P04

WPŁYW ADIPONEKTYNY NA GĘSTOŚĆ MASY KOSTNEJ U KOBIET Z OSTEOPOROZĄ POMENOPAUZALNĄ ORAZ U KOBIET ZDROWYCH

Dytfeld J., Wawrzyniak A. 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, UM Poznań     

Słowa kluczowe: adiponektyna, osteoporoza, tkanka tłuszczowa 
 

Wstęp. Na kształtowanie zawartości mineralnej kości mogą mieć wpływ adipocytokiny produkowane przed tkankę tłuszczową. Adiponektyna jest jedną z nich, chociaż mechanizm dokładnego działania na kość jest do końca nieznany, a wyniki badan in vitro i in vivo są sprzeczne.

Cel. Celem była ocena stężenia osoczowego oraz wpływu adiponektyny na gęstość masy kostnej u zdrowych kobiet z prawidłową masą kostną oraz z rozpoznaną osteoporozą pomenopauzalną.

Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 118 kobiet po menopauzie, z czego 38 kobiet z prawidłową masą kostną oraz 80 kobiet z rozpoznaną osteoporozą wg WHO. U wszystkich wykonano pomiary antropometryczne, densytometrię z bkku (bliższego odcinka kości udowej) oraz odcinka L1-L4 kręgosłupa (Lunar, GE) oraz pobrano na czczo krew żylną w celu oznaczenia adiponektyny w surowicy (Human Total Adiponectin/ Acrp 300, R&D). Dodatkowo oceniono stężenie 25(OH)D w surowicy. Analizy statystycznej dokonano za pomocą programu Statistica 10.0.

Wyniki. Kobiety z prawidłowymi wartościami BMD w porównaniu z pacjentkami z rozpoznaną osteoporozą prezentowały istotnie wyższą masę ciała (71,9 vs 57,9 kg, p<0,001), wyższe BMI (28,4 vs 24,0 kg/m², p<0,0001) oraz wyższe wartości BMD L1-L4 i bkku (1,110 vs 0,83 g/cm², p<0,001 oraz 0,89 vs 0,79, p<0,001). W grupie kobiet z osteoporozą stwierdzono istotnie wyższe stężenia adiponektyny (23647,24 vs 10522,9 ng/ml, p<0,05). Stężenia witaminy D były wyższe u osób z osteoporozą (32,4 vs 20,5 ng/ml) i mieściły się w ramach wartości zalecanych. W grupie kobiet zdrowych stężenia adiponektyny ujemnie korelowały z BMD L1-L4 (r=-0,36, p=0,04). Ich ocena w całej grupie wykazała natomiast istotną statystycznie dodatnią korelację między stężeniem adiponektyny a wiekiem, witaminą D, natomiast ujemną – między wzrostem, masą ciała, BMI, BMD L1-L4 oraz T-score L1-L4.

Wnioski. Podwyższone stężenie adiponektyny wśród kobiet po menopauzie może negatywnie kształtować ich gęstość masy kostnej. Prawidłowe witaminy D u chorych z osteoporozą są efektem skuteczniejszej suplementacji cholekalcyferolu w tej grupie.

P04

EFFECT OF ADIPONECTIN ON BONE MINERAL DENSITY IN POSTMENOPAUSAL WOMEN WITH OSTEOPOROSIS AND IN HEALTHY ONES

Dytfeld J., Wawrzyniak A. 

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, UM Poznań     

Key words: adiponectin, osteoporosis, adipose tissue

Objectives. Formation of bone mineral content might be affected by adipocytokines produced in adipose tissue. Adiponectin has been shown to influence bone metabolism but results of in vivo and in vitro studies are contradictory.

Aim. Aim was to evaluate plasma adiponectin and its relation to BMD in healthy postmenopausal women, and in patients with postmenopausal osteoporosis.

Materials and methods. The study included 118 postmenopausal women, of whom 38 were females with normal bone mass and 80 – osteoporotic (according to WHO criteria). All patients underwent anthropometric measurements, dual X ray absorptiometry (DXA) of the hip and L1-L4 spine (Lunar GE). Fasting venous blood was drawn for determination of serum adiponectin (Human Total Adiponectin/ACRP 300, R&D). Additionally, plasma 25(OH)D levels were determined (Elecsys). Statistical analysis was performed using Statistica 10.0.

