Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:130-131.

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WOZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp: Najpoważniejszym problemem klinicznym osteoporozy są złamania. Życiowe ryzyko złamania osteoporotycznego wynosi 46,4% dla kobiet. Testem najczęściej stosowanym w ocenie ryzyka złamania jest pomiar densytometryczny. Złotym standardem diagnostyki osteoporozy jest badanie BMD metodą podwójnej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA – dual energy X- ray absorptiometry).

Cel: Celem pracy jest ocena na ile wartość badania densytometrycznego kręgosłupa lub szyjki kości udowej wskazuje na ryzyko złamania oraz czy wartość diagnostyczna tego badania w kręgosłupie jest inna niż w szyjce kości udowej.

Materiał: Spośród 80.000 rekordów elektronicznej bazy danych Krakowskiego Centrum Medycznego wybrano losowo pacjentki które miały wykonane badanie densytometryczne (DXA) kręgosłupa (S) i szyjki kości udowej (H) co najmniej pięć lat przed 31.01.2009 oraz wypełniały ankietę KCM. Grupa HS liczyła: 6773. Z grupy tej wyodrębniono 2043 osoby z uwzględnieniem kryteriów: Kobiety, badanie DXA – tylko Lunar, wiek 50 lat i więcej w I badaniu, czas obserwacji od 9-12 lat, wiek max. na 31.12.2008 – 85 lat. Po okresie obserwacji na podstawie tej samej ankiety zebrano telefonicznie dane od 501 pacjentek. Średni wiek pacjentek wynosił 61 lat (50-73 lata), SD 5,9, 95% CI, (49-73 lat).

Wyniki: Po przeprowadzeniu analizy statystycznej za pomocą regresji liniowej oraz testu Walda dla badanej populacji otrzymano następujące wyniki: Dla BMD kręgosłupa R=0,0979, natomiast dla BMD szyjki kości udowej R=0,996, jak również w przeprowadzonym teście Walda p=0,0013 dla BMD szyjki kości udowej oraz p=0,017 dla BMD kręgosłupa.

Średnie przewidywanie Walda, przy przyjętym poziomie istotności p = 0,018 wynosi 5,5957.

Wnioski: Powyższe analizy statystyczne sugerują, że w ocenie ryzyka złamania kości lepszą wartość prognostyczną ma badanie BMD szyjki kości udowej. Badanie BMD kręgosłupa nie jest tak dobrym predyktorem ryzyka złamania kości jak BMD szyjki kości udowej. Na podstawie tych wyników konieczne wydaje się być przeprowadzenie badań na większej grupie osób, z uwzględnieniem grup wiekowych która pozwoli na jednoznaczną ocenę wartości diagnostycznej badania densytometrycznego kręgosłupa i szyjki kości udowej.

 

Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

 

Introduction: Fractures are the most serious clinical problem in osteoporosis. The risk of osteoporotic fracture amounts to 46.4% in women. The test most commonly used for the assessment of fracture risk is the densitometric examination. The golden standard of the diagnosis of osteoporosis is the BMD examination with dual energy X- ray absorptiometry (DXA).

Aim: The aim of the study is to evaluate how the value of the densitometric examination of the spine or femoral neck indicates fracture risk and if the diagnostic value of the examination of the spine is different than of the femoral neck.

Data: In the group of 90 000 patients who made an appointment to perform a densitometric examination in Krakowkie Centrum Medyczne since 1994, a selection was made of 2043 women aged 50 and above, who were examined on the average 11 years before (9-12 years, SD 1.01), and in 2009 were not older than 85. Between 1997 and 2000 a questionnaire was conducted with all patients, which included information about clinical risk factors of fracture and a densitometric examination of the spine and/or femoral neck with the use of the Lunar device. In 501 women from the above mentioned group a telephone questionnaire was conducted with particular attention to the incidence of a new fracture in the examined period. Using information about fractures which occurred after 11 years, we conducted analyses of the efficacy of the fracture risk prognosis based on BMD of femoral neck vs BMD of the spine.

Results: We analysed the dependency of the incidence of a new fracture from BMD of femoral neck (av. 0.83 g/cm2, SD 0.13) and BMD of the spine (av. 0.94 g/cm2, SD 0.17). Mean BMD T-score of the spine was -2.13 (-5.9 to 2.0; SD 1.43), BMD T-score of femoral neck av. -1.27 (-3.9 to 1.7: SD 1.11). The history of fracture was reported by 29.4% of patients (n=147). New fractures occurred in 20.9% of patients (n=105), including consecutive fractures in 40 patients (27.4% in the group with the history of a fracture). The number of patients with at least one fracture increased to 42% and the total number of fractures from 190 to 319. After conducting statistical analysis with the use of linear regression and Wald test for the examined population, the following results were obtained: for BMD of the spine R=0.0979, and for BMD of femoral neck R=0.996. And also in the Wald test p=0.0013 for BMD of femoral neck and p=0.017 for BMD of the spine. Mean prediction of Wald, with the accepted significance level p = 0.018 amounts to 5.5957.

Conclusions: Statistical analyses mentioned above show that in the assessment of bone fracture risk BMD examination of femoral neck has a better prognostic value than of the spine. Based on these results it seems necessary to conduct research on a greater number of people, taking into account age groups, which will allow to clarify the assessment of the diagnostic value of densitometric examination of the spine and femoral neck.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:131-133.

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp. Najważniejszymi następstwami osteoporozy są złamania. Mogą one skutkować utratą samodzielności pacjenta, obciążeniem opiekuńczym rodziny i dużymi wydatkami dla budżetu państwa. Identyfikacja czynników ryzyka złamań oraz częstości ich występowania ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu złamaniom u osób starszych. Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka złamania osteporotycznego jest przebyte złamanie. Wiadomym jest, że złamania kręgosłupa należą do najczęstszych i najwcześniej występujących ale ok. 60 % z nich przebiega bezobjawowo. Z drugiej strona istnieją doniesienia , że obniżenie wzrostu ma związek ze złamaniem kręgosłupa.

Celem pracy była analiza obniżenia wzrostu w ocenie subiektywnej pacjenta jako czynnika ryzyka złamania u kobiet po 50 roku życia w populacji krakowskiej.

Materiał i metoda. W grupie 90.000 pacjentów, którzy zgłosili się na badanie densytometryczne do Krakowskiego Centrum Medycznego od 1994 roku wyodrębniono 2043 kobiety w wieku od 50 rż, które były badanie średnio przed 11 laty (od 9-12 lat, SD 1.01) oraz nie przekroczyły wieku 85 lat w 2009 roku. W latach 1997-2000 u wszystkich badanych przeprowadzona ankietę zawierającą informacje o klinicznych czynnikach ryzyka złamania, stopniu obniżenia wzrostu oraz badanie densytometryczne kręgosłupa lub/i szyjki kości udowej. U 501 kobiet z powyższej grupy przeprowadzono ankietę telefoniczną zwracając szczególna uwagę na wystąpienie nowego złamania w badanym okresie oraz stopień obniżenia wzrostu. Kobiety pytano o najwyższy wzrost (tj. w wieku 25 lat) oraz wzrost obecny, pomiar wzrostu nie był wykonywany. Dysponując informacjami o złamaniach, które nastąpiły po 11 latach przeprowadziliśmy analizy oceniające zależność ryzyka wystąpienia złamania od obniżenia wzrostu podawanego przez chorych.

Wyniki. Podczas pierwszej ankiety przeprowadzonej przed śr.11 laty w grupie 501 kobiet,   śr. wieku 61 lat (50-73 lat, SD 5,86), kompletne dane dotyczące obniżenia wzrostu uzyskaliśmy dla 366 osób, 252 osoby zgłaszały obniżenie wzrostu wynoszące śr. 2,9cm (1-10cm, SD 1,8), 114 osób podało, że ich wzrost nie uległ zmianie. Przeprowadziliśmy analizę zależności między obniżeniem wzrostu podawanym w pierwszej ankiecie, a wystąpienia nowego złamania (w latach 1997-2009). Częstość złamań w grupie z obniżeniem wzrostu wyniosła 26,4% (n=67), w grupie bez obniżenia 21,9 % (n=25), różnica nie była znamienna statystycznie (p=0.65).

Dokonano dodatkowej oceny zależności pomiędzy obniżeniem wzrostu zgłaszanym w roku 2009 w trakcie zbierania drugiej ankiety, tj. po 11 latach obserwacji, a liczbą przebytych w tym okresie złamań. W 2009r. średnia wieku badanych osób osiągnęła 71,8 lat  (od 58 do 83, SD 5.6). Kompletne dane dotyczące obniżenia wzrostu uzyskaliśmy dla 464 osób. Subiektywne obniżenie wzrostu wynoszące średnio 3,6cm (0.5 -15cm, SD 2.3) stwierdzono u 375 kobiet, u 89 wzrost nie uległ zmianie. W grupie osób bez obniżenia wzrostu częstość złamań wyniosła 22,5% (n=20), w grupie z obniżeniem 28,0 % (n= 105), różnica w częstości nie była znamienna statystycznie (p=0.08). Całą badaną grupę (n= 464) podzielono na 5 podgrup w zależności od stopnia obniżenia wzrostu: 0cm (n=89), 1-3cm (n=209), 4-7cm (n=138), 8-10cm (n=24) i powyżej 11cm (n=4). W badanych podgrupach częstość złamań rosła proporcjonalnie i wynosiła: 22,5 %, 23,4%, 31,2%, 41,6%, 75%.

W grupie kobiet z jakimkolwiek złamaniem (n=110) średnie obniżenie wzrostu wyniosło 3,43cm (0-15, SD 2.9), w grupie bez złamań (n=369) 2,81cm (0-12, SD 2.3), w grupie z przebytym złamaniem kręgosłupa (n=26) 4,33cm (0-15, SD 3.4).

Wnioski. Nie wykazano, aby podawane przez pacjenta obniżenie wzrostu było istotnym statystycznie czynnikiem prognostycznym ryzyka wystąpienia złamania (częstość złamań w grupie z obniżeniem większa o 4,5 % w porównaniu do grupy bez obniżenia, p=0.65). Spowodowane może to być zbyt małą grupą badaną szczególnie tą, u której spadek wzrostu był ≥ 4cm (n=73). Jednocześnie obniżenie wzrostu wskazuje na ryzyko przebytego złamania, częstość złamań u osób z obniżeniem wzrostu była większa o 5,5 % w porównaniu do osób bez obniżenia, wynik na granicy istotności statystycznej (p<0,08). Częstość złamań rośnie proporcjonalnie do stopnia obniżenia wzrostu. Największe średnie obniżenie wzrostu stwierdzono u osób z przebytym złamaniem kręgosłupa (4,33cm).

 

 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

Introduction. Fractures are main consequences of osteoporosis. They may result in the loss of patient’s independence, necessity to provide additional care by the family and huge expenses for the state budget. Identification of fracture risk factors and the frequency of their incidence is of main significance in preventing fractures in elderly people. One of the strongest risk factors for osteoporotic fractures is the history of fractures. It is well known that spinal fractures are the most frequent and first occurring but about 60% of them are asymptomatic. On the other hand, reports show that decrease in height is connected with a spinal fracture.

The aim of the work was to analyse the decrease in height in the subjective assessment of the patient as a factor of fracture risk in women above 50 years of age living in the Krakow population.

Data and method. In the group of 90 000 patients who made an appointment to perform a densitometric examination in Krakowskie Centrum Medyczne since 1994, 2043 women above 50 years of age were selected, who were examined on the average 11 years before (between 9-12 years, SD 1.01) and in 2009 were not older than 85. Between the years 1997-2000 a questionnaire was conducted with all subjects, which included information about clinical risk factors for fractures, the level of decrease in height and densitometric examination of spine and/or femoral neck. In 501 women from the above mentioned group a  telephone questionnaire was conducted with particular attention to the incidence of a new fracture in the period examined and the level of decrease in height. Women were asked about their maximum height (that is at the age of 25) and height at present, height measurement was not performed. With the use of information about fractures which occurred after 11 years we conducted analyses assessing the dependence between fracture risk and decrease in height reported by patients.

