PRZEWLEKŁA HIPOKALCEMIA: LECZENIE ZACZNIJMY OD DIETY

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1155-156.

P10
PRZEWLEKŁA HIPOKALCEMIA: LECZENIE ZACZNIJMY OD DIETY

Gowin E.

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: hipokalcemia, wapń zjonizowany, osteoporoza

Wstęp
Hipokalcemia jest częstym odchyleniem laboratoryjnym spotykanym u wielu pacjentów. Manifestuje się w bardzo różny sposób od asymptomatycznej do zagrażającej życiu. Przewlekła hipokalcemia może doprowadzić do upośledzenia procesu mineralizacji kości, utrudniać osiągniecie szczytowej masy kostnej, zwiększać ryzyko wystąpienia osteoporozy. Analizy diet różnych grup ludności w naszym kraju wskazują na duży niedobór wapnia. Średnie spożycie wapnia u statystycznego Polaka wynosi zaledwie 400 mg, podczas gdy dzienne zapotrzebowanie na wapń wynosi 1000-1500mg. Celem pracy była ocena wpływu suplementacji wapnia na regresję objawów klinicznych hipokalcemii oraz na normalizację parametrów laboratoryjnych gospodarki wapniowej.
Materiał i metody
Grupę badaną stanowiło 51 pacjentów, w tym 42 kobiety 9 mężczyzn w wieku od 29 do 89 lat (średnia wieku 58 lat). Pacjenci byli w dobrym stanie zdrowia, nie stosowali leków mogących obniżać poziom wapnia. Wyłączono chorych z niedoczynnością przytarczyc oraz innymi stanami chorobowymi mogącymi wpływać na gospodarkę wapniowo-fosforanową. Analizowano inne możliwe przyczyny hipokalcemii, w tym dietę ubogowapniową. Oceniano poziom wapnia zjonizowanego. Za istotną hipokalcemię przyjęto poziom wapnia zjonizowanego  4,0mg/dl (norma 4,2 – 5,2mg/dl). Na podstawie analizy diety oszacowano dzienne spożycie wapnia u każdego z pacjentów. Pacjentom spożywającym <500mg wapnia udzielono porady dietetycznej i zalecono suplementację preparatami węglanu wapnia (1000mg) i witaminy D3 (400j cholekalcyferolu) przez 3 miesiące. Pacjentom deklarującym dobowe spożycie wapnia 500-1000mg zalecono dietę bogatowapniową oraz suplementację wapnia 500mg i witaminy D3 (200j). Przy spożyciu wapnia >1000mg zalecono wprowadzenie do diety pokarmów bogatowapniowych. Po upływie 3 miesięcy ponownie oceniono obecność objawów klinicznych hipokalcemii oraz poziom wapnia zjonizowanego we krwi.
Wyniki
W analizowanej grupie pacjentów najczęściej podawanymi dolegliwościami były: uczucie mrowienia i drętwienia zlokalizowane głównie w rejonie odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz w kończynach dolnych (76%), suchość skóry (64%), łamliwość włosów i paznokci (64%). Na początku badania zakres wartości wapnia zjonizowanego wynosił od 3,2 do 4,0 mg/dl (średnia 3,9mg/dl). Dzienne spożycie wapnia <500mg stwierdzono u 12 pacjentów (23%), 500-1000mg u 30 (59%), 1000-1500mg u 9 (18%). Poziomy wapnia zjonizowanego nie różniły się istotnie przed wprowadzeniem leczenia pomiędzy pacjentami z poszczególnych grup. Po upływie 3 miesięcy stwierdzono ustąpienie objawów klinicznych hipokalcemii. Poziom wapnia zjonizowanego wzrósł do 4,4 – 4,9mg/dl. Najlepszą korekcję zanotowano w grupie z największą farmakologiczną suplementacją (średnio o 0,8mg/dl).
Wnioski
1. Najczęstszą przyczyną przewlekłej skąpoobjawowej hipokalcemii jest dieta ubogowapniowa.
2. Zgłaszane objawy hipokalcemii są nieswoiste, różnorodne.
3. Najskuteczniejszą metodą leczenia hipokalcemii jest farmakologiczna substytucja preparatami wapnia i witaminy D3.
4. Przewlekła hipokalcemia pogarsza jakość życia.

OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI ORAZ WSKAŹNIKÓW OBROTU KOSTNEGO U KOBIET Z PRZEWLEKŁYMI [..]

P11
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI ORAZ WSKAŹNIKÓW OBROTU KOSTNEGO U KOBIET Z PRZEWLEKŁYMI CHOROBAMI WĄTROBY W OKRESIE OKOŁOMENOPAUZALNYM

Zygmunt A.1, Jabłkowski M.2, Białkowska J.2, Cyniak-Magierska A.1, Kurnatowska I.3, Nowicki M.3, Lewiński A.1

1 Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny, Łódź
2 Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Uniwersytet Medyczny, Łódź
3 Klinika Nefrologii i Hipertensjologii i Transplantologii Nerek, Uniwersytet Medyczny, Łódź

Słowa kluczowe: osteoporoza, przewlekłe choroby wątroby, okres okołomenopauzalny, gęstość mineralna kości, obrót kostny

Celem pracy było porównanie gęstości mineralnej kości (BMD) oraz niektórych wskaźników obrotu kostnego kobiet zdrowych i pacjentek z przewlekłymi chorobami wątroby w okresie okołomenopauzalnym.
Wśród 47 chorych z przewlekłymi chorobami wątroby (bez chorób współistniejących) w wieku 37-56 lat wyróżniono pacjentki z przewlekłym zapaleniem wątroby typu B – PZW B (Grupa II, n=13), z przewlekłym zapaleniem wątroby typu C – PZW C (Grupa III, n=17) oraz z marskością wątroby o etiologii wirusowej – MW (Grupa IV, n=17). 15 zdrowych kobiet, dobranych wiekiem stanowiło grupę kontrolną (Grupa I). Wszystkie kobiety przebadano, aby wykryć inne czynniki ryzyka osteoporozy. Densytometrię kości, opartą o technikę DXA wykonano w dwóch lokalizacjach: w odcinku lędźwiowym kręgosłupa oraz w bliższym końcu kości udowej. Ponadto oznaczono stężenie osteokalcyny (OC) u wszystkich chorych oraz β-crossLaps w grupach PZW B i PZW C.
U żadnej z badanych pacjentek nie odnotowano złamań kości. Obniżona BMD występowała statystycznie częściej w grupie pacjentek z przewlekłymi chorobami wątroby w porównaniu z grupą zdrowych kobiet. Najniższe wartości BMD (  SD) stwierdzono w Grupie IV (0,922  0,216 [g/cm2], p=0,0007 vs. Grupa I); w Grupie II – 1,121  0,231 [g/cm2] (NS vs Grupa I), natomiast w Grupie III – 1,066  0,0142 [g/cm2] (p=0,0148 vs. Grupa I). Stężenie OC (  SD) było najwyższe w Grupie III (24,9  12,6 [ng/ml]), jednak nie różniło się istotnie w porównaniu z Grupą II (21,6  13,6 [ng/ml]) oraz Grupą IV (22,0  7,3 [ng/ml]). Stężenie β-crossLaps (  SD) także było wyższe w Grupie III (0,47  0,23 [ng/ml]) w porównaniu z Grupą II (0,36  0,12 [ng/ml]), jednak różnica nie była istotna statystycznie.
U wszystkich kobiet w okresie okołomenopauzalnym z przewlekłymi chorobami wątroby należy rutynowo wykonywać badania densytometryczne gdyż choroby te są czynnikiem ryzyka rozwoju osteoporozy. Najniższe wartości BMD stwierdza się u chorych z marskością wątroby i przewlekłym zapaleniem wątroby typu C.

P11
EVALUATION OF BONE MINERAL DENSITY AND MARKERS OF BONE TURNOVER IN WOMEN WITH CHRONIC LIVER DISEASES DURING PERIMENOPAUSAL PERIOD

Zygmunt A.1, Jabłkowski M.2, Białkowska J.2, Cyniak-Magierska A.1, Kurnatowska I.3, Nowicki M.3, Lewiński A.1

1 Department of Endocrinology and Metabolic Diseases, Medical University, Lodz, Poland
2 Department of Infections Diseases, Medical University, Lodz, Poland
3 Department of Nephrology, Hypertension and Kidney Transplantation, Medical University, Lodz, Poland

Key words: osteoporosis, chronic liver diseases, perimenopausal period, bone mineral density, bone turnover

The goal of the paper was to compare bone mineral density (BMD) and the markers of bone turnover in healthy women and in perimenopausal patients with chronic liver disease.
The study was performed in 47 patients with chronic liver diseases, aged 37-56 years, divided into 3 groups: with chronic type B hepatitis (Group II, n=13), with chronic type C hepatitis (Group III, n=17) and cirrhosis of viral aetiology (Group IV, n=17). The control group consisted of 15 healthy, age-matched women. All the women were examined in order to identify other risk factors of osteoporosis development. BMD was estimated in all patients in the lumbar spine and in the hip, using dual-energy x-ray absorptiometry. Moreover, the concentration of osteocalcin (OC) was assessed in all the patients and of β-crossLaps in groups with chronic type B hepatitis and chronic type C hepatitis.
No bone fracture was found in any of the examined patients. The incidence of decreased BMD was statistically higher in the group of patients with chronic hepatic diseases, compared to the group of healthy subjects. The lowest BMD values (  SD) were in Group IV (0.922  0.216 [g/cm2], p=0.0007 vs. Group I); in Group II – 1.121  0.231 [g/cm2] (NS vs Group I), and in Group III – 1.066  0.0142 [g/cm2] (p=0.0148 vs. Group I). The OC level (  SD) was highest in Group III (24.9  12.6 [ng/mL]) but the difference was not significant in comparison to Group II (21.6  13.6 [ng/mL]) and Group IV (22.0  7.3 [ng/mL]). The β-crossLaps levels were also higher in Group III (0.47  0.23 [ng/mL]) in comparison to Group II (0.36  0.12 [ng/mL]) but the difference was not statistically significant.
Routine densitometric examinations should be performed in all women in perimenopausal age with chronic liver diseases. Results of our studies indicate that in patients with liver diseases, the lowest BMD values are found in patients with cirrhosis or chronic type C hepatitis.

