XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s87.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s19.

P005
SPOŻYCIE WAPNIA, FOSFORU I MAGNEZU PRZEZ OSOBY W WIEKU PODESZŁYM Z WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

Małgorzata Anna Słowińska, Lidia Wądołowska
Instytut Żywienia Człowieka, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski,
10-718 Olsztyn, ul.Słoneczna 44A

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędna jest obecność składników mineralnych na odpowiednim poziomie. Zarówno zbyt niskie stężenie makro- i mikroelementów, jak i przekroczenie maksymalnego poziomu, zaburza funkcjonowanie organizmu powodując liczne choroby. Celem niniejszej pracy była analiza poziomów spożycia wybranych składników mineralnych przez osoby starsze.
Badania przeprowadzono w 1999 roku wśród osób w wieku 75-80 lat na stałe mieszkających w Województwie Warmińsko-Mazurskim. Ogółem przebadano 160 mężczyzn i 194 kobiety. Średnie spożycie składników pokarmowych oszacowano metodą wywiadu 24-godzinnego, które po uwzględnieniu standardowych strat porównano z normą na poziomie bezpiecznym. Średnie spożycie wybranych składników mineralnych, tj. Ca, P i Mg porównano w grupach płci, uwzględniając wytypowane klasy realizacji normy (66,7%, 90% i 110% normy). Analizę statystyczną wyników przeprowadzono programem Statistica v.5.5 przy poziomie istotności p0,05.
W grupie badanych mężczyzn, w porównaniu z kobietami, stwierdzono istotnie wyższy (p0,05) stopień realizacji normy na energię (odpowiednio 85% i 77% normy), białko (114% i 94% normy) i tłuszcz (110% i 94% normy). W obu grupach płci wykazano zbyt niski stopień realizacji normy na węglowodany (mężczyźni i kobiety 73% normy) oraz wapń (49% i 37% normy) i magnez (70% i 64% normy) przy jednocześnie zbyt wysokim stopniu realizacji normy na P (164% i 105% normy). Wskazujące na duże ryzyko niedoboru (tj. poniżej 66,7% normy) średnie spożycie wapnia i magnezu wykazano odpowiednio dla 66-82% i 55-59% badanych osób. Spożycie fosforu natomiast powyżej 110% normy stwierdzono u 43-78% badanych osób.
Stwierdzone niskie spożycie wapnia i magnezu przy jednocześnie wysokim spożyciu fosforu może stanowić duże ryzyko niedoboru i świadczyć o niekorzystnych zwyczajach żywieniowych.

P005
CALCIUM, MAGNESIUM AND PHOSPHORUS CONSUMPTION OF ELDERLY PEOPLE LIVING IN THE PROVINCE OF WARMIA AND MAZURY

Małgorzata Anna Słowińska, Lidia Wądołowska,
Institute of Human Nutrition, University of Warmia and Mazury, 10-718 Olsztyn, ul. S-toneczna 44A

An adequate level of minerals present in food is necessary for the regular functioning of the human body. Both an insufficient and excessive concentration of macro- and microelements results in body function disturbances, causing numerous diseases. The aim of this paper was to analyse the levels of selected mineral consumption by the elderly.
The investigation was carried out in 1999 and comprised subjects between 75 and 80 years of age permanently living in the province of Warmia and Mazury. In total, 160 males and 194 females were examined. The average consumption of nutrients was estimated by the 24-hour recall method. After including the standard loss, it was compared with a consumption norm at a safe level. The average consumption of the selected minerals i.e. Ca, P and Mg was compared between the sex groups including the selected classes of norm completion (66.7%, 90% and 110%). Statistical analysis of the examination results was performed with the use of Statistica v.5.5 software with a significance level of p 4 0.05.
In the group of the examined males, in comparison to the examined females, a significantly higher degree of the norm completion for energy (85% and 77% of norm, respectively), protein (114% and 94% of norm, respectively) and fat (110% and 94% of norm, respectively) was observed. In both sex groups, an insufficient degree of norm completion for carbohydrates (73% of norm, males and females), calcium (49% and 37% of norm) and magnesium (70% and 64% of norm) and too high a degree of norm completion for phosphorus (164% and 105% of norm) was found. The average consumption of calcium and magnesium was obtained for 66-82% and 55-59% of the examined subjects respectively. This indicates the high risk of mineral insufficiency (below 66.7% of the norm). Consumption of phosphorus higher then 110% of the norm was observed for 43-78% of the examined subjects.
The observed low intake of calcium and magnesium and too high an intake of phosphorus may be of a high risk of deficiency and evidence unfavourable dietary habits.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s1131-132.

P12
WPŁYW KLODRONIANU NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI I STĘŻENIE OSTEOKALCYNY U KOBIET PO MENOPAUZIE Z OSTEOPENIĄ

Napierała K.1, Miazgowski T.2, Hoszowski K.3, Bieńkowska R.3, Lorenc R.S.4, Czekalski S.5
1Oddział Nefrologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie
2 Klinika Endokrynologii PAM w Szczecinie
3 NZOZ Centrum Warszawa
4 Zakład Biochemii Klinicznej Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa
5 Klinika Nefrologii i Transplantologii AM w Poznaniu

