V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 83-84

L36

RYZYKO ZŁAMANIA W REUMATOIDALNYM ZAPALENIU STAWÓW

Leszczyński P.

Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

Oddział Reumatologii i Osteoporozy Szpital im. J. Strusia w Poznaniu

Osteoporoza u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest związana ze standardowymi, dobrze poznanymi czynnikami ryzyka w populacji kobiet po menopauzie, czy mężczyzn w okresie andropauzy. Natomiast istotą problemu chorych na RZS jest aktywny, nie poddający się skutecznemu leczeniu proces zapalny. Prowadzi on do nadmiernej resorpcji tkanki kostnej na drodze aktywacji osteoklastów. Efektem zapalenia są nie tylko zmiany destrukcyjne kości i stawów, ale także osteoporoza miejscowa i uogólniona z obecnością złamań.

Niskie wartości gęstości mineralnej kości odpowiadające densytometrycznemu rozpoznaniu osteoporozy występują średnio u około 50% wszystkich chorych i pojawiają się 5 razy częściej niż w zdrowej populacji. Natomiast złamania trzonów kręgowych i złamania pozakręgowe bedąc dramatycznym powikłaniem są niezwykle istotne społecznie i klinicznie. Ich występowanie u chorych na RZS jest związane z dodatkowym pogorszeniem jakości życia oraz może wpływać na zwiększenie śmiertelności w tej grupie chorych.

Ryzyko złamań u chorych na RZS wzrasta wraz z wiekiem, poziomem niepełnosprawności i możliwością upadków, długim czasem trwania aktywnej choroby, występowaniem wczesnej menopauzy i wcześniejszych złamań oraz niskich wartości gęstości mineralnej kości. Jednak obiektywne parametry stosowane w standardowej ocenie pacjentów z RZS, jak ocena 28 stawów DAS 28 (ang. Disease Activity Score), czy ocena jakości życia HAQ (ang. Health Assessment Questionnaire), nie zawsze wykazują istotną statystycznie zależność z ryzykiem złamań. Natomiast stosowanie leków modyfikujących przebieg RZS (ang. DMARDs), immunoterapii (ang. Biologics) oraz obecne podawanie kortykosteroidów w minimalnej bezpiecznej i skutecznej dawce, które prowadzi do ograniczenia aktywności procesu zapalnego, może zmniejszyć ryzyko złamań szczególnie w obrębie trzonów kręgowych. Jednak z drugiej strony przewlekłe i długotrwałe podawanie kortykosteroidów, które nie ma na celu zmniejszenia aktywności RZS, jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju osteoporozy i jej powikłań.

Występowanie złamań trzonów kręgowych szacuje się na 20-25% populacji pacjentów z RZS w średnim wieku około 50-60 lat. Ryzyko ich wystąpienia jest nawet do 6 razy wyższe niż w zdrowej populacji w podobnym wieku i rośnie z wiekiem chorych. Złamania trzonów kręgowych są często ignorowane przez lekarzy jak i samych pacjentów, a stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych jest nierzadko przyczyną zaniechania podstawowej diagnostyki w tym kierunku. Stąd dane epidemiologiczne są z pewnością niepełne. Natomiast występowanie złamań pozakręgowych jest szacowane na około 20-30% i jest podobne jak w populacji kontrolnej.

Zdjęcia radiologiczne części piersiowej i lędźwiowej kręgosłupa są złotym standardem w diagnostyce złamań. Jednak z uwagi na wysokie koszty i dawkę promieniowania dobrą opcją alternatywną, która cechuje się podobną czułością i specyficznością, szczególnie dla złamań 2 i 3 stopnia wg Genanta jest morfometria metodą densytometryczną w części T4-L4 kręgosłupa (ang. Vertebral Fracture Assessment).

Istotnym wyzwaniem u chorych na RZS jest skuteczna profilaktyka złamań szczególnie trzonów kręgowych. Jakkolwiek ta grupa chorych, co prawda częściej niż w standardowej populacji chorych na osteoporozę stosuje leki antyresorpcyjne, ale prawdopodobnie znacznie rzadziej pobiera preparaty wapnia i witaminy D.

L36

FRACTURE RISK IN RHEUMATOID ARTHRITIS PATIENTS

Leszczyński P.

Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

Oddział Reumatologii i Osteoporozy Szpital im. J. Strusia w Poznaniu

Osteoporosis in rheumatoid arthritis patients (RA) is connected with standard, well known risk factors as in postmenopausal women population and men during the andropause. The most crucial problem of rheumatoid arthritis patients is active, not retreating due to effective treatment of inflammation. It leads to excessive resorption of bone tissue on the way of osteoclasts activation. The effect of inflammation are not only destructive alterations of bones and joints, but also local and generalized osteoporosis with the presence of fractures.

Low bone mineral density corresponding to densitrometric definition of osteoporosis present averagely in approximately 50% of all patients and appear 5 times more often than in healthy population. On the other hand, vertebral fractures and non-vertebral fractures are social and clinically significant with dramatic complications. Their appearance in RA patients is connected with additional deterioration of quality of life and can influence on the increase in mortality in this group of patients.

Fracture risk of RA patients increases with the age, level of disability and possibility of falls, long–term active disease, appearance of early menopause, earlier fractures and low bone mineral density. However, objective parameters used in standard assessment of RA patients like assessment of 28 joints DAS (Disease Activity Score) or Health Assessment Questionnaire) not always indicate statistically significant correlation with fracture risk. The use of disease modyfing anti-inflammatory drugs (DMARDs), immunotherapy (Biologics) and present corticosteroid use at minimal safe and successful dose which leads to limitation of activity of inflammation process may decrease mainly vertebral fracture risk. On the other hand, chronic and long use of corticosteroids, which aim is not to reduce activity of RA is significant risk factor of osteoporosis and its complications.

Prevalence of vertebral fractures is estimated to 20–25 % of RA patients with approximate age of 50–60. The risk of these fractures is 6 times higher than in healthy population in similar age and it grows with the age of patients. Vertebral fractures are often ignored by medical doctors as well as patients and the use of anti-inflammatory and painkilling drugs is not seldom the cause of abandon basic diagnostic tools. Thus, epidemiologic data are only estimated. The prevalence of non-vertebral fractures is estimated to approximately 20 – 30 % as in controlled healthy population.

Thoracic and lumbar spine X-rays are golden standard in fracture diagnostic. However, for the attention to high costs and radiation dose as good alternative option which is characterized by similar sensitivity and specificity, mainly for fractures of 2^nd and 3^rd level according to Genant scale, is spine morphometry of the region T4-L4 using standard densitometry method (Vertebral Fracture Assessment).

The essential challenge for RA patients is effective fracture prevention, mainly vertebral fractures. However, this group of patients uses more often antiresorptive drugs than in standard population, but probably it takes substantially less rare calcium and vitamin D preparations.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 79-80

L39

OCENA RYZYKA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH W POPULACJI KOBIET W WIEKU POWYŻEJ 50 LAT – ANALIZA WSKAŹNIKÓW FRAX^® BMI I FRAX^® BMD

Strugała C.

N.Z.O.Z. Euromedica-Spec

Słowa kluczowe: FRAX^®, złamania osteoporotyczne, kliniczne czynniki ryzyka, osteoporoza

Wstęp. Wydłużający się okres aktywności zawodowej kobiet uzasadnia potrzebę opracowania nowych, skutecznych i tanich strategii badań diagnostycznych osteoporozy. Celem analizy jest wskazanie czynników ryzyka złamań osteoporotycznych u kobiet powyżej 50 r.ż., ocena wskaźników FRAX^® BMD i FRAX^® BMI w grupie pacjentek z przebytymi złamaniami osteoporotycznymi i bez nich oraz ustalenie progów terapeutycznych leczenia osteoporozy.

