30.09-02.10.2016, Wrocław

Przewodniczący Komitetu Naukowego:
dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas
dr hab. n. med. Jarosław Drobnik, prof. PMWSZ

Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego:
dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas

Organizator:
Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej

Biuro organizacyjne:
Wydawnictwo Termedia
ul. Kleeberga 2
61-615 Poznań
tel./faks +48 61 656 22 00
szkolenia@termedia.pl

Uczestnicy otrzymają punkty edukacyjne.
Przyjmowanie streszczeń do 15.02.2016.

Wczesna rejestracja do 31.01.2016 (II termin wczesnej rejestracji 30.06.2016)

Tematy przewodnie:
Kardiologia
Diabetologia
Choroby naczyń
Nefrologia
Pulmonologia i alergologia
Gastroenterologia i hepatologia
Reumatologia i ortopedia
Rehabilitacja
Dermatologia
Okulistyka
Otolaryngologia
Psychiatria
Neurologia
Onkologia
Zdrowie publiczne
Medycyna i prawo
Leczenie bólu w POZ
Medycyna paliatywna
Uzależnienia
Opieka nad pacjentem w wieku podeszłym
Opieka nad dzieckiem w POZ
Szczepienia dzieci i dorosłych
Medycyna podróży
Komunikacja lekarz-pacjent
Organizacja opieki zdrowotnej
Warsztaty: EKG, spirometria, USG

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www.

L54

OSTEOPOROZA WTÓRNA W PRZEBIEGU WYBRANYCH CHORÓB RZADKICH

Rusińska A.

Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Słowa kluczowe: osteoporoza, choroby rzadkie

Wstęp. Choroby rzadkie to bardzo rzadko występujące schorzenia, uwarunkowane najczęściej genetycznie, o przewlekłym i często ciężkim przebiegu, w około połowie przypadków ujawniające się w wieku dziecięcym. Zgodnie z definicją chorób rzadkich zalecaną w Unii Europejskiej, w tym w Polsce, chorobę uznaje się za rzadką jeśli dotyka ona nie więcej niż 5 na 10 000 osób. Dotychczas wykryto ponad 6 tysięcy chorób rzadkich, a nowe choroby z tej grupy są regularnie opisywane w piśmiennictwie. Sumarycznie cierpi na nie aż od 6 do 8% populacji, stanowią więc poważny problem zdrowotny.

Wyniki. Wiele z tych chorób dotyczy w sposób bezpośredni układu szkieletowego i objawia się między innymi osteoporozą, deformacjami kostnymi, złamaniami. W niektórych przypadkach defekt genetyczny lub problem metaboliczny leżący u podłoża choroby rzadkiej dotyka bezpośrednio gospodarki wapniowo-fosforanowej, w innych zaburzenia kostne są wtórne do stosowanego przewlekłego leczenia bądź deficytów neurologicznych i unieruchomienia. W prezentacji omówione zostaną wybrane choroby rzadkie manifestujące się między innymi objawami kostnymi, przedstawione będą również przykłady pacjentów Kliniki.

Wnioski. Zaprezentowane zostaną zalecenia dotyczące wskazań do oceny układu kostnego i gospodarki wapniowo-fosforanowej u pacjenta z chorobą rzadką.

Praca częściowo finansowana w ramach grantu NN407 060 938 oraz z funduszu statutowego nr 503/1-090-02/503-01.

L54

SECONDARY OSTEOPOROSIS IN THE COURSE OF SELECTED RARE DISEASES

Rusińska A.

Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Key words: osteoporosis, rare diseases

Objectives. Rare diseases are predominantly genetically conditioned very rare diseases, with a chronic and often severe course, and in about half of cases manifesting in childhood. According to the definition of rare diseases recommended in the European Union, including Poland, the disease is considered to be rare when they affect not more than 5 per 10 000 people. More than 6,000 rare diseases have been detected so far, and new diseases from this group are regularly described in the literature. Globally, from 6 to 8% of the population suffer from these diseases and therefore they are a serious health problem.

Results. Many of these conditions are connected directly with skeletal problems which involve, among others, osteoporosis, bone deformities and fractures. In some cases, genetic defect or a metabolic problem underlying the rare disease, directly affects the calcium-phosphate metabolism. In other cases, bone disturbances are secondary to either of the chronic treatment or to neurological disorders and immobilization. Selected rare diseases manifested by skeletal symptoms will be discussed in the presentation on the basis of the report of patients hospitalized in our Department.

Conclusions. Recommendations for the evaluation of skeletal system and indices calcium-phosphate metabolism in a patient with a rare disease will be presented.

Acknowledgements. The study was partly financed as a grant NN407 060 938 and 503/1-090-02/503-01.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 99-100

L52

EFEKTYWNOŚĆ UZUPEŁNIANIA NIEDOBORÓW WITAMINY D U OSÓB Z OTYŁOŚCIĄ POPRZEZ STYMULACJĘ JEJ SYNTEZY SKÓRNEJ PROMIENIAMI UVB W PORÓWNANIU Z PODAŻĄ DOUSTNĄ W ZALECANEJ DAWCE

Wąsowski M., Marcinowska-Suchowierska E.

Klinika Medycyny Rodzinnej, Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych Kości CMKP

Słowa kluczowe: witamina D, otyłośc, synteza skórna witaminy D

Wstęp. U osób otyłych niedobory witaminy D są częstsze, niż w populacji osób z należną masą ciała. Przyczyn upatruje się w zmniejszeniu biodostępności witaminy D spowodowanym wzrostem jej magazynowania w tkance tłuszczowej i/lub niedostatecznej syntezie skórnej wit. D. Ze względu na niekorzystne następstwa niedoboru wit. D wyjaśnienia wymaga sposób suplementacji wit. D z uwzględnieniem masy ciała i efektywności syntezy skórnej.

Cel. Ocena efektywności uzupełniania niedoborów witaminy D u osób otyłych poprzez stymulację jej skórnej syntezy promieniami UVB lub podaż doustną w zalecanej dawce z uwzględnieniem masy ciała.

