszystkich badanych wynosiło 8,1±6,7% (1,3-62%) i było niższe u wszystkich w porównaniu do FRAX^®-UK, które wynosiło 13,8±9,4% (2,3-75%); (p<0,001). Na podstawie analizy krzywej ROC, za najbardziej zbliżone do 20% progowej wartości FRAX^®-UK należy przyjąć 12% 10-RZ wyliczone wg FRAX^®-PL (pole pod krzywą: 0,9982). Jednocześnie, wg modelu GLM przyjęto arbitralnie, że wartości 20% 10-RZ wg FRAX^®-UK odpowiada wartość 10% wg FRAX^®-PL (dla kobiet: 9,8%; dla mężczyzn:9,3%).

Uzyskane wyniki potwierdziły wcześniejsze obserwacje o niemożności stosowania takiego samego jak dla FRAX^®-UK 20% progu ryzyka złamania głównych kości jako wskazania do leczenia farmakologicznego osteoporozy przy zastosowaniu FRAX^®-PL. Przy wcześniejszej akceptacji wartości progowej 20% (wg FRAX^®-UK) przyjęcie optymalnej wartości 12% (krzywa ROC) dla mężczyzn i kobiet (wg FRAX^®-PL) wydaje się bardziej właściwe niż wartości 10% wyliczonej wg metody GLM. Wcześniejsza decyzja z użyciem metody brytyjskiej (20%) jak i proponowana obecnie (12%) są decyzjami arbitralnymi. Wypracowanie najbardziej optymalnego progu decyzyjnego 10-RZ w Polsce wymaga uwzględnienia kosztoefektywności leczenia farmakologicznego osteoporozy.

L38

Polish version of FRAX^®-How to qualify for a pharmacological treatment of osteoporosis

Przedlacki J.^1,2, Księżopolska-Orłowska K.¹, Grodzki A.¹, Świrski A.¹, Teter P.¹, Loth E.¹, Musiał J.¹, Bartuszek D.², Celej M.², Twardowska-Kawalec M.²,Kaczmarska-Turek M.², Szuba P.²,Gawron R.²

¹National Centre of Osteoporosis, Warsaw

²Chair and Department of Nephrology, Dialysotherapy and Internal Diseases, Warsaw Medical University, Warsaw, Poland

Keywords: bone fracture, FRAX^®, osteoporosis, treatment

         To qualify for the pharmacological treatment of osteoporosis, acceptance of the border value of 10-year fracture risk of the main bones (10-FR) is necessary. So far, the British version of FRAX^® (FRAX^®–UK) was mostly used in Poland with the border value of 20%. It was an arbitrary decision and it was based on the assumption of the similar incidence of bone fractures in both populations. The preliminary analysis presented at the IV Central European Congress of Osteoporosis in 2011 showed, however, that the risk assessed by both calculators in the same patients differs (is lower for the Polish version of the FRAX^® tool – FRAX^®-PL). It has not been determined and no widely accepted threshold value of 10-FR for the FRAX^®-PL, without which the continuation of the application of the 20% threshold may be the reason for the inadequate qualifications for the treatment.

The aim of the study was to assess the application of the existing 20% threshold of 10-FRin qualification for the pharmacological treatment of osteoporosis by using FRAX^®-PL and to propose of a new threshold value.

The patients from National Centre of Osteoporosis were qualified for the study. There were 1432 (175 males and 1257 females) aged 68.8±7.8 years (40-90 years) not pharmacologically treated for osteoporosis with available DXA hip results which allowed to determine 10-FR. They were referred to National Centre of Osteoporosis, usually by family doctors, in the years 2006/2007 and 2008/2009 in the framework of the agreement with the National Health Foundation in order to determine the indications for pharmacological treatment of osteoporosis. The 10-FR was retrospectively calculated, separately with the Polish and British version of the FRAX^®, using the same information about the risk factors of bone fracture, and then the results were compared. For the analysis of the optimal value of 10-FR, which could divide the patients with the same way as 20% value with FRAX^®-UK, the logistical function method using the ROC curve with the calculation of the area under the curve was used. At the same time we used a regression model (Generalized Linear Models; GLM), with which with rescaling one can convert the value of the FRAX^®-PL from the value of the FRAX^®-UK.