CZY WPŁYW HEPARYN DROBNOCZĄSTECZKOWYCH NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI I NA MARKERY OBROTU KOSTNEGO [..]

P12
CZY WPŁYW HEPARYN DROBNOCZĄSTECZKOWYCH NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI I NA MARKERY OBROTU KOSTNEGO ULEGA ZMIANIE Z UPŁYWEM CZASU LECZENIA?

Cencora A., Chwała M., Spannbauer A.

Zakład Chorób Naczyń, Wydziału Ochrony Zdrowia, Collegium Medicum Uniwersystetu Jagiellońskiego, ul. Trynitarska 11, 31–061 Kraków

Słowa kluczowe: długoterminowe leczenie niskocząsteczkową heparyną, gęstość mineralna kości, osteokalcyna, pyrylinx D/kreatynina, wtórna profilaktykazakrzepicy żył głębokich

Z piśmiennictwa wynika, że kilkumiesięczne leczenie chorych niskoczą¬steczkową heparyną, bezpośrednio po zaistniałej zakrzepicy żył głębokich, powoduje ubytek gęstości mineralnej kości, który można określić pomiarami markerów obrotu kostnego oraz udokumentować badaniem densytometrycznym. Podjęto badania chorych, u których dotychczas średnio przez 20 miesięcy prowadzono leczenie niskocząsteczkową heparyną z powodu przebytej zakrzepicy żył głębokich. Przeprowadzono badania longitudinalne u 24 chorych, u których stosowano zróżnicowane dawki niskocząsteczkowej heparyny (40 mg i powyżej 40 mg na dobę). Badania prowadzono przez rok. Po roku dalszego leczenia heparyną nie stwierdzono istotnych zmian zarówno w poziomie osteokalcyny, pyrylinxD/kreatyniny, liczby płytek krwi oraz gęstości mineralnej kości w zakresie kręgosłupa lędźwiowego, jak i szyjki kości udowej. Należy odnotować tendencję spadkową poziomu osteokalcyny na przestrzeni roku obserwacji. Nie stwierdzono nawrotu zakrzepicy, ani złamań patologicznych u analizowanych chorych. Leczenie przewlekłe niskocząsteczkową heparyną jest postępowaniem bezpiecznym. Z całokształtu badań można wnioskować, że niekorzystny wpływ niskocząsteczkowej heparyny na obrót kostny ulega ograniczeniu z upływem czasu leczenia.

P12
DOES THE INFLUENCE OF LOW MOLECULAR WEIGHT HEPARINS ON BONE MINERAL DENSITY AND MARKERS OF BONE TURNOVER CHANGE WITH THE LENGTH OF TREATMENT?

A. Cencora, M Chwała, A. Spannbauer

Zakład Chorób Naczyń, Wydziału Ochrony Zdrowia, Collegium Medicum Uniwersystetu Jagiellońskiego, ul. Trynitarska 11, 31–061 Krakow, Poland

Key words: bone mineral density, long-term treatment with low-molecular weight heparin, osteocalcin, pyrylinx D/kreatynine, secondary prophylaxis of deep vein thrombosis

According to literature, it follows that several months long treatment of patients with low molecular weight heparins commeced immediately after deep vein thrombosis (DVT) episode causes loss of bone mineral density (BMD), which can be determined by measurements of bone turnover markers, as well as documented by densitometry assessment. We undertook examination of patients in whom, on average for 20 months, treatment with low molecular weight heparins had been conducted, due to DVT. Longitudinal examinations carried out in 24 patients in whom varied doses of low molecular weight heparin (40 mg and above 40 mg daily) had been used. This research was continued over the period of one year. After another year of further treatment using heparin, no significant changes in the level of osteocalcin, pyrylinxD/kreatynine, blood platelet count, as well as BMD in the region of lumbar vertebrae and femoral neck were stated. It is noteworthy that the level of the osteocalcin over one year of follow-up period tended to decrease. We stated no rethrombosis, nor pathologi¬cal fractures in the examined patients. Long term treatment with low molecular weight heparins seems to be a safe procedure. From overall results it can be deduced, that negative influence of low molecular weight heparin on bone turnover tends to weaken according to the treatment time.

INFLUENCE OF RISC FACTOR ON BONE MINERAL DENSITY IN OSTEOPENIC PATIENT WITH LUMBAL SPONDYLOARTHROPAT

P13
INFLUENCE OF RISC FACTOR ON BONE MINERAL DENSITY IN OSTEOPENIC PATIENT WITH LUMBAL SPONDYLOARTHROPATY

Vasic B.1, Popovic B.1, Devecerski G.2, Milenovic N.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Key words: osteoporosis, risk factor, lumbar spondyloarthropaty

Introduction
Lumbal spondyloarthropaty (LS) is degenerative disease of low spine which affects all element of vertebral dynamic segment. LS is characterized by appearance of bone apposition which can produced pain, compression on nerve root, reduce mobility this segment of spine and also reduced globally patient daily activity which can produced many complication. As a complication of patient inactivity is reduced Bone Mineral Density (BMD) and further osteoporosis.
Aim
The aim of study was to establish how risk factors influence on BMD in osteopenic patient with LS.
Material and methods
We examined 82 patients age 64.29 (46-86), with most predominant female. All patients had arthritic changes on radiography of lumbal spine which was verified and now in grade I to III of Kellgren & Lawrence radiographic scale. Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry. We used Body Mass Index (BMI) scale, National Health Center Statistic Criteria and self-evaluation of health by patients.
Results
Average body mass was 73.83 kg (SD±5.19) and body height was 1.62 cm (SD±0.66) which was indicated that our patient was globally short. Average BMI was 28.156kg/m2 which indicate that we had overweight patient. We found that 53.24% of patient exposed daily more than 15 minutes on sun and 63.41% drink more than 200ml of milk and eat milk product. Estimated BMD was 0.361g/cm2, average T-score was -1.98 and value of Z-score was -1.08. We found very statistically significant correlation (r=0.546; p=0.000) between daily walking activity, less than 2 km per day which was acceptable to patient with LS, in 41.57% of patient and T-score which indicted important role of walking as long as be possible in increasing BMD. Also we found statistically significant negative correlation (r=-0.329; p=0.035) between T-score and reduction in body high which was more than 3 cm which point on worse prognosis in patient who during LS decreased body height. Statistically significant better result we found in group of patient treated with hondroprotective drugs.
Conclusion
Daily physical activity and more adequate intake calcium can improve BMD in patient with LS. Our suggestion is that hondroprotectiv drug has to be included in therapeutic scheme which in combination with physical activity can give better result in increasing BMD.

OCENA WPŁYWU PRZYJMOWANIA HEPARYN DROBNOCZĄSTECZKOWYCH I/LUB LEKÓW PRZECIWPŁYTKOWYCH [..]

P14
OCENA WPŁYWU PRZYJMOWANIA HEPARYN DROBNOCZĄSTECZKOWYCH I/LUB LEKÓW PRZECIWPŁYTKOWYCH NA MINERALNĄ GĘSTOŚĆ KOŚCI U CHORYCH DIALIZOWANYCH

Grzegorzewska A. E., Młot-Michalska M.

Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych

Słowa kluczowe: dializa, heparyna, leki przeciwpłytkowe, mineralna gęstość kości

Wobec doniesień o wpływie heparyn drobnocząsteczkowych (HP) i leków przeciwpłytkowych (PPL) na mineralną gęstość kości (BMD) celem naszych badań było sprawdzenie, czy dializowani chorzy przyjmujący powyższe leki (grupa I) charakteryzowali się inną BMD niż chorzy nie przyjmujący w/w leków (grupa II).
Grupa I składała się z 14 chorych (wiek 64,7  16,0 lat, 4 leczonych hemodializą – HD, 10 – dializą otrzewnową – DO, długość dializowania 22,7, 7,9 – 59,6 miesięcy), którzy przyjmowali regularnie HP (4 chorych na HD) i/lub PPL (10 chorych na DO, 1 na HD) przez co najmniej 2 lata. Grupa II obejmowała 16 chorych w wieku 48,7  16,2 lat, dializowanych przez 16,3, 6,3 – 45,5 miesięcy. Obie grupy porównano pod względem BMD mierzonej w szyjce kości udowej i odcinku lędźwiowym kręgosłupa, a także stężenia parathormonu w surowicy, pH krwi, wskaźników gospodarki wapniowo-fosforanowej i stanu odżywienia.
Grupa I wykazała niższe parametry mierzone w szyjce kości udowej niż grupa II: BMD (0,711  0,100 g/cm2 vs 0,904  0,124 g/cm2; p = 0,000), wskaźnik T (-2,38; -4,06 – -1,27 vs –0,71; -3,05 – 2,37; p = 0,000), wskaźnik Z (-1,34; -2,36 – -0,15 vs 0,12; -1,0 – 2,97; p = 0,001), BMD jako % szczytowej masy kostnej (69,1  9,0% vs 94,4  16,6%; p = 0,000), BMD jako % normy wiekowej (81,6  9,7% vs 103,4  18,5%; p = 0,000). Po zweryfikowaniu powyższych wyników względem płci, wieku, picia kawy oraz przyjmowania leków nasennych, niesteroidowych przeciwzapalnych i przeciwpadaczkowych, a w przeszłości sterydów różnice te pozostały statystycznie istotne. Innych statystycznie istotnych różnic między grupami nie stwierdzono.
Uzyskane wyniki wskazują, że chorzy dializowani przyjmujący stale HP i/lub PPL mają niższe wskaźniki BMD mierzone w szyjce kości udowej, wobec czego wymagają częstszego monitorowania BMD niż chorzy nie przyjmujący w/w leków.