Cel. Celem analizy jest wskazanie czynników ryzyka złamań osteoporotycznych u kobiet w wieku powyżej 50 lat oraz ocena wskaźników FRAX^® BMD i FRAX^® BMI w grupie pacjentek z przebytymi złamaniami osteoporotycznymi w porównaniu do grupy bez takich złamań.

Celem praktycznym jest ustalenie progów terapeutycznych leczenia osteoporozy na podstawie wyliczonych wartości FRAX^® BMD i BMI w grupie kobiet ze złamaniami osteoporotycznymi.

Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 1014 kobiet w wieku 50-89 lat zamieszkałych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Analizę przeprowadzono w oparciu o definicję osteoporozy WHO wykonując badanie densytometryczne kręgosłupa L1-L4 i szyjki kości udowej kończyny strony niedominującej oraz dodatkowo badanie ultrasonograficzne kości piętowej strony niedominującej. Do obliczeń 10-letniego prawdopodobieństwa złamania szyjki kości udowej (AR-10 FN Fx) oraz złamań głównych osteoporotycznych (AR-10 MOF Fx) zastosowano polską wersję 3.3 narzędzia FRAX^®. Do analizy ryzyka złamań zastosowano model regresji logistycznej.

Wyniki. Ryzyko głównych złamań osteoporotycznych w perspektywie 10 lat jest silnie związane z takimi czynnikami, jak: wiek, BMD szyjki kości udowej, przebyte złamanie osteoporotyczne, BMD kości piętowej, BMD kręgosłupa L1-L4. Stwierdzono dwu- lub nawet trzykrotnie wyższe ryzyko 10-letnie głównych złamań osteoporotycznych i złamań szyjki kości udowej w porównaniu do grupy kobiet bez złamań. Analiza średnich wartości 10-letniego ryzyka głównych złamań osteoporotycznych Frax^® BMD i BMI pozwala na zastosowanie narzędzia FRAX^® BMI w praktyce lekarza rodzinnego.

Wnioski. Wysoka użyteczność narzędzia Frax^® BMI w określaniu indywidualnego ryzyka głównych złamań osteoporotycznych daje nowe możliwości preselekcji osób zagrożonych tymi złamaniami. Średnie wartości Frax^® BMD i BMI dla głównych złamań osteoporotycznych u pacjentek (odpowiednio 10% i 12%) stanowić mogą próg terapeutyczny (interwencji farmakologicznej) w populacji kobiet północnej Polski.

L39

EVALUATION OF OSTEOPOROTIC FRACTURES IN THE GROUP OF WOMEN OVER 50 YEARS OLD. COMPARISON OF TOOLS FRAX^® BMD VERSUS FRAX^® BMI

Strugała C.

N.Z.O.Z. Euromedica-Spec

Keywords: osteoporosis, clinical risk factors, osteoporotic fractures, FRAX^®

Objectives. Prolongation of female working activity duration give us a big stimulus to find out a new and inexpensive of screening for osteoporosis. The aim of the project is identification of the risk of osteoporotic fractures in population of women in age above 50 and evaluation of FRAX^® BMD and FRAX^® BMI in group of women with osteoporotic fractures and without it and the proposal of therapeutic starting points for treatment of osteoporosis.

Aim. The main aim of the analysis is to indicate risk factors of osteoporotic fractures in the group of woman age above 50 yrs and evaluation of calculation tools FRAX^® BMD and FRAX^® BMI in the group of patients with osteoporotic fractures in comparison to group without fractures. Practical aim is to arrange therapeutic trigger points for osteoporosis treatment calculated on a base of value of FRAX^® BMD and BMI in a group of woman with osteoporotic fractures.

Materials and methods. A group of 1014 women in age 50-89 living in Kujawsko-Pomorskie province was investigated. Analysis was made using WHO definition of osteoporosis. Calculations of 10-year absolute risk of major osteoporotic fractures (AR-10 MOF Fx) and femoral neck fractures (AR-10 FN Fx) were made using Polish 3.3 version of FRAX^® tool. Analysis of risk of the fractures utilized logistic regression method.

Results. A high relationship was found between risk of osteoporotic fractures and age, femoral neck BMD, a prior history of osteoporotic fractures, estimated calcaneal BMD and vertebral column BMD. The differences between 10-year absolute risk of major osteoporotic fractures BMD and BMI was small, which means that FRAX^® BMI might be a useful tool in GP specialist practice.

Conclusions. A high usefulness of FRAX^® BMI tool in evaluation of a risk of major osteoporotic fractures provide a new possibilities of identification of women at risk of such events. The mean value of 10-year absolute risk of major osteoporotic fractures for BMD (FRAX^® BMD) was identified as 10%, and this values was proposed as therapeutic starting points for treatment of osteoporosis for population of northern Poland.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s96-98.

L36
SELEKTYWNE MODULATORY RECEPTORÓW ESTROGENOWYCH (SERM)

Stanisław Radowicki
Klinika Endokrynologii Ginekologicznej AM, Szpital Kliniczny im. Ks. Anny Mazowieckiej, ul. Karowa 2, 00-315 Warszawa

