Komentarz do artykułu:
Meng-Yi Weng, MD, and Nancy E. Lane, MD „Medication-induced Osteoporosis”
Medycyna po Dyplomie VOL 17/NR 9/WRZESIEŃ 2008
Prof. dr hab. med. Witold Tłustochowicz
Kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie
Komentarz w załączeniu
Autorzy: Janusz E. Badurski, Andrzej Dobreńko, Nonna Nowak, Elżbieta Jeziernicka, Stefan Daniluk, Anna Mrowiec
Polska Fundacja Osteoporozy (PFO), prezes Fundacji prof. dr hab. med. Janusz E. Badurski
Reumatologia 2008; 46, 2: 72–79
Artykuł w załączniku
Lancet 2002; 359, str. 1761 – 1767 Przedruk i tłumaczenie za zgodą: The Lancet Publishing Group. www.thelancet.com Wyłącznie do prywatnego użytku dla członków Polskiego Portalu Osteoporozy
EPIDEMIOLOGIA I NASTĘPSTWA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH
(EPIDEMIOLOGY AND OUTCOMES OF OSTEOPOROTIC FRACTURES)
Steven R. Cummings, L Joseph Melton III
Wraz ze starzeniem się organizmu obniża się gęstość mineralna kości i wzrasta ryzyko złamań, szczególnie u kobiet przechodzących okres menopauzy. Złamania biodra, najpoważniejsze powikłanie osteoporozy stają się obecnie coraz częstsze zarówno z powodu starzenia się światowej populacji jak i z powodu wzrostu częstości złamań biodra o 1-3 % rocznie w większości obszarów na świecie. Częstość występowania złamań biodra jest bardziej zróżnicowana w zależności od regionu niż złamań kręgosłupa. Niska masa kostna i uprzednie złamania są czynnikami ryzyka wystąpienia prawie wszystkich typów złamań, przy czym każdy rodzaj złamania posiada też swoje własne czynniki ryzyka. Farmakologiczna prewencja złamań może w efekcie być równie kosztowna jak leczenie samych złamań. Z tego powodu należy przeprowadzać i wykorzystywać badania epidemiologiczne do identyfikacji osób obarczonych wysokim ryzykiem złamań prowadzących do kalectwa, co umożliwi odpowiednie przydzielenie kosztownego leczenia osobom najbardziej potrzebującym.
Szkielet jest niezbędny dla zwierząt lądowych, a istoty ludzkie rozwinęły kości wystarczająco lekkie, umożliwiające szybkie poruszanie się i na tyle mocne, aby uniknąć złamań prowadzących do inwalidztwa w wieku reprodukcyjnym. Jednakże, po okresie menopauzy u kobiet i wraz z postępującym starzeniem u mężczyzn kości ulegają osłabieniu oraz dochodzi do pogorszenia funkcjonowania układu nerwowo-mięśniowego. Powyższe zmiany powodują gwałtowny wzrost ryzyka wystąpienia złamań, które przesądzają o klinicznym i społecznym znaczeniu osteoporozy. Złamania osteoporotyczne są jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności i stanowią poważne obciążenie finansowe dla systemów opieki zdrowotnej w wielu regionach na świecie. W rzeczywistości dla białych kobiet życiowe ryzyko wystąpienia złamania biodra wynosi 1/6 i jest większe od ryzyka pojawienia się raka piersi, które wynosi 1/9 [1,2]. Społeczne konsekwencje złamań będą narastały na całym świecie wraz ze starzeniem się populacji. W obecnej pracy dokonujemy przeglądu epidemiologii występowania złamań osteoporotycznych, tworząc tym samym podstawę dla trzech innych prac poglądowych, które omawiać będą patogenezę i diagnostykę osteoporozy oraz jej zapobieganie i leczenie.
Pełna wersja artykułu w pliku pdf.
Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 701-715
Poszukiwanie genów osteoporozy w erze poznania ludzkiego genomu: postęp i wyzwania
(Searching for osteoporosis genes in the post-genome era: progress and challenges)
Qing-Yang Huang (1, 2, 3), Robert R. Recker (2) and Hong-Wen Deng (1, 2, 3)
Abstrakt: Osteoporoza jest częstym schorzeniem układu kostnego, cechującym się niską gęstością mineralną kości (BMD – bone mineral density) zaburzeniami mikroarchitektury kostnej oraz zwiększonym ryzykiem złamań kości. Osteoporoza jest złożonym schorzeniem, kosztownym z punktu widzenia socjalnego i ekonomicznego. Identyfikacja genów odpowiedzialnych za wywołanie osteoporozy pozwoli na pełniejsze zrozumienie patogenezy tego schorzenia, opracowanie skuteczniejszych schematów diagnostycznych oraz strategii prewencji i leczenia. Badania mające na celu identyfikację genów osteoporozy skupiają się na modelach zwierzęcych, przesiewowych poszukiwaniach genów – kandydatów oraz na ocenie genów – kandydatów. Artykuł jest przeglądem obecnej wiedzy w zakresie mapowania i identyfikacji genów osteoporozy, z uwypukleniem loci genowych szczególnie podejrzanych o związek z rozwojem osteoporozy.
Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, genetyka, osteoporoza, złamania osteoporotyczne
Medycyna po Dyplomie. Osteoporoza. Wydanie Specjalne, maj 2004
dr hab.med. Edward Czerwiński
Wydłużanie życia ludzkiego jest dobrodziejstwem medycyny, ale ceną tego sukcesu są choroby wieku podeszłego. Jedną z nich jest osteoporoza, która już współcześnie należy do grupy najczęstszych schorzeń we wszystkich populacjach świata.
Po 50. roku życia osteoporozę stwierdza się u co 3. kobiety i co 8. mężczyzny, a jej częstość niestety wzrasta z wiekiem. Nieodłączną cechą osteoporozy są złamania kości. Życiowe ryzyko złamania u 50-letniej kobiety wynosi 40%. Złamania występują najczęściej w kręgosłupie, a najgroźniejsze są złamania bliższego końca kości udowej, po których w ciągu roku umiera co piąta pacjentka. Ryzyko zgonu z powodu złamań bliższego końca kości udowej jest większe, niż z powodu raka piersi, a niepełnosprawność po złamaniu zatrzymuje w łóżku więcej pacjentów, niż udar mózgu, zawał serca czy przewlekła obturacyjna choroba płuc. Przewiduje się, że do roku 2050 liczba złamań osteoporotycznych wzrośnie do 6.260.000. Mówimy zatem o epidemii złamań.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom lekarzy zajmującym się na co dzień problematyką osteoporozy opracowaliśmy specjalny zeszyt „Medycyny po Dyplomie”, Osteoporoza w praktyce lekarskiej. Jak interpretować fakt, że większość złamań występuje u kobiet nie spełniających kryterium diagnostycznego osteoporozy (WHO; wskaźnik „T” -2.5) dowiemy się z artykułu Prof. J. Badurskiego. Dr hab. med. M. Tałałaj przedstawia algorytm dla lekarza praktyka. Prof. R. Lorec w bardzo przystępny sposób wprowadza w tajniki densytometrii. Autor tego wstępu pisze, jak oceniać radiogram i jakie są problemy związane ze złamaniami. Aktualne grupy leków stosowanych w leczeniu osteoporozy, z przedstawieniem głównych leków stosowanych w Polsce, omawia Prof. E. Marcinowska-Suchowierska. Prof. R. Dębski wyjaśnia jakże gorąco dyskutowaną ostatnio terapię estrogenową. Prof. Więcek omawia osteoporozy wtórne, Prof. W.H. Sikorska profilaktykę, a dr Księżopolska zapobieganie upadkom. Ten ostatni temat jest szczególne aktualny, bowiem ponad 90% złamań osteoporotycznych następuje wskutek upadku, zatem ich zapobieganie jest najbardziej skuteczną prewencją złamań.
Pragnę gorąco podziękować wszystkim Autorom za trud wniesiony w przygotowanie artykułów. Reakcji dziękuję za miłą współpracę w czasie powstawania tego zeszytu oraz za wyrażenie zgody na umieszczenie artykułów w Polskim Portalu Osteoporozy www.osteoporoza.pl.
Dr hab. med. Edward Czerwiński
Kraków, maj 2004
Streszczenia IV Ogólnopolskiego Sympozjum Chorób Metabolicznych Tkanki Kostnej PTOiTr, Jurata 3-5.09.04
Badurski J., Dobreńko A., Nowak N., Supronik J., Daniluk S., Jeziernicka E.
Polska Fundacja Osteoporozy (PFO), Białystok, PL
W latach 1999-2002 Zespół Badawczy PFO przeprowadził jedno losowo dobrane, reprezentatywne dla aglomeracji Białegostoku, badanie epidemiologiczne BOS (Nowak N. z wsp. Post Osteoartrol 2003,14:1-2) i jedno populacyjne, otwarte, w Północno-Wschodniej Polsce NEPOS (Dobreńko A. z wsp. Post Osteoartrol 2003, 14:1-2).
