V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 110

P07

OSTEOPOROSIS RISK FACTORS PREVALENCE IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH ARTERIAL HYPERTENSION

Kezhun L., Yankovskaya L., Karaulko I.

Grodno State Medical University, Belarus

Keywords: osteoporosis, postmenopausal women, arterial hypertension, risk factors.

Objectives. The study of age effect on the prevalence of osteoporosis (OP) risk factors development in postmenstrual women with arterial hypertension (AH) is of particular interest.

Aim. To evaluate age effect on clinical factors (CF) and risks for OP development in postmenopausal women with AH.

Materials and methods. We have investigated 76 postmenopausal women with AH who were divided into 2 age groups: group I – women aged 45–55 (n=37), group II – aged 56–65 (n=39). The groups were comparable by systolic and diastolic arterial pressure (SAP and DAP) and by the heredity of cardiovascular diseases (CVD). Several anthropometric parameters and body mass index (BMI) have been evaluated. By means of questionnaire survey using the Adapted International Osteoporosis Risk Test (IOF) CF and OP risks in the assessed females have been analyzed. Statistical analysis was performed by means of “STATISTIKA 7.0” programme.

Results. Women in both groups had I-II stage AH and showed no statistically subjects in CVD or OP parameters.

Assessment of CF of OP prevalence in both groups showed the following differences: group II showed higher prevalence (17.9% vs. 2.7% in group I; p<0.03) of OP heredity (fractures or diagnosed OP in parents); lower dairy products intake (15.7% vs. 2.7% respectively; p<0.04); visual disturbances (71.8% and 32.4% (p<0.001); backache (92.3% vs. 63.2%; p<0.003), these were the factor contributing to the increased amount of medications taken by females in group II – 2.6±1.6 as compared to group I – 1.8±1.2(p<0.004). The fact is proved by the established moderate correlation (r=0.34; p<0.05) between visual analog pain scale and the amount of taken medications in group II only. Psychotropic drugs were taken only by group II respondents – 5.3%. High prevalence accompanied by secondary OP was marked in both groups (27.0% and 30.8% respectively). High OP risk (more than 3 CF) had 24.6% of the respondents, moderate risk – 37.7% (2–3 CF), low risk – 24.6% (1CF); differences in both groups were not found. History of fractures in minor traumas had 7.9% of postmenopausal women.

Conclusions. In postmenopausal women with AH under 56 years of age prevalence OP development is not age-dependent. With older age females show lower dairy products intake, visual disturbances, backache, OP heredity (fractures or diagnosed OP in parents) and increased medications intake.

Postmenopausal women with AH having high OP risk (32.5%) require prophylactic OP medications.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 113-114

P15

GRY KOMPUTEROWE I ICH ZNACZENIE W PROFILAKTYCE UPADKÓW OSÓB STARSZYCH – PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

Żak M., Krupnik S., Czesak J., Puzio G., Staszczak-Gawełda I., Braś K.

Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Słowa kluczowe: upadki, rehabilitacja, gry komputerowe, osoby starsze
 

Wstęp. Rozwój technologii wyznacza nowe trendy w profilaktyce upadków oraz rehabilitacji osób starszych. Konsole do gier komputerowych Nintendo Wii, Sony Playstation, Xbox Kinect są coraz częściej wykorzystywane w postępowaniu fizjoterapeutycznym u osób starszych. Łatwość obsługi, niski koszt oraz przyjazny interfejs stanowią niewątpliwą zaletę tego sprzętu.

Cel. Przegląd piśmiennictwa dotyczący stosowania gier komputerowych z wykorzystaniem konsoli Nintendo Wii, Xbox Kinect, Sony Playstation w profilaktyce upadków osób po 70. roku życia.

Materiał i metody. Analizie poddano prace opublikowane w bazach danych PubMed i Ebsco. Znaleziono blisko 200 artykułów dotyczących tej problematyki, z dalszej analizy wykluczono prace kazuistyczne oraz badania niezawierające grupy kontrolnej, do dalszej analizy zakwalifikowano 30 prac.

Wyniki. Z analizy materiału wynika że Nintendo Wii znalazło zastosowanie w profilaktyce przeciw upadkom i rehabilitacji osób starszych po 70. roku życia. Najczęściej używanymi grami dla tej konsoli były Wii Sports, Wii Fit Plus oraz DDR Dance. Brak wyników wyszukiwania odnośnie Xbox Kinect oraz Playstation 2.

Wnioski. Wszystkie dostępne źródła zawierały badania prowadzone na małych grupach (od 20 do 40 osób). Brak danych wyszukiwania o osobach z zespołem słabości oraz z powtarzającymi się upadkami, które mogą być największymi beneficjentami tego typu postępowania terapeutycznego.

P15

COMPUTER GAMES AND THEIR SIGNIFICANCE IN THE FALL PREVENTION STRATEGIES APPLIED IN THE ELDERLY – REVIEW OF CURRENT LITERATURE ON THE SUBJECT

Żak M., Krupnik S., Czesak J., Puzio G., Staszczak-Gawełda I., Braś K.

Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Keywords: falls, physical rehabilitation, computer games, elderly

Objectives. Technological progress sets the new trends in the fall prevention and physical rehabilitation. Game consoles such as Nintendo Wii, Sony PlayStation or Xbox Kinect are nowadays more often implemented in physiotherapeutic interventions. Ease of use, low costs and user-friendly interface are the main advantages of that kind of devices.

Aim. To establish whether the game consoles like Nintendo Wii, Xbox Kinect or Sony PlayStation might be of some specific use in the fall prevention programme in the elderly aged over 70.

Materials and methods. The present review was based on PubMed and Ebsco databases. Out of 200 articles the present authors excluded all case studies and any non-controlled trials, effectively leaving 30 articles as fully eligible for the review.

Results. Only Nintendo Wii was used in the fall prevention programmes and the physiotherapeutic procedures applied in the elderly aged over 70. The games favoured in the programmes comprised Wii Sports, Wii Fit Plus, and DDR Dance. There are no search results available for Xbox Kinect or PlayStation 2.

