P11

OCENA STĘŻENIA WITAMINY D U MŁODYCH ZDROWYCH KOBIET: SKUTECZNOŚĆ SUPLEMENTACJI WITAMINĄ D

Sewerynek E.^1,2, Cieślak K.¹, Janik M.¹, Stuss M.^1,2

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego; Uniwersytet Medyczny w Łodzi

²Poradnia Leczenia Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM-CSW w Łodzi

Słowa kluczowe: witamna D, zdrowe kobiety

Wstęp. Wapń i witamina D są niezbędne dla właściwego przebiegu metabolizmu kostnego, procesów przebudowy kości, a także utrzymania optymalnej masy kostnej. Ponadto witamina D odpowiada również za regulację wzrostu komórek, właściwe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego oraz hamowanie stanu zapalnego. Wykazano także, że poza utrzymaniem właściwych stężeń wapnia i fosforanów w surowicy, witamina D może zapobiegać rakowi jelita grubego, prostaty oraz sutka. Uważa się również, że może ona pełnić istotną rolę w prewencji cukrzycy, niewydolności i choroby niedokrwiennej serca, chorób autoimmunologicznych (m.in.: stwardnienia rozsianego, przewlekłego zapalenia tarczycy, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego) oraz chorób psychicznych, takich jak depresja i schizofrenia.

Materiał i metody. Celem badania była ocena stężenia witaminy D w surowicy w grupie 106 kobiet, w wieku 20-30 lat i dodatkowo comiesięczna (przez 3 miesiące) analiza w/w stężenia w trakcie suplementacji wapniem (500 mg/dobę) oraz witaminą, w dawce: 1500 IU/dobę w grupie kobiet z początkowym stężeniem witaminy <20 ng/ml (Grupa 1) oraz 800 IU/dobę w grupie kobiet z początkowym stężeniem witaminy D ≥20 ng/ml (Grupa 2). Dodatkowymi parametrami podlegającymi ocenie były stężenia wapnia oraz natywnego parathormonu, które przeprowadzono na początku badania oraz po 3 miesiącach suplementacji. Badanie ukończyło 67 kobiet: 46 z Grupy nr 1 oraz 21 z Grupy nr 2.

Wyniki. Średnie stężenie witaminy D w całej populacji wyniosło 16,56 ng/ml oraz odpowiednio 12,6 ng/mL w Grupie 1 (<20 ng/mL) i 25,22 ng/mL w Grupie 2 (≥20 ng/mL). W wyniku zastosowanej podaży witaminy D odnotowano istotny statystycznie wzrost jej stężenia w całej populacji oraz w obu grupach, we wszystkich badanych punktach czasowych. Ponadto, w porównaniu do stężenia witaminy D po 1. miesiącu, zaobserwowano jego znamienny wzrost po 2. i 3. miesiącach w Grupie 1 (p<0,05) oraz po 3. miesiącach w całej populacji (p<0,001) i w Grupie 2 (p< 0,05). Pomimo, że nie było istotnych statystycznie różnic w stężeniu wapnia po 3 miesiącach, stwierdzono znamienny spadek PTH (p<0,05) w całej populacji oraz w Grupie 1.

Wnioski. W badanej populacji młodych kobiet stwierdzono niedobór witaminy D. Suplementacja wapniem i witaminą D spowodowała znaczący wzrost stężenia witaminy D w surowicy już po 1. miesiącu leczenia. W Grupie 1 po 3. miesiącach podaży 1500 IU witaminy D na dobę uzyskano dolną wartość przedziału optymalnego stężenia w/w witaminy w surowicy.

PODZIĘKOWANIA

Autorzy badania pragną podziękować firmie Axellus Polska Sp. z o.o. za umożliwienie przeprowadzenia badania.

P11

EVALUATION OF VITAMIN D CONCENTRATION IN A POPULATION OF YOUNG, HEALTHY WOMEN: EFFECTS OF VITAMIN D SUPPLEMENTATION

Sewerynek E.^1,2, Cieślak K.¹, Janik M.¹, Stuss M.^1,2

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego; Uniwersytet Medyczny w Łodzi

²Poradnia Leczenia Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM-CSW w Łodzi

Key words: vitamin D, healthy women

Objectives. Vitamin D and calcium are necessary for proper modelling and remodelling of osseous tissue and optimal bone mass depends on their appropriate supplementation. Vitamin D is also responsible for modulation of cell growth, neuromuscular and immune function, reduction of inflammation. Apart from maintaining adequate serum calcium and phosphate concentrations there is some evidence that vitamin D might help prevent colon, prostate, and breast cancers. It may also play an important role in the prevention and treatment of diabetes, ischaemic heart disease, chronic heart failure and autoimmune diseases (e.g. multiple sclerosis, chronic thyroiditis, ulcerative colitis) and mental illness such as depression and schizophrenia.

Materials and methods. The goal of the study was an evaluation of serum vitamin D concentrations (vit. D) in 106 healthy women, aged 20–30 years plus a monthly evaluation – for 3 months – of the effects of calcium (500 mg) and vit. D (1500 IU) administration in women with baseline values of vit. D <20 ng/ml (Group 1) plus the effects of 800 IU/day dose in women with the baseline value of D ≥20 ng/ml (Group 2). Additionally, calcium and PTH concentrations were assessed at the study onset and after the 3-month supplementation. Sixty-seven (67) women completed the study, forty-six (46) of the first group and twenty-one (21) from the second group.

Results. The mean vit. D concentration in entire study group was 16.56 ng/ml, being 12.6 ng/ml in the Group 1 (<20 ng/mL) and 25.22 ng/ml in the Group 2 (≥20 ng/mL). In the course of vit. D administration, its concentration increased statistically significantly, both in the entire group and in the subgroups, at all time points vs the study onset. Moreover, in comparison with vit. D concentrations after 1 month, its increase was statistically significant after 2 and 3 months in the Group 1 (p<0.05) and after 3 months both in the entire population (p<0.001) and in Group 2 (p<0.05). Although there were no differences in calcium concentration after the 3 months, a statistically significant drop of PTH (p<0.05) was recorded in the entire population and in the Group 1.

Conclusions. A deficiency of vitamin D was observed in the studied population of young women. A supplementation with calcium plus vitamin D brought about an increase of vitamin D concentration already in the 1st month of administration. A lower limit of vitamin D optimal range concentration was achieved in the Group 1 after 3 months of vitamin D administration in the 1500 IU/day dose.

ACKNOWLEDGEMENTS

The study was supported by Axellus LLC (Poland).

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 114-115

P11

KWALIFIKACJA DO BADANIA W KIERUNKU OSTEOPOROZY – CZY EDUKACJA JEST SKUTECZNA? PROGRAM POMOST

Przedlacki J.^1,2, Księżopolska-Orłowska K.², Grodzki A.¹, Celej M.¹, Twardowska M.², Kaczmarska D.², Szuba P. ²

¹Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa;

²Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM

Słowa kluczowe: osteoporoza, diagnostyka, FRAX

Wstęp. Jednym z elementów prawidłowego postępowania w osteoporozie jest właściwa kwalifikacja do badania w kierunku tej choroby. Ze względu na ograniczony dostęp do metod diagnostycznych, w tym densytometrii, badania powinny być wykonywane jedynie u osób, u których występuje do tego uzasadnienie. Nasze wcześniejsze obserwacje z lat 2006/2007 wykazały, że wielu pacjentów kierowanych do Krajowego Centrum Osteoporozy (KCO) nie miało wskazań do diagnostyki w kierunku osteoporozy.

Cel. Celem pracy była ocena zasadności pierwszorazowego skierowania pacjentów do specjalistycznego centrum osteoporozy w 2 rocznych okresach obserwacji: 2006/2007 i 2008/2009. Procentowy wzrost liczby uzasadnionych wskazań mógłby świadczyć o skuteczności prowadzonej w Polsce edukacji w tym względzie, a jego brak powinien mobilizować środowiska opiniotwórcze do bardziej skutecznego działania, głównie wśród Lekarzy Rodzinnych.