P14
ASSESSMENT OF THE INFLUENCE OF LOW MOLECULAR WEIGHT HEPARIN AND/OR ANTI-PLATELETS DRUGS ON BONE MINERAL DENSITY IN DIALYSIS PATIENTS

Grzegorzewska A.E., Młot-Michalska M.

Chair and Department of Nephrology, Transplantology and Internal Diseases, Karol Marcinkowki University of Medical Sciences, Poznań, Poland

Key words: anti-platelets drugs, bone mineral density, dialysis, heparin

Reports indicating influence of low molecular weight heparins (LMWH) and anti-platelet drugs (APD) on bone mineral density (BMD) have provoked us to check if dialysis patients receiving these drugs (group I) are characterized by different BMD than patients not-receiving aforementioned medication (group II).
Group I consisted of 14 patients (age 64.7  16.0 years, 4 on hemodialysis – HD, 10 on peritoneal dialysis – PD, dialysis vintage 22.7, 7.9 – 59.6 months), who were receiving regularly LMWH (4 HD patients) and/or APD (10 PD patients, 1 HD patient) for at least two years. Group II consisted of 16 PD patients at the age of 48.7  16.2 years, dialyzed for 16.3 (6.3 – 45.5) months. BMD assessed in the femoral neck and the lumbar spine, serum concentration of parathyroid hormone, blood pH, parameters of calcium-phosphate balance and nutritional state were evaluated and compared in both groups.
Group I displayed significantly lower parameters measured in the femoral neck than group II: BMD (0.711  0.100 g/cm2 vs 0.904  0.124 g/cm2, p = 0.000), T-score (-2.38; -4.06 – -1.27 vs –0.71; -3.05 – 2.37, p = 0.000), Z-score (-1.34; -2.36 – -0.15 vs 0.12; -1.0 – 2.97, p = 0.001), BMD as % peak bone mass (69.1  9.0% vs 94.4  16.6%, p = 0.000), BMD as % age norm (81.6  9.7% vs 103.4  18.5%; p = 0.000). After adjustment to gender, age, coffee drinking and receiving sedatives, nonsteroidal anti-inflammatory and anti-epilepsy drugs and using steroids in the past, these differences remained statistically significant. There were no other significant differences in examined parameters between groups.
The obtained results indicate that dialysis patients receiving regularly LMWH and/or APD show lower BMD parameters measured in the femoral neck, therefore they require more frequent monitoring of BMD than patients not receiving the foregoing drugs.

MARKERY OBROTU KOSTNEGO U MĘŻCZYZN PO 60 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ, OSTEOPENIĄ [..]

P15
MARKERY OBROTU KOSTNEGO U MĘŻCZYZN PO 60 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ, OSTEOPENIĄ I W NORMIE DENSYTOMETRYCZNEJ

Sufinowicz M.1, Nowak A.2, Osiński W.1, Maciaszek J.1, Salamon A.1, Stemplewski R.1, Szeklicki R.1

1 Zakład Teorii Wychowania Fizycznego i Antropomotoryki, Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego, ul. Królowej Jadwigi 27/39, 61-871 Poznań
2 Zakład Higieny, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu

Słowa kluczowe: osteoporoza, DXA, markery obrotu kostnego, mężczyźni

Około 20 – 30% złamań kości spowodowanych osteoporozą dotyczy seniorów płci męskiej, u których zmiany w tkance kostnej przebiegają w odmienny sposób niż u kobiet.
Głównym celem badań była analiza stężeń markerów obrotu kostnego u starszych mężczyzn o różnym poziomie gęstości mineralnej kości (BMD). Materiał badawczy stanowiła grupa 84 mężczyzn po 60 roku życia ( = 69,14 ± 5,97 lat) pochodzących z Poznania.
Pomiaru BMD dokonano w Klinice Reumatologii i Immunologii Klinicznej Akademii Medycznej w Poznaniu stosując metodę DXA przy użyciu aparatury densytometrycznej produkcji Norland Medical Systems. Badanych podzielono na trzy grupy w zależności od poziomu BMD: Tscore1 – osteoporoza, Tscore2 – osteopenia, Tscore3 – norma. W celu dokonania oznaczeń biochemicznych u badanych pobierano krew z żyły odłokciowej, na czczo, między godziną 800 i 900 rano. W surowicy krwi żylnej oznaczano stężenie osteokalcyny (OC) stosując metodę immunoenzymatyczną ELISA i test firmy Quidel (USA) oraz stężenie C-końcowego telopeptydu kolagenu typu I (ICTP) za pomocą metody radioimmunologicznej i testu firmy Orion Diagnostica (Finlandia).
W analizach różnic pomiędzy grupami T-score1 a T-score2 stwierdzono wyższe i istotne statystycznie wartości stężeń markerów ICTP i OC w grupie z osteoporozą (p<0,05). Wynikać to może z nasilonych zmian w obrębie jednostek przebudowy kostnej (ang. bone remodeling unit – BRU). Procesy osteoklastyczne indukujące aktywność ICTP mogły mieć wpływ na zaangażowanie osteoblastów i wysokie wartości stężenia OC. Jednocześnie nie obserwowano korelacji pomiędzy wartościami BMD a stężeniem obu markerów obrotu kostnego.
Markery obrotu kostnego mogą służyć za niezależny, a jednocześnie czuły wskaźnik przemian kostnych, który może wspomóc diagnostykę zmian w tkance kostnej w prewencji i terapii osteoporozy.

P15
MARKERS OF BONE TURNOVER IN MEN OVER 60 YEARS OLD WITH OSTEOPOROSIS, OSTEOPENIA AND WITH NORMAL BONE DENSITY

Sufinowicz M.1, Nowak A.2, Osiński W.1, Maciaszek J.1, Salamon A.1, Stemplewski R.1, Szeklicki R.1

1 Department of the Theory of Physical Education and Anthropomotorics, University School of Physical Education in Poznań, ul. Królowej Jadwigi 27/39, 61-871 Poznań, Poland
2 Department of Hygiene, University School of Physical Education in Poznań, Poland

Key words: osteoporosis, DXA, markers of bone turnover, men

Nearly 20 – 30% of osteoporotic fractures affect male seniors. Although there are differences in progress of changes in bone tissue between men and women.
The aim of presented study was to compare the level of concentrations of bone turnover markers in elderly men with different level of bone mineral density (BMD). Participants were 84 men over 60 ( = 69,14 ± 5,97 years old) recruited from citizens of Poznań.
Measurements of BMD were taken in Clinic of Rheumatology and Clinical Immunology, Department of Rheumatology and Osteoporosis, University of Medical Sciences in Poznań using DXA method (Dual Energy X-ray Absorptiometry of Norland Medical Systems). Volunteers were divided into three groups taking into consideration their BMD: Tscore1 – osteoporosis, Tscore2 – osteopenia, Tscore3 – normal BMD.
The blood for biochemical analysis was taken from the ulnar vein in a fasting state (between 8 and 9 a.m.). Concentration of osteocalcin (OC) – bone formation marker was determined by immunoenzymatic ELISA method using Quidel test (USA). Concentration of carboxyterminal telopeptyd of type I collagen (ICTP) – the marker of bone resorption was measured by radioimmunological method and Orion Diagnostica test (Finland).
Significant differences were found between T-score1 and T-score2 groups. Higher values of concentration ICTP and OC markers in T-score1 group were observed (p<0.05).
The high level of ICTP and in consequence high values of OC may be a result of intensive changes in region of bone remodeling units – BRU. Simultaneously, there were no correlation between BMD values and concentrations of bone turnover markers.
Markers of bone turnover may be used as independent and sensitive indicator of changes in bone tissue which can be helpful in diagnostic, prevention and therapy of osteoporosis.

APPLICATION THE IOF’S ONE-MINUTE OSTEOPOROSIS RISK TEST IN SCREENING OF STRUCTURAL-FUNCTIONAL […]

P16
APPLICATION THE IOF’S ONE-MINUTE OSTEOPOROSIS RISK TEST IN SCREENING OF STRUCTURAL-FUNCTIONAL CHANGE OF BONE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN

Povoroznyuk V. V., Dzerovych N. I.