Conclusions. All the papers under review dealt with rather small study groups (20 – 40 subjects only). There is no data available on any subjects suffering from the frailty syndrome who actually seem to be by far the largest beneficiaries of this novel approach.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s88.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s19.

P006
OSTEOPOROZA U PACJENTÓW PO 60 ROKU ŻYCIA HOSPITALIZOWANYCH NA ODDZIALE INTERNISTYCZNO-GERIATRYCZNYM
Jolanta Twardowska-Rajewska1, Franciszek Rajewski2

1Zakład Edukacji Dorosłych Wydziału Nauk Edukacyjnych UAM w Poznaniu,
2Katedra i Klinika Ortopedii Dziecięcej Akademii Medycznej im. K.Marcinkowskiego w Poznaniu.
Adres do korespondencji: ul. Gosienieckiego 6, 61-407 Poznań

Wstęp: Osteoporoza wieku podeszłego rzadko bywa główną przyczyną przyjęcia pacjenta po 60 r.ż. do szpitala. Jedną z przyczyn hospitalizacji mogą być bóle koścca z nieustalonej dotąd przyczyny. Powodem przyjęcia osób starszych bywają zwykle choroby tzw. ogólnointernistyczne – ostre lub przewlekłe w stadium zaostrzenia. Cel pracy. Postanowiono przeanalizować rozpoznania ostateczne pacjentów po 60 r.ż., hospitalizowanych na oddziale internistyczno-geriatrycznym wielospecjalistycznego szpitala na peryferiach dużego miasta, pod kątem występowania osteoporozy innych współistniejących schorzeń. Materiał i metoda: Spośród 316 historii chorób osób hospitalizowanych w ciągu 1 roku, wyłoniono 36 osób z rozpoznaniem osteoporozy (T-score <2,5), u osób tych przeanalizowano rozpoznania współistniejących chorób. Wyniki: Spośród 36 badanych – 9 osób mieściło się w przedziale wiekowym do 60 lat (kobiety). Pozostałych 27 pacjentów przekroczyło 60 rok życia (26 kobiet i 1 mężczyzna). Najczęstszym rozpoznaniem współistniejącym z osteoporozą w grupie do 60 lat było schorzenie układu pokarmowego (77%), następnie choroba zwyrodnieniowa stawów (44%). W grupie powyżej 60 r.ż. przeważały jako współistniejące schorzenia układu krążenia (81%), choroby układu pokarmowego (65%) i choroby zwyrodnieniowe stawów (70%). Najniższa wartość T-score w grupie poniżej 60 r.ż. wynosiła -3,4 zaś w grupie starszych -5,4. Wnioski: Częstość współistniejących z osteoporozą schorzeń w piątej dekadzie życia (kobiety z osteoporozą postmenopauzalną) tj. chorób układu pokarmowego i układu ruchu sugeruje nakładanie się na czynnik hormonalny zaburzeń odżywiania i zwyrodnieniowo zapalnych schorzeń kości. W grupie po 60 r.ż. przeważające choroby układu krążenia (zgodnie z patofizjologią osteoporozy) są dowodem wpływu zaburzeń ukrwienia na metabolizm kości (również nakładanie się stylu życia osoby przewlekle chorej). Starość jest okresem występowania polipatologii, wikłającej starzenie fizjologiczne, czyniącej ten okres życia okresem o niskiej sprawności funkcjonalnej i złej jakości życia (QL), co w zrozumiały sposób wpływa na stan kośca.
Słowa kluczowe: osteoporoza, starość, wpsółisnienie chorób, polipatologia, jakość życia

P006
OSTEOPOROSIS IN ELDERLY PATIENTS OF INTERNAL- GERIATRIC UNIT DURING ONE YEAR FOLLOW UP
Jolanta Twardowska-Rajewska1, Franciszek Rajewski2,

1Zak-ad Edukacji Dorosłych Wydziału Nauk Edukacyjnych UAM w Poznaniu,
2Katedra i Klinika Oropedii Dziecięcej Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Background: Osteoporosis is rarely the main cause of hospita- lization in elderly patients who are admitted rather because of bone pain. Adults with chronic internal diseases appearing simultaneously are usually the reason for admission.
Aim: We analyzed the final diagnosis in 60 years old patients who were hospitalized on the internal-geriatric unit of a multi- disciplinary hospital in a suburb of a large city, depending on the frequency of osteoporosis and coexisting diseases.
Material and methods: In a group of 316 patients hospitalized from 1.01 to 31.12.2000 there were 36 patients with osteoporosis (T-score <2.5) who were analyzed according to coexisting diseases (polypathology).
Results: Among 36 patients who were aged up to 60 years (only women!) and the remaining 27 patients who were older than 60 years old (26 women and 1 man). The most frequent osteoporosis containing diagnosis in the younger group were gastrointestinal diseases (77%) and spondylarthrosis (44%) and in the older group – cardiovascular diseases (81%).
Conclusions: A high frequency or digestive diseases in younger patients with osteoporosis proves the importance of nutritional malfunctions in pathogenesis of osteoporosis during ones whole life. In the older group of patients a significant prevalence of circulatory system diseases and their coexistence with osteoporosis may be interpreted in two ways: as an influence of circulatory insufficiency in the pathogenesis of osteoporosis or as a case of physical immobilization on the demineralization process of bone. Aging is the period of life characterized by low functional activity (polypathology) and poor quality of life, which in turn influence the state of bone.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s133-134.