Materiał i metody. Badanie będące fragmentem programu POMOST przeprowadzono w grupie pacjentów dotychczas nieleczonych lekami o aktywności przeciwzłamaniowej. Zostali oni skierowani po raz pierwszy do KCO głównie przez Lekarzy Rodzinnych w ramach umowy z NFZ z regionu województwa mazowieckiego w okresie 1 roku 2006/2007 (950 pacjentów; 128 mężczyzn i 828 kobiet, w wieku 63,5±9,6 lat) i w analogicznym okresie 2008/2009 (1764 pacjentów; 201 mężczyzn i 1563 kobiety, w wieku 62,7±10,7 lat). Nie są znane autorom pracy stosowane przez lekarzy kierujących metody kwalifikacji pacjentów do badania, zwłaszcza w drugim okresie obserwacji, kiedy znana już była metoda FRAX®. Przy analizie zasadności wskazań do kwalifikacji do badania wykorzystano metodę jakościową stosowaną w KCO, przyjmując za wskazanie: przebyte złamanie osteoporotyczne kości, przebyte złamanie biodra u rodziców, przewlekłe leczenie glikokortykoidami, wiek: dla kobiet 65 lat, a dla mężczyzn 70 lat, wczesną menopauzę (<45 r.ż.) i rozpoznanie RZS. W przypadku metody FRAX (ocena kliniczna, bez wyniku badania DXA) stosowano wersję brytyjską, a za próg kwalifikujący do rozpoczęcia badań przyjęto 10-letnie ryzyko złamania głównych kości (10-RZ) >10% (średnie i wysokie ryzyko), jak proponują niektóre towarzystwa osteoporotyczne. W okresie 2006-2009 odbywały się w Polsce krajowe i międzynarodowe zjazdy poświęcone osteoporozie, liczne szkolenia, ukazywały się publikacje dotyczące postępowania w osteoporozie, została opracowana metoda FRAX.

Wyniki. W 2006/2007 roku 576 pacjentów spośród 950 skierowanych do KCO (60,6%) miało wskazania do rozpoczęcia badania wg metody jakościowej, a w 2008/2009 roku 1050 spośród 1764 (59,5%) (NS). W 2006/2007 roku 10-RZ wynosiło 9,8±7,0% (635 pacjentów z niskim 10-RZ, 236 ze średnim i 79 z wysokim), w 2008/2009 roku 9,4±6,3% (1227 pacjentów z niskim 10-RZ, 408 ze średnim i 129 z wysokim). Zgodnie z metodą FRAX w 2006/2007 roku kryteria kwalifikacji do badania w kierunku osteoporozy (10-RZ>10%) spełniło 315 pacjentów spośród 950 (33,2%), a w 2008/2009 roku 537 spośród 1764 (30,4%) (NS).

Wnioski. W okresie pomiędzy 2006/2007 i 2008/2009 rokiem, pomimo prowadzonych wielu działań edukacyjnych nie osiągnięto postępu w kwalifikacji pacjentów do diagnostyki osteoporozy. Jednym z tego powodów może być brak jednolitej powszechnie zaakceptowanej propozycji postępowania w osteoporozie wypracowanej przez całe środowisko osteoporotyczne w Polsce i zbyt słaby przepływ informacji do Lekarzy Rodzinnych głównie kierujących pacjentów do specjalistycznych centrów osteoporozy. Konieczne są dalsze wysiłki edukacyjne na tym polu.

P11

QUALIFICATION FOR DIAGNOSIS OF OSTEOPOROSIS – IS EDUCATION EFFECTIVE? POMOST STUDY

Przedlacki J.^1,2, Księżopolska-Orłowska K.², Grodzki A.¹, Celej M.¹, Twardowska M.², Kaczmarska D.², Szuba P. ²

¹Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa;

²Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM

Keywords: osteoporosis, diagnostics, FRAX

Objectives. Appropriate qualification for diagnosis of osteoporosis is important. Diagnostics ought to be performed in patients with reasonable indications only because of the restricted availability of some procedures, bone densitometry among other. Our previous observations (2006/2007) showed that significant number of patients did not have any indication for diagnosis whichever method was used.

Aim. The aim of the study was to assess the frequency of reasonable indications for the diagnostic procedures in patients referred to the osteoporosis center first in two 1-year periods, 2006/2007 and 2008/2009. The increase of the number of reasonable indications could express the effective education in this field but the lack of it ought to mobilize our environmental multipliers for more effective efforts among Family Doctors especially.

Materials and methods. The study is the part of the POMOST study and was performed in patients not treated with antifracture medicines. They were referred to National Center of Osteoporosis (KCO) mainly by Family Doctors from mazovian region during 2006/2007 (950 patients; 128 males and 828 females, aged 63.5±9.6 years) and 2008/2009 (1764 patients; 201 males and 1563 females, aged 62.7±10.7 years). We don’t know the methods of qualification for diagnosis of osteoporosis used by Family Doctors, especially in the second period when FRAX was known already. We used in KCO qualitative method of qualification for diagnosis of osteoporosis; criterions for diagnosis were: osteoporotic bone fracture in past, hip fracture in parents in past, chronic treatment with corticosteroids, age 65 years in females and 70 years in males, early menopause (<45 years), diagnosis of rheumatoid arthritis. We used British version of FRAX (without DXA results), and 10-year fracture risk of the main bones (10-FR) >10% (medium and high 10-FR) was taken as the indication for diagnosis, as was proposed by our polish osteoporosis societies. There were many different forms of osteoporosis education between 2006 and 2009: national and international congresses, educational meetings, medical publications, FRAX tool was proposed.

Results. In 2006/2007 576 patients among 950 (60.6%) referred to KCO had indication for diagnostic procedures based on our qualitative method, and in 2008/2009 1050 among 1764 (59.5%) (NS). In 2006/2007 10-FR was 9.8±7.0% (635 patients with low 10-FR, 236 with medium and 79 with high), and in 2008/2009 9.4±6.3% (1227 patients with low 10-FR, 408 with medium and 129 with high). According to FRAX, 315 patients among 950 (33.2%) in 2006/2007, and 537 among 1764 (30.4%) in 2008/2009 (NS) met diagnostic criterions for osteoporosis (10-RZ>10%).

Conclusions. There was no improvement in qualification for diagnostic procedures between 2006/2007 and 2008/2009, despite many educational efforts in Poland. One its explanation may be the lack of widely accepted proposition of diagnostic procedures developed by all osteoporosis societies and probable too weak transmission of information to Family Doctors who refer the patients to specialist centers mainly. There is a need for further educational effort.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 116-117

P19

INTERLEUKINA-6, OSTEOPROTEGERYNA, SRANKL W PATOLOGII METABOLIZMU KOSTNEGO U PACJENTÓW Z CHOROBĄ LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA I WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO

Krela-Kaźmierczak I.¹, Łykowska-Szuber L.¹, Szymczak A.¹, Eder P.¹, Michalak M.², Linke K.¹, Horst-Sikorska W.³

¹ Katedra i Klinika Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

²Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

³Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

Słowa kluczowe: osteoporoza, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, interleukina-6, osteoprotegeryna, s-RANKL

Wstęp. Interleukina-6 nasila rozwój progenitorów osteoklastów. Jest jedną z cytokin prozapalnych nasilających osteoklastogenezę, modulującą działanie s-RANKL przeciwstawne do działania osteoprotegeryny, która ma działanie kościotwórcze. Choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego) są schorzeniami powodującymi rozwój patologii kostnej (osteopenii oraz osteoporozy), których patogeneza nie jest do końca poznana. Podnosi się znaczenie układu osteoprotegeryna-sRANKL, które mogą być modulowane przez cytokiny, szczególnie przez interleukinę-6, której stężenie w surowicy koreluje negatywnie z BMD. Pacjenci z chorobami zapalnymi jelit w okresie remisji mają wyższe BMD.

Cel. Celem pracy była ocena gęstości mineralnej kości (BMD) i występowania osteopenii i osteoporozy oraz oznaczenie stężenia interleukiny-6 (IL-6), osteoprotegeryny (OPG), białka s-RANKL (s-RANKL) u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit w odniesieniu do grupy kontrolnej oraz ocena zależności między IL-6, OPG i s-RANKL a BMD. Ocena wpływu czasu trwania choroby na BMD.