Materiał i metody. Do badań zakwalifikowano osoby otyłe (OBE) z BMI > 30 kg/m2 (n = 39, 24 kobiet, 15 mężczyzn, średnia wieku 40,9 lat). U 19 osób (12 kobiet, 7 mężczyzn, średnia wieku 38,5 lat), stosowano suplementację witaminy D poprzez jej skórną syntezę (OBE-UVB), a 20 osobom (12 kobiet, 8 mężczyzn, średnia wieku 43,3 lata) podawano doustnie witaminę D (OBE-DOUSTN). Grupę kontrolną (KONTR) stanowiły osoby zdrowe z należną masą ciała (n=30, 23 kobiety, 7 mężczyzn, średnia wieku 30,6 lat), u których stymulowano UVB syntezę skórną witaminy D (n=15) (UVB-KONTR) lub podawano ją doustnie (KONTR-DOUSTN). Witaminę D doustnie podawano w ilości 15 IU/kg m.c.: grupa OBE 1350-2500 IU, grupa KONTR 800-1000 IU. Czas podaży wynosił 4 dni i równał się czasowi naświetlań UVB.

Metodyka: U wszystkich osób oznaczono stężenie 25-hydroksy witaminy D (25OHD) w krwi przed naświetlaniem UVB oraz po 4, 7, 14 i 21 dniach. Następnie lampą Medisun 700 naświetlano całą powierzchnię ciała promieniowaniem UVB 311 nm przez 4 kolejne dni. Przed właściwym naświetlaniem ustalano indywidualną dawkę rumieniową (MED). W celu wyłączenia wpływu promieniowania słonecznego badania prowadzono od początku listopada do końca marca.

Wyniki. Średnie stężenie 25(OH)D wynosiło w grupie OBE 16,16 ng/ml, a KONTR, 18,06 ng/ml. Dane te wskazują na obecność niedoborów witaminy D w grupie OBE – nieco większe aniżeli u osób z prawidłową masą ciała. Stymulacja syntezy skórnej witaminy D, promieniami UVB spowodowała wzrost stężenia 25(OH)D w surowicy krwi zarówno w grupie OBE-UVB, jak i KONTR-UVB, który był proporcjonalny do czasu naświetlań. Wzrosty stężenia 25(OH)D w stosunku do wartości wyjściowej obserwowano w obu grupach, były największe w 14. dniu po naświetlaniu (OBE-UVB 6,32 ng/ml, w KONTR-UVB 5,92 ng/ml). Przyrosty 25(OH)D w grupie OBE-UVB nie różnią się istotnie w odniesieniu do wartości wyjściowych uzyskanych w grupie UVB-KONTR, co wskazuje, że synteza skórna witaminy D u osób otyłych nie jest zaburzona. Czas naświetlań skóry promieniami UVB, zapewniający znamienny wzrost stężeń 25(OH)D (w stosunku do wartości wyjściowych) wynosi łącznie ok. 12 minut. Analiza przyrostów stężeń 25(OH)D w surowicy krwi w poszczególnych przedziałach czasowych wykazała, że były one większe w grupie OBE-UVB w porównaniu z grupą OBE-DOUSTN.

Wnioski. 1. Synteza skórna witaminy D u osób otyłych jest efektywna. 2. Czas naświetlania UVB, zapewniający znamienny wzrost 25(OH)D w stosunku do wartości wyjściowych, wynosi łącznie ok.12 min. 3. Suplementacja doustna witaminy D w zalecanej dawce z uwzględnieniem masy ciała u osób otyłych wydaje się być mniej skuteczną metodą uzupełniania niedoborów witaminy D, aniżeli stymulacja jej syntezy promieniowaniem UVB.

L52

THE EFFECTIVENESS OF VITAMIN D DEFFICIENCY SUPPLEMENTATION IN OBESE PATIENTS BY STIMULATION OF CUTANEOUS SYNTHESIS WITH UVB IRRADIATION COMPARED WITH ORAL SUPPLEMENTATION IN RECOMMENDED DOSE

Wąsowski M., Marcinowska-Suchowierska E.

Klinika Medycyny Rodzinnej, Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych Kości CMKP

Keywords: obesity, vitamin D, cutaneous synthesis of vitamin D

Objectives. Vitamin D deficiency is a more common phenomenon in obese patients. This is most likely due to the fact that bioavailability of vitamin D is decreased because of its increased storage in fat tissue and decreased cutaneous synthesis. The consequences of vitamin D deficiency are serious and thus it is necessary to explain methods of supplementation that take into consideration body mass and the effectiveness of cutaneous synthesis.

Aim. The purpose of this study was to determine how effective is the cutaneous sythesis of vitamin D in obese patients via UVB cutaneous synthesis stimulation or via oral intake in the recommended dose based on body weight.

Materials and methods. 39 obese patients with BMI > 30 kg/m2 (n=39, 24 women, 15 men, mean age 40.9y) were qualified for the study. 19 patients (12 women, 7 men, mean age 38.5y) received vitamin D supplementation by the UVB cutaneuos synthesis stimulation (OBE-UVB), and the other 20 patients (12 women, 8 men, mean age 43.3y) received oral dose of vitamin D (OBE-DOUSTN). The control group (KONTR) was composed of healthy people with normal weight (n=30, 23 women, 7 men, mean age 30.6y) who also were irradiated with UVB (UVB-KONTR) or were given oral dose of vitamin D (KONTR-DOUSTN). Vitamin D were given with the dose per kg of body weight (15 IU/kg): OBE 1350-2500 IU, KONTR 800-1000 IU. The oral dosing and the UVB irridation lasted four days.

25(OH)D concentration was measured before the irridation or oral dosing and 4, 7, 14, 21 days afterwards. Then in use of Medisun 700 lamp the whole body was irradiated with UVB 311 nm for 4 days. Minimal erythema dose (MED) was established for each patient. The studies were performed from November to March to minimalise the influence of sun exposure.

Results. Mean concentration of 25(OH)D in obese patients was 16.16 ng/ml, and in control 18.06 ng/ml. These data show that vitamin D deficiency is slightly higher in OBS than in the control group. The stimulation of the vitamin D cutaneous synthesis by the UVB irradiation led to increase of 25(OH)D concentrations in both groups. It was proportional to the time of UVB radiation. The increase of 25(OH)D in the relation to the starting value was observed in both groups, the largest one in 14 day after exposure (in OBE-UVB 6.32 ng/ml, in KONTR-UVB 5.92 ng/ml). The increases after UVB irradiation in obese (OBE-UVB group) did not differ substantialy from these in normal weight (KONTR-UVB). This suggests that cutaneous synthesis of vitamin D is effective. The increase of 25(OH)D in obese was slightly higher than in the group with normal weight.

Conclusions. 1. The cutaneous synthesis of vitamin D in obese is effective. 2. UVB exposure time, that guarantees an increase of 25 (OH) D in relation to starting values, is about 12 minutes. 3. Based on the analysis of 25(OH)D concentrations it seems, that oral supplementation of vitamin D in the recommended dose for 4 days in obese patients is less effective than the cutaneous synthesis in the same time.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 101-102

P04

JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW ZE ZŁAMANIEM KOMPRESYJNYM KRĘGOSŁUPA NA TLE OSTEOPOROTYCZNYM

Szymura K.

Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu, AWF w Krakowie

Słowa kluczowe: osteoporoza, kompresyjne złamanie trzonów kręgów, kwestionariusz GFS

Wstęp. Amerykański Narodowy Instytut Zdrowia definiuje osteoporozę jako chorobę szkieletu, ze zwiększonym ryzykiem złamań kości w następstwie zmniejszenia ich odporności mechanicznej. Wspomniana odporność mechaniczna kości jest uwarunkowana gęstością mineralną kości i jakością tkanki kostnej. W przypadku jej zmniejszenia, kości stają się bardziej kruche i częściej mogą ulec złamaniom, nawet po pozornie niegroźnym upadku czy urazie. Najczęściej dotyczą szyjki kości udowej, dalszego końca kości promieniowej i trzonów kręgów. Na skutek takiego złamania pacjent odczuwa dolegliwości bólowe, co powoduje obniżenie sprawności i zaburzenia w funkcjonowaniu w życiu codziennym, a w rezultacie wpływa na jakość jego życia.

Cel. Celem pracy było wykazanie korzystnego wpływu zaopatrzenia ortopedycznego w postaci wysokiej sznurówki półsztywnej z podpaszkami, refundowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 25 pacjentów, w tym 22 kobiety i 3 mężczyzn, leczonych w Centrum Medycznym „Kol-Med” w Tarnowie. Przedział wiekowy wynosił 65-84 lata. Zastosowano kwestionariusz oceny niesprawności fizycznej pacjentów z bólami kręgosłupa (GFS – The General Function Score) oraz wzrokowo – analogową skalę oceny bólu (VAS 0-10). Badania wykonano dwukrotnie, bad.I w momencie założenia wysokiej sznurówki półsztywnej z podpaszkami i bad.II po trzymiesięcznym okresie stosowania zaopatrzenia ortopedycznego. Ocenie podlegały takie parametry jak: wchodzenie po schodach, siedzenie dłużej niż 30 minut, chodzenie dłużej niż 30 minut, stanie dłużej niż 30 minut, dźwiganie ponad 10 kg, pochylanie się nad umywalką, noszenie torby z artykułami spożywczymi, ubieranie się i słanie łóżka. Zaleceniem dla pacjentów było noszenie sznurówki nie dłużej jak trzy godziny dziennie.

Wyniki. Pomiędzy bad.I i bad.II stwierdzono zmniejszenie dolegliwości bólowych kręgosłupa spowodowanych złamaniem kompresyjnym na tle osteoporotycznym poprzez zastosowanie wskazanego zaopatrzenia ortopedycznego. Szczególnie korzystne zmiany odczuwalne były w trakcie chodzenia, co wzmagało poczucie bezpieczeństwa. Najmniej istotne statystycznie okazały się czynności ubierania się oraz słania łóżka. Wyniki samooceny bólu według skali VAS wykazały zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Wnioski. Otrzymane wyniki mogą być pomocne w dyskusji nad celowością stosowania wysokiej sznurówki półsztywnej w złamaniach kompresyjnych kręgów na tle osteoporotycznym. Przy optymalnym czasie noszenia, jakim są trzy godziny dziennie, uzasadnione jest użycie sznurówki celem łagodzenia dolegliwości bólowych, a tym samym poprawę jakości życia i utrzymanie zdolności chorego do samodzielnego wykonywania podstawowych czynności życiowych.

P04

QUALITY OF LIFE OF PATIENTS WITH SPINAL COMPRESSION FRACTURE OF THE SPINE AGAINST OSTEOPOROTIC

Szymura K.

Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu, AWF w Krakowie

Keywords: osteoporosis, vertebral compression fracture, GFS Questionnaire

Objectives. American National Institute of Health defines osteoporosis as a skeletal disease, with an increased risk of bone fractures as a result of reducing their mechanical resistance. The mechanical resistance of bone is determined by bone mineral density and bone quality. In the case of the reduction, the bones become more fragile and more likely to suffer fractures, even after a seemingly harmless fall or injury. The fractures are usually the femoral neck, distal radius and the vertebral bodies. As a result of such breach the patient experiences pain, causing loss of performance and disturbance in the functioning of everyday life, and consequently affect the quality of life.

Aim. The aim of this study was to show the beneficial effects of orthopedic as high lace semi-rigid, reimbursed by the National Health Fund.

Material and methods. The study involved 25 patients, including 22 women and 3 men who were treated at the Medical Centre „Kol-Med” in Tarnow. The age range was 65-84 years. The questionnaire assessing physical disability in patients with back pain (GFS – The General Function Score) and visual analog scale pain scores (VAS 0-10). The study was performed twice bad.I when creating high lace semi-rigid and bad.II after a three-month period of application of orthopedic. The survey compares the parameters such as climbing stairs, sitting for longer than 30 minutes, walking for more than 30 minutes, it will no longer than 30 minutes, lifting more than 10 kg, leaning over the sink, carrying bags with food, dressing and turndown service. Recommendation for patients was no longer wearing the laces as three hours a day.

Results. Between bad.I and bad.II been found to reduce pain caused by spinal compression fractures in osteoporotic background through the use of orthopedic indicated. Especially beneficial changes could be felt while walking, which encouraged a sense of security. The least significant statistically proven steps dress and nightly turndown. Results of self-assessment of pain according to VAS showed a reduction in pain.

Conclusions. The results may be helpful to discuss the advisability of the use of high lace semi-rigid vertebral compression fractures in osteoporotic background. The optimal time wear, which is three hours per day, it is reasonable to use the laces to relieve pain, and thereby improve the quality of life and maintaining the patient’s ability to independently perform basic life functions.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s75-76.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s16.

L50
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE OSTEOARTHRITIS
Janusz E. Badurski
Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, Białystok.