Słowa kluczowe: klodronian, gęstość mineralna kości, osteokalcyna, osteopenia

Wstęp
Bisfosfoniany mają udokumentowane znaczenie w leczeniu osteoporozy zaawansowanej, mniej liczne są doniesienia o ich skuteczności w profilaktyce osteoporozy postmenopauzalnej u kobiet z osteopenią.
Cel pracy
Ocena skuteczności klodronianu w zapobieganiu utraty masy kostnej u kobiet po menopauzie ze zmniejszoną gęstością mineralną kości (BMD) w 3-letnim prospektywnym, randomizowanym i kontrolowanym placebo badaniu klinicznym.
Materiał i metody
Badaniem objęto 57 kobiet w wieku 52,3±3,8 lat, 1-5 lat po menopauzie (średnio 2,12±1,9 lat), z wartością t-score kręgosłupa lędźwiowego (Spine) od -1 do -2,5 SD. Do badania nie kwalifikowano kobiet leczonych wcześniej z powodu osteoporozy oraz kobiet z chorobami współistniejącymi, mogącymi wpływać na metabolizm kostny. Grupie badanej (n=26) podawano klodronian disodowy (Bonefos®, Leiras Oy) przez okres 1 roku w dawce 400 mg/dobę; grupa kontrolna (n=31) otrzymywała placebo. W obu grupach stosowano substytucję preparatami wapnia przez okres 3 lat. BMD oceniano przy pomocy DXA (LUNAR DPX-L) w Spine i szyjce kości udowej (Femur). Stężenie osteokalcyny (OC) w surowicy krwi oceniano metodą RIA zestawami Incstar Corporation. Pomiary BMD i OC wykonywano wyjściowo, po 1 roku leczenia oraz po następnym roku i 2 latach fazy obserwacji.
Wyniki
Średnie wartości T-score w grupie kontrolnej wynosiły -1,68 SD (Spine) oraz -1,14 SD (Femur), a w grupie badanej odpowiednio -1,76 SD oraz -1,11 SD (N.S.) W grupie kontrolnej Spine BMD obniżało się o 0,99% po roku, o 1,4% po 2 latach oraz 2,1% (p<0,05 w porównaniu z wyjściową) po 3 latach, natomiast Femur BMD odpowiednio o 0,5%, 1% i 1,2%. W grupie otrzymującej klodronian BMD zmieniało się nieznacznie: Spine 0,1% po roku, 0,4% po 2 latach i 0,9% po 3 latach, Femur o 0,3%, 0,7% oraz 0,7%. Średnie stężenie OC wynosiło 6,83±2,99 ng/ml w grupie kontrolnej oraz 6,94±2,72 ng/ml w grupie badanej. Stężenie OC nie zmieniało się istotnie w grupie kontrolnej (spadek odpowiednio o 0,2%, 0,4% i 0,3%), natomiast znacznie obniżało się u kobiet przyjmujących klodronian (15,2% po zakończeniu leczenia; p<0,005) i efekt ten utrzymywał się jeszcze po roku (różnica o 16,2%) i 2 latach obserwacji (obniżenie o 16,6% w porównaniu z wyjściową).
Wnioski
1) Klodronian disodowy stosowany w dawce 400 mg/dobę w połączeniu z suplementacją preparatami wapnia przez okres 1 roku u kobiet z osteopenią krótko po menopauzie pozwala na utrzymanie Spine BMD w okresie do 2 lat po odstawieniu leczenia. 2) Leczenie klodronianem powoduje znamienne obniżenie stężenia OC zarówno w czasie leczenia, jak i po odstawieniu leku.

P12
THE EFFECT OF CLODRONATE ON BONE MINERAL DENSITY AND OSTEOCALCIN CONCENTRATION IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPENIA

Napierała K.1, Miazgowski T.2, Hoszowski K.3, Bieńkowska R.3, Lorenc R.4, Czekalski S.5
1Oddział Nefrologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie
2Klinika Endokrynologii PAM w Szczecinie
3NZOZ Centrum Warszawa
4Zakład Biochemii Klinicznej Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa,
5Klinika Nefrologii i Transplantologii AM w Poznaniu, Poland
e-mail: kanapierala@wp.pl

Keywords: clodronate, bone mineral density, osteocalcin, osteopenia

Introduction
The efficacy of bisphosphonates in treatment of established osteoporosis has been well-documented; less data have been published on their efficacy in the prophylaxis of postmenopausal osteoporosis in women with osteopenia.
Aim of study
The evaluation of the efficacy of clodronate in prevention of postmenopausal bone mass loss in women with a decreased bone mineral density (BMD) during a 3-year prospective, randomized and placebo-controlled clinical trial.
Material and methods
The study was performed on women aged 52,3±3,8 yrs, 1-5 yrs after menopause (mean 2,12±1,9 yrs), with a lumbar spine (Spine) t-score ranged from -1 to -2,5 SD. Women receiving antiosteoporotic treatment in the history as well as women with concomitant illnesses known to affect bone metabolism were excluded from the study. The studied group received clodronate disodium (Bonefos®, Leiras Oy) 400 mg/day for 1 year; the control group received placebo. In both groups patients received calcium supplementation for 3 years. BMD was evaluated using DXA (LUNAR DPX-L) in Spine and femoral neck (Femur). Osteocalcin (OC) serum concentration was assessed by RIA using Incstar Corporation kits. BMD and OC measurements were performed at the baseline, after 1 year of treatment and after further 1 and 2 years of the observation phase.
Results
Mean T-score in the control group was -1,68 SD (Spine) and -1,14 SD (Femur); in the treated group -1,76 SD and -1,11 SD, respectively (N.S.) In the control group Spine BMD decreased by 0,99% after 1 year, 1,4% after 2 years and 2,1% (p<0,05 in comparison with baseline) after 3 years, whilst Femur BMD decreased by 0,5%, 1% and 1,2%, respectively. In the group receiving clodronate, BMD not significantly decreased: Spine by 0,1% after 1 year, 0,4% after 2 years and 0,9% after 3 years, Femur by 0,3%, 0,7% and 0,7%. Mean OC concentration was 6,83±2,99 ng/ml in the controls and 6,94±2,72 ng/ml in the treated group. Serum OC did not change significantly in the control group (a decrease by 0,2%, 0,4% and 0,3%, respectively), but significantly decreased in women receiving clodronate (15,2% after withdrawal of treatment; p<0,005) and this effect maintained after one (by 16,2%) and two years of observation phase (a decrease by 16,6% in comparison with baseline).
Conclusions
1) Clodronate disodium given for early postmenopausal women with osteopenia in a dose of 400 mg/day for one year together with the supplementation of calcium, maintain Spine BMD within 2 years after treatment withdrawal. 2) Clodronate significantly decreases OC concentration both during treatment and after treatment withdrawal.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1156-157.

P11
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI ORAZ WSKAŹNIKÓW OBROTU KOSTNEGO U KOBIET Z PRZEWLEKŁYMI CHOROBAMI WĄTROBY W OKRESIE OKOŁOMENOPAUZALNYM

Zygmunt A.1, Jabłkowski M.2, Białkowska J.2, Cyniak-Magierska A.1, Kurnatowska I.3, Nowicki M.3, Lewiński A.1

1 Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny, Łódź
2 Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Uniwersytet Medyczny, Łódź
3 Klinika Nefrologii i Hipertensjologii i Transplantologii Nerek, Uniwersytet Medyczny, Łódź

Słowa kluczowe: osteoporoza, przewlekłe choroby wątroby, okres okołomenopauzalny, gęstość mineralna kości, obrót kostny

