XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia, W60

Dariusz Palczewski, Andrzej Mydlak, Marian Waniewski.
Oddział Ortopedyczno-Urazowy Samodzielnego Specjalistycznego Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach. Adres do korespondencji: Samodzielny Specjalistyczny Szpital Wojewódzki w Siedlcach, 08-110 Siedlce, ul. Poniatowskiego 26.

W pracy autorzy przedstawiają sposoby i wyniki leczenia uszkodzeń aparatu wyprostnego kolana. Analizie poddano 112 pacjentów w wieku 16-84 (średnio 48) lat hospitalizowanych w oddziale Ortopedycznym w latach1995-1998 z powodu uszkodzenia ścięgna mięśnia czworogłowego uda – 7, złamań rzepki –101, oraz uszkodzenia więzadła właściwego rzepki – 4. Pośród wszystkich hospitalizowanych 22 chorych nie wymagało leczenia operacyjnego. U tych chorych zastosowano leczenie zachowawcze w unieruchomieniu gipsowym przez okres 4-6 tygodni. Pozostałych chorych leczyliśmy operacyjnie. U 65 chorych wykonaliśmy zespolenie złamania rzepki (cerclage, popręg Webera), u 14 chorych wykonaliśmy częściową patelektomię, a u 11 chorych wykonaliśmy rekonstrukcję aparatu ścięgnistego (mięśnia czworogłowego i więzadła właściwego rzepki). W doleczaniu stosowaliśmy tutor gipsowy na okres 6 tygodni w przypadkach uszkodzeń ścięgnistych i częściowej patelektomii oraz na okres 4 tygodni po zespoleniach złamań rzepki. Ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego uda rozpoczynaliśmy po zabiegu, ćwiczenia czynnego zgięcia kolana po usunięciu unieruchomienia gipsowego. .
Ocenę wyników leczenia przeprowadzono na podstawie badania klinicznego i radiologicznego. Uzyskano większość wyników bardzo dobrych i dobrych. Na podstawie naszych doświadczeń stwierdzamy, że końcowy wynik leczenia w dużej mierze zależy od rodzaju i zakresu pierwotnego uszkodzenia oraz rodzaju leczenia i wcześnie podjętego usprawniania po usunięciu unieruchomienia gipsowego.

P13

JAKA WIELKOŚĆ UBYTKU WZROSTU NAJLEPIEJ KORELUJE Z PRZEBYTYM ZŁAMANIEM KRĘGU? – ANALIZA ZŁAMAŃ TRZONÓW KRĘGÓW METODĄ VFA VS POMIAR WZROSTU U KOBIET >50 ROKU ŻYCIA

Ignaszak-Szczepaniak M.¹, Michalak M.², Padzik M.³, Wawrzyniak A.¹

¹Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

²Katedra i Zakład Statystyki i Informatyki, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

³Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: osteoporoza, ubytek wzrostu, złamania kompresyjne

Wstęp. Złamania trzonów kręgowych (VFs) są jedną z najczęstszych manifestacji klinicznych osteoporozy. Badaniem potwierdzającym przebyte VFs jest rtg lub morfometria (VFA). Wobec kosztów i ich dostępności, jak również bezobjawowego przebiegu VFs u 2/3 pacjentów, pomiar wzrostu wydaje się najlepszą metodą klinicznej oceny prawdopodobieństwa złamania kręgu i wyselekcjonowania chorych do badań obrazowych. Zgodnie z polskimi wytycznymi złamanie kręgu należy podejrzewać przy ubytku wzrostu ≥3 cm, wg rekomendacji USA ≥ 3,81 cm (1,5”).

Cel. Celem pracy było ustalenie wielkości ubytku wzrostu, który z największym prawdopodobieństwem wskazuje na przebyte złamanie/-a trzonu kręgowego stopnia ≥II wg Genanta u kobiet >50 r.ż.

Materiał i metody. Do analizy włączono 411 kobiet w wieku 50-85lat (średnia 71,7 l.). U każdej pacjentki przeprowadzano badanie przedmiotowe z uwzględnieniem pomiaru aktualnego wzrostu. następnie ustalano maksymalny wzrost w okresie młodości na podstawie wpisu do dowodu osobistego lub wywiadu zebranego od pacjentki. U wszystkich kobiet wykonano badanie morfometryczne trzonów kręgowych metodą VFA (Lunar Prodigy, GE), oceniając obecność i liczbę złamań ≥II˚ wg Genanta. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą Statistica 10 (StatSoft Inc).

Wyniki. W badanej grupie wykryto 110 VFs co najmniej II˚ wg Genanta. Ubytek wzrostu wynosił od 1 do 13 cm, średnio: 4,2cm. Przeprowadzono 2 analizy, przyjmując jako kryterium potencjalnego złamania kręgu/-ów ubytek wzrostu ≥3 cm lub ≥4 cm. Pierwsza analizę wykonano dla progu 3 cm. Pacjenci z ubytkiem wzrostu ≥ 3cm stanowili 50% badanych. W tej grupie VFs wykryto u 93 osób (45%), u pozostałych 113 nie stwierdzono złamania pomimo ubytku wzrostu (w 3 przypadkach >9 cm, wiek >80 l.). Z kolei wśród osób ze złamaniem co najmniej 1 kręgu osoby z obniżeniem wzrostu ≥3 cm stanowiły 84,5% (93/110 złamań, czułość 0,85). U 37% pacjentek nie stwierdzono złamania pomimo obniżenia wzrostu (swoistość 0,63). Drugą analizę przeprowadzono dla kryterium 4 cm. Obniżenie wzrostu ≥4 cm – u 165 osób (40%), z czego VFs potwierdzono w VFA u 51,5% pacjentek. Na 110 VFs, 85 wystąpiło u chorych z obniżeniem ≥4 cm (czułość 0,77). 80 kobiet, u których odnotowano ubytek ≥4 cm nie przebyło VFs (swoistość 0,73). OR dla kryterium ≥3 oraz ≥4 cm wyniosło odpowiednio: 9,10 vs 9,34; CI:[5,16-16] vs [5,16-15.7]; p=0,0000. Wśród pacjentek u których nie stwierdzono obniżenia wzrostu >3 lub 4 cm, złamania wykryto odpowiednio u zaledwie 8,3% vs 10%, przy czym wartość predykcyjna negatywna była wyższa dla progu 3 cm. Stopień ubytku wzrostu nie korelował z ilością złamanych kręgów (p=0,06).

Wnioski. Żadna z rekomendowanych wielkości ubytku wzrostu nie daje pewności rozpoznania złamania kręgu a złamanie potwierdza się u co drugiego pacjenta, przy czym kryterium 3 cm cechuje lepsza czułość przy mniejszej swoistości.

Obniżenie wzrostu do 2,99 cm wyklucza VF u 92% kobiet >50 r.ż.

Stwierdzenie ubytku wzrostu o co najmniej 3 cm wiąże się z 9x wyższym prawdopodobieństwem przebytego złamania trzonu/-ów kręgu/-ów.

Pomiar wzrostu stanowi ważny element w klinicznej ocenie prawdopodobieństwa przebytego VF, jednak część kobiet, zwłaszcza w podeszłym wieku, zawyża wzrost z okresu młodzieńczego, co zwiększa odsetek wyników fałszywie dodatnich.

P13

WHAT VALUE OF LOSS OF HEIGHT IS THE BEST INDICATOR OF PREVALENT VERTEBRAL FRACTURE?-ANALYSIS OF VERTEBRAL FRACTURES BY VFA VERSUS HEIGHT MEASUREMENT IN WOMEN OVER 50

Ignaszak-Szczepaniak M.¹, Michalak M.², Padzik M.³, Wawrzyniak A.¹

¹Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

²Katedra i Zakład Statystyki i Informatyki, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

³Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 

Key words: osteoporosis, height loss, vertebral fracture

Objectives. Vertebral fractures (VFs) are one of the most common clinical manifestation of osteoporosis. Height measurement seems to be the best method for  clinical assessing the likelihood of VFs and selection of patients for imaging.  According to the Polish guidelines VF should be suspected when ≥3 cm loss of height, by recommendation of the US ≥3.81 cm (1.5”).

Aim. The aim of this study was to determine the size of height loss, which most likely indicates prevalent vertebral fracture(s) in women over 50.

Materials and methods. We recruited 411 women aged 50-85years (mean 71.7). In each patient physical examination was performed including current height measurements. Then the height in the period of youth was determined on the basis of  personal identity card or collected from patient. All women underwent VFA (Lunar Prodigy, GE), assessing the presence and number of fractures ≥II˚ by Genant. Statistical analyses were performed using Statistica 10.

Results. In the study group 110 VFs ≥II˚ by Genant criteria were detected. Loss of height ranged from 1 to 13 cm, mean 4.2 cm. 2 analysis was performed. The first one for the threshold of 3 cm. Loss ≥3 cm was detected in 50 % of subjects. In this group, the VFs were detected in 93 patients (45%), but in remaining 113 there was no fracture despite height loss (in 3 cases >9 cm, age >80 years) . On the other hand, among those who fractured min. 1 vertebrae, patients with loss ≥ 3 cm accounted for 84.5% (93/110 VFs, sensitivity 0.85). In 37 % of patients there was no fractures, despite the height reduction (specificity 0.63). The second analysis was performed for 4 cm. Loss of height ≥4 cm was detected in 165 women, while VFs were confirmed in 51.5%. 85 out of 110 VFs occurred in patients with decreased ≥4 cm (sensitivity 0.77). 80 women who reported no loss ≥4 cm had no VFs in VFA (specificity 0.73 ). ORs for the criteria ≥3 and ≥4 cm were respectively: 9.10 vs 9.34; CI: [5,16-16] vs [5,16-15.7]; p=0.0000. Among the patients who had height loss <3 or<4 cm, the fracture was detected respectively in only 8.3% vs 10% – the negative predictive value was higher for the threshold 3 cm. The degree of height loss does not correlate with the number of fractured vertebrae (p=0.06).