Results. During the first questionnaire conducted about 11 years ago in the group of 501 women at the mean age of 61 years (50-73 years, SD 5.86), the complete data referring to decrease in height were obtained for 366 persons, 252 reported decrease in height by the average of 2,9cm (1-10cm,SD1,8 ), 114 reported that their height had not changed. The analysis of the dependency between the incidence of a new fracture (in the years 1997-2009) was conducted in relation to the decrease in height reported in the first questionnaire.  The incidence of fractures in the group with decrease in height was 26,4 % (n=67), in the group without the decrease 21,9 % (n=25) (p=0.65).

After the average of 11 years, that is in 2009 the mean age of the patients was 71.8 years  (from 58 to 83, SD 5,65).

Another evaluation was performed of the dependency between decrease in height reported in 2009 during the completion of the second questionnaire, that is after 11 years of observation, and a number of fractures suffered in that period. Complete data referring to the decrease in height were obtained for 464 persons. The subjective decrease in height amounting to the average of 3,6cm (0.5 -15cm, SD 2.3) was observed in 375 women, in 89 women the height did not change. In the group of people whose height did not lower, the frequency of fractures was 22,5% (n=20), in the group with the decrease 28,0 % (n= 105), the decrease in frequency was not statistically significant (p=0.08).

The whole examined group (n=464) was divided into 5 sub-groups dependent on the level of height decrease: 0cm (n=89), 1-3cm (n=209), 4-7cm (n=138), 8-10cm (n=24) and ≥ 11cm (n=4) in the sub-groups examined the frequency of fractures grew proportionally and amounted to 22,5 %, 23,4%, 31,2%, 41,6%, 75%. In the group of women with a fracture (n=110) the mean decrease in height was 3,43cm (0-15, SD 2.9), in the group without fractures ( n=369 ) 2,81cm (0-12, SD 2.3), in the group with the history of a spinal fracture (n=26) 4,33cm (0-15, SD 3.4).

Conclusions. It was not determined that the decrease in height reported by a patent was a statistically significant prognostic factor of osteoporotic fractures (incidence of fractures in the group with the decrease in height was greater by 4,5 % as compared to the group without the decrease, p=0.65). It may be caused by the fact that the examined group was too small, especially the one whose decrease in height was ≥ 4 cm (n=73). At the same time the decrease in height points to the risk of the history of fractures, the frequency of fractures in persons with height decrease was greater by 5,5 % as compared to persons without the decrease, the result on the limit of statistical significance (p<0,08). The frequency of fractures increases proportionally to the decrease in height. The greatest mean decrease in height was observed in people with the history of spinal fracture (4,33cm).

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:133-135.

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

Wstęp. Osteoporoza jest chorobą charakteryzującą się zmniejszeniem wytrzymałości kości i zwiększoną podatnością na złamania podczas nawet niewielkiego urazu. Ponieważ badanie densytometryczne dokazało się niewydolną metodą o ocenie ryzyka złamania obecnie WHO wprowadziła metodę FRAX^® uwzględniającą wiele czynników jak: wiek, płeć żeńska, niska masa ciała, przebyte złamanie, złamanie bliższego końca kości udowej u rodziców, leczenie glikokortykosteroidami, reumatoidalne zapalenie stawów, osteoporoza wtórna, nadmierne spożywanie alkoholu oraz aktualne palenie papierosów.

Celem pracy było określenie wpływu palenia papierosów na ryzyko złamania osteoporotycznego w grupie kobiet po 50 roku życia.

Materiał i metody. Spośród 90.000 pacjentów, którzy zgłosili się na badanie densytometryczne do poradni osteoporotycznej Krakowskiego Centrum Medycznego w latach 1997-2000, wyodrębniono 2075 kobiet powyżej 50 r.ż. Kryterium włączeniowe stanowił przeprowadzony wówczas wywiad w formie ankiety, zawierający pytania dotyczące występowania czynników ryzyka złamania wymienianych we FRAX^®. Po średnio 11-latach (9-12 lat), w okresie od stycznia do marca 2009 roku u tych samych badanych przeprowadzono telefonicznie tą samą ankietę. Ostatecznie grupę badawczą stanowiło 501 kobiet. Średnia wieku w pierwszym badaniu wynosiła 61 lat (50-73, SD 5,86), w badaniu drugim 72 lata (58-83, SD 5,65).

Przeprowadzona analiza statystyczna obejmowała odpowiedzi na pytania dotyczące czynników ryzyka złamania występujące w kalkulatorze FRAX^® z badania przeprowadzonego przed 9-12 laty oraz wyniki przeprowadzonego wówczas badania densytometrycznego kręgosłupa i/lub szyjki kości udowej. W pracy przyjęto podział badanej grupy na osoby nigdy nie palące, palące kiedykolwiek oraz osoby aktualnie palące, które stanowiły podrupę osób palących kiedykolwiek. Przyjęto, również założenie definicji byłego palacza w odniesieniu do osoby, która w chwili zbierania ankiety nie paliła dłużej niż 6 miesięcy (analogicznie jak w badaniu Gothenburg II).

Wyniki. Grupę kiedykolwiek palących papierosy stanowiło 151 osób (30%), w tym 69 aktualnych palaczy (14%) oraz 82 (16%) palących w przeszłości. 336 badanych (67%) nigdy nie paliło.

Częstość występowania złamań w całej grupie wynosiła 37,9% (190 złaman). Wśród palących obecnie złamania doznało 33,3% (23 złamania), palących kiedykolwiek 31,9% (47 złamań), nie palących 40,9% (143 złamania). Wartości ryzyka względnego złamania (RR) oraz ilorazu szans (OR) dla grupy pacjentek palących kiedykolwiek wyniosły RR=0,82, OR = 0,76.

W uzyskanym materiale obliczono średnie wyniki BMD (Bone Mineral Density). Średnie wartości BMD T-score dla kręgosłupa wyniosły: -2,12 nie palący, -2,16 palący kiedykolwiek, -2,08 palący obecnie. Średnie wartości BMD T-score dla szyjki kości udowej: -1,27 nie palący, -1,26 palący kiedykolwiek, -1,39 palący obecnie. Różnice pomiarów pomiędzy grupami nie są znamienne statystycznie (kręgosłup p=0,89, bbk udowej p=0,9). Średnie wartości BMD (g/cm2 ) w badanej grupie dla kręgosłupa wyniosły: śr 0,942 (g/cm2 ) w grupie nie palących i palących kiedykolwiek, 0,976 g/cm2 w grupie palących obecnie. Średnie wartości BMD g/cm2 dla szyjki kości udowej: -0,830 g/cm2 nie palący, 0,829 g/cm2 palący kiedykolwiek, -0,778 g/cm2 palący obecnie. Różnice w grupie osób nie palących i palących kiedykolwiek nie są istotne statystycznie (kręgosłup p=0,98, bkk udowej p=0,96), podobnie jak między osobami które nigdy nie paliły a palącymi obecnie (kręgosłup p=0,52, bkk udowej p=0,49)

Średni wynik BMI (Body Mass Index) w grupie pacjentek nie palących wynosił 27,2, palących obecnie 24,7, a w grupie palących kiedykolwiek 26,0. Występujące różnice BMI pomiędzy grupą palących kiedykolwiek oraz nie palących okazały się istotne statystycznie dla poziomu p=0,002.

Średnia wartość FRAX^® dla zasadniczego złamania osteoporotycznego obliczona na podstawie BMD T-score dla grupy palącej kiedykolwiek wynosiła 9,9%, w grupie nie palących 10,4% a grupie palących obecnie 10,1%. Średnia wartość FRAX^® dla złamania biodra obliczonego z BMD T-score wynosiła w grupie palących kiedykolwiek 2,5%, w grupie palących obecnie 2,27% a w grupie niepalących 1,8%.

Zarówno w złamaniu zasadnicznym (p=,53) jak złamaniu bkk udowej (p=0,51) różnice w średnich wartościach nie są znamienne statystycznie (p=0,53).

Analiza uzyskanych wyników przeprowadzona testem Walda wskazuje na brak wpływu palenia na ryzyko złamania (p=0,28). W odniesieniu do paczkolat (obliczanych przez pomnożenie liczby wypalanych paczek papierosów na dobę przez lata nałogu) uzyskane dane przedstawiają się następująco: osoby palące 1-10 paczkolat cechowało ryzyko złamania bkku FRAX^® z BMD t-score 1,86%, palące 11-19 paczkolat 2,27%, palące 20-29 paczkolat ryzyko to wynosiło 4% i było największe w stosunku do ryzyka grupy nigdy niepalących, które wynosiło 1,86%. Ryzyko FRAX^® z BMD t-score dla głównego złamania nie wzrasta wraz ze wzrostem paczko lat i wynosi odpowiednio dla wyżej wymienionych grup kolejno: 10,25%, 8,98% , 11,66% i 10,46%.

Wnioski. 1. Liczba osób aktualnie palących (14%) w badaniach własnych jest porównywalna z wynikami międzynarodowych badań wieloośrodkowych (18%). Znacznie niższa jest natomiast liczba osób palących kiedykolwiek (30% w badaniach własnych vs 52% w badaniach międzynarodowych).2. Nie odnotowano znamiennego statystycznie wpływu palenia papierosów na wyniki BMD (g/cm2). U osób palących wartości wskaźnika BMI były znamiennie wyższe u osób nigdy nie palących. 3. W badanym materiale wyniki wskazują na brak zależności między paleniem papierosów a ryzykiem zasadniczego złamania osteoporotycznego oraz złamaniem bkk udowej, przeciwnie do wyników badań międzynarodowych zaistniałej różnicy wymaga dalszych badań opartych na większym materiale. 4. Wśród osób palących papierosy ryzyko złamania jest wyższe u osób z większą liczbą paczkolat.

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

Introduction. Osteoporosis is a disease characterised by decrease in bone strength and higher vulnerability to fractures as a result of even small injuries. Since the densitometric examination proved to be ineffective in the evaluation of fracture risk, WHO has introduced the FRAX^® method, which includes many factors such as: age, female sex, low body index, history of fractures, proximal femur fractures in parents, treatment with glucocosteroids, rheumatoid arthritis, secondary osteoporosis, alcohol abuse and smoking cigarettes at present.

The aim of the work was to determine the influence of smoking cigarettes on the osteoporotic fracture risk in the group of women above 50 years of age.

Data and methods. 2075 women above 50 years of age were selected from 90 000 patients who made an appointment to perform a densitometric examination in the clinic of osteoporosis in Krakowskie Centrum Medyczne between the year 1997 and 2000. The inclusion criterion was an interview in the form of a questionnaire, which included questions referring to fracture risk factors enlisted in FRAX^®. After the average of 11 years (9-12 years), in the period of January to March 2009, the same questionnaire was conducted in the same group of patients. The final examined group consisted of 501 women. The mean age in the first study was 61 years (50-73, SD 5.86), and in the second study 72 years (58-83, SD 5.65).

The statistical analysis which was conducted included answers to questions referring to fracture risk factors enlisted in the FRAX^® calculator, from the study conducted 9-12 years before, as well as the results of a densitometric examination of the spine and/or femoral neck performed at the time. In the work a division was assumed into persons who never smoked, those who smoked at some time, and those who smoke at present, who were a sub-group of the group of people who smoked at some time. A definition of ex-smoker was also assumed in relation to a person who had not smoked for longer than 6 months at the time of the collection of questionnaires (as in the Gothenburg II study).