P13
DŁUGOŚĆ LECZENIA I PRZYCZYNY ZMIAN LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU OSTEOPOROZY

Wichrowska H., Czerwieńska B. 1, Kyzioł-Otto G., Kostrzewski P., Więcek A.1, Franek E.
Centrum Osteoporozy Kliniki Chorób Wewnętrznych, Hematologii i Endokrynologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA, Warszawa
1 Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śl. AM, Katowice

Słowa kluczowe: długotrwałość leczenia, zmiany leków

Wstęp i cel pracy
W ostatnich latach pojawiło się kilka publikacji oceniających wieloletnie leczenie bisfosfonianami, jednak grupy poddawane takiemu leczeniu były z upływem lat coraz mniejsze. Celem niniejszego badania była odpowiedź na pytanie, jaki odsetek chorych na osteoporozę jest w praktyce klinicznej leczony w sposób długotrwały, u jakiego zaś dokonuje się częstych zmian leczenia, oraz jakie są powody takich zmian.
Materiał i metoda
Aby odpowiedzieć na to pytanie, dokonano retrospektywnej oceny 999 kolejnych ambulatoryjnych historii choroby pacjentów leczonych w dwóch ośrodkach klinicznych. Oceniano czas leczenia, częstość zmian leków oraz powody zmian. Do możliwych powodów zmiany leku zaliczono: objawy niepożądane leku, nieskuteczność leczenia (złamanie osteoporotyczne lub zmniejszenie BMD, lub brak reakcji markera/ów obrotu kostnego na leczenie), za duży koszt leku, prośbę chorego, zmianę przez innego lekarza, poprawę BMD lub długi okres terapii (za prośbą chorego lub zmianą przez innego lekarza nie mógł jednak kryć się inny znany powód – np. zmiana przez innego lekarza na skutek wystąpienia objawów niepożądanych).
Wyniki
U 499 chorych leczenie nie zmieniło się w czasie obserwacji (w tej grupie wynosił on 16.5±10 miesięcy). U 500 (50%) chorych dokonano przynajmniej jednej zmiany leku, łączna liczba zmian wynosiła 728, zaś średnia liczba na chorego – 1.5 (1-5 zmian). Średni czas obserwacji równał się 22±12 miesięcy, natomiast średni czas, jaki upłynął do pierwszej zmiany wynosił 9,5±6,8 miesiąca. W tej grupie chorych u 24 osób stosowano początkowo jedynie wapń i witaminę D. U większości z nich leki te zmieniono z powodu nieskuteczności leczenia. U 32 chorych stosowano początkowo raloksyfen, u 33 kalcytoninę, a u 411 chorych bisfosfoniany (178 rizedronian i 233 alendronian). W grupie chorych, u których nie zmieniano leku, wit D jako jedyne leczenie stosowano u 125 chorych, raloksyfen u 9, kalcytoninę u 7, rizedronian u 72, a alendronian u 286 chorych.
Objawy niepożądane były przyczyną 39% wszystkich zmian leków, wysoki koszt 21%, nieskuteczność leczenia 17%, a sukces leczenia – 8% zmian. Na prośbę chorego leczenie zmieniono w 9% przypadków, w 6% zmiany dokonał inny lekarz. Wśród chorych stosujących bisfosfoniany 253 zmiany leku (45% wszystkich zmian dokonanych u chorych leczonych bisfosfonianami) spowodowane były wystąpieniem objawów niepożądanych, głównie ze strony przewodu pokarmowego. Z tego powodu zmieniono lek u 35% chorych leczonych rizedronianem i u 52% chorych leczonych alendronianem (p<0.05 w teście χ2).
Wnioski
W warunkach praktyki klinicznej leczenie chorych na osteoporozę jest najczęściej długotrwałe, jednak za cenę częstych zmian leków. Najczęstszym powodem „niewytrwania” chorych przy danym leczeniu były objawy niepożądane.

P13
PERSISTENCE OF OSTEOPOROSIS TREATMENT AND REASONS OF DRUG CHANGES

Wichrowska H., Czerwieńska B. 1, Kyzioł-Otto G., Kostrzewski P., Więcek A.1, Franek E.
Osteoporosis Center, Central Clinical Hospital of Ministry for Internal Affairs, Warsaw
1 Dept of Nephrology, Endocrinology and Metabolic Diseases, Silesian Univ. School of Medicine, Katowice, Poland

Keywords: persistence, drug changes

Introduction and aim
In the last years, some papers assessing long-term bisphosphonates treatment has been published, however, the treated groups were shrinking with the time. The present study aimed to answer the questions; how long patients are treated in the real life, and how many of them change the treatment from what reasons.
Material and methods
To answer these questions 999 consecutive ambulatory patients treated in two osteoporosis centers were assessed. We analyzed time of treatment, changes of medication and reason of the changes. Possible reasons of change were classified as: adverse events, treatment failure (osteoporotic fracture or decrease of BMD, or no reaction of turnover marker to the treatment), too high cost of therapy, request of the patient, change by other doctor, treatment success or long period of therapy. Neither request of patient nor change by other doctor could have any of other possible reasons in the background, and if they had, they were classified according to this reason (i.e. change by other doctor because of adverse event was classified as AE).
Results
In 499 patients treatment has not been changed (mean observation period in this group was 16.5±10 months). In 500 (50%) patients at least one change of treatment occured, together 728 changes were made, mean number of changes was 1.5 (1-5). Mean time of observation in this group was 22±12 months, and mean time to first change 9.5±6.8 months. In this group in 24 patients initially only Ca and vit. D were used. In majority of them this treatment was changed because of treatment failure. 32 patients were treated with raloxifene, 33 with calcitonin and 411 with bisphosponates (178 – risedronate and 233 – alendronate). In the group of patients in whom no treatment change was made, Ca and vit. D as an only treatment were used in 125, raloxifene in 9, calcitonin in 7, risedronate in 72 and alendronate in 286 patients.
The most common reason for change were adverse events (39% of all changes). High cost of treatment was responsible for 21%, treatment failure for 17%, request of the patient for 9%, treatment success for 8% and change made by another doctor for 6% of changes. In patients treated with bisphosphonates 253 changes (45% of all changes in bisphosphonates-treated patients) were made an a result of adverse event (mostly from upper gastrointestinal tract). It was a reason of change for 35% risedronate-treated and 52% of alendronate-treated patients (p<0.05 in χ2 test).
Conclusions
In the real life treatment persistence of patients is mostly well, but on the cost of common drug changes. The most common reason for non-adherence to the treatment are adverse events.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s157.

