X Sympozjum Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
IV Krakowskie Sympozjum Osteoporozy

Streszczenia opublikowano:
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA PRAC – ABSTRACTS, s52-54.

R13
ILOŚCIOWE BADANIE ULTRADŹWIĘKOWE W OSTEOPOROZIE

CC Glüer, R. Barkmann,
Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Germany

Ilościowe badanie ultradźwiękowe stanowi obecnie ważne narzędzie w ocenie układu kostnego w osteoporozie. Zastosowanie fali mechanicznej jest techniką z wyboru w ocenie mechanicznych właściwości takich jak elastyczność czy wytrzymałość kości. Zwykle oceniane są dwa parametry, BUA i SOS. Badania prospektywne wykazały możliwość przewidywania występowania złamań osteoporotycznych na podstawie obu tych parametrów mierzonych na pięcie.
Innych parametrem będącym kombinacją powyższych jest zależna od amplitudy prędkość rozchodzenia się ultradźwięków. Ten parametr jest mierzony na paliczkach palców. W niewielkiej grupie badanych przedstawiono zdolność przewidywania złamań kości. Poza tymi dwoma miejscami pomiaru wprowadza się inne miejsca pomiaru oraz systemy pomiarów ultradźwiękowych w wielu różnych miejscach.
Liczne badania wykazały również, że urządzenia ultradźwiękowe mogą być zastosowane także do monitorowania zmian podczas leczenia w grupach pacjentów. Tym niemniej obecnie nie ma możliwości monitorowania leczenia pojedynczego pacjenta. Wskazany jest dalszy rozwój techniczny aparatury. Niepewne jest również jak stosować badania ultradźwiękowe w diagnostyce osteoporozy. Wykazano, że kryterium WHO, tj gęstość mineralna kości poniżej -2.5 odchylenia standardowego poniżej średniej dla młodych dorosłych nie może być bezpośrednio przeniesiona na urządzenia ultradźwiękowe. Różnice w obniżaniu wartości parametrów z wiekiem przeczą prostemu zastosowaniu kryterium -2.5. Tym niemniej należy podkreślić, iż silna zależność oceny ultradźwiękowej z ryzykiem złamania może być użyteczna w podejmowaniu decyzji co do leczenia u niektórych pacjentów. Tym niemniej wymaga to złożonej oceny innych czynników ryzyka u pacjenta, wywiadu rodzinnego, stosowanych leków oraz badania klinicznego. Również konieczne są szkolenia operatorów i prowadzenie ścisłej kontroli jakości pomiarów. Jeśli stosuje się wszystkie te zalecenia, to ilościowe badanie ultradźwiękowe może odgrywać istotną i korzystną rolę w ocenie osteoporozy.

R13
QUANTITATIVE ULTRASOUND ASSESSMENT OF OSTEOPOROSIS

CC Glüer, R. Barkmann,
Medizinische Physik, Klinik für Diagnostische Radiologie, Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Germany

Quantitative Ultrasound (QUS) techniques represent a powerful tool for the assessment of skeletal status in osteoporosis. As mechanical wave it is the natural choice for the assessment of mechanical properties such as elasticity and bone strength. Two parameters are typically assessed: Broadband Ultrasound Attenuation (BUA) and Speed of Sound (SOS). Both parameters are being measured at the calcaneus and in prospective studies they both have been demonstrated to predict osteoporotic fracture incidence. Another parameter that combines attenuation and velocity aspects is Amplitude Dependent Speed of Sound (AD-SOS). This parameter is measured at the finger phalanges. Again prospective fracture prediction has been demonstrated in a small subject group. Beyond these two measurements sites other measurement modes and locations can be assessed and multi-site measurement systems have been introduced.

A number of studies have also shown that QUS devices can be used to monitor changes due to treatment in groups of patients. However, currently no recommendation for monitoring individual patients can be made. Further improvements of device performance are required. Uncertainty today also exists how to use QUS devices for the diagnosis of osteoporosis. It has been demonstrated that the WHO criteria, i.e. a bone mineral density below -2.5 standard deviations below young normal cannot simply be extended to ultrasound approaches. Differences in the age-related decline prohibit the generic use of the 2.5 SD criterion. However, one should emphasize that the strong performance with regard to risk assessment can be sufficient for therapy decisions in some cases. However, this requires a comprehensive assessment of the patient’s other risk factors, family history, medical history, and a physical examination. Also comprehensive operator training and regularly performed quality assurance measures are mandatory. If all these requirements are met QUS approaches can play an important beneficial role in the assessment of osteoporosis.

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s20.

KLINIKA OSTEOPOROZY
K. Hoszowski
II Oddział Wewnętrzny Szpitala Kolejowego w Warszawie
ul. Brzeska 12,03-737 Warszawa

Osteoporoza (OP) jest schorzeniem które prezentuje heterogenną grupę objawów klinicznych w których kluczową przyczynową rolę odgrywa zmniejszona ilość masy kostnej o prawidłowym składzie, ale zaburzonej mikroarchitekturze.

OP staje się dopiero istotna klinicznie w momencie kiedy dochodzi do ziamań kości pod wpływem niewielkiego urazu lub nawet bez niego. Wystąpienie złamań osteopo-rotycznych poprzedzone jest długim bezobjawowym okresem utraty masy kostnej, dlatego OP nazywa się cichym złodziejem kości. Osoby obojga płci tracą masę kostną z upływem wieku, jednak kobiety ze względu na przyspieszoną utratę kości po menopauzie przedstawiają sobą duży problem terapeutyczny. Najwcześniej bo już pomiędzy 50-60 rokiem życia występują złamania przedramienia. Ten typ złamania pojawia się ok 7 krotnie częściej u kobiet. Złamania trzonów kręgów dotyczą odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa i pojawiają się w 10-15 lat po menopauzie. Bezobjawowy przebieg tych ztaman jest bardzo częsty i sięga 80%. Tylko 10-20% chorych jest hospitalizowanych z powodu objawów bólowych. Ostre objawy bólowe ustępują w ciągu kilku tygodni w wyniku lub nawet bez terapii przeciwbólowej, Kyfoza i utrata wzrostu pojawiają się na przestrzeni kilkunastu lat. Złamania części proksy-malnej kości udowej pojawiają sie znacznie później zwykle powyżej 70 roku życia i niosą ze sobą 8-10% śmiertelność szpitalną i ok 20% śmiertelność w ciągu 1 roku po złamaniu. U osób po 80 roku życia powrót do sprawności fizycznej z przed okresu złamania wynosi tylko ok 50%.