Celem pracy było porównanie gęstości mineralnej kości (BMD) oraz niektórych wskaźników obrotu kostnego kobiet zdrowych i pacjentek z przewlekłymi chorobami wątroby w okresie okołomenopauzalnym.
Wśród 47 chorych z przewlekłymi chorobami wątroby (bez chorób współistniejących) w wieku 37-56 lat wyróżniono pacjentki z przewlekłym zapaleniem wątroby typu B – PZW B (Grupa II, n=13), z przewlekłym zapaleniem wątroby typu C – PZW C (Grupa III, n=17) oraz z marskością wątroby o etiologii wirusowej – MW (Grupa IV, n=17). 15 zdrowych kobiet, dobranych wiekiem stanowiło grupę kontrolną (Grupa I). Wszystkie kobiety przebadano, aby wykryć inne czynniki ryzyka osteoporozy. Densytometrię kości, opartą o technikę DXA wykonano w dwóch lokalizacjach: w odcinku lędźwiowym kręgosłupa oraz w bliższym końcu kości udowej. Ponadto oznaczono stężenie osteokalcyny (OC) u wszystkich chorych oraz β-crossLaps w grupach PZW B i PZW C.
U żadnej z badanych pacjentek nie odnotowano złamań kości. Obniżona BMD występowała statystycznie częściej w grupie pacjentek z przewlekłymi chorobami wątroby w porównaniu z grupą zdrowych kobiet. Najniższe wartości BMD (  SD) stwierdzono w Grupie IV (0,922  0,216 [g/cm2], p=0,0007 vs. Grupa I); w Grupie II – 1,121  0,231 [g/cm2] (NS vs Grupa I), natomiast w Grupie III – 1,066  0,0142 [g/cm2] (p=0,0148 vs. Grupa I). Stężenie OC (  SD) było najwyższe w Grupie III (24,9  12,6 [ng/ml]), jednak nie różniło się istotnie w porównaniu z Grupą II (21,6  13,6 [ng/ml]) oraz Grupą IV (22,0  7,3 [ng/ml]). Stężenie β-crossLaps (  SD) także było wyższe w Grupie III (0,47  0,23 [ng/ml]) w porównaniu z Grupą II (0,36  0,12 [ng/ml]), jednak różnica nie była istotna statystycznie.
U wszystkich kobiet w okresie okołomenopauzalnym z przewlekłymi chorobami wątroby należy rutynowo wykonywać badania densytometryczne gdyż choroby te są czynnikiem ryzyka rozwoju osteoporozy. Najniższe wartości BMD stwierdza się u chorych z marskością wątroby i przewlekłym zapaleniem wątroby typu C.

P11
EVALUATION OF BONE MINERAL DENSITY AND MARKERS OF BONE TURNOVER IN WOMEN WITH CHRONIC LIVER DISEASES DURING PERIMENOPAUSAL PERIOD

Zygmunt A.1, Jabłkowski M.2, Białkowska J.2, Cyniak-Magierska A.1, Kurnatowska I.3, Nowicki M.3, Lewiński A.1

1 Department of Endocrinology and Metabolic Diseases, Medical University, Lodz, Poland
2 Department of Infections Diseases, Medical University, Lodz, Poland
3 Department of Nephrology, Hypertension and Kidney Transplantation, Medical University, Lodz, Poland

Key words: osteoporosis, chronic liver diseases, perimenopausal period, bone mineral density, bone turnover

The goal of the paper was to compare bone mineral density (BMD) and the markers of bone turnover in healthy women and in perimenopausal patients with chronic liver disease.
The study was performed in 47 patients with chronic liver diseases, aged 37-56 years, divided into 3 groups: with chronic type B hepatitis (Group II, n=13), with chronic type C hepatitis (Group III, n=17) and cirrhosis of viral aetiology (Group IV, n=17). The control group consisted of 15 healthy, age-matched women. All the women were examined in order to identify other risk factors of osteoporosis development. BMD was estimated in all patients in the lumbar spine and in the hip, using dual-energy x-ray absorptiometry. Moreover, the concentration of osteocalcin (OC) was assessed in all the patients and of β-crossLaps in groups with chronic type B hepatitis and chronic type C hepatitis.
No bone fracture was found in any of the examined patients. The incidence of decreased BMD was statistically higher in the group of patients with chronic hepatic diseases, compared to the group of healthy subjects. The lowest BMD values (  SD) were in Group IV (0.922  0.216 [g/cm2], p=0.0007 vs. Group I); in Group II – 1.121  0.231 [g/cm2] (NS vs Group I), and in Group III – 1.066  0.0142 [g/cm2] (p=0.0148 vs. Group I). The OC level (  SD) was highest in Group III (24.9  12.6 [ng/mL]) but the difference was not significant in comparison to Group II (21.6  13.6 [ng/mL]) and Group IV (22.0  7.3 [ng/mL]). The β-crossLaps levels were also higher in Group III (0.47  0.23 [ng/mL]) in comparison to Group II (0.36  0.12 [ng/mL]) but the difference was not statistically significant.
Routine densitometric examinations should be performed in all women in perimenopausal age with chronic liver diseases. Results of our studies indicate that in patients with liver diseases, the lowest BMD values are found in patients with cirrhosis or chronic type C hepatitis.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W76)

Zachowawcze i operacyjne leczenie wypadnięcia krążka międzykręgowego w obrębie lędźwiowej części kręgosłupa

Kraemer Juergen, Netwig Christian.

Orthop. Univ. Clin. Bochum-Gudrunsrasse 56, 44791 Bochum, Germany.

Standard leczenia dyskogennej kompresji korzeni nerwowych odcinka lędźwiowego został przedstawiony podczas ostatniego Kongresu Naukowego Południowo- Niemieckiego Towarzystwa Ortopedycznego. Wszystkie metody zachowawczego leczenia lędźwiowego bólu korzonkowego oceniano zgodnie z aspektami Evidence Based Medicine. .
Pomimo stosowania fizjoterapii injekcje nadoponowe wykazały wysoki stopień skuteczności. Zwłaszcza nowa technika okołonerwowej nadopopnowej injekcji ze skośną śródblaszkową podwójną igłą zbliżającą się do przedniej bocznej przestrzeni nadoponowej gdzie występowała dyskogenna kompresja korzenia nerwowego miała wysoki stopień akceptacji. Przedstawiamy tę metodę z wynikami z randomizowanych badań prospektywnych. Metody psychologiczne i ,,szkoła pleców” grają istotną rolę w leczeniu bólów krzyża i kończyn dolnych. Wszystkie nasze badania przedstawione są w oddzielnych prezentacjach plakatowych. .
Tak zwane minimalne metody inwazyjne jak mechaniczna przezskórna lub laserowa dekompresja krążka międzykręgowego zawiodły w wynikach w badaniach kontrolnych. Nie stosowaliśmy ich nigdy więcej. Jedynie chemonukleoliza z ograniczonych wskazań i stosowana z ostrożnością jest do tej pory w rutynowym programie. .
Inne nowe metody jak przezskórna przez otworowa dyscektomia lub technika cewnika śróddyskowego (Saal) są jeszcze na etapie eksperymentów. .
W przypadku otwartej dyscektomii dyskusja dotyczy wyższości mikrodyscektomii nad konwencjonalnym szerokim dojściem. Mniejszy śródoperacyjny uraz w następstwie powstania mniejszej pooperacyjnej blizny nadoponowej zabezpiecza przed efektem zespołu „ponownego uszkodzenia” również nazywanym Zespół po Dyskotomii (PDS). .
Kursy mikrodyskotomii Europejskiego Towarzystwo Kręgosłupa dostarczają specjalnych ćwiczeń w otwartej chirurgii dysku z zastosowaniem mikroskopu. .
Jeśli wskazana jest chirurgiczna rewizja z powodu zespołu „ponownego uszkodzenia” (PDS) preferujemy neurolizę z ADCON – interpozycją celem prewencji rozwoju kolejnych blizn. Wczesne rezultaty są obiecujące. Zespolenie lędźwiowe przednie i (lub) tylne zawiodło nas w leczeniu pacjentów z PDS. .
Wszystkie metody leczenia bólu w zakresie korzeni nerwów odcinka lędźwiowego były oceniane dla ich LIRCE współczynnika, który powinien mieć Małą Inwazyjność Ryzyko Koszt ale akceptowalną Efektywność (LIRCE -Less Invasivity Risk and Cost but an acceptable Effectivity).

