P16

INFLUENCE OF VERTEBRAL DEFORMATION ON THE VERTEBRAL PAIN SYNDROME

Povoroznyuk V., Orlyk T.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology NAMS Ukraine, Kyiv, Ukraine

Key words: vertebral pain syndrome, vertebral parameters, women

The aim of our study is to investigate the relation between the intensity of pain in the thoracic and lumbar spine and morphometric parameters of vertebrae in postmenopausal women.

Object. We have examined 250 postmenopausal women aged 50-79 years divided into two groups: 171 women without vertebral deformations and 79 women with confirmed vertebral fractures. The duration of pain syndrome after fracture was over 6 months.

Methods. The presence and intensity of pain syndrome in the thoracic and lumbar spine were assessed using a visual analog scale (VAS). Morphometric analysis of the vertebral parameters was carried out using the VFA software of the dual-energy X-ray densitometer «Prodigy» (GE Medical systems, Lunar, model 8743, 2005).

Results. The intensity of pain syndrome in the lumbar spine significantly correlates with L1 vertebral indices: A/P (r=-0.37, p=0.01) and M/P (r=-0.29, p=0.03) in women with normal BMD. The intensity of pain in the thoracic region correlates with Th10 vertebral indices: A/P (r=-0.45, p=0.0004) and M/P (r=-0.35, p=0.01) in women with osteopenia. We have not determined any significant relationship between the level of back pain and vertebral body size index in women with osteoporosis and without vertebral fractures.

In 11% patients with confirmed wedge and compression vertebral fractures chronic pain syndrome is absent, and the presence of other fractures does not increase the frequency of back pain syndrome (14%).

The presence of vertebral fractures significantly increases the risk of pain in the thoracic spine (RR=1.32; 95% CI: 1.09-1.60, p= 0.004).

In patients with vertebral fractures the intensity of pain in the thoracic spine significantly correlates with indices of Th11-Th12vertebrae, and relates to the number and localization of vertebral fractures. The level of pain in the lumbar region does not depend on the location and number of damaged vertebrae.

Conclusion. In postmenopausal women without osteoporosis and vertebral fractures level of pain may be associated with initial vertebral deformation, limiting the spine transition zone. The presence of vertebral fractures increases the risk of pain syndrome in the thoracic region depending on the location and number of damaged vertebrae.

P16

WPŁYW DEFORMACJI KRĘGOSŁUPA NA ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA 

Povoroznyuk V., Orlyk T.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology NAMS Ukraine, Kyiv, Ukraine

Słowa kluczowe: zespół bólowy kręgosłupa, parametry kręgów, kobiety

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 118-119

P16

KWASY AMINOMETYLENOBISFOSFONOWE – SYNTEZA I ZASTOSOWANIE W LECZENIU OSTEOPOROZY

Chmielewska E.¹, Kafarski P. ¹, Wietrzyk J. ²

¹Politechnika Wrocławska Wydział Chemiczny Zakład Chemii Bioorganicznej

²Instytut Immunologii i Terapii Doświadczlanej Polskiej Akademii Nauk Zakład Onkologii Doświadczalnej

Słowa kluczowe: kwasy aminometylenobisfosfonowe, osteoporoza, leczenie

Wstęp. Bisfosfoniany stanowią ważną klasę związków chemicznych, które znalazły zastosowanie w leczeniu chorób związanych z upośledzeniem metabolizmu wapnia, takich jak m in. choroba Pageta, osteoporoza, szpiczak, osteoliza połączona z hiperkalcemią złośliwą, ponieważ wykazują duże powinowactwo do wapnia i dlatego odkładają się w kościach. Bisfosfoniany stanowią najważniejszą grupę leków antyresorpcyjnych. Ulegają adsorpcji na kryształach hydroksyapatytu, co jest powodem ich długiego okresu półtrwania w kościach. Nie opisano jednak w związku z tym żadnego długotrwałego, niepożądanego efektu. Działanie bisfosfonianów polega na inhibicji syntetazy pirofosforany farnezylu. Na powierzchniach resorpcyjnych bisfosfoniany hamują czynność osteoklastów. Mimo iż dokładny molekularny mechanizm działania bisfosfonianów nie został w pełni poznany sadzi się, że bisfosfoniany mogą bezpośrednio oddziaływać na dojrzałe osteoklasty hamując ich aktywność resorpcyjną na skutek zaburzeń w ich ultrastrukturze. Bisfosfoniany, oddziałując bezpośrednio na osteoklasty lub też pośrednio przez hamowanie osteoklastogenezy, nie tylko hamują resorpcję tkanki kostnej, lecz także działając na osteoblasty mogą pobudzać kościotworzenie przyspieszając apoptozę osteoklastów. Bisfosfoniany hamuja proliferację i zmniejszają procent obumierania komórek makrofagowych w testach in vitro. Pokazano, że efekt działania aminometylenobisfosfonianów na komórki makrofagowe polega na indukcji apoptozy.

Cel. Celem pracy jest synteza nowych N-modyfikowanych pochodnych kwasu aminometylenobisfosfonowego o ukierunkowanych właściwościach fizykochemicznych i aktywności biologicznej, analogów inkadronianu jako potencjalnych leków przeciw osteoporozie, a także badania nad aktywnością cytotoksyczną bisfosfonianów osteogennych wobec linii mysich komórek makrofagopodobnych (J774E). Mysia linia makrofagopodobna J774 używana do testu jest szeroko stosowana linią do zinterpretowania aktywności bisfosfonianów.

Materiał i metody. Struktura przestrzenna łańcucha bocznego R2 wyznacza komórkowy wpływ bisfosfonianów i ich względną skuteczność jako inhibitorów resorpcji kości. Działanie bisfosfonianów zależy między innymi od rodzaju rodników przy węglu kwasu bisfosfonowego, długości łańcuchów alifatycznych oraz podstawników w łańcuchach bocznych. Każdy bisfosfonian posiada swój własny profil aktywności, zdeterminowany przez indywidualne właściwości łańcucha bocznego. Reakcja syntezy aminometylenobisfosfonianów polega na trzy-składnikowej reakcji kondensacji pomiędzy aminą I- lub II-rzędową, ortomrówczanem trietylowym i fosforynem dietylowym. Reakcja nie wymaga użycia silnie toksycznych reagentów. Surowe estry aminometylenobisfosfonianów poddaje się hydrolizie kwasem solnym otrzymując odpowiednie kwasy aminometylenobisfosfonowe. Badania skryningowe aktywności bisfosfonianów wykonano przy użyciu testu MTT, mierzącego zahamowanie proliferacji komórek docelowych w 72-godzinnej hodowli in vitro. W badaniach zastosowano mysią makrofagopodobną linie komórkową (J774E). Jako kontrolę zastosowano inkadronian w takich samych stężeniach jak badane związki. Wyniki doświadczeń w postaci ID50 (dawka powodująca zahamowanie proliferacji 50% populacji komórek nowotworowych) oraz procentu zahamowania proliferacji wyznaczono dla każdego związku. Wartości IC50 wyznaczono na podstawie trzech niezależnych eksperymentów.

Wyniki. Zsyntetyzowaliśmy ponad sto aminometylenobisfosfonianów o zróżnicowanej strukturze i zbadaliśmy ich aktywność antyproliferacyjną na mysich makrofagach (linia J774). W teście MTT wybrano związki o najwyższej aktywności. Aktywność wielu jest wyższa niż inkadronianu stosowanego jako związek referencyjny. Wiele aminometylenobisfosfonianów wykazywało aktywność zbliżoną do inkadronianu, a niektóre nie wykazywały aktywności niezbędnej do określenia wartości ID50 w zastosowanych stężeniach. Obecnie trwają badania wybranych bisfosfonianów na proces kościotworzenia u owiec.

Wnioski. Obecnie w farmakologicznym leczeniu osteoporozy najwięcej uwagi poświęca się lekom o właściwościach antyresorpcyjnych, głównie bisfosfonianom. Udało się zsyntezować kwasy aminometylenobisfosfonowe o interesujących właściwościach antyosteoporotycznych. Zostały one skierowane do badań biologicznych w leczeniu indukowanej osteoporozy u owiec. Uzyskane wyniki badań in vivo są zadowalające.