Results. A group of people smoking for some time consisted of 151 persons (30%), including 69 smoking at present (14%) and 82 (16%) smoking in the past; 336 (67%) subjects never smoked. Incidence of fractures in the whole group was 37.9% (190 fractures). Among persons smoking at present, 33.3% suffered from fractures (23 fractures), those who smoked at some time 31.9% (47 fractures), non-smokers 40.9% (143 fractures). Relative risk (RR) of fracture and odds ratio (OR) for the group of patients who smoked at some time amounted to RR=0.82, OR = 0.76.

In the material obtained the mean BMD (Bone Mineral Density) results were calculated. Mean BMD T-score for the spine amounted to -2.12 non-smokers, -2.16 smokers at some time, -2.08 smokers at present. Mean BMD T-score for femoral neck: -1.27 non-smokers, -1.26 smokers at some time, -1.39 smokers at present. Differences of measurement between groups are not statistically significant (spine p=0.89, proximal femur p=0.9). Mean amounts of BMD (g/cm2) in the examined group for the spine was: mean 0.942 (g/cm2 ) in the group of non-smokers and smokers at some time, 0.976 g/cm2 in the group of smokers at present. Mean BMD g/cm2 for femoral neck: -0.830 g/cm2 non-smokers, 0.829 g/smokers at some time, -0.778 g/cm2 smokers at present. Differences in the group of non smokers and smokers at some time are not statistically significant (spine p=0.98, proximal femur p=0.96), similarly to the difference between persons who never smoked and smokers at present (spine p=0.52, proximal femur p=0.49).

Mean BMI (Body Mass Index) in the group of patients non-smokers was 27.2, smokers at present 24.7, and in the group of smokers at some time 26.0. Differences in BMI between the group of smokers at some time and non-smokers proved statistically significant for the level p=0.002.

Mean value of FRAX^® for osteoporotic fracture calculated on the basis of BMD T-score for the group of smokers at some time amounted to 9.9%, in the group of non-smokers 10.4%, and in the group of smokers at present 10.1%. Mean value of FRAX^® for hip fracture calculated with BMD T-score was in the group of smokers at some time 2,5%, in the group of smokers at present 2,27% and in the group of non-smokers 1,8%.

Both in the major fracture (p=0.53) and in the proximal femur fracture (p=0.51) differences in mean values are not statistically significant (p=0.53).

The analysis of results obtained conducted with the use of the Wald test indicates that smoking has no influence on the fracture risk (p=0.28). In relation to pack years of smoking (calculated by multiplying the number of cigarette pockets smoked per day throughout the years of addiction) data obtained are the following: 1-10 pack years of smoking was characterized by proximal femur fracture risk FRAX with BMD t-score 1.86%, 11-19 pack years of smoking 2,27%, 20-29 pack years of smoking the risk was 4% and had the highest value as compared to the risk or the group of non-smokers, which amounted to 1.86%. FRAX risk with BMD t-score for the major fracture does not increase with the growing number of pack years of smoking and amounts to, respectively to the above mentioned groups: 10.25%, 8.98% , 11.66% and 10.46%.

Conclusions. 1. The number of people smoking at present (14%) in the own study is comparable to the results of international multi-centre studies (18%). However, the number of people smoking at some time is significantly lower (30% in the own studies vs 52% in international studies). 2. Statistically significant impact of smoking cigarettes on the BMD (g/cm2) result has not been noted. In smokers the BMI values were significantly higher than in people who never smoked. 3. In the material examined, the results indicate that there is no dependence between smoking cigarettes and the risk of major osteoporotic fracture and proximal femur fracture, contrary to the results of international studies. The difference requires further studies based on more extensive material. 4. The risk of fracture in smokers is greater in people with a higher number of pack years of smoking.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:135-136.

 

 

Instytut Fizjoterapii, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

ul.Warszawska 26 a, 35-959 Rzeszów

 

 

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost populacji ludzi starszych. Sytuacja ta wywołana jest zarówno spadkiem liczby urodzeń, jak i wzrostem średniej długości życia. Procesowi starzenia się społeczeństw towarzyszy wzrost zachorowalności na choroby cywilizacyjne. W tej sytuacji coraz większego znaczenia nabierają działania prewencyjne, mające na celu zmniejszenie zachorowalności i wydłużenie w czasie sprawności fizycznej osób starszych oraz poprawę jakości ich życia.

Kierując się wagą problemu, postanowiono ocenić wpływ systematycznej, rekreacyjnej aktywności fizycznej kobiet po menopauzie na gęstość kości.

W badaniu wzięło udział 117 kobiet w wieku 50-60 lat, z których 60 (51,0%) zaklasyfikowanych zostało do grupy badanej – kobiety uprawiające sport rekreacyjny, a 57 (49,0%) do grupy kontrolnej – kobiety prowadzące siedzący tryb życia. Kobiety aktywne fizycznie klasyfikowano na podstawie uczestnictwa w zorganizowanych formach ogólnokondycyjnych ćwiczeń gimnastycznych 2-3 razy w tygodniu (minimum 90 min./tydz.). Minimalny czas uczestnictwa w regularnej aktywności fizycznej wynosił 5 lat. Grupę kontrolną stanowiły kobiety prowadzące siedzący tryb życia (brak systematycznej aktywności fizycznej oraz aktywnych form wypoczynku). Wszystkie badane kobiety były w okresie pomenopauzalnym (tzn. nie występowały u nich krwawienia miesięczne od minimum 1 roku) i nie stosowały hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).

W grupach badanej oraz kontrolnej przeprowadzone zostały badania z użyciem następujących narzędzi:

1.                  Kwestionariusza ankiety własnego autorstwa zawierającego metryczkę oraz dane dotyczące stylu życia badanych.

2.                  Aparatury badawczej do pomiaru gęstości mineralnej kości – badanie densytometryczne kręgosłupa lędźwiowego i szyjki kości udowej techniką dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (DEXA).

W badaniu stwierdzono wysoce istotną statystycznie różnicę w częstości występowania osteoporozy na korzyść grupy kobiet aktywnych fizycznie. W grupie kobiet ćwiczących osteoporozę rozpoznano u 5,0%, zaś w grupie kobiet prowadzących siedzący tryb życia, aż u 39,0%. Średnie wartości gęstości kości w każdym miejscu pomiaru były wyższe w grupie badanej, w tym wysoce istotne różnice na korzyść ćwiczących występowały w gęstości kości szyjki kości udowej.

 

 

 

 

Instytut Fizjoterapii, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

ul.Warszawska 26 a, 35-959 Rzeszów

 

 

In the recent years, there has been a considerable increase in the elderly population. This situation is the result of both the decrease in the number of births and the increase in average life expectancy. The process of societies ageing is accompanied by the rise in the lifestyle disease incidence. Thus, preventive measures become increasingly important in lowering the incidence rate, extending the period of physical fitness of the elderly, and improving the quality of their life.

Bearing in mind the significance of the problem, it was decided to evaluate the influence of systematic and recreational physical activity in postmenopausal women to the bone density.

117 women between the ages of 50-60 took part in the research. They were divided into two groups: one group consisted of 60 (51%) women doing recreational sports, and the second group of 57 (49%) women leading a sedentary lifestyle. Physically active women were classified based on their participation in organised forms of general exercise, which was 2-3 times a week (minimum 90 min./week). The minimal time of regular physical activity was 5 years. The control group consisted of women leading a sedentary lifestyle (no systematic physical activity or active forms of relaxation). All the women were postmenopausal (i.e. they had had no menstrual bleeding for at least a year) and did not use any Hormone Replacement Therapy (HRT).

Both groups were tested using the following examinations:

1.                  Questionnaire containing certificate and data about subjects’ lifestyles.

2.                  Examination of the lumbar spine and the femur neck using dual energy X-ray absorptiometry (DEXA).

The examination revealed an essential statistically diversity in the frequency of osteoporosis occurrences in favour of the physically active group of women. In the group of women who exercised, 5% of osteoporosis cases were diagnosed, whereas in the group of women leading a sedentary lifestyle there were 39% of such cases. An average value of bone density in each measuring point was higher in the examined group. However, there were substantial differences in the bone density of the femur neck in favour of the women taking exercise.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:137-138.

 

¹ Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań,

² Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, ul Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

 

            Wstęp: Współczesne rozumienie osteoporozy opiera się na ocenie ryzyka złamań niskoenergetycznych. Ocena klinicznych czynników ryzyka bez/z uwzględnieniem densytometrii ma znaczenie w kwalifikacji pacjentek do terapii farmakologicznej. Wiek przyczynia się do wzrostu ryzyka złamań niskoenergetycznych niezależnie od BMD.

            Celem badania była ocena znaczenia densytometrii w ocenie 10-letniego ryzyka złamania osteoporotycznego oraz postępowania terapeutycznego u pacjentek powyżej 80 roku życia.

            Materiały i metody: grupę badaną stanowiło 25 pacjentek Poradni Lekarza Rodzinnego w Poznaniu w wieku powyżej 80 lat, u których wcześniej nie rozpoznawano osteoporozy. U chorych analizowano obecność klinicznych czynników ryzyka złamania: wiek, BMI, wywiady w kierunku złamania niskoenergetycznego u pacjentki i rodziców, stosowanie używek lub/i steroidoterapii. Wykluczono chore z podejrzeniem wtórnych postaci osteoporozy. Wszystkie kobiety kierowano na badanie densytometryczne bkku dla oceny BMD. Następnie obliczano 10-letnie indywidualne ryzyko złamań osteoporotycznych przy pomocy kalkulatora FRAX^®. Na podstawie stwierdzonych klinicznych czynników ryzyka szacowano ryzyko zarówno głównych złamań osteoprotycznych (FRAX^®) jak i złamania samego biodra (FRAX^® hip). Po uwzględnieniu wartości BMD oceniano FRAX^® BMD oraz FRAX^® hip BMD. Uzyskane wartości odniesiono do progu terapeutycznego (25% prawdopodobieństwa złamania w ciągu 10 lat) proponowanego w Polsce dla kobiet > 80rż.

               Wyniki: Wcześniejsze złamania osteoporotyczne udokumentowano u 10 pacjentek (40%), w tym u 7- złamanie typu Collesa, u 3 – złamanie bkku. Dodatni wywiad w kierunku złamania biodra u rodziców dotyczył 2 pacjentek (9%). Do aktualnego palenia tytoniu przyznała się 1 kobieta. Wartości BMD nie różniły się istotnie pomiędzy pacjentkami, które nie doznały złamania niskoenergetycznego a chorymi z przebytym złamaniem. Średnia wartość FRAX^® wyniosła 19,8% (przedział: 16-34) a prawdopodobieństwo złamania samego biodra (FRAX^® hip) – 11% (przedział: 6-26). Włączenie do obliczeń wartości BMD przeklasyfikowało ryzyko u 5 pacjentek, zmniejszając u nich prawdopodobieństwo złamania – średni FRAX^® BMD w grupie pacjentek bez wcześniejszego złamania wynosił 18,6% (przedział: 11-38), a FRAX^® hip BMD – 9,3% (przedział: 3-30). Oprócz kobiet po przebytym złamaniu, FRAX wyodrębnił dodatkowo 23% pacjentek wymagających terapii. Pomiar BMD pozostawał bez wpływu na odsetek pacjentek zakwalifikowanych do leczenia.

               Wniosek: U kobiet po 80. rż analiza klinicznych czynników ryzyka jest często wystarczająca do podjęcia decyzji o leczeniu zapobiegającemu złamaniom osteoporotycznym.

 

 

 

¹ Departament of Family Medicine, Poznań University of Medical Sciences,

ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań

² Departament od Biostatistics, Poznań University of Medical Sciences,

ul. Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

 

Introduction: Contemporary understanding of osteoporosis is based on assessment of fracture risk. Evaluation of clinical risk factors (CRFs) for fracture followed by dual X ray absorptiometry (DEXA) is important in qualifying patients for pharmacological treatment. Age contributes to increased fracture risk irrespective of BMD.