Estrogeny są jednym z najważniejszych hormonów organizmu kobiety, zapewniającymi prawidłowe funkcjonowanie jej organizmu oraz spełnienie funkcji rozrodczych. Wykazują one również korzystny wpływ na układ sercowo – naczyniowy, działając bezpośrednio inotropowo dodatnio na kardiomiocyty, wazodylatacyjnie na naczynia krwionośne -poprzez pobudzanie syntezy i uwalnianie tlenku azotu oraz antyproliferacyjnie, w rezultacie prowadzi to do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Estrogeny pobudzają biosyntezę białek w wątrobie, zmieniają profil lipidowy krwi, obniżając stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji lipoprotein o niskiej gęstości (LDL-cholesterolu) oraz zwiększają stężenie lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL-cholesterolu).
Wpływ estrogenów na metabolizm tkanki kostnej wiąże się z: pobudzeniem dojrzewania osteoblastów (obecność receptorów estrogenowych w osteoblastach) i zwiększeniem syntezy IGF-1, TGF-B. Hormony te hamują również aktywność osteoklastów poprzez inhibicję produkcji IL-1, IL-6, TNF-α, PGE oraz zwiększają stężenie kalcytoniny i witaminy D. To wielokierunkowe działanie estrogenów zapobiega rozwojowi osteopenii i osteoporozy utrzymując gęstość mineralną kości na poziomie chroniącym przed złamaniami.
Estrogeny wykazują pozytywny wpływ na psychikę kobiety oraz libido. Według najnowszych doniesień estrogeny regulują, także procesy pamięciowe, opóźniają i/lub hamują zaburzenia funkcji poznawczych w chorobie Alzheimera. Okres menopauzy wiąże się ze spadkiem stężenia estrogenów, co znacznie obniża jakość życia kobiet oraz zwiększa zachorowalność i śmiertelność na choroby serca, naczyń krwionośnych oraz powikłania związane ze złamaniami kości na tle osteoporozy.
Selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM) są związkami wykazującymi działanie zarówno działanie agonistyczne jak i antagonistyczne w stosunku do receptora estrogenowego (ER) w zależności od rodzaju tkanki. Poznanie budowy, mechanizmu działania i rozmieszczenia w organizmie receptorów estrogenowych miało kluczowe znaczenie w zrozumieniu działania tej grupy leków.
Poznano są dokładnie dwa rodzaje receptorów estrogenowych: ER i ER. Wykazują one pewną homologię w budowie oraz różnią się rozmieszczeniem w poszczególnych tkankach. Receptory alfa obecne są w: gruczole sutkowym, endometrium oraz wątrobie. Receptory typu ER znajdują się w naczyniach krwionośnych, płucach, skórze, układzie moczowo-płciowym i wątrobie. W ośrodkowym układzie nerwowym obecne są zarówno receptory estrogenowe alfa jak i beta.
Znane są trzy generacje selektywnych modulatorów estrogenowych (SERMs):
I generacja: tamoksyfen
II generacja: raloksyfen, idoksyfen, droloksyfen, toremifen.
III generacja – w fazie badań klinicznych: EM-800, EM-652, ICI 164, 384, RU58, 688, GW-5638.
Tamoksyfen- najbardziej znany selektywny modulator receptorów estrogenowych odkryty został ok. 50 lat temu. Uważany był wówczas za antyestrogen. Podejmowano próby stosowania go jako środka antykoncepcyjnego lub wczesnoporonnego. Idea wprowadzenia tamoksyfenu do terapii raka sutka związana była ze spostrzeżeniem, iż usunięcie jajników u kobiet z rakiem sutka powodowało regresję procesu nowotworowego u 1/3 badanych pacjentek. Doświadczenia kliniczne wykazały, że pięcioletnia terapia tamoksyfenem chorych po mastektomii z miejscową limfadenektomią doprowadziła do 50% zmniejszenia częstości nawrotów i przerzutów raka sutka.
Dalsze badania nad tamoksyfenem ujawniły również jego agonistyczne działanie na tkankę kostną i endometrium oraz estrogenopodobny wpływ na gospodarkę lipidową.
Działanie agonistyczne tamoksyfenu na receptory estrogenowe w tkankach docelowych wydaje się stanowić przyczynę istotnego wzrostu ryzyka raka endometrium, pierwotnego raka wątroby, raka jajnika oraz powikłań naczyniowych w postaci zakrzepicy żylnej, jak również szybko narastającej lekooporności w terapii raka sutka. Należy podkreślić jednak, że wyniki prac klinicznych w tym zakresie nie są jednoznaczne.
Poszukiwania bezpiecznego leku łączącego zalety działania estrogenów na układ sercowo-naczyniowy, bez ujemnego wpływu na macicę i gruczoły piersiowe, doprowadziły do odkrycia kolejnych generacji selektywnych modulatorów receptorów estrogenowych (SERM). Najszerzej w praktyce klinicznej stosowany jest chlorowodorek raloksyfenu (analog takoksyfenu) wywodzący się z grupy związków benzotiopentenowych.
Mechanizm działania raloksyfenu nie został do dzisiaj, w pełni wyjaśniony. Wiadomo, że lek ten oddziałując na receptory estrogenowe wpływa na transkrypcję genów. Działanie to realizowane jest dwutorowo – poprzez wpływ zarówno na element odpowiedzi na estrogeny (ERE – estrogen response element) jak i na element odpowiedzi na raloksyfen (RRE – raloksifen response element). Wydaje się, że w zależności od tkanki docelowej siła oddziaływania leku na każdy z wymienionych obszarów łańcucha DNA może być inna.
W odniesieniu do tkanki kostnej raloksyfen powoduje hamowanie aktywności osteoklastów z równoczesnym pobudzeniem osteoblastów. Skutkuje to nasileniem syntezy szeregu białek: osteonektyny, osteokalcyny, fosfatazy zasadowej oraz kolagenu. Podawanie raloksyfenu w dawce 60 mg/24h prowadzi do znamiennego zwiększenia gęstości mineralnej kości zaś u kobiet z udokumentowaną osteoporozą powoduje zmniejszenie o 30 – 50% ryzyka złamań kręgów.
Doświadczenia kliniczne wskazują, że raloksyfen wykazuje działanie protekcyjne w odniesieniu do układu krążenia. Podawanie standardowej dawki leku prowadzi do znamiennego zmniejszenia stężenia całkowitego cholesterolu i frakcji LDL, przy równoczesnym braku wpływu na stężenie trójglicerydów oraz frakcji HDL cholesterolu. Również inne biochemiczne wskaźniki ryzyka chorób układu sercowo – naczyniowego ulegają zmianom. Znamiennie zmniejsza się w surowicy stężenie fibrynogenu, apolipoproteiny B, czynnika martwicy nowotworu α (TNF- α) oraz homocysteiny.
Rezultaty badań podstawowych wykazały, że raloksyfen wykazuje działanie antyproliferacyjne na komórki raka sutka u ludzi (badania in vitro) jak też hamuje rozwój raka tego gruczołu u zwierząt. Wyniki dużych badań klinicznych udowodniły, że podawanie raloksyfenu zmniejsza, u kobiet, względne ryzyko raka sutka o 65%, zaś raka inwazyjnego o 76%. W odniesieniu do raka estrogenododatniego (obecność receptorów estrogenowych) ryzyko jego występowania zredukowano o 90%. Lek nie wykazywał podobnego działania w odniesieniu do raka sutka, w którym nie występują receptory estrogenowe.
Nowe perspektywy skutecznego i selektywnego oddziaływania na receptor estrogenowy wykazują związki należące do III generacji leków z grupy SERM.
EM-800 (SCH 57050) i jego substancje czynne EM-652 (SCH 57068) są najnowszymi osiągnięciami badań nad idealnym SERM (12,13,15). EM- 652 wykazuje największe ze znanych leków z grupy SERM powinowactwo do receptora estrogenowego. Prowadzone są badania nad zastosowaniem ich jako leków drugiego rzutu w przypadku niepowodzeń i lekooporności podczas terapii tamoksyfenem w raku sutka.
Innym związkiem III generacji jest GW-5638. Ze względu na niską lipofilność słabo przenika on przez barierę krew-mózg. Ta właściwość zapobiega antyestrogenowemu jego działaniu na metabolizm komórek mózgowych.
Selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM) stanowią grupę leków o znacznej dynamice rozwoju. Dotychczasowe doświadczenia kliniczne wykazały, że są one skuteczne w zapobieganiu i leczeniu osteoporozy u kobiet w okresie premenopauzalnym. Drugim obszarem aplikacji klinicznych jest leczenie raka sutka oraz profilaktyka tego schorzenia. Obserwowany w ostatnich latach rozwój leków z rodziny SERM pozwala przypomnieć, że preparaty te będą także stosowane również w innych schorzeniach.

L36
SELECTIVE ESTROGEN RECEPTOR MODULATOR (SERMs)

Stanisław Radowicki
Department of Gyneacological Endocrinology, Medical University in Warsaw, Duchess Anna Mazowiecka Public Teaching Hospital, ul. Karowa 2, 00-315 Warsaw, Poland

(English version of the abstract not submitted)

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s130-131.

L34
WPŁYW ZAOPATRZENIA ORGANIZMU W WITAMINĘ D NA CZĘSTOŚĆ ZŁAMAŃ KRĘGÓW U KOBIET W OKRESIE POMENOPAUZALNYM Z NISKĄ MASĄ KOSTNĄ

Jasik A., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E.