P16

AMINOMETHYLENEBISPHOSPHONIC ACIDS – SYNTHESIS AND THEIR ACTIVITY IN TREATMENT OF OSTEOPOROSIS

Chmielewska E.¹, Kafarski P. ¹, Wietrzyk J. ²

¹Politechnika Wrocławska Wydział Chemiczny Zakład Chemii Bioorganicznej

²Instytut Immunologii i Terapii Doświadczlanej Polskiej Akademii Nauk Zakład Onkologii Doświadczalnej

Keywords: aminomethylenebisphosphonic acids, osteoporosis, treatment

Objectives. Bisphosphonates are an important class of drug molecules, used to treat osteoporosis, Paget’s disease, and hypercalcemia due to malignancy because they are powerful inhibitors of bone resorption. Bisphosphonates have become the most important class of antiresorptive drugs, not only for the treatment of Paget’s disease, but also for other diseases that involve excessive osteoclast-mediated bone resorption, such as tumor-induced osteolysis and hypercalcemia and osteoporosis. They act by inhibiting the enzyme farnesyl diphosphate synthase. Despite this, the molecular mode of their action is still not clear. There is substantial evidence that BPs can have a direct effect on osteoclasts by mechanisms that may lead to osteoclast cell death by apoptosis. BPs can also inhibit proliferation and cause cell death in macrophages in vitro. There is shown that the toxic effect of BPs on macrophages is also due to the induction of apoptotic, rather than necrotic, cell death.

Aim. The aim of our studies is synthesis the aminomethylenebisphosphonic acids, analogs of incadronate, as potential antiosteoporosis drugs. The aim of these studies is the preselection in vitro of BPs in the model cell line to choose potent compounds. The mouse macrophage-like cell line J774 used in this study is a convenient model to identify the activity of BPs.

Materials and methods. Although the structure of the R2 side chain is the major determinant of antiresorptive potency, both phosphonate groups are also required for the drugs to be active. The simplest procedure for preparation of aminomethylenebisphosphonates relays on three-component reaction between primary or secondary amine, triethyl orthoformate and diethyl phosphite, followed by acid hydrolysis. The in vitro cytotoxic effect of all agents was examined after 72-hours of exposure of the cultured cells to varying concentrations of the tested compounds, using the MTT assay. The in vitro results were presented in terms of inhibitory concentration 50% (IC50) values. The IC50 is the concentration of tested agent, which inhibits the proliferation of 50% of the cancer cell population. Average IC50 values for each preparation were calculated using data from three independent experiments.

Results. We synthesized above hundred aminomethylenebisphosphonates with structural variety and tested their antiproliferative activity on the mouse macrophages cell line J774.We choose the most potent compounds selected in this examination. Its activity is higher that that of referential compound incadronate. Some compounds have the best profile of activity (inhibition of proliferation observed in dose-dependent manner).There are also many compounds with similar activity to that of incadronian Now we are testing the most active compounds in vivo.

Conclusions. Nowadays in pharmacotherapy of osteoporosis the most common are antiresorptive drugs, mainly bisphosphonates.

We synthesised the aminomethylenebisphosphonic acidssuccessfully and they have interesting antiosteoporosis activity. The most active bisphosphonates were tested.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 122-123

P24

JAKOŚĆ KOŚCI U DZIECI ŁÓDZKICH W WIEKU SZKOLNYM OKREŚLONA NA PODSTAWIE PARAMETRÓW BADANIA ULTRADŹWIĘKOWEGO

Golec J., Karalus J., Rychłowska E., Woźniak E., Chlebna-Sokół D.

Uniwersytet Medyczny w Łodzi Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości

Słowa kluczowe: badanie ultradźwiękowe kości, jakość kości, dzieci

Wstęp. Obiektywna ocena struktury i jakości kości u dzieci jest trudna ze względu na zwiększanie się wymiarów szkieletu w okresie przyspieszonego wzrastania i dojrzewania. Rozwój masy kostnej i kształtowanie się dojrzałej tkanki kostnej zależą od czynników genetycznych jak i środowiskowych, takich jak: dieta, aktywność fizyczna czy oddziaływanie chorób przewlekłych. Na większość z wymienionych czynników środowiskowych można więc wpływać poprzez działania profilaktyczne wwieku rozwojowym.

Cel. Badania mają na celu ocenę jakości kości oraz jej uwarunkowań.

Materiał i metody. Do badań włączono 155 zdrowych dzieci w wieku 10-15 lat mieszkających w Łodzi. U każdego dziecka przeprowadzono badanie ankietowe metodą bezpośrednią oraz badanie lekarskie i badanie ultradźwiękowe kości.

Wyniki. Dzieci podzielono na 2 podgrupy: I: z prawidłowymi parametrami badania ultradźwiękowego kości oraz podgrupę II: z obniżonymi wartościami tych parametrów Wykazano że dzieci z podgrupy II charakteryzowały się młodszym wiekiem i niższą wysokością ciała. Natomiast nie było takiej zależności w przypadku masy ciała. Stwierdzono też wyższą częstość występowania złamań i obecności dolegliwości bólowych kości u dzieci z obniżonymi wskaźnikami badania ultradźwiękowego kości w porównaniu z dziećmi z prawidłową jakością kości. Natomiast istotna statystycznie zależność pomiędzy wybranymi parametrami badania ultradźwiękowego kości a aktywnością fosfatazy zasadowej w surowicy występowała u wszystkich badanych dzieci.

Wnioski. 1. Badanie ultradźwiękowe okazało się przydatnym testem w wykrywaniu obniżonej jakości kości u dzieci w wieku szkolnym.

2. Spośród wskaźników rozwoju somatycznego wysokość ciała wykazuje największy wpływ na kształtowanie się parametrów określających jakość kości.

3. Rozpoznanie obniżonych wartości parametrów badania ultradźwiękowego kości u prawie połowy badanych dzieci stanowi ważny argument do upowszechnienia tego rodzaju badań w okresie pokwitania.

4. Gorsza jakość kości w okresie intensywnego wzrastania, która może przyczynić się do wystąpienia chorób metabolicznych kości w dalszych latach życia, jest istotnym wskazaniem do podjęcia odpowiednich działań prewencyjnych już we wczesnym dzieciństwie.

Praca częściowo finansowana z Grantu Urzędu Miasta Łodzi Nr 166/08/2011 oraz z funduszy działalności statutowej Kliniki Nr 503/1-090-02/503-01.

P24

BONE QUALITY IN SCHOOL-AGED CHILDREN FROM LODZ BASED ON PARAMETERS OF ULTRASOUND EXAMINATION

Golec J., Karalus J., Rychłowska E., Woźniak E., Chlebna-Sokół D.

Uniwersytet Medyczny w Łodzi Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości

Keywords: bone quality, ultrasound examination of the bones, children

Objectives. An objective assessment of the structure and quality of the bone in children is difficult due to the increase in size during the period of accelerated skeletal growth and maturation. Bone development and formation of mature bone tissue depend on genetic factors as well as environmental issues such as diet, physical activity and the impact of chronic diseases. For most of these environmental factors can be so influenced by preventive measures in childhood.

Aim. The research is undertaken in children to assess bone quality and its determinants.

Materials and methods. The study included 155 healthy children aged 10-15 years living in Lodz. In each child, physical examination, ultrasound bone examination and questionnaire were carried out.

Results. Children were divided into 2 groups: I: with normal bone ultrasound parameters and subgroup II: the discounted values of these parameters has been shown that children from group II were characterized by a younger age and lower body height. However, there was no dependence of the body weight. It was also a higher incidence of fractures, and the presence of bone pain in children with reduced rates of bone ultrasound exam compared with children with normal bone quality. It was also a statistically significant correlation between selected parameters of ultrasound and bone alkaline phosphatase in serum in all of the children.

Conclusions. 1 Ultrasound has proved to be a useful test in detecting impaired bone quality in children of school age.

2. Among the indicators of the development of somatic body height has the greatest impact on the parameters that determine the quality of the bone.

3 Recognition of the value of reduced bone ultrasound parameters in almost half of the children is an important argument for this kind of research at puberty.

4 Worse quality of bone in the period of intensive growth, which can lead to metabolic bone diseases in later years of life, is an important indication to take appropriate preventive measures in early childhood.

The study was partially founded by grant from City Council of Lodz Nr 166/08/2011 and statutory resources no. 503/1-090-02/503-01

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s96.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s20-21.