Materiał i metody. Grupę badaną stanowili chorzy Kliniki Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrznych UM w Poznaniu: 37 z chorobą Leśniowskiego-Crohna (I-L-C) w wieku średnim 31,7 lat SD 8,0 w tym 15 kobiet i 22 mężczyzn, 37 z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (II-CU) w wieku średnim 40,6 lat SD 15,1 w tym 21 kobiet i 16 mężczyzn, oraz 37 zdrowych (III-K) ochotników w wieku średnim 29,6 lat SD 8,0 w tym 18 kobiet, 19 mężczyzn, którzy stanowili grupę kontrolną. U wszystkich wykonano densytometrię kręgosłupa L1-L4 oraz szyjki kości udowej metodą DXA. Stężenia IL-6, OPG, s-RANKL oznaczono w surowicy krwi metodą ELISA. Zebrano ankietę dotyczącą przebiegu choroby.

Wyniki. Średnia gęstość mineralna kości (BMD w g/cm²) wynosiła w grupie I-L-C w L2-L4: 1,109+/-0,193 w neck: 0,922+/-0,202, II–CU w L2-L4: 1,168+/-0,155 w neck: 0,965+/-0,160, III-K w L2-L4: 1,224+/-0,084 w neck: 1,0859+/-0,159. Występowanie osteoporozy i osteopenii w badanych grupach chorych wynosiło w grupie I-L-C – 18,92% i 32,43% w L2-L4; 13,51% i 35,13% w neck, II-CU – 2,7% i 37,84% w L2-L4; 2,7% i 29,73% w neck. BMD neck oraz T-score w I-L-C różni się istotnie od III-K (p<0,05=0,0007), ale nie różni się istotnie od II-CU. Średnie stężenia IL-6 (pg/ml), OPG (pmol/l), s-RANKL (pmol/l) wynosiły odpowiednio w grupie I-L-C – 6,73+/-5,23; 8,76+/-3,22; 284,87+/-213,05, II-CU, – 4,91+/-4,61; 6,02+/-2,51; 223,81+/-118,14, III-K – 1,40+/-1,31; 9,42+/-2,10; 236,84+/-111,63. Stężenie IL-6 korelowało ujemnie z T-score w neck dla całej grupy, w grupie I-L-C wykazano istotną korelację dodatnią (p<0,05) pomiędzy stężeniem OPG a IL-6. Czas trwania choroby w latach wynosił odpowiednio w grupie I-L-C -8,05+/-5,29, II-CU 8,03+/-7,92 korelował z T-score i Z-score neck. Podobną korelację wykazano dla liczby hospitalizacji.

Wnioski. Częstość występowania osteopenii i osteoporozy u chorych z chorobami zapalnymi jelit jest duża i wzrasta wraz z czasem trwania choroby i liczby hospitalizacji. Chorzy z chorobą Leśniowskiego-Crohna są bardziej narażeni na patologię układu kostnego. Interleukina-6 jako cytokina prozapalna może modulować gęstość mineralną kości w zakresie szyjki kości udowej, co może indukować ubytek masy kostnej, szczególnie w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna. 

Projekt: NN 402 481 737

P19

INTERLEUKIN-6, OSTEOPROTEGERIN, SRANKL IN PATHOLOGY OF BONE METABOLISM IN PATIENTS WITH LEŚNIOWSKI-CROHN DISEASE AND ULCERATIVE COLITIS

Krela-Kaźmierczak I.¹, Łykowska-Szuber L.¹, Szymczak A.¹, Eder P.¹, Michalak M.², Linke K.¹, Horst-Sikorska W.³

¹Department of Gastroenterology and Human Nutrition, University of Medical Sciences, Poznań, Poland

²Department of Computer Science and Statistics, University of Medical Sciences Poznań, Poland

³Department of Family Medicine University of Medical Sciences, Poznań, Poland

Keywords: osteoporosis, Leśniowski-Crohn disease, ulcerative colitis, interleukin-6, osteoprotegerin, sRANKL

Objectives. Interleukin-6 induce progenitors of osteoclast and ist one of proinflammatory cytokines, responsible for bone loss. Interleukin -6 modulate s-RANKL and osteoprotegerin. Inflammatory Bowel Disease (IBD – Leśniowski-Crohn Disease and Ulcerative Colitis) are pathology related to bone resorption cased osteoporosis and osteopenia, but mechanism is still perfectly unknown. The s-RANKL/osteoprotegerin system, probably modulates by proinflammatory cytokines. The main cytokine appears to be IL-6, which serum concentration negatively correlated with BMD. IBD patients in remission had higher BMD.

Aim. Evaluation of Bone Mineral Density (BMD), IL-6, sRANKL and OPG in patients with IBD and in control group and evaluation correlation between IL-6, OPG, s-RANKL and BMD. Evaluation of influence disease duration on BMD.

Materials and methods. We assess: disease duration, number of hospitalization, Bone Mineral Density (BMD) by Dual Energy X-ray Absorptiometry (DXA) using LUNAR DPX, IL-6, s-RANKL, OPG serum concentrations by ELISA in Leśniowski-Crohn Group (I-L-C) n=37 mean age 31.7 years SD 8.0 15 female and 22 male, in ulcerative colitis group (II-CU) n=37 mean age 40.6 years SD 15.1 21 female and 16 male and control group (III-C) n=37 mean age 29.6 years SD 8.0 18 female, 19 male.

Results. Mean BMD (g/cm²) in group I-L-C in L2-L4: 1.109+/-0.193 in neck: 0.922+/-0.202 , II-CU in L2-L4: 1.168+/-0.155 in neck:0.965+/-0.160, III-C in L2-L4: 1.224+/-0.084 in neck:1.0859+/-0.159. Prevalence of osteoporosis and osteopenia in I-L-C – 18.92% and 32.43% in L2-L4; 13.51% and 35.13% in neck, II-CU – 2.7% and 37.84% in L2-L4; 2.7% and 29.73% in neck. BMD neck and T-score in I-L-C differ significantly with III-C (p<0.05=0.0007) but not differ with II-CU. Mean serum concentration of: IL-6 (pg/ml), OPG (pmol/l), s-RANKL (pmol/l): I-L-C– 6.73+/-5.23; 8.76+/-3.22; 284.87+/-213.05, II-CU – 4.91+/-4.61; 6.02+/-2.51; 223.81+/-118.14, III-C – 1.40+/-1.31; 9.42+/-2.10; 236.84+/-111.63. Serum concentrations of IL-6 correlated negative with T-score in neck for all group and in I-L-C group we observed positive correlation IL-6 and OPG. Duration of disease (in years) were: I-L-C -8.05+/-5.29, II-CU 8.03+/-7.92 and correlated with neck T-score and Z-score. Similar correlation was for number of hospitalizations.

Conclusions. Prevalence of osteopenia and osteoporosis in patients with IBD is frequent and increase with disease duration and number of hospitalizations. Patients with Leśniowski-Crohn disease have higher probability of bone resorption. Interleukin-6 as proinflammatory cytokines may modulated BMD in neck especially in Leśniowski-Crohn disease and induce decrease of BMD.

Project: NN 402 481 737

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s91.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s20.