Conclusions. None of the recommended values for height loss guarantees diagnosis of vertebral fracture and fracture is confirmed in every second patient, however criterion of 3 cm has better sensitivity with less specificity.

Loss of height to 2.99 cm excludes VF in 92% of women >50 years.

At least 3 cm height loss is associated with 9 times higher probability of  previous vertebral fracture/s.

Measurement of height is an important element in the clinical assessment of the likelihood of prior VFs, but some women, especially in the elderly, overestimate the height of adolescence , what increases the rate of false positives results.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 116

P13

WPŁYW DENOSUMABU (DMAB) NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI (BMD) I ZŁAMANIA W ZALEŻNOŚCI OD CZYNNOŚCI NEREK

Jamal S.A.¹, Ljunggren O.², Stehman-Breen C.³, Cummings S.R.⁴, McClung M.R.⁵, Goemaere S.⁶, Ebeling P.R.⁷, Franek E.⁸, Yang Y.³, Boonen S.⁹, Egbuna O.I.³, Miller P.¹⁰

¹University of Toronto, Kanada;

²Uppsala University Hospital, Szwecja;

³Amgen Inc., Thousand Oaks, CA;

⁴University of California, San Francisco USA;

⁵Oregon Osteoporosis Centre, USA;

⁶Ghent University Hospital, Belgia;

⁷University of Melbourne, Australia;

⁸Centralny Szpital Kliniczny MSWiA, Polska;

⁹Leuven University, Belgia;

¹⁰University of Colorado Health Sciences Center, USA

Wstęp. Częstość występowania osteoporozy i przewlekłej choroby nerek (PChN) wzrasta z wiekiem, nie ma jednak wielu danych dotyczących leczenia osteoporozy przy współistniejącej PChN. Celem tej analizy była ocena skuteczności i bezpieczeństwo stosowania preparatu DMAb u osób z różnym poziomem czynności nerek, które wzięły udział w badaniu FREEDOM; 3-letnim randomizowanym badaniem klinicznym fazy III z udziałem 7808 kobiet z osteoporozą pomenopauzalną.

Metody. Szybkość filtracji kłębuszkowej (eGFR) określono za pomocą równania Cockcrofta-Gaulta, a stadium PChN zostało zdefiniowane wg wytycznych National Kidney Foundation. Badano m.in. częstość nowych złamań, zmiany BMD, stężenie kreatyniny i wapnia w surowicy, a także częstość występowania działań niepożądanych po 36 miesiącach obserwacji u osób przyjmujących DMAb lub placebo, stratyfikowanych wg poziomu czynności nerek. Użyto modeli regresji liniowej skorygowanych o złamania, które wystąpiły po 45. roku życia, istniejące złamania kręgów, samoocenę stanu zdrowia, wyjściowy pobór wapnia, aktualne palenie papierosów, BMD T-score szyjki kości udowej i czas, jaki upłynął od menopauzy. Do określenia ewentualnych różnic w efektach leczenia w zależności od eGFR określano interakcje między podgrupami.

Wyniki. Większość (97%) kobiet należała do rasy kaukaskiej. Średnia wieku pacjentek wynosiła 72,3 ±5,2 lata, średnia masa ciała 63,8 ± 10,41 kg, średnie stężenie kreatyniny w surowicy 70,8 ± 15,3 mmol/l, a średnie stężenie wapnia 2,44 ±0,11mmol/l. U 73 kobiet stwierdzono wartość eGFR w zakresie od 15 do 29 ml/min (4. stadium PChN), 2817 kobiet od 30 do 59 ml/min (3. stadium PChN), 4069 kobiet od 60 do 89 ml/min (2. stadium PChN), a 842 kobiety miały eGFR ≥ 90 ml/min (1. stadium PChN/prawidłowa czynność nerek).

Wpływ DMAb na złamania kręgów i pozostałe złamania oraz BMD w okresie 36 miesięcy wg stadium czynności nerek względem placebo był podobny we wszystkich stadiach PChN. W teście interakcji wyniku leczenia-w podgrupach nie stwierdzono znamienności statystycznych, co wskazuje, że poziom czynności nerek nie wpływa na zmniejszenie ryzyka złamań i na różnicę średnich odsetkowych zmian BMD u osób leczonych DMAb-em w porównaniu do placebo. Zmiany stężenia kreatyniny, wapnia i częstości występowania ciężkich działań niepożądanych i zgonów były podobne w grupie przyjmującej badany lek i w grupie placebo i nie różniły się w różnych stadiach PChN.

Wnioski. DMAb skutecznie zmniejsza ryzyko złamań i zwiększa BMD u kobiet z przewlekłą chorobą nerek (stadium 1-4) uczestniczących w badaniu FREEDOM. Brak różnic w zakresie nerkowych i pozanerkowych działań niepożądanych w grupie przyjmującej DMAb w porównaniu do grupy placebo sugeruje, że nie ma konieczności dostosowywania dawki leku w stadiach 1-4 PChN.

P13

WPŁYW DENOSUMABU (DMAB) NA GĘSTOŚĆ MINERALNĄ KOŚCI (BMD) I ZŁAMANIA W ZALEŻNOŚCI OD CZYNNOŚCI NEREK

Jamal S.A.¹, Ljunggren O.², Stehman-Breen C.³, Cummings S.R.⁴, McClung M.R.⁵, Goemaere S.⁶, Ebeling P.R.⁷, Franek E.⁸, Yang Y.³, Boonen S.⁹, Egbuna O.I.³, Miller P.¹⁰

¹University of Toronto, Kanada;

²Uppsala University Hospital, Szwecja;

³Amgen Inc., Thousand Oaks, CA;

⁴University of California, San Francisco USA;

⁵Oregon Osteoporosis Centre, USA;

⁶Ghent University Hospital, Belgia;

⁷University of Melbourne, Australia;

⁸Centralny Szpital Kliniczny MSWiA, Polska;

⁹Leuven University, Belgia;

¹⁰University of Colorado Health Sciences Center, USA

Wstęp. Częstość występowania osteoporozy i przewlekłej choroby nerek (PChN) wzrasta z wiekiem, nie ma jednak wielu danych dotyczących leczenia osteoporozy przy współistniejącej PChN. Celem tej analizy była ocena skuteczności i bezpieczeństwo stosowania preparatu DMAb u osób z różnym poziomem czynności nerek, które wzięły udział w badaniu FREEDOM; 3-letnim randomizowanym badaniem klinicznym fazy III z udziałem 7808 kobiet z osteoporozą pomenopauzalną.

Metody. Szybkość filtracji kłębuszkowej (eGFR) określono za pomocą równania Cockcrofta-Gaulta, a stadium PChN zostało zdefiniowane wg wytycznych National Kidney Foundation. Badano m.in. częstość nowych złamań, zmiany BMD, stężenie kreatyniny i wapnia w surowicy, a także częstość występowania działań niepożądanych po 36 miesiącach obserwacji u osób przyjmujących DMAb lub placebo, stratyfikowanych wg poziomu czynności nerek. Użyto modeli regresji liniowej skorygowanych o złamania, które wystąpiły po 45. roku życia, istniejące złamania kręgów, samoocenę stanu zdrowia, wyjściowy pobór wapnia, aktualne palenie papierosów, BMD T-score szyjki kości udowej i czas, jaki upłynął od menopauzy. Do określenia ewentualnych różnic w efektach leczenia w zależności od eGFR określano interakcje między podgrupami.

Wyniki. Większość (97%) kobiet należała do rasy kaukaskiej. Średnia wieku pacjentek wynosiła 72,3 ±5,2 lata, średnia masa ciała 63,8 ± 10,41 kg, średnie stężenie kreatyniny w surowicy 70,8 ± 15,3 mmol/l, a średnie stężenie wapnia 2,44 ±0,11mmol/l. U 73 kobiet stwierdzono wartość eGFR w zakresie od 15 do 29 ml/min (4. stadium PChN), 2817 kobiet od 30 do 59 ml/min (3. stadium PChN), 4069 kobiet od 60 do 89 ml/min (2. stadium PChN), a 842 kobiety miały eGFR ≥ 90 ml/min (1. stadium PChN/prawidłowa czynność nerek).

Wpływ DMAb na złamania kręgów i pozostałe złamania oraz BMD w okresie 36 miesięcy wg stadium czynności nerek względem placebo był podobny we wszystkich stadiach PChN. W teście interakcji wyniku leczenia-w podgrupach nie stwierdzono znamienności statystycznych, co wskazuje, że poziom czynności nerek nie wpływa na zmniejszenie ryzyka złamań i na różnicę średnich odsetkowych zmian BMD u osób leczonych DMAb-em w porównaniu do placebo. Zmiany stężenia kreatyniny, wapnia i częstości występowania ciężkich działań niepożądanych i zgonów były podobne w grupie przyjmującej badany lek i w grupie placebo i nie różniły się w różnych stadiach PChN.