W BOS uczestniczyło 1005 kobiet powyżej 45 r.ż.,śr.59 lat ( w tym 33.3% w VI i 29.0% w VII dekadzie życia), które wypełniły kwestionariusz z danymi demograficznymi, czynnikami ryzyka złamań, stylem i jakością życia, a 727 z nich przeszło badanie BMD b.n.k.u. i kręgosłupa L1-L4, met. DXA aparatem Hologic QDR4500SL. Zgodnie z kryteriami WHO, T-score –2.5 w b.n.k.u.(Osteoporoza) wykazało 14.8%, a osteopenię – 38.6%. BMD badane w kręgosłupie, T-score –2.5 ujawniło w 18.4%, a osteopenię w 43.0%. Wśród tych 727 kobiet odnotowano 222 złamań niskoenergetycznych (ZNE): 118 Collesa, 21 żeber, 3 b.n.k.u., 8 kręgów i 70 o innej lokalizacji. Średni T-score b.n.k.u. osób z przebytymi złamaniami = 1.5, i kręgosłupa = 1.6 . 50% złamań miało miejsce w zakresie osteopenii, a 25.7% w prawidłowej BMD. Spośród 14.8% kobiet z osteoporozą, 6.05% przypada na wiek 65-74 lat, 3.44% na 55-64, a 2.21% całej kohorty na 75-84 lata. 96 z 144 ZNE dotknęło kobiet w przedziale wieku 45-64, średnio w 59 r.ż.
Po wyeliminowaniu wpływu BMD, klinicznymi czynnikami znamiennie zwiększającymi ryzyko złamania, były: wiek, leczenie sterydami, przewlekłe choroby hematologiczne i gastroenterologiczne, niski status materialny i wykształcenie oraz alkoholizm. Zmniejszającymi zagrożenie było karmienie piersią, stosowanie HRT i wysoki BMI. Uwzględniając BMD, największe ryzyko wiązało się z niskim standardem życia i wykształcenia, ogólnie złym stanem zdrowia i z chorobami towarzyszącymi.
Wśród 6615 kobiet w wieku 56±11 lat uczestniczących w NEPOS, wszystkie przeszły badania ankietowe i badanie BMD przedramienia. 17% z nich wykazało T-score –2.5, ZNE odnotowano u 13.7%, menopauzę przed 45 r.ż. – 13.9%, nikotynizm – u 20.6%, złamania b.n.k.u. u matki – 4.4%, niskie spożycie wapnia – 36.9%, występowanie przewlekłych chorób – 42.5%.
Uogólniając szacujemy, że w Polsce osteoporoza dotyka 15%-20% kobiet po 45 r.ż., tzn. ok. 0.9-1.2 mln ogółu populacji, a złamania po niewielkim urazie – dwukrotnie więcej, z których połowa ma miejsce przy osteopenii lub przy prawidłowej masie kostnej. Wskazuje to na potrzebę położenia zdecydowanie większej uwagi na ocenę klinicznych czynników ryzyka złamań przy decyzji o leczeniu.
Terapia 2/2005. Osteoporoza.
Prof. dr hab. med. Alina Warenik-Szymankiewicz dr med. Błażej Męczekalski
Artykuł w załączniku
Medicina Sportiva, Vol. 3, Suppl. No. 2, 1999
WYSIŁEK FIZYCZNY W PROFILAKTYCE I LECZENIU OSTEOPOROZY
CZ. I EDWARD CZERWIŃSKI (RED.)
Plik w załączniku
Lek. med. Marcin Koncewicz, lek. med. Małgorzata Szarzyńska-Ruda, prof. dr hab. med. Eugeniusz Józef Kucharz
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii ŚlAM w Katowicach
Terapia MAJ 2004
Zeszyt nr 2 Temat: REUMATOLOGIA
Algodystrofia jest chorobą słabo poznaną, której właściwe rozpoznanie i leczenie wciąż budzi wiele wątpliwości. Brak jest dużych wieloośrodkowych badań nad tym zespołem chorobowym, dzięki którym bylibyśmy w posiadaniu standardów postępowania i terapii. Etiologia i patomechanizm algodystrofii do tej pory nie jest wyjaśniony mimo wielu teorii lansowanych na łamach międzynarodowego piśmiennictwa. Konsekwencją tej niewiedzy jest rozmaitość nazw nadawanych tej chorobie, przy czym najczęstszy w piśmiennictwie polskim termin algodystrofia jest tego, wcale nie najlepszym, przykładem. Poniższy artykuł jest przeglądem piśmiennictwa poświęconego algodystrofii.
Pełna wersja artykułu do pobrania w pliku pdf.
Prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski, dr med. Andrzej Machnicki
Katedra i Klinika Urologii PAM w Szczecinie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski
Pierwsze zapisy dotyczące nietrzymania moczu odnaleziono w Egipcie, a pochodzą one z II tysiąclecia przed naszą erą. W Papirusie badanym przez Smitha i Ebersa odnaleziono opisy nietrzymania moczu po urazie rdzenia kręgowego, a także lekarstwa stosowane z powodu częstego oddawania i wycieku moczu.