Results. Women with normal BMD presented significantly higher body weight (71.9 vs 57.9 kg, p<0.001), higher BMI (28.4 vs 24.0 kg/m², p<0.0001) and higher L1-L4 and hip BMD (1.110 vs. 0.83g/cm², p<0.001 and 0.89 vs 0.79, p<0.001, respectively). Osteoporotic women were shown to have significantly higher concentrations of total adiponectin (23647.24 vs 10522.9 ng/ml, p<0.05). Vitamin D levels were also shown to be higher in patients with osteoporosis (32.4 vs. 20.5 ng/ml), however within normal range. In healthy patients adiponectin negatively correlated with L1-L4 BMD (r=-0.36, p=0.04). Analysis of entire group showed a statistically significant positive correlation between adiponectin and age, and vitamin D, and negative – between height, body weight, BMI, L1-L4 BMD and T-score L1-L4.

Conclusions. Elevated levels of adiponectin in postmenopausal women might negatively influence their BMD. Higher vitamin D concentrations are most possibly the effect of more efficient cholecalciferol supplementation in this group.

P06

WPŁYW TRENINGU FIZYCZNEGO NA STĘŻENIE SKLEROSTYNY U PACJENTEK Z OSTEOPENIĄ

Janik M.¹, Jegier A.², Stuss M.^1,3, Kotkowska A.¹, Sewerynek E.^1,3

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet  Medyczny, Łódź 

²Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny, Łódź

³Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM, Łódź

Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, osteoporoza, sklerostyna

Wstęp. Osteoporoza stanowi poważny problem medyczny i socjoekonomiczny XXI wieku. Obciążenie mechaniczne jest kluczowym regulatorem, który wpływa na modelowanie kości i przebudowę kości, w czym biorą udział osteocyty. Sklerostyna jest produkowana i uwalniana przez dojrzałe osteocyty na powierzchnię kości, gdzie hamuje przekazywanie sygnałów aktywujących proliferację i różnicowania osteoblastów z komórek mezenchymalnych, hamując w ten sposób formowanie nowej kości.

Cel. Celem naszej pracy była ocena wpływu 12-tygodniowego treningu ruchowego na stężenie markerów obrotu kostnego [Sklerostyny, Osteokalcyny (OC), C-końcowego telopeptyd kolagenu typu I (β-CTX)] w surowicy krwi u pacjentek z osteopenią.

Materiał i metody. Do badania zostało włączonych 50 pacjentek Regionalnego Ośrodka Menopauzy i Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM, w wieku 50-75 lat z rozpoznaniem osteopenii, postawionym na podstawie wyniku densytometrii szyjki kości udowej i/lub odcinka lędźwiowego kręgosłupa (T-score od -1,0 do -2,5 SD).

Przez pierwsze 12 tygodni (punkt 1 i 2) pacjentki prowadziły dotychczasowy poziom aktywności fizycznej. Przez kolejne 12 tygodni (między punktem 2 i 3) został włączony program ćwiczeń fizycznych. Program obejmował trening interwałowy, przeprowadzony na cykloergometrze rowerowym 3 razy w tygodniu, po 36 minut. Wszystkie pacjentki przez cały okres trwania badania pozostawały na suplementacji 500 mg wapnia i 1800 j.m. witaminy D3 dziennie. W surowicy krwi w 3 punktach czasowych oznaczano OC, fosfatazę zasadową (ALP), β-CTX oraz sklerostynę.

Wyniki. Po cyklu treningu fizycznego uzyskano wzrost stężenia OC, spadek sklerostyny, natomiast nie odnotowano istotnych statystycznie różnic w poziomie markera β-CTX w porównaniu do okresu bez ćwiczeń. Nie wykazano korelacji pomiędzy zmianami sklerostyny a zmianami osteokalcyny w czasie treningu, prawdopodobnie ze względu na liczebność grup. Różnice w poziomach fosfatazy zasadowej, wapnia i fosforu również nie były istotne statystycznie.

Wnioski. Wyniki badania podkreślają rolę treningu fizycznego, jako skutecznej metody pobudzania procesów kościotworzenia u pacjentek z osteopenią. Sklerostyna może być markerem aktywności ruchowej.