Gremium specjalistów w dziedzinie chorób kości wybrało w ramach najważniejszych doniesień tegorocznego ASBMR 41 abstraktów.

Wśród głównych tematów spotkania znalazły się:
– Leczenie osteoporozy;
– Złamania i ryzyko złamania;
– Otyłość/cukrzyca a złamania;
– Rzadkie choroby układu szkieletowego;
– Ocena stanu kości;

Przedstawiono również zagadnienie w ramach 2 sympozjów tj.:
– Leczenie antyresorpcyjne w okresie przemian okołomenopauzalnych zapobiega złamaniom w przyszłości;
– Relacja Mięsień-Kość.

Podsumowanie najważniejszych doniesień ściągnąć można nieodpłatnie pod adresem www.

7-9.11.2016, Birmingham, Wielka Brytania

Centrum Konferencyjne:
Birmingham ICC
Broad St, Birmingham,
West Midlands B1 2EA

Wczesna rejestracja do 5.08.2016.
Przyjmowanie abstraktów do 3.06.2016 (godz 12.00).

Więcej informacji, program oraz rejestracja na stronie www.

P07

 WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA OSTEOPOROZĘ U MIESZKANEK DOMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ

Nawrat-Szołtysik A.^1,2, Opara J.¹, Matyja B.², Polak A.¹, Żmudzka-Wilczek E.¹

¹Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach

²Ośrodek Święta Elżbieta w Rudzie Śląskiej

Słowa kluczowe: osteoporoza, aktywność fizyczna, mieszkanki domów pomocy społecznej

          Wstęp. Aktywność fizyczna jest ważnym elementem w utrzymaniu odpowiedniego poziomu sprawności, samodzielności i niezależności życiowej u osób starszych, zamieszkałych w  domu pomocy społecznej. Obserwuje się także jej korzystny wpływ w  leczeniu osteoporozy. Wielu badaczy podkreśla tutaj rolę stosowania odpowiednich ćwiczeń fizycznych oraz rolę spaceru. Obecnie coraz bardziej powszechną formą chodzenia staje się trening marszowy Nordic Walking (NW), którego wykorzystanie u pacjentów chorujących na osteoporozę nie jest jeszcze dobrze poznane.

Cel pracy. Celem pracy było zbadanie wpływu zmodyfikowanego programu ćwiczeń wg Sinaki oraz treningu marszowego NW na osteoporozę i osteopenię.

Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiły mieszkanki domów pomocy społecznej, zamieszkałe w czterech domach pomocy społecznej na Górnym Śląsku. Do badań zakwalifikowano 91 kobiet w przedziale 65-98 lat, które losowo podzielono na cztery podgrupy. Wszystkie badane objęte zostały tym samym leczeniem farmakologicznym. Grupa 1 była grupą kontrolną (k) leczoną tylko farmakologicznie. W pozostałych trzech grupach prowadzono: w grupie 2 (cw) – ćwiczenia wg zmodyfikowanego programu Sinaki, w grupie 3 (nw) – trening marszowy NW, w grupie 4 (cw+nw) – ćwiczenia wg zmodyfikowanego programu Sinaki plus trening NW. Terapia trwała jeden rok kalendarzowy. Do końca projektu dotrwały w sumie 83 badane. Badanych oceniano dwukrotnie: przed i po upływie roku prowadzenia zajęć ruchowych. Przeprowadzono: ocenę ilościowej gęstości kości (za pomocą badania densytometrycznego, aparatem PIXI LUNAR skonstruowanym do pomiarów przedramienia), ocenę ruchomości klatki piersiowej, ocenę zdolności ruchowych oraz ryzyka upadków za pomocą testu powstania i chodu (Timed Up and Go Test), ocenę równowagi i ryzyka upadków za pomocą czynnościowego testu sięgania (Functional Reach Test) – FR, ocenę lokomocyjnej aktywności ruchowej za pomocą krokomierza.

Analizę statystyczną realizowano przy użyciu programu STATISTICA. Wyniki uznano za istotne (znamienne), w przypadku, gdy poziom istotności, wartość p była mniejsza od 0,05.

          Wyniki. Wykazano, że roczny zmodyfikowany program ćwiczeń Sinaki oraz trening marszowy Nordic Walking nie wpłynął istotnie na: gęstość kości, zmniejszenie ryzyka upadku w grupie 4 (cw+nw) (mierzonej testem Up&Go oraz FR); istotnie wpłynął na: poprawę ruchomości klatki piersiowej (klp) w grupie 2 (cw) i 4 (cw+nw) oraz istotnie wpłynął na zdolności ruchowe i lokomocyjną aktywność ruchową – istotne skrócenie czasu potrzebnego na wykonanie testu Up&Go zaobserwowano w grupie 4 (cw+nw). Wykazano także istotne zwiększenie liczby wykonywanych kroków w ciągu dnia w grupie 4 (cw+nw) oraz w grupie 3 (nw).

Wnioski. 1) Zmodyfikowany program ćwiczeń według Sinaki oraz trening marszowy Nordic Walking mają istotny wpływ na poprawę ruchomości klatki piersiowej, lokomocyjną aktywność ruchową oraz zdolności ruchowe u kobiet w podeszłym wieku chorujących na osteoporozę i osteopenię. Największe efekty uzyskuje się, gdy program ćwiczeń prowadzi się łącznie z treningiem NW. 2) Zaproponowana terapia nieistotnie wpłynęła na gęstość kości. Wzrost masy kostnej w grupie kontrolnej pozwala wnioskować, że aktywność fizyczna nie powinna być traktowana jako podstawowa metoda leczenia kobiet w podeszłym wieku z niską masą kostną, lecz jako dodatkowy czynnik wspomagający prawidłowe żywienie i  farmakoterapię.