Department of Clinical Physiology and Pathology of Locomotor Apparatus,
Institute of Gerontology AMSU, Vyshgorodskaya str. 67, Kiev, 04114, Ukraine

Background
This research was aimed at proving validity of IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test and evaluating the relation between structural-functional state of bone according to the ultrasound densitometry and results of IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test for postmenopausal women.
Materials and methods
We’ve examined 147 postmenopausal women aged 50-69 years (mean age 59,8 ±0,7). Structural-functional state of bone was evaluated by means of an ultrasound bone densitometer (“Achilles+”). The speed of sound (SOS, m/s), broadband ultrasound attenuation (BUA, dB/MHz) and a calculated “Stiffness” index (SI, %), T and Z-range were measured. IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test was translated into Ukrainian.
Results
Significant correlation was found between positive answer to question 2 (“Have you broken a bone after a minor bump or fall?”) and SOS (r = -0,17; р = 0,042), BUA ( r = -0,28; р = 0,0005), SI (r = -0,25; р = 0,002), Z- range (r = -0,26; р = 0,015); between positive answer to question 3 (“Have you taken corticosteroid tablets for more than 3 months”) and SOS (r = -0,16; р = 0,047), BUA ( r = -0,29; р = 0,0003), SI (r = -0,21; р < 0,000001), and between positive answer to question 4 (“Have you lost more than 3 cm (just over 1 inch) in height?”) and the following indexes of structural-functional state of bone: SOS (r = -0,32; р < 0,00001), BUA ( r = -0,27; р = 0,00096), SI (r = – 0,36; р < 0,000001), Z- range (r = -0,27; р = 0,0015).
Conclusion
Application of IOF’s One-Minute Osteoporosis Risk Test gives an opportunity to determine structural-functional changes of bone. Among the test questions, the most reliable and informative as for postmenopausal women proved to be questions 2 (“Have you broken a bone after a minor bump or fall “), 3 (“Have you taken corticosteroid tablets for more than 3 months”) and 4 (“Have you lost more than 3 cm (just over 1 inch) in height?).

PROSPEKTYWNE BADANIA DENSYTOMETRYCZNE (DXA) I ULTRADŹWIĘKOWE (QUS) KOŚĆCA ORAZ RADIOLOGICZNE […]

P17
PROSPEKTYWNE BADANIA DENSYTOMETRYCZNE (DXA) I ULTRADŹWIĘKOWE (QUS) KOŚĆCA ORAZ RADIOLOGICZNE ŻUCHWY U KOBIET BEZZĘBNYCH

Pluskiewicz W.1, Drozdzowska B.2, Wojtanowska-Dilling M.3

1 Zakład Chorób Metabolicznych Kości ŚlAM, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Katedra Patomorfologii w Zabrzu ŚlAM
3 Praktyka Stomatologiczna, Bytom

Słowa kluczowe: osteoporoza, żuchwa, zdjęcie pantomograficzne

Cel pracy: prospektywna ocena zmian miejscowych w żuchwie w odniesieniu do innych części szkieletu badanych metodą DXA oraz QUS.
Materiał: 18 kobiet po menopauzie (śr. wiek 61,9 +/-8,0 lat), które podzielono na 2 podgrupy uwzględniając przyczynę utraty zębów: z próchnicą (n=9) i z zapaleniem przyzębia (n=9). Nie zanotowano żadnych przyczyn wpływających na metabolizm kostny.
Metody: 1. ocena BMD biodra (FN, Ward, Troch), kręgosłupa (spine) i żuchwy, 2. pomiar QUS paliczków dłoni (Ad-SoS), 3. zdjęcie pantomograficzne żuchwy (pomiary i obliczenie np. PMI, MR, ubytku tkanki kostnej-ML). Badania wykonano 3-krotnie w odstępach 12 miesięcy.
Wyniki: Prospektywne zmiany BMD i Ad-SoS oceniono dla całej grupy i podgrup. Generalnie obserwowano obniżanie się wartości badanych parametrów wykazując różnice istotne statystyczne w całej grupie i w podgrupie z próchnicą. Ocena dynamiki zmian BMD żuchwy ( BMD) z dynamiką zmian wyników pomiarów DXA i QUS wykazała związek  BMD żuchwy z  FN-BMD w całej grupie badanej (r=0,48, p=0,042). Analiza korelacji pomiędzy wynikami pomiarów BMD żuchwy, a wynikami pozostałych pomiarów BMD i Ad-SoS wykazała istotne statystycznie zależności (dla drugiego pomiaru) z Ad-SoS w całej grupie (r=0,47, p<0,05), a dla pomiaru trzeciego jedyna istotna statystycznie korelacja wystąpiła z spine-BMD w podgrupie z zapaleniem przyzębia (r=0,74, p<0,05). Prospektywne zmiany wyników pomiarów wykonanych na zdjęciach pantomograficznych wykazały w całej grupie obniżenie się wysokości trzonu żuchwy, spadek PMI oraz wzrost ML, w podgrupie z próchnicą spadek PMI, a podgrupie z zapaleniem przyzębia obniżenie się wysokości trzonu żuchwy. Ocena dynamiki zmian wyników pomiarów radiologicznych dla PMI, MR oraz ML z dynamiką zmian wyników pomiarów BMD żuchwy ( BMD) wykazała następujące istotne statystycznie korelacje w całej grupie –  BMD żuchwy –  PMI (r=-0,51, p<0,05 oraz w podgrupie z zapaleniem przyzębia –  BMD żuchwy –  PMI (r=-0,75, p<0,05). Analiza korelacji pomiędzy wynikami pomiarów na zdjęciu pantomograficznym, a wynikami pomiarów DXA i QUS wykazała szereg istotnych związków: cała grupa – dodatnie korelacje MR oraz ujemne ML z BMD w obrębie żuchwy, spine, FN, Ward; przy trzecim pomiarze zanotowano także znamienną dodatnią korelację MR i ujemną ML z BMD żuchwy; w podgrupie z próchnicą – dodatnia korelacja MR i ujemna ML z BMD żuchwy; w podgrupie z zapaleniem przyzębia – dodatnia korelacja MR i ujemna ML z Ad-SoS. W pracy uzyskano obniżenie wartości BMD żuchwy tylko u kobiet z próchnicą, a zmiany BMD żuchwy wykazywały istotny związek ze zmianą FN-BMD w całej grupie, co najpewniej wiąże się z podobną zawartością istoty zbitej w tych częściach szkieletu. Wykazane różnice w tendencjach zmian BMD żuchwy w zależności od przyczyny utraty uzębienia jest istotną klinicznie informacją z punktu widzenia lekarza stomatologa.
Wnioski. Uzyskanie licznych zależności między wynikami pomiarów na zdjęciach pantomograficznych, a pomiarami szkieletu wskazuje, że badanie radiologiczne może być przydatnym, pomocniczym narzędziem diagnostycznym w procesie diagnozowania ogólnoustrojowej osteoporozy.

P17
LONGITUDINAL SKELETAL DENSITOMETRIC (DXA) AND QUANTITATIVE ULTRASOUND (QUS) MEASUREMENTS, AND THEIR ASSOCIATIONS WITH PANTOMOGRAPHY IN EDENTULOUS WOMEN

Pluskiewicz W.1, Drozdzowska B.2, Wojtanowska-Dilling M.3

1 Metabolic Bone Diseases Unit, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15, Poland
2 Dept. of Pathomorphology, Zabrze, Poland
3 Dental Practice, Bytom, Poland

Key words: osteoporosis, mandible, pantomography

The aim of the study: to evaluate longitudinal DXA and radiographic changes of the mandible and their associations with DXA and QUS parameters.
Material: 18 postmenopausal edentulous women (mean age 61.9 +/-8.0 years) were studied and divided into women with caries (n=9) and women with periodontitis (n=9). No reasons interfering with bone metabolism were noted.
Methods: Investigations were repeated 3 times with 12 months breaks, and consisted of: 1. densitometry of the hip (FN-, Wards-, Troch-BMD), spine-BMD and mandible; 2. phalangeal QUS (Ad-SoS); 3. radiography of mandible (PMI, MR, ML – mandibular loss).
Results: Generally, a trend to drop was observed, and statistically significant decreases were noted in whole group and in women with caries. A dynamics of changes in mandible BMD ( BMD) with dynamic changes in DXA and QUS showed an association of mandible  BMD with  FN-BMD in whole group (r=0,48, p=0,042). Correlation analysis between mandible BMD with DXA and QUS results showed significant relationship (for 2nd measurement) with Ad-SoS in whole group (r=0,47, p<0,05), and for 3rd measurement the only significant correlation occurred with spine in women with periodontitis (r=0,74, p<0,05). Prospective changes of radiographic measurements showed a decrease of mandible height (whole group), a decrease in PMI and an increase in ML; in subgroup with caries a decrease in PMI, and in women with periodontitis a decrease of mandible height. A dynamics of changes in mandible radiography for PMI, MR and ML with dynamic changes in mandible BMD showed following significant correlations: in whole group –  BMD –  PMI (r=-0,51, p<0,05), in subgroup with periodontitis –  BMD –  PMI (r=-0,75, p<0,05). Correlation analysis of radiographic parameters (PMI, MR, ML) with DXA and QUS data showed several significant relationships: whole group – positive correlations of MR and negative of ML with mandible-, spine-, FN- and Wards’- BMD, at 3rd measurement positive correlation of MR and negative with ML and mandible BMD; in women with caries – positive correlation of MR and negative of ML with mandible BMD; in women with periodontitis – positive correlation of MR and negative of ML with Ad-SoS. No statistically significant correlations of mandible height and PMI with DXA and QUS data were obtained. In the study a decrease in mandible BMD was noted only in women with caries, and a relationship of mandible BMD and femoral neck BMD indicate that these skeletal sites share common nature of bone loss. Different trends of mandible BMD changes due to pathogenic factor underlying tooth loss is an important result for dentists.
Conclusion. Several relationships of radiographic parameters and skeletal data suggest that mandible radiography may be additional, valuable diagnostic tool in diagnosis of osteoporosis.