P06

THE EFFECT OF EXERCISE ON SCLEROSTIN LEVEL IN WOMEN WITH OSTEOPENIA

Janik M.¹, Jegier A.², Stuss M.^1,3, Kotkowska A.¹, Sewerynek E.^1,3 

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, Uniwersytet  Medyczny, Łódź 

²Zakład Medycyny Sportowej, Uniwersytet Medyczny, Łódź

³Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM, Łódź

Key words: physical activity, osteoporosis, sclerostin

Objectives. Osteoporosis is a serious medical and socioeconomic problem of the 21st century. Mechanical load is a key regulator which controls bone formation and remodelling, with participation of osteocytes. Sclerostin is produced and released by mature osteocytes into bone surface, where it inhibits the conveyance of osteoblast proliferation and differentiation activating signals from mesenchymal cells, thus suppressing new bone formation.

Aim. THE GOAL of the study was an evaluation of the effects of a 12-week physical training programme on the levels of bone turnover markers [Sclerostin, Osteocalcin (OC), C-terminal telopeptide of type I collagen (β-CTX)] in blood serum of women with osteopenia.

Materials and methods. The study included 50 women of the Regional Menopause and Osteoporosis Centre of the WAM Teaching Hospital, at the age of 50-75 years with the diagnosis of osteopenia, obtained on the basis of hip and/or lumbar spine densitometry (T-score from -1.0 to -2.5 SD).

During the initial 12 weeks (between point 1 and 2), the patients maintained their previous, normal level of physical activity. During subsequent 12 weeks (between point 2 and 3), a programme of exercise was implemented. The programme included the interval training on a bicycle ergometer, three times a week for 36 minutes. During the entire study duration, all the patients received a supplementation of calcium (500 mg) and vit. D3 (1800 IU) once daily. Serum levels of OC, alkaline phosphatase (ALP), β-CTX and sclerostin were assayed at 3 time points.

Results. After the course of the exercise cycle, the OC concentration was increased, sclerostin levels decreased, while no statistical differences were observed in β-CTX levels vs. the period of physical inactivity. No correlations were found between sclerostin level changes and osteocalcin level changes during the training time, because of too small groups. Neither statistically significant were the differences in alkaline phosphatase, calcium and phosphorus levels.

Conclusions. The obtained results emphasise the role of physical training as an effective stimulation method of bone formation processes in women with osteopenia. Sclerostin can be a marker of physical activity.

P05

MULTIMORBIDITY IN WOMEN WITH OSTEOPOROTIC FRACTURES IN THE REPUBLIC OF BELARUS

Ramanau H., Rudenka E.

Gomel State Medical University, Gomel, Belarus

Belarusian Medical Academy of Post-Graduate Education, Minsk, Belarus

Key words: low-energy fracture, osteoporosis, multimorbidity

          Introduction. Most people with osteoporosis have multimorbidity, but not of them have fractures. The increasing risk of the fracture could be connecting with some chronic disease.

          Aim of the Study. The objective of this study was to define the odds ratio for low-energy fractures for women aged over 50 with difference chronic diseases.

          Materials and Methods. The study protocol included the data about chronic diseases diabetes mellitus (DM), myocardial infarction (MI), any cases of cancers, GI ulcers, stroke, COPD, heart failure (HF) and rheumatoid arthritis (RA). The low-energy fractures of forearm, hip fractures and spine was taking account for all female patients aged over 50.

          Results. During the research study it was revealed 416 previous low-energy fractures of typical localization among 1533 women with osteoporosis. According to the results of the statistical analysis in patients with fractures of the most frequent combination of osteoporosis and COPD (OR=5.98; 95% CI 2.72-12.60; p<0.001), RA (OR=4.11; 95% CI 2.53-6.64; p<0.001), HF (OR=2.47; 95% CI 1.70-3.58; p<0.001), stroke (OR=2.40; 95% CI 1.46-3.95; p<0.001), DM (OR=1.64; 95% CI 1.14-2.39; p<0.05) and GI ulcers (OR=1.46; 95% CI 1.07-2.01; p<0.05). There are now significant differences between groups with or without fractures if patients had a previous history of MI (OR=1.27; 95% CI 0.68-2.46; p=594) and any localization of cancer (OR=1.08; 95% CI 0.71-1.67; p=0.818).