P014
NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE BŁĘDY W DIAGNOSTYCE DENSYTOMETRYCZNEJ OSTEOPOROZY
Marek Kaleta, Tadeusz Szymon Gaździk, Krzysztof Wójcik, Sławomir Wroński

Katedra i Oddział Kliniczny Ortopedii Śl.AM w Katowicach
Adres korespondencyjny 1-go autora: ul. Woźniaka 57/13, 41-902 BYTOM

Na podstawie przeglądu piśmiennictwa światowego można przyjąć, że przy dzisiejszym stanie wiedzy, możliwościach technicznych aparatury oraz dostępności badania najbardziej przydatne do oceny metabolizmu kostnego, szczególnie diagnostyki osteoporozy, jest rentgenowskie badanie densytometryczne podwójnej energii (DEXA). Metoda ta nie jest jednak pozbawiona błędów, obciążających końcowy wynik pomiaru. Opierając się głównie na własnych doświadczeniach, przedstawiono najczęściej spotykane błędy techniki densytometrycznej. W badaniach korzystano z aparatury pomiarowej firmy Lunar Corpoartion o nazwie DPX-L. Błędy badania densytometrycznego podzielono na trzy grupy: – wynikające ze strony obiektu badanego, – analizy densytometrycznej, – inne błędy. W pierwszej grupie uwzględniono czynniki, zarówno zawyżające (+), jak i zaniżające (-) końcowy wynik badania: zmiany zwyrodnieniowe (+), skoliozę (+), obecność ciał obcych np. metal (-), stan po złamaniu (+), obecność struktur patologicznych (+ lub -), złamania osteoporotyczne (+) oraz nieprawidłowe ułożenie obiektu badanego (+ lub -). Do błędów analizy zaliczono: nieprawidłowo wprowadzone dane dotyczące wieku, wzrostu i masy ciała (mające wpływ na wartości Z-score), pomyłki dotyczące płci (powodujące zafałszowanie T-score oraz Z-score) oraz nieprawidłowo ustalone pola pomiarowe. Inne błędy badania densytometrycznego to: niewykalibrowana lub nieprawidłowo wykalibrowana aparatura pomiarowa oraz błędy programu komputerowego. Poszczególne błędy powodowały zafałszowanie wyników badań, sięgające od 1% do 37%. Zsumowanie się kilku ww. błędów zmieniało dokładność badania nawet o ponad 100%. Największą niedokładnością obciążone było badanie odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Powtarzalność wyników aparatury DEXA (określana w specyfikacji aparaturowej) waha się, dla poszczególnych odcinków szkieletu od 0,9 do 2,5% współczynnika zmienności, a dokładność od 3 do 5%. Wynika z tego, że zachowując jak najściślejsze zasady wykonywania badań możemy uzyskać błąd pomiaru wynoszący klika procent. Na ostateczny wynik pomiaru rzutują również błędy wykonania i interpretacji, zaliczone do trzech ww. grup. Uważamy, że badanie DEXA jest doskonałym badaniem w diagnostyce osteoporozy (w ocenie statycznej kości). Natomiast jego wartość maleje w monitorowaniu zmian dynamicznych tkanki kostnej (np. w ocenie skuteczności leczenia), nawet w jedno lub dwu letnich odstępach czasowych.

P014
ERRORS MOST OFTEN OBSERVED IN DENSITOMETRIC DIAGNOSIS OF OSTEOPOROSIS
Marek Kaleta, Tadeusz Szymon Gazdzik, Krzysztof Wojcik, Slawomir Wronski,

Orthopaedics Clinic of Silesian Medical Academy in Katowice, Poland

On the basis of the literature it can be assumed that the most useful in diagnosis of bone metabolic disturbances in osteo¬porosis is dual energy X-ray absorptiometry /DEXA/. This diagnostic procedure promoted by established knowledge is easily accessible and is performed with aid of very sophisticated and efficient equipment. Unfortunately, it is not free of errors which may affect the final results of the study.
Generally, on the basis of our own experience the most often observed errors in diagnostic densitometric techniques were presented. In the study the DPX-L apparatus of the Lunar Corporation was used.
The errors were divided into three groups. The first group included those depended on the investigated object. The next depended on the process of data analysis and the last included errors caused by other factors. In the first group we took into account factors which could increase (+) or decrease (-) the final outcome as: degenerative changes (+), scoliosis (+), the presence of foreign bodies such as metal (-), healed fracture (+), presence of pathological structures (+ or -), osteoporotic fractures (+) and incorrect placing of the investigated object on the table (+ or -). Errors of data analysis included incorrect age, height, and body mass which influenced the Z-score index, those referring to the patients sex affecting T-score and Z-score indices and incorrect setting of the investigated areas. Other errors of the densitometric technique included lack of or improper calibration of the measuring apparatus and computer program errors.
Particular errors were responsible for result falsification between 1 and 37%. An accumulation a few errors changed the accuracy of the study to even above 100 percent. These errors were most often observed in the study of the lumbar region of the spine. The DEXA apparatus results repeatability /stated in the equipment features description/ range from 0,9 to 2,5% of coefficient of variation for particular skeleton regions. Result precision range from 3 to 5%. This indicates that following very strict diagnostic procedure rules, the difference in obtained findings may amount to several percent. We can not exclude the influence on the Anal outcome the errors which are characteristic for the above mentioned three groups. We are convinced that the DEXA method is excellent and very useful in the diagnosis of osteoporosis, in static bone evaluation. However, its value has its limits in monitoring the dynamic bone transformations (for example in efficiency treatment assessment), even at 1-2 year intervals.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s144-145.

P22
MANAGEMENT OF CONCOMITANT OSTEODEFICIENCY IN PATIENTS WITH CHRONIC PANCREATITIS

Kovalchuk L.Ya., Smiyan S.І., Babinets L.S.
I.Ya. Horbachevsky Ternopil Medical University, Ternopil, Ukraine

Keywords: chronic pancreatitis, densitometry, osteoporosis, treatment

The aim of the present study was to assess the bone mineral density (BMD) in patients with chronic pancreatitis, to analyse bone age- and gender-related characteristics, and to develop a method of correction of revealed changes.
We studied 71 patients with verified chronic pancreatitis (CP), treated in the outpatient department of Ternopil 2nd Clinic. The patients were aged from 23 to 71 years, males – 22, females – 44. BMD indices were studied by means of Dual Energy X-Ray Absorptiometry (Lunar, Corp., Madison, WI, USA) at the lumbar spine level. The valutation of indices was perfomed according to the WHO recommendations (Geneva, 1994). Osteopenia was classified according to L Rozhinska (2002). We revealed osteosclerosis in 10% of patients, I grade osteopenia – in 20%, II grade osteopenia – in 14%, III grade osteopenia – in 17%, osteoporosis – in 24% of patients. Among patients with CP, concomitant osteodeficiency at age <45 years was prevalent mostly among men (71.4 %), at age 46-60 years – among women (68.8%), at age >60 years – exclusively among women (100%). In women with CP the prevalence and the degree of osteoporotic changes correleted positively with age and with duration of posmenopausal period.
Patients with diagnosed osteodeficiency were administered for 2 months a supplement of vitamins and minerals, 1 tablet qd, containing calcium – 500 mg, vitamin D3 – 200 IU, and 5 microelements: boron – 250 μ, zinc – 7.5 mg, manganese – 1.8 mg, copper – 1.0 mg, magnesium – 40 mg. The following 2 months the patients were administered 1 tablet bid with lower contents of the above components: calcium – 250 mg, vitamin D3 – 50 IU, and 4 microelements: boron – 50 μ, zinc – 2 mg, manganese – 0.5 mg, copper – 0.5 mg. These treatment regimens were administered twice a year under the control of serum calcium. Densitometry performed after 1 year follow-up revealed significant (p<0.05) improvement of bone mineralization, i.e., increase of BMD by 0.211±0.020 g/m2 or 2.31±0.87 %.
Thus, we have demonstrated the efficacy of the above vitamin and mineral complexes in complex management of patients with CP and concomitant osteodeficiency.