10-FR calculated by the FRAX^®-PL in all subjects was 8.1±6.7% (1.3-62%), and was lower in all subjects compared to the FRAX^®-UK, which was 13.8±9.4% (2.3-75%); (p<0.001). On the basis of an analysis of the ROC curve, 12% threshold value of FRAX^®-PL should be calculated as the most similar to 20% obtained with the FRAX^®-UK (area under the curve: 0.9982). At the same time, according to GLM model, value of 20% according to FRAX^®-UK responded to a value of 10% (arbitrary decision) obtained with the FRAX^®-PL (for women: 9.8% and for men: 9.3%).

The results obtained confirmed the previous observation about the inability to use 20% of the risk of fracture of the main bones as indications for pharmacological treatment of osteoporosis using FRAX^®-PL. With the prior approval of a threshold of 20% (according to the FRAX^®-UK) the adoption of optimal values of 12% for males and females (ROC curve) with FRAX^®-PL seems more appropriate than the 10% calculated according to GLM method. The earlier decision of using British method (20%) as well as currently proposed (12%) are arbitrary decisions. To develop the most optimal decision on threshold value of 10-FR, the cost effectiveness calculation of the pharmacological treatment of osteoporosis in Poland is required.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s95-96.

L35
MINIMAL INVASIVE STABILISATION OF OSTEOPOROTIC VERTEBRAL FRACTURES

J.G. Grohs
Department of Orthopedic Surgery, Medical University Vienna, Austria

Introduction
Stabilisation of vertebral bodies by injection of bone cement after osteoporotic fracture is well known for reduction of pain. During the last years the balloon kyphoplasty was introduced for the correction of the sagittal profile of the spine.
Method
A needle is introduced via a transpedicular or extrapedicular approach into the vertebral body. Then a balloon is inserted and inflated to elevate the endplates and to reduce the local kyphosis. After removal of the balloon PMMA is filled into the cavity for stabilization. We performed this procedure in 165 vertebral bodies.
Indications are osteoporotic fractures up to an age of three months in dependence of actual bone remodelling, instable non-unions within the vertebral bodies as well as osteolytic lesions due to plasmocytoma or metastases.
Results
The follow up of the patients ranges from one to four years. We evaluated parameters for reduction of kyphosis, pain and quality of life. Compared with vertebroplasty the improvements after balloon kyphoplasty are pronounced up to two years. Moreover the balloon kyphoplasty opens possibilities for combinations with laminektomy or dorsal instrumentation.
Conclusion
The balloon kyphoplasty is a powerful method for stabilisation of vertebral compression fractures. The range of chances and possible limitations of the method will be discussed.

MAŁOINWAZYJNA STABILIZACJA OSTEOPOROTYCZNYCH ZŁAMAŃ KRĘGÓW

J.G. Grohs
Department of Orthopedic Surgery, Medical University Wiedeń, Austria

Wstęp
Stabilizacja kręgów poprzez iniekcje cementu kostnego po złamaniach osteoporotycznych jest znaną metodą zmniejszania dolegliwości bólowych. W ciągu ostatnich lat wprowadzona została balonowa kyfoplastyka w celu korekcji bocznej projekcji kręgosłupa.
Metoda
Poprzez dojścia transpedikularne i ekstrapedikularne do wnętrza kręgu wprowadzana jest igła. Następnie zostaje wprowadzany balon, który po napompowaniu unosi blaszki graniczne złamanego kręgu zmniejszając miejscową kyfozę. Po usunięciu balonu wnętrze kręgu jest wypełniane cementem kostnym w celu stabilizacji trzonu. Wykonaliśmy ten zabieg na 165 trzonach kręgowych.
Wskazaniami są osteoporotyczne złamania kręgosłupa do 3 miesięcy od momentu ich wystąpienia w zależności od aktualnego tempa przebudowy kości, niestabilne przemieszczenia w zakresie trzonów kręgowych jak również uszkodzenia osteolityczne spowodowane szpiczakiem lub przerzutami nowotworowymi.
Wyniki
Obserwacja pacjentów trwała od 1 do 4 lat. Oceniliśmy parametry redukcji kyfozy, bólu i jakości życia. W porównaniu do wertebroplastyki poprawa po balonowej kyfoplastyce utrzymuje się do 2 lat. Ponadto balonowa kyfoplastyka otwiera możliwości do kombinacji z laminektomią lub zaopatrzeniem grzbietowym.
Wnioski
Balonowa kyfoplastyka jest świetną metodą stabilizacji kompresyjnych złamań kręgosłupa. Do dyskusji pozostaje zakres ryzyka i możliwych ograniczeń tej metody.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s129-130.