          Conclusions. The presence of some chronically disease in osteoporotic patients may increase the risk of subsequent low-energy fractures in future. These results should be considered for planning strategies antiosteoporotic therapy.

P05

WIELOCHOROBOWOŚĆ U BIAŁORUSKICH KOBIET ZE ZŁAMANIAMI OSTEOPOROTYCZNYMI

Ramanau H., Rudenka E.

Gomel State Medical University, Gomel, Belarus

Belarusian Medical Academy of Post-Graduate Education, Minsk, Belarus

Słowa kluczowe: złamanie niskoenergetyczne, osteoporoza, wielochorobowość

P07

 WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA OSTEOPOROZĘ U MIESZKANEK DOMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ

Nawrat-Szołtysik A.^1,2, Opara J.¹, Matyja B.², Polak A.¹, Żmudzka-Wilczek E.¹

¹Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach

²Ośrodek Święta Elżbieta w Rudzie Śląskiej

Słowa kluczowe: osteoporoza, aktywność fizyczna, mieszkanki domów pomocy społecznej

          Wstęp. Aktywność fizyczna jest ważnym elementem w utrzymaniu odpowiedniego poziomu sprawności, samodzielności i niezależności życiowej u osób starszych, zamieszkałych w  domu pomocy społecznej. Obserwuje się także jej korzystny wpływ w  leczeniu osteoporozy. Wielu badaczy podkreśla tutaj rolę stosowania odpowiednich ćwiczeń fizycznych oraz rolę spaceru. Obecnie coraz bardziej powszechną formą chodzenia staje się trening marszowy Nordic Walking (NW), którego wykorzystanie u pacjentów chorujących na osteoporozę nie jest jeszcze dobrze poznane.

Cel pracy. Celem pracy było zbadanie wpływu zmodyfikowanego programu ćwiczeń wg Sinaki oraz treningu marszowego NW na osteoporozę i osteopenię.

Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiły mieszkanki domów pomocy społecznej, zamieszkałe w czterech domach pomocy społecznej na Górnym Śląsku. Do badań zakwalifikowano 91 kobiet w przedziale 65-98 lat, które losowo podzielono na cztery podgrupy. Wszystkie badane objęte zostały tym samym leczeniem farmakologicznym. Grupa 1 była grupą kontrolną (k) leczoną tylko farmakologicznie. W pozostałych trzech grupach prowadzono: w grupie 2 (cw) – ćwiczenia wg zmodyfikowanego programu Sinaki, w grupie 3 (nw) – trening marszowy NW, w grupie 4 (cw+nw) – ćwiczenia wg zmodyfikowanego programu Sinaki plus trening NW. Terapia trwała jeden rok kalendarzowy. Do końca projektu dotrwały w sumie 83 badane. Badanych oceniano dwukrotnie: przed i po upływie roku prowadzenia zajęć ruchowych. Przeprowadzono: ocenę ilościowej gęstości kości (za pomocą badania densytometrycznego, aparatem PIXI LUNAR skonstruowanym do pomiarów przedramienia), ocenę ruchomości klatki piersiowej, ocenę zdolności ruchowych oraz ryzyka upadków za pomocą testu powstania i chodu (Timed Up and Go Test), ocenę równowagi i ryzyka upadków za pomocą czynnościowego testu sięgania (Functional Reach Test) – FR, ocenę lokomocyjnej aktywności ruchowej za pomocą krokomierza.

Analizę statystyczną realizowano przy użyciu programu STATISTICA. Wyniki uznano za istotne (znamienne), w przypadku, gdy poziom istotności, wartość p była mniejsza od 0,05.

          Wyniki. Wykazano, że roczny zmodyfikowany program ćwiczeń Sinaki oraz trening marszowy Nordic Walking nie wpłynął istotnie na: gęstość kości, zmniejszenie ryzyka upadku w grupie 4 (cw+nw) (mierzonej testem Up&Go oraz FR); istotnie wpłynął na: poprawę ruchomości klatki piersiowej (klp) w grupie 2 (cw) i 4 (cw+nw) oraz istotnie wpłynął na zdolności ruchowe i lokomocyjną aktywność ruchową – istotne skrócenie czasu potrzebnego na wykonanie testu Up&Go zaobserwowano w grupie 4 (cw+nw). Wykazano także istotne zwiększenie liczby wykonywanych kroków w ciągu dnia w grupie 4 (cw+nw) oraz w grupie 3 (nw).