P22
POSTĘPOWANIE W NIEDOBORZE MASY KOSTNEJ U CHORYCH Z PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM TRZUSTKI

Kovalchuk L.Ya., Smiyan S.І., Babinets L.S.
I.Ya. Horbachevsky Ternopil Medical University, Ternopil, Ukraina

Słowa kluczowe: przewlekłe zapalenie trzustki, densytometria, osteoporoza, leczenie

Celem tego badania była ocena gęstości mineralnej kości (BMD) u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki, analiza charakterystycznych cech kości zależnych od wieku i od płci oraz opracowanie sposobów leczenia wykrytych zmian.
Badaliśmy 71 pacjentów ze zweryfikowanym przewlekłym zapaleniem trzustki (CP) leczonych w przychodni w Tarnopolu na Ukrainie. Pacjenci byli w wieku od 23 do 71 lat, 23 mężczyzn i 44 kobiety. Badano BMD metodą DXA (Lunar,Corp; Madison,WI,USA) w kręgosłupie lędźwiowym. Ocena wskaźników była przeprowadzona zgodnie z rekomendacją WHO (Geneva 1994). Osteopenia była klasyfikowana zgodnie z wytycznymi L. Rozhinska (2002). Stwierdziliśmy osteosklerozę u 10% pacjentów, osteopenię I stopnia u 20% pacjentów, II stopnia osteopenię u 14% pacjentów, III stopnia u 17%, osteoporozę u 24% pacjentów. Pośród pacjentów z CP współistniejący niedobór masy kostnej w wieku <45 lat był przeważająco częstszy u mężczyzn (71,45%), w wieku 46-60 lat – wśród kobiet (68,8%), w wieku powyżej 60 lat wyłącznie wśród kobiet (100%). U kobiet z CP częstość i stopień zmian osteoporotycznych pozytywnie korelowały z długością okresu menopauzy. Pacjenci ze zdiagnozowanym niedoborem masy kostnej byli przez 2 miesiące suplementowani witaminami i minerałami, 1 tabletka dziennie zawierająca 500mgCa, Vit.D3-200 IU i pięć mikroelementow: bor-250 u, cynk-7,5 mg, mangan-1.8mg, miedź-1.0mg, magnez-40 m. Przez kolejne 2 miesiące pacjenci otrzymywali 1 tabletkę dziennie z niską zawrtością takich skladników jak: wapno-250 mg, Vit,D-50 IU i 4 mikroelementy: bor-50 u, cynk-2 mg, managan-0,5mg, miedź-0,5mg. To leczenie był prowadzone 2 razy w roku pod kontrolą poziomu Ca w surowicy. Densytometria wykonana po upływie 1 roku wykazywała znaczący (p,0.05) wzrost meneralizacji kości, to znaczy wzrost BMD Z 0.211+/-0.020 g/m2 lub 2.31+/-0.87 5%.
W ten sposób wykazaliśmy skuteczność wyżej wymienionych witamin i kompleksu minerałów w kompleksowym leczeniu pacjentów z CP z współistniejącym niedoborem masy kostnej

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1165-166.

P21
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWEGO OSÓB PO USUNIĘCIU DYSKU KRĘGOWEGO

Sztuka M.1, Czerwiński E.2, Trybulec B.2, Gościński I.1

1 Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
2 Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, dyscektomia, dysk międzykręgowy

Wstęp
Dotychczas opublikowano niewiele prac poświęconych ocenie gęstości mineralnej kręgosłupa po usunięciu dysku międzykręgowego. Wyniki pomiarów są przedmiotem wielu kontrowersji.
Jedni autorzy stwierdzają wzrost BMD, inni spadek a jeszcze inni nie stwierdzają żadnych różnic.
Celem badania było określenie wpływu zabiegu usunięcia jądra miażdżystego na gęstość mineralną kręgów operowanego odcinka.
Materiał i metoda
Do badania wybrano 20 osób operowanych w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii CM UJ w Krakowie z powodu wypadnięcia jądra miażdżystego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. W grupie było 8 kobiet, 12 mężczyzn. Wiek badanych wynosił od 29 do 64 lat (średnio 47,8), u kobiet 40 do 64 (średnio 48,1); u mężczyzn 29 do 64 (średnio 47,6). U wszystkich badanych wykonano zabieg dyskektomii na następujących poziomach: L4 – L5 (7 osób), L5 – S1 (7 osób) oraz na obydwu poziomach (6 osób).
U wszystkich chorych po zabiegu wykonano badanie densytometryczne metodą DEXA aparatem Lunar DTX oznaczając gęstość mineralną kręgów odcinka L2 – L4. Badanie densytometryczne u wszystkich chorych powtórzono po roku.
Wyniki
W grupie kobiet w badaniu bezpośrednio po zabiegu stwierdzono BMD L2-L4 średnio 1,178 g/cm2 (SD-0,13); u mężczyzn średnio 1,045 g/cm2 (SD-0,1). Wskaźnik T-score wahał się u kobiet od -1,5 do 1,4 (śr. – 0,2); u mężczyzn od -3,3 do – 0,4 (śr. -1,6). W badaniu po roku w/w wartości przedstawiały się następująco: w grupie kobiet stwierdzono BMD średnio 1,176 g/cm2 (sd-0,13); u mężczyzn średnio 1,054 g/cm2 (sd-0,11). Wskaźnik T-score wahał się u kobiet od -1,5 do 1,5 (śr. – 0,07); u mężczyzn od -3,3 do – 0,2 (śr. -1,51).
Porównanie pomiarów bezpośrednio po zabiegu z wynikami po roku wykazało, że BMD w odcinku L2-L4 u kobiet obniżyło się o 0,03% a u mężczyzn wzrosło o 0,9%.
Dodatkowo analizie poddano zmianę BMD kręgu L4 w całej grupie oraz w zależności od operowanego poziomu. Po roku wartość BMD w kręgu L4 wzrosła u kobiet o 0,65%, u mężczyzn o 2,6%.W grupie operowanej na obu poziomach (L4-L5,L5-S1) wartość BMD w kręgu L4 wzrosła o 0,18%, u mężczyzn o 3,65%. U osób operowanych tylko na poziomie L5-S1 wartość BMD w kręgu L4 wzrosła u kobiet 2,03%, u mężczyzn wzrosła o 0,9%. U osób operowanych tylko na poziomie L4-L5 wartość BMD w kręgu L4 u kobiet nie zmieniła się, u mężczyzn wzrosła o 3,52% .
Wnioski
W grupie badanych mężczyzn gęstość kręgosłupa lędźwiowego była niższa o 10,3% w stosunku do grupy kobiet. W rok po zabiegu operacyjnym stwierdzono wzrost gęstości mineralnej kręgosłupa, większy u mężczyzn niż u kobiet. Najwyższy wzrost gęstości obserwowano u chorych po zabiegach na dwóch poziomach.

P21
EVALUATION OF SPINAL BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS AFTER LUMBAR INTERVERTEBRAL DISC EXTRACTION

Sztuka M.1, Czerwiński E.2, Trybulec B.2, Gościński I.1

1 Neurology and Neurotraumatology Department, Jagiellonian University Medical College
2 Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College

Key words: bone mineral density, discectomy, intervertebral disc

Introduction
Up to date not many papers has been published on bone mineral density (BMD) evaluation after lumbar disc surgery. The results of those measurements are the subject of many controversies. Some authors found increase in BMD, other authors noted decrease of BMD and another did not find any changes.
The aim of this study was to evaluate of influence of lumbar disc extraction on bone mineral density of operated segment.
Material and method
20 persons that underwent the surgery because of lumbar disc prolapse in Neurosurgery and Neurotraumatology Department of Jagiellonian University Medical College were included. The group consisted of 8 women and 12 men. The patients age varied from 29 to 64 years (mean age 47,8 yrs), women’s age from 40 to 64 (mean age 48,1yrs) and men’s age was from 29 to 64 (mean age 47,6yrs). Afterwards every patient has underwent of lumbar discectomy on following levels: L4 – L5 (7 persons), L5 – S1 (7 persons) and both these levels (6 persons). In each patient DEXA densitometry (Lunar DTX) of L2–L4 was performed directly after the surgery. The bone densitometry measurements were repeated after one year later.
Results
In group of women the BMD of L2-L4 directly after the surgery was average 1,178 g/cm2 (SD-0,13), in men av. 1,045 g/cm2 (SD-0,1). The T-score value in L2-L4 ranged in women from -1,5 to 1,4 (av. – 0,2); in men from -3,3 do – 0,4 (av. – 1,6). The measurements after one year showed following results: in women was average 1,176 g/cm2 (SD-0,13); in men av. 1,054 g/cm2 (SD-0,11). T-score value ranged from -1,5 to 1,5 in women (av.- 0,07); in men from -3,3 to – 0,4 (av. -1,6).
The comparison of the results obtained immediately after surgery with those obtained after one year showed a decrease in L2-L4 BMD in women by 0,03% and increase in men by 0,9%.
Additional analysis of L4 BMD change in whole group and in relationship to operated level was performed. After one year the L4 BMD increased in women by 0,65%, in men by 2,6%. In group operated on both levels (L4-L5,L5-S1) L4 BMD increased in women by 0,18%; in men by 3,65%. In those operated on the level L4-L5 the L4 BMD in women has not changed, in men increased by 3,52%. In those operated on the level L5-S1 the L4 BMD increased in women by 2,03%; in men by 0,9%.
Conclusions
In group of men the spinal bone mineral density was 10,3% lower than in group of women. One year after surgery an increase in bone mineral density was found, more pronounced in men than women. The highest increase of BMD was observed in patients after surgery performed on two levels.