Wnioski. DMAb skutecznie zmniejsza ryzyko złamań i zwiększa BMD u kobiet z przewlekłą chorobą nerek (stadium 1-4) uczestniczących w badaniu FREEDOM. Brak różnic w zakresie nerkowych i pozanerkowych działań niepożądanych w grupie przyjmującej DMAb w porównaniu do grupy placebo sugeruje, że nie ma konieczności dostosowywania dawki leku w stadiach 1-4 PChN.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 119-120

P21

LIGAND DLA RECEPTORA AKTYWATORA CZYNNIKA JĄDROWEGO κB (RANKL) I OSTEOPROTEGERYNA U DZIEWCZĄT W OKRESIE POKWITANIA

Kulik-Rechberger B.¹, Możejko-Pastewka B.²

¹Zakład Propedeutyki Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

²AstraZeneca Pharma, Poland

Słowa kluczowe: RANKL, osteoprotegeryna, pokwitanie, dziewczęta

Wstęp. Prawidłowa budowa kości oraz jej wytrzymałość jest zależna od procesów metabolicznych zachodzących podczas całego życia osobniczego. Intensywność tych procesów może być monitorowana za pomocą biochemicznych wskaźników metabolizmu kostnego. Kluczową rolę w metabolizmie kostnym odgrywają osteoblasty i osteoklasty, których aktywność jest kontrolowana między innymi przez osteoprotegerynę (OPG), rozpuszczalne białko z grupy receptorów dla czynnika martwicy guza (TNF), będącą receptorem-pułapką dla liganda dla receptora aktywatora czynnika jądrowego κB (ang. – receptor activator of nuclear factor – κB ligand, RANKL). Osteoprotegeryna uniemożliwia wiązanie RANKL z jego receptorem – RANK, zlokalizowanym na powierzchni komórek linii dojrzewających osteoklastów, wpływając na ich różnicowanie i aktywność. Niewiele jest badań dotyczących RANKL i OPG u dziewcząt w odniesieniu do ich rozwoju somatycznego i metabolizmu kostnego, zwłaszcza w okresie pokwitania.

Cel. Określenie zależności między rozwojem fizycznym dziewcząt, stopniem dojrzałości płciowej, a stężeniami parametrów biochemicznych metabolizmu kostnego takimi jak: frakcja kostna fosfatazy alkalicznej (BALP), osteokalcyna (OC), N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I (PINP), C-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I (sCTX), wolna izoforma RANKL (sRANKL), OPG oraz  wskaźnik sRANKL/OPG.

Materiał i metody. Do badania włączono 88 dziewcząt w wieku od 11,8 do 13,7 lat. Dziewczęta badane były 3-krotnie w odstępie półrocznym. Krew do oznaczeń biochemicznych pobierano podczas badania pierwszego. Dziewczęta zostały podzielone na grupy w zależności od stadium rozwoju płciowego ocenianego na podstawie rozwoju piersi (M1-M4), wg skali Tannera.

Wyniki. Analizując stężenia PINP, sCTX, BALP i osteokalcyny w zależności od stadium rozwoju płciowego stwierdzono, że są one podobne u dziewcząt w stadium M2 i M3 i znamiennie wyższe niż u dziewcząt w stadium M4. Stężenia OPG nie różniły się między grupami (M2 – 4,04±0,62 pmol/L, M3 – 4,31±0,79 pmol/L, M4 – 4,46±0,84 pmol/L). Stężenie sRANKL i wskaźnik sRANKL/OPG były znamiennie niższe u dziewcząt w stadium M2 niż M3 (odpowiednio: 0,35±0,33 pmol/L i 0,56±0,46 pmol/L; p=0,042 oraz 0,08±0,08 i 0,13±0,10; p=0,047).

Stężenia sRANKL i OPG nie korelowały ani z wielkościami czy przyrostami cech somatycznych, ani ze stężeniami PINP, sCTX czy BALP. Stwierdzono dodatnie korelacje między stężeniem PINP a przyrostami rocznymi wysokości ciała, długości kończyn dolnych, przyrostami szerokości bioder i masy ciała. Dodatnie korelacje stwierdzano między sCTX i przyrostami rocznymi: wysokości ciała, długości kończyn dolnych, oraz masy ciała. Dodatnie były również korelacje między stężeniem BALP a przyrostami rocznymi wysokości ciała i szerokości bioder oraz między stężeniem OC i przyrostem rocznym długości kończyn dolnych. Wykazano ujemne korelacje między wiekiem ginekologicznym a stężeniem PINP, sCTX oraz BALP. Ujemna, chociaż słaba, była również korelacja między stężeniem estradiolu a stężeniem PINP i sCTX. Stwierdzono silną dodatnią korelację między stężeniem PINP i sCTX oraz słabszą, również dodatnią korelację między stężeniem PINP i OC.

Wnioski. Stężenia PINP, sCTX, OC i BALP w surowicy zależą od dojrzałości płciowej dziewcząt. Dodatnie korelacje między stężeniem wskaźników metabolizmu kostnego (PINP, sCTX, osteokalcyny i BALP) a tempem wzrastania dziewcząt wokresie pokwitania wskazują na ich przydatność w monitorowaniu procesów wzrastania. Stężenie sRANKL jest znamiennie niższe w stadium M2 niż w stadium M3, co może wskazywać na zwiększoną resorpcję kostną w tym okresie.

P21

RECEPTOR ACTIVATOR OF NUCLEAR FACTOR – κB LIGAND (RANKL) AND OSTEOPROTEGERIN IN GIRLS DURING PUBERTY

Kulik-Rechberger B.¹, Możejko-Pastewka B.²

¹Zakład Propedeutyki Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

²AstraZeneca Pharma, Poland

Keywords: RANKL, osteoprotegerin, puberty, girls

Objectives. Normal bone structure and strength depend on the metabolic processes. The intensity of these processes can be monitored by biochemical parameters. Osteoblasts and osteoclasts are crucial for bone metabolism. Their activity is controlled (between the others) by osteoprotegerin (OPG), a decoy receptor for a protein that bounds to cell membrane of the preosteoblastic lineage cells – receptor activator of nuclear factor – κB ligand (RANKL). Osteoprotegerin prevents RANKL from binding to the receptor activator of nuclear factor κB (RANK), present on the osteoclastic lineage cells. There are limited data on the role of RANKL and OPG in pubertal girls.

Aim. To assess the relationship of physical development of the girls, and their pubertal stage to serum concentrations of bone metabolism biomarkers: bone fraction of alkaline phosphatase (BALP), osteocalcin (OC), N- terminal propeptide of procollagen type I (PINP), C- terminal crosslinked telopeptide of the alpha-chain of collagen type I (sCTx), soluble form of RANKL (sRANKL), OPG, and sRANKL/OPG ratio.

Material and methods. 88 girls were enrolled in the study, aged 11.8 to 13.7 years. The girls were examined 3 times at half-year intervals. Biochemical analyses were done using a single blood sample collected on the day of the first examination. The total study population was stratified into groups depending on the stage of sexual maturity that was related to the appearance of the breast (M1-M4) according to Tanner’s skale.

Results. Serum concentrations of PINP, sCTX, BALP, and OC were similar for girls in M2 and M3 stages and were significantly higher in comparison to girls in M4. The serum concentrations of OPG were not different between the groups (M2 – 4.04±0.62 pmol/L, M3 – 4.31±0.79 pmol/L, M4- 4.46±0.84 pmol/L, respectively). The concentration of sRANKL and sRANKL/OPG ratio were significantly lower in M2 stage compared to M3 (0.35±0.33 pmol/L vs. 0.56±0.46; p=0.042, and 0.08±0.08 pmol/L vs. 0.13±0.10 pmol/L; p=0.047, respectively).

No correlation was found between sRANKL and OPG serum concentrations and the anthropometric parameters, their changes, PINP, sCTX, BALP, nor OC. Positive correlations were identified between PINP and incremental increases in: body height, leg length, bi-iliac width, and body weight. Positive correlations were also found between sCTX and incremental increases in: body height, leg length, and body weight. Also, positive correlations were found between BALP and incremental increases in body height and bi-iliac width, as well as between OC and incremental increase in leg length. Negative correlations were identified between gynecological age and PINP, sCTX and BALP. A weak negative correlation was found between estradiol and PINP, and sCTX. A strong positive correlation was found between PINP and sCTX, and weak positive correlation between PINP and OC.

Conclusions. Serum concentrations of PINP, sCTX, OC, and BALP depend on puberty stage of girls. The bone metabolism biomarkers (PINP, sCTX, OC and BALP) indicate their usefulness in monitoring of growth development at puberty due to their strong positive correlations to incremental changes of anthropometric parameters. Serum concentration of sRANKL was significantly lower in M2 vs. M3 stages, what might indicate higher bone resorption at this pubertal stage.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s93.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s21.