Wnioski. 1) Zmodyfikowany program ćwiczeń według Sinaki oraz trening marszowy Nordic Walking mają istotny wpływ na poprawę ruchomości klatki piersiowej, lokomocyjną aktywność ruchową oraz zdolności ruchowe u kobiet w podeszłym wieku chorujących na osteoporozę i osteopenię. Największe efekty uzyskuje się, gdy program ćwiczeń prowadzi się łącznie z treningiem NW. 2) Zaproponowana terapia nieistotnie wpłynęła na gęstość kości. Wzrost masy kostnej w grupie kontrolnej pozwala wnioskować, że aktywność fizyczna nie powinna być traktowana jako podstawowa metoda leczenia kobiet w podeszłym wieku z niską masą kostną, lecz jako dodatkowy czynnik wspomagający prawidłowe żywienie i  farmakoterapię.

 P07

The effect of physical activity on osteoporosis in social welfare homes residents

Nawrat-Szołtysik A.^1,2, Opara J.¹, Matyja B.², Polak A.¹, Żmudzka-Wilczek E.^1
1Jerzy Kukuczki Academy of Physical Education in Katowice
²Saint Elizabeth Centre in Ruda Śląska

Key words: osteoporosis, physical activity of residents of nursing social homes

          Introduction. Physical activity is an important element in maintaining an adequate level of fitness, self-reliance and independent living in elderly people living in a social welfare. There is also the beneficial effect in the treatment of osteoporosis. Many researchers stress here the role of the use of the appropriate role of exercise and walking. Nowadays more and more common form of walking becomes march training Nordic Walking (NW), whose use in patients suffering from osteoporosis is not yet well understood.
          Purpose of research. The aim of this study was to investigate the effect of a modified exercise program by Sinaki and walking training NW osteoporosis and osteopenia.
          Material and methods. The study group consisted of residents of 4 social welfare homes. The study enrolled 91 women between 65-98 years old, who were randomly divided into four sub-groups. All subjects were included in the same pharmacological treatment. Group 1 was the control group (k), treated only with drugs. In the other three groups were carried out: in group 2 – exercises Sinaki by the modified program, in group 3 (n) – training marching NW, in group 4 (exercise + nw) – exercises by. Sinaki modified program plus training NW. Treatment lasted for one calendar year. By the end of the project lasted a total of 83 tested. The subjects were evaluated twice: before and after a year of physical activities. Were performed: a quantitative assessment of bone mineral density (using densitometry tests, the camera PIXI LUNAR constructed to measure forearm), chest mobility evaluation, assessment of mobility and the risk of falls by the test creation and walk (Timed Up and Go Test) – TUG, the assessment of the balance and the risk of falls by means of functional reach test (Functional Reach Test) – FR, motion sickness assessment of physical activity using a pedometer.
         Results. It was shown that the modified annual training program and training Sinaki marching Nordic Walking is not significantly affected: bone density, reducing the risk of falls in group 4 (exercise + nw) (as measured by the Up & Go and FR); significant impact on: improving the mobility of the chest in group 2 (exercise) and 4 (exercise + nw), and had a significant impact on the ability of movement and motion sickness physical activity – a significant reduction of the time required to perform the test Up & Go was observed in group 4 (exercise + nw). On the basis of the pedometer also demonstrated a significant increase in the number of steps performed during the day in group 4 (exercise + nw) and group 3 (nw).
          Conclusions.  The modified exercise program by marching Sinaki and Nordic Walking training have a significant impact on improving the mobility of the chest, get motion motor activity and motor skills in elderly women suffering from osteoporosis and osteopenia. The greatest effects are achieved when the exercise program carried out in conjunction with training NW.