P009
STĘŻENIE HORMONU WZROSTU, INSULINOPODOBNEGO CZYNNIKA WZROSTU I PROLAKTYNY U KOBIET Z OSTEOPENIĄ I OSTEOPOROZĄ

Adam Kozłowski 1, Stanisław Stanosz2
1Zakład Higieny i Epidemiologii PAM
2Pracownia Menopauzy i Andropauzy PAM ; al. Powstańców Wlkp.72 70-111 Szczecin

Wstęp. Insulinopodobny czynnik wzrostu IGF-1 jest czynnikiem poprzez który hormon wzrostu (GH) działają pośrednio na tkankę kostną zwiększają obrót kostny i gęstość mineralną tkanki kostnej (BMD). Prolaktyna (PRL) działa hamująco na osteoblasty.
Cel pracy. Celem pracy była ocena stężeń insulinopodobnego czynnika wzrostowego, hormonu wzrostu i prolaktyny w zależności od stopnia gęstości mineralnej trzonów kręgów lędźwiowych L1-L5.
Materiał i Metodyka. Obserwacjami klinicznymi objęto 81 kobiet w wieku 51,6 +/- 3,9 lat, we wczesnym okresie fizjologicznego przekwitania z negatywnym wywiadem w zakresie schorzeń metabolicznych. Wszystkie kobiety w oparciu o wstępne wyniki badań densytometrycznych (BMD) trzonów kręgów lędźwiowych L1-L5 w projekcji przednio-tylnej podzielono na trzy grupy według raportu WHO , które pod względem wieku nie różniły się istotnie statystycznie: grupa I – kontrolna , grupa II – z osteopenią, grupa III – z osteoporozą. Stężenia IGF-1 i prolaktyny oznaczane były metodami radioimmunologicznymi.
Wyniki. Stwierdzono, że stężenie IGF-1 u kobiet z osteoporozą było istotnie statystycznie niższe (p<0,005) natomiast w grupie kobiet ze zwyrodnieniem stężenie to było niższe w niewielkim stopniu (p>0,87), od występującego w grupie II. Stężenia prolaktyny w warunkach podstawowych było nieistotnie statystycznie niższe w porównaniu do grupy kontrolnej. Wartości stężeń w grupie III również były nieistotnie statystycznie niższe w porównaniu do grupy kontrolnej. Po teście z metoklopramidem procentowy przyrost stężenia prolaktyny u kobiet z osteoporozą był istotnie większy (p<0,002) niż u kobiet ze zwyrodnieniem (p<0,03) w porównaniu do grupy kontrolnej.
Wniosek. Obniżeniu stopnia mineralizacji trzonów kręgów lędźwiowych towarzyszy spadek stężeń hormonu wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostowego, oraz wzrost stężeń prolaktyny.

P009
GROWTH HORMONE, INSULIN-LIKE GROWTH FACTOR AND PROLACTIN CONCENTRATION IN WOMEN WITH OSTEOPENIA AND OSTEOPOROSIS

Adam Kozłowski1, Stanisław Stanosz2,
Department of Hygiene and Epidemiology,
2Department of Menopause and Andropause, Pomeranian Academy of Medicine

Introduction: Growth hormone (GH) indirectly influences bone tissue through the insulin- like growth factor IGF-1; these factors increase bone remodeling and bone mineral density (BMD). Prolactin (PRL) inhibits the osteoblasts.
Aim of the study: The aim of the study was to evaluate the concentrations of insulin-like growth factor, growth hormone and prolactin in relation to bone mineral density of lumbar vertebrae L1-L5.
Materials and methods: Eighty one women aged 51,6 +/- 3,9 years in the early phase of physiological menopause and a negative metabolic disease history, were enrolled into the study.
All women were divided into 3 groups according to WHO criteria and basing on initial results of densytometric studies of bodies of the lumbar vertebrae L1-L5 in the antero-posterior view; the groups differed insignificantly as far as age was concerned. The groups were as follows I- control; II- osteopenia; III- osteoporo¬sis. Radioimmunological assays were applied to evaluate IGF-1 and prolactin concentrations.
Results: The concentration of IGF-1 in osteoporotic women was statistically significantly lower (p< 0,005), while in the group with osteopenia the IGF-1 concentration was insignificantly lower (p > 0.87) than in group II. Baseline prolactin concentrations were insignificantly lower when compared to the control group. Prolactin concentrations in group III were also insignificantly lower than in the control group. A percent increase of prolactin concentration following the metoclopramide test in osteoporotic women was significantly higher (p< 0,002) than in patients with osteopenia (p<0,03) in comparison to the control group.
Conclusion: Decreased bone mineral density of the bodies of the lumbar vertebrae is accompanied by a drop in the concentration of growth hormone and insulin-like growth factor, and by an increase of prolactin concentration.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s138-139.

P17
WYNIKI LECZENIA ZACHOWAWCZEGO OSTEOPOROTYCZNEGO ZŁAMANIA BLIŻSZEJ NASADY KOŚCI RAMIENNEJ U CHORYCH W WIEKU PODESZŁYM

Ciesielczyk B.1, Nowik M.2
1 Oddział Chirurgiczny Szpitala Miejskiego im. Franciszka Raszei w Poznaniu, ul. Glebowa 17, 61-312 Poznań
2 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
e-mail: swan10@wp.pl

Słowa kluczowe: złamania osteoporotyczne, złamania kości ramiennej

Cel pracy
Celem pracy jest ocena leczenia zachowawczego złamań bliższej nasady kości ramiennej (b.n.k.r) u chorych powyżej 70 roku życia.
Materiał i metoda
W latach 1996-2003 leczono 83 chorych. Na podstawie dokumentacji medycznej retrospektywnie określono typ złamania, sposób i skuteczność repozycji. Sposób unieruchomienia (temblak, gips wiszący, miękki opatrunek Desaulta, gipsowy opatrunek Desaulta).
Wyniki
Wyniki oceniano na podstawie skali Constant – Murley’a. W badanej grupie nie stwierdzono stawu rzekomego lub martwicy głowy kości ramiennej. U 48,2% leczonych osiągnięto dobry końcowy wynik leczenia, u 31,3% – zadowalający, a u 20,5% zły.
Wnioski
1. Końcowy wynik leczenia b.n.k.r. zależał od typu złamania, był gorszy w złamaniach wieloodłamowych i z towarzyszącym zwichnięciem głowy kości ramiennej.
2. Najbardziej skutecznym sposobem postępowania w załamaniach b.n.k.r. jest wczesne leczenie czynnościowe.

P17
HUMERUS PROXIMAL EPIPHYSIS OSTEOPOROTIC FRACTURE IN THE ELDERLY – RESULTS OF CONSERVATIVE TREATMENT

Ciesielczyk B.1, Nowik M.2
1 Surgical Department, Franciszek Raszeja Memory Hospital, ul. Glebowa 17, 61-312Poznan, Poland
2 Department of Anatomy, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland
e-mail: swan10@wp.pl

Keywords: osteoporotic fractures, humerus fractures

Objectives
The aim of the study has been to analyse the effects of conservative treatment of the fracture of humerus proximal epiphysis in subjects over 70 years of age.
Study material and methods
In the years 1996-2003 83 patients underwent conservative treatment of humerus proximal epiphysis fracture. Based on patient’s hospital records, the type of fracture, method and effectiveness of reposition and the type of immobilisation (sling, hanging plaster, Desault’s bandage, Desault’s plaster) were determined. Treatment results were evaluated using Constant-Murley Scale.
Results
None of the study group patients developed pseudoarthrosis or humerus head necrosis. Good overall results of treatment were reported in 48,2% of patients, satisfactory in 31,3% of patients and unsatisfactory in 20,5% of patients.
Conclusion
1. The final treatment results of proximal epiphysis fracture in the elderly depended on the type of fracture and were worse in comminuted fractures and in fractures with humerus head dislocation.
2. Early mobilisation is the most effective therapeutic approach in humerus proximal epiphysis fractures.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s160-161.

P16
APPLICATION THE IOF’S ONE-MINUTE OSTEOPOROSIS RISK TEST IN SCREENING OF STRUCTURAL-FUNCTIONAL CHANGE OF BONE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN

Povoroznyuk V. V., Dzerovych N. I.