P011
REKREACYJNA AKTYWNOŚĆ SPORTOWA PRZED I PO 30 ROKU ŻYCIA A TEMPO REDUKCJI
Z WIEKIEM BMC KOŚĆCA OBWODOWEGO MĘŻCZYZN

Marek Mędraś1,2, Ewa Anita Jankowska3, Elżbieta Rogucka3
1Kat. i Zakład Medycyny Sportu AWF we Wrocławiu,
2Kat. i Kl. Endokrynologii AM we Wrocławiu,
3Zakład Antropologii PAN, Wrocław

Celem pracy była ocena, w jakim stopniu systematyczna rekreacyjna aktywność sportowa przed i po 30 roku życia wpływają na tempo redukcji gęstości mineralnej kośćca obwodowego z wiekiem u mężczyzn. W grupie 239 zdrowych mężczyzn w wieku 35-63 lat, mieszkańców Wrocławia zmierzono gęstość mineralną (BMC) części beleczkowej, korowej i całej kości promieniowej ręki niedominującej metodą pQCT (Stratec 960). Tempo zmniejszania się z wiekiem BMC określono za pomocą standaryzowanych współczynników regresji liniowej: a) w 2 grupach mężczyzn, którzy przed 30 rokiem życia uprawiali (bądź nie) określoną dyscyplinę sportową przez co najmniej 2 lata, b) w 2 grupach mężczyzn, którzy aktualnie od co najmniej 2 lat uprawiają (bądź nie) rekreacyjnie aktywność fizyczną. Tempo zmniejszania się z wiekiem BMC wśród mężczyzn uprawiających versus nie uprawiających codziennie rekreacyjnie aktywność fizyczną przedstawiało się następująco: =-0,40 vs =-0,47 dla BMC części beleczkowej, =-0,28 vs =-0,36 dla BMC części korowej i =-0,35 vs =-0,43 dla BMC całej kości promieniowej (różnice wartości istotne statystycznie). Tempo zmniejszania się z wiekiem BMC wśród mężczyzn uprawiających versus nie uprawiających określoną dyscyplinę sportową przed 30 rokiem życia przedstawiało się następująco: =-0,25 vs =-0,27 dla BMC części beleczkowej, =-0,21 vs =-0,23 dla BMC części korowej i =-0,28 vs =-0,31 dla BMC całej kości promieniowej (różnice wartości  nieistotne statystycznie). Regularna codzienna aktywność fizyczna (po 30 roku życia) spowalnia tempo redukcji BMC kości promieniowej w procesie starzenia się, podczas gdy uprawianie dyscypliny sportowej w młodości nie wpływa na dynamikę zmian z wiekiem gęstości mineralnej kośćca obwodowego mężczyzn.

P011
RECREATIONAL PHYSICAL ACTIVITY BEFORE AND AFTER 30 YEARS OF AGE AND THE TEMPO OF AGE-RELATED BMC REDUCTION IN MEN
Marek Medras1,2, Ewa Anita Jankowska3, Elzbieta Rogucka3,

1Dept. of Sport Medicine, Academy of Physical Education, Wroclaw,
2Dept. of Endocrinology, Wroclaw Medical University,
3Institute of Anthropology, Polish Academy of Sciences, Wroclaw, Poland

The aim of the study was to evaluate whether recreational physical activity before and after 30 years of age affected the tempo of age-related BMC reduction in men. In a group of 239 healthy men, aged 35-63, inhabitants of Wroclaw (Poland), trabecular, cortical and total bone mineral content (BMC) at the ultra-distal radius were measured using pQCT (Stratec 960). The tempo of age-related BMC reduction was assessed using the standardised coefficients p of linear regression: a) in 2 subgroups of men who before 30 years of age had (or had not) practised any sport during at least a 2-year period, b) in 2 subgroups of men who for at least 2 years practised (or did not) any form of physical activity in their leisure time. The tempos of age-dependent BMC decline among men practising versus non-practising physical activity in their leisure time systematically were the following: p=-0,40 vs p=-0,47 for trabecular BMC, p=-0,28 vs p=-0,36 for cortical BMC and p=-0,35 vs p=-0,43 for total BMC (the differences in p coefficients were statistically significant). The tempos of age-dependent BMC decline among men practising versus non-practising any sport before the age of 30 were the following: p=-0,25 vs p=-0,27 for trabecular BMC, p=-0,21 vs p= – 0,23 for cortical BMC and p=-0,28 vs p=-0,31 for total BMC (the differences in p coefficients were statistically insignificant). Systematic physical activity (after 30 years of age) slowed down the tempo of BMC reduction in the course of male aging, whereas the practising sport before the age of 30 did not affect the dynamics of age-related changes of BMC at the ultra-distal radius in men.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s140-141.

P19
GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI U CHORYCH Z NADŻERKOWYM ZAPALENIEM PRZEŁYKU DŁUGOTRWALE LECZONYCH OMEPRAZOLEM

Sikorski T., Marcinowska-Suchowierska E.
Klinika Medycyny Rodzinnej i Chorób Wewnętrznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, 00-416 Warszawa, Czerniakowska 231

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, omeprazol, zapalenie przełyku

Wstęp
Chociaż zmniejszoną gęstość kości wykazano wcześniej w stanach achlorhydrii lub hipochlorhydrii takich jak niedokrwistość złośliwa i przebyta gastrektomia, nie jest znany wpływ na kości długotrwałego zahamowania wydzielania kwasu solnego przez inhibitory pompy protonowej.
Cel pracy
Ocena gęstości mineralnej kości (BMD) u chorych z nadżerkowym zapaleniem przełyku długotrwale leczonych omeprazolem w porównaniu do grupy kontrolnej leczonej cyzaprydem. Materiał i metoda
Do badania włączono pacjentów, mężczyzn w wieku 18-80 lat i kobiety w wieku 60-80 lat, zdrowych i nie przyjmujących leków wpływających na metabolizm wapniowo-fosforowo-magnezowy, z rozpoznanym endoskopowo nadżerkowym zapaleniem przełyku, będących w stadium remisji klinicznej i endoskopowej na omeprazolu. Z 29 pacjentów z nadżerkowym zapaleniem przełyku, w stadium remisji przez rok na omeprazolu, po próbie leczenia cyzaprydem, 16 chorych (11 mężczyzn i 5 kobiet), w wieku 59,8 ± 3,3 (średnia ± SEM) lat, musiało kontynuować omeprazole w dawce 20 mg/d, a pozostałych 13 (8 mężczyzn i 5 kobiet), w wieku 57,7 ± 4,5 lat, przyjmowało cyzapryd w dawce 30 mg/d przez 2 lata. Pomiaru BMD w kręgosłupie lędźwiowym (L2-L4) i w prawym biodrze (Neck, Trochanter, Ward’s) dokonywano co roku metodą dwuenergetycznej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA). Dodatkowo oznaczano co roku stężenie wapnia, fosforu, magnezu i całkowitą fosfatazę alkaliczną w surowicy oraz kalciurię z korekcją na kreatyninę. Wszystkie parametry densytometryczne i biochemiczne podawano w wartościach bezwzględnych i w procentach wartości wyjściowych. Analizie poddano wszystkich pacjentów, którzy rozpoczęli badanie. Dla oceny statystycznej zastosowano odpowiednie testy nieparametryczne: test U Mann-Whitney’a i test Friedman’a z testem wielokrotnych porównań Dunn’a dla analizy różnic w zmiennych ilościowych i dokładny test Fisher’a dla analizy różnic w zmiennych jakościowych. Przyjęto poziom istotności p < 0.05.
Wyniki
Po 3 latach nie stwierdzono istotnych różnic w BMD u pacjentów na omeprazolu i cyzaprydzie: L2-L4 1,159 ± 0,07 i 1,188 ± 0,05 g/cm2, Neck 0,934 ± 0,03 i 0,942 ± 0,07 g/cm2, Trochanter 0,911 ± 0,03 i 0,860 ± 0,06 g/cm2 i Ward’s 0,781 ± 0,04 i 0,777 ± 0,08 g/cm2, odpowiednio. Jednak wyrażona w procentach wartości wyjściowej BMD w Ward’s była wyższa po 3 latach na omeprazolu (101,4 ± 2,2%) niż na cyzaprydzie (96,4 ± 0,8%, p < 0,05). Na omeprazolu obserwowano wzrost BMD o 2,2 ± 1,0% w L2-L4 po 2 latach i o 3,9 ± 1,3% w Trochanter po 3 latach, natomiast na cyzaprydzie spadek o 3,6 ± 0,8% w Ward’s po 3 latach (p < 0,05 dla wszystkich porównań) bez innych zmian. W badaniach biochemicznych stwierdzono tylko przejściowy spadek stężenia magnezu w surowicy po 2 latach w porównaniu do wartości wyjściowych (p < 0,05) w obu grupach pacjentów, prawdopodobnie związany z dietą.
Wnioski
3-letnie leczenie omeprazolem nie zmniejsza BMD. Obserwowane zmiany BMD były związane z wiekiem.