P08

ZWIĄZEK POMIĘDZY GĘSTOŚCIĄ MINERALNĄ KOŚCI A OBJĘTOŚCIĄ TKANKI TŁUSZCZOWEJ MIERZONEJ NOWĄ METODĄ DEXA Z UWZGLĘDNIENIEM STĘŻENIA WYBRANYCH HORMONÓW U MŁODYCH DOROSŁYCH KOBIET

Sowińska-Przepiera E.¹, Andrysiak-Mamos E.¹, Jarząbek-Bielecka G.², Syrenicz A.¹

¹Klinika Endokrynologii, Chorób Metabolicznych i Chorób Wewnętrznych Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

²Klinika Ginekologii Katedry Perinatologii i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Słowa kluczowe: gęstość mineralna kości, tkanka tłuszczowa trzewna, młode kobiety, osteoporoza

Wstęp. Związek między zawartością tkanki tłuszczowej w organizmie a układem kostnym stanowi od lat przedmiot badań, jednak czy otyłość jest czynnikiem chroniącym przed osteoporozą odpowiedź pozostaje nadal niejednoznaczna. Wprowadzenie w densytometrii nowego oprogramowania (CoreScan) pozwalającego na szybki i dokładny pomiar objętości całkowitej tkanki tłuszczowej [BF], w tym regionu męskiego [A], żeńskiego [F] i wisceralnego [VAT] może okazać się punktem zwrotnym w dyskusji i rozwiać powyższą wątpliwość.

Cel. Celem pracy było wykazanie zależności pomiędzy gęstością mineralną kości [BMD] oraz stężeniem wybranych hormonów a objętością tkanki tłuszczowej BF, A, F i VAT u młodych dorosłych kobiet.

Materiał i metody. Dokonano analizy retrospektywnej wyników badań densytometrycznych oraz laboratoryjnych 108 kobiet w wieku 20-33 lat pacjentek Kliniki Endokrynologii, Chorób Metabolicznych i Chorób Wewnętrznych PUM. Pacjentki podzielono na dwie grupy oparte o wartość BMI grupa A (BMI<25 kg/m²) i grupa B (BMI>25 kg/m²). Opracowaniu poddano parametry takie jak: wzrost, masa ciała, obliczono wskaźnik BMI, ponadto gęstość mineralną kości [BMD], skład ciała, w tym całkowitą objętość tkanki tłuszczowej [BF], tłuszczu regionalnego (androidalnego [A], gynoidalnego [F] i trzewnego [VAT]) mierzono metodą DXA (GE Lunar Prodigy; Madison, WI, USA; 14, oprogramowanie automatyczne z CoreScan™ H8801CP). Oceniono stężenie hormonów: TSH, FT3, FT4, FSH, LH, estradiolu, PRL, DHEA-SO4, androstendionu, testosteronu, SHBG, 17-hydroksyprogesteronu. Analizie poddano również stężenia glukozy i insuliny na czczo oraz w teście OGTT. Analizę statystyczną wykonano z użyciem programu Statistica 9.0PL (StatSoft® Inc. Tulsa, USA), a istotność statystyczną określono jako p≤0,05.

Wyniki. Gęstość mineralna kości BMD L1-4 i BMD Total były znacząco wyższe u badanych w grupie A w porównaniu do grupy B (p<0,000). Wykazano istotną statystycznie zależność między objętością tkanki tłuszczowej każdego obszaru [BF, A, F, VAT a: BMD L1-L4, BMD total oraz stężeniem wolnych estrogenów i testosteronu we krwi (p<0,000). Ponadto stwierdzono zależność między objętością VAT a stężeniem insuliny na czczo oraz w 60. i 120. minucie OGTT (p<0,000). Zaistniała korelacja ujemna między objętością VAT a stężeniem SHBG we krwi (p<0,003).

P08

RELATIONSHIP BETWEEN BONE MINERAL DENSITY A FAT VOLUME MEASURED BY A NEW DEXA INCLUDING SOME CONCENTRATION OF HORMONES IN YOUNG ADULT WOMEN

Sowińska-Przepiera E.¹, Andrysiak-Mamos E.¹, Jarząbek-Bielecka G.², Syrenicz A.¹

¹Klinika Endokrynologii, Chorób Metabolicznych i Chorób Wewnętrznych Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

²Klinika Ginekologii Katedry Perinatologii i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Key words: bone mineral density, visceral adipose tissue, young adult women, osteoporosis 

Objectives. The relationship between the amount of adipose tissue in the body and the skeletal system is the subject of research for many years, but obesity is a factor in protecting against osteoporosis answer remains ambiguous. The introduction of new software densitometry (CoreScan) allowing for fast and accurate measurement of the volume of total body fat [BF], in this region of the male [A] female [F] and visceral [VAT] may prove to be a turning point in the above discussion and dispel doubts.