 P07

The effect of physical activity on osteoporosis in social welfare homes residents

Nawrat-Szołtysik A.^1,2, Opara J.¹, Matyja B.², Polak A.¹, Żmudzka-Wilczek E.^1
1Jerzy Kukuczki Academy of Physical Education in Katowice
²Saint Elizabeth Centre in Ruda Śląska

Key words: osteoporosis, physical activity of residents of nursing social homes

          Introduction. Physical activity is an important element in maintaining an adequate level of fitness, self-reliance and independent living in elderly people living in a social welfare. There is also the beneficial effect in the treatment of osteoporosis. Many researchers stress here the role of the use of the appropriate role of exercise and walking. Nowadays more and more common form of walking becomes march training Nordic Walking (NW), whose use in patients suffering from osteoporosis is not yet well understood.
          Purpose of research. The aim of this study was to investigate the effect of a modified exercise program by Sinaki and walking training NW osteoporosis and osteopenia.
          Material and methods. The study group consisted of residents of 4 social welfare homes. The study enrolled 91 women between 65-98 years old, who were randomly divided into four sub-groups. All subjects were included in the same pharmacological treatment. Group 1 was the control group (k), treated only with drugs. In the other three groups were carried out: in group 2 – exercises Sinaki by the modified program, in group 3 (n) – training marching NW, in group 4 (exercise + nw) – exercises by. Sinaki modified program plus training NW. Treatment lasted for one calendar year. By the end of the project lasted a total of 83 tested. The subjects were evaluated twice: before and after a year of physical activities. Were performed: a quantitative assessment of bone mineral density (using densitometry tests, the camera PIXI LUNAR constructed to measure forearm), chest mobility evaluation, assessment of mobility and the risk of falls by the test creation and walk (Timed Up and Go Test) – TUG, the assessment of the balance and the risk of falls by means of functional reach test (Functional Reach Test) – FR, motion sickness assessment of physical activity using a pedometer.
         Results. It was shown that the modified annual training program and training Sinaki marching Nordic Walking is not significantly affected: bone density, reducing the risk of falls in group 4 (exercise + nw) (as measured by the Up & Go and FR); significant impact on: improving the mobility of the chest in group 2 (exercise) and 4 (exercise + nw), and had a significant impact on the ability of movement and motion sickness physical activity – a significant reduction of the time required to perform the test Up & Go was observed in group 4 (exercise + nw). On the basis of the pedometer also demonstrated a significant increase in the number of steps performed during the day in group 4 (exercise + nw) and group 3 (nw).
          Conclusions.  The modified exercise program by marching Sinaki and Nordic Walking training have a significant impact on improving the mobility of the chest, get motion motor activity and motor skills in elderly women suffering from osteoporosis and osteopenia. The greatest effects are achieved when the exercise program carried out in conjunction with training NW.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 110

P07

OSTEOPOROSIS RISK FACTORS PREVALENCE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH ARTERIAL HYPERTENSION

Kezhun L., Yankovskaya L., Karaulko I.

Grodno State Medical University, Belarus

Keywords: osteoporosis, postmenopausal women, arterial hypertension, risk factors.

Objectives. The study of age effect on the prevalence of osteoporosis (OP) risk factors development in postmenstrual women with arterial hypertension (AH) is of particular interest.

Aim. To evaluate age effect on clinical factors (CF) and risks for OP development in postmenopausal women with AH.

Materials and methods. We have investigated 76 postmenopausal women with AH who were divided into 2 age groups: group I – women aged 45–55 (n=37), group II – aged 56–65 (n=39). The groups were comparable by systolic and diastolic arterial pressure (SAP and DAP) and by the heredity of cardiovascular diseases (CVD). Several anthropometric parameters and body mass index (BMI) have been evaluated. By means of questionnaire survey using the Adapted International Osteoporosis Risk Test (IOF) CF and OP risks in the assessed females have been analyzed. Statistical analysis was performed by means of “STATISTIKA 7.0” programme.

Results. Women in both groups had I-II stage AH and showed no statistically subjects in CVD or OP parameters.

Assessment of CF of OP prevalence in both groups showed the following differences: group II showed higher prevalence (17.9% vs. 2.7% in group I; p<0.03) of OP heredity (fractures or diagnosed OP in parents); lower dairy products intake (15.7% vs. 2.7% respectively; p<0.04); visual disturbances (71.8% and 32.4% (p<0.001); backache (92.3% vs. 63.2%; p<0.003), these were the factor contributing to the increased amount of medications taken by females in group II – 2.6±1.6 as compared to group I – 1.8±1.2(p<0.004). The fact is proved by the established moderate correlation (r=0.34; p<0.05) between visual analog pain scale and the amount of taken medications in group II only. Psychotropic drugs were taken only by group II respondents – 5.3%. High prevalence accompanied by secondary OP was marked in both groups (27.0% and 30.8% respectively). High OP risk (more than 3 CF) had 24.6% of the respondents, moderate risk – 37.7% (2–3 CF), low risk – 24.6% (1CF); differences in both groups were not found. History of fractures in minor traumas had 7.9% of postmenopausal women.

Conclusions. In postmenopausal women with AH under 56 years of age prevalence OP development is not age-dependent. With older age females show lower dairy products intake, visual disturbances, backache, OP heredity (fractures or diagnosed OP in parents) and increased medications intake.

Postmenopausal women with AH having high OP risk (32.5%) require prophylactic OP medications.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 113-114

P15

GRY KOMPUTEROWE I ICH ZNACZENIE W PROFILAKTYCE UPADKÓW OSÓB STARSZYCH – PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

Żak M., Krupnik S., Czesak J., Puzio G., Staszczak-Gawełda I., Braś K.

Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Słowa kluczowe: upadki, rehabilitacja, gry komputerowe, osoby starsze
 

Wstęp. Rozwój technologii wyznacza nowe trendy w profilaktyce upadków oraz rehabilitacji osób starszych. Konsole do gier komputerowych Nintendo Wii, Sony Playstation, Xbox Kinect są coraz częściej wykorzystywane w postępowaniu fizjoterapeutycznym u osób starszych. Łatwość obsługi, niski koszt oraz przyjazny interfejs stanowią niewątpliwą zaletę tego sprzętu.

Cel. Przegląd piśmiennictwa dotyczący stosowania gier komputerowych z wykorzystaniem konsoli Nintendo Wii, Xbox Kinect, Sony Playstation w profilaktyce upadków osób po 70. roku życia.