Logika terapii OA nakazuje dążyć do usunięcia przyczyny, leczyć proces zwyrodnieniowy i konsekwencje choroby, a jej narzędziami są ortopedia naprawcza, leki miejscowe i ogólne oraz elementy fizykoterapii. W pierwszym rzędzie obowiązkiem jest edukacja pacjenta o naturze choroby, możliwościach leczenia i samopomocy oraz postępowanie przeciwbólowe i usprawniające funkcję stawów. Leki grupuje się w objawowe i modyfikujące strukturę stawu. Po pierwszych spodziewamy się podtrzymania pozytywnego efektu leczniczego jeszcze w dwa, trzy miesiące po ich odstawieniu. Po drugich – zahamowania lub odwrócenia cech OA w stawie, pretenduje do nich siarczan glukozaminy. Za leki objawowe uważa się siarczan glukozaminy i chondroityny, hydrolizaty kolagenowe, diarhceinę, viskosuplementację hyaluronianami oraz kapsaceinę przez skórnie jak również proste analgetyki i NSLPZ. Na szczególną uwagę w tym roku zasługują inhibitory resorpcji kości oraz veno-aktywne leki jak aescyna, hydroksyrutozyd i trybenozyd oraz witaminy A, C, E i D, z których większość neutralizuje aktywne cząstki tlenu i hamuje utlenianie lipidów, ale również hamuje resorpcję kości. Tak odmienne w sowim działaniu antykatabolicznym leki wskazują na wielokierunkowe mechanizmy degradujące chrząstkę stawową w procesie OA.

L50
PHARMACOLOGICAL INTERVENTION IN OSTEOARTHRITIS
Janusz E. Badurski,
Centre of Osteoporosis and Osteoarticular Diseases Bialystok, Poland

Therapeutic targets in OA include the following protection: primary (remove the cause), secondary (treat the OA process), and tertiary (treat the consequences of OA). Secondary protection must consider: 1. Mechanical/surgical intervention, 2. Drugs, local or systematic, and 3. Combination of drugs and mechanical methods. The first duty in OA management is patient education, pain relief and optimalisation of functioning. Current consensus demands to distinguish drugs directed at symptoms called 'Symptom modifying drugs’ and/or at pathology of OA called 'Structure/disease modifying drugs’. Glucosamine sulphate, hyaluronian, diarhcein, chondroitin sulphate, collagen hydroly- sates represent the first group. Veno-active drugs such as aescine, hydroxyrutoside and trybenoside as well as antyoxyda- tive vitamins such as Vit. C, E, A and almost all of the bone resorption inhibitors are tested. Symptomatic medications used in OA include also simple analgesics, low analgesic or higher anti- inflammatory doses of NSAID, antispasmodics, narcotic analge¬sics and topical capsacein. Targets for drugs of the second group are inhibition of cartilage degradation: cytokine and protease inhibition, stimulation of the repair process and reduction of subchondral bone remodelling. Up to now there are not drugs able to stop or reverse OA pathology, but glucosamine sulphate, sulphated and non-sulphated glycosaminoglycans, bone related active agents, enzyme inhibitors, stem cell grafts and cytokine/ growth factors are intensively tested. In these presentation
antioxidants, neutralisers of active oxygen particles and bone resorption inhibitors deserve a special emphasis.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s120-121.

P02

CZY AKTYWUJĄCA CYKLAZĘ ADENYLANOWĄ FRAKCJA PARATHORMONU (CAP) UCZESTNICZY W PATOGENEZIE OSTOPOROZY U KOBIET W WIEKU STARSZYM?

Franek E.,¹ Piwowarska I.,² Bułanowski M.,² Więcek A.,² Kokot F.²

¹ Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii CSK MSWiA, Warszawa

² Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śl. AM, Katowice

Słowa kluczowe: osteoporoza starcza, CAP

Wstęp i cel pracy

Zwiększone wydzielanie PTH w wieku starszym jest jedną z przyczyn zwiększonej resorpcji kości i, w konsekwencji, występującej w tym wieku osteoporozy. W ostatnich latach odkryto istnienie dwóch subfrakcji PTH – peptydy aktywujące (CAP) i hamujące (CIP) cyklazę adenylanową, Nie wiadomo jednak, czy CAP i CIP odgrywają role w patogenezie osteoporozy wieku starszego.

Materiał i metoda

Przebadano 29 kobiet w wieku powyżej 70 lat, z T-score części ultradystalnej kości promieniowej mniejszym od – 2.5 (średni wiek 74.8±3.4 y, BMI 26.0±3.9 kg/m², klirens kreatyniniy 59.9±12.9 ml/min/1.73m², Ca 2.33±0,25 mmol/l), i 31 kobiet z T-score większym niż– 2.5 (średni wiek 73.6±3.4 y, BMI 26.7±3.8 kg/m², klirens kreatyniny 59.3±20.6 ml/min/1.73m², Ca 2.4±0,13 mmol/l). Do badania nie włączano chorych z wtórnymi postaciami osteoporozy, ani też palaczy tytoniu. Średnia BMD części ultradystalnej kości promieniowej w pierwszej grupie wynosiła 0,271±0,053 g/cm², w drugiej zaś 0,313±0,049 g/cm² (p<0.0001). Mediana T-score wynosiła odpowiednio -3.48 and – 1.4.

U każdej chorej oceniano stężenie intact (i) PTH, CAP and CIP w surowicy, a także wyliczano iloraz CAP/CIP. BMD kości promieniowej oceniano przy pomocy metody DEXA (Lunar). Do porównań pomiędzy grupami używano testu Mann-Whitney’a.

Wyniki

Chore z niskim BMD nie różniły się od osób z grupy kontrolnej stężeniem iPTH (32.1±16.7 vs. 25.8±19.4 pg/ml, p=0.066) i CIP (10.8±6.8 vs. 9.9±7.6 pg/ml) w surowicy, jednakże stężenie CAP w surowicy (21.3±10.7 vs. 15.9±12.4 pg/ml, p<0.05) i iloraz CAP/CIP (2.19±0.83 vs. 1.73±0.90 pg/ml, p<0.05) były znamiennie wyższe w grupie chorych z niskim BMD.

Wniosek

Aktywująca cyklazę adenylanową frakcja PTH (CAP) może uczestniczyć w patogenezie osteoporozy u starszych kobiet.

P02

IS CYCLASE-ACTIVATING PARATHORMONE FRACTION (CAP) INVOLVED IN THE PATHOGENESIS OF OSTEOPOROSIS IN ELDERLY WOMEN?

Franek E.¹, Piwowarska I.², Bułanowski M.², Więcek A.², Kokot F.²

¹ Dept of Internal Diseases and Endocrinology, Central Clinical Hospital of Ministry for Internal Affairs, Warszawa,

² Dept of Nephrology, Endocrinology and Metabolic Diseases, Silesian University School of Medicine, Katowice

Keywords: senile osteoporosis, CAP

Introduction and aim

Aging causes an increase of parathormone (PTH) secretion and subsequently, increased bone resorption. This is a main cause of senile osteoporosis. In last years, two subfractions of PTH were discovered – cyclase activating and cyclase inhibiting peptides (CAP and CIP). It is not known, however, whether CAP and CIP play a role in the pathogenesis of senile osteoporosis.