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, 00-416 Warszawa ul. Czerniakowska 231

Słowa kluczowe: osteoporoza, witamina D, złamania kręgów

Wstęp:
Niedobór witaminy D może powodować zaburzenia homeostazy wapniowo- fosforanowej i wzrost sekrecji parathormonu. Konsekwencją wtórnej nadczynności przytarczyc jest przyspieszenie przebudowy tkanki kostnej prowadzące do obniżenia BMD, szczególnie kości korowej. Długotrwały niedobór witaminy D może ponadto zwiększać ryzyko złamania kośćca w następstwie osłabienia siły mięśniowej i wzrostu ryzyka upadku. W Polsce brak jest danych populacyjnych oceniających zaopatrzenie organizmu w witaminę D u osób dorosłych oraz informacji umożliwiających określenie wpływu niedoboru witaminy D na ryzyko złamań szkieletu.
Celem pracy było:
– określenie zaopatrzenia organizmu w witaminę D, u kobiet w okresie pomenopauzalnym z terenu Warszawy z niską masą kostną oraz
– ocena wpływu niedoboru witaminy D na częstość złamań kręgów w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa.
Pacjenci i metodyka
Badaniem objęto 240 kobiet z terenu Warszawy w wieku 51-88 lat (średnio 69,9), będących co najmniej 2 lata po menopauzie, z obniżoną wartością BMD w odcinku lędźwiowym kręgosłupa lub szyjce kości udowej (T-score<-2,0). U wszystkich pacjentek oznaczono kalcemię, fosfatemię, aktywność fosfatazy alkalicznej oraz stężenie 25OH witaminy D (25OHD) w surowicy krwi. Dokonano także pomiaru BMD w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i bliższej nasadzie kości udowej metodą DEXA oraz wykonano zdjęcia rtg kręgosłupa w projekcji bocznej (Th3-L5). U 107 kobiet oznaczono także stężenie PTH w surowicy krwi. Za kryterium złamania kompresyjnego przyjęto obniżenie wysokości trzonu kręgowego o ≥20%.
Wyniki
U 175 (72,9%) kobiet stwierdzono obniżenie 25OHD w surowicy krwi <30 ng/ml. U 47 (19,6%) kobiet stężenie 25OHD wynosiło <15 ng/ml, a u 19 (7,9%) <10 ng/ml. Najniższe stężenie PTH w surowicy krwi, wynoszące 36,1 ±13,7 ng/l (średnia ±SD), stwierdzono w grupie kobiet ze stężeniem 25OHD ≥30 ng/ml; zbliżone wartości – 42,0 ±16,9 ng/l odnotowano u pacjentek ze stężeniem 25OHD w zakresie 15-30 ng/ml, zaś znamiennie wyższe – 54,8 ±25,6 ng/l (p<0,01) w grupie kobiet z poziomem 25OHD <15 ng/ml. Średnia liczba złamań trzonów kręgowych w odcinku Th3-L5 była zbliżona w grupach pacjentek ze stężeniem 25OHD ≥30 ng/ml oraz 15-30 ng/ml i wynosiła odpowiednio 0,46 ±0,94 i 0,43 ±0,99. U kobiet ze stężeniem 25OHD <15 ng/ml średnia liczba złamań kręgów była natomiast znamiennie wyższa i wynosiła 1,09 ±1,85. Wartość BMD mierzona w odcinku lędźwiowym kręgosłupa była zbliżona we wszystkich ocenianych grupach pacjentek.
Wnioski
Znaczny niedobór witaminy D manifestujący się stężeniem 25OHD <15 ng/ml idzie w parze z rozwojem wtórnej nadczynności przytarczyc oraz wzrostem liczby kompresyjnych złamań kręgów, mimo utrzymywania się BMD w kręgosłupie lędźwiowym na niezmienionym poziomie.

L34
THE INFLUENCE OF ORGANISM’S SUPPLY WITH VITAMIN D ON VERTEBRAL FRACTURE RATE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH LOW BONE MASS

Jasik A., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E.

Departament of Family and Internal Medicine, Postgraduate Centre of Medical Education, 00-416 Warszawa ul. Czerniakowska 231 Poland

Key words: osteoporosis, vitamin D, vertebral fractures

Introduction
Vitamin D deficiency can lead to disturbances of calcium-phosphate homeostasis and an increase in parathyroid hormone secretion. A consequence of secondary hyperparathyroidism is an increase in bone turnover leading to reduction in BMD, especially of compact bone. Long-term deficiency of vitamin D may additionally increase the risk of skeletal fracture due to attenuation of muscle strength and increased risk of falls. In Poland there is a lack of population data on supply with vitamin D in adults and information allowing assessment of influence of vitamin D deficiency on the risk of skeletal fractures.
The aim of the study was:
– to determine the supply of organism with vitamin D, in postmenopausal women with low bone mass from the district of Warsaw and
– to evaluate the influence of vitamin D deficiency on vertebral fracture rate in thoracic and lumbar spine.
Patients and methods
240 women from the district of Warsaw, aged 51-88 years (mean 69,9 years), at least 2 years after the menopause, with low BMD at lumbar spine or femoral neck (T-score<-2,0) were included into the study. In all patients serum concentrations of calcium, phosphate, 25OH vitamin D (25OHD) as well as alkaline phosphatase activity were determined. Measurements of BMD at lumbar spine and proximal femur with DEXA method as well as lateral X-ray pictures of the spine (Th3-L5) were performed. In 107 women serum concentration of PTH was also determined. A reduction of vertebral body high by ≥20% was assumed as a criterion of compression fracture.
Results
In 175 (72,9%) women decreased serum 25OHD concentration <30 ng/ml was found. In 47 (19,6%) women serum concentration of 25OHD was <15 ng/ml, and in 19 (7,9%) <10 ng/ml. The lowest serum concentration of PTH 36,1 ±13,7 ng/l (mean ± SD) was found in a group of women with 25OHD concentration ≥30 ng/ml; similar values – 42,0 ±16,9 ng/l were found in patients with 25OHD concentration of 15-30 ng/ml and significantly higher – 54,8 ±25,6 ng/l (p<0,01) in a group of women with 25OHD concentration <15 ng/ml. The mean number of vertebral fractures at Th3-L5 was similar in the groups of patients with serum 25OHD concentrations ≥30 ng/ml and 15-30 ng/ml figured out 0,46 ±0,94 and 0,43 ±0,99 respectively. In women with serum 25OHD concentration <15 ng/ml significantly higher number of vertebral fractures was found: 1,09 ±1,85. Lumbar spine BMD was similar in all groups of patients.
Conclusions
Significant deficiency of vitamin D with 25OHD concentration <15 ng/ml is related to the development of secondary hyperparathyroidism, and to an increase in the number of vertebral compression fractures, even though BMD at lumbar spine remains unchanged.

Joseph Schatzker MD.,F.R.C.S.(C) ; and Merngh Koon Wong MD.
1. Sunnybrook and Women’s Health Science Centre, Toronto
2. Singapore General Hospital, Singapore Sunnybrook and Women’s Health Science Center,
2075 Bayview Avenue, Toronto, Ontario, Canada M4N 3M5

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W10
Badanie to przedstawia dobre wyniki przy użyciu pierścieni w rekonstrukcji stropu panewki oraz siatek antyprotruzyjnych, w których centrum biodra i biomechanika panewki jest znormalizowana oraz łożysko kostne jest zrekonstruowane przy użyciu rozdrobnionych przeszczepów kostnych. Częstość występowania niepowodzeń przy użyciu pierścieni panewkowych w stropie panewki użytych u 57 pacjentów i obserwowanych przez średni okres 8.3 lat wynosiła 12.5%. Natomiast częstość występowania niepowodzeń przy użyciu siatek panewkowych antyprotruzyjnych w użytych u 38 pacjentów i obserwowanych przez średni okres 6.6 lat wynosiła 5.4%. Częstsze występowanie niepowodzeń przy zastosowaniu pierścieni panewkowych stropu wynikał z nieprawidłowego zastosowania u pacjentów z ubytkami ściany przyśrodkowej i protruzji. Pierścień panewkowy stropu jest wskazany u pacjentów z izolowanymi obwodowymi segmentalnymi lub jamistymi ubytkami. Siatka antyprotruzyjna jest wskazana u pacjentów z rozległymi złożonymi segmentarnymi lub jamistymi ubytkami, ale w szczególności u pacjentów z protruzją i segmentalnym przyśrodkowym ubytkiem kostnymi. Obie metody dały wysoki stopień dobrych wyników używając do oceny specyficznego dla rodzaju implantu, oceny subiektywnej pacjenta oraz całkowitej oceny stanu zdrowia instrumentu jak Short Form – 36.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s59.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

L33
Tibolon w leczeniu osteoporozy
Krzyczkowska – Sendrakowska M.
Krakowskie Centrum Osteoporozy ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków

Tibolon (Livial) jest syntetycznym związkiem steroidowym budową zbliżonym do pochodnych 19-nortestosteronu. Po podaniu doustnym tibolon ulega konwersji do trzech metabolitów wykazujących swoistość tkankową, stąd jego zróżnicowane działanie estrogenne, progestagenne i androgenne. I tak na poziomie endometrium dominuje działanie progestagenne co prowadzi do atrofii śluzówki macicy podczas leczenia. W mózgu tibolon wykazuje aktywność estrogenną i androgenną dzięki czemu skutecznie eliminuje objawy wypadowe. Powoduje on też wzrost energii życiowej i zwiększa libido. W sutku tibolon hamuje miejscową produkcję estradiolu, hamuje proliferację komórek epitelium i pobudza apoptozę. Wydaje się bezpieczniejszy od klasycznej terapii hormonalnej u kobiet z wyleczonym rakiem sutka.