The aim of the study was to assess DEXA significance in assessment of 10 years’ fracture risk in women over 80 years old.

Materials and methods: The study group comprised 25 female patients of Family Medicine Outpatient Clinic in Poznań aged >80 years old, without previously diagnosed osteoporosis. In all patients CRFs were analyzed – age, BMI, previous fracture in patient and in parents, smoking, alcohol use, steroidotherapy. Patients with suspicion of secondary forms of osteoporosis were excluded. 10-year major fracture risk (FRAX^®) as well as – separately – hip fracture risk (FRAX^® hip) were assessed based on CRFs alone. Subsequently, all women were referred to DEXA. Taking BMD into consideration made calculation of FRAX^® BMD and FRAX^® hip BMD possible. In order to qualify for treatment therapeutic threshold arbitrarily accepted for women over 80 years old in Poland was used (25% probability of major fracture in 10-years).

Results: Previuos osteoporotic fracture was reported in 10 patients (40%), in 7 – Colles’ type, in 3 – hip fracture. Positive family history of fracture was found in 2 patients (9%). 1 woman smoke cigarettes. BMD values did not differ significantly between women with previous fracture and without it. As far as non-fracture women were concerned, mean FRAX^® values were 19,8% (range 16-43), FRAX^® hip – 11% (range 6-26). Including BMD values into calculations reclassified the fracture risk in 5 patients, making it even lower – mean FRAX^® BMD was shown to be 18,6%, mean FRAX^® hip BMD – 9,3% (range: 3-30). In addition to women who fractured, FRAX^® pointed out 23% more patients eligible for treatment. BMD measurement remained insignificant in terms of qualification for treatment.

Conclusion: In women over 80 years old analysis of CRFs was shown to be sufficient in making therapeutic decisions in osteoporosis.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:138-139.

¹ Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Przybyszewskiego 39, 60-355 Poznań

² Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

Wstęp: Podstawowym celem leczenia osteoporozy jest ograniczenie ryzyka złamania niskoenergetycznego. Znajomość klinicznych czynników ryzyka pozwala ustalić stopień zagrożenia złamaniem już na podstawie wywiadu lekarskiego przeprowadzanego przez lekarza rodzinnego przy wykorzystaniu algorytmu FRAX^®. Uwzględnienie dodatkowo wartości BMD umożliwia ocenę FRAX^® BMD w gabinecie endokrynologa. Określenie indywidualnego ryzyka złamania (case finding) ma wpływ na moment podjęcia interwencji leczniczej w oparciu o przyjęte progi terapeutyczne.

Celem badania była analiza porównawcza przydatności klinicznej algorytmu FRAX^® w ocenie ryzyka złamania niskoenergetycznego i kwalifikacji do leczenia wśród pacjentów lekarza rodzinnego i endokrynologa.

Materiał i metody: U 520 pacjentek Poradni Lekarza Rodzinnego UM w Poznaniu w wieku 50-79 lat, u których wcześniej nie rozpoznano osteoporozy, analizowano kliniczne czynniki ryzyka złamania: wiek, BMI, wywiady w kierunku złamania niskoenergetycznego u pacjentki i rodziców, stosowanie używek lub/i steroidoterapii. Wykluczono chore z podejrzeniem wtórnych postaci osteoporozy. U kobiet z co najmniej 1 czynnikiem ryzyka oceniano ryzyko złamania wg FRAX^®, które odnoszono do progów terapeutycznych proponowanych w Polsce, odpowiednio: 10% dla 50-59rż., 15% dla 60-69 rż., 20% w 70-79rż . Kobietom, u których udokumentowano złamanie osteoporotyczne po 50rż (złamanie biodra, kręgów, typu Collesa) zalecano farmakoterapię niezależnie od wartości FRAX^®. Wszystkie pacjentki kierowano do Poradni Osteoporozy, w której wykonywano densytometrię bkku oraz szacowano FRAX^® BMD. W oparciu o FRAX^® i FRAX^® BMD porównano odsetek pacjentek kwalifikujących się do leczenia.

Wyniki: U 273 pacjentek stwierdzono obecność co najmniej 1 czynnika ryzyka. Do najczęściej występujących należały: złamanie biodra u rodziców, palenie tytoniu i wcześniejsze złamanie osteoporotyczne, które potwierdzono u 113 pacjentek. Przedział BMD w całej grupie wynosił: 0,62-0,84 g/cm2 (średnio 0,74). 10-letnie ryzyko złamań osteoporotycznych wzrastało wraz z wiekiem: od 2,3% do 39% dla FRAX^® oraz od 2,1% do 38% dla FRAX^® BMD. Średnie prawdopodobieństwo złamania obliczone wyłącznie w oparciu o czynniki ryzyka (FRAX^®) było niższe niż po uwzględnieniu BMD w 2 pierwszych kategoriach wiekowych (p<0.05). U kobiet powyżej 70. rż włączenie do obliczeń wartości BMD pozostawało bez wpływu na poziom ryzyka (p=0.52). Przy założonych progach terapeutycznych wartość FRAX^® obliczona wyłącznie na podstawie wywiadu nie kwalifikowało do leczenia żadnej pacjentki w wieku 50-69 lat oraz wskazała konieczność podjęcia terapii u 9% chorych w 8 dekadzie życia. Wykonanie densytometrii wraz z oceną FRAX^® BMD skłoniło endokrynologa do podjęcia leczenia u: 6.3% pacjentek w wieku 50-59 lat, 3.3% w wieku 60-69 lat i 17% w wieku 70-79 lat.

Wnioski: 1. Uwzględnienie wartości BMD ma zasadnicze znaczenie dla oceny 10-letniego ryzyka złamania u pacjentek poniżej 69 rż., gdyż pozwala zidentyfikować pacjentki wymagające leczenia. 2. U kobiet 70-79- letnich densytometria nie jest z reguły konieczna dla oceny 10-letnego prawdopodobieństwa złamania, jednak wykonanie badania znacznie zwiększa odsetek kobiet zakwalifikowanych do terapii.

 

¹ Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Przybyszewskiego 39, 60-355 Poznań

² Katedra i Zakład Informatyki i Statystyki, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, ul. Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań

 

Backgrounds: The goal for osteoporosis treatment is to reduce the risk of fragility fractures.

The knowledge on clinical risk factors for fractures allows to assess the possibility of fracture on the basis of medical history taking by family doctor and FRAX^® algorithm. While BMD testing makes possible to determine FRAX^® BMD by endocrinologist. The case finding strategy allows to identify women that demand therapeutic intervention.

The aim of the study was the comparative analysis of clinical value of FRAX^® algorithm in the assessment of fragility fractures and qualification to therapy in the patients of family doctor and endocrinologist.

Material and methods: 520 female patients of Family Medicine Department of Poznan University of Medical Sciences aged 50-79 years old, without diagnosis of osteoporosis, was analyzed for clinical risk factors (CRFs): age, BMI, previous fragility fracture and family history of fractures, current smoking and the use of steroids. Women suspected for secondary osteoporosis were excluded. For patients with at least 1 risk factor FRAX^® was computed and its value was referred to intervention threshold: 10%, 15% and 20% respectively for 50-59; 60-69 and 70-79 years old. When previous fracture was confirmed the therapy was introduced irrespective of FRAX^®. Every patient was referred to endocrinologist for femoral neck densitometry and FRAX^® BMD evaluation. On the basis of FRAX^® and FRAX^® BMD the percentages of women eligible for treatment were compared.

Results: In 273 patients at least 1 clinical risk factors was found. The most frequent was: maternal history of fracture, current smoking and prior low energy fractures (in 113 cases). The range for BMD was: 0.62-0.84g/cm2 (mean 0.74). 10-year probability of fracture increased with age from 2.3% to 39% for FRAX^® and from 2.1% to 38% for FRAX^® BMD. The mean risk of fractures computed on CRFs alone (FRAX) was significantly lower than after considering BMD test (FRAX^® BMD) in 50-69 year-olds (with p<0.05). In over 70 year-olds women BMD has no influence on the risk of fractures (p=0.52). For the proposed intervention thresholds, FRAX^® assessed on the basis of CRFs alone did not identified any women aged 50-69 years for treatment while 10% of 70-79 year -olds was selected for therapy. BMD testing permitted to reclassify risk and start therapy in: 6.3% of patients between the ages of 50-59 years, 3.3% of women in their 60-69; 17% of 70-79 year- olds.

Conclusions: 1. BMD test is crucial for the assessment of 10-year probability of fracture in women under 69 years olds because allows to identify women that are potentially eligible for treatment. 2. In 70-79 years old women densitometry is not always needed for the fracture risk calculation though consideration of BMD increases the number of patients qualified for therapy.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:139-140.

 

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

 

Dane dotyczące epidemiologii występowania osteoporozy w Polsce są nieliczne. Średnie 10-letnie ryzyko złamania głównych kości kobiet regionu Białegostoku (40-89 lat) obliczone metodą FRAX^® bez wyniku DXA (10RZ-BMI) wynosiło 11%, a metodą FRAX^® z użyciem wyniku badania DXA (10RZ-DXA) 11,8%; 27% kobiet doznało złamań osteoporotycznych głównych kości.

Celem pracy była ocena 10-letniego ryzyka złamania głównych kości obliczonego wg metody 10RZ-BMI i 10RZ-DXA, częstości występowania czynników ryzyka złamania kości i zmian densytometrycznych kości w grupie kobiet regionu Mazowsza będących pacjentami Krajowego Centrum Osteoporozy (KCO) i porównanie uzyskanych wyników do danych z regionu Białegostoku.

Badania wykonano u wszystkich 816 kobiet w wieku 40-87 lat, dotychczas nie leczonych farmakologicznie, mieszkańców Warszawy i województwa Mazowieckiego, skierowanych do KCO w ciągu 1 roku (2006/2007) najczęściej przez Lekarzy Rodzinnych. U 483 kobiet dostępny był wynik badania DXA szyjki kości udowej. U wszystkich kobiet oceniono 10-letnie ryzyko złamania głównych kości (jawne klinicznie złamania kręgosłupa, złamania biodra, kości przedramienia i kości ramiennej) wg metody 10RZ-BMI, a u 483 kobiet (50-87 lat), u których dostępny był wynik badania DXA szyjki kości udowej, wg metody 10RZ-DXA. Wykorzystano kalkulator dostępny na stronie internetowej IOF dla Wielkiej Brytanii. Nie jest dostępny kalkulator dla polskich pacjentów.

W badanej grupie 816 kobiet średnie 10-letnie ryzyko złamania głównych kości wynosiło wg metody 10RZ-BMI 10,1±6,8% (2,1-66%). W grupie 483 kobiet z dostępnym wynikiem badania DXA szyjki kości udowej ryzyko złamania wg metody 10RZ-DXA wyniosło 14,5% (wg metody 10RZ-BMI w tej grupie 12,9%). U 120 kobiet stwierdzono, co najmniej 1 przebyte złamanie kości o charakterze osteoporotycznym (14,7%, istotnie rzadziej niż w grupie białostockiej; p<0,001). Występowanie innych czynników ryzyka złamania kości wynosiło w grupie 816 kobiet: palenie papierosów u 17,7%, złamanie biodra u rodziców u 6,7%, RZS u 6,4%, przewlekłe leczenie sterydami u 3,7%, obniżony BMI (<19) u 1,2%, nadużywanie alkoholu u 0,1%. Rozpoznanie densytometryczne osteoporozy miało miejsce u 32,6% badanych, osteopenii u 35,1%, a prawidłowy wynik występował u 19,8%. U 42,6% kobiet z przebytym osteoporotycznym złamaniem kości występowały densytometryczne kryteria osteoporozy w zakresie szyjki kości udowej (T-score ≤-2,5).