Department of Clinical Physiology and Pathology of Locomotor Apparatus,
Institute of Gerontology AMSU, Vyshgorodskaya str. 67, Kiev, 04114, Ukraine

Background
This research was aimed at proving validity of IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test and evaluating the relation between structural-functional state of bone according to the ultrasound densitometry and results of IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test for postmenopausal women.
Materials and methods
We’ve examined 147 postmenopausal women aged 50-69 years (mean age 59,8 ±0,7). Structural-functional state of bone was evaluated by means of an ultrasound bone densitometer (“Achilles+”). The speed of sound (SOS, m/s), broadband ultrasound attenuation (BUA, dB/MHz) and a calculated “Stiffness” index (SI, %), T and Z-range were measured. IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test was translated into Ukrainian.
Results
Significant correlation was found between positive answer to question 2 (“Have you broken a bone after a minor bump or fall?”) and SOS (r = -0,17; р = 0,042), BUA ( r = -0,28; р = 0,0005), SI (r = -0,25; р = 0,002), Z- range (r = -0,26; р = 0,015); between positive answer to question 3 (“Have you taken corticosteroid tablets for more than 3 months”) and SOS (r = -0,16; р = 0,047), BUA ( r = -0,29; р = 0,0003), SI (r = -0,21; р < 0,000001), and between positive answer to question 4 (“Have you lost more than 3 cm (just over 1 inch) in height?”) and the following indexes of structural-functional state of bone: SOS (r = -0,32; р < 0,00001), BUA ( r = -0,27; р = 0,00096), SI (r = – 0,36; р < 0,000001), Z- range (r = -0,27; р = 0,0015).
Conclusion
Application of IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test gives an opportunity to determine structural-functional changes of bone. Among the test questions, the most reliable and informative as for postmenopausal women proved to be questions 2 (“Have you broken a bone after a minor bump or fall “), 3 (“Have you taken corticosteroid tablets for more than 3 months”) and 4 (“Have you lost more than 3 cm (just over 1 inch) in height?).

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W81)

Powikłania i niepowodzenia stabilizacji transpedikularnej części piersiowo-lędźwiowej kręgosłupa na podstawie materiału własnego
Tomasz Mazurkiewicz, Piotr Godlewski, Robert Węgłowski
Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii AM w Lublinie 20-950 Lublin, Jaczewskiego 8

W Klinice Ortopedii i Traumatologii AM w Lublinie w latach 1993-1999 wykonano 88 chorym stabilizację transpedikularną przy użyciu zestawu Klugera. Wskazaniem do zabiegów operacyjnych były złamania części piersiowej i lędźwiowej kręgosłupa 46 chorych, zwichnięcia kręgów części piersiowej kręgosłupa 6 chorych, kręgozmyki segmentów L4/L5 i L5/S1 19 chorych oraz nowotwory pierwotne i wtórne kręgosłupa 17 chorych. W grupie osób operowanych z powodu urazowych uszkodzeń kręgosłupa wkrótce po operacji zmarły dwie osoby wskutek krwotoku z wrzodu żołądka oraz zatorów tętnic płucnych. U jednej chorego przebieg pooperacyjny powikłało głębokie zakażenie rany pooperacyjnejco wymagało usunięcia zestawu stabilizującego po 6 tygodniach.U 3 chorych nastąpiło zmęczeniowe złamanie metalu, w tym u 2 pacjentek wkrętów transpedikularnych, a u jednej belki łączącej wkręty. Wadliwe wprowadzenie wkrętów przez podstawy łuków zanotowano u czterech osób. U jednej z nich wkręt wychodził na zewnątrz kręgu, a u 3 wkręty zostały wprowadzone do kanału kręgowego co nie spowodowało jednak nasilenia objawów neurologicznych, gdyż u wszystkich urazowe uszkodzenie rdzenia było pełne. Śródoperacyjne uszkodzenie opony nastąpiło u 5 osób, przy czym u 3 podczas wykonywania spondylodezy PLIF. Pomimo zeszycia opony u jednej chorej utrzymywał się płynotok przez 2 tygodnie. Autorzy szczegółowo omówili przyczyny i sposoby leczenia powikłań transpedikularnej stabilizacji kręgosłupa.

Ruszyła kampania informacyjna Światowego Dnia Osteoporozy 2017. Hasło przewodnie kampanii podobnie jak w roku poprzednim brzmi: „Kochaj swoje kości – zadbaj o swoją przyszłość” (Love your bones: protect your future). 

Tegoroczna kampania skupia się między innymi na zależności pomiędzy zdrowiem kości a nowotworami, choobami otępiennymi (w tym chorobą Alzheimera) i reumatoidalnym zapaleniem stawów. 

Podobnie jak w latach poprzednich organizatorzy zwracają uwagę jak wazna jest aktywność fizyczna dla zdrowych kości i mięśni i zachowania funkcjonalności w późniejszych latach życia. Obok ćwiczeń oporowych podkreslają oni znaczenie prawidłowej diety (w szczególności odpowiedniej podaży wapnia i witaminy D) i konieczność modyfikacji niekorzystnych nawyków zyciowych (palenie, nadużywanie alkoholu). Organizatorzy w swojej kampanii zachęcają odbiorców do kontaktu z lekarzem, celem profilaktycznego określenia ryzyka osteoporozy i złamania kości. 

W szczególności, przypominają autorzy kampanii, pamiętać nalezy o tym ze zdrowie naszych kości zaczyna się od najmłodszych lat dziecięcych. Wtedy też dieta i ćwiczenia mają ogromny wpływ na późniejszą podatność na złamania. 

Słowami prezesa International Osteoporosis Foundation Prof C. Coopera: 
„Osteoporoza nazywana jest pediatryczną chorobą z konsekwencjami geriatrycznymi…”

Więcej informacji oraz materiały (w języku angielskim) dostępne są pod adresem www.

źródło: http://worldosteoporosisday.org/node/25

P12

WITAMINA D A GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI U PACJENTÓW Z CHOROBAMI ZAPALNYMI JELIT

Szymczak A.¹, Krela-Kaźmierczak I.¹, Łykowska-Szuber L.¹, Eder P.¹, Linke K.¹, Horst-Sikorska W.²

¹Klinika Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrzych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

²Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

Słowa kluczowe: witamina D, gęstość mineralna kości, choroby zapalne jelit

Wstęp. Witamina D poprzez udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej może wpływać na gęstość mineralną kości (BMD). Do chorób zapalnych jelit zaliczamy chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ważnymi objawami pozajelitowymi tych chorób są osteopenia i osteoporoza.

Cel. Określenie stężenia witaminy D oraz związku pomiędzy jej stężeniem a gęstością mineralną kości u pacjentów z IBD.

Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 87 pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna (LC) w wieku średnim 35,48 (SD 12,20) oraz 91 pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (CU) w wieku średnim 39,18 (SD 14,60) i 39 osób z grupy kontrolnej (CG) w wieku średnim 30,74 (SD 8,63). Oznaczono poziom witaminy D metodą wiązania elektochemiluminescencyjnego oraz masę kostną odcinka L2-L4 kręgosłupa i szyjki kości udowej metodą DXA.

Wyniki. Średnie stężenie witaminy D w grupach: LC 21,42 ng/ml (SD 12,25), CU 22,18 ng/ml (SD 9,50), CG 21,55 ng/ml (SD 9,11). LC: zalecany poziom witaminy D 24,14%, niedobór lekki 26,44%, niedobór średni 29,89%, niedobór ciężki 19,54%. CU: zalecany poziom witaminy D 21,98%, niedobór lekki 32,97%, niedobór średni 38,46%, niedobór ciężki 6,59%. CG: zalecany poziom witaminy D 20,51%, niedobór lekki 30,77%, niedobór średni 41,03%, niedobór ciężki 7,69%. Nie odnotowano istotnych statystycznie różnic (p>0,05) w badanych grupach pod względem poziomu witaminy D. Nie odnotowano istotnych związków (p>0,05) między poziomem witaminy D a gęstością mineralną kości w każdej z badanych grup.

Wnioski. 1. Stężenie witaminy D w grupie chorych i w grupie kontrolnej są niskie, a odsetek wartości niedoborowych jest wysoki. 2. Nie wykazano zależności pomiędzy stężeniem witaminy D a gęstością mineralną kości u chorych z chorobami zapalnymi jelit. 3. Należy rozważyć suplementację witaminy D szczególnie u chorych z chorobami zapalnymi jelit. 4. Konieczne jest poszukiwanie innych czynników wpływających na masę kostną u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit.