Z przyjemnością informujemy, że Polska znalazła się w grupie krajów dopuszczonych do niższej opłaty rejestracyjnej w wysokości 200 euro (przy zwykłej opłacie ok. 800 euro).

Lista krajów dopuszczonych do niższej opłaty została opracowana we współpracy Scientific Advisory Board IOF oraz Lokalnego Komitetu Organizacyjnego. Na liście znalazły się:
– Albania,
– Armenia,
– Azerbejdżan,
– Białoruś,
– Bośnia-Hercegowina,
– Bułgaria,
– Chorwacja,
– Czechy,
– Estonia,
– Gruzja,
– Węgry,
– Kosowo,
– Łotwa,
– Litwa,
– Macedonia,
– Mołdawia,
– Polska,
– Rumunia,
– Rosja,
– Serbia,
– Słowacja,
– Ukraina.

Lista krajów dopuszczonych do niższej opłaty wraz z formularzem rejestracyjnym dostępna jest na stronie www spotkania. W imieniu organizatorów gorąco zachęcamy do uczestniczenia w Kongresie, który jest pierwszym tej rangi spotkaniem w Europie Środkowo-Wschodniej.

Dodatkowo zajmująca się noclegami firma Jordan przygotowała specjalną ofertę noclegową dla uczestników z krajów objętych niższą opłatą (kontakt – hotel-wco-iof-esceo@jordan.pl).

P17

ZNACZENIE SUPLEMENTACJI WITAMINĄ K W OBNIŻENIU RYZYKA ZŁAMAŃ I ZMNIEJSZANIA MASY KOSTNEJ W ZAPOBIEGANIU I LECZENIU OSTEOPOROZY

Długosz E., Klementys K., Bułaś L., Siemiradzka W.

Wydział Farmaceutyczny, Katedra Farmacji Stosowanej, Zakład Farmacji Aptecznej,

Słowa kluczowe: osteoporoza, witamina K, filochinon, menachinon, menadion

Wstęp. Utrzymująca się tendencja wzrostu zachorowalności na osteoporozę powoduje zwiększone zainteresowanie zastosowaniem odpowiedniej profilaktyki w celu zapobiegania występowania tej choroby.

Cel. Celem pracy jest wskazanie wpływu suplementacji witaminą K zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu osteoporozy.

Materiał i metody. Metodą badawczą była analiza wybranych pozycji piśmiennictwa dotyczących wpływu stosowania witaminy K1 i K2 – filochinonu i menachinonu – w obniżeniu ryzyka złamań i zmniejszania masy kostnej w profilaktyce osteoporozy i w trakcie jej leczenia. W pracy korzystano z aktualnych aktów prawnych dotyczących rejestracji i kategorii dostępności leków i suplementów diety zawierających filochinon i menachinon. Wykorzystano bazy medyczne PubMed, Embase, Web of Science, Medline, Science Direct (Elsevier) z zasobów baz medycznych Biblioteki Głównej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Wyniki. W 2008 roku Instytut Żywności i Żywienia opracował normy spożycia witaminy K dla różnych grup wiekowych polskiej populacji. Normy te zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) i wyrażone w µg filochinonu/osobę/dobę, kształtując się od 5µg dla niemowląt do 65µg dla chłopców w wieku 16-18 lat i mężczyzn ≥19 lat, dla kobiet ≥19 lat maksymalne spożycie to 55 µg. Udowodniono, że u kobiet dieta z małą ilością witaminy K (poniżej 109 µg dziennie) sprzyja zwiększonemu ryzyku złamania kości udowej, a podawanie 1 mg witaminy K dziennie u kobiet w wieku 55-75 lat zmniejsza utratę masy kostnej i wydalanie wapnia z moczem.

Wnioski. . Niedobory witaminy K mogą wpływać na zwiększenie łamliwości kości. W chwili obecnej dostępne są preparaty zawierające witaminę K – Vitacon (Phytomenandionum) z kategorią dostępności Rp (Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych Dz. Urz. Min. Zdr. z 2015, poz.15), 1 preparat będący środkiem specjalnego przeznaczenia medycznego z kategorią dostępności OTC oraz 40 preparatów jednoskładnikowych i złożonych będących suplementami diety. Suplementacja preparatami zawierającymi witaminę K w przypadku stosowania profilaktyki osteoporotycznej i istniejącej choroby może przyczynić się do złagodzenia objawów i skutków osteoporozy, jednak dostępność suplementów diety i ich stosowanie bez kontroli lekarskiej może wiązać się z ryzykiem wystąpienia przedawkowania. Najlepszym źródłem uzupełniania niedoborów witaminy K powinna być odpowiednia dieta zmieniająca dotychczasowe nawyki żywieniowe bogata w warzywa i produkty mięsne.

P17

THE SIGNIFICANCE OF SUPPLEMENTATION WITH VITAMIN K IN LOWERING THE RISK OF FRACTURES AND A DECREASE IN BONE MASS IN PREVENTION AND TREATMEANT OF OSTEOPOROSIS

Długosz E., Klementys K., Bułaś L., Siemiradzka W.

Wydział Farmaceutyczny, Katedra Farmacji Stosowanej, Zakład Farmacji Aptecznej,

Key words: osteoporosis, vitamin K, phylloquinone, menaquinone, menadione

Objectives. The persistent growing tendency of osteoporosis cases causes an increased interest in the use of proper prevention with the aim of preventing the occurrence of this disease.

Aim. The aim of this work is to show the influence of vitamin K supplementation both in prevention and in treatment of osteoporosis.

Materials and methods. The research method was an analysis of selected literature concerning the influence of using vitamins K1 and K2 – phylloquinone and menaquinone – in decreasing the risk of fractures and lowering of bone mass in prevention of osteoporosis and during its treatment. Current legislative acts concerning registration and availability categories of drugs and dietary supplements containing phylloquinone and menaquinone, were used in this work. The following medical databases were used: PubMed, Embase, Web of Science, Medline, Science Direct (Elsevier) from the resources of medical databases of the Main Library of the Silesian Medical University.

Results. In 2008 the Institute of Food and Nutrition developed norms of vitamin K consumption for different age groups of the Polish population. These norms  agreed on a level of sufficient consumption (Al) and expressed in µg of phylloquinone/person/day, from 5µg for newborns to 65µg for boys at the age of 16-18 and men over 19 years old, for women over 19 years old the maximum consumption equals 55 µg. It was proven that in women a diet with a low amount of vitamin K (below 109 µg daily) contributes to a higher risk of femur fracture, while administering 1mg of vitamin K a day in women aged 55 to 75 decreases bone mass loss and excretion of calcium with urine.

Conclusions. Vitamin K deficits may influence the increase in bone brittleness. At the present moment there are preparations available, containing vitamin K – Vitacon (Phytomenandionum) with availability category Rp (Official List of Medicinal Products, Official Journal  Of Ministry of Health from 2015, position 15), 1 preparation which is a product of special medicinal designation with an availability category OTC, as well as 40 single  and multicomponent preparations which are dietary supplements. Supplementation with preparations containing vitamin K in the case of osteoporosis prevention or an existing disease may contribute to alleviating symptoms and effects of osteoporosis, however availability of dietary supplements and their usage without doctor’s supervision may be connected with risk of overdosage. The best source of supplementation of vitamin K deficiency is a proper diet, which changes  the current nutrition habits.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 120

P17

THE ANNUAL AGE-ADJUSTED INCIDENCE OF HIP FRACTURES IN GOMEL AREA IN THE REPUBLIC OF BELARUS IN 2007-2010

Ramanau H.

Republican Research Centre for Radiation Medicine and Human Ecology

Keywords: hip fracture, osteoporosis, epidemiology

Objectives. Low-trauma fractures in elderly people are a major public health problem. The most complicated social-medical consequences can be observed in particular under hip fractures.

Aim. The objective of this study was to define the current hip fracture rates at persons over age 50 residing in Gomel city and Gomel area for the period of 2007-2010.