Wyraźny jest wpływ tibolonu na kości. Działa antyresorpcyjnie podobnie do estrogenów hamując utratę tkanki kostnej. Badania randomizowanych grup wykazały, że u kobiet we wczesnej menopauzie dwuletnie podawanie tibolonu w dawce 2.5 mg dziennie spowodowało wzrost gęstości kości beleczkowej paliczka o 6.8% a w dawce 1.25 mg o 4.4% w porównaniu z grupą otrzymującą placebo. W okresie postmenopauzalnym stwierdzono zwiększenie gęstości kości przedramienia o 2% w grupach leczonych dwoma dawkami , podczas gdy w grupie placebo gęstość kości uległa zmniejszeniu o 2% w dwuletnim okresie obserwacji. Wśród leczonych kobiet obserwowano też wzrost gęstości kręgów o 5 % przy zastosowaniu dawki 2.5 mg i o 0.4% przy dawce 1.25 mg. U kobiet z ustaloną osteoporozą leczenie livialem także prowadzi do zwiększenia gęstości kości o 8 % (L2-L4) po dwóch latach leczenia, gdy u nie leczonych obserwowano spadek gęstości kości w tym okresie o 2 % rocznie.

Reasumując tibolon (Livial) jest lekiem polecanym przede wszystkim dla pacjentek ze zwiększonym ryzykiem lub z ustaloną osteoporozą, szczególnie po 65 roku życia. Jest także lekiem z wyboru dla kobiet z endometriozą, ewentualnie po uwzględnieniu ryzyka u kobiet po wyleczeniu raka sutka, podczas stosowania analogów GnRH, u kobiet źle tolerujących klasyczną hormonalną terapię zastępczą.

Przypominamy, że abstrakty doniesień naukowych na zbliżający się Swiatowy Kongres Osteoporozy w Paryżu zgłaszać można tylko do 28.01.2019.

Spotkania WCO-IOF-ESCEO należą do najważniejszych spotkań naukowych w zakresie chorób mięśniowo-szkieletowych. W Kongresie zorganizowanym w 2018 roku w Krakowie udział wzięło 3965 delegatów (w tym 369 z Polski). W ramach spotkania zaprezentowano rekordową liczbę 1513 doniesień naukowych oraz przyznano 565 nagród/stypendiów. WIęcej informacji na temat zbliżającego się spotkania oraz wstępny progrma dostepne są pod adresem www.

Komitet Organizacyjny WCO-IOF-ESCEO ogłosił, że kolejne spotkanie w 2020 roku odbędzie się w Barcelonie w dniach 2-5.04.2020 w Barcelona International Convention Centre (CCIB).   

 24.11.2018, Warszawa

Miejsce spotkania:
Hotel Mercure Warszawa Centrum
ul. Złota 48/54
00-120 Warszawa 

Przewodniczący Komitetu Naukowego:
Prof. dr hab. med. Jacek Kowalczewski

Główne tematy:

1. Kiedy odmówić operacji rewizyjnej
2. Jaki poziom związania w rewizji
3. Jeszcze raz o infekcjach okołoprotezowych
4. Kiedy cone a kiedy sleeve
5. Odwieczny dylemat – cementować czy nie
6. Manipulacja powięziowa – co to jest? – mgr Jacek Sobol

Organizatorzy:
– Klinika Ortopedii i Reumoortopedii CMKP SPSK im. Prof. Adama Grucy
– Medisfera Marcin Zabawa

Więcej informacji na stronie www.

5-7.10.2017, Wysowa Zdrój

Motto przewodnie spotkania:
„Uzdrowiska i lecznictwo uzdrowiskowe w świetle współczesnych wyzwań zdrowotnych i społeczno- gospodarczych”

Organizatorzy:
– Stowarzyszenie Unia Uzdrowisk Polskich
– „Uzdrowiska Wysowa” S.A.
– Izba Gospodarcza „Uzdrowiska Polskie”
– Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP

Współorganizatorzy:
– Wójt Gminy Uście Gorlickie
– Stowarzyszenie In Aqua Sanitas – Uzdrowisko Wysowa

Rejestracja do 31.07.2017 roku.

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

L38

MIEJSCE RANELINIANU STRONTU I KALCYTONINY W LECZENIU OSTEOPOROZY

Przedlacki J.

Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Słowa kluczowe: kalcytonina, osteoporoza, ranelinian strontu

Ranelinian strontu

Informacje ogólne: Ranelinian strontu, zbudowany z kwasu ranelinowego oraz 2 atomów strontu, zmniejsza resorpcję kości i wykazuje jednocześnie działanie pobudzające tworzenie kości. Wskazania: Wskazaniem do podawania leku jest leczenie osteroporozy pomenopauzalnej w celu zmniejszenia ryzyka złamania kręgów i szyjki kości udowej. Lek został też zarejestrowany do leczenia osteoporozy u mężczyzn. Główne badania: W badaniu SOTI trwającym 3 lata, w grupie 1649 kobiet, z co najmniej 1 przebytym złamaniem kręgu wykazano zmniejszenie częstości złamania kręgów o 41% w porównaniu do grupy placebo. W badaniu obejmującym 5091 kobiet z osteoporozą pomenopauzalną (SOTI i TROPOS) stwierdzono zmniejszenie ryzyka pozakręgowych złamań kości. W tym samym badaniu, ale na podstawie analizy post hoc wykazano zmniejszenie częstości złamania biodra w porównaniu do grupy placebo w grupie kobiet w wieku ≥74 lata z wynikiem DXA kręgosłupa i/lub biodra T-score <-2,4. Zmniejszenie ryzyka złamania kości było niezależne m.in. od wieku i wyjściowej gęstości mineralnej kości. U mężczyzn leczonych ranelinianem strontu obserwowano istotny wzrost gęstości mineralnej kości w kręgosłupie lędźwiowym. Objawy niepożądane: Na podstawie obserwacji prowadzonej już po rejestracji leku rozpoznano objawy skórne, w tym zespół DRESS, zespół Stevens-Johnsona, chorobę zakrzepowo-zatorową, zawał serca. W związku z powyższym Europejska Agencja Leków (EMA) rekomendowała w 2014 roku stosowanie leku jedynie u kobiet w okresie pomenopauzalnym z wysokim ryzykiem złamania kości, bez przebytej choroby sercowo-naczyniowej, w tym zawału serca, udaru mózgu, choroby zakrzepowo-zatorowej o różnej lokalizacji. Leczenie powinno być przerwane w przypadku rozpoznania nadciśnienia tętniczego, skórnych odczynów, bez wznawiania po ustąpieniu powyższych objawów. Leku nie wolno stosować u pacjentów unieruchomionych, z nadciśnieniem tętniczym. Podsumowanie: Lek może być stosowany w leczeniu osteoporozy pomenopauzalnej i u mężczyzn po uwzględnieniu wszystkich powyższych zastrzeżeń. Ze względu na ryzyko istotnych objawów niepożądanych, wysoką cenę i brak refundacji, stosowanie leku uległo znacznemu zmniejszeniu.