P12
CZY WPŁYW HEPARYN DROBNOCZĄSTECZKOWYCH NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI I NA MARKERY OBROTU KOSTNEGO ULEGA ZMIANIE Z UPŁYWEM CZASU LECZENIA?

Cencora A., Chwała M., Spannbauer A.

Zakład Chorób Naczyń, Wydziału Ochrony Zdrowia, Collegium Medicum Uniwersystetu Jagiellońskiego, ul. Trynitarska 11, 31–061 Kraków

Słowa kluczowe: długoterminowe leczenie niskocząsteczkową heparyną, gęstość mineralna kości, osteokalcyna, pyrylinx D/kreatynina, wtórna profilaktykazakrzepicy żył głębokich

Z piśmiennictwa wynika, że kilkumiesięczne leczenie chorych niskoczą¬steczkową heparyną, bezpośrednio po zaistniałej zakrzepicy żył głębokich, powoduje ubytek gęstości mineralnej kości, który można określić pomiarami markerów obrotu kostnego oraz udokumentować badaniem densytometrycznym. Podjęto badania chorych, u których dotychczas średnio przez 20 miesięcy prowadzono leczenie niskocząsteczkową heparyną z powodu przebytej zakrzepicy żył głębokich. Przeprowadzono badania longitudinalne u 24 chorych, u których stosowano zróżnicowane dawki niskocząsteczkowej heparyny (40 mg i powyżej 40 mg na dobę). Badania prowadzono przez rok. Po roku dalszego leczenia heparyną nie stwierdzono istotnych zmian zarówno w poziomie osteokalcyny, pyrylinxD/kreatyniny, liczby płytek krwi oraz gęstości mineralnej kości w zakresie kręgosłupa lędźwiowego, jak i szyjki kości udowej. Należy odnotować tendencję spadkową poziomu osteokalcyny na przestrzeni roku obserwacji. Nie stwierdzono nawrotu zakrzepicy, ani złamań patologicznych u analizowanych chorych. Leczenie przewlekłe niskocząsteczkową heparyną jest postępowaniem bezpiecznym. Z całokształtu badań można wnioskować, że niekorzystny wpływ niskocząsteczkowej heparyny na obrót kostny ulega ograniczeniu z upływem czasu leczenia.

P12
DOES THE INFLUENCE OF LOW MOLECULAR WEIGHT HEPARINS ON BONE MINERAL DENSITY AND MARKERS OF BONE TURNOVER CHANGE WITH THE LENGTH OF TREATMENT?

A. Cencora, M Chwała, A. Spannbauer

Zakład Chorób Naczyń, Wydziału Ochrony Zdrowia, Collegium Medicum Uniwersystetu Jagiellońskiego, ul. Trynitarska 11, 31–061 Krakow, Poland

Key words: bone mineral density, long-term treatment with low-molecular weight heparin, osteocalcin, pyrylinx D/kreatynine, secondary prophylaxis of deep vein thrombosis

According to literature, it follows that several months long treatment of patients with low molecular weight heparins commeced immediately after deep vein thrombosis (DVT) episode causes loss of bone mineral density (BMD), which can be determined by measurements of bone turnover markers, as well as documented by densitometry assessment. We undertook examination of patients in whom, on average for 20 months, treatment with low molecular weight heparins had been conducted, due to DVT. Longitudinal examinations carried out in 24 patients in whom varied doses of low molecular weight heparin (40 mg and above 40 mg daily) had been used. This research was continued over the period of one year. After another year of further treatment using heparin, no significant changes in the level of osteocalcin, pyrylinxD/kreatynine, blood platelet count, as well as BMD in the region of lumbar vertebrae and femoral neck were stated. It is noteworthy that the level of the osteocalcin over one year of follow-up period tended to decrease. We stated no rethrombosis, nor pathologi¬cal fractures in the examined patients. Long term treatment with low molecular weight heparins seems to be a safe procedure. From overall results it can be deduced, that negative influence of low molecular weight heparin on bone turnover tends to weaken according to the treatment time.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W77)

Daniel Zarzycki

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 34-500 Zakopane, Balzera 15

Mało inwazyjne techniki chirurgiczne stają się coraz bardziej popularne i stanowią subspecjalizację chirurgiczną. Standardowe dostępy chirurgiczne są w coraz większym stopniu modyfikowane, na mniej inwazyjne, z nadzieją na skrócenie czasu hospitalizacji pooperacyjnej, na mniejszą ilość komplikacji i śmiertelności pooperacyjną oraz tańszymi kosztami leczenia. .
Postęp technologiczny aktualnie pozwala chirurgom sięgać jam ciała pozaotrzewnowo, wewnątrzotrzewnowo i otworów międzykręgowych bez tradycyjnych dostępów chirurgicznych. Postęp w produkcji fiberoskopów i trójwymiarowych kamer w znacznym stopniu poprawia wizualizację struktur otaczających kręgosłup. Nie wszystkie procedury chirurgiczne mogą być wykonane za pomocą chirurgii mało inwazyjnej. Laparoskopowe i torakoskopowe kręgosłupowe procedury wymagają od chirurga osobistego doświadczenia w wykonywaniu tych zabiegów za pomocą dostępów tradycyjnych. Doświadczenie w minimalnie inwazyjnej chirurgii kręgosłupa wymaga specjalnego szkolenia i niemożliwe jest wykonywanie tych zabiegów po kilkudniowym kursie. Pierwsze doświadczenia w stosowaniu tego typu technik chirurgicznych na świecie są pozytywne lecz określane jako umiarkowanie entuzjastyczne – zwłaszcza w leczeniu schorzeń kręgosłupa, zlokalizowanych w jamie brzusznej. Moje doświadczenie jest również pozytywne, są one wartościowe dla specjalnie wyselekcjonowanych pacjentów.