Badanie finansowane z projektu badawczego NN 402 481 737

P12

VITAMIN D AND BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH INFLAMMATORY BOWEL DISEASES  

Szymczak A.¹, Krela-Kaźmierczak I.¹, Łykowska-Szuber L.¹, Eder P.¹, Linke K.¹, Horst-Sikorska W.²

¹Klinika Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrzych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań 

²Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań 

Key words: vitamin D, bone mineral density, inflammatory bowel diseases

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 115-116

P12

OCENA STANU WIEDZY NA TEMAT OSTEOPOROZY WŚRÓD KOBIET W OKRESIE POSTMENOPAUZALNYM

Zygmunt A.^1,2, Łagońska M.¹, Wojcieszek M.¹, Szewczyk A.¹, Cyniak-Magierska A.^1,2, Wojciechowska-Durczyńska K. ^1,2, Lewiński A. ^1,2

¹Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi;

²Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi

Słowa kluczowe: osteoporoza, menopauza

Wstęp. Wiedza na temat choroby, jej czynników ryzyka, objawów i następstw ma wpływ nie tylko na skuteczność leczenia, ale także odgrywa istotną rolę w profilaktyce choroby.

Cel. Celem pracy było zbadanie stanu wiedzy na temat osteoporozy wśród kobiet w okresie postmenopauzalnym.

Materiał i metody. Przebadano 203 kobiet, pacjentek Kliniki Endokrynologii i Chorób Metabolicznych, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Grupę I stanowiło 95 kobiet chorych na osteoporozę. Grupę II stanowiło 108 kobiet, u których nie rozpoznano choroby (grupa kontrolna). Badanie miało charakter ankietowy.

Wyniki. Większość chorych (ok. 75%), była świadoma czynników ryzyka osteoporozy. Pozostałe osoby (ok. 25%) nie umiały wskazać czynników predysponujących, bądź wskazywały je błędnie. Stan wiedzy na temat osteoporozy u kobiet z obu grup był podobny. Osoby chore zdecydowanie więcej starały się dowiedzieć o swojej chorobie (poprzez poszukiwanie informacji w czasopismach/gazetach), jednak nie zawsze było to równoznaczne z pozyskaniem większej wiedzy na temat choroby. Najważniejszym źródłem informacji była rozmowa z lekarzem, w tym lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.

Wnioski. Rozpoznanie choroby i jej leczenie nie wiązało się ze wzrostem stanu wiedzy na temat leczonej choroby, co mogło mieć znaczenie w stosowaniu się do zaleceń lekarskich. Położenie nacisku na edukację może zatem istotnie zwiększyć skuteczność stosowanego leczenia.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 118

P20

OCENA WPŁYWU LECZENIA RAKA TARCZYCY SUPRESYJNYMI DAWKAMI L-TYROKSYNY NA POZIOM C-KOŃCOWEGO USIECIOWANEGO TELOPEPTYDU ŁAŃCUCHA ALFA KOLAGENU TYPU I (CTX)

Nosowicz W.¹, Wawrzyniak A.¹, Dytfeld J.¹, Michalak M.², Bryl N.¹, Marcinkowska M.¹

¹Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, UM Poznań

²Katedra i Zakład Statystyki, UM Poznań

Słowa kluczowe: rak tarczycy, gęstość mineralna kości, biochemiczne znaczniki obrotu kostnego

Wstęp. Rak tarczycy jest najczęściej występującym endokrynnym nowotworem złośliwym. Wydaje się prawdopodobne, że jatrogenna nadczynność tarczycy wywołana dawką supresyjną L-tyroksyny stosowana przez wiele lat u tych chorych może wpływać na metabolizm kości prowadząc do osteoporozy.

Cel. Celem pracy była ocena wpływu granicznej nadczynności tarczycy wywołanej leczeniem raka tarczycy supresyjnymi dawkami L-tyroksyny na poziom C-końcowego usieciowanego telopeptydu łańcucha alfa kolagenu typu I (CTx, βCrossLaps).

Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w grupie 100 pacjentów z potwierdzonym histopatologicznie rakiem brodawkowatym i pęcherzykowym tarczycy, u których włączono leczenie L-tyroksyną w dawkach supresyjnych dla wydzielania TSH. Podzielono ich z uwagi na płeć, a kobiety dodatkowo z uwagi na czynność jajników. Obserwowano grupę 15 mężczyzn, 38 kobiet przed menopauzą i 47 po menopauzie. Pierwsze oznaczenie poziomu CTX wykonano przed podaniem I131, kolejne na koniec obserwacji po 4 latach.

Wyniki. W grupie mężczyzn delta (Δ) CTx wyniosła +0,06 ng/ml (121,4%), (p>0,05). W grupie kobiet przed menopauzą Δ CTx +0,13 ng/ml (172,2%) (p=0,0006). Wśród kobiet po menopauzie zmiana w zakresie Δ CTx +0,17 ng/ml (200,0%) (p=0,0001).

Wnioski. 1. We wszystkich analizowanych grupach stwierdzono wzrost aktywności CTx.

2. Wpływ leczenia supresyjnymi dawkami L-tyroksyny na metabolizm kości wymaga obserwacji w większej grupie pacjentów.

P20

INFLUENCE OF SUPPRESSIVE DOSES OF L-THYROXIN ON SERUM C-TERMINAL TELOPEPTIDE OF TYPE I COLLAGEN IN PATIENTS WITH THYROID CANCER

Nosowicz W.¹, Wawrzyniak A.¹, Dytfeld J.¹, Michalak M.², Bryl N.¹, Marcinkowska M.¹

¹Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, UM Poznań

²Katedra i Zakład Statystyki, UM Poznań

Keywords: thyroid cancer, bone mineral density, bone turnover markers

Objectives. Thyroid cancer is the most common endocrine cancer. It is probable that iatrogenic hyperthyroidism caused by suppressive doses of L-thyroxin used by patients for many years may result in deterioration of bone metabolism and osteoporosis.

Aim. The aim of the study was to assess the influence of the borderline hyperthyroidism (TSH=0.0) related to suppressive doses of L-thyroxin on serum C-terminal telopeptide of type I collagen (CTX, βCrossLaps).

Materials and methods. The study group comprised 100 patients with histologically confirmed papillary and follicular thyroid cancer, who were postoperatively treated with suppressive doses of L-thyroxin. They were divided according to sex and women according to their functional ovarian status – overall 15 men, 38 premenopausal women and 47 postmenopausal women were evaluated. First CTX assessment was performed before I131 therapy, the second – after four years.

Results. Change in serum (ΔCTx) after 4 years in men was +0.06 ng/ml (121.4%), (p>0.05); in premenopausal women – +0.13 ng/ml (172.2%) (p=0.0006); in postmenopausal women – +0.17 ng/ml (200.0%) (p=0.0001).

Conclusions. 1. In all groups increase in CTx was observed.

2. The influence of suppressive doses of L-thyroxin on bone metabolism requires observation in larger groups of patients.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s92.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s20.

P010
WPŁYW IGF-I ORAZ IGFBP-3 NA MINERALNĄ GĘSTOŚĆ KOŚCI U KOBIET W WIEKU POMENOPAUZALNYM

Elżbieta Skowrońska-Jóźwiak, Arkadiusz Zygmunt, Andrzej Lewiński
Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy, Szpital Kliniczny nr 3,
Zakład Tyreologii Akademii Medycznej w Łodzi 90-245 Łódź, Wierzbowa 38

Stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostowego-I (IGF I) w surowicy obniża się z wiekiem, ale związek pomiędzy IGF-I a rozwojem osteoporozy pomenopauzalnej nie jest wyjaśniony. IGFBP-3 jest białkiem wiążącym IGF-I, służy jako metaboliczny rezerwuar IGF-1 i przedłuża jego czas półtrwania.
Celem pracy było określenie wpływu zmian stężenia IGF-I oraz IGFBP-3 na mineralną gęstość kostną (BMD) u kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Pacjenci i metody: Do badania włączono 62 kobiety po menopauzie, średni wiek wynosił 69,8 lat. Wszystkie pacjentki przebadano w celu wykluczenia innych czynników rozwoju osteoporozy. U każdej chorej wykonano badanie densytometryczne posługując się techniką DEXA (DPX, Lunar, USA), określając BMD (g/cm2) w szyjce kości udowej. IGF-I i jego białko wiążące oznaczono radioimmunologicznie (IGF-I Biosource Europe S.A., Belgium; IGFBP-3 Immunotech, France).
Wyniki: Zarówno stężenie IGF-I jak i IGFBP-3 było znacząco niższe w surowicach kobiet z osteoporozą (p<0.005) i wykazywało dodatnią korelację z BMD szyjki kości udowej (r=0.43).
Wniosek: Nasze obserwacje wskazują, niskie stężenie IGF-I i jego białka wiążącego może być odpowiedzialne za obniżanie mineralnej gęstości kostnej, co może prowadzić do rozwoju osteoporozy.