Aim. The aim of the study was to determine the relationship between bone mineral density [BMD] and the concentration of selected hormones and fat volume BF, A, F, and VAT in young adult women.

Materials and methods. The analysis of the results of a retrospective of densitometry and laboratory 108 women aged 20-33 years, patients Endocrinology, Metabolic Diseases and Internal Medicine PUM. The patients were divided into two groups based on the group A BMI (BMI<25 kg/m²) and B (BMI>25 kg/m²). Study concerns the parameters such as height, weight, BMI was calculated, moreover, bone mineral density [BMD], body composition, including the total volume of adipose tissue [BF], regional fat (android [A] gynoid [F] and visceral [VAT]) were measured by DXA (GE Lunar Prodigy, Madison, WI, USA; 14, the software automatically with CoreScan™ H8801CP). Serum levels of hormones: TSH, FT3, FT4, FSH, LH, estradiol, PRL, DHEA-SO4, androstenedione, testosterone, SHBG, 17-hydroxyprogesterone. Were also analyzed blood glucose and fasting insulin and OGTT. The statistical analysis was performed using Statistica 9.0PL (StatSoft® Inc., Tulsa, USA) and statistical significance was defined as p≤0.05.

Results. Bone Mineral Density BMD and L1-4 Total BMD was significantly higher in subjects in group A compared to group B (p<0.000).Showed statistically significant relationship between the volume of fat each area [BF, A, F, VAT a: L1-L4 BMD, total BMD and serum free testosterone and estrogen in the blood (p<0.000). In addition, the relationship has been found between the volume of VAT and fasting insulin levels, and at 60 and 120 minutes OGTT (p<0.000). There was a negative correlation between the volume and the concentration of SHBG VAT in the blood (p<0.003).

P09

SKŁADOWE MASY CIAŁA I ZŁAMANIA OSTEPOROTYCZNE U KOBIET PO MENOPAUZIE 

Nowak N.¹, Konstantynowicz J.², Badurski J.¹

¹Centrum Leczenia Chorób Kostno-Stawowych w Białymstoku

²Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 

Słowa kluczowe: masa kostna, wskaźnik masy ciała, tkanka tłuszczowa, złamania

Wstęp. Powszechnie znany i nie budzący wątpliwości wzrost ryzyka złamań osteoporotycznych w miarę spadku BMI i równolegle BMD, wskazuje na istotną rolę tkanki tłuszczowej w metabolizmie kości. Osiągnięciem ostatnich lat jest zwrócenie uwagi na odmienną aktywność metaboliczną depozytów tkanki tłuszczowej o różnej lokalizacji, a szczególnie brzusznej. Naturalną potrzebą jest skonfrontowanie rutynowych narzędzi charakteryzujących właściwości kości z parametrami charakteryzującymi tkankę tłuszczową w nadziei uzyskania dodatkowej informacji mogącej służyć pomocą w diagnostyce ryzyka złamań.

Cel. Główne założenia obejmowały zbadanie powiązań pomiędzy wskaźnikami antropometrycznymi, składem ciała mierzonym metodą DXA, a ryzykiem złamań osteoporotycznych u kobiet po menopauzie, z uwzględnieniem innych wybranych klinicznych czynników ryzyka. W związku z potwierdzonym niekorzystnym wpływem niskiego BMI na cechy ilościowe szkieletu i ryzyko OP u kobiet, za cel pracy przyjęto sprawdzenie hipotezy, że odmienne cechy antropometryczne – otyłość i nadmierne otłuszczenie organizmu – mogą być związane z niższym ryzykiem złamania po menopauzie.