Diagnostyka OP pierwotnej polega na wykluczeniu wszystkich możliwych wtórnych przyczyn tego schorzenia apowodowanych przez różne endokrynopatie, niektóre leki, pewne schorzenia nowotworowe, którym towarzyszy uogólniona utrata masy kostnej. W diagnostyce klinicznej OP oprócz wywiadu chorobowego, badania fizykalnego i badań laboratoryjnych dokonuje się badań radiologicznych kości oraz badania densytometrycznego przy pomocy którego można stwierdzić obecność osteopenii czyli niskiej wartości gęstości masy kostnej.

E. Czerwinski ^1,2, J. Osieleniec ², A. Kumorek ²

¹ Departament of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, www.kcm.pl

Scientific grounds for the development of FRAX®

The diagnosis of osteoporosis acc. to WHO definition as of 1993 is based on the measurement of bone mineral density (BMD). The critical threshold for therapeutic and diagnostic decision is the value of T-score =< -2.5. Unfortunately, as recent investigations suggest, 55-70% of fractures occur in persons, who do not fulfill the densitometric criteria of the diagnosis of osteoporosis.

As a result a number of meta-analyses have been conducted in the last few years in order to identify clinical risk factors, which can be used with or without BMD, to identify persons at risk of fracture. In 2008 a group of WHO experts led by Prof. J.A. Kanis published a report on the treatment of osteoporosis, enumerating the most significant fracture risk factors. They include: small value of body mass index (BMI <20 kg/m2), history of low energy fractures, proximal femur fractures in parents, smoking, therapy with glicocorticosteroids, alcoholism, rheumatoid arthritis.

Next an algorithm was developed, which connects the influence of clinical fracture risk factors with and without BMD, and published in the Internet (www.shef.ac.uk/FRAX/) in the form of the FRAX® calculator (WHO Fracture Risk Assessment Tool). With the use of FRAX®  calculator one can assess the fracture risk of proximal femur, or the risk of any significant osteoporotic fracture in the next 10 years, with the BMD result or based only on patient’s history and BMI, and the results obtained are comparable. The risk can be calculated directly on the above mentioned Internet page, using the electronic calculator, or indirectly – taken from tables addressed to individual countries.

Unfortunately so far no FRAX® model was developed for Poland, but data for the English population can be used for calculation.

Hand-held FRAX® calculator

Taking into account the realities of basic healthcare in Poland, where visit time per one patient is very limited, and the calculation of fracture risk using the FRAX® calculator published in the Internet is time consuming or simply impossible, a very simple tool, the so called hand-held FRAX® calculator, was created in cooperation with J.A.Kanis (WHO), which is a modification of the Internet calculator.

The hand-held FRAX® calculator contains all data necessary to calculate 10-year absolute fracture risk, and the result is obtained in less than a minute. If the result of DXA examination of femoral neck is available, option with BMD should be selected, if there is no such result – option with BMI (the calculator can also be used to calculate patient’s BMI).

In the first place patient’s age range should be selected on the disc of the calculator, next the smaller disc should be rotated so that patient’s BMI or T-score result, if the risk is calculated based on BMD, appears in the upper window. Next the number of clinical risk factors should be selected (listed on the calculator), determined on the basis of the interview, and the 10-year fracture risk can be read.

Coloured diagrammes on the discs of the calculator allow to qualify patent into one of 3 groups: high fracture risk – patent needs immediate treatment, medium fracture risk – densitometric examination is suggested (if FRAX® was calculated only on the basis of BMI), or low fracture risk – the patient requires no treatment or further diagnosis.

The calculator is a relatively simple tool which allows to quickly assess fracture risk; it may be a useful tool for family doctors who assess fracture risk, especially in case of limited access to densitometry.

10-year fracture risk calculated in this way appears to be the optimal solution for the identification of threshold for therapeutic treatment in accordance with current knowledge. Consent of International Osteoporosis Foundation has been obtained to distribute the FRAX® clock on the territory of Poland (P. McKenney). More information on: www.osteoporoza.pl. 

 Link to the instructional video availible here.

1. World Health Organization: Assessment of fracture risk and its application to screening for postmenopausal osteoporosis. Technical Report Series 843, Geneva 1994] 

2. Siris ES, Chen YT, Abbott TA et al.: Bone mineral density thresholds for pharmacological intervention to prevent fractures. Arch Intern Med. 2004 May 24;164(10):1108-12.

3. Kanis JA.: Diagnosis of osteoporosis and assessment of fracture risk. Lancet (2002) 359: 1929-1936 2003.

4. Kanis J.A; Word Health Organisation Scientific Group: Assessment of osteoporosis at primary  health-care level. Technical Report. WHO Collaborating Centre, University od Sheffield, UK, 2008.

5. Kanis J. A.,  Burlet  N., Cooper C. et al. on behalf of the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO). European guidance for the diagnosis and management of osteoporosis in postmenopausal women. Osteoporos Int (2008) 19:399–428

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s98-99.

L07
WYSTĘPOWANIE ZŁAMAŃ KOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY LECZONYCH ELIMINACYJNĄ DIETĄ BEZMLECZNĄ

Konstantynowicz J.1,5, Nguyen T.V.4, Kaczmarski M.2, Jamiołkowski J.3, Piotrowska-Jastrzębska J.1, Seeman E.5

1 Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży Akademii Medycznej w Białymstoku, Dziecięcy Szpital Kliniczny, ul. Waszyngtona 17, 15-274 Białystok
2 III Klinika Chorób Dzieci AM
3 Zakład Zdrowia Publicznego AM w Białymstoku
4 Bone and Mineral Research Program, Garvan Institute, Darlinghurst, New South Wales, Australia
5 Department of Endocrinology, Austin Health, University of Melbourne, Victoria, Australia

Słowa kluczowe: alergia na mleko krowie, dieta bezmleczna, dzieci, gęstość mineralna kości (BMD), młodzież, złamania