P08

ZWIĄZEK POMIĘDZY GĘSTOŚCIĄ MINERALNĄ KOŚCI A OBJĘTOŚCIĄ TKANKI TŁUSZCZOWEJ MIERZONEJ NOWĄ METODĄ DEXA Z UWZGLĘDNIENIEM STĘŻENIA WYBRANYCH HORMONÓW U MŁODYCH DOROSŁYCH KOBIET

Sowińska-Przepiera E.¹, Andrysiak-Mamos E.¹, Jarząbek-Bielecka G.², Syrenicz A.¹

¹Klinika Endokrynologii, Chorób Metabolicznych i Chorób Wewnętrznych Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

²Klinika Ginekologii Katedry Perinatologii i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, tkanka tłuszczowa trzewna, młode kobiety, osteoporoza

Wstęp. Związek między zawartością tkanki tłuszczowej w organizmie a układem kostnym stanowi od lat przedmiot badań, jednak czy otyłość jest czynnikiem chroniącym przed osteoporozą odpowiedź pozostaje nadal niejednoznaczna. Wprowadzenie w densytometrii nowego oprogramowania (CoreScan) pozwalającego na szybki i dokładny pomiar objętości całkowitej tkanki tłuszczowej [BF], w tym regionu męskiego [A], żeńskiego [F] i wisceralnego [VAT] może okazać się punktem zwrotnym w dyskusji i rozwiać powyższą wątpliwość.

Cel. Celem pracy było wykazanie zależności pomiędzy gęstością mineralną kości [BMD] oraz stężeniem wybranych hormonów a objętością tkanki tłuszczowej BF, A, F i VAT u młodych dorosłych kobiet.

Materiał i metody. Dokonano analizy retrospektywnej wyników badań densytometrycznych oraz laboratoryjnych 108 kobiet w wieku 20-33 lat pacjentek Kliniki Endokrynologii, Chorób Metabolicznych i Chorób Wewnętrznych PUM. Pacjentki podzielono na dwie grupy oparte o wartość BMI grupa A (BMI<25 kg/m²) i grupa B (BMI>25 kg/m²). Opracowaniu poddano parametry takie jak: wzrost, masa ciała, obliczono wskaźnik BMI, ponadto gęstość mineralną kości [BMD], skład ciała, w tym całkowitą objętość tkanki tłuszczowej [BF], tłuszczu regionalnego (androidalnego [A], gynoidalnego [F] i trzewnego [VAT]) mierzono metodą DXA (GE Lunar Prodigy; Madison, WI, USA; 14, oprogramowanie automatyczne z CoreScan™ H8801CP). Oceniono stężenie hormonów: TSH, FT3, FT4, FSH, LH, estradiolu, PRL, DHEA-SO4, androstendionu, testosteronu, SHBG, 17-hydroksyprogesteronu. Analizie poddano również stężenia glukozy i insuliny na czczo oraz w teście OGTT. Analizę statystyczną wykonano z użyciem programu Statistica 9.0PL (StatSoft® Inc. Tulsa, USA), a istotność statystyczną określono jako p≤0,05.

Wyniki. Gęstość mineralna kości BMD L1-4 i BMD Total były znacząco wyższe u badanych w grupie A w porównaniu do grupy B (p<0,000). Wykazano istotną statystycznie zależność między objętością tkanki tłuszczowej każdego obszaru [BF, A, F, VAT a: BMD L1-L4, BMD total oraz stężeniem wolnych estrogenów i testosteronu we krwi (p<0,000). Ponadto stwierdzono zależność między objętością VAT a stężeniem insuliny na czczo oraz w 60. i 120. minucie OGTT (p<0,000). Zaistniała korelacja ujemna między objętością VAT a stężeniem SHBG we krwi (p<0,003).

P08

RELATIONSHIP BETWEEN BONE MINERAL DENSITY A FAT VOLUME MEASURED BY A NEW DEXA INCLUDING SOME CONCENTRATION OF HORMONES IN YOUNG ADULT WOMEN

Sowińska-Przepiera E.¹, Andrysiak-Mamos E.¹, Jarząbek-Bielecka G.², Syrenicz A.¹

¹Klinika Endokrynologii, Chorób Metabolicznych i Chorób Wewnętrznych Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

²Klinika Ginekologii Katedry Perinatologii i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Key words: bone mineral density, visceral adipose tissue, young adult women, osteoporosis 

Objectives. The relationship between the amount of adipose tissue in the body and the skeletal system is the subject of research for many years, but obesity is a factor in protecting against osteoporosis answer remains ambiguous. The introduction of new software densitometry (CoreScan) allowing for fast and accurate measurement of the volume of total body fat [BF], in this region of the male [A] female [F] and visceral [VAT] may prove to be a turning point in the above discussion and dispel doubts.

Aim. The aim of the study was to determine the relationship between bone mineral density [BMD] and the concentration of selected hormones and fat volume BF, A, F, and VAT in young adult women.

Materials and methods. The analysis of the results of a retrospective of densitometry and laboratory 108 women aged 20-33 years, patients Endocrinology, Metabolic Diseases and Internal Medicine PUM. The patients were divided into two groups based on the group A BMI (BMI<25 kg/m²) and B (BMI>25 kg/m²). Study concerns the parameters such as height, weight, BMI was calculated, moreover, bone mineral density [BMD], body composition, including the total volume of adipose tissue [BF], regional fat (android [A] gynoid [F] and visceral [VAT]) were measured by DXA (GE Lunar Prodigy, Madison, WI, USA; 14, the software automatically with CoreScan™ H8801CP). Serum levels of hormones: TSH, FT3, FT4, FSH, LH, estradiol, PRL, DHEA-SO4, androstenedione, testosterone, SHBG, 17-hydroxyprogesterone. Were also analyzed blood glucose and fasting insulin and OGTT. The statistical analysis was performed using Statistica 9.0PL (StatSoft® Inc., Tulsa, USA) and statistical significance was defined as p≤0.05.