Materiał i metody. Analizie poddano prace opublikowane w bazach danych PubMed i Ebsco. Znaleziono blisko 200 artykułów dotyczących tej problematyki, z dalszej analizy wykluczono prace kazuistyczne oraz badania niezawierające grupy kontrolnej, do dalszej analizy zakwalifikowano 30 prac.

Wyniki. Z analizy materiału wynika że Nintendo Wii znalazło zastosowanie w profilaktyce przeciw upadkom i rehabilitacji osób starszych po 70. roku życia. Najczęściej używanymi grami dla tej konsoli były Wii Sports, Wii Fit Plus oraz DDR Dance. Brak wyników wyszukiwania odnośnie Xbox Kinect oraz Playstation 2.

Wnioski. Wszystkie dostępne źródła zawierały badania prowadzone na małych grupach (od 20 do 40 osób). Brak danych wyszukiwania o osobach z zespołem słabości oraz z powtarzającymi się upadkami, które mogą być największymi beneficjentami tego typu postępowania terapeutycznego.

P15

COMPUTER GAMES AND THEIR SIGNIFICANCE IN THE FALL PREVENTION STRATEGIES APPLIED IN THE ELDERLY – REVIEW OF CURRENT LITERATURE ON THE SUBJECT

Żak M., Krupnik S., Czesak J., Puzio G., Staszczak-Gawełda I., Braś K.

Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Keywords: falls, physical rehabilitation, computer games, elderly

Objectives. Technological progress sets the new trends in the fall prevention and physical rehabilitation. Game consoles such as Nintendo Wii, Sony PlayStation or Xbox Kinect are nowadays more often implemented in physiotherapeutic interventions. Ease of use, low costs and user-friendly interface are the main advantages of that kind of devices.

Aim. To establish whether the game consoles like Nintendo Wii, Xbox Kinect or Sony PlayStation might be of some specific use in the fall prevention programme in the elderly aged over 70.

Materials and methods. The present review was based on PubMed and Ebsco databases. Out of 200 articles the present authors excluded all case studies and any non-controlled trials, effectively leaving 30 articles as fully eligible for the review.

Results. Only Nintendo Wii was used in the fall prevention programmes and the physiotherapeutic procedures applied in the elderly aged over 70. The games favoured in the programmes comprised Wii Sports, Wii Fit Plus, and DDR Dance. There are no search results available for Xbox Kinect or PlayStation 2.

Conclusions. All the papers under review dealt with rather small study groups (20 – 40 subjects only). There is no data available on any subjects suffering from the frailty syndrome who actually seem to be by far the largest beneficiaries of this novel approach.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s88.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s19.

P006
OSTEOPOROZA U PACJENTÓW PO 60 ROKU ŻYCIA HOSPITALIZOWANYCH NA ODDZIALE INTERNISTYCZNO-GERIATRYCZNYM
Jolanta Twardowska-Rajewska1, Franciszek Rajewski2

1Zakład Edukacji Dorosłych Wydziału Nauk Edukacyjnych UAM w Poznaniu,
2Katedra i Klinika Ortopedii Dziecięcej Akademii Medycznej im. K.Marcinkowskiego w Poznaniu.
Adres do korespondencji: ul. Gosienieckiego 6, 61-407 Poznań

Wstęp: Osteoporoza wieku podeszłego rzadko bywa główną przyczyną przyjęcia pacjenta po 60 r.ż. do szpitala. Jedną z przyczyn hospitalizacji mogą być bóle koścca z nieustalonej dotąd przyczyny. Powodem przyjęcia osób starszych bywają zwykle choroby tzw. ogólnointernistyczne – ostre lub przewlekłe w stadium zaostrzenia. Cel pracy. Postanowiono przeanalizować rozpoznania ostateczne pacjentów po 60 r.ż., hospitalizowanych na oddziale internistyczno-geriatrycznym wielospecjalistycznego szpitala na peryferiach dużego miasta, pod kątem występowania osteoporozy innych współistniejących schorzeń. Materiał i metoda: Spośród 316 historii chorób osób hospitalizowanych w ciągu 1 roku, wyłoniono 36 osób z rozpoznaniem osteoporozy (T-score <2,5), u osób tych przeanalizowano rozpoznania współistniejących chorób. Wyniki: Spośród 36 badanych – 9 osób mieściło się w przedziale wiekowym do 60 lat (kobiety). Pozostałych 27 pacjentów przekroczyło 60 rok życia (26 kobiet i 1 mężczyzna). Najczęstszym rozpoznaniem współistniejącym z osteoporozą w grupie do 60 lat było schorzenie układu pokarmowego (77%), następnie choroba zwyrodnieniowa stawów (44%). W grupie powyżej 60 r.ż. przeważały jako współistniejące schorzenia układu krążenia (81%), choroby układu pokarmowego (65%) i choroby zwyrodnieniowe stawów (70%). Najniższa wartość T-score w grupie poniżej 60 r.ż. wynosiła -3,4 zaś w grupie starszych -5,4. Wnioski: Częstość współistniejących z osteoporozą schorzeń w piątej dekadzie życia (kobiety z osteoporozą postmenopauzalną) tj. chorób układu pokarmowego i układu ruchu sugeruje nakładanie się na czynnik hormonalny zaburzeń odżywiania i zwyrodnieniowo zapalnych schorzeń kości. W grupie po 60 r.ż. przeważające choroby układu krążenia (zgodnie z patofizjologią osteoporozy) są dowodem wpływu zaburzeń ukrwienia na metabolizm kości (również nakładanie się stylu życia osoby przewlekle chorej). Starość jest okresem występowania polipatologii, wikłającej starzenie fizjologiczne, czyniącej ten okres życia okresem o niskiej sprawności funkcjonalnej i złej jakości życia (QL), co w zrozumiały sposób wpływa na stan kośca.
Słowa kluczowe: osteoporoza, starość, wpsółisnienie chorób, polipatologia, jakość życia

P006
OSTEOPOROSIS IN ELDERLY PATIENTS OF INTERNAL- GERIATRIC UNIT DURING ONE YEAR FOLLOW UP
Jolanta Twardowska-Rajewska1, Franciszek Rajewski2,