P010
INFLUENCE OF IGF-I AND IGFBP-3 ON BONE MINERAL DENSITY IN POSTMENOPAUSAL WOMEN

ElZbieta Skowronska-Jozwiak, Arkadiusz Zygmunt, Andrzej Lewinski,
Regional Centre of Menopause and Osteoporosis, Clinical Hospital No 3,
Department of Thyroidology, Medical University of Lodz, 90-245 Lodz, Wierzbowa 38, Poland

Serum concentration of insulin-like growth factor-I (IGF-I) decreases with age but the link between IGF-I and postmeno- pausal osteoporosis remains controversial. IGFBP-3 is the IGF-I binding protein, which prolongs the half-life of IGF-I and serves as a metabolic reservoir of IGF-I.
The goal of this study was to determine the effect of IGF-I and IGFBP-3 on bone mineral density in postmenopausal women.
Patients and methods: The study included sixty two (62) postmenopausal women, mean age 69,8 years. All the women were examined to exclude other risk factors of osteoporosis. Bone mineral density (BMD) was measured in the femoral neck, using dual-energy X-ray absorptiometry (DPX, Lunar, USA). The obtained results were evaluated according to WHO criteria of osteoporosis. IGF-I and IGFBP-3 were measured by RIA (IGF-I Biosource Europe S.A., Belgium; IGFBP-3 Immunotech, France).
Results: Serum concentrations of IGF-I and IGFBP-3 were significantly lower in the group of osteoporotic women (p< 0.005) and correlated positively with BMD of the femoral neck (r=0.43).
Conclusion: Our study indicates that low concentrations of IGF-I and of its binding protein in postmenopausal women may be responsible the loss of bone mineral density, thus leading to osteoporosis development.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s139-140.

P18
BŁĘDY, NIEBEZPIECZEŃSTWA I PUŁAPKI WCZESNEJ REHABILITACJI RUCHOWEJ PO OPERACYJNYM LECZENIU OSTEOPOROTYCZNYCH ZŁAMAŃ NASADY BLIŻSZEJ KOŚCI UDOWEJ

Ciesielczyk B.,1 Nowik M.2
1 Z Oddziału Chirurgicznego Szpitala Miejskiego im. Franciszka Raszei w Poznaniu
2 Z Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: złamania osteoporotyczne, złamania kości udowej

Wstęp
Wczesne usprawnienie ma decydujące znaczenie w leczeniu starczych złamań nasady bliższej kości udowej. Specyfikę postępowania określa zaawansowana osteoporoza, zniedołężnienie i niejednokrotnie demencja starcza. Algorytm postępowania zależy nie tylko od rodzaju operacji, ale także od stanu ogólnego chorego.
Cel pracy
Celem pracy jest analiza niepowodzeń i powikłań rehabilitacji chorych po operacyjnym leczeniu osteoporotycznych złamań nasady bliższej kości udowej.
Materiał
Analizowano przebieg rehabilitacji 171 chorych powyżej 80 roku życia, leczonych operacyjnie z powodu złamania nasady bliższej kości udowej. Chorych podzielono na grupy w zależności od sprawności przed złamaniem, typu złamania i rodzaju wykonanej operacji.
Metoda
U chorych po alloplastyce połowiczej i zespoleniu metodą Endera pierwszego dnia po operacji pełne obciążenie operowanej kończyny. U chorych po zespoleniu śrubami kaniulowanymi i DHS zalecono częściowe obciążenie operowanej kończyny przez 4 tygodnie po operacji. Rehabilitację rozpoczęto bezpośrednio po operacji na Oddziale Chirurgicznym i po nauczeniu chodzenia w balkoniku kontynuowano w domu. Na podstawie dokumentacji w poradni przyszpitalnej oceniono powrót sprawności leczonych (własna skala oceny sprawności) i powikłania będące wynikiem rehabilitacji.
Wyniki
Mimo wczesnej rehabilitacji w okresie do 12 miesięcy po operacji zmarło 14 chorych (8,2%). Stwierdzono migrację prętów Endera do stawu biodrowego u 3 chorych, • migrację dystalną prętów Endera u 7 chorych, zwichnięcie protezy połowiczej u 2 chorych. Z powikłań ogółnoustrojowych wystąpiły: zawał mięśnia sercowego – 2 chorych, krwawienie z przewodu pokarmowego – 11 chorych, udar mózgu – 2 chorych, nasilenie demencji starczej -28 chorych, zakrzepica żylna operowanej kończyny – 7 chorych. Nie stwierdzono złamania lub wyłamania łączników metalowych. 93 chorych (54,4%) powróciło do trybu życia sprzed złamania.
Wnioski
Wczesna, intensywna rehabilitacja po operacyjnym leczeniu złamania nasady bliższej kości udowej u osób w wieku podeszłym jest obarczona ryzykiem powikłań mechanicznych i ogólnoustrojowych, lecz pozwala na powrót chorych do dotychczasowego trybu życia.

P18
BENEFITS AND RISK OF EARLY PHYSICAL REHABILITATION FOLLOWING SURGICAL TREATMENT OF OSTEOPOROTIC FRACTURES OF THE PROXIMAL EPIPHYSIS OF THE FEMUR

Ciesielczyk B.1, Nowik M.2
1 Surgical Department, Franciszek Raszeja Memory Hospital, Poznan
2 Department of Anatomy, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland

Keywords: osteoporotic fractures, femur fractures

Introduction
Early physical rehabilitation is a decisive factor in treatment of osteoporotic fractures of the proximal epiphysis of the femur. The specificity of the overall therapeutic approach is determined by advanced osteoporosis and severe disability, often comorbid with senile dementia, and depends not only on the type of surgery, but also on the patient’s general health status.
Aim of the study
This study has aimed to analyse failures and complications of physical rehabilitation following surgical treatment of the proximal epiphysis of the femur osteoporotic fractures.
Study material
The effects of rehabilitation were analysed in 171 patients (> 80 years of age) who had undergone surgical treatment of osteoporotic fracture of the proximal epiphysis of the femur. The patients were categorized depending on the degree of their mobility before the fracture, type of the fracture and type of the surgery.
Methods
Patients after either hip hemiarthroplasty or Ender fixation were advised to fully load the operated leg from the first day after surgery. Patients after either cannulated screws fixation or DHS fixation were advised to only partially load the leg for the first 4 weeks after the surgery to be followed by full load afterwards. The rehabilitation was started immediately after surgery at the Surgery Clinic and once patient had been taught to walk in the walking frames the rehabilitation was continued at home. Based on the hospital and out patient clinic records the restoration of patients’ mobility (based on our original scale of mobility assessment) and rehabilitation related complications were evaluated.
Results
Despite early onset of rehabilitation, 14 patients (8.2%) died in the period of 12 months following the surgery. Ender rods migrated to the hip joint in 3 patients and distally in 7 patients, and 2 patients had luxation of the hip prosthesis. Systemic complications included myocardial infarction (2 patients), gastrointestinal bleeding (11), brain stroke (2), exacerbation of senile dementia (28) and venous thrombosis in the operated leg (7). There were no cases of fractures of the connecting rods. Of the whole study group 93 patients (54.4%) returned to their normal physical activity from before the surgery.
Conclusions
Although early and intensive physical rehabilitation following surgical treatment of the proximal epiphysis of the femur osteoporotic fractures in the elderly carries the risk of both local (including mechanical) and systemic complications, it allows the patients to return to their normal physical activity.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s161-162.