ZWIĄZKI POMIĘDZY OSTEOPENIĄ/OSTEOPOROZĄ I CHOROBĄ PRZYZĘBIA U KOBIET W OKRESIE POMENOPAUZALNYM

P18
ZWIĄZKI POMIĘDZY OSTEOPENIĄ/OSTEOPOROZĄ I CHOROBĄ PRZYZĘBIA U KOBIET W OKRESIE POMENOPAUZALNYM

Hüpsch-Marzec H.1, Pluskiewicz W.2, Kubicka-Musiał M.1

1 Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją, Bytom
2 Zakład Chorób Metabolicznych, Zabrze, Śląska Akademia Medyczna

Słowa kluczowe: osteoporoza, menopauza, choroba przyzębia

Wprowadzenie
Około 75% dorosłych osób dotkniętych jest jakąś formą choroby przyzębia ( około 30% osób starszych). Konsekwencją zapalenia przyzębia jest utrata przyczepu nabłonkowego i łącznotkankowego oraz resorpcja kości wyrostka zębodołowego, które mogą prowadzić do utraty zęba, bezzębności i w konsekwencji resorpcji szczątkowego wyrostka zębodołowego i utratę kości jamy ustnej. Osteoporoza pomenopauzalna zaczyna się po naturalnej lub chirurgicznie indukowanej menopauzie i prowadzi do złamań w ciągu 15-20 lat od ustania czynności jajników. Istnieje wiele wspólnych czynników ryzyka dla choroby przyzębia i osteoporozy.
Cel pracy
Ocena związków pomiędzy osteopenią osteoporozą i chorobą przyzębia u kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Materiał
Materiał badawczy stanowiło 55 kobiet w wieku 51-69 lat. Kobiety były rekrutowane jako wolontariuszki z Zakładu Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją oraz z Zakładu Chorób Metabolicznych. Do kryteriów decydujących o wyłączeniu pacjentek z badań należały między innymi: początek menopauzy przed 40 rokiem życia, inna choroba metaboliczna mająca wpływ na kości., długoterminowe stosowanie terapii sterydowej, ciężkie schorzenia tarczycy, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu. Grupę badana stanowiło 28 pacjentek u których w wyniku trwającego procesu osteoporotycznego doszło do złamania dystalnej nasady kości promieniowej. Grupę kontrolną stanowiło 27 kobiet klinicznie zdrowych.
Metody
Gęstość kości badano w obrębie kości pięty (ultrasonic technic). Oceniano pochodne gęstości kości ( SOS,BUA, YA, AM )
Przeprowadzono pełne badanie stomatologiczne oraz obszerny wywiad stomatologiczny oraz wywiad ogólny. Ocena i rozpoznanie choroby przyzębia prowadzono na podstawie PRP (partial recording protocol). Statyczny pomiar ruchomości zębów oszacowano na podstawie czterostopniowej skali. Status tkanek przyzębia był określony przy użyciu GBSI (Gingival Sulcus Bleeding Index)- wskaźnik krwawienia, CAL (Clinical Attachment Level), położenie przyczepu łącznotkankowego, CSI (Calculus Surface Index) -wskaźnik kamienia nazębnego.
Wyniki
Różnice średnich wartości relacji proksymalnych kontaktów i statycznego pomiaru ruchomości w gr. kontrolnej i badanej nie były statystycznie istotne. Nieco większa niż uważana za prawidłową (Io ), okazała się ruchomość zębów w grupie badanej. Wartości wskaźnika GBSI w gr kontrolnej wynosiły ponad 40% i wskazywały na obecność zapalenia wymagającego intensywnego leczenia, w gr. badanej natomiast wynik 54,7 oznaczał ciężkie uogólnione zapalenie dziąseł. Różnica średnich =1,5 przy p.=0, 12. Średnie Wartości CSI wynosiły odpowiednio 6,63 w grupie kontrolnej 7,54 w grupie badanej. Ubytek przyczepu łącznotkankowego w gr. badanej był istotnie wyższy w stosunku do gr. kontrolnej i wynosił odpowiednio 6,94 i 4,83. Różnica średnich=4,18 (przy p.=0,00013).
Wniosek
Ubytek kości w obrębie jamy ustnej jest wynikiem kombinacji wielu czynników o charakterze miejscowym i czynników ogólnych. Wydaje się, że pacjentki w okresie pomenopauzalnym dotknięte osteoporozą mają bardziej zaawansowaną destrukcję przyzębia w stosunku do zdrowych kobiet pomenopauzalnych również cierpiących z powodu choroby przyzębia.

P18
ASSESSMENT OF RELATIONSHIPS BETWEEN OSTEOPENIA/OSTEOPOROSIS AND PERIODONTAL DISEASE IN POSTMENOPAUSAL WOMAN

Hüpsch-Marzec H.1, Pluskiewicz W.2, Kubicka-Musiał M.1

1 Department of Conservative Dentistry with Endodontics, Bytom, Silesian
2 Department of Metabolic Diseases, Zabrze, Silesian University of Medicine

Key words: osteoporosis, menopause, periodontal disease

Introduction
Some form of periodontal disease affects 75% adults (30% of older adults).The result of periodontitis is loss of soft tissue attachment and resorption of alveolar bone, which may lead to eventual tooth loss, edentulousness and, as a consequence residual ridge resorption and further loss of oral bone. Postmenopausal osteoporosis begins after natural or surgical menopause and leads to fractures within 15 -20 years from the cessation of ovarian function. There are numerous factors which are common for risk of both periodontal disease and osteoporosis.
Aim of the study
Assessment of relationships between osteopenia/osteoporosis and periodontal disease in postmenopausal woman.
Material
The examination was carried out in 55 women aged 51-69 years. Women were recruited as volunteers through the Department of Conservative Dentistry and Endodontics and, Department of Metabolic Diseases. Exclusion criteria for acceptance into the study were among the other: onset of menopause before age 40, history of other metabolic disease affecting bone, long-term use of steroid medication, excessive thyroid medication, cigarette smoking, excessive use of alcohol. The examined group consisted of 28 individuals in whom due to lasting osteoporotic process the distal epiphysis of radial bone was pathologically broken. The control group consisted of 27 individuals clinically healthy
Methods
Density of bone tissue within the calcaneal bone was examined (ultrasonic technique). The derivatives of bone density (SOS, BUA, YA, AM)
Complete dental assessments were performed and a comprehensive dental and medical history was taken. Evaluation and diagnosis of periodontal disease were performed on the basis of PRP (partial recording protocol). Static assessment of tooth mobility was made on the basis of 4-grade scale. Periodontal status was determined using GBSI (Gingival Sulcus Bleeding Index), CAL (Clinical Attachment Level), CSI (Calculus Surface Index).
Results
The differences of the mean values of the proximal contact relations (slightly open contacts and the tightness of contacts) and static tooth measurement of the mobility in control and examined groups were not statistically significant. Slightly higher than considered to be correct (Io ), turned out to be the tooth mobility in the examined group. Values of the GBSI rate in the control group amounted to 40 and indicated the presence of inflammation which demanded intensive treatment, whereas value 54,7 in the examined group meant heavy, general gingivitis. Difference of the mean values=1.5 with p=0.12. The mean CSI values were 6.63 in control group and 7.54 in examined group respectively. The loss of connective tissue attachment in examined group was significantly higher in relation to control group and was 6.94 and 4.83. The difference of mean values = 4.18 (with p=0.00013)
Conclusion
Bone loss in the oral cavity results from a combination of numerous local and general factors. It seems that postmenopausal female patients suffering from osteoporosis have more advanced destruction of periodontium in relation to healthy postmenopausal women who also suffer from periodontitis.

BACK PAIN AND OSTEOPOROSIS

P19
BACK PAIN AND OSTEOPOROSIS

Povoroznyuk V. V., Orlyk T. V.