1Zak-ad Edukacji Dorosłych Wydziału Nauk Edukacyjnych UAM w Poznaniu,
2Katedra i Klinika Oropedii Dziecięcej Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Background: Osteoporosis is rarely the main cause of hospita- lization in elderly patients who are admitted rather because of bone pain. Adults with chronic internal diseases appearing simultaneously are usually the reason for admission.
Aim: We analyzed the final diagnosis in 60 years old patients who were hospitalized on the internal-geriatric unit of a multi- disciplinary hospital in a suburb of a large city, depending on the frequency of osteoporosis and coexisting diseases.
Material and methods: In a group of 316 patients hospitalized from 1.01 to 31.12.2000 there were 36 patients with osteoporosis (T-score <2.5) who were analyzed according to coexisting diseases (polypathology).
Results: Among 36 patients who were aged up to 60 years (only women!) and the remaining 27 patients who were older than 60 years old (26 women and 1 man). The most frequent osteoporosis containing diagnosis in the younger group were gastrointestinal diseases (77%) and spondylarthrosis (44%) and in the older group – cardiovascular diseases (81%).
Conclusions: A high frequency or digestive diseases in younger patients with osteoporosis proves the importance of nutritional malfunctions in pathogenesis of osteoporosis during ones whole life. In the older group of patients a significant prevalence of circulatory system diseases and their coexistence with osteoporosis may be interpreted in two ways: as an influence of circulatory insufficiency in the pathogenesis of osteoporosis or as a case of physical immobilization on the demineralization process of bone. Aging is the period of life characterized by low functional activity (polypathology) and poor quality of life, which in turn influence the state of bone.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s133-134.

P13
DŁUGOŚĆ LECZENIA I PRZYCZYNY ZMIAN LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU OSTEOPOROZY

Wichrowska H., Czerwieńska B. 1, Kyzioł-Otto G., Kostrzewski P., Więcek A.1, Franek E.
Centrum Osteoporozy Kliniki Chorób Wewnętrznych, Hematologii i Endokrynologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA, Warszawa
1 Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śl. AM, Katowice

Słowa kluczowe: długotrwałość leczenia, zmiany leków

Wstęp i cel pracy
W ostatnich latach pojawiło się kilka publikacji oceniających wieloletnie leczenie bisfosfonianami, jednak grupy poddawane takiemu leczeniu były z upływem lat coraz mniejsze. Celem niniejszego badania była odpowiedź na pytanie, jaki odsetek chorych na osteoporozę jest w praktyce klinicznej leczony w sposób długotrwały, u jakiego zaś dokonuje się częstych zmian leczenia, oraz jakie są powody takich zmian.
Materiał i metoda
Aby odpowiedzieć na to pytanie, dokonano retrospektywnej oceny 999 kolejnych ambulatoryjnych historii choroby pacjentów leczonych w dwóch ośrodkach klinicznych. Oceniano czas leczenia, częstość zmian leków oraz powody zmian. Do możliwych powodów zmiany leku zaliczono: objawy niepożądane leku, nieskuteczność leczenia (złamanie osteoporotyczne lub zmniejszenie BMD, lub brak reakcji markera/ów obrotu kostnego na leczenie), za duży koszt leku, prośbę chorego, zmianę przez innego lekarza, poprawę BMD lub długi okres terapii (za prośbą chorego lub zmianą przez innego lekarza nie mógł jednak kryć się inny znany powód – np. zmiana przez innego lekarza na skutek wystąpienia objawów niepożądanych).
Wyniki
U 499 chorych leczenie nie zmieniło się w czasie obserwacji (w tej grupie wynosił on 16.5±10 miesięcy). U 500 (50%) chorych dokonano przynajmniej jednej zmiany leku, łączna liczba zmian wynosiła 728, zaś średnia liczba na chorego – 1.5 (1-5 zmian). Średni czas obserwacji równał się 22±12 miesięcy, natomiast średni czas, jaki upłynął do pierwszej zmiany wynosił 9,5±6,8 miesiąca. W tej grupie chorych u 24 osób stosowano początkowo jedynie wapń i witaminę D. U większości z nich leki te zmieniono z powodu nieskuteczności leczenia. U 32 chorych stosowano początkowo raloksyfen, u 33 kalcytoninę, a u 411 chorych bisfosfoniany (178 rizedronian i 233 alendronian). W grupie chorych, u których nie zmieniano leku, wit D jako jedyne leczenie stosowano u 125 chorych, raloksyfen u 9, kalcytoninę u 7, rizedronian u 72, a alendronian u 286 chorych.
Objawy niepożądane były przyczyną 39% wszystkich zmian leków, wysoki koszt 21%, nieskuteczność leczenia 17%, a sukces leczenia – 8% zmian. Na prośbę chorego leczenie zmieniono w 9% przypadków, w 6% zmiany dokonał inny lekarz. Wśród chorych stosujących bisfosfoniany 253 zmiany leku (45% wszystkich zmian dokonanych u chorych leczonych bisfosfonianami) spowodowane były wystąpieniem objawów niepożądanych, głównie ze strony przewodu pokarmowego. Z tego powodu zmieniono lek u 35% chorych leczonych rizedronianem i u 52% chorych leczonych alendronianem (p<0.05 w teście χ2).
Wnioski
W warunkach praktyki klinicznej leczenie chorych na osteoporozę jest najczęściej długotrwałe, jednak za cenę częstych zmian leków. Najczęstszym powodem „niewytrwania” chorych przy danym leczeniu były objawy niepożądane.

P13
PERSISTENCE OF OSTEOPOROSIS TREATMENT AND REASONS OF DRUG CHANGES

Wichrowska H., Czerwieńska B. 1, Kyzioł-Otto G., Kostrzewski P., Więcek A.1, Franek E.
Osteoporosis Center, Central Clinical Hospital of Ministry for Internal Affairs, Warsaw
1 Dept of Nephrology, Endocrinology and Metabolic Diseases, Silesian Univ. School of Medicine, Katowice, Poland

Keywords: persistence, drug changes

Introduction and aim
In the last years, some papers assessing long-term bisphosphonates treatment has been published, however, the treated groups were shrinking with the time. The present study aimed to answer the questions; how long patients are treated in the real life, and how many of them change the treatment from what reasons.
Material and methods
To answer these questions 999 consecutive ambulatory patients treated in two osteoporosis centers were assessed. We analyzed time of treatment, changes of medication and reason of the changes. Possible reasons of change were classified as: adverse events, treatment failure (osteoporotic fracture or decrease of BMD, or no reaction of turnover marker to the treatment), too high cost of therapy, request of the patient, change by other doctor, treatment success or long period of therapy. Neither request of patient nor change by other doctor could have any of other possible reasons in the background, and if they had, they were classified according to this reason (i.e. change by other doctor because of adverse event was classified as AE).
Results
In 499 patients treatment has not been changed (mean observation period in this group was 16.5±10 months). In 500 (50%) patients at least one change of treatment occured, together 728 changes were made, mean number of changes was 1.5 (1-5). Mean time of observation in this group was 22±12 months, and mean time to first change 9.5±6.8 months. In this group in 24 patients initially only Ca and vit. D were used. In majority of them this treatment was changed because of treatment failure. 32 patients were treated with raloxifene, 33 with calcitonin and 411 with bisphosponates (178 – risedronate and 233 – alendronate). In the group of patients in whom no treatment change was made, Ca and vit. D as an only treatment were used in 125, raloxifene in 9, calcitonin in 7, risedronate in 72 and alendronate in 286 patients.
The most common reason for change were adverse events (39% of all changes). High cost of treatment was responsible for 21%, treatment failure for 17%, request of the patient for 9%, treatment success for 8% and change made by another doctor for 6% of changes. In patients treated with bisphosphonates 253 changes (45% of all changes in bisphosphonates-treated patients) were made an a result of adverse event (mostly from upper gastrointestinal tract). It was a reason of change for 35% risedronate-treated and 52% of alendronate-treated patients (p<0.05 in χ2 test).
Conclusions
In the real life treatment persistence of patients is mostly well, but on the cost of common drug changes. The most common reason for non-adherence to the treatment are adverse events.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s157.