Na podstawie uzyskanych danych można stwierdzić, że 10-letnie ryzyko złamania kości w grupie pacjentek KCO z regionu Mazowsza obliczone wg metody 10RZ-BMI było podobne do populacji kobiet regionu Białegostoku, a nieco większe wg metody 10RZ-DXA. Wyższe ryzyko wg metody 10RZ-DXA u kobiet regionu Mazowsza może wynikać z nieuwzględnienia w KCO grupy kobiet w przedziale wiekowym 40-49 lat z powodu zbyt małej ich liczby, a także z selekcji kobiet grupy mazowieckiej kierowanych do specjalistycznego centrum z powodu podejrzenia osteoporozy, w przeciwieństwie do przypadkowej selekcji pacjentów grupy białostockiej. Dane dotyczące innych regionów Polski pozwoliłyby w większym stopniu oszacować rzeczywiste ryzyko złamania kości w Polsce.

 

 

 

National Centre of Osteoporosis, Warsaw, Poland

 

Key words: osteoporosis, epidemiology, FRAX™, BMI

Data on epidemiology of osteoporosis in Poland are scare. Medium 10-year fracture risk of main bones in Białystok Region of women (40-89 years) calculated from 10FR-BMI method is 11% and with the additional use of DXA result (10FR-DXA) 11.8%; 27% of all women had incidence of osteoporotic fracture in the past.

The aim of study was to assess the risk of main bones fracture in group of women in Mazovia Region being patients of National Centre of Osteoporosis (KCO) and to compare these results to these from Białystok Region.

The study was done in all 816 women aged 40-87 years, not treated due to osteoporosis, habitants of Warsaw and Mazovia region referred to KCO the first time mainly by GPs during 1 year (2006/2007). Result of DXA of femoral neck was available in 483 women. 10-year risk of main bone fracture (clinically overt spine fracture, hip, forearm, humeral bone) was calculated in all women in accordance to 10FR-BMI tool and in 483 (aged 50-87 years) to 10FR-DXA method. British calculator from the website of IOF was used because polish calculator is not available.

The medium 10-year fracture risk in 816 women was 10.1±6.8% (2.1-66%) with 10FR-BMI method. The risk with 10FR-DXA tool (483 women with DXA results) was 14.5% (10FR-BMI in this group 12.9%). At least 1 bone osteoporotic fracture was recognized in 120 women (14.7%, statistically more rare than in Białystok group; p<0.001). There was a following frequency of the particular fracture risk factors in all group of women: smoking in 17.7%, hip fracture in parents in 6.7%, rheumatoid arthritis in 6.4%, chronic treatment with steroids in 3.7%, low BMI (<19) in 1.2%, alcohol abuse in 0.1%. Osteoporosis in DXA measurement was recognized in 32.6% examined women, osteopenia in 35.1%, normal result in 19.8%. In 42.6% of women with osteoporotic fracture in past osteoporosis in femoral neck DXA (T-score ≤-2.5) was recognized.

We conclude that medium 10-year fracture risk of main bones calculated with 10FR-BMI was similar in women from Mazovia and Białystok regions and slightly higher with 10FR-DXA method in Mazovia region. This higher risk with 10FR-DXA tool could depend on the lack of younger group of women in our population (40-49 years) due to very small number of them and due to the way of selection of our group. The women from Mazovia Region were referred to KCO due to suspicion of osteoporosis when selection of Białystok group was accidental. Data from another regions of Poland would allow estimating the real risk of osteoporotic fracture in Poland.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:141-142.

 

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

 

 

Metoda FRAX^® jest wykorzystywana przy kwalifikacji do leczenia farmakologicznego osteoporozy. Proponuje się, aby stwierdzenie wysokiego 10-letniego ryzyka złamania kości, nawet bez wyniku badania DXA (10RZ-BMI), było wystarczającym wskazaniem do leczenia farmakologicznego osteoporozy, chociaż metoda FRAX^® z użyciem wyniku badania DXA (10RZ-DXA) w większym stopniu odzwierciedla ryzyko złamania kości.

Celem pracy była ocena zasadności kwalifikacji do leczenia osteoporozy jedynie na podstawie metody FRAX^® bez badania DXA (10RZ-BMI) w grupie pacjentów z wysokim ryzykiem złamania kości.

Badania wykonano w grupie 483 kobiet w wieku 68,6±7,1 lat (50-87 lat), dotychczas nie leczonych, skierowanych na pierwszorazową wizytę do Krajowego Centrum Osteoporozy (KCO) w okresie 1 roku (2006/2007) głównie przez Lekarzy Rodzinnych. U wszystkich wyliczono 10-letnie ryzyko złamania głównych kości (jawne złamania kręgosłupa, biodra, kości przedramienia, kości ramiennej) korzystając z kalkulatora FRAX^® dostępnego na stronie internetowej IOF, w wersji brytyjskiej. Osobno wyliczono 10RZ-BMI i osobno 10RZ-DXA szyjki kości udowej (T-score). Za wskazanie do leczenia farmakologicznego przyjęto ryzyko >20%, zarówno dla metody 10RZ-BMI , jak i 10RZ-DXA.

10-letnie ryzyko złamania kości wyliczone metodą 10RZ-BMI wynosiło 12,8±8,2% (2,5-66%), a metodą 10RZ-DXA 14,5±9,7% (3,1-75%). Na podstawie metody 10RZ-BMI do leczenia farmakologicznego zakwalifikowano 67 kobiet (13,9%), a na podstawie metody 10RZ-DXA 89 kobiet (18,4%). Spośród 67 kobiet zakwalifikowanych do leczenia na podstawie metody 10RZ-BMI, u 39 (58,2%) wynik DXA mieścił się w zakresie osteoporozy, u 24 (35,8%) w zakresie osteopenii i u 4 (6,0%) w granicach prawidłowych. U 50 kobiet spośród 67 zakwalifikowanych do leczenia zgodnie z metodą 10RZ-BMI (74,6%) wykonanie badania DXA nie zmieniło decyzji leczniczych. U 17 kobiet (25,4%) wykonanie badania DXA zmieniło decyzję, co do leczenia farmakologicznego z pozytywnej na negatywną.

Na podstawie uzyskanych wyników wnioskujemy, że chociaż metoda 10RZ-BMI w większości przypadków jest wystarczająca do podjęcia decyzji o konieczności leczenia farmakologicznego w osteoporozie, to w części przypadków (25,4% kobiet z wysoki ryzykiem złamania głównych kości; dotyczy kobiet z prawidłowym lub w zakresie osteopenii wynikiem badania DXA) wynik badania DXA pozwala zmienić decyzję, co do konieczności leczenia farmakologicznego z pozytywnej na negatywną. Pacjenci ci mogliby nie odnieść oczekiwanych efektów leczenia osteoporozy przy zastosowaniu niektórych leków o udowodnionej aktywności przeciwzłamaniowej. W przypadku możliwości wykonania badania DXA wydaje się właściwe wykonywanie tego badania także u osób z wysokim ryzykiem złamania kości wyliczonym według metody 10RZ-BMI.

 

 

 

National Centre of Osteoporosis, Warsaw

 

 

FRAX^® tool is used in qualifying patients for pharmacological treatment of osteoporosis. It is proposed in the case of high risk of bone fracture to make decision on the need of pharmacological treatment without DXA examination (10FR-BMI), although FRAX^® method with the use of DXA (10FR-DXA) is consider as more valuable.

The aim of the study was to assess the use of FRAX^® tool without DXA results (10FR-BMI) in qualifying for the pharmacological treatment of osteoporosis.

The study was done in 483 women aged 68.6±7.1 years (50-87 years) not treated due to osteoporosis, referred to National Centre of Osteoporosis (KCO) for the first time during 1 year (2006/2007), mainly by GPs. In all patients 10-year fracture risk of the main bones (clinically overt spine fractures, hip, forearm, humeral bone) was assessed with the use of British version of FRAX^® calculator available on the website of IOF. Separately, 10FR-BMI and 10FR-DXA were calculated with the use of femoral neck results (T-score). The risk of fracture of >20% was considered as the indication for the pharmacological treatment for both FRAX^® results.

10-year fracture risk of main bones with the use of 10FR-BMI method was 12.8±8.2% (2.5-66%), and with the use of 10FR-DXA 14.5±9.7% (3.1-75%). Sixty-seven women (13.9% of all) were qualified for the treatment on the basis of 10FR-BMI calculation, and 89 (18.4% of all) on 10FR-DXA. Among 67 women qualified for the treatment with the use of 10FR-BMI method, 39 (58.2%) had osteoporosis in DXA measurement of femoral neck, 24 osteopenia (35.8%) and 4 normal results (6.0%). In 50 women among 67 (74.6%) qualified for treatment with 10FR-BMI method, DXA result did not change the decision on treatment, but decision was changed from positive to negative in the other 17 women (25.4%).

We conclude, that although 10FR-BMI method is sufficient to make decision on the need of pharmacological treatment in osteoporosis in most subjects, there are some patients (25.4% of those with high fracture risk, it concerns women with normal or osteopenic BMD of femoral neck) in witch DXA result allows changing the primary positive decision to finally negative one on the need of pharmacological treatment. These patients would not profit from the treatment with some of the medicines with antifracture efficacy. We suggest to perform DXA measurement in every patient with high fracture risk calculated with 10FR-BMI method in the case of availability of DXA machine.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:142-143.

 

 

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

 

Uważa się, że metoda FRAX^® nie może być stosowana w ocenie skuteczności leczenia osteoporozy lekami o udowodnionej aktywności przeciwzłamaniowej, ponieważ wpływają one na zmniejszenie ryzyka złamania kości nie tylko poprzez korzystny wpływ na wynik badania DXA.

Celem pracy była ocena przydatności metody FRAX^® w ocenie zmiany 10-letniego ryzyka złamania kości u osób nie leczonych lekami przeciwzłamaniowymi i przy podejmowaniu decyzji diagnostyczno-terapeutycznych w osteoporozie w tej grupie osób.

Badania wykonano u 79 osób (21 mężczyzn i 58 kobiet) w wieku 67,7±6,3 lat (54-82 lata) dotychczas nie leczonych farmakologicznie z powodu osteoporozy lekami o udowodnionej skuteczności przeciwzłamaniowej, u których w czasie obserwacji nie zostały rozpoznane nowe czynniki ryzyka złamania kości. Zmianie uległ jedynie wiek pacjentów i wynik badania DXA (T-score). Wszyscy pacjenci (poza trzema) otrzymywali suplementację witaminy D (400-800 j.m. dziennie) i wapnia (500-1000 mg dziennie). U wszystkich oceniono wyjściowe 10-letnie ryzyko złamania głównych kości (10-RZ) metodą FRAX^® korzystając z kalkulatora brytyjskiego. U 60 osób oceniono ponownie 10-RZ po 1 roku, u 31 osób po 2 latach, w tym u 19 jedynie po 2 latach. Za istotne zmiany BMD (LSC) w zakresie szyjki kości udowej uznano zmiany >5%.

Po pierwszym roku, u 9 pacjentów stwierdzono istotny wzrost BMD w zakresie szyjki kości udowej, u 7 spadek, u 44 nie było zmian, a po 2 latach, odpowiednio (w porównaniu do wartości wyjściowej) u 5, 9 i 17 pacjentów. W czasie 1-rocznej obserwacji (uwzględniono 12 wyników po drugim kontrolnym badaniu DXA) w grupie 67 osób z wyjściowym niskim (≤10%) i średnim (>10÷20%) 10-RZ, u 55 (82,1%) stwierdzono zmiany 10-RZ ≤1 punktu procentowego (PP), u 6: 1-2 PP, u 6: >2 PP (-2,3 ÷ +3,1). Po 2 latach w grupie 20 pacjentów z niskim 10-RZ, u 17 stwierdzono zmiany 10-RZ ≤1 PP, u 1: 1-2 PP, u 2: >2 PP (+2,1; +2,8), a u 7 pacjentów ze średnim 10-RZ, u 2 zmiany 10-RZ ≤1 PP, u 2: 1-2 PP, u 3: >2 PP (+4, +4, +6). W poszczególnych grupach oceniono pacjentów łącznie niezależne od wielkości zmian BMD.