Wstęp
Niskie spożycie mleka i produktów mlecznych jest postrzegane jako czynnik ryzyka niskiej gęstości mineralnej kości (BMD), osteoporozy i złamań u osób dorosłych i w okresie wzrastania. Zbadano związek między spożyciem wapnia poniżej zalecanych norm, występowaniem złamań i BMD u dzieci i młodzieży leczonych dietą bezmleczną z powodu alergii na mleko krowie stanowiącej potencjalny model biologiczny niskiej podaży wapnia w diecie.
Materiał i metody
W przekrojowym badaniu oceniono występowanie złamań kości, cechy antropometryczne, składowe ciała i BMD z użyciem densytometrii (DXA) w zakresie całego ciała i kręgów
L2-L4 u 230 osób (144 chłopców, 86 dziewcząt) w wieku 2,5 – 20 lat z udokumentowaną klinicznie i laboratoryjnie nadwrażliwością na białka mleka krowiego, alergią pokarmową lub nietolerancją laktozy. Leczenie dietą bezmleczną trwało 2,5 – 14 (mediana 3,6 lat). Wyniki porównano z grupą kontrolną 745 dzieci i młodzieży bez alergii pokarmowej (422 chłopców, 323 dziewczęta) spożywających > 2 dania mleczne dziennie. Wszystkie osoby otrzymywały minimum 400 j. witaminy D w pierwszym roku życia jako obowiązującą formę profilaktyki krzywicy. Kwestionariusz żywieniowy zastosowano do oceny dziennego spożycia wapnia w podgrupie dzieci z alergią na mleko.
Wyniki
Dzienne spożycie wapnia u osób na diecie bezmlecznej wynosiło 388 ± 118 mg (240 – 770 mg). Udokumentowane radiologicznie złamania stwierdzono u 23 z 230 dzieci z alergią na mleko krowie (10%) i 68 z 745 dzieci zdrowych (9,1%). Lokalizacja złamań obejmowała: nadgarstek, przedramię, podudzie, kość ramienną, łokieć, obojczyk i trzon k. udowej. Większy odsetek dziewcząt leczonych dietą eliminacyjną (11.6%) niż żywionych normalnie (7,4%) miał złamania [Odds Ratio: 3.01, 95% przedział ufności (CI): 1,14 – 7,95; p = 0,03], jednak, na podstawie analizy wieloczynnikowej, dieta bezmleczna wyjaśniała tylko poniżej 1% różnicy w występowaniu złamań. Wśród chłopców nie stwierdzono większej ilości złamań u leczonych dietą bezmleczną (9%) w porównaniu z grupą kontrolną (10,4%). Mimo niewielkich różnic w parametrach antropometrycznych oraz składowych ciała, nie stwierdzono istotnych różnic BMD między dziećmi z alergią leczonymi dietą bezmleczną i żywionymi normalnie.
Wnioski
Alergia na mleko krowie w okresie rozwoju nie ma związku z deficytem masy kostnej. Niskie spożycie mleka i produktów mlecznych (w konsekwencji niższa podaż wapnia) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem złamań u dziewcząt w pierwszych dwóch dekadach życia. Może to wynikać zarówno z niedoborów wapnia w diecie, jak i deficytów innych składników pokarmowych zawartych w mleku. Jednakże niskie spożycie mleka jest w niewielkim stopniu odpowiedzialne za obciążenie złamaniami w populacji okresu rozwojowego.

L07
A MILK-FREE DIET IS NOT ASSOCIATED WITH THE HIGH PREVALENCE OF FRACTURES IN CHILDHOOD

Konstantynowicz J.1,5, Nguyen T.V.4, Kaczmarski M.2, Jamiolkowski J.3, Piotrowska-Jastrzebska J.1, Seeman E.5

1 Department of Pediatrics and Auxology
2 Third Department of Pediatrics AM
3 Department of Public Health and Biostatistics, Medical University of Bialystok, Waszyngtona 17, 15274 Bialystok, Poland
4 Bone and Mineral Research Program, Garvan Institute, Darlinghurst, NSW, Australia
5 Department of Endocrinology, Austin Health, University of Melbourne, Australia

Key words: adolescents, bone mineral density, calcium intake, children, cow’s milk, allergy, fractures, milk-free diet

Background
A low calcium intake and low milk consumption during growth are regarded as risk factors for low bone mineral density (BMD) and are thought to increase bone fragility during growth and in adulthood. However, published data are inconsistent. We examined the association between intakes of calcium below the reference dietary intakes (RDI), fractures and BMD in children and adolescents treated with milk-free diet due to cow’s milk allergy (CMA) as a model of calcium ‘deficiency’.
Methods
In this cross-sectional study, fracture prevalence, anthropometry weight, height, BMI), body composition and bone mineral density (total and spine BMD), measured using dual energy x-ray absorptiometry (DXA), were studied in 230 Caucasian subjects (144 boys and 86 girls) aged 2 – 20 yr with CMA. The diagnosis of CMA was based on symptoms and laboratory results including skin prick tests and double-blind placebo-controlled food challenge. Mean duration of a milk-free diet was: 3.6 years; range 2.5 – 14 yr). Their results were compared to 745 controls (422 boys, 323 girls) consuming a customary milk intake (more than 2 servings a day). Multiple and logistic regression analyses were used to assess trait associations.
Results
The estimated daily calcium intake in subjects on milk-free diet was 388 ± 118 mg (mean ± SD; range: 240 – 770 mg; over 95% of these subjects had an intake below 500 mg daily) and was below Polish RDI. Fractures documented by X-ray examination occurred in 23 of 230 subjects with CMA (10%) and 68 of 745 controls (9.1%) (NS). The fracture sites included wrist, forearm, tibia, humerus, fibula, ankle, clavicle and femoral shaft. In the females, a greater proportion of subjects with milk-free diet (11.6%) than controls (7.4%) had fractures [Odds Ratio: 3.01, 95% confidence intervals (CI): 1.14 – 7.95; p = 0.03] but the milk free diet accounted for less than 1% of difference in fracture prevalence. In males, fractures were no more common in children with CMA (9%) than controls (10.4%). BMD was not reduced in subjects given a milk-free diet compared to those with normal consumption of milk and dairy products.
Conclusion
Cow’s milk allergy during growth is not associated with deficits in bone mass. Fractures in childhood and adolescence are common. A low milk intake, and by inference, a calcium intake under the RDI, contributes to increased fracture risk, at least in girls. Whether this is resulted of the illness, low calcium intake or a deficit in other milk nutrients, is not clear. However, little of the population burden of fractures in childhood and adolescence seems attributable to a low milk intake.

World Congress of Osteoprosis IOF, Rio de Janeiro 14-18.05.2004 (CZ. 4)

Rizedronian buduje kość, redukuje złamania u mężczyzn

OC43. Therapeutic efficacy of Risedronate in men with primary and secondary osteoporosis: One year result in 316 patients

Ringe JD (1), Dorst A (1), Faber H (1), Moeller G (2), Salem M (1), Grauer A (3);

1. Medizinische Klinik IV, Klinikum Leverkusen, Teaching Hospital University of Cologne, D-51375 Leverkusen, Germany,
2. Procter & Gamble Pharmaceuticals Germany GmbH, D-64331 Weiterstadt, Germany,
3. Procter & Gamble Pharmaceuticals, Mason, OH, USA

Inne badanie prezentowane na Światowym Kongresie Osteoporozy IOF w Rio de Janeiro

ukazuje korzyści ze stosowania przez mężczyzn leków na osteoporozę, które są powszechnie stosowane wyłącznie u kobiet.