L33
HIP PROTECTORS IN FRACTURE PREVENTION IN OSTEOPOROTIC PATIENTS – A STUDY OF USER COMPLIANCE

Madrecka A.1, Lyons D.2, O’Connor C. 3, Ryan C.3, Collins E., McGloughlin T. M.1

1 Centre for Applied Biomedical Engineering Research and Materials and Surface
Science Instytut, University of Limerick, Ireland
2 Age Assessment Unit Mid-Western Regional Hospital, Limerick, Ireland
3 Day Hospital Unit, St. Camillus Hospital, Limerick, Ireland
4 Beocare Ltd, Killarney, Ireland

Key words: hip fracture, hip protectors, non-invasive fracture prevention, compliance study

Introduction
Hip fractures as a result of falls are very common in the elderly population. However the group at most risk are elderly patients with a history of osteoporosis because of low bone density and fragility. In addition to drug therapy there are other non-invasive methods for fracture prevention. One such method uses a hip protector which is underwear garments with sewn-in or removable pads which are positioned over the greater trochanter. The hip protectors are designed to shunt or absorb the force of a fall. There is significant academic and clinical evidence outlining studies undertaken to date on the use of hip protectors and the efficacy of these products. Most studies have as one of their main conclusions the issue of patient and user compliance with the use of hip protectors. A further compliance survey was carried out to establish the factors influencing low user compliance with hip protectors in an elderly population with an history of osteoporosis.
Material and Methods
For the compliance survey two questionnaires were designed, one for elderly people living in care facilities or their own homes and one for medical staff. The questionnaire for elderly people contained 26 questions relating to the medical condition of the patient as well as acceptability of hip protectors. The version for medical staff contained 20 questions relating to awareness of hip protectors.
Both of the questionnaires were designed in consultation with the medical personnel in Mid-Western Regional Hospital, Limerick, Ireland and St. Camillus Hospital, Limerick, Ireland and Ethics Approval for this survey was received from HSE Ethics Research Committee at Mid-Western Regional Hospital, Limerick, Ireland.
A group of 130 patients with high risk of falling and hip fracture and previously diagnosed with osteoporosis were interviewed and asked to fill out the questionnaire. All individuals were provided with information about hip protectors and advised to wear them. This information was provided by physiotherapists during hospital visits.
A meeting of a group of 25 medical staff including physiotherapists and junior doctors was arranged. Hip protector efficacy and compliance was described and they were asked to fill out the questionnaire.
Results
The study confirmed poor user compliance with hip protectors due to
• high cost
• difficulty with putting the device on
• discomfort where wearing it including skin irritation and sweating.
Conclusions
Hip protectors were found to be effective but uncomfortable. Information from this study may be useful in the design of improved hip protector devices.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (WIII)

Zdzisław Jan Ryn
Zakład Patologii Społecznej Katedry Psychiatrii Collegium Medicum UJ w Krakowie