Material and methods

To answer this question we examined 29 elderly women (>70 years of age) with T score of ultradistal radius lower than – 2.5 (mean age 74.8±3.4 y, BMI 26.0±3.9 kg/m², creatinine clearance 59.9±12.9 ml/min/1.73m², serum Ca 2.33±0,25 mmol/l), and 31 women with T score higher than – 2.5, appropriately matched with regard to age, BMI and kidney function (mean age 73.6±3.4 y, BMI 26.7±3.8 kg/m², creatinine clearance 59.3±20.6 ml/min/1.73m², serum Ca 2.4±0,13 mmol/l). Mean BMD of the ultradistal radius was 0,271±0,053 g/cm² in the first group and 0,313±0,049 g/cm² in the second one (p<0.0001), and median T score -3.48 and – 1.4, respectively. Patients with secondary osteoporosis and smokers were not included.

In every patient serum concentration of intact PTH, CAP and CIP were assessed, and CAP/CIP ratio was calculated. BMD of the ultradistal radius was assessed using dual energy x-ray absorptiometry (DXA, Lunar). The Mann-Whitney test was used to compare the groups.

Results

Patients with low BMD did not differ from those with higher BMD with regard to serum iPTH (32.1±16.7 vs. 25.8±19.4 pg/ml, p=0.066) and CIP (10.8±6.8 vs.  9.9±7.6 pg/ml) concentrations, however, serum CAP concentration (21.3±10.7 vs. 15.9±12.4 pg/ml, p<0.05) and CAP/CIP ratio (2.19±0.83 vs. 1.73±0.90 pg/ml, p<0.05) were significantly higher in the low BMD group.

Conclusion

Cyclase-activating parathormone fraction (CAP) may be involved in the pathogenesis of osteoporosis in elderly women.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s144-145.

L49
EVALUATION OF IMPROVING BONE MINERAL DENSITY IN OSTEOPENIC PATIENT WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

Vasic B.1, Popovic B.1, Devecerski G.2, Milenovic N.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Keywords: RA, osteopenia, physical activity

Introduction
Rheumatoid arthritis (RA) is chronicle, autoimmune, inflammatory arthropathy of unknown etiology. RA is characterized by progressive destruction of the affected joints, deformity, disability which requires specific way of living. Current treatment for RA includes nonspecific, anti-inflammatory agents (e.g. NSIAD or glikocoticoides) and disease-modifying antirheumatic drug (eg. MTX) which may influenced on reduced Bone Mineral Density (BMD)
Aim
The aim of study was to evaluate effect of risk factors on BMD in osteopenic patient with RA.
Material and methods
We examined 100 patients 64.73 years old (50-83years) who suffered from RA 3,88 years (1-9 years). Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry. We used Body Mass Index (BMI) scale, National Health Center Statistic Criteria and self-evaluation of health by patients.
Results
Average body height was 1.61 cm (1.46-1.71) which was indicated that our patient was globally short. Average body mass was 70.45 kg (47-88) and BMI was 27.218 kg/m2 which indicate that we had overweight patient. We found that 54.45% of our patient did not expose on sun minimum 15 minutes daily. Also we found that 69.7% of patient intake daily more that 200ml milk or milk products but it was shown as insufficient intake. When we evaluated patient daily physical activity we found that 24.25% of patient was almost physically inactive and 48,5% walked less then 2 km per day. Average T-score was -2.34 and Z-score was -1.58 which was shown high level of osteopenia. Estimated BMD was 0.317g/cm2 (SD ±0.071). We did not find statistically significant correlation between parameter of daily activity and BMD.
Conclusion
We can conclude that increase daily physical activity and intake of milk have to be suggested to the osteopenic with RA in way to improve BMD. Also, because of nature of disease, for some patient antiresoprptive drug has to be including as regular therapy of RA.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W68)

Zagadnienie doboru endoprotezy całkowitej stawu kolanowego w odniesieniu do patomorfologii artrozy kolana (Problem of choice of total knee prosthesis according to patomorphology of knee arthrosis)
Jacek Czapiński, Andrzej Wall, Szymon Dragan, Artur Krawczyk
Katedra i Klinika Ortopedii Akademii Medycznej we Wrocławiu
Kierownik: Prof. dr hab. med. Andrzej Wall , 50-043 Wrocław Pl. 1-Maja 8

Celem pracy jest przedstawienie własnych doświadczeń w wyborze typu endoprotezy całkowitej kolana w zależności od uszkodzeń anatomicznych i zaburzeń czynności kolana w przebiegu artrozy tego stawu. .
Przedmiot badań stanowi 52 chorych, u których z powodu artrozy stawu kolanowego o etiologii zarówno pierwotnej jak i wtórnej wykonano 55 alloplastyk. .
W metodyce badania posłużono się badaniem ortopedycznym z uwzględnieniem punktowej skali CRS wg Insalla oraz badaniem rentgenowskim z uwzględnieniem badań czynnościowych i rentgenometrycznych. .
Z przeprowadzonych badań wynika, że w wyborze odpowiedniego typu endoprotezy niezależnie od etiologii artrozy należy przede wszystkim kierować się rozległością niestabilności kostnej kolana oraz stanem wydolności biernego aparatu stabilizującego staw kolanowy.
w płaszczyźnie czołowej. W przypadkach artrozy z całkowitą niestabilnością więzadłową niezależnie od „ stabilności kostnej” odpowiednim rozwiązaniem jest endoproteza półzwiązana, podczas gdy endoproteza kondylarna powinna być stosowana w przypadkach „niestabilności kostnej” przy zachowanej wydolności więzadłowego aparatu stabilizującego w płaszczyźnie czołowej.

Zachęcamy do zapoznania się z wykładem Prof. dr hab. med. Edwardem Czerwińskim na temat nowych wytycznych rozpoznawania i leczenia złamań osteoporotycznych kości.

Wytyczne są owocem kilkumiesięcznych prac Konsultanta Krajowego ds. Ortopedii Prof. dr hab. med. Jarosława Czubaka, Prezesa Polskiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii Prof. dr hab. med. Marka Syndera oraz Kierownika Zakładu Chorób Kości i Stawów UJCM – Prof. dr hab. med. Edwarda Czerwińskiego.  Artykuł podsumowujący najważniejsze punkty ukaże się drukiem w czasopiśmie Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja.