P12
CZY WPŁYW HEPARYN DROBNOCZĄSTECZKOWYCH NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI I NA MARKERY OBROTU KOSTNEGO ULEGA ZMIANIE Z UPŁYWEM CZASU LECZENIA?

Cencora A., Chwała M., Spannbauer A.

Zakład Chorób Naczyń, Wydziału Ochrony Zdrowia, Collegium Medicum Uniwersystetu Jagiellońskiego, ul. Trynitarska 11, 31–061 Kraków

Słowa kluczowe: długoterminowe leczenie niskocząsteczkową heparyną, gęstość mineralna kości, osteokalcyna, pyrylinx D/kreatynina, wtórna profilaktykazakrzepicy żył głębokich

Z piśmiennictwa wynika, że kilkumiesięczne leczenie chorych niskoczą¬steczkową heparyną, bezpośrednio po zaistniałej zakrzepicy żył głębokich, powoduje ubytek gęstości mineralnej kości, który można określić pomiarami markerów obrotu kostnego oraz udokumentować badaniem densytometrycznym. Podjęto badania chorych, u których dotychczas średnio przez 20 miesięcy prowadzono leczenie niskocząsteczkową heparyną z powodu przebytej zakrzepicy żył głębokich. Przeprowadzono badania longitudinalne u 24 chorych, u których stosowano zróżnicowane dawki niskocząsteczkowej heparyny (40 mg i powyżej 40 mg na dobę). Badania prowadzono przez rok. Po roku dalszego leczenia heparyną nie stwierdzono istotnych zmian zarówno w poziomie osteokalcyny, pyrylinxD/kreatyniny, liczby płytek krwi oraz gęstości mineralnej kości w zakresie kręgosłupa lędźwiowego, jak i szyjki kości udowej. Należy odnotować tendencję spadkową poziomu osteokalcyny na przestrzeni roku obserwacji. Nie stwierdzono nawrotu zakrzepicy, ani złamań patologicznych u analizowanych chorych. Leczenie przewlekłe niskocząsteczkową heparyną jest postępowaniem bezpiecznym. Z całokształtu badań można wnioskować, że niekorzystny wpływ niskocząsteczkowej heparyny na obrót kostny ulega ograniczeniu z upływem czasu leczenia.

P12
DOES THE INFLUENCE OF LOW MOLECULAR WEIGHT HEPARINS ON BONE MINERAL DENSITY AND MARKERS OF BONE TURNOVER CHANGE WITH THE LENGTH OF TREATMENT?

A. Cencora, M Chwała, A. Spannbauer

Zakład Chorób Naczyń, Wydziału Ochrony Zdrowia, Collegium Medicum Uniwersystetu Jagiellońskiego, ul. Trynitarska 11, 31–061 Krakow, Poland

Key words: bone mineral density, long-term treatment with low-molecular weight heparin, osteocalcin, pyrylinx D/kreatynine, secondary prophylaxis of deep vein thrombosis

According to literature, it follows that several months long treatment of patients with low molecular weight heparins commeced immediately after deep vein thrombosis (DVT) episode causes loss of bone mineral density (BMD), which can be determined by measurements of bone turnover markers, as well as documented by densitometry assessment. We undertook examination of patients in whom, on average for 20 months, treatment with low molecular weight heparins had been conducted, due to DVT. Longitudinal examinations carried out in 24 patients in whom varied doses of low molecular weight heparin (40 mg and above 40 mg daily) had been used. This research was continued over the period of one year. After another year of further treatment using heparin, no significant changes in the level of osteocalcin, pyrylinxD/kreatynine, blood platelet count, as well as BMD in the region of lumbar vertebrae and femoral neck were stated. It is noteworthy that the level of the osteocalcin over one year of follow-up period tended to decrease. We stated no rethrombosis, nor pathologi¬cal fractures in the examined patients. Long term treatment with low molecular weight heparins seems to be a safe procedure. From overall results it can be deduced, that negative influence of low molecular weight heparin on bone turnover tends to weaken according to the treatment time.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W77)

Daniel Zarzycki

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 34-500 Zakopane, Balzera 15

Mało inwazyjne techniki chirurgiczne stają się coraz bardziej popularne i stanowią subspecjalizację chirurgiczną. Standardowe dostępy chirurgiczne są w coraz większym stopniu modyfikowane, na mniej inwazyjne, z nadzieją na skrócenie czasu hospitalizacji pooperacyjnej, na mniejszą ilość komplikacji i śmiertelności pooperacyjną oraz tańszymi kosztami leczenia. .
Postęp technologiczny aktualnie pozwala chirurgom sięgać jam ciała pozaotrzewnowo, wewnątrzotrzewnowo i otworów międzykręgowych bez tradycyjnych dostępów chirurgicznych. Postęp w produkcji fiberoskopów i trójwymiarowych kamer w znacznym stopniu poprawia wizualizację struktur otaczających kręgosłup. Nie wszystkie procedury chirurgiczne mogą być wykonane za pomocą chirurgii mało inwazyjnej. Laparoskopowe i torakoskopowe kręgosłupowe procedury wymagają od chirurga osobistego doświadczenia w wykonywaniu tych zabiegów za pomocą dostępów tradycyjnych. Doświadczenie w minimalnie inwazyjnej chirurgii kręgosłupa wymaga specjalnego szkolenia i niemożliwe jest wykonywanie tych zabiegów po kilkudniowym kursie. Pierwsze doświadczenia w stosowaniu tego typu technik chirurgicznych na świecie są pozytywne lecz określane jako umiarkowanie entuzjastyczne – zwłaszcza w leczeniu schorzeń kręgosłupa, zlokalizowanych w jamie brzusznej. Moje doświadczenie jest również pozytywne, są one wartościowe dla specjalnie wyselekcjonowanych pacjentów.