W skali światowej około 420 milionów ludzi zamieszkuje regiony górskie, z tego 30 milionów żyje stale powyżej 3600 m npm. Penetracja i zasiedlanie wysokich gór, zwłaszcza Andów, sięga kilkunastu tysięcy lat. Świadczą o tym znaleziska archeologiczne i kultowe: tzw. sanktuaria lub adoratoria andyjskie. Zgodnie z wierzeniami i religiami wierzchołki gór są traktowane jako miejsce kontaktu Ziemi i Nieba. Na szczytach Andów składano ofiary, także ludzkie, aby Słońce nie straciło swej mocy.
Największe skupiska ludzi żyjących „wyżej niż kondory” spotkać można na andyjskim altiplano, zwłaszcza w basenie jeziora Titicaca (wys. 3812 m npm). W najwyższej stolicy świata La Paz w Boliwii żyje ponad dwa miliony ludzi. .
Życie w środowisku wysokogórskim wystawia organizm na działanie zespołu czynników urazowych: niskiego ciśnienia atmosferycznego, obniżonego ciśnienia parcjalnego tlenu, niskiej temperatury i wilgotności oraz nasilonego promieniowania słonecznego i kosmicznego („agresja klimatyczna”). Dodatkowym czynnikiem jest niedożywienie ludności, niski poziom higieny oraz konieczność dużego wysiłku fizycznego. .
W stosunku do stałych mieszkańców gór można mówić o aklimatyzacji, czyli wrodzonym i trwałym przystosowaniu do życia w tym środowisku. Dlatego Indian Keczua i Aymara zamieszkujących tereny dawnego Imperium Słońca opisuje się jako odrębną rasę (raza andina, raza de bronze). Izolacja społeczna oraz praktykowany zwyczaj endogamii, polegający na zakazie zawierania małżeństw z osobami z innych wsi (pueblo), doprowadziły do niespotykanej w innych górach świata jednorodności genetycznej i antropologicznej tej ludności. .
Kraje andyjskie cechuje ponadto swoisty paradoks demograficzny. Chociaż altiplano stanowi nieduży procent powierzchni, żyje tam na stałe około 80% ludności tych krajów. Najwyższe osady ludzkie w Andach sięgają wysokości 5500 m npm co sugeruje, że jest to granica wysokości do jakiej człowiek może się przystosować na trwałe, bez utraty podstawowych zdolności życiowych, w tym reprodukcji.