Department of Clinical Physiology and Pathology of Locomotor Apparatus, Institute of Gerontology AMS Ukraine, Kiev, Ukraine

Research was aimed at studying the peculiarities of vertebral pain syndrome and its influence on life quality in women with postmenopausal osteoporosis in relation to localization and vertebral bodies’ deformation types.
Object
353 women in postmenopausal period aged from 50 to 89 years were examined and divided into groups depending on localization and type of vertebral deformations. Research does not include the women with duration of postmenopausal period less then six months.
Methods
The questionnaire, X-ray of pectoral and lumbar spine in two projections, morphometry of vertebral analysis were used.
Results
Intensity of vertebral pain syndrome in women with osteoporosis and its complications depends on localization of deformed vertebrae. In pectoral spine intensity of pain syndrome (VAS) was higher in women with fractures of pectoral vertebrae (3,9±0,6 points, р<0,05) and vertebral fractures (pectoral and lumbar spine) of combined localization (3,7±1,1 points, р<0,05) compared with fractures present only in lumbar spine (2,7±0,7 points). In lumbar spine intensity of pain syndrome (VAS) was higher in women with fractures of combined localization (6,5±0,4 points, р<0,05) compared with fractures of vertebral bodies only in pectoral (4,8±0,6 points) or only in lumbar spine (5,1±0,6 points). According to questionnaire EvroQol-5D, Life Quality of women with fractures of only pectoral vertebrae was significantly lower (4,7±0,6 points, р<0,05) in contrast to women with fractures of lumbar spine vertebrae (5,9±0,4 points) or combined localization fractures (6,4±0,5 points). Life Quality and general condition, related to back pain caused by the osteoporosis, according to the questionnaire ECOS-16, in women with vertebral fractures of (52,3±6,2 and 53,8±2,4 points respectively, р>0,05) only pectoral or only lumbar spine did not differ significantly, while women with fractures of combined localization had a considerably lower life quality index (60,6±2,2 points, р<0,05). The most intense vertebral pain syndrome was observed in women with fractures of 3 vertebral bodies. The life quality indexes and daily activity were certainly higher in patients with fractures of three vertebral bodies in comparison with fractures present in 1-2 bodies or plural deformations.
The vertebral pain syndrome depends not only on amount and localization, but on presence of deformed vertebrae. Reliable aggravation of syndrome was explained by the presence of compression vertebral fractures in pectoral area (р<0,05), while in the lumbar spine there were no reliable distinctions related to the fracture occurrence. Life quality of the patients was more influenced by the presence of compression deformations (EvroQol-5D: 6,3±0,4 points – with compression, and 5,4±0,4 points – with wedge-shaped deformations, р<0,05; ECOS-16: 53,8±3,1 and 57,7±3,5 points respectively, р<0,05).
Conclusion
The vertebral pain syndrome is observed with all types of vertebral deformations; however, its intensity is most clearly expressed in patients with compression fractures. Reliable correlation exists between the occurrence of pain syndrome, life quality indexes on one hand, and incidence and intensity of deformations of pectoral spine on the other.

EVALUATION QUALITY OF LIFE IN POST-MENOPAUSAL OSTEOPOROSIS WOMAN WITH ARTHRITIS […]

P20
EVALUATION QUALITY OF LIFE IN POST-MENOPAUSAL OSTEOPOROSIS WOMAN WITH ARTHRITIS OF KNEE

Popovic B.1, Milenovic N.1, Devecerski G.2, Vasic B.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Key words: osteoporosis, arthritis of knee, quality if life, postmenopausal woman

Introduction
Arthritis of the knee is one specific disease which demand specific way of living which is connected with limitation of movement and some level of physical inactivity which is result as nature of disease. This specific way of living may lead to reduced Bone Mineral Density (BMD) and osteoporoses changes which may influenced on quality of life.
Aim
The aim of study was to establish how reduction of BMD and osteoporosis changes influence on evaluation quality of life in postmenopausal woman with arthritis of knee.
Material and methods
We examined 72 post-menopausal women age 63.2 (40-75) who were in post-menopause more than 12 months. All patients had arthritis of knee which was verified and now in grade II and III of Kellgren & Lawrence radiographic scale. Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry and all patients had T score more than -2.5. We used EQ5D scale for evaluation quality of life.
Results
Average body mass was 77.43 kg (45.5-106.5) and body height was 1.60 cm (1.44-1.75) which was indicated that our patient was globally short female. Average BMI was 32.67 kg/m2 which indicate that we had patient with obesity grade I, but there was no statistically significant correlation between obesity and self evaluation of disease, although obesity can reduce daily activity. We found that the 97.1% of our patient had some problem with mobility. Also 67,7% indicate that had some problem with self-care (washing and dressing) activity but they were able to perform this by themselves. We found that 85.3% had no problem with performing their usual activities as housework, family and leisure work. 85.3% of patients reported moderate pain and discomfort and 79.4% reported moderate anxiety and depression. Patients self evaluated their state of health with average value on 56.82. We only found statistically significant correlation (r= 0.465; p=0.006) between self care and self-evaluation which can indicate that that washing and dressing can be main problem for patients which can has the influence on negative evaluation of their state oh health.
Conclusion
Result of self-report of health osteoporosis female with arthritis of knee can indicate not good condition their state of health and at the same time „open the door” for important acting on the field to improve their quality of life.

OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWEGO OSÓB PO USUNIĘCIU DYSKU KRĘGOWEGO

P21
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWEGO OSÓB PO USUNIĘCIU DYSKU KRĘGOWEGO

Sztuka M.1, Czerwiński E.2, Trybulec B.2, Gościński I.1

1 Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
2 Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, dyscektomia, dysk międzykręgowy

Wstęp
Dotychczas opublikowano niewiele prac poświęconych ocenie gęstości mineralnej kręgosłupa po usunięciu dysku międzykręgowego. Wyniki pomiarów są przedmiotem wielu kontrowersji.
Jedni autorzy stwierdzają wzrost BMD, inni spadek a jeszcze inni nie stwierdzają żadnych różnic.
Celem badania było określenie wpływu zabiegu usunięcia jądra miażdżystego na gęstość mineralną kręgów operowanego odcinka.
Materiał i metoda
Do badania wybrano 20 osób operowanych w Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii CM UJ w Krakowie z powodu wypadnięcia jądra miażdżystego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. W grupie było 8 kobiet, 12 mężczyzn. Wiek badanych wynosił od 29 do 64 lat (średnio 47,8), u kobiet 40 do 64 (średnio 48,1); u mężczyzn 29 do 64 (średnio 47,6). U wszystkich badanych wykonano zabieg dyskektomii na następujących poziomach: L4 – L5 (7 osób), L5 – S1 (7 osób) oraz na obydwu poziomach (6 osób).
U wszystkich chorych po zabiegu wykonano badanie densytometryczne metodą DEXA aparatem Lunar DTX oznaczając gęstość mineralną kręgów odcinka L2 – L4. Badanie densytometryczne u wszystkich chorych powtórzono po roku.
Wyniki
W grupie kobiet w badaniu bezpośrednio po zabiegu stwierdzono BMD L2-L4 średnio 1,178 g/cm2 (SD-0,13); u mężczyzn średnio 1,045 g/cm2 (SD-0,1). Wskaźnik T-score wahał się u kobiet od -1,5 do 1,4 (śr. – 0,2); u mężczyzn od -3,3 do – 0,4 (śr. -1,6). W badaniu po roku w/w wartości przedstawiały się następująco: w grupie kobiet stwierdzono BMD średnio 1,176 g/cm2 (sd-0,13); u mężczyzn średnio 1,054 g/cm2 (sd-0,11). Wskaźnik T-score wahał się u kobiet od -1,5 do 1,5 (śr. – 0,07); u mężczyzn od -3,3 do – 0,2 (śr. -1,51).
Porównanie pomiarów bezpośrednio po zabiegu z wynikami po roku wykazało, że BMD w odcinku L2-L4 u kobiet obniżyło się o 0,03% a u mężczyzn wzrosło o 0,9%.
Dodatkowo analizie poddano zmianę BMD kręgu L4 w całej grupie oraz w zależności od operowanego poziomu. Po roku wartość BMD w kręgu L4 wzrosła u kobiet o 0,65%, u mężczyzn o 2,6%.W grupie operowanej na obu poziomach (L4-L5,L5-S1) wartość BMD w kręgu L4 wzrosła o 0,18%, u mężczyzn o 3,65%. U osób operowanych tylko na poziomie L5-S1 wartość BMD w kręgu L4 wzrosła u kobiet 2,03%, u mężczyzn wzrosła o 0,9%. U osób operowanych tylko na poziomie L4-L5 wartość BMD w kręgu L4 u kobiet nie zmieniła się, u mężczyzn wzrosła o 3,52% .
Wnioski
W grupie badanych mężczyzn gęstość kręgosłupa lędźwiowego była niższa o 10,3% w stosunku do grupy kobiet. W rok po zabiegu operacyjnym stwierdzono wzrost gęstości mineralnej kręgosłupa, większy u mężczyzn niż u kobiet. Najwyższy wzrost gęstości obserwowano u chorych po zabiegach na dwóch poziomach.

P21
EVALUATION OF SPINAL BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS AFTER LUMBAR INTERVERTEBRAL DISC EXTRACTION

Sztuka M.1, Czerwiński E.2, Trybulec B.2, Gościński I.1

1 Neurology and Neurotraumatology Department, Jagiellonian University Medical College
2 Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College

Key words: bone mineral density, discectomy, intervertebral disc

Introduction
Up to date not many papers has been published on bone mineral density (BMD) evaluation after lumbar disc surgery. The results of those measurements are the subject of many controversies. Some authors found increase in BMD, other authors noted decrease of BMD and another did not find any changes.
The aim of this study was to evaluate of influence of lumbar disc extraction on bone mineral density of operated segment.
Material and method
20 persons that underwent the surgery because of lumbar disc prolapse in Neurosurgery and Neurotraumatology Department of Jagiellonian University Medical College were included. The group consisted of 8 women and 12 men. The patients age varied from 29 to 64 years (mean age 47,8 yrs), women’s age from 40 to 64 (mean age 48,1yrs) and men’s age was from 29 to 64 (mean age 47,6yrs). Afterwards every patient has underwent of lumbar discectomy on following levels: L4 – L5 (7 persons), L5 – S1 (7 persons) and both these levels (6 persons). In each patient DEXA densitometry (Lunar DTX) of L2–L4 was performed directly after the surgery. The bone densitometry measurements were repeated after one year later.
Results
In group of women the BMD of L2-L4 directly after the surgery was average 1,178 g/cm2 (SD-0,13), in men av. 1,045 g/cm2 (SD-0,1). The T-score value in L2-L4 ranged in women from -1,5 to 1,4 (av. – 0,2); in men from -3,3 do – 0,4 (av. – 1,6). The measurements after one year showed following results: in women was average 1,176 g/cm2 (SD-0,13); in men av. 1,054 g/cm2 (SD-0,11). T-score value ranged from -1,5 to 1,5 in women (av.- 0,07); in men from -3,3 to – 0,4 (av. -1,6).
The comparison of the results obtained immediately after surgery with those obtained after one year showed a decrease in L2-L4 BMD in women by 0,03% and increase in men by 0,9%.
Additional analysis of L4 BMD change in whole group and in relationship to operated level was performed. After one year the L4 BMD increased in women by 0,65%, in men by 2,6%. In group operated on both levels (L4-L5,L5-S1) L4 BMD increased in women by 0,18%; in men by 3,65%. In those operated on the level L4-L5 the L4 BMD in women has not changed, in men increased by 3,52%. In those operated on the level L5-S1 the L4 BMD increased in women by 2,03%; in men by 0,9%.
Conclusions
In group of men the spinal bone mineral density was 10,3% lower than in group of women. One year after surgery an increase in bone mineral density was found, more pronounced in men than women. The highest increase of BMD was observed in patients after surgery performed on two levels.