Przygotowany dokument stanowi aktualizację „ZASAD…” z 2012 roku, uwzględniającą postep jaki dokonał się w tej dziedzinie medycyny przez ten okres. Wraz z wykładem dla użytkowników dostępny jest krótki test (10 pytań) sprawdzający wiedzę z wykładu (możliwość uzyskania 3 punktów edukacyjnych).

Materiał dostępny jest dla zarejestrowanych użytkowników portalu PTOiTr pod adresem www. 
 

 2.12.2017, Warszawa

Miejsce Kongresu:
Sangate Airport Hotel (dawniej Gromada Warszawa Lotnisko) 
ul. 17 Stycznia 32, Warszawa

Organizator:
Medical Tribune Polska Sp. z o.o 
ul. Powązkowska 44C 
01-797 Warszawa 

Wczesna rejestracja do 31.08.2017
Uczestnikom spotkania przysługuje 7 punktów edukacyjnych. 

W programie sesje tj.:
Sesja 1. Problematyczne objawy u osób starszych:
– Szum w uszach 
– Przewlekły kaszel
– Nykturia
– Nawracające bóle głowy

Sesja 2. Problematyczne stany:
- Ból wymagający opioidów u osoby w podeszłym wieku – kiedy rozpocząć leczenie i na co uważać
- Zakażenie układu moczowego u starszej osoby – praktyczne zagadnienia
- Senior jako ofiara przemocy domowej – co może lekarz? 
- Ciężka depresja u osoby w podeszłym wieku

Sesja 3. Problematyczne objawy u osób starszych:
- Jak u starszej osoby modyfikować leczenie przeciwzakrzepowe w razie krwawienia
- Leki przeciwpsychotyczne u osób w podeszłym wieku – praktyk radzi praktykom
- Jak nie popełniać błędów w leczeniu moczopędnym u osób w podeszłym wieku
- Oporne nadciśnienie tętnicze u starszego pacjenta – jak zmieniać leki

Sesja 4. 20 pytań o:
…choroby stawów w starości
…andropauzę, zespół niedoboru testosteronu i jak rozmawiać o potrzebach seksualnych osób  starszych
…zaparcia, zgagę, H. pylori i inne choroby układu pokarmowego w starości
…choroby układu krążenia u osób bardzo starych

Więcej informacji oraz rejestracja na stronie www. 

L55

Zaburzenia metabolizmu kostnego w cukrzycy typu 1 

¹Piekarski R., ²Szewczyk L.

¹Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

²Wydział Pedagogiki i Psychologii – Pielęgniarstwo WSEI w Lublinie

Słowa kluczowe: cukrzyca typu 1, funkcjonowanie tkanki kostnej, osteopenia

Relacje między metabolizmem tkanki kostnej a mechanizmami regulującymi gospodarkę węglowodanową nie wydają się bezpośrednie, choć nie są dostatecznie poznane, a przecież uważa się, że tkanka kostna wykorzystuje znaczną pulę glukozy przyswajanej przez organizm. Prześledzono relacje między markerami kościotworzenia a działaniem insuliny, zachowanie tych markerów w przebiegu cukrzycy typu 1, równoległość procesów angiogenezy i osteogenezy oraz uwarunkowania osteopenii w cukrzycy typu 1.

L55

Dysfunction of bone metabolism in type 1 diabetes mellitus

¹Piekarski R., ²Szewczyk L.

¹Dept. of Pediatric Endocrinology and Diabetology, Medical University of Lublin

²The Faculty of Pedagogy and Psychology – Nursing, WSEI, Lublin

Key words: type 1 diabetes, bone status, osteopenia

The relationship between the bone metabolism and the mechanisms regulating carbohydrate homeostasis does not appear to be direct, but are not sufficiently known, and yet it is believed that bone tissue is using the large pool of the glucose acquired by the organism. The relationship between markers of bone formation and action of insulin, the behavior of these markers in type 1 diabetes, the parallel processes of angiogenesis and osteogenesis and conditions of osteopenia in type 1 diabetes have been assessed.

5-7.10.2016, Lizbona, Portugalia

Centrum Kongresowe:
Lisboa Congress Centre
Praça das Indústrias
Lisbon – Portugal
Tel. (+351) 21 360 1000
Web www.lisboacc.pt

Oficjalnym językiem Kongresu będzie język angielski.
Przyjmowanie abstraktów w języku angielskim do 15.02.2015.

Uczestnicy Kongresu otrzymają punkty edukacyjne (CME).

Więcej informacji na stronie www

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 100-102

L53

ANALIZA STĘŻEŃ 25-OH WIT. D W SUROWICY KOBIET CHORUJĄCYCH NA REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW W ZALEŻNOŚCI OD AKTYWNOŚCI CHOROBY I STOPNIA EKSPOZYCJI NA ŚWIATŁO SŁONECZNE

Gruszecka K.¹, Świerkot J.¹, Matuszewska A.², Nowak B.²

¹Katedra i Klinika Reumatologii i Chorób Wewnętrznych AM Wrocław

²Katedra i Zakład Farmakologii AM Wrocław

Słowa kluczowe: reumatoidalne zapalenie stawów, 25-0H wit. D

Wstęp. Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) jest przewlekłą autoimmunologiczną chorobą narządu ruchu. Ze względu na długotrwałe utrzymujące się wysokie stężenia cytokin prozapalnych wpływających na metabolizm tkanki kostnej choroba ta zaliczana jest do czynników ryzyka osteoporozy. Jednocześnie witamina D i jej aktywne metabolity poza powszechnie znaną rolą w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej wpływają na układ autoimmunologiczny w zakresie tolerancji własnych tkanek i procesów przeciwzapalnych.

Cel. Celem pracy było oszacowanie stężeń metabolitu wit. D w próbce populacyjnej kobiet chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów i przeanalizowanie ich zmian w zależności od aktywności choroby i pory roku. Wyniki pracy mają być pomocne w poszukiwaniu zależności pomiędzy rzs i metabolitami wit. D a także odpowiedzieć na pytanie o celowość suplementacji wit. D w tej grupie chorych.

Materiał i metody. 22 kobiety chorujące na reumatoidalne zapalenie stawów w wieku 30-72 lat. Oznaczeń dokonano metodą ELISA (DRG International Inc.) dwukrotnie u każdej z 22 kobiet. Pierwszego pomiaru dokonano przed włączeniem leczenia (metotreksat w dawce 15-20 mg/tyg). Drugiego po 6 miesiącach terapii. Za miesiące o niskim natężeniu promieniowania słonecznego przyjęto okres pomiędzy listopadem a kwietniem, za słoneczne miesiące przyjęto czas od maja do października. Aktywność reumatoidalnego zapalenia stawów mierzono wskaźnikiem DAS28 (wartość zależna od OB, ilości bolesnych i obrzękniętych stawów, VAS). Za wysoką aktywność uznano zgodnie z zaleceniami EULAR wartości powyżej 5,1. Przeanalizowano stężenie metabolitu wit. D u 22 pacjentek z wysoką aktywnością rzs przed rozpoczęciem terapii i po 6 miesiącach leczenia metotrexatem w dawce 15-20 mg/tyg oraz stężenia w grupie z DAS28 > 5,1 SD (29 pomiarów) i < 5,1 SD (15 pomiarów).