U pacjentów z niskim 10-letnim ryzykiem złamania kości zmiany ryzyka złamania kości w czasie 1-rocznej i 2-letniej obserwacji są niewielkie, co potwierdza brak wskazań do badań kontrolnych DXA po 1 roku i 2 latach u osób, u których nie zostały rozpoznane nowe czynniki ryzyka złamania kości. U osób ze średnim ryzykiem złamania kości zmiany w ciągu 1 roku są również niewielkie. W ciągu 2 lat zmiany mogą być większe i kontrolne badanie wydaje się uzasadnione. Metoda FRAX^® może być pomocna w podejmowaniu decyzji o terminie kontrolnych badań przed podjęciem decyzji o leczeniu osteoporozy lekami przeciwzłamaniowymi.

 

 

 

Krajowe Centrum Osteoporozy, Warszawa

 

 

It is considered not to use FRAX^® method in assessment of the efficacy of the treatment with medicines of approved antifracture efficacy because their effectiveness depends not only on BMD changes.

The aim of the study was to evaluate the usefulness of FRAX^Ò method in assessment of the changes in 10-year fracture risk in patients treated with antifracture medicines and in making diagnostic and therapeutic decisions in osteoporosis in this group of patients.

The study was performed in 79 patients (21 males and 58 females) aged 67.7±6.3 lat (54-82 years) not pharmacologically treated without any new fracture risk factors recognized during observation. Their age and DXA results of femoral neck (T-score) were changed only. All out of 3 were supplemented with vitamin D (400-800 IU daily) and calcium (500-1000 mg daily). The baseline 10-year fracture risk of the main bones (10-FR) was calculated in all patients with the use of British calculator. The controlled assessment of 10-FR was assessed in 60 patients after 1 year and in 31 after 2 years (in 19 as the first control one). Changes of BMD of femoral neck were taken as significant when >5% (LSC).

After 1 year of observation, significant increase of femoral neck BMD was found in 9 patients, decrease in 7, no change was found in 44 patients and after 2 years in 5, 9 and 17 patients respectively. During 1-year observation, in the group of 67 patients (12 results of the second DXA examination were included) with the low 10-FR (≤10%) and medium 10-FR (>10÷20%), 55 (82.1%) had changes of 10-FR ≤1 percentage point (PP), in 6: 1-2 PP, in 6: >2 PP (-2.3 ÷ +3.1). After 2-year observation in the group of 20 patients with the low 10-FR, in 17 changes of 10-FR were ≤1 PP, in 1: 1-2 PP, in 2: >2 PP (+2.1; +2.8), and in the group of 7 patients with the medium 10-FR, in 2 patients changes of 10-FR were ≤1 PP, in 2: 1-2 PP, in 3: >2 PP (+4, +4, +6). All changes of BMD were taken together in all examined groups.

The changes of 10-year fracture risk during 1-year and 2-year observation in the group of patients with the low fracture risk are small. This confirms the lack of indication for the repeated DXA examination after 1 a 2 years, when the new clinical risk factors of bone fracture are not recognized. In the patients with the medium 10-FR, the changes of the risk during 1 year are small also, independently of BMD changes. The changes after 2 years in this group are bigger and justify the control DXA examination. FRAX^® method can be useful in making decision on the control DXA examination before decision on the treatment with antifracture medicines.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:143-144.

 

 

Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

 

 

U chorych z osteodystrofią nerkową (ON) w przebiegu schyłkowej niewydolności nerek (SNN) leczonych dializami występuje zwiększone ryzyko złamania kości. Nie u wszystkich chorych z przebytym niskoenergetycznym złamaniem udaje się powiązać zwiększone ryzyko złamania z nieprawidłowościami w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Nie jest dostępna metoda oceny ryzyka złamania kości w tej grupie chorych, która oceniałaby łącznie metaboliczne (ON) i kliniczne (np. wiek) czynniki ryzyka złamania. W 2008 roku WHO zaproponowało metodę FRAX^® dla oceny 10-letniego ryzyka złamania kości (10-RZ) w osteoporozie. Na jej podstawie proponuje się podejmować decyzje diagnostyczno-lecznicze dotyczące postępowania w osteoporozie, głównie pierwotnej, ale metoda ta uwzględnia również czynniki ryzyka będące przyczyną osteoporozy wtórnej. Nie uwzględnia jednak niewydolności nerek.

Celem pracy była ocena przydatności metody FRAX^® w ocenie ryzyka złamania kości u chorych z SNN leczonych dializami.

Badania wykonano u 81 pacjentów; 43 mężczyzn w wieku 62,0±14,0 lat i 38 kobiet w wieku 60,4±16,2 lat leczonych w Klinice Nefrologii WUM za pomocą dializ (56 hemodializowanych i 25 dializowanych otrzewnowo). U 8 chorych niskoenergetyczne złamanie kości miało miejsce w ostatnim roku (w tym 3 złamania biodra, 2 klinicznie jawne złamania kręgosłupa). U wszystkich wyliczono 10-RZ głównych kości. W grupie 8 chorych z ostatnio przebytym złamaniem wyliczono jednocześnie ryzyko bez uwzględnienia ostatniego złamania, aby móc ocenić, czy na podstawie metody FRAX^® można było je przewidzieć. Wykorzystano kalkulator ryzyka złamania głównych kości dostępny na stronie internetowej IOF w wersji dla Wielkiej Brytanii. 10-RZ oceniono: a) z uwzględnieniem jedynie klinicznych czynników ryzyka złamania, jak w osteoporozie (10-RZ-BMI), b) jak w punkcie „a”, z dodatkowym wykorzystaniem wyniku DXA szyjki kości udowej (T-score; 10-RZ-DXA), c) jak w punkcie „b”, z dodatkowym wprowadzeniem informacji o ON (w miejscu przeznaczonym dla informacji o chorobach metabolicznych) jako czynniku ryzyka złamania (10-RZ-ON), kiedy stężenie PTH w surowicy było poniżej lub powyżej zalecanych wartości.

10-letnie ryzyko złamania kości dla kobiet z SNN wg 10-RZ-BMI wynosiło 11,0±7,5%, wg metody 10-RZ-DXA 12,4±9,7% i wg metody 10-RZ-ON 14,4±11,6%, dla mężczyzn odpowiednio 5,3±2,5%, 7,3±5,3% i 9,0±6,8%. W grupie 8 chorych z przebytym w ostatnim roku złamaniem, u 7 stwierdzono nieprawidłowy wynik stężenia PTH w surowicy (u 5 powyżej wartości zalecanych, u 2 poniżej), u 1 mieściło się w zalecanych przedziale wartości. 10-RZ w tej samej grupie 8 chorych wg metody 10-RZ-DXA: u 2 mieściło się w grupie wysokiego ryzyka (>20%), u 3 w grupie średniego ryzyka (10-20%) i u 3 w grupie niskiego ryzyka (£10%), a wg zmodyfikowanej metody 10-RZ-ON odpowiednio u 4, u 2 i u 2 chorych.

Nieprawidłowy wynik stężenia PTH w surowicy w większym stopniu przewidywał zwiększone ryzyko złamania głównych kości niż metoda FRAX^® (p<0,05), a podobnie przy zastosowaniu metody 10-RZ-ON.

Metoda FRAX^® wydaje się nie być przydatna w ocenie ryzyka złamania kości u chorych z SNN leczonych dializami. Wprowadzenie do kalkulatora ryzyka złamania kości informacji o ON nie ma najprawdopodobniej przewagi nad wykorzystaniem oceny stężenia PTH w surowicy jako czynnika ryzyka złamania kości.

 

 

 

Chair and Department of Nephrology, Dialysotherapy and Internal Diseases, medical University of Warsaw

 

 

There is an increased risk of bone fracture in patients with renal osteodystrophy (RO) and end-stage renal failure (ESRF). It is not always possible to show the direct relations between this risk and disturbances of calcium and phosphate metabolism. There is not available method to evaluate the total bone fracture risk in ESRF taking together the metabolic (RO) and clinical (as age) risk factors. In 2008 WHO introduced the FRAX^® tool as the method of assessing the 10-year bone fracture risk (10-FR). This method allows qualifying the patients for diagnostic and therapeutic procedures in osteoporosis. It concerns primary osteoporosis mainly, but there is a possibility to use the information on the risk of secondary osteoporosis also, however, not on renal failure.

The aim of the study was to evaluate the usefulness of the FRAX^® method in assessing the fracture risk in patients with ESRF treated with dialysis.

The study was performed in 81 patients, 43 men aged 62.0±14.0 years and 38 women aged 60.4±16.2 years treated at Nephrology Department of Warsaw Medical University with dialysis, 56 with hemodialysis and 25 with peritoneal dialysis. In 8 patients low energy bone fracture occurred in the last year (3 of hip, 2 of clinically overt spine fractures). 10-year fracture risk of the main bones was calculated for all patients. In the group of 8 patients with the fractures during the last year, the risk was calculated without the information on this last fracture to have opportunity to evaluate the possibility of FRAX^® tool to predict these fractures. The calculator of Great Britain from the IOF website was used for calculation (there is no polish version of calculator on IOF website). 10-year bone fracture risk was calculated with different manner: a) with the use of clinical risk factors as in osteoporosis only (10-FR-BMI), b) as in „a” but with the use of DXA result of femoral neck (T-score; 10-FR-DXA), and c) as in “b” with introducing the information on RO in the place where information on metabolic disorders is normally used (10-FR-RO). It was done if serum PTH level was below or above accepted range taking this information as the sign of RO.

10-year fracture risk of the main bones for women with 10-FR-BMI was 11.0±7.5%, with 10-FR-DXA 12.4±9.7% and with 10-FR-RO 14.4±111.6%, for men 5.3±2.5%, 7.3±5.3% and 9.0±6.8% respectively. In the group of 8 patients with the bone fracture in the last year, in 7 serum PTH level was outside of the accepted range (in 5 above and in 2 below), in 1 patient serum PTH level was in accepted range. When 10-year fracture risk was calculated in these 8 patients, the following results were obtained: with the 10-FR-DXA the risk was high (>20%) in 2 of them, in 3 was middle (10-20%) and in 3 was low (£10%). When 10-FR-RO was used, the high risk was recognized in 4 patients, middle in 2 and low in 2 patients.

Abnormal result of serum PTH was better predictor of the fracture risk than 10-FR-DXA tool (p<0.05) in patients with ESRF treated with dialysis and similar to 10-FR-RO.

It seems that FRAX^® tool is not useful in assessment of the fracture risk in patients with ESRF treated with dialysis. The use in calculator the information on RO is probably not more helpful than evaluation of serum PTH.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:145.

 

 

¹Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA, Warszawa

²Zespół Badawczo-Leczniczy Endokrynologii, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, Warszawa

³Katedra Ekonometrii i Statystyki Wydziału Zastosowań Informatyki i Matematyki, SGGW, Warszawa

 

 

Wstęp: Niedawno wprowadzono do diagnostyki kalkulator oceniający ryzyko złamania (FRAX^®). Celem niniejszej pracy była ocena jego użyteczności w celu oceny ryzyka złamania u otyłych kobiet i ponownej kwalifikacji do leczenia.

Materiał i metody: Do badania włączono 350 otyłych kobiet. U wszystkich oceniono 10-letnie ryzyko złamania przy pomocy kalkulatora FRAX™ (bez oraz z wartością Tscore).