Kalcytonina

Informacje ogólne: Kalcytonina, peptyd wydzielany przez komórki-C tarczycy, pierwszy zarejestrowany lek (syntetyczna postać łososiowa) o udowodnionej aktywności przeciwzłamaniowej hamuje resorpcję kości wywoływaną przez osteoklasty. Wskazania: Lek został zarejestrowany do leczenia osteoporozy pomenopauzalnej i w leczeniu bólów kości po złamaniu. Główne badania: Randomizowane z użyciem placebo badanie PROOF trwało 5 lat i dotyczyło 1255 kobiet z osteoporozą pomenopauzalną. Lek podawany donosowo w dziennej dawce 200 j.m. istotnie zmniejszał jedynie ryzyko nowych złamań kręgów. Wykluczenie z różnych powodów ok. 60% pacjentek ograniczyło wiarygodność wyników. Opisywano też skuteczność leku w leczeniu idiopatycznej osteoporozy u mężczyzn i profilaktyce osteoporozy pomenopauzalnej, co nie zostało jednak powszechnie zaakceptowane. Doustne analogi kalcytoniny i czopki doodbytnicze nie znalazły szerszego zastosowania. Objawy niepożądane: Poza powszechnie znanymi objawami niepożądanymi, w czasie długotrwałego stosowania kalcytoniny obserwowano zwiększone ryzyko nowotworów, w tym raka prostaty i raka podstawnokomórkowego. Podsumowanie: Lek jest oceniany jako znacznie mniej skuteczny w zapobieganiu złamaniom kości w porównaniu do innych stosowanych obecnie leków. Europejska Agencja Leków i polska grupa ekspertów (Medycyna Praktyczna, 1/2013) nie zaleca stosowania kalcytoniny w długotrwałym leczeniu osteoporozy. Wg FDA ewentualne stosowanie leku nie powinno trwać dłużej niż 6 miesięcy. Lek może być przydatny w krótkoterminowym leczeniu bólu po złamaniu kręgów.

L38

STRONTIUM RANELATE AND CALCITONIN IN THE TREATMENT OF OSTEOPOROSIS

Przedlacki J.

Chair and Department of Nephrology, Dialysis and Internal Medicine, Medical University of Warsaw

Key words: calcitonin, osteoporosis, strontium ranelate

Strontium ranelate

General information: Strontium ranelate, built with ranelate acid and 2 strontium atoms, reduces bone resorption and stimulates bone formation at the same time. Indication: Indication for administration of medicine is the treatment of postmenopausal osteoporosis to reduce the risk of vertebral and hip fracture. The drug was also registered for the treatment of osteoporosis in men. Main studies: The study SOTI of a group of 1649 postmenopausal women with at least one previous vertebral fracture treated for 3 years showed reduction of vertebral fracture episodes by 41% when compared to the placebo group. In the study involving 5091 women with postmenopausal osteoporosis (SOTI and TROPOS) the reduction of nonvertebral fractures frequency was found. In the same study, but in post-hoc analysis, the reduction of the incidence of hip fractures compared to the placebo group in a group of women aged ≥74 years with a DXA spine and/or hip bone mineral density: T-score <-2.4 was found. The reduction of the bone risk fracture was independent, among others, of the patient’s age and bone mineral density. In men treated with strontium ranelate significant increase in bone mineral density in the lumbar spine was recognized. Side effects: Based on observations carried out after registration of medicine the skin symptoms, including Stevens-Johnson syndrome, DRESS syndrome, thromboembolic disease, heart attack were diagnosed. Having said that, the European Medicines Agency (EMA) recommended in 2014 taking strontium ranelate in the case of a high risk for bone fractures, but without cardiovascular disease, including heart attack, stroke, thromboembolic disease with different location. Treatment should be interrupted in the case of a diagnosis of hypertension, skin reactions, without resuming after the recovery of these symptoms. The drug may not be used in immobilized patients and with hypertension. Summary: Strontium ranelate can be used in the treatment of postmenopausal osteoporosis and in men after taking into account all of the above objections. Due to the risk of significant side effects, high price and no refunds, the use of this drug has been significantly reduced.

Calcitonin

General information: Calcitonin, peptide secreted by a cell-C of the thyroid gland, the first registered medicine (synthetic salmon calcitonin) of proven antifracture efficacy inhibits bone resorption by osteoclasts. Indications: Calcitonin has been registered for the treatment of postmenopausal osteoporosis and for the treatment of bone pain after fracture. Main study: A randomized placebo-controlled PROOF study lasted for 5 years involved 1255 postmenopausal women with osteoporosis. An intranasal drug administration in the daily dose of 200 IU significantly reduced only the risk of new vertebral fractures. Exclusion from various reasons, approximately 60% of patients, limited reliability of the results. There were relations on the effectiveness of medication in the treatment of idiopathic osteoporosis in men and prevention of postmenopausal osteoporosis but it was not widely accepted. Oral calcitonin analogues and rectal suppositories had not found wider applications. Side effects: In addition to the commonly known side effects during long-term use of calcitonin increased risk of cancers, including prostate cancer and basal cell carcinoma were noted. Summary: The drug is evaluated as much less effective in preventing bone fractures compared to other currently used drugs. The European Medicines Agency and the polish group of experts (Medycyna Praktyczna, 1/2013) do not recommend the use of calcitonin in the long-term treatment of osteoporosis. According to the FDA, use of the drug should not last longer than 6 months. Medication may be useful in the short-term treatment of pain after vertebrae fracture.

1-3.06.2016, Genewa, Szwajcaria

Centrum konferencyjne:
Palexpo Geneva
Route François-Peyrot 30
1218 Le Grand-Saconnex
Geneva | Switzerland

W programie:
1. General Orthopaedics
– Tribology: Bearing choices
– Bones and Joints: Replace or repair
– Implants & Biomaterials: Is New Safe?
– The obese patient
– Innovation and sustainability

2. Musculoskeletal Tumors
– Influence of age on reconstruction in bone tumors

3. Musculoskeletal Infections
– Strategies in infected implants

4. Spine
– Clinical judgement in the aged spine

5. Upper Limb
– Hand: the tool to care for!
– Computer assisted shoulder surgery
– Pitfalls in rotator cuff surgery

6. Lower Limb
– Knee replacements: expectations and reality
– Perioperative management in TKR
– Hip replacements: expectations and limits
– New approach, new components, new problems
– Cemented or cementless
– Degenerative Foot & Ankle

7. Trauma
– Augmented implants

8. Paediatrics
– Early care achieves life-time mobility

Przysyłanie abstraktów do 30.10.2015.
Wczesna rejestracja do 29.02.2016.

Rejestracja pod adresem www

Więcej informacji na stronie www.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 84-85
 

L37

OSTEOporosis VErsus Fractures – Cortical versus Trabecular Bone

Holzer G.

Department of Orthopaedics, Medical University of Vienna, Waehringer Guertel 18 – 20, A-1090 Vienna, Austria

Osteoporotic fragility fractures are caused by both cortical thinning and trabecular bone loss. But the majority of what is measured by DEXA and what is affected by osteoporosis treatment is the trabecular bone. Until now the contribution of cortical versus trabecular bone has been unclear and has not been established. To test the contribution of cortical versus trabecular bone to bone strength at the femoral neck we studied 18 human cadaver femurs (5 female, 4 male). In one of a pair trabecular bone was removed from the femoral neck providing one bone with intact and the other without any trabecular structure in the femoral neck. Femurs were measured geometrically, x-ray and DEXA was performed before biomechanical testing (forces to fracture) using a model that allows the production of femoral neck fractures. Femoral necks were then osteotomized and slices analysed for cross-sectional area (CSA) and cross-sectional moment of inertia (CSMI). Results were compared with biomechanical testing data. The differences between forces needed to fracture excavated and intact femurs (Delta F/F mean) was 7.0 % on the average (range: 4.6 – 17.3 %). Neither geometrical data, BMD nor CSA or CSMI correlated with difference of fracture load
(Delta F/F mean). So we conclude that the relative contribution of trabecular versus cortical bone in respect to bone strength in the femoral neck seems to be marginal. Our data demonstrate the subordinate role of trabecular bone and its changes for fracture risk and the effects of treatment options in preventing fractures.