Wśród mieszkańców Andów wyróżnia się trzy typy antropologiczne: typ andyjski, typ altiplano i typ ludzi jeziora (Titicaca). Ich wspólną cechą jest niski wzrost (158-162 cm), krępa budowa ciała z tułowiem o kształcie zbliżonym do prostokąta, brak odstających części ciała (ochrona przed zimnem) oraz ochronny kolor skóry (ciemno-brązowy ze złotym odcieniem, moreno). .
Anatomicznym wyrazem przystosowania jest duża beczułkowata klatka piersiowa oraz płuca o znacznie większej powierzchni oddechowej w porównaniu z mieszkańcami nizin. Serce jest większe i waży więcej. Naczynia wieńcowe serca są lepiej rozwinięte i mają więcej połączeń, co zabezpiecza przed zawałem serca oraz chorobą nadciśnieniową. Ciśnienie krwi jest niższe, podczas gdy ciśnienie żylne jest nieco wyższe. Praca serca jest większa o około 20%. Chociaż przepływ krwi w naczyniach jest zwolniony, organizm jest dostatecznie utleniony dzięki innym mechanizmom adaptacyjnym i kompensacyjnym. Krew mieszkańców Andów jest gęsta, gdyż zawiera znacznie więcej krwinek czerwonych (do 12 milionów w mm sześciennym). Krwinki są większe i zawierają więcej hemoglobiny. Objętość krwi krążącej jest większa o 40%. Wśród Indian przeważa zerowa grupa krwi („0” Rh+), co stanowi najbardziej intrygujący fenomen antropologiczny. .
O cechach układu kostnego oraz uzębienia dawnych mieszkańców altiplano dowiadujemy się z badań szkieletów tzw. mumii andyjskich. Najcenniejszym obiektem jest szkielet pierwotnego mieszkańca znaleziony nad jeziorem Lauricocha w Andach Peruwiańskich liczący 9500 lat! .
Zmiany przystosowawcze mózgu wyrażają się w większym rozwoju sieci naczyń krwionośnych, zwłaszcza kapilar mózgowych. Mózg jest mniej wrażliwy na niedostatek tlenu. Dzięki temu do wysokości 4000 m npm mózg nie cierpi na jego niedostatek. Jednym z najważniejszych mechanizmów przystosowania jest przewaga napięcia w części przywspółczulnej [parasympatycznej] autonomicznego układu nerwowego. Przystosowanie do życia na dużych wysokościach odbywa się także na poziomie tkankowym, molekularnym. .
Istnieje graniczna wysokość, powyżej której zanika zdolność rozmnażania. Dla tubylców to 5000 m npm, a dla przybyszów z nizin – 3500-4000 m npm. Ludność Andów ma mniejszy przyrost naturalny w porównaniu z mieszkańcami nizin. Wynika to głównie z większej śmiertelności i urazowości okołoporodowej. Noworodki ważą mniej, a szybkość wzrostu, zwłaszcza w okresie dojrzewania, jest wolniejsza. .
Środowisko dużych wysokości ukształtowało także sylwetkę psychiczną andyjskich Indian. Są oni zamknięci w sobie, nieśmiali i nieufni wobec otoczenia. Poruszają się powoli, flegmatycznie i dostojnie. Indianin jest panteistą, fatalistą, stoikiem i pesymistą (wg. Poblete). Te cechy temperamentu można wiązać ze zwolnionym przewodnictwem bioelektrycznym w nerwach obwodowych. .
W obliczu nieszczęść, choroby lub śmierci tubylcy uciekają się do myślenia magicznego. Na nim oparta jest w dużym stopniu medycyna tradycyjna (indiańska) uprawiana przez curanderos. Mieszkańcy gór – odmienni pod względem fizjologicznym i antropologicznym – chorują inaczej niż mieszkańcy nizin. Rzadko zapadają na chorobę wieńcową serca, zawał i nadciśnienie. Mają niższy poziom cholesterolu i mniejszą skłonność do miażdżycy, a przez to później się starzeją. W tym kryje się długowieczność mieszkańców niektórych regionów andyjskich. Do rzadkości należą również nowotwory i białaczka, co otwiera nowe perspektywy badań. Rzadziej obserwuje się padaczkę i jej ekwiwalenty, gdyż pogotowie drgawkowe jest odwrotnie proporcjonalne do wysokości. Częściej natomiast cierpią oni na choroby płuc, gruźlicę, chorobę wrzodową żołądka, wady wrodzone serca, uszkodzenia naczyniowe mózgu i siatkówki oraz wole tarczycowe. .
Wśród nałogów powszechny jest alkoholizm oraz odwieczny zwyczaj żucia liści coca. Charakterystyczną formą upicia alkoholowego u Indian altiplano jest zespół zwany tis-ta-pis, przypominający tężyczkę [pseudotetania boliviana]. W obrazie klinicznym chorób psychicznych, zwłaszcza schizofrenii, można bez trudu odnaleźć piętno wierzeń, mitów i przesądów ludu andyjskiego, a także koloryt krajobrazu i przyrody. Swoiste zespoły zaburzeń psychicznych w tej populacji (el susto, espanto, mal de ojo) wzbogaciły dorobek tzw. psychiatrii transkulturowej. Normy fizjologiczne jakimi posługujemy się w medycynie, nie odpowiadają parametrom fizjologicznym mieszkańców wysokich gór. Inne są tutaj kryteria zdrowia i choroby, odmienna jest też epidemiologia chorób. Człowiek dużych wysokości i człowiek z poziomu morza są „różni”, gdyż są niejako produktami odmiennego środowiska zewnętrznego. Różnice te nie upoważniają jednak do wartościowania i oceny co jest normalne, a co patologiczne. Mieszkańcy gór mają własne normy fizjologiczne i swoiste cechy psychofizyczne, które należy rozpatrywać wyłącznie w relacji do środowiska naturalnego w którym żyją od wieków. .
Jeśli Indianie zamieszkują Andy od tysiącleci, jeśli mimo przeciwności środowiska naturalnego wykazują tendencje rozwojowe i pozostają z nim w symbiozie bez szkody dla swego gatunku, jeśli ponadto stworzyli tam oryginalne środowisko społeczne i kulturowe, oznacza to, że są całkowicie do niego przystosowani. Są zdolni nie tylko do przeżycia, ale żyją tam życiem godnym istoty ludzkiej. .
Osiągnięcia medycyny górskiej okazują się przydatne w medycynie lotniczej i kosmicznej, a także w klinice chorób uwarunkowanych niedotlenieniem.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s57-58.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s11
.