P17
PROSPEKTYWNE BADANIA DENSYTOMETRYCZNE (DXA) I ULTRADŹWIĘKOWE (QUS) KOŚĆCA ORAZ RADIOLOGICZNE ŻUCHWY U KOBIET BEZZĘBNYCH

Pluskiewicz W.1, Drozdzowska B.2, Wojtanowska-Dilling M.3

1 Zakład Chorób Metabolicznych Kości ŚlAM, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Katedra Patomorfologii w Zabrzu ŚlAM
3 Praktyka Stomatologiczna, Bytom

Słowa kluczowe: osteoporoza, żuchwa, zdjęcie pantomograficzne

Cel pracy: prospektywna ocena zmian miejscowych w żuchwie w odniesieniu do innych części szkieletu badanych metodą DXA oraz QUS.
Materiał: 18 kobiet po menopauzie (śr. wiek 61,9 +/-8,0 lat), które podzielono na 2 podgrupy uwzględniając przyczynę utraty zębów: z próchnicą (n=9) i z zapaleniem przyzębia (n=9). Nie zanotowano żadnych przyczyn wpływających na metabolizm kostny.
Metody: 1. ocena BMD biodra (FN, Ward, Troch), kręgosłupa (spine) i żuchwy, 2. pomiar QUS paliczków dłoni (Ad-SoS), 3. zdjęcie pantomograficzne żuchwy (pomiary i obliczenie np. PMI, MR, ubytku tkanki kostnej-ML). Badania wykonano 3-krotnie w odstępach 12 miesięcy.
Wyniki: Prospektywne zmiany BMD i Ad-SoS oceniono dla całej grupy i podgrup. Generalnie obserwowano obniżanie się wartości badanych parametrów wykazując różnice istotne statystyczne w całej grupie i w podgrupie z próchnicą. Ocena dynamiki zmian BMD żuchwy ( BMD) z dynamiką zmian wyników pomiarów DXA i QUS wykazała związek  BMD żuchwy z  FN-BMD w całej grupie badanej (r=0,48, p=0,042). Analiza korelacji pomiędzy wynikami pomiarów BMD żuchwy, a wynikami pozostałych pomiarów BMD i Ad-SoS wykazała istotne statystycznie zależności (dla drugiego pomiaru) z Ad-SoS w całej grupie (r=0,47, p<0,05), a dla pomiaru trzeciego jedyna istotna statystycznie korelacja wystąpiła z spine-BMD w podgrupie z zapaleniem przyzębia (r=0,74, p<0,05). Prospektywne zmiany wyników pomiarów wykonanych na zdjęciach pantomograficznych wykazały w całej grupie obniżenie się wysokości trzonu żuchwy, spadek PMI oraz wzrost ML, w podgrupie z próchnicą spadek PMI, a podgrupie z zapaleniem przyzębia obniżenie się wysokości trzonu żuchwy. Ocena dynamiki zmian wyników pomiarów radiologicznych dla PMI, MR oraz ML z dynamiką zmian wyników pomiarów BMD żuchwy ( BMD) wykazała następujące istotne statystycznie korelacje w całej grupie –  BMD żuchwy –  PMI (r=-0,51, p<0,05 oraz w podgrupie z zapaleniem przyzębia –  BMD żuchwy –  PMI (r=-0,75, p<0,05). Analiza korelacji pomiędzy wynikami pomiarów na zdjęciu pantomograficznym, a wynikami pomiarów DXA i QUS wykazała szereg istotnych związków: cała grupa – dodatnie korelacje MR oraz ujemne ML z BMD w obrębie żuchwy, spine, FN, Ward; przy trzecim pomiarze zanotowano także znamienną dodatnią korelację MR i ujemną ML z BMD żuchwy; w podgrupie z próchnicą – dodatnia korelacja MR i ujemna ML z BMD żuchwy; w podgrupie z zapaleniem przyzębia – dodatnia korelacja MR i ujemna ML z Ad-SoS. W pracy uzyskano obniżenie wartości BMD żuchwy tylko u kobiet z próchnicą, a zmiany BMD żuchwy wykazywały istotny związek ze zmianą FN-BMD w całej grupie, co najpewniej wiąże się z podobną zawartością istoty zbitej w tych częściach szkieletu. Wykazane różnice w tendencjach zmian BMD żuchwy w zależności od przyczyny utraty uzębienia jest istotną klinicznie informacją z punktu widzenia lekarza stomatologa.
Wnioski. Uzyskanie licznych zależności między wynikami pomiarów na zdjęciach pantomograficznych, a pomiarami szkieletu wskazuje, że badanie radiologiczne może być przydatnym, pomocniczym narzędziem diagnostycznym w procesie diagnozowania ogólnoustrojowej osteoporozy.

P17
LONGITUDINAL SKELETAL DENSITOMETRIC (DXA) AND QUANTITATIVE ULTRASOUND (QUS) MEASUREMENTS, AND THEIR ASSOCIATIONS WITH PANTOMOGRAPHY IN EDENTULOUS WOMEN

Pluskiewicz W.1, Drozdzowska B.2, Wojtanowska-Dilling M.3

1 Metabolic Bone Diseases Unit, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15, Poland
2 Dept. of Pathomorphology, Zabrze, Poland
3 Dental Practice, Bytom, Poland

Key words: osteoporosis, mandible, pantomography

The aim of the study: to evaluate longitudinal DXA and radiographic changes of the mandible and their associations with DXA and QUS parameters.
Material: 18 postmenopausal edentulous women (mean age 61.9 +/-8.0 years) were studied and divided into women with caries (n=9) and women with periodontitis (n=9). No reasons interfering with bone metabolism were noted.
Methods: Investigations were repeated 3 times with 12 months breaks, and consisted of: 1. densitometry of the hip (FN-, Wards-, Troch-BMD), spine-BMD and mandible; 2. phalangeal QUS (Ad-SoS); 3. radiography of mandible (PMI, MR, ML – mandibular loss).
Results: Generally, a trend to drop was observed, and statistically significant decreases were noted in whole group and in women with caries. A dynamics of changes in mandible BMD ( BMD) with dynamic changes in DXA and QUS showed an association of mandible  BMD with  FN-BMD in whole group (r=0,48, p=0,042). Correlation analysis between mandible BMD with DXA and QUS results showed significant relationship (for 2nd measurement) with Ad-SoS in whole group (r=0,47, p<0,05), and for 3rd measurement the only significant correlation occurred with spine in women with periodontitis (r=0,74, p<0,05). Prospective changes of radiographic measurements showed a decrease of mandible height (whole group), a decrease in PMI and an increase in ML; in subgroup with caries a decrease in PMI, and in women with periodontitis a decrease of mandible height. A dynamics of changes in mandible radiography for PMI, MR and ML with dynamic changes in mandible BMD showed following significant correlations: in whole group –  BMD –  PMI (r=-0,51, p<0,05), in subgroup with periodontitis –  BMD –  PMI (r=-0,75, p<0,05). Correlation analysis of radiographic parameters (PMI, MR, ML) with DXA and QUS data showed several significant relationships: whole group – positive correlations of MR and negative of ML with mandible-, spine-, FN- and Wards’- BMD, at 3rd measurement positive correlation of MR and negative with ML and mandible BMD; in women with caries – positive correlation of MR and negative of ML with mandible BMD; in women with periodontitis – positive correlation of MR and negative of ML with Ad-SoS. No statistically significant correlations of mandible height and PMI with DXA and QUS data were obtained. In the study a decrease in mandible BMD was noted only in women with caries, and a relationship of mandible BMD and femoral neck BMD indicate that these skeletal sites share common nature of bone loss. Different trends of mandible BMD changes due to pathogenic factor underlying tooth loss is an important result for dentists.
Conclusion. Several relationships of radiographic parameters and skeletal data suggest that mandible radiography may be additional, valuable diagnostic tool in diagnosis of osteoporosis.