Materials and methods. For estimation of the annual age-adjusted incidence of hip fractures there was used the algorithm to calculate all disease cases including: collection of information about emergency calls on low-trauma fractures of the proximal humerus, verification of hip fracture cases at patients transported by emergency teams into medical institutions providing stationary help and calculation of the annual age-adjusted incidence parameters based on the statistical data of average annual urban and rural population by ages with the interval of 5 years. The hip fracture case was admitted to be verified if a discharge lists of the patient who left the hospital contained the following main diagnosis S72 (ICD-10) with completion of orthopedic surgery, skeletal traction or immobilization.

Results. The study was provided in the region with the population of about 570.6 thousand people, out of them over age 50 – 176,1 thousand (30.9%). Totally 726 patients, 487 (67.1%) females and 239 (32.9%) males, were transported to the hospital for treatment of an acute hip fracture in 2007-2010.The general number of fractures in 2007 made up 182, in 2008 – 186, in 2009 – 200 and in 2010 – 158, and there was not marked statistically significant decrease of incidence parameters (p>0.05). The average parameters of the annual age-adjusted incidence for the indicated period made up at males aged 50-54 from 35, 1/100 000 up to 278, 4/100 000 at males aged over 80. The similar parameters at females made up 12, 8/100 000 and 558, 2/100 000, accordingly. The ratio of incidence parameters at males and females aged over 50 was equal to: male:female=1:1.3. Under the comparison of incidence parameters between urban and rural population there was not obtained statistically significant differences (p>0.05). There were not marked differences between the parameters of the annual age-adjusted incidence at males and females except for age group over 80 (p=0.017).

Conclusions. The annual age-adjusted incidence of hip fracture at residents of Gomel area aged over 50 in 2007-2010 made up 35.1–278.4/100 000 in men and 12.8–558.2/100 000 in women. Hip fractures in male population aged 50-80 can be met with the same frequency as among females.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 124-125

P25

STAN MINERALIZACJI TKANKI KOSTNEJ, NIEDOBÓR WITAMINY D ORAZ ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI I MŁODZIEŻY Z PRÓCHNICĄ ZĘBÓW

Kołłątaj W.¹, Kołłątaj B.², Piątkowska A.³, Karwat I.²

¹III Katedra Pediatrii, Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, Lublin 

²Katedra i Zakład Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny, Lublin 

³Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego, Lublin

Słowa kluczowe: witamina D, niedobór, zęby, próchnica, tkanka kostna, mineralizacja, dzieci, młodzież

Wstęp. Aczkolwiek zęby nie są typowym reprezentantem układu kostnego, obecność objawów mających związek z zaburzeniami mineralizacji zębów może być cenną wskazówką sugerującą aktualne lub przebyte dłużej utrzymujące się zaburzenia gospodarki wapniowo- fosforanowej rzutujące na gęstość mineralną kości.

Cel. Celem pracy była ocena wartości diagnostycznej próchnicy zębów w rozpoznawaniu obecności zaburzeń mineralizacji tkanki kostnej i niedoboru witaminy D.

Materiał i metody. Materiał. Materiał stanowiło 121 uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, u których rozpoznano próchnicę zębów.

Metody. Kandydatów do badania dobierano w wyniku losowania warstwowego proporcjonalnego wśród uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych Lublina. Uczniowie z próchnicą, których rodzice wyrazili zgodę na badanie, mieli wykonane podstawowe pomiary antropometryczne, badania biochemiczne krwi i densytometrię odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

Wyniki. W badanej grupie tylko 50 uczniów (41,3%) miało wartości BMD L2-L4 w szerokim zakresie normy, 71 (58,7%) – poniżej dolnej granicy normy (Z-score poniżej -1), w tym 16 osób (13,2%) poniżej -2.5 s.d., co upoważnia do rozpoznania u nich głębokich zaburzeń mineralizacji kości.

U 106 uczniów (87,6%) wartości stężenia 25OHD3 w surowicy krwi pozwalały na rozpoznanie hipowitaminozy D, w tym u 12 (9,9%) osób były to niedobory głębokie (wartości poniżej 10 ng/ml).

W grupie badanych było 19 (15,7%) osób z niskorosłością, to jest 5,3-krotnie więcej, niż w populacji generalnej (3%).

Wnioski. W grupie dzieci i młodzieży z próchnicą zębów, większość stanowią osoby z niedoborami witaminy D i zaburzeniami mineralizacji tkanki kostnej. W grupie tej 5,3-krotnie częściej, aniżeli w populacji dzieci i młodzieży w Polsce stwierdzano zaburzenia wzrastania kwalifikujące się do miana niskorosłości.

P25

BONE TISSUE MINERALIZATION, VITAMIN D DEFICIENCY AND PHYSICAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AND ADOLESCENTS WITH DENTAL CARIES

Kołłątaj W.¹, Kołłątaj B.², Piątkowska A.³, Karwat I.²

¹III Katedra Pediatrii, Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, Lublin

²Katedra i Zakład Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny, Lublin

³Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego, Lublin

Keywords: vitamin D, deficiency, teeth, dental caries, bone tissue, mineralization, children, adolescents

Objectives. Introduction. Although teeth are not a typical representative of the skeletal system, the presence of symptoms associated with impaired mineralization of teeth can be a valuable clue suggesting current or previous longer-term disturbances of calcium-phosphate influencing on bone mineral density.

Aim. Aim of this study was to evaluate the diagnostic value of carious lesions in the teeth in the diagnosis of disorders of bone mineralization and vitamin D deficiency.

Materials and methods. Material. The material consisted of 121 primary, middle and high schools students with tooth decay.

Methods. The participants were selected from the students from primary and secondary schools in Lublin. The method of proportional stratified random sampling was used. Students with dental caries, whose parents approved the study conditions, were qualified for basic anthropometric measurements and serum blood tests as well as for densitometry of the lumbar spine.

Results. In the study group, only 50 subjects (41.3%) had BMD L2-L4 results in a wide range of normal values, 71 (58.7%) of them – below the lower limit of normal values (Z-score below -1) – among them 16 students (13.2 %) with BMD Z-score below -2.5 (which means the presence of serious disturbances in bone mineralization).

In 106 (87.6%) subjects, the serum concentration of 25OHD3 was below the lower limit of recommended values, among them 12 (9.9%) were suffering from deep vitamin D deficiency (the level of 25OHD3 below 10 ng/ml).

In the studied group there were 19 subjects (15.7%) with short stature, while the percentage of short statured subjects in population of children and young people in Poland is below 3 (5.3 times lower).

Conclusions. In children and adolescents with dental caries, most subjects were vitamin D deficient and suffered from impaired mineralization of bone tissue. In this group, the percentage of short statured person was 5.3 times higher than in general population of Polish children and adolescents.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s97.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s22.

P015
ZASTOSOWANIE TRÓJWYMIAROWEGO (3D) OBRAZOWANIA TOMOGRAFICZNEGO W DIAGNOSTYCE OSTEOPOROZY

Tomasz Kubik1, Piotr Głuszko2, Mariusz Korkosz2, Jerzy Kunz2, Mieczysław Pasowicz3, Eugeniusz Rokita1,2, Krzysztof Żmudka2.
1. Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego,
2. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego,
3. Szpital Specjalistyczny Im. Jana Pawła Ii W Krakowie. Instytut Fizyki Uj, Ul. Reymonta 4, 30-059 Kraków.

Densytometryczna diagnostyka tkanki kostnej posiada pewne wady: (1) precyzja pomiarów w porównaniu z szybkością ubytku masy kostnej wymusza wykonywanie badań w odstępach dwu-, trzyletnich, (2) zasto¬sowanie pewnych leków powoduje wzrost masy kostnej bez zmniejszenia ryzyka wystąpienia złamania. Wynika stąd, że densytometryczny opis własności mechanicznych tkanki kostnej posiada ograniczenia. W pracy wykorzystano do celów diagnostycznych obrazy tomograficzne struktury kostnej, oraz porównano wartość diagnostyczną parametrów strukturalnych i densytometrycznych. Badaniom poddano serię 20 kręgów L3 pobranych od osób zmarłych płci męskiej w różnym wieku. Materiał został podzielony na dwie grupy w oparciu o pomiary densytometryczne (DXA): przypadki bez widocznych zmian osteoporotycznych oraz przypadki z widocznymi zmianami. Wykonano pomiary 40-50 przekrojów (CT) dla każdego kręgu. W dalszej analizie dokonano binaryzacji i szkieletyzacji obrazów. Na podstawie uzyskanych przekrojów zrekonstruowano 3D obraz struktury. Dla 3D obrazów obliczono następujące parametry charakteryzujące strukturę kości: objętość kości/całkowita objętość, średnia długość beleczek, współczynnik asymetrii, ‘star volume’ jamek szpikowych, liczbę Eulera opisującą topologiczne własności obiektu. Obliczenia wykonano wykorzystując własne oprogramowanie. Uzyskane wyniki potwierdziły, że wybrane parametry strukturalne niosą wartościową informację diagnostyczną i dobrze opisują stopień zaawansowania osteoporozy szczególnie dla starszych osób.