L32
Kliniczne działanie Raloksyfenu u kobiet po menopauzie z osteoporozą
Silvano Adami
University of Verona

Do późnych powikłań pomenopauzalnych zalicza się osteoporozę, pogorszenie profilu lipidowego i zwiększone ryzyko raka piersi. Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) zapobiega niektórym z tych powikłań i dostarcza innych korzyści objawowych, bardziej typowych dla wcześniejszego okresu pomenopauzalnego. Jednakże, stosowanie się pacjentek do zaleceń dotyczących HTZ jest niewystarczające i w dłuższym okresie jest ona związana ze zwiększonym ryzykiem raka endometrium i piersi. Z tych powodów większość kobiet stosuje HTZ jedynie przez kilka lat po menopauzie z małym efektem na zachorowalność związaną z okresem pomenopauzalnym. Całościowa profilaktyka tych przypadków zachorowalności powinna obejmować terapię przeciwresorpcyjną kości, środki obniżające poziom lipidów i uważną obserwację stanu gruczołów piersiowych. Dogodnym, całościowym rozwiązaniem najpoważniejszych przyczyn zachorowalności starszych kobiet mogą być selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERMs).
Raloksyfen jest lekiem z grupy SERM i został ostatnio zaaprobowany do prewencji nie urazowych złamań kręgów u kobiet po menopauzie ze zwiększonym ryzykiem osteoporozy. Działając na szkielet jako agonista estrogenu, u kobiet po menopauzie raloksyfen zmniejsza obrót kostny do wartości przedmenopauzalnych i całkowicie zapobiega wczesnej i późnej pomenopauzalnej utracie masy kostnej. Co ważniejsze, zapobieganie przez raloksyfen nowym złamaniom kręgów wykazano w jednym z największych badań klinicznych jakie dotychczas przeprowadzono (the Multiple Outkomes of Raloxifene Evaluation – MORE), kontrolowanym placebo, podwójnie ślepym, randomizowanym, obejmującym 7705 kobiet po menopauzie z osteoporozą. Kobietom, średni wiek 66,5 lat, z T score szyjki kości udowej lub kręgosłupa <-2.5 i/lub ze złamaniami kręgów, zostało przydzielone placebo lub raloksyfen 60 mg lub 120 mg. Wszystkie kobiety otrzymały suplementację wapnia (500 mg/dzień) i witaminy D (400 jm/dzień). Po 4 latach, raloksyfen 60 mg (dawka zaaprobowana) zredukował ryzyko nowych złamań kręgowych o 36% (RR 0,66, 95% Cl 0,55, 0,81, p<0,001) u kobiet mających złamania kręgów przed badaniem w porównaniu do placebo. Redukcja ryzyka złamania kręgów obserwowana dla dawki 120mg była podobna dla kobiet ze złamaniami kręgów jak i bez złamań przed badaniem. Nie było różnicy w proporcjach kobiet zgłaszających nie urazowe, pozakręgowe złamania pomiędzy otrzymującymi raloksyfen a placebo. BMD szyjki kości udowej i kręgosłupa wzrosła u osób otrzymujących raloksyfen o 2-3% w porównaniu do grupy placebo po 48 miesiącach (p<0.001). Terapia raloksyfenem zmniejszyła (efekt kumulacyjny) o 75% epizody mnogich złamań kręgów i o 68% epizody klinicznych złamań kręgów w ciągu pierwszego roku leczenia. Skuteczność przeciwzłamaniowa utrzymywała się do czwartego roku a częstość występowania złamań zmniejszała się dla każdego roku.
W badaniu zapobiegania osteoporozie raloksyfen istotnie zmniejszył poziom cholesterolu LDL, utrzymując poziom HDL-C i trójglicerydów w surowicy na niezmienionym poziomie. Raloksyfen zmniejszył również poziom lipoprotein i fibrynogenu, biochemicznych wskaźników ryzyka sercowonaczyniowego. To działanie raloksyfenu zostanie ocenione w oddzielnym badaniu klinicznym dotyczącym wyników sercowonaczyniowych: the Raloxifene Use for The Heart (RUTH). Występowanie estrogenozależnego (ER+) raka piersi zmniejszyło się o 84% po 4 latach terapii raloksyfenem w porównaniu do grupy placebo (3,7% vs. 0,6%), natomiast występowanie estrogenoniezależnego raka piersi było takie samo w obydwu grupach.(0,4%).
Podsumowując, czteroletnia terapia raloksyfenem utrzymuje BMD zdrowych kobiet po menopauzie i redukuje ryzyko nowych złamań kręgów o około połowę u kobiet z osteoporozą po menopauzie, jednocześnie poprawiając profil lipidowy i zmniejszając ryzyko raka piersi.