Wyniki: Ryzyko głównego złamania osteoporotycznego obliczone z wprowadzeniem wartości Tscore było niskie u większości chorych (u 82,1% chorych leczonych i 95,9% nieleczonych wynosiło poniżej 10%). Średnie wartości ryzyka były znamiennie wyższe u chorych leczonych (7.7 [3;39]%) niż u nieleczonych (4.6 [2.1;14]%). Przyczyną  rozpoczęcia leczenia u 95 ze 106 pacjentów było złamanie niskoenergetyczne, niskie BMD lub oba razem.

Wnioski: Kalkulator ryzyka złamania Światowej Organizacji Zdrowia może być użyteczny u leczonych z powodu osteoporozy otyłych kobiet. Informacja dotycząca 10-letniego ryzyka złamania może zmienić strategię leczenia przynajmniej u tych chorych, u których decyzja była podjęta na podstawie niskiej BMD.

 

 

 

 

¹Department of Internal Diseases, Endocrinology and Diabetology, CSK MSWiA, Warszawa

²Department of Endocrinology, Medical Research Center, Polish Academy of Sciences, Warszawa

³Department of Applied Statistics and Bioinformatics, Warsaw University of Life Sciences

 

 

Introduction: Recently a new fracture risk-assessment calculator (FRAX^®) was introduced. Aim of this study was to assess the usefulness of it for re-assessment of fracture risk in obese patients and re-assignment to treatment.

Material and methods: 350 obese female patients were included. In all of them 10-years fracture risk was calculated using FRAX™ (with and without T score value).

Results: If major osteoporotic fracture risk was calculated with BMD, it was low in most of the patients (in 82.1% of treated and 95.9% of not-treated it was below 10%). Mean risk values were significantly higher in the treated (7.7 [3;39]%) than in non-treated group (4.6 [2.1;14]%). The reason for treatment start in 95 out of 106 patients was a sustained low-energy fracture, or low BMD, or both.

Conclusion: The WHO fracture risk calculator may be a useful tool in treated obese females with osteoporosis. The information regarding 10-years fracture risk may change the treatment strategy at least in those, in whom decision of treatment was based on low BMD only.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:145-147.

 

¹ Zakład Fizjoterapii Instytutu Fizjoterapii WNZ UJCM

² Zakład Chorób Kości i Stawów Instytutu Fizjoterapii

³ NZOZ ”Dom-Med” w Krakowie

⁴ Zakład Fizjoterapii, Katedra Fizjoterapii AWF w Krakowie

Wstęp: W kinezyprofilaktyce upadków szczególną rolę odgrywa trening równowagi ciała, mający na celu utrzymanie sprawności funkcjonalnej oraz niezależności osób starszych. Istotny jest odpowiedni dobór metod oceny i usprawniania funkcji równowagi. Test FR (ang. Functional Reach), opracowany w 1990 r. przez Duncan i wsp. jest powszechnie stosowany do oceny dynamicznej kontroli posturalnej, ryzyka upadku oraz monitorowania procesu kinezyterapii.

Cel pracy: W obecnym badaniu, pomiar zakresu sięgania kończyną górną w pozycji stojącej, wykorzystano do oceny efektów ćwiczeń fizycznych na powierzchniach niestabilnych z wykorzystaniem piłki, trenerów oraz stacji z linkami oporowymi Thera-Band.

Materiał i Metoda: Badanie przeprowadzono w Krakowie z udziałem osób starszych w wieku 65-93 l.ż, zamieszkałych w środowisku domowym, które zgłosiły się po emisji ogłoszenia w lokalnej TV. Metodą doboru losowego, uczestników eksperymentu podzielono na dwie grupy. Grupę I stanowiło 30 osób (średnia wieku 74,14±15,45, średni wzrost 156,43±28,57) uczestniczących dwa razy w tygodniu przez 6 miesięcy w programie nadzorowanych, grupowych ćwiczeń sensomotorycznych. Grupę II – kontrolną stanowiło 39 osób (średnia wieku 71,92±11,17 oraz średni wzrost 159,27cm± 5,23) oczekujących na udział w kolejnym programie treningowym. W pomiarach przeprowadzonych przed i po eksperymencie oraz po 3 miesiącach od jego zakończenia wzięło udział 20 osób z grupy ćwiczącej (10 kobiet oraz 10 mężczyzn) oraz 25 z kontrolnej (23 kobiety oraz 2 mężczyzn). Analizę wyników przeprowadzono w oparciu o wieloczynnikową analizę wariancji (ANOVA). Wyodrębniono dwie kategorie wiekowe dla mediany = 70 (młodsi – do 70 r.ż., starsi – od 71 r.ż.)

Wyniki: Średni dystans sięgania w grupie ćwiczącej w I badaniu wyniósł 32,10cm±6,75, w II badaniu 31,88cm±6,5, a w badaniu follow-up 31,55cm±10,04. W grupie kontrolnej odpowiednio: 34,94cm±6,68, 32,72cm±8,86 oraz 30,71cm±8,60. Badany parametr w II badaniu uległ zwiększeniu u kobiet ćwiczacych oraz u osób należacych do kategorii wiekowej 65 -70 r.ż, przy czym w grupie kontrolnej zaobserwowano zmniejszenie średniego dystansu sięgania zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn. Dla wyodrębnionej młodszej kategorii wiekowej, u 11 ćwiczących zaobserwowano średnie wartości parametru w I badaniu 34,55cm±5,05, w II badaniu 35,1cm±4,42 oraz w ocenie follow-up 34,91cm±10. W tej samej kategorii wiekowej u 14 osób z grupy kontrolnej stwierdzono wartości odpowiednio 34,82cm± 5,22, 36cm±8,75 oraz 30,57cm±6,11. W kategorii wiekowej starszej, u 9 ćwiczących zaobserwowano średnie wartości parametru w I badaniu 29,1cm±7,62, w II badaniu 27,89cm±6,62 oraz w ocenie follow-up 27,44cm±8,17 oraz odpowiednio u 11 osób z grupy kontrolnej 35,09cm±8,47, 28,55cm±7,39, 29,36cm±9,07.

Różnice w zmianie wyników w trzech badaniach, wielkość zmiany uzależniona od grupy (p=0,27), wieku (p=0,41) oraz płci badanych (p=0,602) nie osiągnęły istotności statystycznej (p=0,11).

Wniosek: Pomimo subiektywnego zadowolenia osób ćwiczących z oddziaływania 6-miesięcznego treningu fizycznego na powierzchniach niestabilnych, w ocenie testem FR nie stwierdzono znaczącego zwiększenia dystansu sięgania wskazującego na poprawę równowagi. Przypuszczamy, że wynikało to z dobrej sprawności fizycznej osób starszych uczestniczących w eksperymencie oraz braku możliwości oceny dynamicznej funkcji równowagi ciała, szczególnie ważnej podczas wykonywania czynności dnia codziennego. Wyniki potwierdzają wcześniejsze doniesienia o niskiej przydatności testu FR w ocenie równowagi oraz ryzyka upadku osób starszych mieszkających w środowisku domowym.

 

 

 

¹Department of Physiotherapy Institute of Physiotherapy Faculty of Health Care, Jagiellonian University Medical College in Krakow

²Department of Osteoarthritis Disease, Institute of Physiotherapy Faculty of Health Care Jagiellonian University Medical College in Krakow

³NZOZ ”Dom-Med” in Krakow

⁴Department of Physiotherapy Academy of Physical Education in Krakow

Background: The balance training aims to maintain functional activity and independence of elderly people and essentially prevent from falls. Selection of appropriate methods of evaluating and improving the balance function is an important issue. Functional Reach Test, developed in 1990 by Duncan et al. is widely used for assessment of the dynamic postural control, the risk of falling and the monitoring of the kinesitherapy process.

Purpose: In the present study the measure of the upper limb reaching distance in a standing position was used to assess the effects of physical exercise on unstable surfaces using Thera-Band Balls, Stability Trainers and Exercise Station with resistance slings.

Material and method: The study was carried out in Krakow with the elderly people aged 65-93, living in the community, who volunteered after the announcement in the local TV. Due to randomization two groups were formed. Group I consisted of 30 persons (avarage age 74.14±15.45, avarage height 156.43cm±28.57) participating twice a week for 6 months in the supervised program of group somatosensory exercises. Group II (control) included 39 persons (average age 71.92±11.17 and avarage height 159.27cm±5.23) anticipating for the next training program. The assessment tests were carried out before and after the experiment and after 3 months of its completion and were attended by 20 people from the exercise group (10 women and 10 men) and 25 from the control group (23 women and 2 men). The multiple analysis of variance (ANOVA) was used. Two categories of age were identified for median= 70 (younger: under 70 years old, elder: from 71).

Results: The average forward reaching distance in the exercice group in the first study was 32.10cm± 6.75, in the second study 31.88cm±6.5 and in follow-up 31.55cm±0.04. In the control group, respectively: 34.94cm±6.68, 32.72cm±8.86 and 30.71cm±8.60. The test parameter in the second study increased in exercising women and those who were the age group 65 -70, while in the control group a reduction in the average forward reaching distance was observed for both women and men. When separating the younger age group, 11 were observed to have average parameter values in the first study equal 34.55cm±5.05, in the second study 35.1cm ±4.42 and in the assessment of follow-up 10cm±34.91. In the same age group, 14 subjects with the control group reached values, respectively 34.82cm±5.22, 36cm±8.75 and 30.57cm and 8.75±6.11 cm. In the elder age group 9 exercicing persons was observed to have average parameter values in the study equals 29.1cm±7.62, in the second study 27.89 cm±6.62 and in the assessment of follow-up 27.44cm±8.17, and 11 people with the control group reached 35.09cm±8.47, 28.55cm±7.39, 29.36cm±9.07 respectively. Differences in the change of the results of three studies did not reach statistical significance (p=0,11). The amount of change was also not dependant on the group (p=0.27), age (p=0.41) and gender of the participants (p=0.602).

Conclusion: Despite the subjective participant’s satisfaction of the influence of 6-months long exercise program on unstable surfaces, no significant increase indicating the mprovement of balance function was noted in assessment with the FR test. It is suggested that it could be the result of good physical performance of elderly people participating in the xperiment and the lack of assessment of dynamic balance function’s component, which is particularly important in the performance of ADL. The results confirm earlier reports of low usefulness of FR test in the assessment of risk of falling and balance of elderly people living in the community.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:147-148.

¹ Katedra i Zakład Patomorfologii w Zabrzu SUM, ul 3 Maja 13/15, 41-800 Zabrze;

² Praktyka Lekarska, Dortmund, Niemcy;

³ Zakład Chorób Metabolicznych w Zabrzu SUM

 

 

Wstęp. Jednym z powszechnie uprawianych w Polsce sportów jest karate. Czy jego regularne uprawianie wpływa pozytywnie na stan szkieletu?

Cele pracy. 1. Porównanie wyników uzyskanych w grupie osób ćwiczących z równowiekową grupą kontrolną, 2. Ocena wpływu czasu i intensywności uprawiania karate na stan szkieletu.

Materiał. Grupa badana – 186 osób płci męskiej (śr. wiek 21,5 lat, zakres 7-47 lat) uprawiających karate (śr. 2-3 razy tygodniowo, łącznie śr. 6,3 lat). Grupa kontrolna – 391 osób płci męskiej będących zdrowymi ochotnikami (śr. wiek 21,5 lat). Brak różnic w masie ciała, wzroście, BMI pomiędzy grupami.

Metoda. Do oceny szkieletu wykorzystano ilościową metodę ultradźwiękową (Quantitative ultrasound – QUS) paliczków dłoni (aparat DBM Sonic 1200 – mierzy prędkość fali ultradźwiękowej zależną od amplitudy – Ad-SoS [m/s]).