L37

OSTEOPOROZA A ZŁAMANIA – KOŚĆ KOROWA A KOŚĆ BELECZKOWA

Holzer G.

Department of Orthopaedics, Medical University of Vienna, Waehringer Guertel 18 – 20, A-1090 Vienna, Austria

Złamania osteoporotyczne powstają w wyniku zmniejszonej gęstości kości korowej i utraty kości beleczkowej. Jednak to, co jest dotnięte przez osteoporozę oraz jest mierzone w DEXA dotyczy w większości kości beleczkowej. Dotychczasowo udział kości korowej względem kości beleczkowej nie był jasny i nie został ustalony. Aby zbadać udział kości korowej w stosunku do kości beleczkowej pod względem wytrzymałości kości w szyjce kości udowej objęliśmy badaniami 18 ludzkich kości udowych, pochodzących ze zwłok (5 kobiet, 4 mężczyzn). Jedną kość udową poddawano usunięciu kości beleczkowej z szyjki kości udowej, drugą kość udową pozostawiano nietkniętą. Kości udowe były mierzone geometrycznie, wykonano zdjęcie RTG oraz DEXA. Badania te poprzedzały badanie biomechaniczne (sił powodujących złamanie), gdzie zastosowano model powodujęcy złamanie szyjki kości udowej. Szyjki kości udowej były następnie przecinane i następnie uzyskane przekroje poddano analizie cross-sectional area (CSA) i cross-sectional moment of inertia (CSMI). Wyniki porównano z wynikami z badań biomechanicznych. Różnice pomiędzy kośćmi, z których usunięto kość beleczkową, a kośćmi nienaruszonymi pod względem wartości siły powodującej złamanie wynosiły (Delta F/F mean): średnio 7,0% (4,6-17,3%). Zarówno badanie geometryczne BMD jak i CSA lub CSMI nie korelowały z wartością siły powodującej złamanie (Delta F/F mean). Wnioskujemy, że względny udział kości beleczkowej w stosunku do kości korowej pod względem wytrzymałości kości w szyjce kości udowej ma niewielkie znaczenie. Nasze badania wskazują na podrzędną rolę kości beleczkowej oraz jej zmian w występowaniu ryzyka złamań, jak również jej podrzędny wpływ na efekt leczenia w zapobieganiu złamań.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 81-82

L40

UDZIAŁ WITAMINY D I K WE WZRASTANIU I METABOLIZMIE KOSTNYM DZIECI W OKRESIE OKOŁOPOKWITANIOWYM

Kulik-Rechberger B.

Zakład Propedeutyki Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Słowa kluczowe: witamina D i K, metabolizm kostny, dzieci

Wstęp. Witamina K uczestniczy w potranslacyjnej modyfikacji białek, która polega na γ-karboksylacji reszt glutaminowych (Glu). W efekcie powstają reszty kwasu γ-karboksyglutaminowego (Gla), mające powinowactwo do jonów wapnia. Do tzw. białek Gla należą białka układu krzepnięcia, a także osteokalcyna i osteopontyna. Nieukarboksylowana forma osteokalcyny (ucOC) uznawana jest jako pośredni wskaźnik niedoboru witaminy K. Witamina D kontroluje geny dla białek macierzy kostnej oraz aktywuje geny kodujące białka niezbędne do różnicowania osteoklastów i resorpcji kostnej.

Cel. Celem pracy była ocena tempa wzrastania oraz stężeń wskaźników kościotworzenia i resorpcji kostnej, w odniesieniu do stężeń 25(OH)D i ucOC u dzieci w okresie okołopokwitaniowym.

Materiał i metody. Badaniami objęto 87 dzieci (49 dziewcząt i 38 chłopców) z rejonu Lubelszczyzny, w wieku średnio 10,29 lat (od 8,96 do 12,22 lat). Dzieci badano dwukrotnie, w odstępie półrocznym, w marcu i we wrześniu. Określano ich masę, wysokość ciała, obliczano wskaźnik masy ciała (BMI) i tempo wzrastania, pobierano też próbki krwi. Procesy kościotworzenia oceniano na podstawie stężeń: frakcji kostnej fosfatazy alkalicznej (BAP), osteokalcyny i C-końcowego propeptydu prokolagenu typu I (CICP) w surowicy. Intensywność resorpcji kostnej oceniano na podstawie stężenia C-końcowego usieciowanego telopeptydu kolagenu typu I (CrossLaps) w surowicy. W surowicy oznaczano też stężenie 25(OH)D oraz ucOC.

Wyniki. W czasie badania pierwszego dziewczęta miały podobną masę i wysokość ciała jak chłopcy, ale półroczne przyrosty cech były u nich większe niż u chłopców (odpowiednio: 2,47±1,72 i 1,75±1,51 kg; p=0,02 oraz 3,0±0,98 i 2,19±0,89 cm; p=0,0001). Stężenia CICP, CrossLaps i osteokalcyny nie różniły się w zależności od płci, ale stężenia BAP i ucOC u dziewcząt były wyższe niż u chłopców. Oznaczając stężenie 25(OH)D w marcu stwierdzono znaczne jej niedobory, i to zarówno u chłopców jak i u dziewcząt. We wrześniu, stężenie 25(OH)D było wyższe niż w marcu (odpowiednio: 24,27±5,28 vs. 14,51±4,52 ng/ml), ale nadal niższe niż oczekiwane. Niedobór 25(OH)D po okresie letnim był większy u dziewcząt niż u chłopców. Stężenia ucOC w surowicy u chłopców i u dziewcząt były podobne i nie zależały od pory roku. Nie stwierdzono korelacji między stężeniami wskażników metabolizmu kostnego a stężeniem 25OHD czy ucOC.

Wnioski. Dzieci w okresie okołopokwitaniowym z rejonów Lubelszczyzny mają znaczne niedobory witaminy D, szczególnie w okresie zimowym. Stężenie ucOC sugeruje, że dziewczęta mogą mieć większe niedobory witaminy K niż chłopcy, przy czym stężenie tej formy osteokalcyny może zależeć również od szybkości wzrastania dziecka. Pierwszym biochemicznym zwiastunem przyspieszenia tempa wzrastania dziewcząt w okresie okołopokwitaniowym jest frakcja kostna fosfatazy alkalicznej.

L40

CONTRIBUTION OF VITAMIN K AND D TO BONE GROWTH AND METABOLISM IN CHILDREN IN PERIPUBERTAL AGE

Kulik-Rechberger B.

Zakład Propedeutyki Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Keywords: vitamin K and D, bone metabolism, children

Objectives. Vitamin K takes part in posttranslational modification of certain proteins that consist in γ-carboxylation of glutamate amino acid (Glu) residue thus gamma-carboxyglutamate (Gla) residues are created which chelate calcium ion. Gla-proteins include blood coagulation factors as well as osteocalcin and osteopontin. Concentration of undercarboxylated osteocalcin (ucOC) is considered to be a sensitive measure of vitamin K status. Vitamin D controls bone matrix proteins genes and activates protein coding genes necessary for differentiation of osteoclasts and bone resorption.