WIEDZA NA TEMAT OSTEOPOROZY U KOBIET ORAZ JEJ ZWIĄZKI Z WYNIKAMI BADAŃ DENSYTOMETRYCZNYCH

P22
WIEDZA NA TEMAT OSTEOPOROZY U KOBIET ORAZ JEJ ZWIĄZKI Z WYNIKAMI BADAŃ DENSYTOMETRYCZNYCH

Pluskiewicz W.1, Grodzki A.2, Drozdzowska B.3

1 Zakład Chorób Metabolicznych Kości ŚlAM, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa
3 Katedra Patomorfologii w Zabrzu ŚlAM

Słowa kluczowe: wiedza, osteoporoza, densytometria, profilaktyka

Celem pracy była ocena wiedzy u 859 kobiet (wiek od 18 do 88 lat) na temat osteoporozy, czas jej posiadania oraz źródło, wpływ na jej poziom wieku i wykształcenia ankietowanych oraz jej związki ze stosowaniem profilaktyki (dieta i aktywność fizyczna) oraz gęstością mineralną kości (BMD).
Metody
Kwestionariusz ankiety zawierał pytania oceniające wiedzę, źródło i czas jej posiadania oraz jej wpływ na podejmowanie działań prewencyjnych. Kryteriami wykluczenia było przeprowadzone w przeszłości badanie densytometryczne, prowadzone aktualnie lub w przeszłości leczenie osteoporozy, przebyte złamanie osteoporotyczne, obecność chorób lub stosowanie leków mogących mieć wpływ na metabolizm tkanki kostnej. Każda ankietowana została poddana badaniu BMD kręgosłupa i/lub szyjki kości udowej lub przedramienia.
Analiza statystyczna została przeprowadzona w całej grupie ankietowanych osób i w podgrupach dla kobiet z wykształceniem podstawowym plus zawodowym oraz średnim plus wyższym. Przeprowadzono również analizę dla grup wiekowych: poniżej 55 r. ż. i powyżej 55 r. ż. Bardzo dobrze na zadawane pytania odpowiedziały 194 (22,5%) kobiety, dobrze – 288 (33,5%), dostatecznie – 255 (29,6%), źle – 122 (14,4%). Oceniono, że kobiety dysponują dobrą wiedzą na temat osteoporozy (średnia ilość prawidłowych odpowiedzi 7,27 +/-1,73). Kobiety lepiej wykształcone posiadały lepszą wiedzę (średnia ilość prawidłowych odpowiedzi u kobiet z wykształceniem średnim i wyższym 7,93, a u kobiet z wykształceniem podstawowym i zawodowym 6,39). Kobiety młodsze, do 55 r.ż posiadały lepszą wiedzę niż kobiety starsze, powyżej 55 r.ż. (odpowiednio 7,71 i 7,0 prawidłowych odpowiedzi).
Od lekarza czerpało wiedzę 22,8% ankietowanych, od znajomych i rodziny – 24,0%, a za pośrednictwem mediów wiedzę o osteoporozie uzyskało 53,2%. Dzięki nabytej wiedzy 63,7% osób zmieniło zwyczaje żywieniowe, a 44,5% osób zmodyfikowało aktywność fizyczną. Nie dłużej niż rok posiadało aktualną wiedzę 15,5% ankietowanych, 35,5% 1-3 lat, a 49,0% powyżej 3 lat.
Wykazano oczekiwany wpływ posiadanej wiedzy na zmiany w diecie (Chi-kwadrat=74,5, df=3, p<0,00001), natomiast pozytywny wpływ posiadanej wiedzy na zmiany aktywności fizycznej wykazano tylko u 44,5% badanych (Chi-kwadrat=44,3, df=3, p<0,00001). Nie wykazano oczekiwanego trendu poprawy wartości BMD wyrażanych wartościami Z-score wraz ze zwiększaniem się wiedzy. Wartości Z-score dla kręgosłupa i przedramienia nie różniły się w zależności od źródła informacji, natomiast pewne różnice zanotowano dla Z-core szyjki kości udowej. Generalnie, wartości Z-score nie różniły się w zależności od zmian diety i zmian aktywności fizycznej.
Średnia wartość BMD kręgosłupa wyniosła 1,019 +/-0,18 g/cm2 (T-score –1,47+/-1,47, Z-score –0,42+/-1,32). Średnia wartość BMD szyjki kości udowej wyniosła 0,825+/-0,14 g/cm2, (T-score -1,28+/-1,13, Z-score –0,07+/-0,92). Średnia wartość BMD przedramienia wyniosła 0,345 +/-0,06 g/cm2,(T-score –2,4+/-0,96, Z-score –1,25+/- 0,93).
Wniosek
Mimo wykazania dobrego poziomu wiedzy na temat osteoporozy wyjściowa hipoteza badawcza zakładająca, że wyższy poziom wiedzy powinien pozytywnie przekładać się na zwiększenie gęstości mineralnej kości, nie została potwierdzona.

P22
KNOWLEDGE ON OSTEOPOROSIS IN POLISH WOMEN AND ITS ASSOCIATIONS WITH DENSITOMETRIC MEASUREMENTS

Pluskiewicz W.1, Grodzki A.2, Drozdzowska B.3

1 Metabolic Bone Diseases Unit, 41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 13/15
2 Osteoporosis Center, Warsaw, Poland
3 Dept. of Pathomorphology, Zabrze, Poland

Key words: knowledge, osteoporosis, densitometry, prevention

The aim of the study was the assessment of knowledge on osteoporosis, how long the knowledge exists, its’ source, the influence of age and level of education and its’ connections with prophylactics including calcium intake and physical activity. The relationship between knowledge and bone mineral density (BMD) measurements (spine, hip or wrist) were also evaluated.
Material
859 women completed the study at age of 18 to 88 years. The questionnaire included questions on the level of the knowledge, source and duration of the knowledge and its’ relationships with preventive procedures. The only inclusion criterion was informed consent and exclusion criteria included prior densitometric measurements, prevalent fracture and the presence of factors known to affect bone metabolism (either chronic diseases or prolonged mediation).
Statistical analysis was performed in whole group, in subgroups divided according to level of education and in females younger or older than 55 years.
Results
194 (22.5%) answered very good, 288 (33.5%) good, 255 (29.6%) moderate and 122 (14.4%) bad. Generally, the knowledge was good (mean number of correct answers 7.27 +/-1.73). Better educated females had higher number of correct answers (7.93 versus 6.93 in lower educated women). Also younger women had better results than older ones (7.71 versus 7.0 of correct answers). 22.8% women received the knowledge from doctors, 24.0% from friends and family, and 53.2% from media. 63.7% of all women have changed diet habits due to acquired knowledge, and 44.5% have declared modifications of physical activity. 15.5% women had a knowledge less than one year, 35.5% 1-3 years, and 49.0% over 3 years.
It was shown that the knowledge influenced diet changes (Chi-square test=74.5, df=3,p<0,00001), and did not physical activity (Chi-square test=44.3, df=3, p<0.00001). Increasing knowledge did not correspond with better densitometric results expressed in Z-score. Values of Z-score for spine and wrist were not influenced by the source of information and some differences were observed for hip measurements. Generally, both modification of the diet and physical activity did not change densitometric results. Also the duration of the knowledge did not change densitometric variables.
Mean value of spine BMD was 1.019+/-0.18 g/cm2, T-score –1.47+/-1.47, Z-score –0.42+/-1.32, for femoral neck BMD adequate values were: 0.825+/-0.14, -1.28+/-1.13, -0.07 +/-0.92, and for wrist BMD: 0.345+/-0.06 g/cm2, -2.4+/-0.96, -1.25+/-0.93.
Conclusion
Despite good level of the knowledge on osteoporosis preliminary hypothesis of the existence of relationship between knowledge and densitometric was not proven. It may be connected with unadequate implementation of prophylactic use of diet and/or the lack of increased of physical activity in the majority of females. In order to establish optimal prevention of osteoporosis further studies are necessary.