P015
APPLICATION OF THREE-DIMENSIONAL (3D) CT IMAGING IN DIAGNOSIS OF OSTEOPOROSIS
Tomasz Kubik1, Piotr Głuszko2, Mariusz Korkosz2, Jerzy Kunz2, Mieczysław Pasowicz3, Eugeniusz Rokita1,2, Krzysztof Źmudka2,

1. Institute of Physics, Jagiellonian University,
2. Collegium Medicum, Jagiellonian University,
3. John Paul II Hospital Cracow, Poland

Bone densitometry possesses several limitations: (1) comparison of the precision of measurements with the rate of bone loss indicates that successive examinations are possible every 2-3 years, (2) certain drugs have been shown to increase bone mass, yet are not protective against fracture.
It may be concluded that densitometric quantities are insufficient to characterize mechanical properties of a complex system like trabecular bone. In this study the usefulness of selected descriptors of trabecular bone structure in the diagnosis of osteoporosis was tested. Twenty vertebral bodies (L3) collected from cadavers (males, age (24-81)y) were subjected to investigations. On the basis of DXA measurements the material was divided into two groups. The first group was composed of 10 cases (T-score >-2.5) without pathological alterations while the second consisted of 10 cases (T-score 4-2.5) with osteoporotic changes. The 40-50 (2D) sections were measured for each vertebral body. Following this the 3D structure of the vertebral body was reconstructed on the basis of the serial 2D images. The following descriptions of trabecular bone architecture were considered: (bone volume)/(total volume), mean trabecular length, asymmetry coefficient, star volume of the marrow cavity, Euler’s number, which is a measure of the connectivity of the structure. All calculations were performed with algorithms developed in our laboratories. It was found that the description of the osteoporotic changes by means of the structural quantities constitutes a promising diagnostic tool especially for older individuals.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s145-146.

P23
ZASOBY MINERALNE KOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY Z NIEDOBORAMI WAPNIA W DIECIE

Górska A.,1 Konstantynowicz J.,2 Chlabicz S.,1 Zielińska A.,2 Kaczmarski M.2
1 Zakład Medycyny Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego AMB, Białystok
2 III Klinika Chorób Dzieci AMB, Białystok
e-mail agorska50@wp.pl

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, dieta ubogowapniowa, dzieci.

Wstęp
Powszechnie akceptowany jest pogląd, że szczytowa masa kostna (ang. peak bone mass), jaką osiąga człowiek w wieku 25-30 lat, w znacznej mierze podlega kontroli genetycznej. Nie można jednak pominąć wpływu na prawidłową mineralizację kośćca w każdym wieku, a szczególnie w okresie wzrastania szkieletu, czynników modyfikalnych związanych z trybem życia i odżywianiem.
Ich usunięcie leży u podstaw profilaktyki osteopenii i osteoporozy.
Cel pracy
Ocena wpływu diety ubogowapniowej na zasoby mineralne kości u dzieci i młodzieży.
Materiał, metody
Badaniami objęto 89 dzieci (49 dziewcząt i 40 chłopców) wieku 5-18 lat, u których wykluczono schorzenia wpływające na metabolizm kostny. Informację o podaży wapnia w codziennej diecie uzyskiwano ze standaryzowanego wywiadu. Do badań kwalifikowano dzieci, których wywiad wskazywał na niską zawartość wapnia w diecie – poniżej 500mg/dobę. Badaną grupę podzieloną w zależności od wieku: I grupa dzieci (przed pokwitaniem) od 5-9 lat; II grupa (wczesny okres pokwitania) 9-15 lat; III grupa (późny okres pokwitania) 15-18 lat. Pomiar densytometryczny wykonano metodą absorbcjometrii promieniowania X o podwójnej energii (DEXA) z zastosowaniem systemu DPX-2 (LUNAR) Radiation Corp.) w wersji 1,3z.. Gęstość mineralną kości (BMD) oceniano w całym szkielecie (total BMD) oraz w kręgach L2-L4 (spine BMD) w g/cm2 oraz jako wskaźnik Z-score. W surowicy dzieci oznaczono: stężenie Ca, Ca2, P, aktywność całkowitej fosfatazy zasadowej (FA) i jej izoenzymu kostnego.
Wyniki
Całkowita masa mineralna kości (total BMD) poniżej 5 percentyla (wg norm dla wieku i płci) występowała u 56,98% badanych dzieci. Stwierdzono istotne obniżenie masy mineralnej z zakresie kręgosłupa u chłopców (p< 0,01) w porównaniu z dziewczynkami, które wynosiły odpowiednio: 0,731±0,17 g/cm2 i 0,835±0,19 g/cm2.
Najniższy średni wskaźnik Z-score (– 1,850) stwierdzany był w grupie III w porównaniu do grupy I i II i wynosił: (-1,194) (p<0,01) i (-1,201) (p<0,05) odpowiednio. Stwierdzono istotne statystycznie dodatnie korelacje pomiędzy total BMD i spine BMD, a BMI. Współczynnik korelacji wynosił odpowiednio: r=0,56 i r=0,41 (p<0,001).
Wnioski
1. Uzyskane wyniki badań densytometrycznych wykazały obniżenie masy mineralnej kości u większości dzieci z niską zawartością wapnia w diecie (ok. 60 %).
2. Osteopenię wyrażoną średnim wskaźnikiem Z-score (– 1,850) stwierdzono w grupie III (dzieci najstarszych), co stanowi zagrożenie w osiągnięciu optymalnego poziomu szczytowej masy kostnej.
3. Badania własne wskazują na konieczność wprowadzenia powszechnego programu profilaktyki osteopenii i osteoporozy u dzieci, zwłaszcza u progu pokwitania.

P23
BONE MINERAL CONTENT IN CHILDREN AND ADOLESCENTS WITH LOW-CALCIUM DIET

Górska A.,1 Konstantynowicz J.,2 Chlabicz S.,1 Zielińska A.,2 Kaczmarski M.2
¹ Department of Family Medicine and Environmental Nursing, Medical University of Białystok
2 III Department of Children’s Diseases, Medical University of Białystok, Poland

Keywords: bone mineral density, calcium intake low, children.

Introduction
It is commonly accepted that the peak bone mass reached by a man at the age of 25-30 is to a large extent subject to genetic control. However, the effect of modifiable factors associated with lifestyle and nutrition on normal mineralization of the skeleton at any age, but especially at the skeleton growth cannot be excluded.
Elimination of these factors is the major task of osteopenia and osteoporosis prevention.
Aim of study
Assessment of the effect of low-calcium diet on bone mineral content in children and adolescents.
Material and methods
The study involved 89 children (49 girls and 40 boys) aged 5-18 years, in whom diseases affecting bony metabolism had been excluded. Data on dietary calcium intake were obtained via a standardised interview. The children with a history of low dietary calcium content (below 500 mg/day) were recruited. The study group was divided according to age: group I, age 5-9 years (children before puberty); group II, age 9-15 years (early puberty); group III, 15-18 years (late puberty). Dual energy X-ray absorptiometry (DEXA) was used for densitometric measurements, System (LUNAR). Bone mineral density (BMD) was assessed in the whole skeleton (total BMD), in vertebrae L2-L4 (spine BMD) in g/cm2 and as Z-score. Concentrations of Ca, Ca2, P, activity of alkaline phosphatase (AP) and its bony isoenzyme were determined in the serum.
Results
Total bone mass (total BMD) below 5th percentile (according to the norm for age and gender) was found in 56.98% of the children involved in the study. A significant reduction was noted in the spine mineral mass in boys (p< 0.01) as compared to girls (0.731±0.17 g/cm2 and 0.835±0.19 g/cm2, respectively).
The lowest mean Z-score (– 1.850) was observed in group III as compared to group I (-1.194) (p<0.01) and group II (-1.201) (p<0.05). There were statistically significantly positive correlations between total and spine BMD and BMI. The correlation coefficient was r=0.56 and r=0.41 (p<0.001), respectively.
Conclusions
1. Densitometric findings showed a reduction in bone mineral density in most of the children with low-calcium diet z niską zawartością wapnia w diecie (c. 60%).
2. Osteopenia expressed as Z-score (– 1,850) was found in group III (the oldest children), which may preclude reaching the optimum level of peak bone mass.
3. Our research indicates that it is necessary to introduce a public prophylactic scheme to prevent osteopenia and osteoporosis in children, especially at the beginning of puberty.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s166-167.