Wyniki. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w stężeniu 25OH wit. D w zależności od pory roku. Średnie stężenie w miesiącach letnich wynosiło 41,78 nmol/L (SD 37,89), a zimowych 43,09 nmol/L (SD 19,83). Aczkolwiek u 16 kobiet stwierdzono wzrost stężeń w miesiącach letnich (u 11 z nich w stopniu istotnym statystycznie) zwracają uwagę przeważające niskie poziomy w całej badanej próbce populacyjnej. Wyniki w zakresie normy (> 75 nmol/L) uzyskano tylko w 2 (9,09%) pomiarach letnich i zimowych, deficyt (30-75 nmol/L) w 17 (77,27%) letnich i 14 (63,63%) zimowych. Poważny deficyt (<30 nmol/L) wykryto w 6 (27,27%) zimowych i 3 (13,63%) letnich pomiarach.

W analizie stężeń 25OH wit. D podczas leczenia rzs stwierdzono istotny statystycznie wzrost stężenia po 6 miesiącach terapii (ze średniej wartości 44,62 nmol/L do 53,75 nmol/L, SD 27,76; 28,21).

Średnie stężenie 25OH wit. D u pacjentek z wysoką aktywnością choroby wynosiło 43,44 nmol/L 18,5 SD i było istotnie statystycznie niższe niż w próbkach pobranych w okresie zmniejszenia aktywności. W grupie rzs z DAS28 < 5,1 stwierdzono poziom 54,45 nmol/L 26,91 SD.

Wnioski. Stwierdzono obniżone wartości stężenia 25OH wit. D u pacjentek chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów niezależnie od pory roku. Wysoka aktywność rzs wykazuje korelację z pogłębianiem się niedoboru wit. D. Skuteczna terapia rzs zmniejsza deficyt 25OH wit. D. Należy rozważyć prowadzenie suplementacji wit. D u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów.

L53

SERUM CONCENTRATION OF 25-OH-VITAMIN D IN WOMEN WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

Gruszecka K.¹, Świerkot J.¹, Matuszewska A.², Nowak B.²

¹Katedra i Klinika Reumatologii i Chorób Wewnętrznych AM Wrocław

²Katedra i Zakład Farmakologii AM Wrocław

Keywords: rheumatoid arthritis, 25-OH vitD

Objectives. Rheumatoid arthritis (RA) is a chronic inflammatory disease affecting musculoskeletal system. As we observe longstanding high concentration of pro-inflammatory cytokines in RA patients, RA belongs to risk factors of osteoporosis. Vitamin D and its metabolites influence bone metabolism and can modulate the activity of immunological system by its influence on tolerance and anti-inflammatory processes.

Aim. The aim of the study was the assessment of serum of vitamin D metabolite in women with RA.

Materials and methods. 22 females with established diagnosis of RA aged 30-72 years entered the study. 25-OH-vitamin D serum concentration was measured using commercial ELISA tests. The measurements were performed twice: before the introduction of methotrexate (MTX; dose range: 15-20mg weekly) and 6 months after the first dose of MTX. We assumed that months between November and April are months with low sun exposure (winter months), and months between May and October are months with high sun exposure (summer months). RA activity was measured with ESR-DAS28 (Disease Activity Score 28). High disease activity was defined according to EULAR guidance as DAS28>5.1. The results of serum concentration of bone metabolism modulators were grouped on the base of DAS28 in two groups: DAS28>5.1 (29 measurements) and DAS28≤5.1 (15 measurements).

Results. There was no significant difference in serum 25-OH-vitamin D concentration between months with low and high sun exposure (43.09±19.83nmol/L vs 41.78±37.89nmol/L). However, in 16 patients there was an increase of serum 25-OH-vitamin D concentration in month with high sun exposure (11/16 reached the statistical significance). Most of the measurements revealed low serum 25-OH-vitamin D concentrations: only 2 (9.09%) measurements in summer and winter months revealed concentrations above the borderline of normal range (>75nmol/L), low levels (30-75nmol/L) were revealed in 17 (77.27%) measurements in summer months and 14 (63.63%) in winter months, very low levels (<35nmol/L) in 6 (27.27%) measurements in winter months and 3 (13.63%) in summer months. After six months of MTX treatment we observed significant increase of serum concentration of 25-OH-vitamin D (44.62±27.76nmol/L vs. 53.75±28.21nmol/L). In patients with active RA 25-OH-vitamin D serum concentration was significantly lower than in patients with lower disease activity (43.44±18.5nmol/L vs. 54.45±26.91nmol/L).

Conclusions. There was low 25-OH-vitamin D serum concentration independent of sun exposure in patients with RA. High RA activity deepens the deficiency of 25-OH-vitamin D.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 102-103

P05

WYBRANE ELEMENTY OBRAZU KLINICZNEGO OSTEOPOROZY W JAMIE USTNEJ

Piątek D., Bachanek T.

Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Słowa kluczowe: osteoporoza, jama ustna, ślina, lekarze stomatolodzy

Wstęp. Osteoporoza jest chorobą cywilizacyjną, latami przebiegającą bez ewidentnych objawów, której pierwszym symptomem, będącym zarazem powikłaniem, są często złamania kości. Istnieją przesłanki mówiące o tym, że obserwacja pacjenta przez lekarza dentystę podczas kontroli stomatologicznej może pomagać w ocenie ryzyka osteoporozy.

Cel. Celem pracy było ustalenie zależności pomiędzy stanem klinicznym jamy ustnej i wynikami badań biochemicznych, a występowaniem obecnie lub możliwością wystąpienia w przyszłości znacznej utraty masy kostnej prowadzącej do osteoporozy.