P19
BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH EROSIVE OESOPHAGITIS TREATED WITH LONG-TERM OMEPRAZOLE

Sikorski T., Marcinowska-Suchowierska E.
Department of Family Medicine & Internal Diseases, Medical Centre for Postgraduate Education, Czerniakowska St. 231, 00-416 Warsaw, Poland

Keywords: bone mineral density, omeprazole, oesophagitis

Introduction
Although decreased bone density has been previously revealed in achlorhydric or hypochlorhydric states such as pernicious anaemia and in postgastrectomy patients, bone effects of long-term acid suppression with proton pump inhibitors are unknown.
Aim of the study
To assess bone mineral density (BMD) in patients with erosive oesophagitis on long-term therapy with omeprazole compared to those on cisapride as controls.
Material & methods
Out-patients, males aged 18-80 yrs. and females aged 60-80 yrs., with no diseases and no drugs influencing Ca-P-Mg metabolism, with endoscopically diagnosed erosive oesophagitis and remaining in clinical and endoscopic remission on omeprazole were included in the study. Out of 29 out-patients with erosive oesophagitis held in 1-year remission on omeprazole, after cisapride trial, 16 patients (11 males and 5 females), aged 59.8 ± 3.3 (mean ± SEM) years, had to continue with omeprazole 20 mg/day, and the other 13 (8 males and 5 females), aged 57.7 ± 4.5 years, received cisapride 30 mg/day for 2 years. Annually, BMD at the lumbar spine (L2-L4) and the right hip subregions (neck, trochanter, Ward’s triangle) were measured by dual energy X-ray absorptiometry. Additionally, serum calcium, phosphorus, magnesium, total alkaline phosphatase and urinary calcium excretion corrected for creatinine were measured annually. All densitometric and biochemical parameters were given as absolute values and as percent of baseline. The data were analyzed on an intention-to-treat basis. For statistical analysis the following nonparametric tests have been applied: the Mann-Whitney U-test and Friedman test with Dunn’s multiple comparisons test to analyze differences in quantitative variables and the exact Fisher’s test to analyze differences in qualitative variables as appropriate. The significance level p < 0.05 was used.
Results
After 3 yrs. we revealed no significant differences in BMD in patients on omeprazole and cisapride: L2-L4 1.159 ± 0.07 and 1.188 ± 0.05 g/cm2, Neck 0.934 ± 0.03 and 0.942 ± 0.07 g/cm2, Trochanter 0.911 ± 0.03 and 0.860 ± 0.06 g/cm2, and Ward’s 0.781 ± 0.04 and 0.777 ± 0.08 g/cm2, respectively. However, when expressed as percent of baseline, BMD at Ward’s triangle was higher after 3 yrs. on omeprazole (101.4 ± 2.2%) than on cisapride (96.4 ± 0.8%, p < 0.05). On omeprazole there was an increase in BMD of 2.2 ± 1.0% at the lumbar spine at year 2, and 3.9 ± 1.3% at trochanter at year 3, but on cisapride a decrease of 3.6 ± 0.8% at Ward’s triangle at year 3 (p < 0.05 for all comparisons) and no other changes. On biochemistry, there was only a transient fall in serum magnesium at year 2 compared to baseline (p < 0.05) in both groups of patients, probably diet-related.
Conclusions
A 3-year omeprazole therapy did not reduce BMD. The observed BMD changes were age-related.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1162-163.

P18
ZWIĄZKI POMIĘDZY OSTEOPENIĄ/OSTEOPOROZĄ I CHOROBĄ PRZYZĘBIA U KOBIET W OKRESIE POMENOPAUZALNYM

Hüpsch-Marzec H.1, Pluskiewicz W.2, Kubicka-Musiał M.1

1 Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją, Bytom
2 Zakład Chorób Metabolicznych, Zabrze, Śląska Akademia Medyczna

Słowa kluczowe: osteoporoza, menopauza, choroba przyzębia

Wprowadzenie
Około 75% dorosłych osób dotkniętych jest jakąś formą choroby przyzębia ( około 30% osób starszych). Konsekwencją zapalenia przyzębia jest utrata przyczepu nabłonkowego i łącznotkankowego oraz resorpcja kości wyrostka zębodołowego, które mogą prowadzić do utraty zęba, bezzębności i w konsekwencji resorpcji szczątkowego wyrostka zębodołowego i utratę kości jamy ustnej. Osteoporoza pomenopauzalna zaczyna się po naturalnej lub chirurgicznie indukowanej menopauzie i prowadzi do złamań w ciągu 15-20 lat od ustania czynności jajników. Istnieje wiele wspólnych czynników ryzyka dla choroby przyzębia i osteoporozy.
Cel pracy
Ocena związków pomiędzy osteopenią osteoporozą i chorobą przyzębia u kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Materiał
Materiał badawczy stanowiło 55 kobiet w wieku 51-69 lat. Kobiety były rekrutowane jako wolontariuszki z Zakładu Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją oraz z Zakładu Chorób Metabolicznych. Do kryteriów decydujących o wyłączeniu pacjentek z badań należały między innymi: początek menopauzy przed 40 rokiem życia, inna choroba metaboliczna mająca wpływ na kości., długoterminowe stosowanie terapii sterydowej, ciężkie schorzenia tarczycy, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu. Grupę badana stanowiło 28 pacjentek u których w wyniku trwającego procesu osteoporotycznego doszło do złamania dystalnej nasady kości promieniowej. Grupę kontrolną stanowiło 27 kobiet klinicznie zdrowych.
Metody
Gęstość kości badano w obrębie kości pięty (ultrasonic technic). Oceniano pochodne gęstości kości ( SOS,BUA, YA, AM )
Przeprowadzono pełne badanie stomatologiczne oraz obszerny wywiad stomatologiczny oraz wywiad ogólny. Ocena i rozpoznanie choroby przyzębia prowadzono na podstawie PRP (partial recording protocol). Statyczny pomiar ruchomości zębów oszacowano na podstawie czterostopniowej skali. Status tkanek przyzębia był określony przy użyciu GBSI (Gingival Sulcus Bleeding Index)- wskaźnik krwawienia, CAL (Clinical Attachment Level), położenie przyczepu łącznotkankowego, CSI (Calculus Surface Index) -wskaźnik kamienia nazębnego.
Wyniki
Różnice średnich wartości relacji proksymalnych kontaktów i statycznego pomiaru ruchomości w gr. kontrolnej i badanej nie były statystycznie istotne. Nieco większa niż uważana za prawidłową (Io ), okazała się ruchomość zębów w grupie badanej. Wartości wskaźnika GBSI w gr kontrolnej wynosiły ponad 40% i wskazywały na obecność zapalenia wymagającego intensywnego leczenia, w gr. badanej natomiast wynik 54,7 oznaczał ciężkie uogólnione zapalenie dziąseł. Różnica średnich =1,5 przy p.=0, 12. Średnie Wartości CSI wynosiły odpowiednio 6,63 w grupie kontrolnej 7,54 w grupie badanej. Ubytek przyczepu łącznotkankowego w gr. badanej był istotnie wyższy w stosunku do gr. kontrolnej i wynosił odpowiednio 6,94 i 4,83. Różnica średnich=4,18 (przy p.=0,00013).
Wniosek
Ubytek kości w obrębie jamy ustnej jest wynikiem kombinacji wielu czynników o charakterze miejscowym i czynników ogólnych. Wydaje się, że pacjentki w okresie pomenopauzalnym dotknięte osteoporozą mają bardziej zaawansowaną destrukcję przyzębia w stosunku do zdrowych kobiet pomenopauzalnych również cierpiących z powodu choroby przyzębia.

P18
ASSESSMENT OF RELATIONSHIPS BETWEEN OSTEOPENIA/OSTEOPOROSIS AND PERIODONTAL DISEASE IN POSTMENOPAUSAL WOMAN

Hüpsch-Marzec H.1, Pluskiewicz W.2, Kubicka-Musiał M.1

1 Department of Conservative Dentistry with Endodontics, Bytom, Silesian
2 Department of Metabolic Diseases, Zabrze, Silesian University of Medicine

Key words: osteoporosis, menopause, periodontal disease

Introduction
Some form of periodontal disease affects 75% adults (30% of older adults).The result of periodontitis is loss of soft tissue attachment and resorption of alveolar bone, which may lead to eventual tooth loss, edentulousness and, as a consequence residual ridge resorption and further loss of oral bone. Postmenopausal osteoporosis begins after natural or surgical menopause and leads to fractures within 15 -20 years from the cessation of ovarian function. There are numerous factors which are common for risk of both periodontal disease and osteoporosis.
Aim of the study
Assessment of relationships between osteopenia/osteoporosis and periodontal disease in postmenopausal woman.
Material
The examination was carried out in 55 women aged 51-69 years. Women were recruited as volunteers through the Department of Conservative Dentistry and Endodontics and, Department of Metabolic Diseases. Exclusion criteria for acceptance into the study were among the other: onset of menopause before age 40, history of other metabolic disease affecting bone, long-term use of steroid medication, excessive thyroid medication, cigarette smoking, excessive use of alcohol. The examined group consisted of 28 individuals in whom due to lasting osteoporotic process the distal epiphysis of radial bone was pathologically broken. The control group consisted of 27 individuals clinically healthy
Methods
Density of bone tissue within the calcaneal bone was examined (ultrasonic technique). The derivatives of bone density (SOS, BUA, YA, AM)
Complete dental assessments were performed and a comprehensive dental and medical history was taken. Evaluation and diagnosis of periodontal disease were performed on the basis of PRP (partial recording protocol). Static assessment of tooth mobility was made on the basis of 4-grade scale. Periodontal status was determined using GBSI (Gingival Sulcus Bleeding Index), CAL (Clinical Attachment Level), CSI (Calculus Surface Index).
Results
The differences of the mean values of the proximal contact relations (slightly open contacts and the tightness of contacts) and static tooth measurement of the mobility in control and examined groups were not statistically significant. Slightly higher than considered to be correct (Io ), turned out to be the tooth mobility in the examined group. Values of the GBSI rate in the control group amounted to 40 and indicated the presence of inflammation which demanded intensive treatment, whereas value 54,7 in the examined group meant heavy, general gingivitis. Difference of the mean values=1.5 with p=0.12. The mean CSI values were 6.63 in control group and 7.54 in examined group respectively. The loss of connective tissue attachment in examined group was significantly higher in relation to control group and was 6.94 and 4.83. The difference of mean values = 4.18 (with p=0.00013)
Conclusion
Bone loss in the oral cavity results from a combination of numerous local and general factors. It seems that postmenopausal female patients suffering from osteoporosis have more advanced destruction of periodontium in relation to healthy postmenopausal women who also suffer from periodontitis.

XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Kraków 2000, Streszczenia, W61

Dariusz Kotulski, Wojciech Radło, Piotr Michno
Oddział Ortopedii Kliniki Chirurgii Dziecięcej PAIP CM UJ w Krakowie. Kraków, ul. Wielicka 265

W latach 1992-1999 leczono 12 dzieci (5 dziewczynek i 7 chłopców) z powodu złamania wyniosłości międzykłykciowej piszczeli, w wieku od 6 do 14 lat. Wg klasyfikacji Myeyersa i Mc Keevera stwierdzono 5 razy typ I, 6 razy typ II i jeden raz typ III złamania. U wszystkich dzieci przy przyjęciu wystąpił obrzęk kolana z balotowaniem rzepki (punkcja stawu wykazywała obecność krwi), ból oraz ograniczenie ruchów czynnych w stawie. Hospitalizowano wszystkie dzieci przez okres od 2 do13 dni. U dwojga dzieci do złamania doszło w wyniku urazu pośredniego u pozostałych w wyniku bezpośredniego urazu kolana. Operacyjnie leczono 1 chłopca z III typem złamania, pozostałe dzieci leczono zachowawczo opatrunkiem gipsowym tutorowym. Okres obserwacji wynosi od 6 miesięcy do 7 lat. Wszystkie dzieci poddano kontrolnemu badaniu klinicznemu i radiologicznemu. Stwierdzono pełen zakres ruchów czynnych i biernych w stawach, zrost złamania u wszystkich dzieci i dobry wynik leczenia w subiektywnej ocenie pacjentów. Tylko u 2 dzieci w badaniu klinicznym stwierdzono zaznaczony objaw przedniej niestabilności stawu kolanowego, bez ograniczenia funkcji stawu.

P14

Wartość prognostyczna obniżenia wzrostu w populacji kobiet pomenopauzalnYCH w prognozowaniu ryzyka złamań kręgosłupa

Borowy P.

Krakowskie Centrum Medyczne, Kraków

Słowa kluczowe: osteoporoza, złamania, czynniki ryzyka, obniżenie wzrostu

W prospektywnym badaniu kohortowym zrandomizowano 1284 kobiet pomenopauzalnych, w wieku powyżej 50. lat, które zgłosiły się do Krakowskiego Centrum Medycznego i Poradni Leczenia Osteoporozy celem wykonania badania densytometrycznego. Każda pacjentka w chwili pierwszego badania miała wykonane badanie densytometryczne kręgosłupa i/lub bliższego końca kości udowej. U każdej chorej wykonano kwestionariusz zawierający pytania o dane demograficzne (data urodzenia, płeć, adres), antropometryczne (najwyższy wzrost w życiu), przebyte i towarzyszące schorzenia, wywiad rodzinny, stosowane leki. U każdej chorej wykonano pomiar wzrostu i masy ciała na kalibrowanym stadiometrze i certyfikowanej wadze, bezpośrednio przed badaniem densytometrycznym. Po średnio 10. latach w wybranej grupie przeprowadzono telefoniczne badanie ankietowe wg kwestionariusza analogicznego jak w pierwszym badaniu. Szczególną uwagę zwracano na wystąpienie złamań. Kwestionariusz uwzględniał dane o wszystkich złamaniach, jakich doznali pacjenci: ich lokalizacje, przyczynach złamania (nisko-/ wysokoenergetyczne), czasie złamania i zastosowanym leczeniu (zachowawcze/ operacyjne). Analizie poddano liczbę złamań głównych, tj.: kręgosłupa, przedramienia, nasady dalszej kości ramiennej i biodra.

Wyniki. Spadek wzrostu wiązał się ze zwiększonym ryzykiem złamań kompresyjnych kręgosłupa. Na każde obniżenie wzrostu o 1 cm ryzyko rosło o 11% (RR 1,11, a OR 1,12). Przy wydzieleniu zmiennej skategoryzowanej tj. spadku wzrostu o każde 1 cm lub o co najmniej 4 cm wartość RR była znacznie wyższa, ale nie uzyskała zmienności statystycznej, co wynikało najprawdopodobniej z małej ilości złamań kompresyjnych w badanej kohorcie.

P14  

The prognostic value of height reduction in predicting the vertebral fractures risk in the population of postmenopausal women

Key words: osteoporosis, fractures, risk factors, height reduction

1,284 postmenopausal women aged over 50 who underwent a densitometry at Krakowskie Centrum Medyczne and its Osteoprosis Clinic were randomized in a prospective cohort study. Each patient at the time of her first visit had a densitometry of the spine and/or the hip as well as a demographic questionnaire (DOB, gender, address), anthropometric test (the lifetime maximum height) and a survey including medical history, comorbidities, family medical history, concomitant medications. Each patient had her height and weight measured on a calibrated stadiometer and certified weight right before the densitometry. After an average of 10 years telephone survey was conducted in the selected group using an identical survey as in the first study. Particular attention was paid to the occurrence of fractures. The questionnaire comprised all the fractures suffered by the patients: their locations, causes (low-/high-energy), time, treatment (conservative/surgical). The number of major fractures (i.e.: vertebral, forearm, distal humerus and hip) was analyzed.

Results. The height reduction was associated with an increased risk of vertebral compression fractures. For every decrease of 1 cm the risk increased by 11%. (RR 1.11, and OR 1.12). With the separation of a categorical variable, i.e. every 1cm or a minimum of 4cm decline in height the RR value was much higher, but statistical variability was not obtained most likely due to a small amount of compression fractures in the study cohort.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 29.09-1.10.2011

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011, vol 13 (Suppl. 1). str 117

P14

LECZENIE DOŻYLNE OSTEOPOROZY IBANDRONIANEM W MATERIALE KLINIKI ORTOPEDII I REHABILITACJI W LATACH 2009-2010

Rawo T., Deszczyński J.

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji II WL Warszawski Uniwersytet Medyczny

Centrum Osteoporozy NZOZ „Lekmed”, Warszawa

Słowa kluczowe: osteoporoza, leczenie dożylne osteoporozy, ibandronian, bisfosfoniany dożylne
 

Cel. Ocena retrospektywna pacjentek leczonych dożylnie ibandronianem w 2009 i 2010 z powodu osteoporozy pomenopauzalnej i nietolerancji leczenia doustnego.

Metody. Pacjentki leczone przynajmniej 4 dawkami ibandronianu w 2009 i 2010, zaproszono na badanie kontrolne. Wyniki DXA i badań laboratoryjnych sprzed rozpoczęcia leczenia uzyskano z historii chorób. Zebrano wywiad Oceniono ryzyko złamań z wykorzystaniem kalkulatora FRAX^TM. Wykonano badanie DXA.

Wyniki. Liczba pacjentek 432 (382 kontynuuje leczenie). 50 zrezygnowało. Liczba pacjentek, którym podano minimum 4 dawki dożylne ibandronianu – 325. Na zaproszenie odpowiedziało 120. Badanie w marcu 2011. Średni wiek pacjentek – 71 lat (SD 7,7; min.53; max.87). Średnia liczba dawek ibandronianu – 5,39 (9-4) Mediana i średnia BMD przed leczeniem – 0,66 g/cm² (IQR 0,62; 0,70) i 0,66g/cm² (SD 0,08). Mediana i średnia T-Score –
-2,80 (IQR -3,12; -2,55) i -2,83 (SD 0,55). W trakcie leczenia wzrosła o 1,49% mediana BMD (IQR -2,15; 4,48). Zwiększyła się mediana i średnia dla T-Score odpowiednio -2,78 (IQR -3,12; -2,42) i -2,80 (SD 0,59). Średnia wartość BMD nie zmieniła się. W trakcie leczenia stwierdzono 15 nowych złamań (8 pozakręgowych, 4 kręgosłupa i 0 bliższego końca kości udowej). Tolerancja była dobra, najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były: zapalenie żyły w miejscu podania (7) i uogólnione bóle ciała (7).

Wnioski. Dożylny ibandronian jest skuteczną i bezpieczną opcją leczenia dla pacjentek ze złą tolerancją bisfosfonianów doustnych.

P14

INTRAVENOUS TREATMENT OF OSTEOPOROIS WITH USE OF IBANDRONATE IN MATERIAL OF DEPARTAMENT OF ORTHOPEDIC SURGERY AND REHABILITATION 2009-2010

Rawo T., Deszczyński J.

Departament of Orthopedic Surgery and Rehabilitation, 2’nd Medical Faculdy, Warsaw Medical University

Osteoporosis Center NZOZ „Lekmed”, Warsaw

Keywords: osteoporosis, intravenous treatment of osteoporosis, ibandronate, intravenous bisphsphonates

Aim. Retrospective evaluation of female patients with postmenopausal osteoporosis and intolerance of oral agents, treated with intravenous ibandronate between 2009 and 2010

Methods. Patients treated in 2009 and 2010 with at least four doses of ibandronate were evaluated. The pre-treatment densitometry and laboratory test have been obtained from patient history. Patients were interviewed. The fracture risk with use of FRAXTM tool was evaluated and control densitometry (DXA) has been performed.