Results. Bone Mineral Density BMD and L1-4 Total BMD was significantly higher in subjects in group A compared to group B (p<0.000).Showed statistically significant relationship between the volume of fat each area [BF, A, F, VAT a: L1-L4 BMD, total BMD and serum free testosterone and estrogen in the blood (p<0.000). In addition, the relationship has been found between the volume of VAT and fasting insulin levels, and at 60 and 120 minutes OGTT (p<0.000). There was a negative correlation between the volume and the concentration of SHBG VAT in the blood (p<0.003).

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 111

P08

PREVALENCE OF RISK FACTORS OF OSTEOPOROSIS, RISK OF FRACTURES AND QUALITY OF LIFE IN INDIVIDUALS WHO HAVE SURVIVED FEMORAL NECK FRACTURE

Sarycheva A.

Grodno state medical university

Keywords: QL(quality of life), IQLI(integral QL index)

Aim. The aim of the study was to estimate the prevalence of clinical risk factors for osteoporosis and calculate a 10-year probability of a major osteoporosis-related fracture and to assess the quality of life (QL) in those who have survived a femoral neck fracture.

Materials and methods. In February 2011 we questioned 12 subjects (11 females and 1 male) aged 72,7±13,3 years who suffered femoral neck fracture in 2008-2009 yr. All subjects performed the adapted IOF osteoporosis risk test (18 questions). The QL was estimated by means of the computerised NAIF method. The integral QL index (IQLI) including six constituents- physical mobility, emotional state, sexual function, social status, cognitive function and economic status- was calculated in percents. QL was considered slightly reduced if IQLI amounted 75-100%, moderately reduced if IQLI was 50-74,9% and considerably reduced if IQLI was lower than 49,9%. A 10-year fracture risk was assessed by FRAXTM (polish population) which included evaluation of the body mass index (BMI) and presence of clinical risk factors for a fracture (densitometry was not performed). The risk of a major osteoporotic fracture higher than 11% was considered high. Statistical analysis of the results was done with the help of the program «STATISTIKA 7.0».

Results. 11 subjects were non-working pensioners, only one individual was still at work. 25% subjects had higher education, 75% had specialized secondary education. The most common somatic pathology was arterial hypertension – 78%, less common – ischemic heart disease – 46%. None of the respondents had conditions leading to secondary osteoporosis or took glucocorticosteroids in the past. All subjects had pains in the back, bones and visual impairment.

Nonmodifiable risk factors of osteoporosis included bone fractures after a minor trauma after 50 years – 75%, height reduction of 3 cm and more after 40 years – 67%, fracture of femoral neck in parents – 8%, menopause before 45 years in women – 46%, ovariectomy before 50 years – 9%. Modifiable risk factors included fear of falling – 83%, low daily physical activity – 58%.

50 % respondents couldn’t stand milk and dairy products, 42% stayed in the fresh air for less than 10 minutes daily which resulted in insufficient calcium intake and vitamin D production, 8% were smokers.

BMI averaged 25,1±2,9 kg/m2. A 10-year risk by FRAX™ for major osteoporotic fracture averaged 14,5±9,1%, for hip fracture 6,4±5,4%.

IQLI in the group was moderately reduced – 50,8±7,7%, and in 6 subjects – considerably reduced due to low physical mobility and emotional state.

Conclusions. Thus individuals with a femoral neck fracture in the past history were present with modifiable risk factors for osteoporosis, high 10-year risk of fractures and reduced QL. All respondents needed administration of anti-osteoporotic agents, calcium and vitamin D irrespective of the results of densitometry.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 114

P16

VITAMIN D DEFICIENCY IN PATIENTS WITH OSTEOPOROSIS

Povoroznyuk V., Balatska N.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology, NAM Ukraine

Keywords: vitamin D, osteoporosis, bone, fracture

Objectives. Vitamin D is important for calcium absorption and bone mineralization which is positively associated with bone mineral density. There is a direct relationship between BMD and fracture risk, with a decrease in bone strength and density associated with an increased incidence rate of fractures. Given the relationship between vitamin D and bone mineralization, optimal vitamin D status is essential for minimization of fracture risk.

Aim. The aim of study was to determine the frequency of vitamin D-deficiency and insufficiency in patients with osteoporosis.

Materials and methods. There were examined 283 patients with systemic osteoporosis aged 40-94 years who were treated in department of age-related changes of  musculoskeletal diseases D.F. Chebotarev Institute of gerontology. The average age of women – 65.26±0.60 yrs, men – 65.25±2.12 yrs. 25(OH)D and iPTH level was evaluated by electrochemiluminescence method (Elecsys 2010, Roche). Vitamin D deficiency was defined as level of 25(OH)D below 50 nmol/l, and vitamin D insufficiency as concentration of 25(OH)D of 50–75 nmol/l. Bone mineral density was measured by DXA.

Results. The study shows that vitamin D deficiency was diagnosed in 80.7% patients with systemic osteoporosis, insufficiency – in 11.5% examined. Secondary hyperparathyroidism was diagnosed in 13.9% cases. It was found significant correlations between 25(OH)D amount and bone mineral density at the level of Ward’s zone (r=0.14, p<0.04), trochanter (r=0.18, p<0.01), proximal femur (r=0.16, p<0.02), lower extremities (r=0.14, p<0.04), forearm 33% (r=0.13, p<0.05). 82.2% patients with low-energy fractures has got vitamin D deficiency. In examined with vertebral fractures deficiency of vitamin D was registered in 86.5%.

Conclusions. The revealed high frequency of vitamin D deficiency in patients with systemic osteoporosis make doctors to pay attention to 25(OH)D status and update the doses of vitamin D supplements in Ukraine.

P16

NIEDOBORY WITAMINY D U PACJENTÓW Z OSTEOPOROZĄ

Povoroznyuk V., Balatska N.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology, NAM Ukraine

Słowa kluczowe: witamina D, osteoporoza, kość, złamanie

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s134-135.