Materiał i metody. Badaniami objęto 112 kobiet w wieku od 45 do 74 lat. Za zgodą Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w grupie badanych kobiet dokonano pomiaru gęstości mineralnej kości metodą DXA w odcinku L2-L4 kręgosłupa, obliczono wskaźnik BMI, przeprowadzono badanie podmiotowe za pomocą kwestionariusza osobowego, badanie stomatologiczne stanu zdrowia jamy ustnej oraz badania biochemiczne śliny. W ślinie określono aktywność fosfatazy alkalicznej całkowitej (ALP) oraz stężenie sialoproteiny kostnej (BSP). Na podstawie badania densytometrycznego uwzględniając kryteria WHO wyodrębniono trzy grupy pacjentek: z osteoporozą GRBD II (T-score ≤2,5), z osteopenią GRBD I (T-score -1,0 do -2,5) oraz grupę kontrolną GRKN (T-score ≥-1,0).

Wyniki. W badanej populacji kobiet na podstawie badania ankietowego stwierdzono, że grupa osób z osteoporozą charakteryzowała się znacznym odsetkiem pozytywnych odpowiedzi (2 lub więcej odpowiedzi: „tak”) na pytania testu ryzyka osteoporozy (66,7% GRBDII vs. 30,4% GRKN; p=0,009), najdłuższym średnim czasem w latach jaki upłynął od menopauzy (11,6 roku GRBDII vs. 5,7 roku GRKN; p=0,0008) oraz najniższą przeciętną wartością wskaźnika BMI (średnio: 24,64 dla GRBD II, 26,03 dla GRBD I oraz 27,89 dla GRKN; p=0,0007). Różnice te były istotne statystycznie.

Istotne statystycznie lub bliskie istotności statystycznej różnice pomiędzy badanymi grupami zaobserwowano w zakresie parametrów charakteryzujących narząd żucia. Badaną grupę kobiet z obniżoną gęstością mineralną kości charakteryzowała mniejsza liczba zębów obecnych w jamie ustnej (średnio 14,43 w GRBD II vs. 19,35 w GRKN; p=0,02), najwyższa wartość średniej liczby PUW (średnio 25,39 dla GRBD II vs. 22,52 dla GRKN; p=0,03), obecność patologicznego starcia zębów (92,16% dla GRBD II vs. 78,26% dla GRKN; p=0,09). W GRBD II zaobserwowano większy odsetek osób z klinicznie stwierdzonym przynajmniej jednym ruchomym zębem niż w GRKN (45,10% dla GRBD II vs. 13,04% dla GRKN; p=0,02).

Zaobserwowano istotne statystycznie zmniejszenie aktywności fosfatazy alkalicznej (ALP) w grupie osób z osteoporozą (28,98 UI/l) w porównaniu do grup: kontrolnej i osób z osteopenią (42,98UI/l).

Najwyższe przeciętne stężenie sialoproteiny kostnej (BSP) zaobserwowano w grupie kontrolnej (średnio 5,66 ng/ml). W grupach GRBD I i GRBD II odnotowano niższe wartości tego markera (odpowiednio 3,09 ng/ml i 4,60 ng/ml). Różnice te były bliskie istotności statystycznej.

Wnioski. Przeprowadzona analiza wykazuje, że badanie jamy ustnej uzupełnione o oznaczenie stężenia markerów obrotu kostnego, wartość wskaźnika BMI i wywiad lekarski, zawierający pytania testu ryzyka osteoporozy oraz pytanie o czas jaki upłynął od menopauzy, mogą być pomocnym narzędziem do wstępnego kwalifikowania przez lekarza dentystę kobiet zagrożonych wystąpieniem osteoporozy.

P05

SELECTED ELEMENTS OF THE CLINICAL MANIFESTATION OF OSTEOPOROSIS IN THE ORAL CAVITY

Piątek D., Bachanek T.

Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Keywords: osteoporosis, mouth, saliva, dentists

            Introduction: Osteoporosis is a civilization disease, having a course without obvious symptoms for years, with breaking of bones as the first symptom, which is often a complication. There are indications saying that the monitoring of the patient by the dentist during dental care may help in assessing the risk of osteoporosis.

            Aim. The aim of the study was to determine the relationship between the clinical condition in the oral cavity and the results of biochemical tests, and the significant loss of bone density leading to osteoporosis presently or in future.

            Materials and methods: The study included 112 women aged 45 to 74 years. With the approval of the Bioethics Committee of the Medical University of Lublin in the group of examined women bone mineral density was measured using DXA method in the L2-L4 of the spine, BMI was calculated, physical examination was performed using a personal questionnaire, and there were carried out examinations of oral health and biochemical tests of saliva. In the saliva, the total alkaline phosphatase (ALP) and concentration of bone sialoprotein (BSP) were determined. Based on densitometric examination taking into account the WHO criteria, there were determined three groups of patients: with osteoporosis GRBD II (T-score ≤2.5), with osteopenia GRBD I (T-score of -1.0 to -2.5) and a control group GRKN (T -score ≥-1.0).

            Results: On the basis of the survey in the study population of women it was found that a group of people with osteoporosis was characterized by a high percentage of positive responses (two or more responses: „yes”) to questions on osteoporosis risk test (66.7% GRBDII vs. 30.4% GRKN; p=0.009), the longest average time in years which elapsed since menopause (11.6 years GRBDII vs. 5.7 years GRKN, p=0.0008) and the lowest average BMI (mean: 24.64 for GRBD II 26.03 for GRBD I and 27.89 for GRKN, p=0.0007). These differences were statistically significant.

Statistically significant or close to statistically significant differences between the groups were observed in the parameters characterizing the masticatory system. The study group of women with low bone mineral density was characterized by a smaller number of teeth present in the oral cavity (an average of 14.43 in GRBD II vs. 19.35 in GRKN, p=0.02), the highest value of the average number of PUW(mean 25.39 for GRBD II vs. 22.52 for GRKN, p=0.03), the presence of pathological tooth wear (92.16% for GRBD II vs. 78.26% for GRKN, p=0.09). In the GRBD II a higher percentage of patients with clinically identified at least one movable tooth than in GRKN (45.10% for GRBD II vs. 13.04% for GRKN, p=0.02) was observed.

A statistically significant decrease in alkaline phosphatase (ALP) was observed in patients with osteoporosis (28.98 UI/l) compared to the groups: control and those with osteopenia (42.98 UI/l).

The highest average levels of bone sialoprotein (BSP) were observed in the control group (mean 5.66 ng/ml). In groups GRBD I and GRBD II, lower values of this marker were observed (3.09 ng/ml and 4.60 ng/ml respectively). These differences were close to statistical significance.

            Conclusions: The analysis shows that the oral examination supplemented by determination of biochemical markers of bone turnover, BMI and medical history, including test questions on osteoporosis risk and the questions on the elapsed time since menopause, may be a useful tool for pre-qualification by the dentist of women at risk of osteoporosis.