W starożytnej Grecji podjęto pierwsze badania nad mechanizmami mikcji. Celsus wyróżnił dwie przyczyny zatrzymania moczu, z powodu porażenia pęcherza oraz z powodu kamicy moczowej. Hipokrates opisał wiele chorób układu moczowego i sposoby leczenia nietrzymania moczu.
Na początku lat trzydziestych ubiegłego stulecia zastosowano cewnikowanie pęcherza jako metodę wspomagającą leczenie nietrzymania moczu. W tym czasie Kegel wprowadził ćwiczenia mające doprowadzić do wzmocnienia mięśni dna miednicy i przywrócenia kontynencji (2).
Za kolejny etap na drodze postępu uważa się operację cewki moczowej opisaną przez Von Giordano (3). Podwieszenie pochwy drogą załonową opublikował Marschall w 1949 r. Operacja ta doczekała się licznych odmian, z których obecnie najczęściej stosowaną jest modyfikacja Burcha z 1961 r. (4). Sztuczny zwieracz cewki moczowej zastosował po raz pierwszy w 1947 r. Foley. Współczesnie szeroko stosowana jest metoda zaproponowana przez Ulmstena, która polega na beznapięciowym podwieszeniu cewki moczowej za pomocą taśmy – TVT
Artykuł wpełnej wersji do pobrania w pliku pdf.
Strategia diagnostyki osteoporozy 2006
Terapia 03/2006. Osteoporoza.
Roman S. Lorenc, Elżbieta Kaczmarewicz
Artykuł w załączeniu.
XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia, W42
Marcin Ostrowski, Jan Orłowski, Jacek Laskowski, Piotr Zakrzewski,
Klinika Chirurgii Narządu Ruchu CMKP w Warszawie SPSK nr. II w Otwocku,
Kierownik Kliniki prof. dr. hab. med. Jan Orłowski Marcin Ostrowski 05-300 Mińsk Mazowiecki, ul. Szpitalna 17A/34
Przedstawiono odległe i wczesne wyniki leczenia złamań nasady obwodowej kości udowej u 53 chorych ( 28 mężczyzn i 25 kobiet). 35 chorych ze złamaniami nadkłykciowymi kości udowej i 18 chorych ze złamaniami śródstawowymi nasady obwodowej. Okres obserwacji wynosił od 6 miesięcy do 16 lat, wiek chorych od 20 do 87 lat ( średnio 52,4). Nieoperacyjnie leczono 16 chorych z powodu niewielkich przemieszczeń odłamów lub przeciwskazań ogólnych ( opatrunek gipsowy – 11, leczenie czynnościowe – 5). Operacyjnie leczono 37 chorych ( stabilna osteosynteza wewnętrzna – 27, szew kostny i leczenie czynnościowe – 4, zespolenie zewnętrzne – 6). .
Pacjentów oceniono badając wydolność stawu kolanowego w skali punktowej HSS. Siłę mięśniową kończyn oceniono na aparacie dynamometrycznym do badania stawu kolanowego – SPK 2. Stwierdzono wyniki bardzo dobre u 11 chorych – 20,75 %, dobre u 32 chorych – 60,37 %, dostateczne u 4 chorych – 7,5 % oraz złe u 6 chorych – 11,3 %..
. Najlepsze wyniki uzyskano po leczeniu złamań przy użyciu stabilnych zespoleń ( płyta L, DCS, stabilizator zewnętrzny). Liczba bardzo dobrych i dobrych wyników była znacząco większa u osób młodych, leczonych stabilną osteosyntezą, poddanych intensywnej rehabilitacji. W badaniu dynamometrycznym stawu kolanowego zaobserwowano zmniejszenie różnicy siły mięśniowej chorej i zdrowej kończyny w miarę upływu czasu od leczenia.W złamaniach śródstawowych nasady obwodowej kości udowej, mimo anatomicznego nastawienia odłamów i stabilnego zespolenia, stwierdzano gorsze wyniki czynnościowe a radiologicznie cechy zmian zwyrodnieniowych. W leczeniu czynnościowym, mimo braku anatomicznego ustawienia odłamów stwierdzano dobre wyniki kliniczne.
Nowe możliwości leczenia farmakologicznego osteoporozy
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, pt. „Osteoporoza a ryzyko złamania” (2006; 4(6); vol. 8)
dr hab.med. Edward Czerwiński
Artykuł z załączniku
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Wielodyscyplinarnego Forum Osteoporotycznego w sprawie standardów diagnostyki i leczenia osteoporozy w Polsce
(wersja z dnia 21 grudnia 2005)
LUTY 2006 /SUPL.NR 4/06
Postgraduate Medicine Poland
ISSN 1231-1812
Wydanie specjalne
Edward Czerwiński, Roman Lorenc, Ewa Marcinowska-Suchowierska, Andrzej Milewicz
(pełny artykuł w załączniku)