L32
CLINICAL EFFECTS OF RALOXIFENE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPOROSIS
Silvano Adami,
University of Verona

Late postmenopausal complications include osteoporosis, wor¬sening of lipid profile and increased risk of breast cancer. Hormone Replacement Therapy (HRT) prevents some of these causes of morbidity and provides other symptomatic benefits more typical of early postmenopausal years. However, the compliance to HRT is relatively poor and in the long term it is associated with increased risk of endometrial and breast cancer. For these reasons most women take HRT only for a few years after menopause with little effect on the late postmenopause- linked morbidity. A global preventive approach for these causes of morbidity should include a bone anti-resorptive therapy, a lipid-lowering agent and a careful monitoring of the breast situation. A convenient global approach to the most scarring cause of morbidity in elderly women can be provided by the Selective Estrogen Receptor Modulators (SERMs)
Raloxifene is a SERM and it has been recently approved for the prevention of non-traumatic vertebral fractures in postmenopau- sal women at increased risk for osteoporosis. Acting as an estrogen agonist in the skeleton, in postmenopausal women raloxifene decreases bone turnover within premenopausal range and fully prevent the early and late postmenopausal bone loss. More importantly, Raloxifene was also shown to prevent new vertebral fractures in one of the largest study never performed, the Multiple Outcomes of Raloxifene Evaluation (MORE), a placebo-controlled, double-blind randomised trial of 7705 post- menopausal women with osteoporosis. The women, a mean age of 66.5 years and with hip or spine T-score <-2.5 and/or prevalent vertebral fractures, were assigned to receive either placebo or 60 mg or 120 mg of raloxifene. All women were provided supplemental calcium (500 mg/day) and vitamin D (400 lU/day). After 4 years, raloxifene 60 mg (the approved dose) reduced the risk of new vertebral fractures by 36% (RR 0.64, 95% CI 0.53, 0.46; p< 0.001) in women without prevalent baseline fractures and by 34% (RR 0.66, 95% CI 0.55, 0.81; p<0.001) in women with prevalent baseline fractures compared with placebo. The reductions in vertebral fracture risk observed for the 120 mg dose in both women with and without prevalent baseline fractures was similar. There was no difference in the proportion of women reporting non-traumatic, non-spine fractures among those receiving raloxifene vs. placebo. BMD at the hip and spine increased in raloxifene users by 2-3% compared with placebo after 48 months (p< 0.001). Raloxifene therapy lowered (cumula¬tive effect) by 75% the incidence of multiple vertebral fractures and by 68% the incidence of clinical vertebral fractures within the first year of treatment. This antifracture efficacy was maintained through to the forth year and the fracture incidence was significantly lowered for each year interval.
In the osteoporosis prevention study Raloxifene significantly decreased LDL-Cholesterol, while maintaining unaltered both serum total HDL-C and serum triglyceride levels. Raloxifene also lowered levels of lipoprotein(a) and fibrinogen, both biochemical markers of cardiovascular risk. These effects of Raloxifene will be addressed in a specific cardiovascular outcomes trial: the Raloxifene Use for The Heart (RUTH) trial. The incidence of Estrogen-Receptor positive (ER+) breast cancer was lowered by 84% after 4 year of raloxifene therapy as compared to placebo (3.7% vs. 0.6%), but the incidence of ER- breast cancer was the same in the 2 groups (0.4%).
In summary, Raloxifene therapy for 4 years maintains BMD in healthy postmenopausal women and reduces the risk of new vertebral fractures by about half in postmenopausal women with osteoporosis, while improving the lipid profile and lowering breast cancer risk.

Z przyjemnością informujemy, że opublikowano Program Wstępny VII Środkowo Europejskiego Kongresu Osteoporozy i Osteoartrozy, który odbędzie się już we wrześniu w Krakowie w murach Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Program Wstępny złożony z 12 sesji naukowych (w ty sesja plakatowa) porusza najitotniejsze kwestie w zakresie osteoporozy, osteoartrozy oraz sarkopenii. W ramach sesji przedstawione zostaną nowe opcje diagnostyczne oraz spektrum możliwości terapeutycznych, w tym rozwiązania systemowe problemu pacjentów którzy nie otrzymują odpowiedniego leczenia po złamaniu niskoenergetycznym. Organizatorzy wychodząc naprzeciw istniejącym wątpliwościom odnośnie leczenia osteoporozy zorganizowali osobną sesję „Powikłania w leczeniu osteoporozy”. Dodatkowo bardziej skomplikowane przypadki omówione zostaną w trakcie Dyskusji Okrągłego Stołu zatytułowanej „Trudne decyzje”. 
Wykładowcy w sesji poswięconej osteoartrozie zaprezentują najnowsze doniesienia w zakresie leczenia, w tym także przeciwbólowego i fizjoterapii (w oparciu o Evidence Based Medicine).
Wśród zagranicznych wykładowców, którzy potwierdzili swój udział znaleźli się Prof. J. Kanis (były prezydent International Osteoporosis Foundation – IOF), Prof. C. Cooper (obecny przeydent IOF) oraz Prof. J-Y. Reginster (prezydent European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis – ESCEO). 