Wyniki. Wartości QUS były wyższe wśród ćwiczących (Ad-SoS = 2074 m/s, T-score = -0,71, Z-score = 0,27 vs 2064 m/s, -0,86, -0,01, odpowiednio), ale tylko Z-score różniło się znamiennie (p<0,01). Analiza korelacji miała na celu weryfikację tezy, że czas i częstotliwość ćwiczeń pozytywnie wpływają na stan szkieletu. Ad-SoS korelował znamiennie z czasem ćwiczeń (r=0,28, p<0,0001) oraz z częstotliwością ćwiczeń (r=0,4, p<0,000001). Te wyniki potwierdzają wyjściową tezę o pozytywnym efekcie karate na stan kośćca.

Wstępne wnioski. 1. Wykazano pozytywny wpływ karate na stan szkieletu w porównaniu z równowiekową grupą kontrolną. 2. Czas i intensywność uprawiania karate wpływa pozytywnie na stan szkieletu obrazowanego przy pomocy pomiarów ultradźwiękowych paliczków proksymalnych dłoni. Dalsze plany badawcze: powiększenie grupy badanej, ocena wpływu na parametr QUS przy pomocy krokowej regresji wielokrotnej czynników potencjalnie istotnych (wiek, masa ciała, wzrost, wiek rozpoczęcia ćwiczeń, czas uprawiania karate, procentowy czas trwania ćwiczeń względem czasu życia), ocena wpływu wieku rozpoczęcia ćwiczeń względem okresu dojrzewania.

 

 

¹ Dept. of Pathomorphology in Zabrze, Medical University of Silesia, 3 Maja 13/15 street, 41-800 Zabrze;

² Outpatient Medical Clinic, Dortmund, Germany;

³ Metabolic Bone Diseases Unit in Zabrze

 

 

Introduction. Karate is one of the most popular sport in Poland. Does the regular karate training positively influence skeletal status?

Aims of the study. 1. To compare data in training men vs age-matched group. 2. To assess the influence of duration and frequency of karate training on skeletal status.

Material. 186 males (mean age 21.5y., range 7-47y.) training karate 2-3 times weekly and on average 6.3 years were compared with control group – 391 healthy males (mean age 21.5y.). No significant differences were noted in weight, height, BMI between groups.

Method. Skeletal status was assessed by phalangeal quantitative ultrasound (QUS) using DBM Sonic 1200 which measures amplitude-dependent speed of sound (Ad-SoS [m/s]).

Results. QUS values were higher in men training karate (Ad-SoS = 2074 m/s, T-score = -0.71, Z-score = 0.27 vs 2064 m/s, -0.86, -0.01, respectively) but only Z-score value differed significantly (p<0,01). The correlation analysis was aimed to verify thesis that duration and frequency of karate training positively influence skeletal status. Ad-SoS correlated significantly with duration of training (r=0.28, p<0.0001) and its frequency (r=0.4, p<0.000001). The preliminary results confirm thesis of positive influence of karate training on skeletal status.

Conclusions. 1. Karate training revealed positive influence on skeletal status comparing with age-matched group. 2. The duration and frequency of karate training positively influenced skeletal status assessed by phalangeal QUS. Further investigations: to examine more men training karate; to assess the influence of important factors (age, weight, height, BMI, age of starting karate training etc.) on Ad-SoS value; to assess the influence of age of starting karate training regarding puberty.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:148-149.

 

 

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych

Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Warszawa

Wstęp: dotychczas nie ustalono jednoznacznie, jaki panel badań laboratoryjnych powinien być wykonany, aby ustalić przyczynę niskiej BMD (gęstość mineralna kości) u osób asymptomatycznych.

Cel pracy: określenie przydatności badań laboratoryjnych do oceny ryzyka złamań i w diagnostyce różnicowej niskiej BMD u asymptomatycznych kobiet po menopauzie.

Materiał i metody: retrospektywnie badaniem objęto 207 kobiet, u których oceniono: testy laboratoryjne, densytometrię, rtg kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego. Analizowano związek między BMD oraz złamaniami kręgów, a nieprawidłowościami w badaniach laboratoryjnych. U pacjentek z niską BMD oceniono jej przyczyny oraz koszty laboratoryjnej diagnostyki różnicowej.

Wyniki: nie wykazano różnic w częstość występowania nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych u kobiet z BMD niespełniającą i spełniającą kryteria densytometryczne osteoporozy (85,05% vs 82,00%), podobnie u osób bez złamań i ze złamaniami kręgów (84,44% vs 86,27%). Nie stwierdzono związku między osteoporozą a występowaniem nieprawidłowego wyniku określonego parametru laboratoryjnego z wyjątkiem PTH, dla którego szansa wystąpienia nieprawidłowej wartości była istotnie większa w grupie osób ze złamaniami kręgów. U 64 % badanych powodem obniżenia BMD była inna niż osteoporoza pierwotna patologia o przebiegu asymptomatycznym – najczęściej niedobór witaminy D (52,0%). Koszty badań laboratoryjnych użytych do diagnostyki różnicowej wahały się w granicach: od 45 do 153 PLN na jedną osobę i od 182,5 do 409,1 PLN na jedno rozpoznanie.

Wnioski: 1.Wykonywanie podstawowych badań laboratoryjnych nie jest przydatne do oceny ryzyka złamania. 2. U asymptomatycznych kobiet po menopauzie, aż w 64 % przyczyną obniżonej masy kostnej, poza osteoporozą pierwotną, może być inna, współistniejąca patologia. 3. W celu wyjaśnienia przyczyn obniżonej BMD, poza badaniami podstawowymi, powinno się oceniać stężenie 25(OH)D w surowicy krwi.

 

 

 

 

Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych

Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Warszawa

 

Introduction: Until now, there are no specific guidelines for laboratory evaluation in asymptomatic people with low bone mineral density (BMD).

Aim of the study: to estimate the utility of laboratory tests in evaluation of fracture risk and in differential diagnostics of low bone mass in asymptomatic postmenopausal women.

Material and methods: That was a retrospective study of 207 women. The results of laboratory investigations, densitometry and thoracic-lumbar X-rays were analyzed. The relationship between BMD, vertebral fractures and abnormal lab tests was investigated. In patients with low BMD, reasons of this pathology was determined and costs of differential diagnostics were estimated.

Results: There were no differences in prevalence of abnormal lab tests in women with BMD that met and didn’t meet densitometry criteria of osteoporosis (85,05% vs 82,00%). Similarly, in people with and without vertebral fractures (84,44% vs 86,27%). There was no relationship between osteoporosis and abnormal tests except of high PTH in group with vertebral fractures. In 64 % of women, the cause of low BMD was asymptomatic pathology other then primary osteoporosis – most often vitamin D deficiency (52,0%). Costs of lab tests used in differential diagnostics were between 45 and 153 PLN for one person and 182,5 – 409,1 PLN for one diagnosis.

Conclusions: 1. Laboratory tests aren’t useful to assess fracture risk. 2. In 64% of asymptomatic postmenopausal women with low BMD, the cause of this abnormality may by pathology that coexists with primary osteoporosis. 3. To assess the cause of low BMD, except basic lab tests, 25(OH)D should be tested.

 

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:149-150.

 

 

¹ Klinika Ortopedii i Ortopedii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

² Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

 

 

Starzejące się społeczeństwo, złe nawyki żywieniowe oraz brak dostatecznej aktywności fizycznej to kluczowe elementy wpływające na rozwój osteoporozy w XXI w. Osteoporoza jest chorobą podstępną, przez wiele lat ubogoobjawową, często pierwszym objawem jest złamanie kości. Czy potrafimy ją leczyć, czy leki stosowane w leczeniu tej choroby są skuteczne i bezpieczne- są to pytania na które lekarze z wielu krajów próbują odpowiedzieć poszukując coraz bardziej skutecznych metod walki z tą chorobą.

Celem pracy jest przedstawienie wstępnych danych dotyczących leczenia pacjentów chorych na osteoporozę dożylną formą bisfosfonianów (kwas ibandronowy w dawce 3 mg podawany co 3 miesiące).

W okresie 03.2008-03.2009 zakwalifikowaliśmy do leczenia dożylnego osteoporozy 65 osób w tym 2 mężczyzn (wiek 19-88 lat ;średnia 68 lat ). Wszystkie te osoby nie mogły przyjmować terapii doustnych głównie z przyczyn gastroenterologicznych. U 23% osób leczenie stanowiło kontynuację wcześniej wdrożonej terapii, głównie doustnej bisfosfonianami podawanymi co tydzień. Do leczenia zakwalifikowano osoby na podstawie wywiadu chorobowego oraz badania DXA szyjki kości udowej oraz kręgosłupa.

Leki podawane były w cyklach co 3 miesiące podczas hospitalizacji. Każdorazowo monitorowaliśmy stan ogólny chorego na podstawie wywiadu oraz badań laboratoryjnych, w tym oceny gospodarki wapniowo-fosforanowej, markerów obrotu kostnego (NTX, osteokalcyna). Oceniono także zdjęcia RTG kręgosłupa odcinka lędźwiowo-krzyżowego i piersiowego w początkowym okresie obserwacji.

Wnioski: Ponieważ większość pacjentów nie przeszła jeszcze całego (rocznego) cyklu leczenia i nie wykonano kontrolnych badań DXA, to doniesienie wstępne oparte jest na obserwacjach podczas kolejnych hospitalizacji oraz na badaniach laboratoryjnych wykonywanych podczas tych wizyt. Jednak pierwsze obserwacje pozwalają stwierdzić, że pacjenci dobrze tolerują leczenie (zanotowano tylko 1 przypadek martwicy żuchwy). Ta forma terapii sprzyja dobremu przestrzeganiu zaleceń lekarskich. Przemijające objawy grypopodobne występujące u ok. 50% osób po podaniu leku, nie spowodowały przerwania leczenia. Pacjenci nie doznali złamań w trakcie leczenia.

 

 

¹ Clinic of Orthopaedics and Paediatric Orhopaedics, Medical University of Lodz, Lodz, Poland

² Department of Endocrine Disorders and Bone Metabolism, Medical University of Lodz, Lodz, Poland.

 

 

The ageing population, wrong nutrition habits and the lack of satisfactory physical activity are the key elements which are at the base of osteoporosis incidence in the 21^st Century. Osteoporosis is an insidious disease, poorly symptomatic for many years, where bone fracture is very often the first sign. Are we able to treat it? Do the drugs, we use in various therapies of the disease, meet our expectations, regarding therapeutic efficacy and patient’s safety? These the questions around which numerous specialists from many countries have been focusing their continuous search for more and more effective methods of fighting the disease.

The goal of the report is a presentation of preliminary outcomes of treatment, involving osteoporotic patients, administered i.v. bisphosphonate therapy (ibandronate in dose of 3 mg, applied in 3-month intervals).

During the period between March 2008 and March 2009, 65 subjects (including 2 males) were qualified to i.v. treatment of osteoporosis (their age: 19-88 years, the mean age: 68 years). All of the enrolled patients did not tolerate oral therapies, mainly for gastric reasons. In 23% of the subjects, the studied therapy was a continuation of an earlier treatment, predominantly oral, weekly bisphosphonate therapy. The qualification criteria included medical history and hip and spine DXA.

The drugs were administered in hospital environment in 3-month cycles. Each time, patient’s general condition was monitored, following history and laboratory tests, including assessments of calcium-phosphate metabolism and bone turnover markers (NTX, osteocalcin). The initial observation period included also radiographic evaluations of sacro-lumbar and thoracic spine.

Conclusions: Since the majority of the patients have not yet completed the entire (annual) treatment cycle and no DXA follow up examinations have been performer, this preliminary report has been based on observations from subsequent hospital visits and laboratory tests performed on those occasions. However, following the initial observations, it may be stated that the patients tolerate the therapy very well (only one case of mandibular necrosis was found). This mode of therapy is also favourable for the general adherence to physician’s recommendations Transient, flu-like symptoms, experienced by approximately 50% of the patients after the drug administration, did not cause any withdrawal from the therapy. Neither did any patient suffer from bone fracture during the study period.