Aim. The aim of this study was the assessment of growth velocity as well as serum concentrations of bone formation and resorption markers in relation to 25(OH)D and ucOC concentrations, in peripubertal girls and boys.

Materials and methods. The study was performed on 87 healthy children (49 girls and 38 boys) from the Lublin region in mean age 10.29 years (age range 8.96-12.22 years). Children were examined twice in 6-month intervals, in March and September. Body weight and height were assessed, body mass index as well as growth velocity were established and blood samples were taken. Serum concentrations of: bone formation markers (bone-specific fraction of alkaline phosphatase -BAP, osteocalcin, and C-terminal Propeptide of Collagen Type I – CICP), bone resorption marker (C-terminal telopeptide of collagen type I – CrossLaps) as well as 25(OH)D and ucOC were assessed.

Results. During the first examination girls had body weight and height similar to boys, however, half-yearly increase of somatic features were higher in girls than in boys (respectively: 2.47±1.72 vs. 1.75±1.51 kg; p=0.02; 3.0±0.98 and 2.19±0.89 cm; p=0.0001). Concentrations of CICP, CrossLaps and osteocalcin did not differ between children but concentration of BAP and ucOC were higher in girls than in boys. Assessment of concentration of 25(OH)D in March revealed that children of both sexes had its high deficit. In September, serum concentration of 25(OH)D was higher than in March (24.27±5.28 and 14.51±4.52 ng/ml – respectively) but, still, it was lower than the desired level. The deficit of 25(OH)D after the summer season was higher in girls than in boys. The level of ucOC in girls and in boys was similar and not dependent on the season of the year. There were no correlations between concentrations of bone markers and 25(OH)D or ucOC.

Conclusions. Children in peripubertal time, from the Lublin region, have sufficient vitamin D deficits, mainly in the winter period. Serum concentration of undercarboxylated osteocalcin suggests that girls have bigger deficits of vitamin K than boys, but concentration of this form of osteocalcin can also depend on growth velocity of children. The first biochemical marker that indicates an increase of growth velocity in peripubertal girls is the bone-specific fraction of alkaline phosphatase.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s98-99.

L37
HORMONALNA TERAPIA ZASTĘPCZA A OSTEOPOROZA: FAKTY I MITY

Alina Warenik-Szymankiewicz
Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Akademii Medycznej w Poznaniu

Słowa kluczowe: hormonalna terapia zastępcza, osteoporoza

Hormonalna terapia zastępcza stanowi metodę z wyboru w leczeniu osteoporozy związanej z niedoborem estrogenów. Podawanie estrogenów hamuje utratę zarówno kości korowej jak i beleczkowej. Estrogeny wywierają wpływ zarówno na osteoblasty jak i osteoklasty. Estrogeny powodują również wzrost wchłaniania wapnia w jelicie. Korzystne działanie estrogenów jest tym większe im dłużej były one stosowane. Przy stosowaniu estrogenów należy pamiętać o konieczności równoczesnego podawania gestagenów u kobiet z zachowaną macicą. W zapobieganiu i leczeniu osteoporozy postmenopauzalnej preferowane są pochodne testosteronowe. Progestageny działają korzystnie wspomagając działanie estrogenów na kości. Stosowanie HTZ w leczeniu osteoporozy powinno być połączone z odpowiednią podażą wapnia i witaminy D3. HTZ może być stosowana w połączeniu z bisfosfonianami, których działanie polega na wydłużeniu fazy kościotworzenia i skróceniu fazy resorpcji kości, co zwiększa efektywność procesu mineralizacji.
Opublikowane w ostatnich latach wyniki badań klinicznych dotyczących HTZ potwierdzają korzyści wynikające z tego rodzaju leczenia dla układu kostnego. W opublikowanym w 1998 roku randomizowanym badaniu fińskim wykazano 71% redukcję złamań kości poza kręgosłupem w związku ze stosowaniem HTZ przez 5 lat. W opublikowanym w 2000 roku randomizowanym badaniu duńskim stwierdzono 3% redukcję w zakresie ogólnej częstości złamań po 5 latach stosowania HTZ. W opracowanej w 2002 roku metaanalizie obejmującej 57 badań klinicznych stwierdzono redukcję częstości złamań kości udowej (25-50%) i kręgów (50%) u kobiet stosujących HTZ w porównaniu z nie stosującymi HTZ.
W ostatnich latach opublikowano wyniki kilku dużych badań klinicznych dotyczących HTZ, których autorzy stawiają pod znakiem zapytania korzyści wynikające z tego rodzaju leczenia. Wątpliwości nie dotyczą wpływu HTZ na układ kostny, a natomiast procesów zachodzących w trakcie tego rodzaju terapii na poziomie układu krążenia i gruczołu piersiowego. Badaniem, które wzbudziło najwięcej kontrowersji w odniesieniu do stosowania HTZ było badanie Women’s Health Initiative (WHI). Również i to badanie potwierdziło korzystny wpływ stosowania HTZ na częstość złamań kości. Ryzyko względne złamań kręgów wynosiło 0,66, a wystąpienia innych złamań osteoporotycznych 0,77.
W odniesieniu do równoczesnego stosowania HTZ i bisfosfonianów stwierdzono, że wzrost gęstości kości był znacząco wyższy w grupie stosującej HTZ w połączeniu z alendronianem niż w grupie stosującej HTZ w połączeniu z placebo. Podobne wyniki uzyskano w odniesieniu do gęstości kości na poziomie krętarza kości udowej jak i kręgosłupa lędźwiowego.
Stosowanie HTZ jest szczególnie przydatne u kobiet młodych, u których niedobór estrogenów jest związany z pierwotną lub wtórną niewydolnością jajników. W takiej sytuacji klinicznej stosowanie HTZ nie wiąże się praktycznie z istotnymi zagrożeniami. U kobiet starszych, szczególnie u kobiet po 60 roku życia decyzja o podjęciu HTZ musi być podejmowana w sposób bardzo wyważony. U tych kobiet należy brać pod uwagę związany ze stosowaniem HTZ wzrost ryzyka powikłań takich jak żylna choroba zakrzepowa czy rak gruczołu piersiowego.
Wyniki przeprowadzonych ostatnio badań klinicznych nie umniejszają roli HTZ w zapobieganiu i leczeniu osteoporozy postmenopauzalnej. Nadal jest to postępowanie z wyboru w tej sytuacji klinicznej. Stosowanie HTZ musi być jednak związane ze szczegółową analizą innych czynników takich jak wiek, stan zdrowia i współwystępowanie innych czynników ryzyka choroby, niedokrwiennej serca, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i raka gruczołu piersiowego.

L37
HORMONAL REPLACEMENT THERAPY: FACTS AND MYTHS

Alina Warenik-Szymankiewicz
Department of Gynecological Endocrinology University of Medical Sciences of Poznań, Poland

Keywords: hormonal replacement therapy, osteoporosis

Hormonal replacement therapy (HRT) is therapy of choice in the treatment of osteoporosis due to lack of estrogen. Estrogen inhibit both cortical and trabecular bone loss through their action on the osteoclast and osteoblast level. Positive effects of estrogen therapy are dependent on the length of treatment. Preferred gestagen in the HRT in women with osteoporosis are testosterone derivates. HRT should be always conducted together with calcium and vitamin D3 supplementation. HRT may be used together with bisphosphonate therapy.
Recent clinical studies support effective role of HRT on the level of bone tissue. The results of the studies revealed increase of bone density and decrease of fracture frequency. The possible controversies are related to the impact of HRT on the level of cardiovascular system and breast. Women’s Health Initiative (WHI) Study supported a positive impact of HRT on the bone tissue.
The role of HRT is unquestionable in young women with estrogen deficiency. In older women especially after the age of 60 the decision about HRT should concern many various factors. In this population the risk of venous thrombosis and breast cancer should be considered.