DZIAŁANIE PRZECIWZAPALNE ETYDRONIANU W ZESZTYWNIAJĄCYM ZAPALENIU STAWÓW KRĘGOSŁUPA […]

P23
DZIAŁANIE PRZECIWZAPALNE ETYDRONIANU W ZESZTYWNIAJĄCYM ZAPALENIU STAWÓW KRĘGOSŁUPA – BADANIE PILOTOWE

Korkosz M., Głuszko P.

Słowa kluczowe: osteoporoza, zapalenie, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Wstęp
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) jest przewlekłą chorobą reumatologiczną, w której obserwuje się zwiększone wskaźniki zapalne (np. CRP). Powikłaniem ZZSK jest osteoporoza, w której stwierdza się m.in. zwiększoną aktywność markerów kostnych. Potwierdzono korzystny wpływ niektórych bisfosfonianów na aktywność zapalną i gęstość masy kostnej w ZZSK. W naszych wcześniejszych badaniach stwierdziliśmy, że klodronian obniża stężenie wskaźników zapalnych w ZZSK (Gluszko P., Korkosz M.: Evidence of anti-inflammatory properties of clodronate in patients with ankylosing spondylitis. XIV EULAR Congress, Glasgow. 1999;122, abstr.485.)
Cel pracy
Ocena wpływu 12 miesięcznego, cyklicznego leczenia etydronianem na markery stanu zapalnego i obrotu kostnego w ZZSK.
Materiał i metodyka
Leczeniu poddano 14 mężczyzn (wiek 27-61; czas trwania choroby 8-25 lat; HLA B27 dodatni) spełniających kryteria nowojorskie ZZSK. Etydronian w tabletkach 400 mg (ICN Polfa Rzeszów Valeant) podawano w 14-dniowych cyklach (jedną tabletkę dziennie) raz na kwartał (4 cykle w roku). Przed rozpoczęciem leczenia i następnie przed każdym cyklem oznaczano markery stanu zapalnego (CRP, OB, IgG), markery obrotu kostnego (CTX, osteokalcyna) i wskaźniki kliniczne (BASFI, BASMI i BASDAI).
Wyniki
Stwierdzono statystycznie istotne obniżenie stężenia CTX i osteokalcyny (p=0,00004 i p=0,00001) w porównaniu do wartości wyjściowych. Obniżenie CRP i OB nie było statystycznie istotne (p=0,06), natomiast obniżenie IgG było znamienne (p=0,0004). Obserwowano statystycznie istotną korelację obniżania się w trakcie leczenia stężeń CRP i osteokalcyny (w każdym punkcie pomiaru). Istotną statystycznie korelację pomiędzy stężeniem CRP i CTX stwierdzono tylko przed trzecim cyklem leczenia.
Wnioski
W ZZSK obserwuje się korelację pomiędzy markerami stanu zapalnego i obrotu kostnego. Wstępne wyniki sugerują, że etydronian zmniejsza stan zapalny w ZZSK. Potencjalna poprawa kliniczna oraz zależności pomiędzy hamowaniem zapalenia a aktywnością obrotu kostnego wymagają dalszych badań.

P23
EVIDENCE OF ANTI-INFLAMMATORY ACTION OF ETIDRONATE IN ANKYLOSING SPONDYLITIS – A PILOT STUDY

Korkosz M., Głuszko P.

Key words: osteoporosis, infalmation, ankylosing spodylitis

Background
Ankylosing spondylitis (AS) is a chronic inflammatory rheumatic disease which is frequently associated with elevated acute phase reactants. Osteoporosis (OP) is a well recognized complication of AS with up-regulation of markers of bone turnover. Some reports show beneficial effects of various bisphosphonates on the disease activity and bone loss in AS (1). In our previous study (2) we found evidence of anti–inflammatory properties of clodronate in AS.
Objectives
The purpose of this pilot, prospective study is to determine the effect of 12-month intermittent cyclical etidronate treatment in AS on markers of inflammation and bone turnover.
Methods
We studied 14 male patients (age 27-61 years, duration of disease 8-25 years, HLA-B27 positive) fulfilling the New York criteria of AS. Etidronate 400 mg tablet (ICN Polfa Rzeszow Valeant) was administered orally: 400 mg/day for 14 consecutive days every three month (four cycles during one year). The markers of inflammation (ESR, CRP, and IgG), markers of bone turnover (CTX, osteocalcin) as well as clinical records (BASFI, BASMI, and BASDAI) were measured before initiating the treatment and before every cycle of treatment (five measurements in total).
Results
The markers of bone turnover (CTX and osteocalcin) significantly decreased (p=0,00004 and p=0,00001 respectively) during the treatment period comparing to the baseline values. ESR and CRP level alterations were not statistically significant (p=0,06) as was found for the IgG levels (p=0,0004). There was a significant positive correlation between CRP and osteocalcin decrease in each measurement point (baseline and every third month). The significant positive correlation between CRP and CTX was noted only before the third cycle of treatment.
Conclusion
There is a significant correlation between acute phase reactants and bone turnover markers in AS patients. Our initial data suggest that etidronate treatment results in modulation and down-regulation of inflammatory process in AS. Potential clinical improvement and association between down-regulation of inflammation and bone turnover needs further evaluation.

POLIMORFIZM GENU BsmI VDR JAKO WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI LECZENIA ALENDRONIANEM

P24
POLIMORFIZM GENU BsmI VDR JAKO WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI LECZENIA ALENDRONIANEM

Wawrzyniak A., Marcinkowska M., Horst-Sikorska W.

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: polimorfizm genu VDR, bisfosfoniany, farmakogenetyka

Wstęp
Wybór leku przeciwosteoporotycznego należy do decyzji indywidualnych opartych głównie o doświadczeni lekarza leczącego, typu osteoporozy, wieku pacjenta oraz jego innych schorzeń. Lekami o potwierdzonej skuteczności i bezpieczeństwie są bisfosfoniany. Efekty działania tych leków u poszczególnych osób są różne. Zastosowanie metod molekularnych pozwoli przewidzieć efekt działania oraz ewentualne wystąpienie działań ubocznych leku przed jego zastosowaniem.
Cel pracy
Porównanie skuteczności rocznej terapii alendronianem w podgrupach o różnym polimorfizmie BsmI genu VDR.
Materiał i metody
112 pacjentek z osteoporozą pomenopauzalną poddano rocznej terapii przy pomocy codziennego podawania 10 mg alendronianu oraz 1000mg węglanu wapnia. Wynik leczenia oceniano jako zmianę BMD oraz wystąpienie złamań niskoenergetycznych w podgrupach różniących się polimorfizmem BsmI genu VDR.
DNA izolowano z leukocytów krwi obwodowej metodą z izotiocjanianem guanidyny, polimorfizm badano metodą PCR-RFLP.
Wyniki
W ciągu rocznej terapii do złamań doszło u 3 pacjentek.
Największy przyrost BMD w wyniku rocznej terapii antyresorpcyjnej alendronianem w dawkowaniu codziennym dotyczył pacjentek o genotypie bb BsmI genu VDR i wynosił w odcinku L1-L4 0,029g/cm2, dla Bb wynosił 0,013 g/cm2 a dla BB był ujemny – 0,056 g/cm2. W teście kolejności par wartość istotną statystycznie uzyskano dla wariantu polimorficznego bb 0,039 g/cm2
Wnioski
1. Różna odpowiedź na leczenie antyresorpcyjne bisfosfonianami może wynikać z polimorfizmiu genu VDR.Wariant polimorficzny bb jest genetycznym markerem najlepszej odpowiedzi na leczenie antyresorpcyjne bisfosfonianami

P24
Bsm I VDR GENE POLYMORPHISM AS A MARKER OF ALENDRONATE TREATMENT EFFECTIVENESS

Wawrzyniak A., Marcinkowska M., Horst-Sikorska W.

Department of Family Medicine, University of Medical Sciences, Poznan

Key words: VDR gene polymorphism, bisphosphonate, pharmacogenetics

Introduction
Each decision concerning osteoporosis pharmacotherapy is undertaken on the basis of individual case analysis. It depends on doctors skills, osteoporosis type, patient’s age and coexisting diseases. Bisposphonates are the drugs of proved effectiveness and safety.
The progress in molecular biology may enable prediction drugs effects and consequences prior to the therapy.
The aim of study
The aim of the study was the evaluation of annual treatment with alendronate in patients with different Bsml polymprphisms of VDR gene.
Material and methods
112 patients with postmenopausal osteoporosis were treated with 10mg alendronate and calcium carbonate 1000mg plus vitamin D3 given daily for a year.
The treatment results were assessed as changes in BMD and presence of low-energy fractures in subgroups with different Bsml polymorphisms of VDR gene. DNA was isolated from peripheral blood leukocytes with the method with guanidine isocyanic method; polymorphism was analyzed with PCR-RFLP.
Results
During annual therapy three patients had fractures. The biggest increase in BMD as a result of the therapy with alendronate was observed in patients with bb Bsml polymorphism of VDR gene and it was in lumbar spine L1-L4 0,029g/ cm2, for Bb 0,013g/ cm2 and for BB it was minus 0,056g/ cm2. It the duplex sequences test a statistically important value was observed for bb 0,039 g/ cm2 polymorphic variant.
Conclusions
1. Different response to antiresorptive therapy with bisphosphonates may be caused by VDR gene polymorphism.
2. The biggest increase in BMD after annual antyresorptive therapy with alendronate given daily was observed in female patients with bb genotype for Bsml gene polymorphism.
3. A bb polymorphic variant is a genetic marker of the best response to antiresorptive therapy with alendronate.