P22
WIEDZA NA TEMAT OSTEOPOROZY U KOBIET ORAZ JEJ ZWIĄZKI Z WYNIKAMI BADAŃ DENSYTOMETRYCZNYCH

Pluskiewicz W.1, Grodzki A.2, Drozdzowska B.3

1 Zakład Chorób Metabolicznych Kości ŚlAM, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa
3 Katedra Patomorfologii w Zabrzu ŚlAM

Słowa kluczowe: wiedza, osteoporoza, densytometria, profilaktyka

Celem pracy była ocena wiedzy u 859 kobiet (wiek od 18 do 88 lat) na temat osteoporozy, czas jej posiadania oraz źródło, wpływ na jej poziom wieku i wykształcenia ankietowanych oraz jej związki ze stosowaniem profilaktyki (dieta i aktywność fizyczna) oraz gęstością mineralną kości (BMD).
Metody
Kwestionariusz ankiety zawierał pytania oceniające wiedzę, źródło i czas jej posiadania oraz jej wpływ na podejmowanie działań prewencyjnych. Kryteriami wykluczenia było przeprowadzone w przeszłości badanie densytometryczne, prowadzone aktualnie lub w przeszłości leczenie osteoporozy, przebyte złamanie osteoporotyczne, obecność chorób lub stosowanie leków mogących mieć wpływ na metabolizm tkanki kostnej. Każda ankietowana została poddana badaniu BMD kręgosłupa i/lub szyjki kości udowej lub przedramienia.
Analiza statystyczna została przeprowadzona w całej grupie ankietowanych osób i w podgrupach dla kobiet z wykształceniem podstawowym plus zawodowym oraz średnim plus wyższym. Przeprowadzono również analizę dla grup wiekowych: poniżej 55 r. ż. i powyżej 55 r. ż. Bardzo dobrze na zadawane pytania odpowiedziały 194 (22,5%) kobiety, dobrze – 288 (33,5%), dostatecznie – 255 (29,6%), źle – 122 (14,4%). Oceniono, że kobiety dysponują dobrą wiedzą na temat osteoporozy (średnia ilość prawidłowych odpowiedzi 7,27 +/-1,73). Kobiety lepiej wykształcone posiadały lepszą wiedzę (średnia ilość prawidłowych odpowiedzi u kobiet z wykształceniem średnim i wyższym 7,93, a u kobiet z wykształceniem podstawowym i zawodowym 6,39). Kobiety młodsze, do 55 r.ż posiadały lepszą wiedzę niż kobiety starsze, powyżej 55 r.ż. (odpowiednio 7,71 i 7,0 prawidłowych odpowiedzi).
Od lekarza czerpało wiedzę 22,8% ankietowanych, od znajomych i rodziny – 24,0%, a za pośrednictwem mediów wiedzę o osteoporozie uzyskało 53,2%. Dzięki nabytej wiedzy 63,7% osób zmieniło zwyczaje żywieniowe, a 44,5% osób zmodyfikowało aktywność fizyczną. Nie dłużej niż rok posiadało aktualną wiedzę 15,5% ankietowanych, 35,5% 1-3 lat, a 49,0% powyżej 3 lat.
Wykazano oczekiwany wpływ posiadanej wiedzy na zmiany w diecie (Chi-kwadrat=74,5, df=3, p<0,00001), natomiast pozytywny wpływ posiadanej wiedzy na zmiany aktywności fizycznej wykazano tylko u 44,5% badanych (Chi-kwadrat=44,3, df=3, p<0,00001). Nie wykazano oczekiwanego trendu poprawy wartości BMD wyrażanych wartościami Z-score wraz ze zwiększaniem się wiedzy. Wartości Z-score dla kręgosłupa i przedramienia nie różniły się w zależności od źródła informacji, natomiast pewne różnice zanotowano dla Z-core szyjki kości udowej. Generalnie, wartości Z-score nie różniły się w zależności od zmian diety i zmian aktywności fizycznej.
Średnia wartość BMD kręgosłupa wyniosła 1,019 +/-0,18 g/cm2 (T-score –1,47+/-1,47, Z-score –0,42+/-1,32). Średnia wartość BMD szyjki kości udowej wyniosła 0,825+/-0,14 g/cm2, (T-score -1,28+/-1,13, Z-score –0,07+/-0,92). Średnia wartość BMD przedramienia wyniosła 0,345 +/-0,06 g/cm2,(T-score –2,4+/-0,96, Z-score –1,25+/- 0,93).
Wniosek
Mimo wykazania dobrego poziomu wiedzy na temat osteoporozy wyjściowa hipoteza badawcza zakładająca, że wyższy poziom wiedzy powinien pozytywnie przekładać się na zwiększenie gęstości mineralnej kości, nie została potwierdzona.

P22
KNOWLEDGE ON OSTEOPOROSIS IN POLISH WOMEN AND ITS ASSOCIATIONS WITH DENSITOMETRIC MEASUREMENTS

Pluskiewicz W.1, Grodzki A.2, Drozdzowska B.3

1 Metabolic Bone Diseases Unit, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Osteoporosis Center, Warsaw, Poland
3 Dept. of Pathomorphology, Zabrze, Poland

Key words: knowledge, osteoporosis, densitometry, prevention

The aim of the study was the assessment of knowledge on osteoporosis, how long the knowledge exists, its’ source, the influence of age and level of education and its’ connections with prophylactics including calcium intake and physical activity. The relationship between knowledge and bone mineral density (BMD) measurements (spine, hip or wrist) were also evaluated.
Material
859 women completed the study at age of 18 to 88 years. The questionnaire included questions on the level of the knowledge, source and duration of the knowledge and its’ relationships with preventive procedures. The only inclusion criterion was informed consent and exclusion criteria included prior densitometric measurements, prevalent fracture and the presence of factors known to affect bone metabolism (either chronic diseases or prolonged mediation).
Statistical analysis was performed in whole group, in subgroups divided according to level of education and in females younger or older than 55 years.
Results
194 (22.5%) answered very good, 288 (33.5%) good, 255 (29.6%) moderate and 122 (14.4%) bad. Generally, the knowledge was good (mean number of correct answers 7.27 +/-1.73). Better educated females had higher number of correct answers (7.93 versus 6.93 in lower educated women). Also younger women had better results than older ones (7.71 versus 7.0 of correct answers). 22.8% women received the knowledge from doctors, 24.0% from friends and family, and 53.2% from media. 63.7% of all women have changed diet habits due to acquired knowledge, and 44.5% have declared modifications of physical activity. 15.5% women had a knowledge less than one year, 35.5% 1-3 years, and 49.0% over 3 years.
It was shown that the knowledge influenced diet changes (Chi-square test=74.5, df=3,p<0,00001), and did not physical activity (Chi-square test=44.3, df=3, p<0.00001). Increasing knowledge did not correspond with better densitometric results expressed in Z-score. Values of Z-score for spine and wrist were not influenced by the source of information and some differences were observed for hip measurements. Generally, both modification of the diet and physical activity did not change densitometric results. Also the duration of the knowledge did not change densitometric variables.
Mean value of spine BMD was 1.019+/-0.18 g/cm2, T-score –1.47+/-1.47, Z-score –0.42+/-1.32, for femoral neck BMD adequate values were: 0.825+/-0.14, -1.28+/-1.13, -0.07 +/-0.92, and for wrist BMD: 0.345+/-0.06 g/cm2, -2.4+/-0.96, -1.25+/-0.93.
Conclusion
Despite good level of the knowledge on osteoporosis preliminary hypothesis of the existence of relationship between knowledge and densitometric was not proven. It may be connected with unadequate implementation of prophylactic use of diet and/or the lack of increased of physical activity in the majority of females. In order to establish optimal prevention of osteoporosis further studies are necessary.