P14
STOPIEŃ PRZESTRZEGANIA ZALECEŃ PRZEWLEKŁEJ TERAPII ALENDRONIANEM PRZEZ PACJENTÓW LECZONYCH Z POWODU OSTEOPOROZY

Sewerynek E.,1,2,3 Skowrońska-Jóźwiak E.,2,3 Oszczygieł K.,1,2,3 Zygmunt A.,3 Lewiński A.2,3
1 Zakład Metabolizmu Kostnego
2 Katedra i Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
3 Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy w Łodzi

Słowa kluczowe: przestrzeganie zaleceń lekarskich, osteoporoza, alendronian, przyczyny przerwania terapii

Wstęp
Wykazano, iż ponad 50% pacjentów leczonych z powodu chorób przewlekłych, w tym osteoporozy, przerywa terapię w ciągu pierwszego roku jej stosowania. Problem ten narasta z czasem trwania obserwacji. Stwierdzono, iż 13% pacjentów z osteoporozą w ogóle nie rozpoczyna leczenia, a ponad 20% przerywa terapię w ciągu pierwszych 4 miesięcy trwania choroby. W wyniku nieprawidłowego przestrzegania przez pacjentów wprowadzonej terapii osteoporozy zmniejsza się stopień poprawy gęstości mineralnej kości i zwiększa się ryzyko złamań.
Celem pracy była ocena stopnia przestrzegania zaleceń terapii przewlekłej przez pacjentów leczonych z powodu osteoporozy w naszej Poradni.
Materiał i Metody
Ocenie poddano 357 losowo wybranych historii chorób osób, które pierwszy raz były konsultowane w Regionalnym Ośrodku Menopauzy i Osteoporozy w roku 2003 i 2004. Analizą objęto pacjentów leczonych preparatem z grupy bisfosfonianów (alendronian). Wzięto pod uwagę czas trwania obserwacji, zakres kontynuacji, przyczynę przerwania stosowanego leczenia.
Wyniki
Na podstawie zanalizowanych historii chorób stwierdzono, iż z grupy pacjentów pierwszy raz zgłaszających się do naszej Poradni około 62% wymagało kontynuacji wcześniej wdrożonego leczenia. Pozostała grupa pacjentów wymagała zweryfikowania rozpoznania wcześniej postawionego na podstawie zdjęcia rentgenowskiego lub badań pozaosiowych (DXA przedramienia, USG pięty). Z analizy wynika, iż w okresie 1,5 rocznej obserwacji pacjentów leczonych alendronianem leczenie przerwało 20,4% pacjentów, natomiast w okresie obserwacji ½ rocznej 8,5%. Analizując przyczyny przerwania terapii stwierdzono, iż najczęściej wynikało ono z braku tolerancji ze strony przewodu pokarmowego (47,8), współistniejących chorób (8,7%), uciążliwości przyjmowania leku w terapii codziennej (13,1%), ceny leku (4,3%) oraz poprawy klinicznej (26,1%). Ważnym podkreślenia jest fakt, iż zarówno w jednym, jak i drugim okresie obserwacji stwierdzono porównywalną grupę pacjentów, którzy nie zgłosili się ponownie na konsultację lub z którymi jest brak kontaktu od co najmniej ½ roku do roku (odpowiednio: 15,6% dla obserwacji 1½ rocznej; 14,4% dla obserwacji ½ rocznej). Po weryfikacji telefonicznej stwierdzono, iż przeszło połowa pacjentów nie zgłaszających się nie kontynuuje zaleconego leczenia. Z naszych obserwacji wynika, iż 63% pacjentów w okresie obserwacyjnym przyjmowało jeden preparat, natomiast 37% osób było leczonych kilkoma preparatami, co wiązało się z nietolerancją leku, uciążliwością codziennego przyjmowania leku lub podyktowane było względami finansowymi.
Omówienie
Uzyskane wyniki wskazują na fakt częstego nieprzestrzegania zaleceń lekarskich przez pacjentów leczonych z powodu osteoporozy. Momentami krytycznymi decydującymi o przerwaniu leczenia są objawy uboczne związane z terapią, brak możliwości ciągłego kontaktu z lekarzem prowadzącym, brak subiektywnej poprawy klinicznej.
Wnioski
Nie wszyscy pacjenci leczeni z powodu osteoporozy kontynuują zalecone leczenie. Im dłużej trwa terapia tym większy jest odsetek pacjentów przerywających terapię. Choroba przewlekła wymaga wypracowania zasad współpracy pomiędzy prowadzącym lekarzem a pacjentem, której celem jest lepsze przestrzeganie zaleconych zasad postępowania terapeutycznego, co może odnieść wymierny skutek w postaci poprawy stanu klinicznego.

P14
THE PROBLEM OF ALENDRONATE TREATMENT IN ELDERLY WOMEN WITH POSTMENOPAUSAL OSTEOPOROSIS: COMPLIANCE

Sewerynek E.,1,2,3 Skowrońska-Jóźwiak E.,2,3 Oszczygieł K.,1,2,3Zygmunt A.,3 Lewiński A.2,3
1 Department of Bone Metabolism
2 Chair and Department of Endocrinology and Metabolic Diseases, The Medical University of Lodz
3 The Regional Center of Menopause and Osteoporosis of Lodz, Poland

Keywords: osteoporosis, compliance, alendronate, adverse effects

Introduction
It has been shown that more than 50% of people with chronic diseases including osteoporosis, discontinue treatment during its first year. This problem increases with the time of observation. Additionally, it has been observed that 13% of women prescribed oral daily alendronate did not even start treatment, and 20% of patients discontinued during the first 4 months. Compliant patients have achieved increase in bone mass density and decrease the risk of fracture.
The aim of this study was to assess the alendronate compliance, continuance rates and adverse effects over the period of 18 months in clinical practice.
Material and Methods
Using a retrospective study of clinical histories (357) obtained in our Regional Center of Menopause and Osteoporosis, as well as telephone interviews with the patients, the compliance and continuance with alendronate therapy in postmenopausal patients were assessed.
Results
The analysis of clinical histories has shown that 62% of patients with osteoporosis were treated before, and after our initial consultation the treatment was continued. In the remaining group, after our initial consultation the treatment was stopped. Data from the study has shown that after 1½ year of observation 20.4% of patients and after ½ year 8.5% of patients discontinued their treatment as a results of intolerance (especially side effects from gastrointestinal tract) (47,8), health problems unrelated to osteoporosis (8,7%), inconvenience with the daily regimen (13,1%), cost (4,3%) and improvement of the clinical condition (26,1%). It is worth mentioning, that in both periods of observation (1½ and ½ year) almost the same percentage of people have stopped consultation in our Outpatient Clinic (15,6% and 14,4%, respectively). The telephone interviews with patients who stopped attending the Outpatient Clinic revealed, that more than 50% of them discontinued the treatment. During the time of observation 63% of the patients received the same medicine, whereas in 37% of patients – the treatment was changed due to intolerance, inconvenience or cost.
Conclusions
In the present study, alendronate compliance and continuance rate in the clinical practice of osteoporosis seems not to be satisfactory, time dependant The main reasons for discontinued treatment were: digestive events, problems with receiving prescriptions within the first 3 months of treatment, dissatisfaction with the clinical condition.
Osteoporosis is a chronic disease which needs long clinical observation and constant adherence to medication. Effective communication, and more frequent follow-up visit would greatly improve adherence with osteoporosis treatment modalities.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1158.

P13
INFLUENCE OF RISC FACTOR ON BONE MINERAL DENSITY IN OSTEOPENIC PATIENT WITH LUMBAL SPONDYLOARTHROPATY

Vasic B.1, Popovic B.1, Devecerski G.2, Milenovic N.1

1 Institute for Rheumatology, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia
2 Clinic for Medical Rehabilitation, High School of Medicine, University of Novi Sad, Serbia

Key words: osteoporosis, risk factor, lumbar spondyloarthropaty

Introduction
Lumbal spondyloarthropaty (LS) is degenerative disease of low spine which affects all element of vertebral dynamic segment. LS is characterized by appearance of bone apposition which can produced pain, compression on nerve root, reduce mobility this segment of spine and also reduced globally patient daily activity which can produced many complication. As a complication of patient inactivity is reduced Bone Mineral Density (BMD) and further osteoporosis.
Aim
The aim of study was to establish how risk factors influence on BMD in osteopenic patient with LS.
Material and methods
We examined 82 patients age 64.29 (46-86), with most predominant female. All patients had arthritic changes on radiography of lumbal spine which was verified and now in grade I to III of Kellgren & Lawrence radiographic scale. Analysis of BMD was performed with „Sahara” ultrasound osteodesitometry. We used Body Mass Index (BMI) scale, National Health Center Statistic Criteria and self-evaluation of health by patients.
Results
Average body mass was 73.83 kg (SD±5.19) and body height was 1.62 cm (SD±0.66) which was indicated that our patient was globally short. Average BMI was 28.156kg/m2 which indicate that we had overweight patient. We found that 53.24% of patient exposed daily more than 15 minutes on sun and 63.41% drink more than 200ml of milk and eat milk product. Estimated BMD was 0.361g/cm2, average T-score was -1.98 and value of Z-score was -1.08. We found very statistically significant correlation (r=0.546; p=0.000) between daily walking activity, less than 2 km per day which was acceptable to patient with LS, in 41.57% of patient and T-score which indicted important role of walking as long as be possible in increasing BMD. Also we found statistically significant negative correlation (r=-0.329; p=0.035) between T-score and reduction in body high which was more than 3 cm which point on worse prognosis in patient who during LS decreased body height. Statistically significant better result we found in group of patient treated with hondroprotective drugs.
Conclusion
Daily physical activity and more adequate intake calcium can improve BMD in patient with LS. Our suggestion is that hondroprotectiv drug has to be included in therapeutic scheme which in combination with physical activity can give better result in increasing BMD.

Streszczenia zjazdu PTOiTr – 2000 (W78)

Odległe wyniki operacyjnego leczenia kręgozmyków zwyrodnieniowych metodą tylnego odbarczenia kręgosłupa i stabilizacji z przednim międzytrzonowym usztywnieniem

Piotr Łuczkiewicz , Andrzej Smoczyński , Maciej Smoczyński
Katedra i Klinika Ortopedii Akademii Medycznej w Gdańsku ul.Nowe Ogrody 4-6 80-803 Gdańsk

W pracy przedstawiono wyniki kliniczne i rentgenowskie operacyjnego leczenia chorych z kręgozmykiem zwyrodnieniowym w 10 letnim okresie obserwacji. W okresie tym w Klinice Ortopedii AM w Gdańsku operowano 32 chorych metodą tylnego odbarczenia i stabilizacji za pomocą implantu pedunkularnego oraz przedniego międzytrzonowego usztywnienia kręgosłupa lędźwiowego. Dla oceny wyników klinicznych zastosowaliśmy 17 – punktowy kwestionariusz oceny dolegliwości bólowych kręgosłupa [LBOS] oraz przeprowadziliśmy analizę zdjęć rentgenowskich wykonanych w projekcji przednio – tylnej i bocznej oraz czynnościowych kręgosłupa lędżwiowego oceniających ruchomość w sąsiednich do usztywnienia odcinkach kręgosłupa. W badanej grupie 27 chorych, 8 chorych oceniło wynik leczenia jako bardzo dobry, 14 chorych jako dobry, 4 zadowalający 5 i 1 zły. U wszystkich chorych uzyskano spondylodezę. .
Praca ukierunkowana jest na ocenę odległych wyników operacyjnego leczenia ze szczególnym uwzględnieniem czynników wpływających na powstawanie zmian zwyrodnieniowych i niestabilności w sąsiednich do usztywnienia segmentach ruchowych kręgosłupa lędźwiowego.