Alendronian jest obecnie jedynym bisfosfonianem stosowanym w leczeniu osteoporozy u mężczyzn, prawdopodobnie dołączy do niego inny bisfosfonian- rizedronian.

Naukowcy z Niemiec pod kierownictwem Dr.Johanna D. Ringe z University of Cologne `s Teaching Hospital w Leverkusen porównywali efekty stosowania rizedronianu i Vit.D z wapniem z grupą kontrolną stosującą tylko wapń i Vit.D.[streszczenie OC 43]

Badanie objęło 318 mężczyzn z osteoporozą, wśród nich także tych, którzy przebyli złamania kręgów.

Ringe donosi o istotnych korzyściach w grupie stosującej rizedronian po upływie roku.

Gęstość mineralna kości znacząco rosła w kręgosłupie i szyjce kości udowej, podobnie jak to obserwowano w leczeniu rizedronianem kobiet z osteoporozą w wieku pomenopauzalnym.

Ponadto naukowcy zauważyli, że tylko 5% z grupy mężczyzn leczonych rizedronianem miało świeże złamania kręgów w porównaniu do 12,7% w grupie kontrolnej.

„Na podstawie tego badania stwierdzamy, że rizedronian jest równie skuteczny u mężczyzn”, powiedział Ringe.

MEDICINA SPORTIVA Vol. 4 (Suppl. 1): S91 – S97, 2000

Osteoporoza u dzieci
(Osteoporosis in children)

EWA GÓRECKA1, CECYLIA ZYCH-LITWIN2, PIOTR GŁUSZKO3

1SP ZOZ Krowodrza Kraków,
2Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. Św. Ludwika, Kraków,
3Zakład Reumatologii i Balneologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

STRESZCZENIE

Osteoporoza u dzieci jest nadal problemem niedocenianym, mimo że konsekwencje zaburzeń mineralizacji kośćca w okresie wzrostu zwiększają ryzyko wystąpienia tej choroby w wieku dojrzałym. Wciąż brakuje długofalowych obserwacji i badań klinicznych dotyczących obrazu klinicznego osteoporozy i potwierdzających skuteczność stosowanego leczenia. W artykułach omawiano najważniejsze problemy związane z osteoporozą u dzieci, zwracając szczególną uwagę na czynniki ryzyka, objawy kliniczne, diagnostykę i leczenie. W wieku dziecięcym bardzo rzadko występuje idiopatyczna osteoporoza młodzieńcza. Coraz częściej jednak spotykamy się u dzieci z osteoporozą wtórną w przebiegu schorzeń przewlekłych, która jest konsekwencją zarówno tych schorzeń jak i postępowania terapeutycznego. Autorzy podkreślają ogromne znaczenie profilaktyki (odpowiednia podaż wapnia i witaminy D₃, ćwiczenia fizyczne).

Słowa kluczowe: Idiopatyczna osteoporoza młodzieńcza, osteoporoza wtórna u dzieci, choroby wrodzone, wapń i witamina D₃, ćwiczenia fizyczne

ABSTRACT

Osteoporosis in children has been neglected for a long time. However increased interest in this problem was observed recently. It is caused by the fact that abnormal mineralization of the growing skeleton can result in lower values of bone mineral density in adults. Up to now, long-term studies and clinical investigations (regarding both the diagnostic approach and effectiveness of applied treatment) are lacking. Therefor, we discuss main issues connected with child osteoporosis; risk factors, clinical symptoms, current diagnostic procedure and therapy. Idiopathic juvenile osteoporosis is rare and specific for childhood. Secondary osteoporosis is encountered much more often due to various factors like chronic gastrointestinal disorders or applied medication. We emphasize particular importance of prophylactics i.e. proper diet and physical activity.

Key words: idiopathic juvenile osteoporosis, secondary osteoporosis in children, inherited disorders, calcium and vitamin D₃, physical activity

Streszczenia IV Ogólnopolskiego Sympozjum Chorób Metabolicznych Tkanki Kostnej PTOiTr, Jurata 3-5.09.04

Jacek Szpunar, Tadeusz S. Gaździk, Marek Kaleta, Marek Bożek
Katedra i Oddział Kliniczny Ortopedii Ś. A. M. w Sosnowcu
Kierownik : Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Szymon Gaździk

Celem pracy jest ocena powtarzalności pomiarów gęstości tkanki kostnej wokół panewek i trzpieni u pacjentów po protezoplastyce stawów biodrowych.

Grupa badana została podzielona na 5 podgrup w zależności od rodzaju implantowanej protezy stawu biodrowego.

Wykonano podwójne badanie DEXA u 25 pacjentek, po 5 z każdej badanej podgrupy,

w 14 dobie po endoprotezoplastyce.

Panewkę analizowano w 3 opracowanych przez autorów strefach ROI (A, B, C), trzpień w strefach Gruena (1 – 7).

Korzystając ze wzoru na średni współczynnik zmienności, uzyskano powtarzalność pomiarów wahającą się od 2,4% w strefie 4 Gruena do 11,3% w strefie B wokół panewki.

Terapia 2/2005. Osteoporoza.

Prof. dr hab. med. Stanisław Czekalski

Artykuł w załaczniku

Julian Dutka1, Paweł Sosin1,2, Mariusz Urban1.
1Oddział Chirurgii Ortopedyczno-Urazowej Szpitala Specjalistycznego im. St. Żeromskiego 31-913 Kraków, os.Na Skarpie 66 2Instytut Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego im.B.Czecha 31-571 Kraków, al.Jana Pawła II 78

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W26

Retrospektywnej ocenie poddano wyniki realloplastyk całkowitych biodrawykonanych w latach 1991-1999 w tutejszym Oddziale u 60 chorych. Średnia wieku dla 45 kobiet wynosiła 68,4 lat, dla 15 mężczyzn wynosiła 70,9 lat. Badaniem objęto 90 realloplastyk biodra wykonanych z użyciem 87 endoprotezy cementowych (Weller, Charnley, Ultima-Straight, Centrament, Müller) i 3 bezcementowych (SKT, Alloclassic). W 40 przypadkach wskazaniem do operacji było aseptyczne obluzowanie obu elementów endoprotezy, w 18 aseptyczne obluzowanie wyłącznie panewki, w 2 zwichnięcie endoprotezy, w 1 septyczne obluzowanie endoprotezy. Czas obserwacji wahał się od 3 do 120 miesięcy (średnio 2 lata i 3 miesięcy). Plastykę kostną panewki i/lub trzonu kości udowej wykonano w 58 przypadkach z zastosowaniem allogenych przeszczepów kości mrożonej. W 5 przypadkach zastosowano dodatkowe implanty w postać siatek, pętli drucianych i śrub. Oceny klinicznej dokonano wg skali HHS (Harris Hip Score), a radiologicznej dokonano w oparciu o kryteria podane prez wspólny komitet The Hip Society, SICOT i AAOS. Klasyfikacji ubytków podłoża kostnego dokonano w opraciu o kryteria podane przez Paprovsky’ego. .
W analizowanym materiale stwierdzono 81,2% wyników bardzo dobrych i dobrych, oraz 18,8% dostatecznych i złych. Uzyskane wyniki są gorsze od tych uzyskiwanych w przypadku pierwotnych alloplastyk calkowitych stawu biodrowego. Warunkiem uzyskania zadawalających wyników realloplastyki stawu biodrowego są: 1/przeszkolony i doświadczony zespół chirurgiczno-anastezjologiczny, 2/ posiadanie specjalnego instrimentarium rewizyjnego, 3/dostępność odpowiedniej ilości i jakości przeszczepów kostnych 4/zgromadzenie odpowiedniej ilości krwi autologicznej i preparatów krwiopochodnych.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s28-29.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s3-s4.

L06
Liczba złamań obwodowych i ich konsekwencje finansowe na Węgrzech
C.Horvath1, S.Meszaros1, M. Kricsfalusy2, P. Somogyi3
1. 1st Department of Medicine, Semmelweis University, Budapest, Hungary,
2. National Institute of Traumatology, Budapest, Hungary,
3. Department of Orthopedics, Semmelweis University, Budapest, Hungary

CELE: Podążając za postanowieniami Węgierskiej Sieci Osteoporozy dotyczącymi diagnozy i leczenia osteoporozy często pojawiają się pytania jakie są praktyczne korzyści z leczenia tej choroby. Można odpowiedzieć jedynie na kilka pytań, znając dokładną liczbę złamań niskoenergetycznych i ich kalkulację koszty/korzyści. Postawiliśmy sobie za cel policzenie ilości złamań osteoporotycznych na Węgrzech porównaniu z częstością w regionie i świecie.

METODY: Przebadano przypadki złamań szyjki kości udowej, części dalszej kości promieniowej i bliższej kości ramiennej na podstawie krajowej bazy danych pacjentów hospitalizowanych w latach 1996-1999. Koszty obliczono przy użyciu danych z Krajowego Instytutu Traumatologii z 1999r. Nie brano pod uwagę innych koszów, jak ostre powikłania, rehabilitacja, opieka socjalna i koszty poniesione przez rodzinę. Dofinansowanie diagnostyki i leczenia osteoporozy udzielone przez Krajowe Ubezpieczenie Zdrowotne zostało porównane z bezpośrednimi kosztami złamania.

WYNIKI: Rocznie na Węgrzech dochodzi do 15000 złamań szyjki kości udowej, 25000złamań końca dalszego kości promieniowej i 10000 złamań końca bliższego kości ramiennej ( cała populacja: 10.000.000). Średni roczny koszt bezpośredniego leczenia złamania wynosi 12 miliardów HUF (=40 milionów USD). Na leczenie i diagnostykę osteoporozy wydano 5,5 miliarda HUF (=18 milionów USD) WNIOSKI: Występowanie złamań szyjki kości udowej na Węgrzech podwoiło się na przestrzeni ostatnich 10 lat, jednak nadal pozostaje niższe jak w Europie Zachodniej czy Ameryce Północnej. Częstość występowanie złamań końca dalszego kości promieniowej równe jest jedynie jednej trzeciej odpowiednich danych ze Szwajcarii i nie obserwuje się wzrostu w ostatniej dekadzie. Całkowite koszty postępowania w osteoporozie (diagnoza i leczenie) wydają się być niższe od połowy kosztów bezpośrednich leczenia złamania ( nie licząc złamań kręgów, nie licząc rehabilitacji i innych nie medycznych kosztów złamania). Nie ma realnych nadziei na osiągnięcie korzystnego stosunku koszty/korzyści, ale każde zahamowanie rosnącej częstości złamań jest obietnicą poprawy tego stosunku w osteoporozie.

Korespondencja:

Dr. Csaba Horvath, D.Sc. 1st Department of Medicine Semmelweis University Koranyi Sandor 2/A H-1083 Budapest Hungary
Tel: +36-1-210-0278 / 1509 ext. Fax: +36-1-313-0250; Email: horcsa@bel1.sote.hu

L06
THE NUMBER OF NON-SPINE FRACTURES AND ITS FINANCIAL CONSEQUENCES IN HUNGARY
Csaba Horvath1, Szilvia Meszaros1, Mihaly Kricsfalusy2, Peter Somogyi3,
1. 1st Department of Medicine, Semmelweis University, Budapest, Hungary,
2. National Institute of Traumatology, Budapest, Hungary,
3. Department of Orthopedics, Semmelweis University, Budapest, Hungary

Aims: Following the establishment of the Hungarian Osteoporosis Network for diagnosis and treatment of osteoporosis it is often asked what the practical benefit of the management of this disease is. Several questions can only be answered knowing the accurate number of low-trauma fractures followed by a cost/ benefit calculation. We aimed to account the osteoporosis related fractures in Hungary in comparison with regional and international incidence rates. A secondary aim was to compare costs coming from the management of fractures with costs of diagnostic and treatment procedures of osteoporosis.

Methods: Incidence of hip, distal radius and proximal humerus fractures were examined on the basis of a national medical database on hospitalized patients between 1996-1999. Costs were calculated using data of National Institute of Traumatology in 1999. Other sources of costs as acute complications, rehabilitation, social care or extra costs of the families were not taken into consideration. Financial support for the diagnosis and treatment of osteoporosis given by the National Health Insurance were compared with the direct costs of the fractures.
Results: 15 000 hip fractures, 25000 distal radius fractures and 10000 proximal humerus fractures related to osteoporosis occur yearly in Hungary (total population: 10000000). The overall yearly cost of the direct fracture treatment is about 12 billion HUF (= 40 million USD). Diagnosis and treatment of osteoporosis is covered by 5.5 billion HUF (= 18 million USD).
Conclusions: The incidence of hip fractures in Hungary has doubled during the last ten years, however, it is still lower than in Northern Europe or in North America. The incidence of distal radius fracture is only one third of respective data from Switzerland and there is no increase in the last decade. The total cost of osteoporosis management (diagnosis + treatment) seems to be less than half of the direct fracture costs (without vertebral fractures, without rehabilitation and other non-medical costs of fractures). It is not a real hope to reach a positive cost/ benefit ratio

1083 Budapest Hungary

Tel: +36-1-210-0278 / 1509 ext. Fax: +36-1-313-0250; Email: horcsa@bel1.sote.hu

VI Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 25-26.09.2015

L11

Przydatność morfometrii kręgosłupa (VFA) w praktyce klinicznej

Pluskiewicz W.

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii, Zakład Chorób Metabolicznych Kości w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Słowa kluczowe: kręgosłup, morfometria, złamanie

Wstęp. Diagnostyka osteoporozy powinna dawać informacje dotyczące rozpoznawania złamań. Wśród złamań osteoporotycznych szczególne miejsce przypada złamaniom kręgów, które zwykle są nieme klinicznie i pozostają nierozpoznane. Rozpoznanie złamania kręgu jest istotne z punktu widzenia praktycznego postępowania lekarskiego, gdyż stanowi przesłankę do rozpoczęcia terapii. Złamania kręgów możemy rozpoznawać przy pomocy badań rtg lub morfometrii kręgosłupa (VFA).

Celem pracy jest ocena przydatności morfometrii kręgosłupa (VFA), jako metody wykrywania złamań.

Materiał i metoda. Przedstawiono zasady wykorzystywania morfometrii kręgosłupa, jej możliwości, zalety i wad. Do zalet zaliczamy: brak promieniowania jonizującego, możliwość wykonania równocześnie z badaniem DXA, zdolność do wykrywania złamań kręgów porównywalna do metody radiologicznej. Omówiono na podstawie danych z badań opublikowanych w latach 2013-2014, jak w praktyce wykorzystywać metodę VFA. Postawiono pytania:

·         kiedy wykonać VFA?

·         komu wykonać VFA?

·         jak wykorzystać wynik VFA w praktyce?

Wyniki badań wykorzystujących metodę VFA demonstrują, że:

·         w latach 2005-2010 zwiększyła się liczba osób, u których wykonywano badanie VFA,

·         zwiększyła się liczba osób z wykrytym złamaniem kręgu,

·         zwiększyła się liczba osób, u których zainicjowano działania terapeutyczne,

·         zmiany postępowania lekarskiego skutkowały zmniejszeniem kosztów związanych z prowadzoną terapią osteoporozy,

·         wyniki badania VFA niezależnie korelowały z czasem trwania RZS, stopniem zaawansowania RZS oraz aktywnością RZS,

·         wykonano dodatkowe badania i zmodyfikowano procedury terapeutyczne,

·         wykryto obecność modyfikowalnych czynników ryzyka osteoporozy.

Wnioski. Przedstawione wyniki badań demonstrują dużą przydatność praktyczną badania morfometrycznego kręgosłupa. Metoda VFA powinna w znacznym stopniu wyprzeć badania radiologiczne, jej szersze wprowadzenie może spowodować objęcie terapią większą grupę pacjentów, a dzięki zwiększeniu liczby osób leczonych można liczyć na zmniejszenie liczby kolejnych złamań.

L11

The usefulness of Vertebral Fracture Assessment (VFA) in daily practice

Pluskiewicz W.

Medical University of Silesia in Katowice, School of Medicine with the Division of Dentistry, Metabolic Bone Diseases Unit, Department and Clinic of Internal Diseases, Diabetology and

Key words: spine, morphometry, fracture

Background. The diagnostic process in osteoporosis should allow to recognize fractures. Among osteoporotic fractures a special place have spine fractures, because spine fractures commonly are clinically silent and remain unrecognized. Recognition of spine fracture is essential from a practical point of view and is a strong indication to initiate patients’ management. Generally, spine fractures may be diagnosed using traditional X-rays or using vertebral morphometry (VFA).

The aim of the study was to establish the usefulness of VFA in daily practice as a method recognizing fractures.

Material, method. The rules of use of VFA along with advantages and weaknesses of the method were presented. Advantages are: the lack of ionizing radiation, the possibility of obtain results at the moment of DXA scans and diagnostic ability to reveal spine fractures comparable to spine radiograms.

The way how to use VFA was presented using data form studies published in 2013-2014. Following questions were asked:

·           When VFA should be performed?

·           Who is a candidate for VFA?

·           How use VFA in daily practice?

Results of studies on VFA show that:

·         In years 2005-2010 the number of subjects measured by VFA increased

·         The number of subjects with recognized spine fracture increased

·         Initiation of management was performed in an increased number of patients

·         Due to modification of patients’ management total cost of osteoporosis therapy decreased

·         Results of VFA independently were related with duration of rheumatoid arthritis,  its’ clinical advance and activity

·         Some new investigations were done and some therapeutic procedures were modified

·         Some modified osteoporosis risk factors were revealed

Conclusions. Demonstrated results support significant usefulness of vertebral morphometry. VFA should replace traditional X-rays and its’ wider use should increase the number of treated patients what may result in a decrease in subsequent fractures in follow-up.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 53-54

L10

KAMICA NERKOWA A SUPLEMENTACJA WAPNIEM I WITAMINĄ D

Tałałaj M.

Sugerowano, że suplementacja wapniem i witaminą D może zwiększać ryzyko powstawania w nerkach złogów zbudowanych ze szczawianu wapnia i apatytu. Liczne badania wykazały jednak, że właściwej podaży wapnia w diecie towarzyszy ograniczenie ryzyka tworzenia złogów w drogach moczowych. U osób zdrowych dieta z prawidłową zawartością wapnia rzędu 1000-1200 mg/dobę idzie w parze ze zmniejszeniem częstości złogów o około 50% w porównaniu z dietą zawierającą 400-600 mg wapnia dziennie. Wyższe spożycie wapnia w diecie przyczynia się do wiązania szczawianów w świetle jelit oraz ograniczenia ich absorpcji z przewodu pokarmowego i wydalania z moczem. Wykazano, że dodatkowa suplementacja wapnia nie powoduje wzrostu ryzyka kamicy nerkowej o ile całkowite spożycie tego pierwiastka nie przekracza 2000 mg/dobę. Wapń powinien być przyjmowany wraz z posiłkami, aby uniknąć wzrostu kalciurii bez korzyści wynikających z wiązania szczawianów w świetle przewodu pokarmowego.

U pacjentów z hiperkalciurią absorpcyjną wzrost wydalania wapnia z moczem może przewyższać korzyści związane ze zmniejszeniem wydalania szczawianów. Ograniczenie spożycia wapnia przez tych pacjentów może jednak przyczyniać się do obniżenia BMD i wzrostu ryzyka złamań szkieletu. Sugerowano, że należy utrzymać właściwą podaż wapnia zalecając jednocześnie wypijanie dużych ilości płynów oraz dietę zawierającą umiarkowaną ilość białka, małą ilość sodu oraz dużo potasu i magnezu. Wskazane może być stosowanie tiazydów w połączeniu z uzupełnianiem potasu oraz wysokie dawki witaminy B6.

Suplementacja witaminy D w dawkach stosowanych w prewencji i leczeniu osteoporozy jest uważana za bezpieczną. Wykazano, że witamina D stosowana przez kilka miesięcy w dawkach do 10.000 IU/dobę nie powoduje hiperkalcemii, hiperkalciurii i tworzenia złogów w nerkach. Sugerowano, że za górny poziom bezpieczeństwa należy uznać stężenie 25-OH witaminy D w surowicy krwi w wysokości 100 ng/ml. Nie są znane potwierdzone przypadki toksyczności witaminy D, gdy stężenie 25OHD w surowicy krwi było niższe niż 125 ng/ml. Dla osiągnięcia takiego poziomu konieczne jest przyjmowanie witaminy D doustnie w dawce powyżej 20.000 IU na dobę.

Należy podkreślić, że w wielu badaniach klinicznych czas leczenia pacjentów witaminą D był zbyt krótki, aby doszło do wytworzenia złogów w układzie moczowym. Sugerowano, że do zatrucia witaminą D, określanego przez poziom 25OHD > 150 ng/ml z towarzyszącą hiperkalcemią i hyperfosfatemią, dochodzi dopiero wtedy, gdy witamina D₂ lub D₃ stosowana jest przez kilka lat w dawce co najmniej 10.000 IU dziennie. W większości doniesień nie opisywano, aby hiperkalcemii i hiperkalciurii towarzyszyła kamica układu moczowego.

L10

NEPHROLITHIASIS AND SUPPLEMENTATION WITH CALCIUM AND VITAMIN D

Tałałaj M.

It was suggested that supplementation with calcium and vitamin D can increase the risk of formation of kidney stones composed of calcium oxalate and apatite. Numerous studies showed, however, that adequate dietary calcium intake is accompanied by a reduced risk of kidney stones. In healthy individuals a diet with normal calcium intake of 1000-1200 mg per day is associated with a reduction in kidney stone formation of approximately 50% as compared with a diet containing 400-600 mg calcium per day. A higher dietary calcium intake results in binding of oxalate in the bowel, diminished oxalate absorption from the gut and reduced urinary oxalate excretion. It was shown that additional supplementation with calcium was not associated with increased risk of kidney stones unless total calcium intake exceeds 2000 mg/day. Calcium supplements should be taken together with meals to avoid a rise in urine calcium excretion without any advantages of intestinal oxalate binding.

In patients with an absorptive hypercalciuria the rise in urinary calcium may overhelm a reduction in urinary oxalate. Any restriction in dietary calcium may result, however, in a reduction of BMD and increased risk of fractures. It was suggested that adequate calcium intake should be provided together with a high fluid intake and a diet with moderate amounts of protein, small amounts of sodium and rich in potassium and magnesium. Thiazides in combination with potassium supplement as well as high doses of vitamin B₆ are the therapeutic alternatives.

Supplementation with vitamin D at the doses used in the prevention and treatment of osteoporosis should be regarded as safe. It was shown that vitamin D in the doses of up to 10,000 IU per day given over several months did not lead to hypercalcemia, hypercalciuria and kidney stone formation. It was suggested that upper safety limit of serum 25-OH vitamin D concentration is 100 ng/ml. No cases of confirmed intoxication with vitamin D have been reported at serum 25OHD concentrations below 125 ng/ml. Oral intakes needed to produce such levels are in excess of 20,000 IU/day.

It needs to be stressed that the duration of vitamin D exposure in many clinical trials was too short to form kidney stones. It was suggested that vitamin D intoxication, defined by 25OHD level > 150 ng/ml associated with hypercalcemia and hyperphosphatemia, occurs only if vitamin D₂ or D₃ is given for several years at the dose of at least 10,000 IU per day. In most reports hypercalcemia and hypercalciuria were not assisted with urinary stone formation

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 48-49

L10

Denosumab a bisfosfoniany w leczeniu osteoporozy

Czerwiński E.^{1, 2,3}, Osieleniec J.¹, Kumorek A.^2,3

¹Krakowskie Centrum Medyczne, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

²Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

³Polskie Towarzystwo Osteoartrologii, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Słowa kluczowe: denosumab. bisfosfoniany, osteoporoza, skuteczność, złamania

         Denosumab (DSB) jest swoistym monoklonalnym przeciwciałem liganda RANK. Jego zablokowanie daje silny efekt antyresorpcyjny poprzez zahamowanie osteoklastogenezy oraz apoptozę osteoklastów. W leczeniu osteoporozy DSB podawany jest podskórnie w dawce 60mg raz na 6 miesięcy. Efekt terapeutyczny w postaci obniżenia poziomu markerów niszczenia kości pojawia się już po dwunastu godzinach i trwa do 6 miesięcy.

Bisfosfoniany(BF) są prostymi związkami chemicznymi, pochodnymi kwasu pirofosforowego. Działają na drodze fizyko-chemicznej. Łącząc się z hydroksyapatytem kości zmniejszają jego rozpuszczalność, utrudniają adhezję i blokują metabolizm osteoklastów. Efekt pojawia się po około 1-3 miesięcach.

         DSB i BF są lekami antyresorpcyjnymi, ale efekt DSB jest silniejszy. DSB daje większy wzrost BMD w szczególności w warstwie korowej kości. Po 5 letnim okresie leczenia wzrost BMD w stosunku do wartości początkowej wynosił w kręgosłupie dla DSB 13,7%, alendronianu (AL) 8,6% i ibrandronianu (IB) 8,4%. W badaniach head to head w ciągu jednego roku wzrost BMD był wyższy w grupie DSB w porównaniu do AL zarówno w kręgosłupie (5,3% vs. 4,2%), w neck (2,4% vs. 1,8%), jak i w kości promieniowej (1,1% vs. 0.6%). Podobną zależność stwierdzono w stosunku do IB odpowiednio w kręgosłupie (4,1% vs. 2,1%) i neck (1,7% vs. 0,5%).

         W badaniu podstawowym FREEDOM uzyskano 68% redukcji złamań kręgosłupa, mimo że wyjściowe ryzyko złamania było stosunkowo niewielkie, w badanej grupie przebyte złamanie stwierdzono tylko u 24% pacjentek. We wszystkich badaniach BF ryzyko to było zasadniczo wyższe, przebyte złamanie miało 100% pacjentek w badaniu alendronianu (FIT), ibandronianu, (BONE) i rizedronianu (VERT). W grupie zolendronianu (Horizon) przebyte złamanie stwierdzono u 65%, ale kryterium włączeniowe stanowiło T-score -2,5 w szyjce w przeciwieństwie do kryterium w grupie denosumabu (-2,5 kręgosłup).

         Po zaprzestaniu podawania DSB wartość markerów obrotu kostnego wraca do poziomu wyjściowego po sześciu miesiącach, podczas gdy po zaprzestaniu BF normalizuje się po 4-5 latach. BMD kręgosłupa i total hip po zaprzestaniu DSB obniża się do poziomu wyjściowego w ciągu 12 miesięcy, a w kości promieniowej po 2 latach. Po odstawieniu BF BMD utrzymuje się w kręgosłupie przez 4 do 5 lat, a BMD szyjki obniża się o około 1-2% nie osiągając poziomu wyjściowego.

         Występowanie złamań po zaprzestaniu podawania DSB oceniono w okresie dwuletnim w grupach uprzednio placebo oraz leczonych. Stwierdzono odpowiednio występowanie złamań 9% vs. 7% w stosunku do liczby osób oraz 13,5% vs. 9,7% w stosunku do pacjento-lat. Świadczy to o utrzymywaniu się efektu terapeutycznego w tym okresie. Występowanie złamań po 5 letnim okresie leczenia obserwowano w grupie kontynuujących leczenie oraz bez leczenia. Występowanie złamań morfometrycznych kręgosłupa nie różniło się (6,6% vs. 6%), wszystkie złamania również występowały w podobnej częstości u leczonych (9,3% – 10,6%) oraz u nieleczonych (8% – 8,8%).

         Najczęstszym powikłaniem po BF są dolegliwości przewodu pokarmowego. Ponieważ BF są wydalane przez nerki niezbędna jest ocena funkcji w szczególności dla podawanych dożylnie (GFR<30 ml/min. dla ibandronianiu i GFR<35 ml/min. dla zolendronianu). DSB może być podawany niezależnie od schorzeń układu pokarmowego jak i nerek, można go stosować nawet w krańcowej niewydolności nerek.

         W przebiegu długotrwałej terapii BF i DSB może dojść do bardzo rzadkich, ale poważnych powikłań w postaci jałowej martwicy żuchwy i atypowego złamania kości udowej. Podawanie podskórne raz na pół roku powoduje znacznie lepsze stosowanie chorych do zaleceń u leczonych DSB w porównaniu do BF.

L10

Denosumab vs bisphosphonates in osteoporosis treatment

Czerwiński E.^1,2,3, Osieleniec J.¹, Kumorek A.^2,3

¹Cracow Medical Centre, Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

²Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Collegium Medicum

³Polish Osteoarthrology Society, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Keywords: denosumab, bisphosphonates, osteoporosis, efficiacy, fracture

         Denosumab (DSB) is a specific monoclonal antibody of RANK ligand that through inhibition of osteoclastogenesis and osteoclast apoptosis gives a strong anti-resorptive effect. In the treatment of osteoporosis DSB is administered subcutaneously at a biannual dose of 60 mg. The therapeutic effect understood as a suppression of bone turnover markers appears after twelve hours, and lasts up to 6 months.

Bisphosphonates (BF) are simple chemical compounds, derivatives of pyrophosphoric acid. They act physico-chemically by connecting with bone hydroxyapatite they reduce its solubility, hinder adhesion and block the metabolism of osteoclasts. The effect appears after about 1-3 months.

         DSB and BF are antiresorptive medications but the impact of DSB is considerably stronger. DSB results in a greater increase in BMD, particularly in cortical bone. After a 5-year treatment the increase in spine BMD as compared to baseline was 13.7%, for DSB, 8.6% for alendronate (AL), and 8.4% for ibandronate (IB). In head to head studies in a single year the increase in spine BMD was higher in the DSB group as compared to AL (5.3% vs. 4.2%), in neck (2.4% vs. 1.8%), and in distal radius (1.1% vs. 0.6%). A similar correlation was found in comparison to IB in spine (4.1% vs. 2.1%) and neck (1.7% vs. 0.5%).

         The core FREEDOM study a 68% reduction in vertebral fracture was achieved, despite the fact that the baseline fracture risk was relatively insignificant. In the treatment group a history of fractures was found only in 24% of patients. In all BF studies the risk was substantially higher as a prevalent fracture was present in 100% of patients of the alendronate study FIT, the ibandronate study BONE and the risedronate study VERT. In the zoledronate group (Horizon study) a prevalent fracture was observed in 65% of patients, but the inclusion criterion was a neck T-score of -2.5 as contrasted with the denosumab group which was -2.5 in spine.

         After discontinuation of DSB intake the value of bone turnover markers returns to the baseline level after six months, while in case of BF it normalized after 4-5 years. Spine and total hip BMD after discontinuation of DSB returns to the original level in 12 months, whereas in radius in 2 years. After discontiuation of BF the spine BMD is susatined for 4-5 years, and the hip BMD is reduced by approximately 1-2% not reaching the baseline value.

         The occurrence of fractures after discontinuation of DSB was assessed in a two-year period in the placebo and the on-drug group. 9% vs. 7% fractures occurrence was observed respectively in relation to the number of subjects and 13.5% vs. 9.7% in relation to the patient-years. This demonstrates the persistence of therapeutic effect at that time. The occurrence of fractures was studied in both groups in a 5-year follow-up. The occurance of morphometric spinal fractures did not differ (6.6% vs. 6%), all the fracture occurred at a similar rate in the on-drug (9.3% – 10.6%) and the placebo (8% – 8.8%) group.

         Gastrointestinal symptoms are the most common BF side-effects. Since BF are excreted by kidneys it is crucial to evaluate the function, in particular for intravenous (GFR <30 ml/min. for ibandronate and GFR <35 ml/min. for zoledronate). DSB can be administered independently of ailments of the digestive system or kidneys, it can be taken even in ESRD.

            In long-term BF and DSB treatment rare but serious side-effects may occur, such as osteonecrosis of the jaw or atypical femoral fracture. Biannual subcutaneous injections considerably increase patient compliance in DSB therapy as compared to BF therapy.