Results. Total number of patients treated in 2009-2010 – 432(382 are continuing the treatment). 50 patients resigned from the treatment. The number of patients treated with at least 4 intravenous administrations – 325. 120 patients replied for invitation to evaluation. Evaluation in March 2011. The mean age of patients 71 years (SD 7.7; min.53; max.87). The mean number of ibandronate injections was 5.39 (9-4). Before the treatment the median and mean BMD were appropriately 0.66 g/cm2 (IQR 0.62; 0.70) and 0,66g/cm2 (SD 0.08). The median and mean T-Score were -2.80 (IQR -3.12; -2.55) and -2.83 (SD 0.55). During the ibandronate treatment the median BMD increased by 1.49% (IQR -2.15; 4.48) while the mean value of BMD did not change. The median and mean T-Score increased as well and were appropriately -2.78 (IQR -3.12; -2.42) and -2.80 (SD 0.59). 15 new fractures during the study (8 fractures of distal radius and 4 vertebral fractures). The treatment tolerance was good. The most often adverse events were phlebitis at the site of injection (7 cases) and general body pains (7 cases).

Conclusion. In our opinion intravenous ibandronate is effective and safe option for osteoporosis treatment for women with bad tolerance of oral bisphosphonates.

V Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 20-21.09.2013

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2013, vol 15 (Suppl. 2).str 120-121

P22

WYSTĘPOWANIE POLIMORFIZMU RECEPTORA WITAMINY D ORAZ JEJ NIEDOBORY U DZIECI ZE ZŁAMANIAMI NISKOENERGETYCZNYMI

Karpiński M.¹, Galicka A.², Popko J.¹

¹Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej UDSK w Białymstoku

²Zakład Chemii Medycznej UMB

Słowa kluczowe: witamina D, polimorfizm VDR, złamania niskoenergetyczne, dzieci

Wstęp. Witamina D3 (25[OH]D) jest hormonem wpływającym na wiele tkanek organizmu człowieka. Nie można zapomnieć o jej roli na rosnący układ kostny u dzieci. Prowadzone badania wykazują znaczące niedobory witaminy D3 w populacji dziecięcej, jednak tylko kilka prac wykazało związek pomiędzy niskimi stężeniami 25[OH]D w surowicy, a występowaniem złamań niskoenergetycznych. Nie znaleziono (Medline) pracy opisującej związek pomiędzy występowaniem złamań niskoenergetycznych a polimorfizmem receptora witaminy D.

Cel. Celem pracy było sprawdzenie, czy istnieje zależność pomiędzy występowaniem poszczególnych genotypów receptora witaminy D a wystąpieniem złamania niskoenergetycznego, oraz czy niedobór witaminy D zwiększa ryzyko wystąpienia złamania.

Materiał i metody. Grupę badawczą stanowiło 90 dzieci w wieku od 3 do 18 lat (78% chłopcy) hospitalizowanych w Klinice Ortopedii UDSK z powodu złamania niskoenergetycznego. Do grupy kontrolnej (70 dzieci 71% chłopcy) włączyliśmy dzieci hospitalizowane w Klinice Ortopedii bez złamań w wywiadzie.

U wszystkich dzieci oznaczyliśmy stężenie witaminy D (25[OH]D) w surowicy krwi. DNA zostało wyizolowane z leukocytów za pomocą MasterPureTM Genomic DNA Purification Kit (Epicentre Biotechnologies). Polimorfizmy receptora witaminy D (VDR) zostały oznaczone przy pomocy techniki PCR-RFLP. Produkty PCR były trawione endonukleazami restrykcyjnymi: FokI, BsmI, ApaI, TaqI. Genotypy oznaczono za pomocą elektroforezy w 2,0% żelu agarozowym. Wykonaliśmy oznaczenia dla czterech polimorfizmów: FokI, BsmI, ApaI, TaqI. Przy pomocy programu Statistica 10.0 dokonaliśmy obliczeń statystycznych.

Wyniki. Stwierdziliśmy istotnie statystyczną różnicę w stężeniach witaminy D3 w surowicy dzieci zdrowych i ze złamaniami (18,82 ng/ml vs. 14,36 ng/ml p<0,0002). Ponadto uzyskaliśmy istotnie statystycznie różnice w występowaniu genotypów BsmI i TaqI pomiędzy badanymi grupami. Częstość występowania homozygot dominujących „BB” była istotnie wyższa w grupie kontrolnej niż badanej (18,2% vs. 6,7% p=0,024). W grupie badanej stwierdzono częstsze występowanie homozygot recesywnych „bb” (45% vs. 33% p<0,025). W grupie kontrolnej stwierdzono częstsze występowanie homozygot „TT” niż w grupie badanej (70,2% vs. 48,2% p<0,032). Za pomocą regresji krokowej wielorakiej postępującej stwierdzono dodatnią zależność pomiędzy występowaniem homozygot recesywnych ApaI i FokI („aa” i „ff”), a stężeniem witaminy D3 w surowicy (p<0,016 i p<0,032).

Wnioski. Istotnie statystycznie niższe stężenie witaminy D u dzieci z grupy badanej pokazuje, że niedobór witaminy D jest jednym z czynników ryzyka wystąpienia złamania niskoenergetycznego u dzieci. Wydaje się także, że allele „B” i „T” genu receptora witaminy D, mogą mieć znaczenie protekcyjne przed złamaniami w sposób niezależny od stężenia witaminy D, natomiast allele „a” i „f” mogą chronić kości przed złamaniami poprzez wpływ na zwiększenie stężenia witaminy D.

P22

THE OCCURRENCE OF VITAMIN D RECEPTOR POLYMORPHISMS AND ITS DEFICIENCY IN CHILDREN WITH LOW-ENERGY FRACTURES

Karpiński M.¹, Galicka A.², Popko J.¹

¹Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej UDSK w Białymstoku

²Zakład Chemii Medycznej UMB

Keywords: vitamin D, VDR polymorphisms, low-energy fractures, children

Objectives. Vitamin D3 (25[OH]D) is a hormone that affects many tissues of the human body particularly the growing bones in children. The studies show a significant deficiency of vitamin D3 in the pediatric population, however, only a few studies have shown a correlation between low serum 25[OH]D concentrations and incidence of low-energy fracture. We haven’t found (Medline) any paper describing the relationship between the incidence of low-energy fracture and vitamin D receptor (VDR) polymorphism.

Aim. The aim of this study was to examine whether there is a correlation between the presence of specific vitamin D receptor genotype and the occurrence of low-energy fractures, and that vitamin D deficiency increases the risk of fracture.

Materials and methods. The study group consisted of 90 children aged 3 to 18 years (78% boys) hospitalized in the Department of Orthopaedics because of low-energy fracture. In the control group (70 children 71% boys) we have included children hospitalized in the Department of Orthopedics with no history of fractures.

Concentration levels of vitamin 25[OH]D in the blood serum of all children were measured.

DNA was extracted from leukocytes. The four polymorphisms of VDR ( FokI, BsmI, ApaI, TaqI) were determined by PCR (polymerase chain reaction) and RFLP (restriction fragment length polymorphism). The digested products of PCR were separated on 2.0% agarose gel and visualized with ethidium bromide. Statistical calculations were made using the Statistica 10.0.

Results. We found statistically significant differences in concentrations of vitamin D3 in the serum of healthy children and the fracture group (18.82 ng/ml vs. 14.36 ng/ml, p<0.0002). In addition, we obtained statistically significant differences in the prevalence of BsmI and TaqI genotypes between these two groups. The frequency of homozygous dominant „BB” genotype was significantly higher in the control group than in the study group (18.2% vs. 6.7%, p=0.024). The study group had a higher incidence of recessive homozygous „bb” genotype than the control group (45% vs. 33%, p<0.025). The control group showed a higher incidence of homozygotes „TT” than in the study group (70.2% vs. 48.2%, p<0.032). Using multiple stepwise progressive regression positive correlation between the presence of homozygous recessive ApaI and FokI genotypes („aa” and „ff”) and vitamin D3 levels in serum was found (p<0.016 and p<0.032, respectively).

Conclusions: Statistically significant lower level of vitamin D in the study group shows that vitamin D deficiency is one of the risk factor for low-energy fractures in children. It can be stated that the „B” and „T” alleles of vitamin D receptor gene may exert a protective role against fractures independently of vitamin D concentration, while the alleles „a” and „f” may protect bones through increase in the vitamin D level.

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy
V Krakowskie Sympozjum Osteoporozy
Kraków 27-29.09.2001

Streszczenia:
wersja polska
Materiały kongresowe: STRESZCZENIA, s94.
Druk: Drukarnia Skinder, ISBN – 83-904008-5-5

wersja angielska
Osteoporosis International 2001; vol. 12 (Suppl 1), s21.

P012
WARTOŚĆ DIAGNOSTYCZNA BADANIA DENSYTOMETRYCZNEGO PRZEDRAMIENIA W ROZPOZNAWANIU OSTEOPOROZY

R. T. Kukiełka, E. Czerwiński
Klinika Ortopedii CMUJ , ul. Kopernika 19, 31-501 Kraków

W diagnostyce osteoporozy obecnie największy nacisk kładzie się na ocenę ryzyka złamania. Według najnowszych zaleceń grupy roboczej WHO podstawowym kryterium rozpoznawania osteoporozy jest badanie densytometryczne metodą DEXA bliższego odcinka kości udowej, które to badanie równie dobrze przewiduje ryzyko złamania szyjki kości udowej, nadgarstka i kręgosłupa. Celem pracy była ocena korelacji wyników badania densytometrycznego przedramienia w rozpoznawaniu osteoporozy w oparciu o badanie bliższego końca kości udowej.
W celu określenia wartości badania densytometrycznego przedramienia wykonano jednoczesne pomiary densytometryczne przedramienia (Osteometer DTX-200 (DEXA) – pomiary w odcinku distal i ultradistal) i bliższego końca kości udowej (densytometr DPX-IQ Lunar – pomiary BMD pola szyjki, trójkąta Warda, krętarza, trzon oraz pomiar całkowity) w grupie 600 kobiet w wieku od 26 do 88 r.ż. (średnia 56,6 lat).
W celu określenia wartości diagnostycznej badania przedramienia porównano u każdego pacjenta jego wartość do wyników pomiaru i bliższego końca kości udowej. Za wynik zgodny uznano badanie, w którym rozpoznanie lub wykluczenie osteoporozy w badaniu przedramienia potwierdzone zostało pomiarem bliższego końca kości udowej.
Porównanie zgodności wyników pomiarów w densytometrii osiowej i obwodowej w grupie kobiet dało 83% wyników zgodnych. Najlepszą zgodność uzyskano w grupach wiekowych 20-39- 92% oraz 80-89 – 100%, w pozostałych grupach zgodność wahała się w od 75 do 87%. Ponadto obliczono wysokie współczynniki korelacji pomiędzy pomiarami w trójkącie Warda i w odcinku ultradistal przedramienia (r = 0,78), polem szyjki i odcinkiem ultradistal przedramienia oraz trójkątem Warda i odcinkiem distal (r = 0,75).
Badanie densytometryczne przedramienia jest nadal wartościową, tanią i precyzyjną metodą w diagnostyce osteoporozy.

P012
VALUE OF THE DENSITOMETRIC MEASUREMENT OF THE FOREARM IN THE DIAGNOSIS OF OSTEOPOROSIS

Radosław T. Kukiełka, Edward Czerwiński,
Department of Orthopaedics, Coll. Med. Jagiellonian University, 31-501 Krakow, ul. Kopernika 19, Poland

In the diagnosis of osteoporosis the main emphasis lately has been placed on the assessment of fracture risk. According to the recent recommendations of the WHO working group the primary criterion for osteoporosis diagnosis is densitometric measurement (DEXA method) of the proximal femur, which also predicts femoral neck, wrist and vertebral fracture risk . The aim of this study was the assessment of forearm densitometric measurement results in the diagnosis of osteoporosis based on proximal femur densitometric measurements.
To establish the value of forearm densitometric measurements, 6000 women, aged 26 to 88 years (mean age 56,6), the measurement of the forearm (Osteometer DTX-200 (DEXA) – the distal and ultradistal segments) and proximal femur (DPX-IQ Lunar- neck, Ward’s triangle, trochanter, shaft and total BMD measurements) were performed at the same time.
To establish the diagnostic value of the forearm measurement , the forearm measurement results of each patient were compared to the results of proximal end of femur results of this patient. Measurement in which diagnosis or exclusion of osteoporosis was confirmed by measurement of the proximal femur was considered as a compatible result .
83 % of reults were compatible when comparing the results of axial and peripheral densitometric measurements in women. The best correlation was achieved in the age group 20-39 years (92%) and 80-89 years (100%). In the other groups the correlation was between 75-87%. Moreover, high correlation indices were found between measurements in Ward’s triangle and ultradistal segment of the forearm (r=0.78), neck area and ultradistal segment of the forearm and the Ward’s triangle and distal segment (r=0.75).
The densitometric measurement of the forearm still remains a valuable, inexpensive and precise method of osteoporosis diagnosis.

I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s142-143.

P20
OCENA GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI U CHORYCH NA SCHIZOFRENIĘ LECZONYCH LEKAMI PRZECIWPSYCHOTYCZNYMI II GENERACJI

Wyszogrodzka – Kucharska A.,1 Rabe – Jabłońska J.,2 Kucharski R.,3 Faflik J.3
1 Centralny Szpital Kliniczny UM w Łodzi, dyrektor: lek. med. Wojciech Bieńkiewicz
2 Klinika Chorób Afektywnych i Psychiatrii Młodzieżowej Katedry Psychiatrii UM w Łodzi, Kierownik Kliniki: prof. Jolanta Rabe – Jabłońska
3 Klinika Ortopedii i Traumatologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Kierownik Kliniki: dr n. med. J. Faflik

Słowa kluczowe: Gęstość mineralna kości, leczenie przeciwpsychotyczne, schizofrenia

Obniżona gęstość mineralna kości oraz działanie czynników ryzyka może doprowadzać do rozwoju osteopenii i osteoporozy. U chorych na schizofrenię przyczynia się tego długotrwałe przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych (powodujące hiperprolaktynemię i hypogonadyzm), zmniejszona aktywność fizyczna, palenie papierosów, nieodpowiednia dieta, mała ekspozycja na światło słoneczne i polidypsja. Ograniczenie lub eliminowanie wymienionych czynników ryzyka, wczesna diagnostyka i leczenie zaburzeń może zmniejszyć częstość osteopenii i osteoporozy w tej grupie chorych.
Cel
Ocena gęstości mineralnej kości u chorych na schizofrenię leczonych różnymi lekami przeciwpsychotycznymi II generacji i porównanie uzyskanych wyników z wynikami grupy kontrolnej.
Grupy badane i metoda
60 chorych na schizofrenię (26 leczonych risperidonem i 34 leczonych olanzapiną) oraz 38 zdrowych, nieleczonych osób. U wszystkich badanych przeprowadzano ujednolicony wywiad, badanie lekarskie i wykluczono osoby, u których z powodu innych chorób lub leczenia mogła wystąpić osteoporoza.. Do badania włączono tylko kobiety w okresie przedmenopauzalnym. Gęstość mineralną kości (BMD) oceniano na podstawie badania densytometrycznego DEXA w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (L2-L4).
Wyniki i omówienie
Istotnie statystycznie częściej obniżone BMD występowało w grupie chorych na schizofrenię, w porównaniu do grupy kontrolnej. Nie wykazano istotnej statystycznie różnicy pomiędzy grupami pacjentów przyjmujących rożne leki przeciwpsychotyczne II generacji.
U 37,7% chorych na schizofrenię stwierdzono obniżenie gęstości mineralnej kości (28,3% osteopenia i 9,4% osteoporoza), podczas gdy w grupie kontrolnej u 15,8% osób (13,2% osteopenia i 2,6% osteoporoza). Nie wykazano różnicy pomiędzy grupami pacjentów przyjmującymi risperidon lub olanzapinę.
Wnioski
U pacjentów ze schizofrenią istotnie statystycznie częściej występuje obniżenie gęstości mineralnej kości w porównaniu do grupy osób zdrowych, czemu sprzyja szereg czynników ryzyka niższego BMD w tej grupie chorych.

P20
BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH SCHIZOPHRENIA TREATED WITH SECOND GENERATIONS ANTIPSYCHOTICS

Wyszogrodzka – Kucharska A.,1 Rabe – Jabłońska J.,2 Kucharski R.,.3 Faflik J.3
1 Centralny Szpital Kliniczny UM w Łodzi, dyrektor: lek. med. Wojciech Bieńkiewicz
2 Klinika Chorób Afektywnych i Psychiatrii Młodzieżowej Katedry Psychiatrii UM w Łodzi, Kierownik Kliniki: prof. Jolanta Rabe – Jabłońska
3 Klinika Ortopedii i Traumatologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Kierownik Kliniki: dr n. med. J. Faflik

Keywords: Bone mineral density, second generation antipsychotics, schizophrenia.

Decrease in bone mineral density may lead to osteopenia or osteoporosis. In patients with schizophrenia it may be attributed to medication – related hyperprolactinemia and hypogonadism, low physical activity, smoking, dietary deficiencies, low exposure to sunshine and polydipsia. Many of these factors can be eliminated. Early diagnosis and treatment may decrease the prevalence of osteoporosis amongst people with schizophrenia.
Aim of the study
The aim of the study was to evaluate bone mineral density in patients with diagnosis of schizophrenia treated with second generation antypsychotics in reference to control group of healthy, unmedicated volunteers.
Subjects and methods
Participants in the study were 60 schizophrenic patients: 26 was treated with risperidone and 34 with olanzapine and 38 healthy, unmedicated volunteers – control group. Subjects were excluded for any medical condition or treatment known to cause osteoporosis. Female were all premenopausal. Bone mineral density was determined by dual X-ray absorptiometry (DEXA).
Results and discussion
Patients with schizophrenia suffer lower mean bone mineral density in comparison to control group and there was no significant statistical difference between patients treated with risperidone or treated with olanzapine.
In 37,7% patients BMD was decreased (28,3% osteopenia i 9,4% osteoporosis) and in 15,8% controls (13,2% osteopenia i 2,6% osteoporosis). There was no difference between groups treated with risperidone or olanzapine.
Conclusion
Patients with schizofrenia have significantly lower bone mineral density comparing to healthy controls, it may be caused be several risk factors of lower BMD in this group of patients