Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 734 – 740

Występowanie osteoporozy wśród emigrantów z południowych i północnych Włoch: badanie przekrojowe, porównawcze.
(Prevalence of osteoporosis and fractures in a migrant population from southern to northern Italy: a cross-sectional, comparative study )
M. Varenna, L. Binelli, F. Zucchi, V. Rossi and L. Sinigaglia

Abstrakt: Celem badania była ocena, czy ludność migracyjna z południowego regionu Włoch cechuje się zróżnicowaniem w zakresie występowania osteoporozy i złamań kości w porównaniu z populacją mieszkańców Mediolanu, miasta na północy Włoch. Oceniano grupę 1764 kobiet w okresie pomenopauzalnym, urodzonych w południowych Włoszech, które przeniosły się do Mediolanu po 20 roku życia. Oceniane kobiet mieszkały w Mediolanie minimum 15 lat. Grupa ta została porównana do grupy 4018 kobiet w okresie pomenopauzalnym mieszkających od urodzenia w Mediolanie. Mierzono BMD (gęstość mineralną kości) odcinka lędźwiowego kręgosłupa, wykorzystując metodę DXA. Wielozmienna analiza ukazała znacząco wyższy BMI, niższą częstość pomenopauzalnej HTZ, niższy poziom spożywanego wapnia w „Grupie Południowej” (SG). Badanie densynometryczne wykazało znacząco niższy poziom BMD w kręgosłupie lędźwiowym w SG (P<0,001), co wiązało się z częstszym występowaniem osteoporozy (30,5 % w stosunku do 24,9%; P < 0,001). Zgodnie z tymi wynikami procent kobiet z obecnym złamaniami niskoenergetycznymi kości po menopauzie był wyższy w SG (4,8 % w stosunku do 3,6 %; P = 0,01). Analiza logistyczna wielokrotnej regresji ukazała, iż osteoporoza mogła być przewidziana dzięki ocenie takich cech jak: wiek, lata po menopauzie, BMI, HTZ, spożycie wapnia, przynależność do grupie SG, co niezależnie podnosiło ryzyko osteoporozy 42 %. Wiek, lata po menopauzie, BMI, przynależność do SG znacząco wpływały na ryzyko złamań kości, jednakże ostatnia zmienna nie korelowała z ryzykiem złamań w sytuacji, kiedy oceniano też BMD. Wbrew wynikom uprzednich badań epidemiologicznych i pomiarów antropometrycznych, częstsze występowanie osteoporozy i ryzyko złamań dotyczyło grupy SG w porównaniu z grupą kontrolną. Różnice te nie mogą być tłumaczone jedynie różnicami w stylu życia. Nasze dane sugerują związek ze zmianą miejsca zamieszkania (zmiana czynników środowiskowych) koreluje z utratą masy kostnej i ryzykiem złamań kości.

Słowa kluczowe: epidemiologia, grupa etniczna, złamania, Włochy, badania migracyjne, osteoporoza

Dr Gösta Ullmark
Orthopaedic Department, Gävle Hospital, S-801 87 Gävle, Sweden Telephone: +46 26 15 44 45 Fax: +46 26 15 44 59 E-mail: gosta.ullmark@lg.se

Streszczenia zjazdu PTOiTR – 2000

W29

Jakie są właściwości biomechaniczne łożyska wypełnionego ostatnio ubitymi przeszczepami? Kiedy i w jakiej ilości będzie wrastała tkanka kostna do łożyska wypełnionego rozdrobnionymi i ubitymi przeszczepami ? .
Przeszczepy allogenne kostne były rozdrobnione przy użyciu 2 różnych maszyn mielących. Maszyna mieląca Tracer daje nieco mniejsze kawałki, a maszyna mieląca Howex (Gavle, Szwecja) umożliwia powstanie nieco większych kawałków. W modelu in vitro każdy typ przeszczepu kostnego był ubijany. W momencie kiedy została uwolniona siła ubicia (wklinowania), naśladując sytuację wypychania wklinowywanej próbnej protezy przed cementowaniem składnika protezy, wykonywano pomiar odrzutu (odbicie) łożyska przeszczepu. Występowało znaczne odbicie do 1/3 grubości łożyska przeszczepu. Większe odbicie występowało, gdy stosowano małe kawałki kości w porównaniu z dużymi. To zjawisko zmniejsza przestrzeń dla płaszcza cementowego formowanego przez protezę próbną. W konsekwencji proteza próbna powinna być ponadrozmiarowa więcej niż 2mm po każdej stronie w porównaniu ze składnikami protezy. .
Inaczej in vitro model przeszczepu kostnego z tych samych dwóch różnych maszyn mielących testowano w odniesieniu do stabilności panewki. Stabilność testowana była także z zastosowaniem odtłuszczonych i nieodtłuszczonych przeszczepów kostnych. Panewka cementowana po zastosowaniu kawałków dużego rozmiaru zawierających naturalny tłuszcz szpikowy uległa rotacji (zwichnęła się) przy obciążeniu 3450 N. Te same kawałki, ale odtłuszczone wymagały do rotacji 7000 N. Kawałki mniejszego rozmiaru po odtłuszczeniu wymagały 1950 N do rotacji panewki. Wnioski: Przeszczepy większego rozmiaru częściowo odtłuszczone zabezpieczają przed rotacją panewki wcementowanej w łożysku przeszczepu. .
Dane histologiczne dotyczące przeszczepów kostnych w 31 próbkach pobranych od 19 pacjentów, 1 do 48 miesięcy po alloplastyce rewizyjnej i rozdrobnieniu i ubiciu przeszczepu w obrębie biodra, 2 przypadki po rewizji kolana z ubitymi przeszczepami. Po miesiącu stwierdzono obecność podścieliska włóknistego i trochę ostatnio uformowanej kości w łożysku przeszczepu. Po 4 miesiącach wiele martwych beleczek w obrębie łożyska przeszczepu posiadało warstwy żywej kości i osteoidu we wszystkich próbkach. Ten obraz stopniowego wrastania kości narastał w czasie i był prawie kompletny po 48 miesiącach.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s37-38.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s6.

L13
Wyniki leczenia uszkodzeń urazowych narządu ruchu powstałych na tle osteoporozy w materiale własnym
Dariusz Chmielewski, Andrzej Górecki
Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik: Prof. dr hab. med. Andrzej Górecki
Adres do korespondencji: 02-005 Warszawa, ul. Lindley’a 4

Złamania u osób z osteoporozą są stałym elementem zespołu objawów klinicznych tej jednostki chorobowej. W Warszawskiej Klinice Ortopedycznej obowiązuje schemat postępowania leczniczego w odniesieniu do uszkodzeń urazowych narządu ruchu na tle osteoporozy. Praca ta jest retrospektywną analizą wyników leczenia tym systemem w latach 1997 – 2000.
W okresie obserwacji leczyliśmy 1580 złamań nasady dalszej kości promieniowej u 1406 kobiet (88.99%) 174 mężczyzn (11.01%). Obowiązuje zasada leczenia zachowawczego. Przypadki pierwotnie niestabilne lub te, w których nie udało się uzyskać prawidłowego nastawienia odłamów po dwukrotnej pierwotnej repozycji leczono operacyjnie (110 przypadków -7%). Oceniano subiektywny wynik leczenia. Pacjenci wypełniali krótki kwestionariusz w obecności lekarza. Obiektywizowano odległy wynik leczenia – zrost kostny w obrazie RTG, który uzyskano we wszystkich przypadkach. W latach 1997-2000 leczono 64 pacjentów ze złamaniem kompresyjnym trzonów kręgowych. 51 osób zaopatrzono gorsetem Jevetta. Średni czas stosowania gorsetu 9,4 tyg. (5 – 13,2 tyg.). W latach 1997 – 2000 leczono 230 złamań końca bliższego kości udowej, gdzie obowiązuje zasada leczenia operacyjnego – zabieg wykonano u 216 osób (93,9%). 14 (6,1%) – leczono nieoperacyjnie. Bardzo dobry wynik czynnościowy (zgięcie stawu biodrowego powyżej 70 st., skrócenie nie większe niż 2 cm) osiągnięto w 28% przypadków. Dobry lub zadowalający wynik czynnościowy: powyższe warunki i niestałe, miernie nasilone dolegliwości bólowe – w 51% przypadków. W grupie 36 złamań końca bliższego kości ramiennej – 10 osób leczono operacyjnie – 8 zespolono sp. Rusha, w 2 przypadkach wykonano alloplastykę połowiczą stawu ramienno – łopatkowego.

L13
TREATMENT RESULTS OF TRAUMATIC INJURIES OF THE LOCOMOTOR SYSTEM RESULTING FROM OSTEOPOROSIS IN OWN MATERIAL
Dariusz Chmielewski, Andrzej Gorecki,
Department of Orthopaedics and Traumatology of the Locomotor System, Medical University of Warsaw 02-005 Warsaw/Poland, 4 Lindley Str., Poland

Fractures in patients with osteoporosis are a common clinical symptom of this disease. Within the Department of Orthopaedics of Warsaw Medical University there is a scheme of the therapeutic process regarding traumatic injuries of the locomotor system resulting from osteoporosis, This paper is a retrospective
Phantom. In this presentation the effect of low BMD on non-spine fracture risk, with and without adjustment for lifestyle and hormonal risk factors, will be discussed.
In the period of evaluation 1580 distal radius fractures in 1406 women (88.99%) and 174 men (11.01%) were treated. There is a rule of conservative treatment. Primary unstable cases, and those in which a primary satisfactory reduction was not successful after two, repeated maneuvers, underwent surgery (110 cases -7%). Subjective results of the treatment were evaluated.
64 patients with compressive vertebral fractures were treated in the years 1997-2000. 51 of them were supplied with a Jevett’s frame. The average duration of this immobilization was 9,4 weeks (5-13,2 weeks).
230 proximal femur fractures, in which surgical treatment is obligatory, were evaluated for the period of 1997-2000. 216 patients underwent surgery (93,9%). 14 (6,1%) were treated non-surgically. Very good functional results (hip flexion >70 deg., shortening <2 cm) were achieved in 28% of cases. Good or satisfactory results (above conditions and temporary pain) – in
51%.
In the group of 36 proximal humeral fractures, 10 patients were treated surgically – 8 underwent intramedullary nailing using the Rush method. Hemiarthroplasty of the shoulder joint was performed in 2 patients

L18

Osteoporoza u mężczyzn

Misiorowski W.

Klinika Endokrynologii CMKP w Warszawie

Słowa kluczowe: osteoporoza, mężczyźni, rozpoznawanie, leczenie

Wraz ze starzeniem się populacji, osteoporoza u mężczyzn staje się coraz ważniejszym problemem zdrowia publicznego. Utrata masy kostnej u starzejących się mężczyzn szacowana jest na około 1% rocznie, zaś jeden na pięciu mężczyzn po pięćdziesiątce dozna w swoim życiu złamania osteoporotycznego. 30% wszystkich złamań bliższego końca kości udowej (BKKU) występuje się u mężczyzn. Z niewyjaśnionych do końca przyczyn, śmiertelność w konsekwencji złamania BKKU, ale także kręgosłupa i innych dużych złamań osteoporotycznych jest u mężczyzn jest około 2-krotnie większa, niż u kobiet. Chociaż świadomość problemu osteoporozy u mężczyzn wzrasta, jednak nadal  wiedza na ten temat, oraz praktyczne jej zastosowanie pozostaje niedostateczne. Wyrazem tego jest m.in. wyraźnie mniejszy odsetek mężczyzn, którym proponowana jest diagnostyka czy leczenie osteoporozy. Patogeneza osteoporozy u mężczyzn jest heterogenna, wieloczynnikowa. Najważniejszymi czynnikami patogenetycznymi determinującymi ryzyko osteoporozy u mężczyzn są czynniki genetyczne oraz obniżanie się wraz z wiekiem stężeń hormonów płciowych. Wydaje się także, że większą rolę u mężczyzn odgrywają wtórne, często mnogie przyczyny zaniku kostnego. Aktualne badania nad znaczeniem czynników genetycznych nie tylko nie potwierdziły istnienia pojedynczego „genu osteoporozy”, ale coraz mocniej akcentują złożoność i wielogenowe uwarunkowania takich cech jak BMD czy ryzyko złamań, a także ich zróżnicowanie płciowe.

O ile gęstość mineralna kości wykazuje u mężczyzn korelację ze stężeniem estradiolu, a nie testosteronu, to jednocześnie ryzyko złamań koreluje ze stężeniem estradiolu jedynie w zakresie wartości skrajnie niskich (pokastracyjnych): poniżej 16-20 pg/ml. Wydaje się więc, że istnieje progowa wartość stężenia estradiolu u mężczyzn, konieczna dla prawidłowego funkcjonowania metabolizmu kostnego, powyżej której estradiol nie odgrywa już kluczowej roli w ochronie mężczyzny przed osteoporozą.

Stężenie testosteronu w szerokim zakresie wykazuje odwrotną korelację z ryzkiem złamań, co może wiązać się nie tylko z bezpośrednim anabolicznym wpływem androgenów na masę kostną, ale także na apozycję okołookostnową i wzrost wymiarów kości starzejącego się mężczyzny, korzystny z punktu widzenia biomechaniki złamań. Androgeny działają także pośrednio, poprzez wpływ na czynniki pozaszkieletowe takie jak masa i siła mięśniowa, równowaga czy ryzyku upadków.

Trzema najważniejszymi wtórnymi przyczynami osteoporozy są nadużywanie alkoholu, przewlekłe leczenie glikokortykoidami i wtórny hipogonadyzm, ze szczególnym uwzględnieniem coraz większej grupy zagrożonych największym ryzykiem złamań mężczyzn z ostrym hipogonadyzmem indukowanym leczeniem ablacyjnym (kastracja chirurgiczna lub farmakologiczna, terapia antyandrogenowa) raka gruczołu krokowego.

Dziesięcioletnie prawdopodobieństwo złamania może u mężczyzn być szacowane z wykorzystaniem kalkulatora FRAX™, uwzględniając kluczowe czynniki ryzyka identyczne jak u kobiet. Podkreślenia wymaga fakt, że podobnie jak u kobiet, ryzyko złamań następnych jest istotnie zwielokrotniane przez dokonane złamanie osteoporotyczne. Dlatego, podobnie jak u kobiet, u mężczyzn należy dochować jak największej staranności w identyfikacji subklinicznych złamań kręgów, rozszerzając diagnostykę o badania rtg kręgosłupa lub morfometrię densytometryczną (VFA).

Liczba leków zarejestrowanych do leczenia osteoporozy u mężczyzn jest mniejsza, niż dla kobiet, zaś jakość dowodów na ich skuteczność przeciwzłamaniową – gorsza. Leczenie testosteronem u mężczyzn z hipogonadyzmem powoduje wzrost gęstości mineralnej kości, masy mięśniowej i poprawę składu ciała. Efekt ten jest jednak ograniczony do chorych z wyjściowymi stężeniami testosteronu w surowicy poniżej 2,0 ng/ml (7,5 nmol/l). Nie ma jednak dokumentacji wpływu leczenia testosteronem na ryzyko złamań. Podobnie jak u kobiet, bisfosfoniany stanowią podstawę leczenia osteoporozy u mężczyzn. Rejestrację w tym wskazaniu uzyskały alendronian, ryzedronian i kwas zoledronowy. Ponadto, teryparatyd (1-34rhPTH) został zarejestrowany do leczenia „ciężkiej” osteoporozy u mężczyzn: po złamaniach, z licznymi czynnikami ryzyka lub nieskutecznością wcześniejszej terapii. Rejestracja ranelinianu strontu do leczenia osteoporozy u mężczyzn zbiegło się z ujawnieniem niekorzystnego działania tego leku w zakresie ryzyka sercowo naczyniowego, co w znaczny sposób ograniczyło możliwość jego stosowania w szczególnie narażonej na chorobę wieńcową i zawały serca populacji starzejących się mężczyzn. Pierwotna rejestracja denosumabu do leczenia osteoporozy u mężczyzn leczonych ablacyjnie z powodu raka prostaty uzyskała obecnie rozszerzenie na całą, szeroko traktowaną populację mężczyzn z osteoporozą.

L18

Osteoporosis in the aging male

Misiorowski W.

Klinika Endokrynologii CMKP w Warszawie

Key words: osteoporosis, aging males, diagnosis, treatment

While most studies of osteoporosis have focused on post­menopausal women, older men are also at increased risk of fragility fractures. Bone loss in aging men is estimated at about 1% per year, and one in five men over fifty will experience an osteoporotic fracture. 30% of all fractures of the proximal femur (hip) occurs in men. From the end of unexplained causes mortality as a result of hip fractures, but also the spine and other large osteoporotic fracture is approximately 2-fold higher in men than in women.

The pathogenesis of osteoporosis in men is heterogeneous, multifactorial. The most important pathogenetic factors determining the risk of osteoporosis in men are genetic factors, and sex hormone concentrations decrease with ageing. It also seems, that a greater role in men play a secondary, often multiple causes of bone loss. Current research on the importance of genetic factors not only confirmed the existence of a single „gene for osteoporosis,” but increasingly emphasize the complexity and polygenic traits conditions such as BMD or fracture risk, as well as their sexual differentiation. While bone mineral density in men correlates with the concentration of estradiol but not testosterone, the risk of fractures correlates with the concentration of estradiol only in the range of extremely low (castrate) values: <16-20 pg/ml. So it seems, that there is a threshold value of the concentration of estradiol in men, essential for the proper functioning of the metabolism of bone, above which estradiol no longer plays a key role in protecting men against osteoporosis. The concentration of testosterone in a wide range has an inverse correlation with fractures risk, which may result not only from direct anabolic effect of androgens on bone mass, but also from androgen-induced periosteal apposition and increase in the dimensions of the of male bone, preferred from the viewpoint of fracture biomechanics. Androgens also act indirectly, through the influence on factors such as muscle mass and strength, balance and risk of falling. The three most important secondary cause of osteoporosis include alcohol abuse, chronic treatment with glucocorticoids and secondary hypogonadism, with particular emphasis on increasing group of men with acute hypogonadism resulting from androgen deprivation therapy [either bilateral orchiectomy, or now more commonly gonadotropin-releasing hormone (GnRH)] for prostate cancer.

Ten-year probability of fracture in men can be estimated using the FRAX™, calculator, including the key risk factors the same as in women. It should be emphasized that, as in women, the risk of subsequent fractures is significantly amplified by previous osteoporotic fracture. Therefore, just like women, men should keep the greatest diligence in identifying subclinical vertebral fractures, extending diagnosis of X-ray examination of the spine or vertebral fractures assessment (VFA).

Many studies have demonstrated that

testosterone replacement increases bone mineral density in men with hypogonadism. However, bone density did increase only in men with pretreatment serum testosterone concentrations below 2.0 ng/dL (7.5 nmol/l). There is no evidence for anti-fracture effect of testosterone treatment. Similarly to women, bisphosphonates are the standard therapy of osteoporosis in men. For this indication alendronate, risedronate and zoledronic acid have been approved. PTH 1-34 (teriparatide) has been approved by the FDA for use in men at „high-risk” for fracture, including those with a previous osteoporotic fracture, multiple risk factors for fracture, or failed previous treatment. Registration of strontium ranelate for the treatment of osteoporosis in men coincided with the disclosure of adverse effects of this drug in terms of cardiovascular risk, which significantly reduced the possibility of its use in aging men population, particularly vulnerable for coronary artery disease and myocardial infarction. The original registration of denosumab for the treatment of osteoporosis in androgen deprivation therapy-treated men with prostate cancer, now received an extension on the whole population of men with osteoporosis, which creates new, first-line drug in this indication.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 63

L18

FRAX – 2 YEARS OF EXPERIENCE WORLD WIDE

Kanis J.A.

WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School, UK

FRAX^® is a computer based algorithm (http://www.shef.ac.uk/FRAX) that calculates the 10-year probability of a major fracture (hip, clinical spine, humerus or wrist fracture) and the 10-year probability of hip. Fracture risk is calculated from age, body mass index and dichotomized risk factors comprising prior fragility fracture, parental history of hip fracture, current tobacco smoking, long-term oral glucocorticoid use, rheumatoid arthritis, other causes of secondary osteoporosis and alcohol consumption. Femoral neck bone mineral density (BMD) can be optionally input to enhance fracture risk prediction. Fracture probability is computed taking both the risk of fracture and the risk of death into account. Fracture probability differs markedly in different regions of the world [Kanis et al, 2002a] so that FRAX is calibrated to those countries where the epidemiology of fracture and death is known (currently more than 30 countries). In addition to the web site, FRAX has been incorporated into the software of densitometers and is available as an application for the i-phone/i-pod.

A major clinical application of FRAX has been its incorporation into clinical guidelines to provide intervention thresholds for treatment. The setting of intervention thresholds varies from country to country since it will depend on the importance of osteoporosis, the heath care budget allocated, current practice guidelines and health economic considerations. Several approaches have been used in the development of assessment guidelines. In the UK, intervention thresholds have set by age based on the fracture probability equivalent to that of women with a history of a prior osteoporosis related fracture. In North America, FRAX-based intervention thresholds for men and women with osteopenia have been set on the basis of cost-effectiveness. Irrespective of the manner whereby thresholds are derived, the development of guidelines based on fracture probability identifies more women at high risk who would benefit from treatment then previous guidelines and conversely, avoids unnecessary treatment in those at low risk.

L18

FRAX – 2 LATA DOŚWIADCZEŃ NA CAŁYM ŚWIECIE

Kanis J.A.

WHO Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield Medical School, UK

FRAX® jest algorytmem komputerowym (http://www.shef.ac.uk/FRAX), który pozwala na oszacowanie 10-letniego prawdopodobieństwa złamania głównego (bkku, kręgosłup, kość ramieniowa, nadgarstek) oraz 10-letnie prawdopodobieństwo złamania bkku. Ryzyko złamania jest wyliczane na podstawie wieku, BMI, dychotomicznych czynników ryzyka, wśród których wymienia się: wcześniejsze złamanie osteoporotyczne, obecność złamań bkku u rodziców, aktualny status palenia tytoniu, długoterminowe stosowanie glikokortykosteroidów, rzs, inne przyczyny wtórnej osteoporozy, spożywanie alkoholu. Znana wartość gęstości mineralnej szyjki kości udowej (BMD) zwiększa możliwość predykcji ryzyka złamania. Prawdopodobieństwo złamania jest wyliczane komputerowo w oparciu o ryzyko złamania oraz ryzyko zgonu. Prawdopodobieństwo złamania różni się znacząco w zależności od regionu świata [Kanis et al, 2002a] dlatego też FRAX jest kalibrowany dla krajów, w których znane są epidemiologia złamań oraz zgonów (obecnie jest to więcej niż 30 krajów). Oprócz strony internetowej, FRAX został dołączony do oprogramowań densytometrów, oraz jest dostępny jako aplikacja w i-phone/i-pod.

Kliniczne zastosowanie FRAX ma głównie na celu włączenie metody do klinicznych wytycznych, aby umożliwić wyznaczenie progu leczenia. Ustalenie progu leczenia jest zależne od kraju, ponieważ brane są pod uwagę: nasilenie osteoporozy, budżet przydzielony na opiekę zdrowotną, aktualne wytyczne oraz przesłanki ekonomiczne. Wykorzystano kilka metod w celu udoskonalenia wytycznych postępowania. W Wielkiej Brytanii, próg interwencji został wyznaczony na podstawie wieku w oparciu o prawdopodobieństwo złamania równoważne grupie kobiet z poprzednim złamaniem osteoporotycznym. W Ameryce Północnej ze względu na koszty ustalono próg interwencji dla kobiet i mężczyzn z osteopenią oparty o wyniki z FRAX. Niezależnie od sposobu wyznaczenia progu interwencji, przekształcenie wytycznych w oparte o prawdopodobieństwo złamania, spowoduje identyfikację większej liczby kobiet z wyższym ryzykiem, które będą czerpały korzyści z leczenia oraz odwrotnie, uniknie się niepotrzebnego leczenia kobiet z niższym ryzykiem.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 57-58

L17

POWIKŁANIA PO BISFOSFONIANACH

Sewerynek E.

Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Słowa kluczowe: powikłania, objawy uboczne, bisfosfoniany, osteoporoza

Wstęp. Bisfosfoniany to dinozaury w leczeniu osteoporozy; stosowane są najdłużej i wciąż stanowią pierwszą linię terapeutyczną. Występują 3 generacje o coraz silniejszym działaniu antyresorpcyjnym. Mimo ich najdłuższego stosowania wciąż pojawiają się nowe bisfosfoniany o coraz rzadszym sposobie stosowania. W ten sposób można unikać objawów niepożądanych, z których najczęstsze to objawy ze strony przewodu pokarmowego. Bisfosfoniany stosowane są w osteoporozie pomenopauzalnej i u mężczyzn, posteroidowej oraz miejscowej, w chorobie Pageta, w szpiczaku mnogim, przerzutach nowotworowych do kości, hiperkalcemii nowotworowej i w badaniach diagnostycznych, np. scyntygrafii kości.

Cel. Obecnie najpopularniejszą i najlepiej tolerowaną formą podawania tych leków jest postać doustna, przyjmowana raz w tygodniu lub raz w miesiącu. Coraz częściej w przypadku nietolerancji doustnych form podawane są formy dożylne (1x co 3 m-ce lub 1x w roku). Najdłuższe obserwacje podawania alendronianu i risedronianu potwierdzają, że leki z tej grupy w istotny sposób zwiększają gęstość mineralną kości, znacznie zmniejszając ryzyko złamania biodra, kręgów oraz okolicy przedramienia.

Materiał i metody. Po podaniu doustnym występować mogą objawy niepożądane: nietolerancja ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego: zgaga, nudności, wymioty, luźne stolce, biegunki, zaparcia. Możliwe pojawienie się nadżerek i owrzodzeń. Po podaniu dożylnym pamidronianu: przejściowa gorączka, mialgia, limfopenia. Sporadycznie bezobjawowa hipokalcemia, przemijająca leukopenia, łagodne zapalenie żyły, bardzo rzadko powikłania oczne. Po dożylnym podaniu zoledronianu, zwłaszcza przy pierwszym podaniu występują: bóle mięśniowe, gorączka, wymioty, zaparcia, męczliwość, bóle kostne. Dlatego podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Wyniki. Martwica kości żuchwy i szczęki (BON – ang. Bisphosphonate-induced osteonecrosis of jaw) to bardzo rzadkie powikłanie przy długim przyjmowaniu bisfosfonianów, zwłaszcza gdy bisfosfoniany podawane są w grupie pacjentów nowotworowych, przyjmujących steroidy lub inne leki immunosupresyjne (np. szpiczak mnogi, rak piersi i prostaty).

Wnioski. Atypowe złamania są powikłaniem wynikającym z adynamicznej choroby kości w przebiegu długiego leczenia lekami antyresorpcyjnymi. Znajomość występowania objawów ubocznych umożliwia wprowadzenie zaleceń w celu ich eliminacji, np. przerw w ich stosowaniu (drug holiday).

L17

COMPLICATIONS AFTER BISPHOSPHONATE THERAPY

Sewerynek E.

Department of Endocrine Diseases and Bone Metabolism, Medical University of Lodz

Keywords: complications, adverse events, bisphosphonates, osteoporosis

Objectives. Bisphosphonates are dinosaurs in the treatment of osteoporosis; they have been applied the longest, being still the first-line therapy. There have been 3 generations of bisphosphonates, each subsequent one characterised by a stronger, anti-resorptive activity. Despite their position of the longest used therapy in osteoporosis, new bisphosphonates have still been developed with more and more rare application protocol. In this way, adverse effects may be avoided, out of which, gastric effects are most frequently observed. Bisphosphonates are used in postmenopausal osteoporosis, as well as in osteoporosis in men, both post-steroid and local, in Paget’s disease, multiple myeloma, neoplastic metastases to bone tissue, neoplastic hypocalcaemia and in diagnostic examinations, e.g. bone scintigraphy.

Aim. At present, the most common and best tolerated administration protocol assumes oral intake, either once a week or once a month. In case of intolerance to oral administration, intravenous injections (once per 3 months or once a year) are more and more common. The longest follow up periods of alendronate and risendronate therapies confirm that medications of this group increase bone mineral density, considerably diminishing the risk of femoral, vertebral or antebrachial fractures.

Material and methods. Following oral administration, side effects may occur, including intolerance of the upper gastric tracts, such as heartburn, nausea, vomiting, loose stools, diarrhoeas and constipations. Following an intravenous administration of pamidronate, transient fever, myalgia or lymphopenia may occur; erosions and ulcerations are also possible. Sporadically, asymptomatic hypocalcemia, transient leucopenia and benign phlebitis may be observed, while visual disorders are extremely rare. After an intravenous administration of zoledronate, especially after the first infusion, myalgia, fever, vomits, constipations, fatigability and osteodynia may occur. Therefore, non-steroidal anti-inflammatory drugs are applied.

Results. Bisphosphonate-induced osteonecrosis of jaw (BON) is a very rare complication, observed after long bisphosphonate therapy, especially when bisphosphonates are administered in neoplastic patients with combined steroid or immunosuppressive therapies (e.g. in multiple myeloma, breast or prostate cancer).

Conclusions. Atypical fractures are complications, resulting from adynamic bone disease in the course of long-term treatment with antiresorptive drugs. A thorough knowledge of adverse effects after bisphosphonate therapy enables a timely introduction of appropriate recommendations to eliminate or diminish them, e.g. drug holiday.

X Sympozjum Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
IV Krakowskie Sympozjum Osteoporozy

Streszczenia opublikowano:
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA PRAC – ABSTRACTS, s69-70.

R20
MARKERY OBROTU KOSTNEGO W MONITOWANIU ODPOWIEDZI NA LECZENIE

Rosemary Hannon, Richard Eastell
Bone Metabolism Group, University of Sheffield,UK, Bone Metabolism Group, Division Clinical Sciences (NGHT), Clinical Sciences Centre, Northern General Hospital, Herries Road, Sheffield, S5 7AU, UK.

Biochemiczne markery obrotu kostnego mogą być zastosowane w ocenie odpowiedzi na terapię antyresorpcyjną. Leczsnie estrogenami, bifosofonianami czy SERms powoduje szybki spadek w markerach resopcj kości. z nastepowym spadkiem poziomu markerów tworzenia kości. pyrydynolwe crosslinks kolagenu są użytecznym markerem resorpcji kości, jako ,ze nie są wchłąniene z dietą i są bardzso specyficzne dla tkanki kostnej. Oceniane mogą być crosslink związane z pepetydami, N i C telopeptydy oraz wolne crosslink. Spadek w poziomie markerów resopcji jest większy dla markterów telopeptydowych niż dla wolnych crosslinków. Chociaz marktery obrotu kostnego przedstawiają znaczną zmiennoś osobniczą, istotne zmiany w markterach resorpcji może być stwierdzone w trzy miesiące od rozpoczęcia leczenia podczas gdy zmiany w gęstości mineralnej kości nie są obserwowane wcześniej niż po roku. Markery obrotu kostnego wydają się być zatem wartościowym narzędziem we wczesnej identyfiakcji 10% pacjentów, którzy nie reagują na zastosowane leczenie oraz tych dla których to leczenie nie jest właściwe. Poza tym wczesna świadomośc odpowiedzi na leczenie również zachęca do jego kontynuowania.
Dla oceny markerów biochemicznych jest obecnie dostepnych kilka automatycznych systemów. Ponadto stworzono kilka systemów dla szybkiej oceny markerów resorpcji. Stąd też w praktyce klinicznej ocena markerów obrotu kostnego w monitorowaniu leczenia stała się w znacznie łatwiejsza. Tym niemniej wstępna ocena markerów kostnych jest warunkiem prawidłowej oceny klinicznej w monitorowaniu leczenia.

R20
MARKERS OF BONE TURNOVER IN MONITORING RESPONSE TO TREATMENT

Rosemary Hannon, Richard Eastell
Bone Metabolism Group, University of Sheffield,UK, Bone Metabolism Group, Division Clinical Sciences (NGHT), Clinical Sciences Centre, Northern General Hospital, Herries Road, Sheffield, S5 7AU, UK.

Biochemical markers of bone turnover may be used to monitor response to antiresorptive therapy. Treatment with estrogens, bisphosphonates and SERMs results in a rapid decrease in markers of bone resorption followed by a decrease in markers of bone formation. The pyridinium crosslinks of collagen are useful markers of bone resorption as they are not absorbed from the diet and are fairly specific to bone. These can be measured as peptide-bound crosslinks, the N- and C-telopeptides or as free crosslinks. The decrease in levels of resorption markers is greater for the telopeptide markers than for the free crosslinks. Although markers of bone turnover exhibit substantial within-subject variability, significant changes in markers of bone resorption may be observed within three months of starting treatment whereas significant changes in bone mineral density are not usually observed for at least one year. Markers of bone turnover should therefore provide a useful tool for the early identification of those 10% of patients who do not respond to treatment and others who are not compliant with the treatment. Early knowledge of response to treatment may also encourage compliance.
Several automated systems are now available for the measurement of bone markers. In addition, point-of-care devices for the measurement of markers of markers of bone resorption have recently been developed. Therefore the use of biochemical markers of bone turnover to monitor the response to treatment in clinical practice has become feasible. However, it is important that the initial use of markers of bone turnover to monitor treatment in clinical practice is subject to careful audit.

II Krakowskie Sympozjum – Osteoporoza w życiu, praktyce i teorii
Kraków 30.09 – 01.10.1995

Streszczenia:
Materiały kongresowe: REFERATY, s30-31.

NEW PERSPECTIVES IN BONE DENSITOMETRY

E.F.J. Ring
Department of Clinical Measurement,
Royal National Hospital for Rheumatic Diseases, Bath UK

The ability to make accurate measurements of bone mineral content has developed only within the last decade, and that the pattern of bone density through life has been established. Measurement is important, to study the factors which influence peak bone mass, and thereafter, as bone loses mineral. In women, who lose more bone mineral that men, 35% of cortical bone and 50% of trabecular bone can be lost over a lifetime. Osteoporosis studies are dependent on the relationship of bone mass to normal data.
MEASUREMENT TECHNIQUES
1. RADIOLOGICAL PHOTOGRAMMETRY
Radiological examination of bone has been well established as a clinical procedure. Advanced osteoporosis is obviously visible, but early stages more difficult to observe subjectively. Recent developments in image digitisation now enable clinical investiga¬tors to transfer radiographs to a computer, and measure some of the morphological features relating to bone structure.
2. SINGLE PHOTON ABSORPTIOMETRY
A procedure for measuring bone density at the forearm is one of the oldest methods available. The subject may be required to place the forearm in a water tank, and gamma rays from an isotope are passed through the distal ulnar and radius.
3. DUAL PHOTON ABSORPTIOMETRY
Using a dual energy isotope source, gadolinium 153, better discrimination can be obtained between hard and soft tissues. Therefore, it has been possible to scan the lumbar spine and femoral neck at the hip joint which are surrounded by soft tissues. These systems have almost entirely been replaced by DXA, where improved resolu¬tion and shorter scan times have greatly enhanced their clinical use.
4. DUAL ENERGY X-RAY ABSORPTIOMETRY (DXA)
The stable X-ray beam is scanned across the patient and Is detected by one of three different methods to generate a quantitative image. Early systems are designed as a linear X-Y scanner, using a pencil beam generated below the patient and a detector system on the tracking arm over the patient. Later technology has replaced the pencil beam of X- rays with a fan beam, which can sweep the patient in a fraction of the time.
Resolution has also Improved. A useful feature of the later machines is the introduc¬tion of a C – arm for the generator and detectors. This enables the system to be rota¬ted around the patient, and is particularly useful for making a lateral examination of the lumbar spine. A DXA report usually contains a table of values which in addition will quote the T scores and Z scores for the specific regions measured. These are expressions in relation to a reference population in standard deviation units. The T score relates to a young healthy population and the Z score is expressed in relation to an age and sex matched population.
5. COMPUTED TOMOGRAPHY
By calibration with phantoms of known mineral content, Computed Tomography can be adapted to measure bone mineral content in – vivo(QCT). Most applications to date have been restricted to the spine, where separate measures of cortical and trabecular density are obtained. Contour tracking algorithms allow for automatic determination of the regions of interest within the vertebral body and the posterior elements. A much smaller and less expensive dedicated system for peripheral bone densitometry is available (pQCT). This system is easy to use, has a radiation exposure which is extremely low (equivalent to DXA), and measures forearm cortical and trabecular bone in 2 minutes. Short term reproducibility is given as C.V. < 1%.
6. ULTRASONOGRAPHY
The possibilities of a truly non invasive technique have attracted much research into the attenuation and velocity of ultrasound through bone as a measure of strength. Most of the commercial systems available provide for measurement at the os calcis. Positional problems have been recognized as a source of lower reproducibility. Two other devices for bone measurement are available using ultrasound. A system which requires the operator to hold a sound head on the mid tibia through a layer of gel, uses the reflected sound signal as an index of bone quality Another system uses a small hand jig to send a signal across individual fingers, the metacarpal joints of the hand, and the distal radius. The units of measurement vary, but most report the speed of sound SOS or the broadband attenuation BUA units. Evidence on what these techniques actually measure is still being studied.
While much of the activity in bone densitometry is understandably focused on the middle – aged and elderly, there is a lack of substance in data on the young. Control values for children and younger populations under 25 years are very slowly accumu¬lating. This reduces the level of confidence that can be applied to densitometry data in these groups. More work in this area is needed to Improve the value of individual measurements, especially in the years leading to 'peak bone mass’, which if low, is considered to be a risk factor to fractures in later life.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s108-109.

L15
SETTING STANDARDS IN BONE DENSITOMETRY, NATIONAL OSTEOPOROSIS SOCIETY UK

Ring E. F. J.

University of Glamorgan, UK

A British national working group was set up in 1998 to formulate consensus on issues relating to bone densitometry and other associated investigations for osteoporosis. It is a committee of clinical and technical experts who are members of the scientific section of The National Osteoporosis Society
The BD Forum has generated a series of position statements on the different techniques, for the purpose of agreed standards for recommended good practice in the U.K. The reports are revised as and when necessary, and are published by the NOS mainly for healthcare professionals. A series of publications on standard of practice and guidelines for different applications of bone densitometry have been produced. These range from setting up a densitometry service to specific guidelines on peripheral densitometry. The most recent is on bone densitometry in children. The reports are under regular review. The references and conclusions are updated to reflect the current knowledge drawn from international research and opinion.
A separate group from the Forum the Bone Densitometry Certification Panel manages the national training scheme. The certification scheme started in 2001, and consists of three main elements. First a two day lecture course is held approximately every 18months. This is followed 2-3 months later by an on-line computer theory examination. If successful, the candidate is then able to submit the third stage, a practical portfolio. This leads to certification in the technique chosen for practical work. The scheme is endorsed in the UK by the College of Radiographers and the Institute of Physics and Engineering in Medicine. High achievers in the on-line theory examination may receive recognition, such as merit or distinction, and the highest mark in the country, can receive a special award.
There are still a growing number of private operators offering bone density screening in pharmacies and health clubs around the UK. It is hoped that the gradual acceptance of the standards of practice, and the national certification programme will have a negative impact on such public “screening” enterprises. Unfortunately healthy people are encouraged to pay for tests which are not only unjustified from a clinical standpoint, but may result in false data. This has an impact on the hospital service, resulting in additional investigations, often just to prove that the subject is actually normal.
The main objective however, is to both raise and level the standard of bone densitometry practiced across the United Kingdom.

NOS Bibliography
1. Position statement on the use of quantitative ultrasound in the management of osteoporosis (December 2001)
2. Guidelines for the provision of a clinical bone densitometry service (May 2002)
3. Position statement on the reporting of dual energy x-ray absorptiometry (DXA) bone mineral density scans (August 2002)
4. A practical guide to bone densitometry in children (November 2004)
5. Position statement on the use of peripheral x-ray absorptiometry in the management of osteoporosis (November 2004)

L15
USTALENIE STANDARDÓW BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO, NATIONAL OSTEOPOROSIS SOCIETY – WIELKA BRYTANIA

Ring E. F. J.

University of Glamorgan, UK

Krajowa Brytyjska Grupa Robocza powstała w 1998r. w celu opracowana konsensusu w sprawie zagadnień dotyczących densytometrii kości oraz innych badań związanych z osteoporozą. Jest to komitet złożony z klinicznych i technicznych ekspertów, członków naukowej sekcji Narodowego Stowarzyszenia Osteoporozy (NOS).
Brytyjskie Forum Densytometryczne opublikowało szereg uzgodnień co do wniosków dotyczących różnych technik w celu uzgodnienia standardów dobrej praktyki zalecanej w Wlk.Brytanii. Opracowani są modyfikowane, kiedy jest to niezbędne a następnie opublikowane przez NOS, głównie dla specjalistów służby zdrowia. Zostało wydanych szereg publikacji na temat standardów praktycznych oraz wytycznych co do różnych wniosków wypływających z badań densytometrycznych kości. Obejmują one zagadnienia od założenia obsługi densymetrycznego po specyficzne wytyczne dotyczące densytometrii obwodowej. Najnowsze dotyczą densytometrii kości u dzieci. Doniesienia te podlegają ciągłym analizom. Odniesienia i wnioski są systematycznie aktualizowane w celu odzwierciedlenia faktycznego stanu wiedzy na podstawie międzynarodowych badań i opinii.
Osobna grupa, Komisja Certyfikatów z Forum Densytometrii Kości prowadzi krajowy projekt szkoleniowy. Program ten rozpoczął się w 2001 roku i składa się z trzech głównych elementów. Pierwszy to dwa dni wykładów, kurs ten odbywa się mniej więcej, co 18 miesięcy. Dwa do trzech miesięcy po nim następuje teoretyczny komputerowy egzamin on-line. Jeśli kandydat go zda może być poddany trzeciemu etapowi kwalifikacji – analizie jego dorobku naukowego. To prowadzi do uzyskania certyfikatu potrzebnego do wykonywania pracy w wybranej technice. Projekt został zatwierdzony przez brytyjską Akademię Radiodiagnostyki (College of Radiographers) oraz Instytut Fizyki i Inżynierii Medycznej (Institute of Physics and Engineering in Medicine). Dodatkowo, osoby uzyskujące wysokie wyniki w teście on-line mogą zostać wyróżnione np. poprzez pochwałę lub otrzymanie odznaki a najwyższy wynik w kraju może uzyskać specjalną nagrodę.
Wzrasta liczba prywatnych wykonawców oferujących przesiewowe badania densytometryczne w aptekach i centrach rekreacyjnych w całej Wielkiej Brytanii. Oczekuje się, że stopniowe wdrażanie nowych standardów praktyki oraz krajowego programu certyfikacyjnego ograniczy wykonywanie takich płatnych dla pacjenta, publicznych „skriningów „. Niestety zdrowi ludzie są zachęcani do płacenia za badanie które nie tylko są nieuzasadnione z klinicznego punktu widzenia i mogą dawać fałszywe wyniki .Ma to wpływ na prace szpitali bo skutkuje wykonywaniem badań dodatkowych które często potwierdzają że pacjent jest zdrowy.
Niemniej jednak głównym celem jest podniesienie i wyrównanie standardów densytometrii w Wielkiej Brytanii.

Bibliografia NOS
1. Position statement on the use of quantitative ultrasound in the management of osteoporosis (grudzień 2001)
2. Guidelines for the provision of a clinical bone densitometry service (maj 2002)
3. Position statement on the reporting of dual energy x-ray absorptiometry (DXA) bone mineral density scans (sierpień 2002)
4. A practical guide to bone densitometry in children (listopad 2004)
5. Position statement on the use of peripheral x-ray absorptiometry in the management of osteoporosis (listopad 2004)

Osteoporosis Int (2003) 14, 9: 741 – 749

Efekt terapii łączonej raloksyfenem z monofluorofosforanem w porównaniu z monoterapią monofluorofosforanem u kobiet w okresie pomenopauzalnym z niską masą kostną: badanie randomizowane, kontrolowane.
(Effect of raloxifene combined with monofluorophosphate as compared with monofluorophosphate alone in postmenopausal women with low bone mass: a randomized, controlled trial)
Jean Yves Reginster (1, 8) , Dieter Felsenberg (2), Imre Pavo (3), Jan Stepan (4), Juraj Payer (5), Heinrich Resch (6), Claus C. Glüer (7), Dieter Mühlenbacher (3), Deborah Quail (3), Henry Schmitt (3) and Thomas Nickelsen (3)

(1) Bone and Cartilage Metabolism Research Unit, University of Liege, Liege, Belgium

(2) Centre of Muscle and Bone Research, University Hospital Benjamin Franklin, Free University Berlin, Germany

(3) Lilly Research Laboratories, Eli Lilly and Company, Indianapolis, Ind., USA

(4) Department of Internal Medicine 3, Charles University Faculty of Medicine, Prague, Czech Republic

(5) First Clinic of Internal Medicine, Faculty of Medicine, Comenius University, Bratislava, Slovakia

(6) Department of Internal Medicine, St Vincent Hospital, Vienna, Austria

(7) Department of Radiology, University Hospital, Kiel, Germany

(8) WHO Collaborating Center for Public Health Aspects of Rheumatic Diseases, CHO Centre Ville, 45 Quai Godefroid Kurth, 4020 Liege, Belgium

Abstrakt: Raloksyfen efektywnie zmniejsza częstość złamań kręgów u pacjentek z osteoporozą pomenopazualną. Ostatnie badania sugerują, iż niskie dawki monoflurofosforanów (MFP) z dodatkiem wapnia obniżają częstość złamań kręgów u kobiet w okresie pomenopauzalnym z umiarkowaną osteoporozą. Celem badania było ocena terapii raloksyfenem i MFP u pacjentek w okresie pomenopauzalnym z osteopenią, osteoporozą oraz osteoporozą o znacznym nasileniu. Randomizowano 596 pacjentek w okresie pomenopauzalnym z osteopenią, osteoporozą oraz osteoporozą o znacznym nasileniu (średni T-score szyjki kości udowej -2,87 SD) podając jednej grupie 60 mg/dobę raloksyfenu i 20 mg/dobę MFP, drugiej 20 mg/dobę fluorku i placebo przez 18 miesięcy. Wszystkie pacjentki otrzymywały wapń (1000 mg/dobę) i witaminę D (500 IU/dobę). Po zakończeniu badania oceniano jako cel pierwszy zmiany w gęstości mineralnej kości (BMD) i jako drugi częstość złamań osteoporotycznych oraz poziom markerów biochemicznych. W grupie leczonej raloksyfenem i MFP w porównaniu do grupy leczonej MFP stwierdzono znacząco większą średnią wzrostu wartości BMD szyjki kości udowej (1,37 % w stosunku do 0,33 %; P=0,004), biodra (0,89 % w stosunku do -0,42 %; P<0,001) i kręgosłupa lędźwiowego (8,8 % w stosunku do 5,47 %; P<0,001). W grupie pacjentek leczonych raloksyfenem plus MFP doszło do 17 złamań osteoporotycznych u 16 osób, w porównaniu z 34 złamaniami u 22 pacjentek w grupie leczonej MFP (P=0,313). U jednej pacjentki leczonej raloksyfenem plus MFP doszło do wielokrotnych złamań osteoporotycznych, w grupie leczonej MFP takich złamań było osiem (P=0,020). Monoterapia MFP znacząca podnosiła poziom fosfatazy alkalicznej we krwi (ALP kostna) i C-końcowego telopeptydu kolagenu w moczu (U-CTX). Dodanie do terapii raloksyfenu osłabiało wzrost poziomu kostnej fosfatazy alkalicznej (nie mniej jednak pozostawał znaczący jak i również osłabiało wzrost U-CTX. Terapia raloksyfen plus MFP była generalnie dobrze tolerowana. Nasze badanie pokazało, iż u pacjentek w okresie pomenopauzalnym z osteopenią, osteoporozą oraz osteoporozą o znacznym nasileniu, terapia raloksyfen plus MFP w porównaniu do monoterapii MFP, poprawiała BMD, syntezę kostną, równowagę resorpcyjną i mogła obniżyć ryzyko wielokrotnych złamań osteoporotycznych.

Słowa kluczowe: raloksyfen, fluorki, BMD, markery kostne, złamania, osteoporoza

XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia W30

Jan F. A. Somers (1), A. John Timperley (2), Graham A. Gie (2).
(1) Jan Yperman Hospital, Ypres, BELGIUM
(2) Princess Elizabeth Orthopaedic Centre, Exter, UK.
Adres do korespondencji: Dr Jan Somers, Jan Yperman Ziekenkuis, Briekestraat 12, B-8900 Ypres, Belgium.

Przedstawiono 69 kolejnych rewizji panewek cementowych, w których lity allogeniczny przeszczep był użyty do rekonstrukcji dużego ubytku. Przebadano 63 pacjentów: 47 kobiet, 16 mężczyzn. Średni wiek badanych wynosił 70 lat (42-89 lat). Ubytki panewki klasyfikowano w stopniach z zastosowaniem klasyfikacji Paproskiego. Średni okres obserwacji wynosił 6,5 lat (3-11 lat). 39 pacjentów zostało poddanych klinicznej ocenie. Stwierdzono, używając klasyfikacji Charnley’a poprawę w zakresie: dolegliwości bólowych (p< 0.0002), funkcji (p<0.005) i ruchomości (p<0.002). Częstość powstania skostnień heterotropicznych była niska: 5 stawów biodrowych miało 1 stopień Brooker’a (9%), 2 stawy biodrowe 2 (3%), żaden nie miał 3 i 4 stopnia. 20 bioder (44 %) wykazało brak jakiejkolwiek strefy osteolizy po stronie panewki. 15 stawów biodrowych (33%) miało linię radioprzezierności ograniczoną do jednej strefy Gruena; 3 w I strefie i 12 w III strefie. 10 bioder (22%) miało linię radioprzezierności obejmującą ponad 2 strefy. Radiologicznie w 2 przypadkach stwierdzono niepowodzenie z ciągłą linią radioprzezierności we wszystkich 3 strefach. Całkowitą częstość powikłań (resekcja, powtórna rewizja, radiologiczne obluzowanie) w tej grupie wynosiła 23 % (16 przypadków). U 2 pacjentów wykonano artroplastykę resekcyjną Girdlestone’a. Przyczyną wykonania jednej z nich była głęboka infekcja, druga została wykonana z powodu zwichnięcia. Wykonano 12 powtórnych rewizji (17%). Występowanie powikłań okazało się być statystycznie niezależne od długości obserwacji (do 75 miesięcy w porównaniu do grupy powyżej 75 miesięcy), płci, wieku, typu panewki, liczby śrub użytych w zależności od powikłań. Występowała tendencja do dłuższego przeżycia w przypadku zastosowania płytek wzmacniających lub pierścieni wzmacniających (1 niewydolność na 12 przypadków). Występowało podwójne ryzyko niewydolności w typie 3 B wg. Paprosky’ego w stosunku do pozostałych. Migracja panewki miała 56 % wartości predyktywnej w przypadku niewydolności. Kilka panewek endoprotez wzmocnionych napylanym metalem zawiodło, chociaż przeszczep pozostał nienaruszony.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s38-39.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s6.