Pełna treść Programu Wstępnego dostępna jest w załączniku poniżej.

W imieniu organizatorów zachęcamy już dziś do składania abstraktów (do 30.04.2019) oraz do rejestracji na Kongres. 

 16-17.11.2018, Gdańsk

Centrum konferencyjne:
Mercure Gdańsk Stare Miasto
ul. Jana Heweliusza 22
80-890 Gdansk

Przewodnicząca Komitetu Naukowego:
Prof. Iwona Sudoł-Szopiń

Oficjalnym językiem spotkania jest język angielski. 

Organizator:
Medisfera Marcin Zabawa
ul Kraszewskiego 850 m. 7
05-400 Otwock

Więcej informacji na stronie www.

5-7.10.2017, Kraków

Patronat:
– European Federation of National Associations of Orthopedics and Traumatology (EFORT)
– European Societyof Sport and Traumatology, Knee Surgery and Arthroplasty (ESSKA)
– Sekcja Chirurgii Kolana Polskiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii
– Polskie Towarzystwo Ortopedii i Traumatologii (PTOiTr)

Przewodniczący Komitetu Naukowego:
Dr hab med. Julian Dutka
Dr n. med. Paweł Skowronek

Tematyka spotkania:
– Indication and implant selections.
– Arthroplasty pathway wordwide.
– Surgical techniques: bone cuts, rotational position, soft tissue balancing.
– Blood management, pain control and rehabilitation.
– Complications: failure analysis, infection, fractures, loosening.
– Revision TKA and UKA
– Patella and unicompartmental knee arthroplasty

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

20-21.05.2016, Cedzyna k. Kielc

Patronat Naukowy:
dr hab. n . med. Józef Gawęda
Prof dr hab. n. med Anna Filipwicz-Sosnowska
Prof dr hab. n. med Wojciech Olszyński

W programie tematy tj.:

– Aktualny program terapeutyczny RZS dotyczący leczenia biologicznego a ostatnie rekomendacje EULAR

– Postępowanie po osiągnięciu remisji u chorych na RZS – otwarty problem

– Nowe leki biologiczne w leczeniu układowych chorób tkanki łącznej

– Biologiczne leki następcze – kliniczne podobieństwa, różnice i akceptacja

– Skuteczność leków biologicznych u chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów

– Spondyloartropatia osiowa bez zmian radiologicznych – diagnostyka, opcje terapeutyczne

– Kryteria klasyfikacyjne dny – ACR / EULAR 2015

– Zalecenia ACR / EULAR 2015 dotyczące postępowania w polimialgii reumatycznej

– Znaczenie ultrasonografii i MR w diagnostyce i terapii zapaleń stawów

– Zapalenia naczyń –nowe opcje terapeutyczne

– Zespół Sjögrena a choroby IgG4 zależne – diagnostyka i postępowanie terapeutyczne

– Rekomendacje dotyczące oceny ryzyka sercowo naczyniowego u chorych na RZS i inne zapalenia stawów

– Idiopatyczna miopatia zapalna – klasyfikacja, diagnostyka, leczenie

– Aktualne rekomendacje postępowania w chorobie zwyrodnieniowej stawów

– Sesja prezentacji przypadków klinicznych (4-5 przypadków)

– Czy „dieta” ma wpływ na przebieg zapalenia stawów

Uczestnictwo w konferencji jest bezpłatne. Liczba miejsc ograniczona.
Uczestnicy otrzymają punkty edukacyjne.

Rejestracja oraz dodatkowe informacje na stronie www.

Kontakt z organizatorem: