XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s84.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s18.

P002
CHARAKTERYSTYKA STRUKTURY BELECZKOWEJ KOŚCI GĄBCZASTEJ W OSTEOPOROZIE POMENOPAUZALNEJ I W OSTEOPOROZIE STARCZEJ

Jadwiga Jakubas-Przewłocka1, Andrzej Sawicki2.
1Instytut Żywności i Żywienia, Akademia Medyczna w Warszawie
2Instytut Żywności i Żywienia, Warszawskie Centrum Osteoporozy Osteomed.. IŻŻ, Samodzielna Pracownia Metabolizmu i Chorób Kości, Powsińska 61/63, 02-903 Warszawa

Celem pracy była ocena zmian struktury beleczkowej wywołanych osteoporozą pomenopauzalną i osteoporozą starczą i wytypowanie parametrów pozwalających na różnicowanie pomiędzy badanymi strukturami.
Badania wykonano na 30 wycinkach kości beleczkowej pobranych z talerza biodrowego od osób z osteoporozą pomenopauzalną (10), osteoporozą starczą (13) i na wycinkach prawidłowych (7) pochodzących z autopsji.
Mikroradiogramy wycinków przetwarzano za pomocą kamery CD i przetwornika analogowo cyfrowego na obrazy cyfrowe, a następnie analizowano stosując programy Multiscan i własny program Zbin2. Mierzono następujące parametry: BV/TV – procentową objętość kości beleczkowej, p – stosunek powierzchni beleczek poprzecznych do podłużnych, f – współczynnik połączeń sieciowych i badano korelacje pomiędzy nimi.
Zakresy zmierzonych wartości BV/TV oraz współczynników p dla trzech badanych grup różnią się między sobą. Wartość średnia współczynnika połączeń sieciowych f wyznaczona dla struktur w osteoporozie starczej jest wyższa od wartości średniej dla osteoporozy pomenopauzalnej.
Trzy badane grupy różnicuje znamiennie współczynik korelacji. Dla struktur prawidłowych obserwuje się silną korelację pomiędzy BV/TV a współczynnikiem połączeń sieciowych (r>0,80), w osteoporozie starczej i pomenopauzalnej korelacja ta jest słaba (r < 0,40).

P002
CHARACTERISTICS OF TRABECULAR BONE STRUCTURES IN POSTMENOPAUSAL AND SENILE OSTEOPOROSIS

J. Jakubas-Przewtocka1,2, A.Sawicki1,
1Dept. of Mineral Metabolism and Bone Disease, National Food and Nutrition Institute,
2Dept. of Biophysics, Medical University of Warsaw, National Food and Nutrition Institute, Dept. of Mineral Metabolism and Bone Disease, Powsinska 61/63, 02-903 Warsaw, Poland

The aim of the study was to estimate changes in trabecular bone structure caused by postmenopausal and senile osteoporosis and select the parameters allowing to differentiate between examined structures.
The study was performed on 30 transillial bone specimens taken from patients with postmenopausal osteoporosis (10) and senile osteoporosis (13) and on normal bone specimens taken at autopsy (7). Microradiograms of specimens were processed into digital images by means of CD camera and ADC and analyzed using Zbin 2.5 and Multiscan software.
The following parameters were measured: BV/TV – trabecular bone volume, p – horizontal to vertical trabeculae area ratio, f – network connections index. The correlation between these parameters were examined.
The ranges of measured values of BV/TV and p parameters for three examined groups differ. The mean value of network connections index f, calculated for bone structures with senile osteoporosis, is higher than the same mean value for post- menopausal osteoporosis. The measured correlation coefficient significantly differentiates three tested groups. A strong correla¬tion between the BV/TV and network connections index for normal structures (r>0.80) is observed. The same correlation for senile and postmenopausal osteoporosis is very small (r<0.42).

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s128-129.

P09
OSTEOPOROZA – POTRZEBA WIĘKSZEJ AKTYWNOŚCI W ROZPOZNAWANIU CHOROBY

Przedlacki J., Zaczek E., Grzejszczak A., Wieliczko M., Oręziak M., Kulicki P., Niemczyk L., Sowa E., Matuszkiewicz-Rowińska J.
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrologii, Akademia Medyczna w Warszawie

Słowa kluczowe: Osteoporoza, rozpoznawanie, epidemiologia

Na podstawie obserwacji chorych przyjmowanych do naszej Kliniki, częstość osteoporozy, uznanej za chorobę społeczną, wydawała się niewielka. Celem pracy było: 1) ustalenie częstości występowania osteoporozy wśród chorych przyjętych w ciągu 1 roku (20.10.2003-19.10.2004) do naszej Kliniki na podstawie rozpoznań wstępnych opartych na informacjach uzyskanych od pacjentów i dokumentacji medycznej dostarczonej przez chorych; 2) w etapie drugim (20.10.2004 – 21.03.2005) – ocena wpływu aktywnego działania lekarzy Kliniki na zwiększenie częstości rozpoznawania choroby. W pierwszym roku obserwacji, w Klinice hospitalizowano 1533 pacjentów (866 kobiet i 667 mężczyzn) w wieku 15-104 lata (63,3±18,8). 838 chorych było w wieku powyżej 65 lat (517 kobiet i 321 mężczyzn). Osteoporozę z/lub bez przebytego złamania kości podawało 42 chorych (2,7% wszystkich chorych i 5,0% powyżej 65 rz.). 35 chorych podawało przebyte złamanie kości (złamanie kręgosłupa u 8, bliższej części kości udowej u 17). Czternastu spośród nich miało rozpoznaną jednocześnie osteoporozę. Część chorych z rozpoznaną osteoporozą i/lub przebytym złamaniem kości miało zalecone przy wypisie z Kliniki leczenie: witaminą D3 i/lub związkami wapnia 9 chorych, bisfosfonianem z wit. D3 i wapniem 1 chory, 2 chorych skierowano do Poradni Osteoporotycznej, 31 nie miało zaleconego leczenia farmakologicznego. W drugim okresie obserwacji do części Kliniki prowadzonej przez autora przyjęto 366 chorych (170 kobiet i 196 mężczyzn) w wieku 17-100 lat (66,6±18,0). 229 chorych było w wieku powyżej 65 lat (120 kobiet i 109 mężczyzn). Sześciu chorych podawało przy przyjęciu rozpoznanie osteoporozy z lub bez złamania kości (1,6% wszystkich chorych i 2,6% powyżej 65 rz.). Dwunastu podawało przebyte złamanie kości (złamanie kręgosłupa 3 chorych, bliższej części kości udowej 4); jeden spośród nich miał rozpoznaną jednocześnie osteoporozę. U 16 chorych rozpoznano (wywiady, Rtg kości) nieleczone złamanie osteoporotyczne (kręgosłup u 10, bliższa część kości udowej u 6) i u 14 rozpoczęto leczenie (najczęściej bisfosfonian, wit D3, wapń) (2 chorych zmarło) oraz zalecono skierowanie do Poradni Osteoporotycznej. Wszyscy ci chorzy mieli kontakt z lekarzem po złamaniu. Wszystkim chorym powyżej 65 rz. (bez uogólnionej choroby nowotworowej, przewlekłej niewydolności nerek, z zachowanym logicznym kontaktem) bez przebytego złamania kości zalecono skierowanie do Poradni Osteoporotycznej w celu wykonania badań w kierunku osteoporozy. Po 3 miesiącach przeprowadzono rozmowy telefoniczne z 24 chorymi. Jedenastu chorych nie było zainteresowanych diagnostyką, 10 zamierzało zgłosić się do Poradni, 3 zgłosiło się i nie rozpoznano osteoporozy.
Wnioski: Uzyskane wyniki pozwalają wyciągnąć wniosek o niedostatecznie aktywnym postępowaniu lekarzy, szczególnie pierwszego kontaktu, ale i pracujących w szpitalu, w rozpoznawaniu osteoporozy. Proste diagnostyczne postępowanie lekarzy Kliniki w drugim roku obserwacji (wywiady, Rtg kości) pozwoliły rozpoznać szereg klinicznie zaawansowanych przypadków osteoporozy i wdrożyć leczenie. Oddział szpitalny, gdzie pobyt pacjenta jest incydentalny, nie jest jednak przygotowany do badań profilaktycznych. Jest tu do spełnienia rola dla lekarza rodzinnego. Istnieje konieczność większej aktywności w rozpoznawaniu osteoporozy na wszystkich etapach kontaktu pacjenta z lekarzem.

P09
OSTEOPOROSIS – THE BIGGER ACTIVITY IS NEEDED IN RECOGNIZING THE DISEASE

Przedlacki J., Zaczek E., Grzejszczak A., Wieliczko M., Oręziak M., Kulicki P., Niemczyk L., Sowa E., Matuszkiewicz-Rowińska J.
Chair and Department of Internal Medicine and Nephrology, Medical University of Warsaw

Keywords: Osteoporosis, diagnostics, epidemiology

Frequency of osteoporosis, regarded as the social disease, was appearing small on the basis of the observation of patients admitted to our clinic. The aim of the study was: 1) the evaluation of the frequency of osteoporosis among our patients during 1 year of observation (20.10.2003-19.10.2004) on the basis of preliminary diagnoses leaned on information obtained from patients and the medical documentation delivered by patients; 2) in the other phase (20.10.2004 – 21.03.2005) – estimation of impact of active working of doctors of the clinic for increasing the frequency of recognizing of the disease. 1533 patients were being hospitalized in the first year of the observation in the clinic (866 females and 667 males) aged 15-104 years (63.3±18.8). 838 patients were above 65 years old (517 women and 321 men). Diagnosis of osteoporosis with or without bone fractures was giving by 42 patients (2.7% of all patients and 5.0% above 65 years). Thirty-five patients were giving the information on of bone fracture (spine in 8, proximal femur in 17). Fourteen of them had the osteoporosis recognized at the same time. Part of patients with diagnosis of osteoporosis and/or with bone fracture had the treatment recommendation when they were discharged from the clinic: with the vit D3 and/or calcium – 9 patients, bisphosphonates with vit. D3 and calcium – 1 patient, 2 patients were directed to the Osteoporosis Outpatients Center, 31 didn’t have recommendation for the drug treatment. 366 patients (170 females and 196 males) were admitted to the part of the clinic led by the author in the second period of observation. There were 229 patients older than 65 years. Six patients were giving the diagnosis of the osteoporosis with or without bone fractures (1.6% of all patients and 2.6% of above 65 years old). Eleven were giving bone fractures (spine in 3, proximal femur in 4); 1 from among them had the osteoporosis recognized at the same time. There were 16 patients with diagnosis (history taking, bone X-ray) of not treated osteoporotic fractures (10 of spine, 6 of proximal femur) and the treatment was started (most often bisphosphonates, wit D3, calcium) in 14 of them (2 patients died) and the referral to the Outpatients Osteoporotic Center was recommended. All these patients had the contact with the doctor after bone fractures. All patients above 65 years old (without the generalized neoplasm disease, chronic renal insufficiency and with good logical contact) without bone fracture were referred to the Osteoporosis Outpatient Center in the purpose of examinations of osteoporosis. Phone calls were carried out after 3 months with 24 patients. Eleven patients weren’t interested in diagnostics, 10 intended to report to the outpatient center, 3 were reported and the osteoporosis wasn’t recognized.
Conclusion: obtained results allow to conclude on insufficient activity of doctors, in particular of the primary doctors, but working at the hospital also, in recognizing the osteoporosis. Simple diagnostic procedures performed by doctors of the Department in the second year of the observation (history taking, bone X-ray) let the recognition of some clinically advanced cases of the osteoporosis and to put the treatment into practice. Hospital, where the patient’s stay is incidental, is not however prepared for preventive examinations. This part of action ought to be reserved for the family doctors rather. There is the necessity of the bigger activity in recognizing the osteoporosis at the all stages of the patient’s contact with the doctors.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1152-154.

P08
FUNKCJONOWANIE I JAKOŚĆ ŻYCIA KOBIET Z OSTEOPOROZĄ W OKRESIE POMENOPAUZALNYM

Bączyk G.¹, Opala T.², Bartosik W.¹

¹ Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
² Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: funkcjonowanie, jakość życia, osteoporoza pomenopauzalna, Qualeffo 41

Osteoporoza jest chorobą społeczną , badania epidemiologiczne wskazują, że w Polsce dotkniętych osteoporozą jest około 4 mln osób. W kraju do tej pory przeprowadzono kilka badań w zakresie jakości życia kobiet z osteoporozą , jednakże badania te nie udzieliły wyczerpujących odpowiedzi na szereg istotnych pytań. Z uwagi na bardzo skromny stan rodzimych opracowań na temat wpływu osteoporozy na jakość życia, co uniemożliwia ocenę sytuacji z jednej strony, z drugiej natomiast zachęca do podjęcia badań, które ocenią funkcjonowanie i jakość życia tych kobiet. Być może wyniki badań przyczynią się do konstruowania programów profilaktyczno-edukacyjnych
Celem badań była wstępna ocena funkcjonowania i jakości życia kobiet z osteoporozą w okresie pomenopauzalnym bez złamań osteoporotycznych leczonych w Poradni Osteoporozy w Turku woj. Wielkopolskie.
Postawiono następujące pytanie badawcze; Jakie jest funkcjonowanie i jakość życia kobiet z osteoporozą? Czy funkcjonowanie i jakość życia kobiet z osteoporozą zależy od wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania w porównaniu z grupą kontrolną? Czy narzędzie użyte w badaniach – Qualeffo 41 spełnia oczekiwania badaczy w Polsce?
Materiał i metoda
Do oceny funkcjonowania i jakości życia kobiet z osteoporozą w wieku pomenopauzalnym wykorzystano polska wersję skali Qualeffo 41. Skala ta zawiera dziedziny: ból, funkcjonowanie fizyczne ( codzienne zajęcia, prace domowe, możliwość poruszania się), funkcjonowanie społeczne (spędzanie wolnego czasu), funkcjonowanie psychiczne( nastrój), percepcję stanu zdrowia. Ponadto skala pozwala ocenić globalne funkcjonowanie i jakość życia badanych. Oceny dokonuje się obliczając średnie wartości według opracowanego przez autorów algorytmu, przy czym, im wyższa wartość średnia tym gorsze oceny funkcjonowania i jakości życia badanych. Mineralną gęstość kości oceniano na podstawie badania densytometrycznego metodą DEXA okolicy lędźwiowej kręgosłupa oraz bliższej nasady kości udowej (BMD T- score)
Grupę badaną stanowiło 41 kobiet z osteoporozą ( bez złamań)- grupa I, 28 kobiet z osteopenią – grupa II oraz 21 kobiet bez osteopenii i bez osteoporozy- grupa III. Badane kobiety były w wieku 50 lat i więcej. Kobiety z grupy I w wieku 50-64 stanowiły 21,4%, natomiast powyżej 65 r.ż – 78,9 %.W II grupie kobiet w wieku 50-64 było 53,6% badanych, 46,4% to kobiety w przedziale wiekowym 65 i więcej. III grupa – 61,9 % kobiet w wieku 50-64oraz 38,1% to kobiety starsze.
Wyniki
Analiza wyników badań wskazuje, że oceny funkcjonowania i jakości życia badanych oscylują wokół wartości w przedziale średnim. Dla I grupy wartość średnia wynosiła 40.81± 3.82, dla grupy II – 37.79± 3.37 oraz dla grupy III – 37.43± 2.81. Pomiędzy I i III grupą stwierdzono różnicę statystycznie istotną, gdzie p<0.001.
Grupa I: Ból – 49.73±13.77, funkcjonowanie fizyczne – 54.76 ± 15.57, funkcjonowanie społeczne – 63.84 ± 11.87, funkcjonowanie psychiczne – 41.73 ± 9.98 oraz ogólny stan zdrowia – 58.92 ±12.67
Grupa II: Ból – 55.74± 12.30, funkcjonowanie fizyczne – 45.47± 15.57, funkcjonowanie społeczne – 43.80± 9.16, funkcjonowanie psychiczne – 43.05 ± 5.52, oraz ogólny stan zdrowia – 69.04 ± 6.74.
Grupa III: Ból – 42.5± 10.67, funkcjonowanie fizyczne – 35.84±14.51, funkcjonowanie społeczne – 58.22± 9.16, funkcjonowanie psychiczne – 51.05 ± 8.62, oraz ogólny stan zdrowia – 65.07 ± 11.06. Stwierdzono różnicę statystycznie istotną p<0.001 w zakresie funkcjonowania fizycznego, społecznego ( kobiety z grupy III uzyskały lepsze oceny funkcjonowania) oraz w zakresie funkcjonowania psychicznego ( badane z grupy III uzyskały gorsze wyniki ). Test Manna-Whitneya wykazał zależność wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania na funkcjonowanie i jakość życia kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Wnioski
Przeprowadzone badania stanowią wstępne informacje w zakresie funkcjonowania i jakości życia kobiet w okresie pomenopauzalnym. Kontynuowane badania powinny uwzględnić grupę kobiet ze złamaniami trzonów kręgów i inne złamania osteoporotyczne. Zastosowana skala Qualeffo 41 wydaje się być przydatnym narzędziem do oceny tej grupy badanych.

P08
FUNCTIONING AND QUALITY OF LIFE OF WOMEN WITH OSTEOPOROSIS IN POST- MENOPAUSAL PERIOD

Bączyk G.¹, Opala T.², Bartosik W.¹

¹ Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poland
² Katedra Zdrowia Matki i Dziecka, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poland

Key words: functioning, quality of life, post-menopausal osteoporosis, Qualeffo 41

Osteoporosis is a social disease, in Poland there are four million people with osteoporosis according to epidemiological examinations. Till now, there have been carried out several studies about quality of women’s life with osteoporosis, but they haven’t answered string essential questions. Taking modest state native studies about osteoporosis impact on life – quality into account, on the one hand it makes impossible to estimate situation, on the other hand, encourage to attempt examinations, which will estimate functioning and life – quality of these women. Perhaps, the results of examinations will make contribution to construct preventive and education programs.
The purpose of these examinations was to evaluate preliminarily functioning and quality of life in post – menopausal women with osteoporosis without fractures, treated in Osteoporosis clinic in Turek (province – Wielkopolska).
There have been set a subsequent research question: What is functioning and quality of life women with osteoporosis? Does functioning and quality of life women with osteoporosis depend to age, education, place of living in comparison with control group? Does instrument used in study – Qualeffo 41 realize expectations of researchers in Poland?
Material and method
To evaluate functioning and quality of life in post – menopausal women with osteoporosis there have been used polish version of Qualeffo 41 scale. That scale includes such a domains as: pain, physical function (ADL), social function (spending free time), mental function, general health perception. Furthermore Qualeffo 41 allows to evaluate global functioning and quality of life examined people. The evaluation is made by calculating medium value, according to algorithm elaborated by authors. The higher medium values the worse evaluations of functioning and quality of life. Mineral bone density was evaluated on the basis of densitometry examination using DEXA method in lumbar spine and closer epiphysidysis of femoral bone ( BMD T – score).
Examined group consisted of 41 women with osteoporosis (without fractures) – first group, 28 women with osteopenia – second group, and 21 women without osteopenia and without osteoporosis –third group.
The examined women were in the age of 50 and more. Women from group I in the age of 50- 64 were 21, 4 %, whereas women over 65 years old- 78, 9%.
In II group in the age of 50-, 64 were 53, 6%, 46, 4% those were the women in the age of 65 and more. Group III- 61, 9 % women in the age of 50- 64 and 38, 1 % those were elder women.
Results
The analysis of results shows that evaluations of functioning and life – quality oscillate around medium bracket. For the first group medium value made 40, 81 ± 3,82; for the second group – 37,79 ± 3,37 and for the third group 37,43 ±2,81.
The difference between the first and the third group is statistically essential ( where p<0.001).
First group: pain – 49, 73 ±13,77; physical functioning – 54,76 ±15.57; social functioning – 63,84 ± 11,87; psychical functioning – 41,73 ± 9,98; general health perception – 69, 04 ± 6,74.
Second group: pain- 42,5 ± 10,67; physical functioning 35,84 ± 14,51; social functioning – 58,22 ± 9.16; psychical functioning –51, 05 ± 8,62 and general health perception 65,07 ±11,06. There have been found out statistically essential difference p<0,001 in functioning – physical and social ( women in third group have obtained better evaluations of functioning) and in psychical functioning ( women in third group have had worse results). Mann – Whitney’s test have demonstrated that functioning and life- quality in post- menopausal women is dependent on age, education level and place of living.
Conclusions
Examinations carried out constitute preliminary information in functioning and quality of life in post- menopausal women. Continued examinations should consider group of women with vertebral fractures and other osteoporosis fractures. Qualeffo 41 scale, used in that research seems to be useful instrument to evaluate that group of patients.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W83)

Alina Warenik-Szymankiewicz, Marzena Maciejewska, Radosław Słopień
Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej AM w Poznaniu ul. Polna 33, 60-535 Poznań

Istotnym czynnikiem determinującym masę i gęstość kości w wieku dorosłym jest prawidłowo przebiegający proces wzrostu kości w okresie dzieciństwa i pokwitania. Proces ten jest zależny do wielu czynników hormonalnych, głównie hormonu wzrostu i hormonów płciowych. Badaniami objęto 120 młodych kobiet w wieku od 16 do 25 roku życia, przyjętych do Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej AM w Poznaniu z powodu wtórnego braku miesiączki. Każdorazowo oceniano: czas trwania wtórnego braku miesiączki, BMI, stężenie 17-beta estradiolu (E2) i testosteronu oraz gęstość kości na podstawie badania densytometrycznego: absorpcjometrii podwójnej rentgenowskiej (DEXA) aparatem Lunar DPX, obejmującego odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa oraz kość krzyżową. Średnia wieku badanych kobiet wynosi 19,6 lat. W grupie badanych z wtórnym brakiem miesiączki trwającym od 3 do 12 miesięcy Z-score: -1,33 stężenie estradiolu: 0,026 ng/ml; testosteronu 0,29 ng/ml. W grupie z wtórnym brakiem miesiączki od trwającym od 12 do 24 miesięcy: Z score -1,32; E2 0,025 ng/ml i T 0,21 ng/ml. W grupie z wtórnym brakiem miesiączki trwającym powyżej 24 miesięcy: Z-score: -1,12; E2 0,024; T 0,19 ng/ml. W każdej z badanych grup uzyskano istotne statystycznie zależności między masą ciała wyrażona współczynnikiem BMI a wartością odchylenia standardowego Z-score (p<0,01) oraz stężeniem estradiolu w surowicy a Z-score (p<0,01). Należy także zwrócić uwagę na fakt iż wśród badanych kobiet w pojedynczych przypadkach wartości Zscore wynosiły poniżej -2,5 (min.: -5,11.) co świadczy o osteoporozie.

P04

WPŁYW ADIPONEKTYNY NA GĘSTOŚĆ MASY KOSTNEJ U KOBIET Z OSTEOPOROZĄ POMENOPAUZALNĄ ORAZ U KOBIET ZDROWYCH

Dytfeld J., Wawrzyniak A. 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, UM Poznań     

Słowa kluczowe: adiponektyna, osteoporoza, tkanka tłuszczowa 
 

Wstęp. Na kształtowanie zawartości mineralnej kości mogą mieć wpływ adipocytokiny produkowane przed tkankę tłuszczową. Adiponektyna jest jedną z nich, chociaż mechanizm dokładnego działania na kość jest do końca nieznany, a wyniki badan in vitro i in vivo są sprzeczne.

Cel. Celem była ocena stężenia osoczowego oraz wpływu adiponektyny na gęstość masy kostnej u zdrowych kobiet z prawidłową masą kostną oraz z rozpoznaną osteoporozą pomenopauzalną.

Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 118 kobiet po menopauzie, z czego 38 kobiet z prawidłową masą kostną oraz 80 kobiet z rozpoznaną osteoporozą wg WHO. U wszystkich wykonano pomiary antropometryczne, densytometrię z bkku (bliższego odcinka kości udowej) oraz odcinka L1-L4 kręgosłupa (Lunar, GE) oraz pobrano na czczo krew żylną w celu oznaczenia adiponektyny w surowicy (Human Total Adiponectin/ Acrp 300, R&D). Dodatkowo oceniono stężenie 25(OH)D w surowicy. Analizy statystycznej dokonano za pomocą programu Statistica 10.0.

Wyniki. Kobiety z prawidłowymi wartościami BMD w porównaniu z pacjentkami z rozpoznaną osteoporozą prezentowały istotnie wyższą masę ciała (71,9 vs 57,9 kg, p<0,001), wyższe BMI (28,4 vs 24,0 kg/m², p<0,0001) oraz wyższe wartości BMD L1-L4 i bkku (1,110 vs 0,83 g/cm², p<0,001 oraz 0,89 vs 0,79, p<0,001). W grupie kobiet z osteoporozą stwierdzono istotnie wyższe stężenia adiponektyny (23647,24 vs 10522,9 ng/ml, p<0,05). Stężenia witaminy D były wyższe u osób z osteoporozą (32,4 vs 20,5 ng/ml) i mieściły się w ramach wartości zalecanych. W grupie kobiet zdrowych stężenia adiponektyny ujemnie korelowały z BMD L1-L4 (r=-0,36, p=0,04). Ich ocena w całej grupie wykazała natomiast istotną statystycznie dodatnią korelację między stężeniem adiponektyny a wiekiem, witaminą D, natomiast ujemną – między wzrostem, masą ciała, BMI, BMD L1-L4 oraz T-score L1-L4.

Wnioski. Podwyższone stężenie adiponektyny wśród kobiet po menopauzie może negatywnie kształtować ich gęstość masy kostnej. Prawidłowe witaminy D u chorych z osteoporozą są efektem skuteczniejszej suplementacji cholekalcyferolu w tej grupie.

P04

EFFECT OF ADIPONECTIN ON BONE MINERAL DENSITY IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPOROSIS AND IN HEALTHY ONES

Dytfeld J., Wawrzyniak A. 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, UM Poznań     

Key words: adiponectin, osteoporosis, adipose tissue

Objectives. Formation of bone mineral content might be affected by adipocytokines produced in adipose tissue. Adiponectin has been shown to influence bone metabolism but results of in vivo and in vitro studies are contradictory.

Aim. Aim was to evaluate plasma adiponectin and its relation to BMD in healthy postmenopausal women, and in patients with postmenopausal osteoporosis.

Materials and methods. The study included 118 postmenopausal women, of whom 38 were females with normal bone mass and 80 – osteoporotic (according to WHO criteria). All patients underwent anthropometric measurements, dual X ray absorptiometry (DXA) of the hip and L1-L4 spine (Lunar GE). Fasting venous blood was drawn for determination of serum adiponectin (Human Total Adiponectin/ACRP 300, R&D). Additionally, plasma 25(OH)D levels were determined (Elecsys). Statistical analysis was performed using Statistica 10.0.

Results. Women with normal BMD presented significantly higher body weight (71.9 vs 57.9 kg, p<0.001), higher BMI (28.4 vs 24.0 kg/m², p<0.0001) and higher L1-L4 and hip BMD (1.110 vs. 0.83g/cm², p<0.001 and 0.89 vs 0.79, p<0.001, respectively). Osteoporotic women were shown to have significantly higher concentrations of total adiponectin (23647.24 vs 10522.9 ng/ml, p<0.05). Vitamin D levels were also shown to be higher in patients with osteoporosis (32.4 vs. 20.5 ng/ml), however within normal range. In healthy patients adiponectin negatively correlated with L1-L4 BMD (r=-0.36, p=0.04). Analysis of entire group showed a statistically significant positive correlation between adiponectin and age, and vitamin D, and negative – between height, body weight, BMI, L1-L4 BMD and T-score L1-L4.

Conclusions. Elevated levels of adiponectin in postmenopausal women might negatively influence their BMD. Higher vitamin D concentrations are most possibly the effect of more efficient cholecalciferol supplementation in this group.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 107

P04

Ocena skuteczności suplementacji cholekalcyferolu w dawce 5000UI/dobę u chorych z osteoporozą i obniżonym poziomem 25(OH)D3

Borowy P.¹, Czerwiński E.^1,2

¹Krakowskie Centrum Medyczne, Kraków, ul. Kopernika 32

²Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Słowa kluczowe: osteoporoza, witamina D3, suplementacja
 

Cel. Celem naszego badania była ocena skuteczności i bezpieczeństwo 14 dniowej, doustnej dawki 5000 UI cholekalcyferolu stosowanego 1 raz dziennie w leczeniu pomenopauzalnych pacjentek z osteoporozą.

            Materiał i metoda. Do badania zaproszono 63 pacjentki w wieku 55 – 79 lat. Ostatecznie badaniem objęto 8 pacjentek spełniające kryteria włączenia, u których stwierdzono poziom 25(OH)D3 poniżej 16ng/ml (44nmol/l).

Wyniki i wnioski. W trakcie 15 dniowego leczenia uzyskaliśmy wzrost poziomu 25(OH)D3 u wszystkich chorych do wartości zalecanych (od 56nmol/dl do 88,6nmol/dl). Procentowy wzrost poziomu witaminy 25(OH)D3 wynosił od 46,5% – 146,5%. Nie obserowano działań niepożądanych leku i zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wszystkie pacjentki kontynuowały udział w badaniu. Wydaje się, że dawka 5 tys. IU cholekalcyferolu na dobę jest bezpieczna, dobrze tolerowana i skuteczna w leczeniu niedoborów D3. Proponowane leczenie może być zastosowane u chorych ze świeżo rozpoznaną osteoporozą, przed rozpoczęciem leczenia antyresorbcyjnego, ponieważ pozwala szybko uzupełnić niedobory D3.

P04

Efficacy of cholecalciferol supplementation of 5000UI/day in osteoporotic patients with low level of 25(OH)D3

Borowy P.¹, Czerwiński E.^1,2

¹Krakowskie Centrum Medyczne, Kraków, ul. Kopernika 32

²Department of Bone and Joint Diseases, Faculty of Health Sciences, Jagiellonian University Medical College

Keywords: osteoporosis, vitamin D3, supplementation

Introduction. 30 to 80% of the adult population of Europe suffers from vitamin D deficiency. Severe deficiency is defined as concentration of 25(OH)D3 below 10ng/l (25nmol/l) and it afflicts 2-30% of the population of Asia and Europe. In majority of the cases it is asymptomatic and diagnosed as a result of differential diagnosis of osteoporosis. The ideal level of vitamin D for an adult is 30-80 ng/ml (75-200 nmol/l) therefore any lower level should be considered a deficiency. Current guidelines recommend general regimes for treating D3 deficiency depending on the cause of the illness, however, no course of action regarding dosage, time and the method of administration is given. Furthermore, there are no specific studies in respect of possible negative side effects and the risk of overdosing different preparations of vitamin D.

Aim. The aim of the study was to evaluate the efficacy and safety of a 14-day, oral dosage of 5000 UI cholecalciferol administered once a day to postmenopausal women with osteoporosis.

Material and methods. 63 patients aged 55-79 were invited to the study. Eventually 8 patients who met the inclusion criterion of 25(OH)D3 level below 16ng/ml (44nmol/l) entered the study.

Results. In the course of the 15-day treatment we achieved an increase of 25(OH)D3 level to the recommended level (from 56nmol/dl to 88,6nmol/dl) in all the patients. The percentage increase of 25(OH)D3 level was 46,5% – 146,5%. No negative side effects or calcium-phosphorus homeostasis disturbances were observed. All the patients entered the study extension. The results imply that the dosage of 5,000 IU of cholecalciferol a day is safe, very well tolerated and efficient in treating vitamin D3 deficiency. The proposed treatment may be implemented in patients with recently diagnosed osteoporosis, before an anti-resorptive treatment is started, in view of the fact that it quickly increases vitamin D3 level to the desirable level.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 109-110

P12

WYSTĘPOWANIE UPADKÓW U PACJENTEK LECZONYCH Z POWODU OSTEOPOROZY

Wawrzyniak A., Marcinkowska M., Gazdecka-Szpecht K., Marzol B., Nosowicz W., Bryl N.

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: osteoporoza, upadki

Wstęp. Upadki stanowią niezależny od masy kostnej czynnik ryzyka złamań osteoporotycznych. Ze względu na dużą i zwiększającą się z wiekiem częstość występowania, konsekwencje medyczne, społeczne i ekonomiczne zaliczane są do wielkich problemów geriatrycznych.

Cel. Celem pracy była ocena schorzeń i terapii współistniejących u pacjentek z osteoporozą, które przebyły w ciągu roku upadek.

Materiał i metody. U 141 kobiet leczonych z powodu osteoporozy oceniano w podgrupach z upadkami w wywiadzie w ciągu roku i bez występowanie schorzeń współistniejących, stosowanych leków, złamań osteoporotycznych, poziomu 25 OHD w surowicy oraz BMD w BKKU i L1-L4 metodą DXA.

Wyniki. W badanej grupie 141 kobiet upadek w ciągu roku przebyły 52 kobiety (37%), wśród nich 43 (83%) doznały złamania. U pacjentek po upadku w wywiadzie średni poziom witaminy 25 0HD wynosił 26,4 ng/ml, poniżej 20 ng/ml był u 6 pacjentek (12%), u 20 (40%) odnotowano występowanie wielochorobowości i stosowania leków (przeciw nadciśnieniowe, nitraty, przeciwbólowe, przeciwkrzepliwe, antyarytmiczne, przeciwcukrzycowe, hipolipemizujące, nasenne), BMD wynosił w BKKU 0,719 g/cm², w L1-L4 0,845 g/cm², BMI 24 kg/m². Wiek pacjentek w tej podgrupie wynosił pomiędzy 50 a 92 lata, średnio 75,5 roku. Z tej grupy 45 kobiet (87%) przekroczyło 65 rok życia.

Podgrupa pacjentek u których w ciągu ostatniego roku nie było upadków liczyła 89 osób, 31 z nich (35%) miało złamania niskoenergetyczne, poziom witaminy 25 OHD wynosił średnio 23 ng/ml, poniżej 20 ng/ml u 27 (30%) badanych, występowanie wielochorobowości i stosowanie leków stwierdzono u 29 osób (30%) z tej grupy, BMD wynosił w bkku 0,740 g/cm², w L1-L4 0,851 g/cm², BMI 24,1 kg/m². Wiek pacjentek w tej podgrupie wynosił pomiędzy 49 a 86 lata, średnio 69,9 roku.

Wnioski. 1. Pacjentki, które upadały w porównaniu z grupą bez upadków były starsze o średnio 5,5 roku, częściej cechowała je wielochorobowość i wielolekowość. Niższa BMD w obrębie BKKU w tej podgrupie była konsekwencją wieku.

2. W związku z negatywnym wpływem wieku i terapii chorób towarzyszących na występowanie upadków i złamań osteoporotycznych, farmakoterapia w populacji geriatrycznej musi być szczególnie rozważna.

3. Brak oczekiwanych różnic w stężeniach witaminy D w surowicy może wynikać z bardziej intensywnej suplementacji popartej skuteczną edukacją i wynikającej z tego lepszej współpracy w podgrupie po przebytym upadku – bardziej zagrożonej kolejnym upadkiem i złamaniem.

P12

THE FREQUENCY OF FALLS AMONG THE PATIENTS TREATED FOR OSTEOPOROSIS

Wawrzyniak A., Marcinkowska M., Gazdecka-Szpecht K., Marzol B., Nosowicz W., Bryl N.

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Keywords: osteoporosis, falls

Objectives. Falls are bone mass independent risk factor for osteoporotic fractures. While the number of falls rises with the age of the patient, the medical, social and economical consequences of them are one of the geriatrics giants.

Aim. The aim of the study was the analysis of concomitant diseases and therapies among osteoporotic patients with history of falls.

Materials and methods. A group of 141 women treated for osteoporosis was divided into two subgroups: with and without history of falls within 1 year. In both subgroups the following parameters were analyzed: concomitant diseases, concomitant therapies, previous osteoporotic fractures, vitamin D level (25OHD) and bone mineral density in L1-L4 and femoral neck (FN) measured with DXA.

Results. In study group 52 (37%) women fell within the last year and 43 of them (83%) fractured. In patients with history of falls the average level of vitamin D was 26,4 ng/ml, in 6 (12%) patients the level was below 20 ng/ml. 20 (40%) patients in this subgroup suffered from other diseases and took other medications (antihypertensives, nitrates, analgesics, anticoagulants, antiarrhythmic drugs, antidiabetic drugs, lipid-lowering drugs, hypnotics). The average BMD of FN in this subgroup was 0.719 g/cm², in L1-L4 – 0.845 g/cm², BMI was 24 kg/m². The age of the patients was 50 to 92 years, (average 75.5), 45 (87%) of them were over 65 years old.

There were 89 women aged 49-86 years (average 69.9) in the subgroup of the patients without falls history within the last year, 31 of them (35%) suffered from low-energy fracture. The average level of 25 OHD was 23 ng/ml, in 27 patients (30%) the level was under 20 ng/ml. 29 (30%) of the patients suffered from other diseases and took other medicaments. The average FN BMD was 0.740 g/cm², L1-L4 BMD was 0.851 g/cm², BMI was 24.1 kg/m².

Conclusions. 1. The patients with one year history of falls were 5.5 years older on average comparing to the second subgroup (without falls), more often suffered from other diseases and took other medications. Lower BMD in femoral neck was the consequence of the age.

2. Due to the negative impact of the age and therapy of additional diseases on the number of falls and osteoporotic fractures, the pharmacotherapy in geriatric population has to be particularly careful.

3. Lack of expected differences in vitamin D levels may result from more intensive supplementation supported by effective education and greater cooperation in the subgroup with falls, who are at higher risk for another fall and fracture.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s85.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s18.

P003
GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI ORAZ PODAŻ WAPNIA Z MLEKA I JEGO PRZETWORÓW U KOBIET W WIEKU 40-55 LAT

Andrzej Sawicki 1,2, Andrzej Dębiński 1, Krzysztof Godwod 3
1 Samodzielna Pracownia Metabolizmu Mineralnego i Chorób Kości, Instytut Żywności i Żywienia,
2 Warszawskie Centrum Osteoporozy i Gospodarki Wapniowej „Osteomed”,
3 Instytut Fizyki PAN.
Instytut Żywności i Żywienia, ul. Powsińska 61/63 02-903 Warszawa

Celem pracy była ocena wpływu wielkości spożycia wapnia z mleka i jego przetworów na gęstość minerałów kości u kobiet w okresie okołomenopauzalnym
Badania wykonano u 112 kobiet w wieku 40-55 lat. Badania densytometryczne kręgosłupa lędźwiowego L1-L4 (BMD-AP), kości szyjki udowej (BMD-N), trójkąta Warda (BMD-W) oraz krętarza większego (BMD-TR) wykonano aparatem Hologic 4500A. Dobowe spożycie wapnia z mleka i jego przetworów (CaML) oceniano w oparciu o ankietę wywiadu żywieniowego. Analizę statystyczną wyników wykonano za pomocą pakietu Statistica PL (StatSoft).
U kobiet po menopauzie w porównaniu do kobiet przed menopauzą stwierdzono istotnie niższe BMD-AP (1,0070,146 vs. 0,9040,189 g/cm2) i BMD-N (0,9440,114 vs. 0,8080,111 g/cm2). Wykazano istotną dodatnią korelację pomiędzy CaML a BMD-AP u kobiet po menopauzie (r=0,486, p<0,05) oraz brak tej zależności u kobiet przed menopauzą (r=-0,185, NS). Stwierdzono istotną statystycznie ujemną korelację pomiędzy wiekiem a: BMD-AP, BMD-N, BMD-W (odpowiednio: r=-0,288, p<0,05; r=-0,452, p<0,05; r=-0,339, p<0,05). Nie stwierdzono istotnej statystycznie różnicy w dobowym spożyciu wapnia z mleka i jego przetworów pomiędzy kobietami w okresie przed- i po- menopauzalnym (592,1367,2 vs. 593,5403,5 mg/d).
Wiek oraz zanik czynności gonad ma zasadniczy wpływ na gęstość minerałów kości u kobiet w okresie okołomenopauzalnym.
Niska podaż wapnia może być czynnikiem zwiększającym utratę kości w kręgosłupie lędźwiowym w okresie pomenopauzalnym.

P003
BONE MINERAL DENSITY AND CALCIUM INTAKE FROM MILK AND DAIRY PRODUCTS IN 40-55 YEAR OLD WOMEN

Andrzej Sawicki1,2, Andrzej Debinski1, Krzysztof Godwod3,
1Mineral Metabolism and Bone Disease Dept, National Food and Nutrition Institute,
2Warsaw Osteoporosis and Calcium Metabolism Centre 'Osteomed’, 3
Institute of Physics PAN. National Food and Nutrition Institute, 61/63 Powsinska str. 02-903 Warsaw, Poland

The purpose of the study was the assessment of calcium intake from milk and its products and its effect on bone mineral density in perimenopausal women.
The study included 112 women aged 40-55 years. Bone densitomery of the lumbar spine (BMD-AP), femoral neck (BMD- N), Ward’s triangle (BMD-W) and greater trochanter (BMD-TR) were done with the Hologic 4500A unit. Daily intake of calcium from milk and dairy products (CaML) was assessed using a food-frequency questionnaire. The statistical analysis of the results was achieved with the aid of the Staistica PL (StatSoft) software.
In postmenopausal compared with premenopausal women a significantly lower BMD-AP was found (1,007±0,146 vs. 0,904±0,189 g/cm2) and BMD-N (0,944±0,114 vs. 0,808±0,111 g/ cm2). A significant positive correlation between CaML and BMD- AP in postmenopausal women (r=0,486, p<0,05) but this correlation was absent in premenopausal women (r=-0,185, NS). A significant negative correlation was found between age and: BMD-AP, BMD-N, BMD-W (r=-0,288, p<0,05; r=-0,452, p<0,05; r=-0,339, p<0,05 respectively). No significant difference was found between daily calcium intake with milk and its products between premenopausal and postmenopausal women (592,1± 367,2 vs. 593,5±403,5 mg/d).
Age and loss of gonadal function have the greatest effect on the bone mineral density in perimenopausal women.
Low calcium intake can be the factor accelerating loss of bone in the lumbar spine in postmenopausal women.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s129-130.

P10
TRZYLETNIA SUPLEMENTACJA WAPNIEM I WIT. D3 ZAPOBIEGA SPADKOWI MASY KOSTNEJ U KOBIET W ŚREDNIM WIEKU 62 LAT I Z OSTEOPENIĄ

Nowak N.1, Daniluk S.1, Badurski J.1, Dobreńko A.1, Busłowska J.2, Jezienicka E.1
1Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, ul.Waryńskiego 6/2, 15-461 Białystok
2 Wojewódzki Szpital Zespolony w Białymstoku

Słowa kluczowe: suplementacja wapnia., osteopenia , BMD
Keywords: calcium supplementation, osteopenia, BMD

Hamująca złamania kości suplementacja wapniem i witaminą D3 w osteoporozie starczej jest udokumentowana i powszechnie stosowana. Połowa jednak złamań niskoenergetycznych ma miejsce w osteopenii i u kobiet w wieku 55-70 lat, gdzie skuteczność w/w składników nie jest oczywiste, zaś większość leków p/resorpcyjnych w tym zakresie masy kostnej (BMD) nie hamuje złamań. Nie dysponujemy polskimi obserwacjami w tym segmencie pacjentek.
Celem badania była ocena zasadności stosowania i skuteczności trzyletniej suplementacji wapniem i witaminą D3 w hamowaniu utraty masy kostnej u kobiet w średnim wieku i z niskim spożyciem wapnia i z już rozpoznaną osteopenią wg kryteriów WHO/IOF. Poddaliśmy obserwacji pacjentki leczone w naszym ośrodku w okresie od 1999 do 2004 roku. Ze względów etycznych nie tworzyliśmy grupy kontrolnej, nie otrzymującej żadnego leczenia.
Próbę stanowiło121 kobiet, w średnim wieku 62 lat, którym po badaniu BMD (mierzonej aparatem DXA Hologic QDR4500SL w sz.k.u. i w kręgosłupie L1-L4 i z T-score pomiędzy –1.0 i –2.5) zalecono suplementację Ca + D , i które zobowiązały się do uczestnictwa w trzyletnim programie. Nie odnotowano u nich w wstępnym badaniu rtg kręgosłupa złamań kręgów, a w wywiadzie przebytych złamań i chorób osteopenizujących. Dzienną podaż wapnia w diecie ustalono na podstawie kwestionariusza. Tym paniom, które spożywały poniżej 400 mg wapnia, podawano 2 x 1 saszetkę preparatu Calcium 500D Polfy Łódź (zawierającego 500 mg wapnia elementarnego, 250 I.U. wit. D3 i 60 mg wit. C), tym zaś, które spożywały powyżej 400, ale mniej niż 800 mg wapnia, podawano 1 saszetkę + 1 kroplę wit. D3, zawierającą ok. 400 I.U. Ocenę w/w suplementacji oparto o badanie BMD sz.k.u. i kręgosłupa L1-L4, wykonywanych przed i po 12, 24 i po 36 miesiącach leczenia oraz na obrazie rtg kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego. Z uczestnictwa w badaniu zrezygnowało 39 pań, 22 z osobistych, poza medycznych powodów, 5 nie tolerujących musującego preparatu, i 12 z powodu zaparć. Trzyletni program ukończyły 82 panie.
Wyniki: Średnie wartości BMD kręgosłupa L1-L4, wynoszące przed leczeniem 0.917 g/cm2 (T-score –1.18) SD ± 0.10, i po trzyletnim leczeniu – 0.904 g/cm 2 (T-score –1.30) SD ± 0.12, jak i BMD sz.k.u. przed leczeniem 0.758g/cm2 (T-score-1,37) SD ± 0.07 i po leczeniu 0.748g/cm 2 (T-score-1.37), SD ± 0.07, nie wykazały statystycznie znamiennych różnic.
W ponownym badaniu rtg kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego po 36 miesiącach nie stwierdzono ani jednego złamania.
Wnioski. W czasie trzyletniej suplementacji wapniem i witaminą D3 u 82 kobiet w średnim wieku 62 lat, nie stwierdzono spadku BMD ani złamań klinicznych i w obrazie rtg kręgosłupa. Może to przemawiać za skutecznością, a więc i za celowością tego rodzaju leczenia w zapobieganiu spadkowi masy kostnej i złamań u kobiet z osteopenią w średnim wieku.

P10
THREE YEARS CALCIUM AND VIT. D3 SUPPLEMENTATION PREVENTS BONE LOSS IN OSTEOPENIC WOMEN IN AVERAGE AGE OF 62

Nowak N.1, Daniluk S.1, Badurski J.1, Dobreńko A.1, Busłowska J.2, Jezienicka E.1
1Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych, ul.Waryńskiego 6/2, 15-461 Białystok, Poland
2 Wojewódzki Szpital Zespolony w Białymstoku, Poland

Keywords: calcium supplementation, osteopenia, BMD

(The English version of the abstract not submitted)

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1154-155.

P09
STAN ODŻYWIENIA, SPOSÓB ŻYWIENIA, STYL ŻYCIA W POPULACJI KOBIET- PREWENCJA I CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY

Przybyłowicz K.1, Wądołowska L.1, Rams L.2

1 Katedra Żywienia Człowieka, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 10-718 Olsztyn, ul. Słoneczna 44a,
2 Specjalistyczny Szpital Wojewódzki w Olsztynie

Słowa kluczowe: gęstość kośćca, spożycie wapnia, kobiety, masa ciała, aktywność fizyczna

Cel pracy
Ocena wybranych modyfikowalnych parametrów stanu odżywienia, sposobu żywienia oraz stylu życia kobiet o prawidłowej masie kostnej oraz kobiet z osteopenią i osteoporozą.
Materiał i metody
Badania zostały zrealizowane wśród 411 kobiet w wieku od 32 do 69 lat (średnio 47,33±6,43 lat), zamieszkałych w województwie warmińsko-mazurskim.
Skład ciała kobiet scharakteryzowano na podstawie rutynowych pomiarów antropometrycznych wg WHO. Informacje o sposobie żywienia uzyskano w oparciu o metodę wielokrotnego wywiadu 24-godzinnego przeprowadzonego 7-krotnie w nieregularnych odstępach czasowych. Ocenę stanu tkanki kostnej przeprowadzono w oparciu o ultrasonografię ilościową (QUS) Aktywność fizyczna została określona na podstawie kwestionariusza.
Wyniki
Analiza stanu tkanki kostnej wykazała u ponad. 30% badanych kobiet niskie wartości BMD wskazujące na osteopenię lub osteoporozę. Prawidłowy stan kośćca stwierdzono w grupie kobiet o prawidłowej masie ciała, zaś nadwaga lub otyłość były skojarzone z osteopenią lub osteoporozą. Najniższy odsetek kobiet aktywnych fizycznie stwierdzono wśród kobiet o nieprawidłowej strukturze tkanki kostnej. Spożycie wapnia we wszystkich analizowanych grupach kobiet było poniżej wartości zalecanych (53% normy), zaś białka powyżej (132% normy).
Wnioski
Odnotowane niekorzystne wartości analizowanych parametrów wskazują na konieczność modyfikacja zdiagnozowanych czynników ryzyka związanych ze stylem życia, zmierzających do uzyskania odpowiedniej masy ciała, zbilansowanej diety i odpowiedniej aktywności fizycznej.

P09
NUTRITIONAL STATE, NUTRITION MANNER, LIFESTYLE IN WOMEN POPULATION – PREVENTION AND RISK FACTORS OF OSTEOPOROSIS

Przybyłowicz K.1, Wądołowska L.1, Rams L.2

1 Chair of Human Nutrition, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, 10-718 Olsztyn, ul. Słoneczna 44a, Poland
2 Provincial Hospital of Olsztyn, ul. Żołnierska 18, Poland

Key words: bone density, calcium intake, women, body mass, physical activity

Aim
Evaluation of the chosen modifiable parameters of nutritional state, nutrition manner and lifestyle of women with proper bone mineral density and women with osteopenia and osteoporosis.
Materials and methods
Studies were carries out among 411 women aged from 32 to 69 years (on average 47.33±6.43 years), living in Warmia-Mazury district. Women’s body content was characterized on the basis of routine anthropometrical measurements by WHO. Information on nutrition manner was gathered by the multiple 24-hour recall method, carried out 7 times in irregular time intervals. Bone mineral density state was checked by the quantitive ultrasonography (QUS). Physical activity was determined on the basis of a questionnaire.
Results
Bone mineral density state analysis showed among over 30% of the studied women low values of the BMD, indicating on osteopenia or osteoporosis. Proper bone state was stated in a group of women with proper body mass, while overweight and obesity were connected to osteopenia or osteoporosis. The lowest percentage of women active physically was found among those with improper bone structure. Calcium intake in all analysed groups of women was below the recommended valued (53% of the norm), and protein above (132% of the norm).
Conclusions
The noted unfavourable values of the analysed parameters indicate on a necessity of modifying the diagnosed risk factors connected to a lifestyle, aiming to obtaining proper body mass, well-balanced diet ands proper physical activity.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W84)

Częstość występowania osteoporozy w regionie krakowskim na podstawie 45.000 badań densytometrycznych przedramienia
E. Czerwiński, R. Kukiełka
Klinika Ortopedii Coll.Med. UJ, ul. Kopernika 19 a, 31-501 Kraków

W okresie od maja 1995 do marca 2000 w ramach badań populacyjnych prowadzonych przez Polską Fundację Osteoporozy, Oddział Krakowski przeprowadzono badania u 45.000 mieszkańców Krakowa i okolic. Rejestracja do badań odbywała się na podstawie spontanicznie zgłoszeń skutkiem informacjach podawanych w massmediach. Przeanalizowano wyniki pierwszych 30.000 pacjentów. W grupie tej było 26.797 kobiet i 3.203 mężczyzn. Wiek kobiet i mężczyzn był podobny. Średnia wieku u kobiet wynosiła 56,5 lat (od 18 do 95 lat, SD 11) a u mężczyzn 57,0 lat (od 18 do 89 lat, SD 13). U wszystkich przeprowadzono wywiad wg kwestionariusza obejmujący dolegliwości bólowe, występowanie złamań objawowych oraz czynniki ryzyka osteoporozy. Badania densytometryczne wykonywano na przedramieniu niedominującym aparatem DTX-200 (Osteometer). Pomiar BMD przeprowadzono w obszarze „ultradistal” i „distal”. Poddano analizie zależność wartości BMD od wieku w grupie kobiet i mężczyzn. Wartości BMD u mężczyzn były wyższe o 23,28% w zakresie pomiaru „ultradistal” i o 19,12% „distal”. Występowanie wartości prawidłowych, osteopenii i osteoporozy określono zgodnie z zasadami WHO. Stwierdzono obniżanie się gęstości mineralnej z wiekiem badanych, przy czym gęstość mineralna u kobiet utrzymuje się do ok. 45 roku życia i od tego czasu stwierdza się spadek gęstości mineralnej. Natomiast u mężczyzn od osiągnięcia szczytowej masy kostnej w wieku ok. 30 lat stwierdza się stopniowy spadek BMD. W oparciu o kryteria WHO stwierdzono wzrost częstości występowania osteoporozy z wiekiem badanych, przy czym w młodszych grupach wiekowych do 60 roku życia częstsza była u mężczyzn, aniżeli u kobiet. W grupie pacjentów po 50 roku życia częstość występowania osteoporozy wyniosła odpowiednio u kobiet 33,1%, a u mężczyzn 32,3%, co koreluje z doniesieniami z literatury. Badanie densytometryczne przedramienia jest wartościową, tanią i precyzyjną metodą w diagnostyce osteoporozy.

P06

WPŁYW TRENINGU FIZYCZNEGO NA STĘŻENIE SKLEROSTYNY U PACJENTEK Z OSTEOPENIĄ

Janik M.¹, Jegier A.², Stuss M.^1,3, Kotkowska A.¹, Sewerynek E.^1,3

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet  Medyczny, Łódź 

²Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny, Łódź

³Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM, Łódź

Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, osteoporoza, sklerostyna

Wstęp. Osteoporoza stanowi poważny problem medyczny i socjoekonomiczny XXI wieku. Obciążenie mechaniczne jest kluczowym regulatorem, który wpływa na modelowanie kości i przebudowę kości, w czym biorą udział osteocyty. Sklerostyna jest produkowana i uwalniana przez dojrzałe osteocyty na powierzchnię kości, gdzie hamuje przekazywanie sygnałów aktywujących proliferację i różnicowania osteoblastów z komórek mezenchymalnych, hamując w ten sposób formowanie nowej kości.

Cel. Celem naszej pracy była ocena wpływu 12-tygodniowego treningu ruchowego na stężenie markerów obrotu kostnego [Sklerostyny, Osteokalcyny (OC), C-końcowego telopeptyd kolagenu typu I (β-CTX)] w surowicy krwi u pacjentek z osteopenią.

Materiał i metody. Do badania zostało włączonych 50 pacjentek Regionalnego Ośrodka Menopauzy i Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM, w wieku 50-75 lat z rozpoznaniem osteopenii, postawionym na podstawie wyniku densytometrii szyjki kości udowej i/lub odcinka lędźwiowego kręgosłupa (T-score od -1,0 do -2,5 SD).

Przez pierwsze 12 tygodni (punkt 1 i 2) pacjentki prowadziły dotychczasowy poziom aktywności fizycznej. Przez kolejne 12 tygodni (między punktem 2 i 3) został włączony program ćwiczeń fizycznych. Program obejmował trening interwałowy, przeprowadzony na cykloergometrze rowerowym 3 razy w tygodniu, po 36 minut. Wszystkie pacjentki przez cały okres trwania badania pozostawały na suplementacji 500 mg wapnia i 1800 j.m. witaminy D3 dziennie. W surowicy krwi w 3 punktach czasowych oznaczano OC, fosfatazę zasadową (ALP), β-CTX oraz sklerostynę.

Wyniki. Po cyklu treningu fizycznego uzyskano wzrost stężenia OC, spadek sklerostyny, natomiast nie odnotowano istotnych statystycznie różnic w poziomie markera β-CTX w porównaniu do okresu bez ćwiczeń. Nie wykazano korelacji pomiędzy zmianami sklerostyny a zmianami osteokalcyny w czasie treningu, prawdopodobnie ze względu na liczebność grup. Różnice w poziomach fosfatazy zasadowej, wapnia i fosforu również nie były istotne statystycznie.

Wnioski. Wyniki badania podkreślają rolę treningu fizycznego, jako skutecznej metody pobudzania procesów kościotworzenia u pacjentek z osteopenią. Sklerostyna może być markerem aktywności ruchowej.

P06

THE EFFECT OF EXERCISE ON SCLEROSTIN LEVEL IN WOMEN WITH OSTEOPENIA

Janik M.¹, Jegier A.², Stuss M.^1,3, Kotkowska A.¹, Sewerynek E.^1,3 

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet  Medyczny, Łódź 

²Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny, Łódź

³Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM, Łódź

Key words: physical activity, osteoporosis, sclerostin

Objectives. Osteoporosis is a serious medical and socioeconomic problem of the 21st century. Mechanical load is a key regulator which controls bone formation and remodelling, with participation of osteocytes. Sclerostin is produced and released by mature osteocytes into bone surface, where it inhibits the conveyance of osteoblast proliferation and differentiation activating signals from mesenchymal cells, thus suppressing new bone formation.

Aim. THE GOAL of the study was an evaluation of the effects of a 12-week physical training programme on the levels of bone turnover markers [Sclerostin, Osteocalcin (OC), C-terminal telopeptide of type I collagen (β-CTX)] in blood serum of women with osteopenia.

Materials and methods. The study included 50 women of the Regional Menopause and Osteoporosis Centre of the WAM Teaching Hospital, at the age of 50-75 years with the diagnosis of osteopenia, obtained on the basis of hip and/or lumbar spine densitometry (T-score from -1.0 to -2.5 SD).

During the initial 12 weeks (between point 1 and 2), the patients maintained their previous, normal level of physical activity. During subsequent 12 weeks (between point 2 and 3), a programme of exercise was implemented. The programme included the interval training on a bicycle ergometer, three times a week for 36 minutes. During the entire study duration, all the patients received a supplementation of calcium (500 mg) and vit. D3 (1800 IU) once daily. Serum levels of OC, alkaline phosphatase (ALP), β-CTX and sclerostin were assayed at 3 time points.

Results. After the course of the exercise cycle, the OC concentration was increased, sclerostin levels decreased, while no statistical differences were observed in β-CTX levels vs. the period of physical inactivity. No correlations were found between sclerostin level changes and osteocalcin level changes during the training time, because of too small groups. Neither statistically significant were the differences in alkaline phosphatase, calcium and phosphorus levels.

Conclusions. The obtained results emphasise the role of physical training as an effective stimulation method of bone formation processes in women with osteopenia. Sclerostin can be a marker of physical activity.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 108-109

P05

WPŁYW PALENIA TYTONIU NA METABOLIZM KOSTNY U KOBIET CIĘŻARNYCH

Chełchowska M.¹, Maciejewski T.²,Ambroszkiewicz J. ¹, Gajewska J. ¹, Laskowska-Klita T. ¹

¹Instytut Matki i Dziecka, Zakład Badań Przesiewowych

²Instytut Matki i Dziecka, Klinika Położnictwa i Ginekologii
 

Słowa kluczowe: markery obrotu kostnego, palenie tytoniu, ciąża

Wstęp. Doniesienia dotyczące szkodliwego wpływu dymu tytoniowego na metabolizm kostny nie są jednoznaczne, szczególnie w odniesieniu do kobiet ciężarnych. W badaniach przeprowadzonych in vitro oraz na modelu zwierzęcym wykazano obniżenie aktywności osteoblastów pod wpływem zarówno nikotyny jak i innych składników dymu tytoniowego.

Cel. Celem pracy była ocena wpływu palenia tytoniu na stężenia wybranych biochemicznych markerów tworzenia i resorpcji kości w surowicy krwi kobiet ciężarnych.

Materiał i metody. Badaniami objęto 80 zdrowych kobiet ciężarnych, będących pod opieką Poradni Ginekologiczno-Położniczej Instytutu Matki i Dziecka. Na podstawie badań ankietowych i oznaczeń kotyniny w surowicy krwi, kobiety podzielono na dwie grupy: grupę palących tytoń i grupę abstynentek tytoniowych. W grupie kobiet palących znalazły się pacjentki deklarujące palenie papierosów w liczbie conajmniej 5 sztuk/dobę przez okres co najmniej 2 lat w okresie przedkoncepcyjnym, kontynuujące palenie w przebiegu ciąży. Stężenia kotyniny, kostnej frakcji fosfatazy zasadowej (BALP) oraz izoenzymu 5b winianoopornej kwaśnej fosfatazy (TRAP5b) oznaczano metodami immunoenzymatycznymi, natomiast witaminy D, parathormonu (PTH), osteokalcyny (OC) i usieciowanego telopeptydu kolagenu typu I (CTX) metodą electrochemiluminescencji. Poziom Ca, P i całkowitej fosfatazy alkalicznej (ALP) mierzono gotowymi zestawami handlowymi na analizatorze biochemicznym Cobas Integra (Roche Szwajcaria).

Wyniki. W całej grupie kobiet stwierdzono niskie poziomy witaminy D (23,6 ± 8,3 ng/ml), parathormonu (16,2 ± 6,8 pg/ml), osteokalcyny (13,2 ± 3,9 ng/ml) oraz wapnia (2,06 ± 0,27 mmol/l). W przypadku wapnia wartości niższe niż referencyjne obserwowano u 55% pacjentek, głownie u ciężarnych palących tytoń (50% vs 25%). W surowicy krwi kobiet palących średnie stężenia markerów kościotworzenia: osteokalcyny, fosfatazy zasadowej i jej kostnej frakcji były niższe od obserwowanych u ciężarnych niepalących (OC: 12,4 ± 4,2 vs 13,5 ± 3,7 ng/ml; ALP: 45,0 ± 16,0 vs 49,4 ± 14,6 U/L; BALP: 17,9 ± 5,7 vs 19,4 ± 5,8 U/L), jednakże różnice te były statystycznie nieistotne. Zarówno w grupie palaczek jak i abstynentek tytoniowych stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy stężeniami fosfatazy zasadowej i jej kostnej frakcji (palące: r=0.65; niepalące: r=0.46; p<0.05). Stężenia markerów resorpcji kości: TRAP5b i CTX nie różniły się w obu badanych grupach.

Wnioski. Uzyskane rezultaty wskazują, że w pierwszej połowie ciąży u dużej części badanych kobiet występują niedobory wapnia oraz witaminy D i parathormonu. Wydaje się jednak, iż palenie tytoniu w początkowym okresie ciąży nie wpływa istotnie na markery metabolizmu kostnego. Przedstawiane wyniki mają charakter pilotażowy i będą kontynuowane w większej liczebnie grupie kobiet we wszystkich trymestrach ciąży oraz u ich potomstwa.

P05

THE EFFECT OF SMOKING ON BONE METABOLISM IN PREGNANT WOMEN

Chełchowska M.¹, Maciejewski T.²,Ambroszkiewicz J. ¹, Gajewska J. ¹, Laskowska-Klita T. ¹

¹Instytut Matki i Dziecka, Zakład Badań Przesiewowych

²Instytut Matki i Dziecka, Klinika Położnictwa i Ginekologii

Keywords: turnover markers, tobacco smoking, pregnancy

Introduction. The importance of cigarette smoking in relation to bone metabolism remains uncertain, especially in pregnant women. Nicotine and non-nicotine tobacco smoke components have been shown to depress osteoblast activity in a number of in vitro and animal studies.

Aim. The aim of the study was to estimate the effect of tobacco smoking on serum levels of some biochemical bone formation and resorption markers in pregnant women.

Materials and methods. Eighty healthy pregnant women, patients of Clinical Department of Obstetrics and Gynecology Institute of Mother and Child, were divided into two groups: smoking and tobacco abstinent according to questionnaire declaration and serum cotinine concentration. The current smokers were defined as those who had smoked 5 cigarettes per day for 2 years before conception and continued smoking during pregnancy. Serum concentrations of cotinine, bone-specific alkaline phosphatase (BALP) and isoenzyme 5b of tartrate-resistant acid phosphatase (TRAP5b) were determined by immunoenzymatic method, whereas vitamin D, parathormone (PTH), osteocalcin (OC) and C-terminal telopeptide of type I collagen (CTX) by electrochemiluminescence method. Levels of Ca, P and total alkaline phosphatase (ALP) were measured using commercially available kits on Cobas Integra biochemical analyser (Roche, Switzerland).

Results. In all studied women we observed low concentrations of vitamin D (23,6 ± 8,3 ng/ml), parathormone (16,2 ± 6,8 pg/ml), osteocalcin (13,2 ± 3,9 ng/ml) and calcium (2,06 ± 0,27 mmol/l). In the case of Ca, values lower than references were confirmed in 55 %, mainly in group of smoking pregnant women (50% vs 25%). In serum of smoking mothers the mean concentrations of markers of bone formation: osteocalcin, total alkaline phosphatase and bone-specific alkaline phosphatase were lower as compared to those of non-smoking ones (OC: 12,4 ± 4,2 vs 13,5 ± 3,7 ng/ml; ALP: 45,0 ± 16,0 vs 49,4 ± 14,6 U/L; BALP: 17,9 ± 5,7 vs 19,4 ± 5,8 U/L), but the difference was not statistically significant. In the group of smokers as well as in tobacco abstinent we found positive correlation between levels of total alkaline phosphatase and its bone isoenzyme (smoking: r=0.65; non-smoking: r=0.46; p<0.05). Serum concentrations of markers of bone resorption: TRAP5b i CTX were not differ in both studied groups.

Conclusions. Our results indicate that in the most studied women deficiencies of calcium, vitamin D and parathormone were observed in early gestation. However, it seems that tobacco smoking not affected markers of bone metabolism in the beginning of pregnancy. Further studies will be continued in larger group of women in all trimesters of pregnancy and in their children.