L14
Prognozowanie złamań na podstawie badania BMD odcinka dystalnego przedramienia
Dobreńko A., Nowak NA., Daniluk S., Jeziernicka E., Badurski JE.
Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, Białystok

Wstęp. Zgodnie z zaleceniami IOF wyniki badań densytometrycznych powinny być wyrażane współczynnikiem ryzyka złamania. Celem pracy jest ocena przydatności badania przedramienia w prognozowaniu złamań.

Materiał i metody. U 6 256 kobiet z 61 miast północnej Polski, w wieku 40-90 lat, dobrowolnie zgłaszających się do poradni dokonaliśmy pomiaru BMD przedramienia aparatem DTX100 z wypełnieniem ankiety, w której zadaliśmy pytanie o złamania po 40 r.ż. po małym urazie. Porównaliśmy wartości BMD odcinka dystalnego przedramienia kobiet bez i ze złamaniami w poszczególnych dekadach życia.

Wyniki. Wśród 1135 kobiet z t-score w odcinku dystalnym lub ultradystalnym mniejszym bądź równym –2,5SD przebyte złamania zgłosiły 363 osoby. Stanowi to 32,0% całej grupy. Natomiast wśród 5121 osób z t-score większym od -2,5 złamania odnotowano u 538, czyli u 10,5%. Wartości BMD w każdej grupie wiekowej u osób bez złamań były wyższe niż w grupie ze złamaniami. Różnice były istotne statystycznie (p<0,0005). Wyniki pomiarów przedstawia poniższa tabela.

Wnioski. Trzykrotnie większy odsetek osób ze złamaniami wśród kobiet z niską wartością BMD przedramienia w stosunku do osób „zdrowych” oraz różnice w BMD w poszczególnych grupach wiekowych świadczy, że badanie przedramienia może prognozować złamania, jednak do określenia współczynnika ryzyka złamań konieczne jest kilkuletnie badanie ze śledzeniem złamań.

L14
PROGNOSIS OF A FRACTURE RISK BASED ON BMD EXAMINATION OF A DISTAL PART OF THE FOREARM
A. Dobrenko, N. A. Nowak, S. Daniluk, E. Z. Jeziernicka, J. E. Badurski,
Centre of Osteoporosis and Osteo-Articular Diseases, Bialystok, Poland

Introduction: According to the IOF the results of densitometric examinations should be expressed by the risk coefficient of the fracture. The aim of the following study was to assess the usefulness of the forearm examination in the prognosis of the fracture.
Materials and methods; In 6256 women from 61 towns of northern Poland aged 40-90 voluntarily reporting to our Out¬patient’s clinic had a BMD examination of the forearm by the DTX 100 apparatus after answering a questionnaire in which each subject had been asked about the fractures due to a low trauma after the age of 40. We compared the results of the BMD examination of the distal forearm in women with and without a fracture in some of the life decades.
Results: Among 1135 women with t-score of the distal or ultradistal area of the forearm lower than or equal to -2.5SD a fracture was reported by 363 subjects what constitutes around 32.0% of fracture was higher than in the group with fractures. The differences were statistically significant (p< 0.0005). The results of the measurements are shown in the table below.

Conclusions: A 3-fold higher percentage of subjects with a fracture among the women with a low forearm BMD result in comparison to the 'healthy’ subjects and the differences between BMD in some age groups suggest that the forearm examination might be a good predictor of fracture but the assessment of a fracture risk coefficient is possible only after many years of studies following the risk of fracture.

L19

Aktualne zalecenia w postępowaniu w osteoporozie indukowanej glikokortykosteroidami

Głuszko P.

Instytut Reumatologii w Warszawie

Słowa kluczowe: osteoporoza posterydowa, patogeneza, leczenie

Glikokortykosteroidy (GKS) są bardzo często stosowane ze względu na swoje silne działanie przeciwzapalne. Ich podawanie obarczone jest z ryzykiem wystąpienia licznych działań niepożądanych, w tym osteoporozy oraz uszkodzenia i zaniku mięśni szkieletowych. Osteoporoza wywołana przewlekłym (>3 miesiące) podawaniem GKS (GIO) należy do najczęstszych osteoporoz wtórnych. Aktualne zalecenia międzynarodowych grup ekspertów rekomendują u chorych w wieku >50 lat otrzymujących GKS przez ponad 3 miesiące lub rozpoczynających taką przewlekłą terapię, przeprowadzenie starannej oceny ryzyka złamań. Chorzy ze średnim 10-letnim ryzykiem złamań ocenianym wg algorytmu FRAX ( lub T–score – <1,5), ale otrzymujący GKS w dawce >5mg/dz przez 3 miesiące lub dłużej powinni być uznawani za osoby obarczone ryzykiem wysokim, a postępowanie prewencyjne lub leczenie już rozwiniętej GIO należy rozpoczynać jak najszybciej. Dokonane złamanie niskoenergetyczne jest zawsze wskazaniem do wdrożenia leczenia. Wszyscy chorzy w wieku >65 lat otrzymujący GKS (prednizon lub równoważnik) w dawce ³7,5 mg/dz przez okres ponad 3 miesięcy powinni otrzymać farmakoterapię prewencyjną, nawet jeśli nie występują u nich inne czynniki ryzyka złamań. Lekami przeznaczonymi do leczenia GIO są alendroniany, rizedronian, zoledronian i teryparatyd. U wszystkich leczonych GKS niezbędne jest wyrównanie bilansu wapniowego i odpowiednia suplementacja witaminy D. Decyzja o podjęciu farmakoterapii GIO u kobiet w wieku rozrodczym wymaga dobrej współpracy i uzgodnienia decyzji pomiędzy lekarzem a pacjentką.

L19 

Management of glucocorticoid-induced osteoporosis: Current guidelines

Głuszko P.

Instytut Reumatologii w Warszawie

Key words: glucocorticoid-induced osteoporosis, pathogenesis, management

Glucocorticoids (GCs) are widely used to effectively treat a number of inflammatory diseases, however GS use is associated with various adverse events, including bone loss and skeletal muscle atrophy. Osteoporosis induced by prolonged glucocorticosteroid therapy (>3 months) (GIO) is among the most common causes of secondary osteoporosis. According to current international guidelines, in patients older than 50 years who have received (or are scheduled to receive) GC therapy for more than 3 months, a preliminary fracture risk assessment should be performed. Even in patients at moderate fracture risk calculated by FRAX (and/or BMD T-score <–1.5 SD), the use of GCs at a daily dose >5mg for 3 months or longer, leads to high risk of fractures. Preventive anti- osteoporosis measures or treatment should be implemented as soon as possible and any existing osteoporotic fracture is an indication for efficient therapy. In all patients over 65 years of age treated with prednisone (or equivalent) at a dose of ³7.5 mg/d for over 3 months, preventive (antifracture) therapy should be applied, even in the absence of any other fracture risk factors. Drugs approved for treatment of glucocorticosteroid-induced osteoporosis include alendronate, risedronate, zoledronate and teriparatide. Calcium and vitamin D supplementation is recommended as a minimum preventive strategy for GIO in all GCs treated patients. In a group of women in reproductive age, the decision to introduce treatment requires good cooperation between patient and the treating physician.