Materiał i metody. Badania przeprowadzono u 300 niewyselekcjonowanych kobiet w średnim wieku 66 lat kierowanych do Centrum Osteoporozy i Chorób Kostno-Stawowych w celach diagnostycznych. Kwestionariusz osobowy zawierał dane demograficzne i antropometryczne, w tym BMI, obwód talii i bioder z wyliczeniem współczynnika WHR, informacje o klinicznych czynnikach ryzyka złamań umożliwiających jego ocenę narzędziem FRAX. Densytometrycznie metodą DXA oceniono gęstość kości w całym szkielecie, kręgosłupie L1-L4 i w biodrze oraz zawartość i odsetek tkanki tłuszczowej i nietłuszczowej (Lean) w rutynowych lokalizacjach z uwzględnieniem stosunku Andro/Gyno. Analizę statystyczną oparto o model logitowy porównujący wartości badanych parametrów powyżej i poniżej mediany oraz zależności pomiędzy nimi a ryzykiem złamań, jak również testem t-Studenta porównanie ich u osób z i bez przebytych złamań.

Wyniki. Pacjentki z WHR > mediany są o pięć lat starsze i mają blisko dwukrotnie większe szanse wystąpienia złamania niskoenergetycznego w porównaniu do pacjentek z WHR < mediany (OR=1,8; 95%CI=[0,96; 3,5], p=0,065) przy braku różnic w Total T-score. Wynik jest istotny na brzegowym poziomie istotności.

Pacjentki z Total T-score > mediany mają o połowę mniejsze szanse wystąpienia złamania niskoenergetycznego w porównaniu do pacjentek z Total T-score < mediany (OR=0,5; 95%CI=[0,26; 0,94], p=0,031).

Pozostałe cechy nie mają związku ze wzrostem ryzyka złamań niskoenergetycznych, p>0,1.

Porównanie wszystkich badanych parametrów pomiędzy osobami z i bez złamań wykazało typowe cechy: kobiety ze złamaniami odznaczały się niższą BMD od kobiet bez złamań (T-score FN -2,18 i T-score Total – 2,15 vs T-score FN -1,71 i T-score Total – 1,75) i znacząco wyższym ryzykiem następnego złamania mierzonego narzędziem FRAX (złamania biodra – 5,7% i złamań głównych 18,8% vs 3,0% i 11,6% odpowiednio).

Wnioski.

1. U zbadanych 300 kobiet w średnim wieku 66 lat, z BMD w granicach osteopenii i średnim BMI 26,8 kg/m², wartości większe od mediany: wieku, BMI, tłuszczu całkowitego i jego komponentów, wskaźnika Andro/Gyno i mięśni, nie wpłynęły na ryzyko złamania.

2. Osoby z mniejszym od mediany BMD-Total miały mniejsze, a osoby z większym od mediany WHR – większe zagrożenie złamaniem.

3. Przemawia to za negatywną rolą tłuszczu brzusznego, którego nadmiar może oddziaływać osteopenizująco, obniżając BMD i jakość kości.

4. Badaniem u każdej pacjentki wskaźnika WHR można uzyskać dodatkową informację kliniczną o czynniku zwiększającym ryzyko złamań.

P09

BODY COMPOSITION AND OSTEOPORTIC FRACTURES IN POSTMENOPAUSAL WOMEN   

Nowak N.¹, Konstantynowicz J.², Badurski J.¹

¹Centrum Leczenia Chorób Kostno-Stawowych w Białymstoku

²Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Key words: bone mass, body mass index, fat tissue, fractures

P10

NISKI POZIOM WITAMINY D PREDYKTOREM ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH

Wawrzyniak A., Marcinkowska M., Lucińska N., Drożdż P., Diakite O., Dytfeld J., Michalak M.

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: witamina D, upadki

Wstęp. Upadki zaliczane są do wielkich problemów geriatrycznych. Mogą prowadzić do poważnych skutków klinicznych, utraty samodzielności, problemów emocjonalnych, a nawet śmierci. Ich częstość wzrasta wraz z wiekiem, zwiększa się u pacjentów instytucjonalizowanych. Wśród przyczyn wymienia się związane z wiekiem procesy inwolucji w tym szczególnie zmniejszenie się masy i siły mięśniowej, wiele schorzeń oraz stosowanych leków. Osobną grupę stanowią przyczyny zewnętrzne. Wśród chorych na osteoporozę zwykle koncentrujemy się na fakcie, że upadek jest najczęstszym mechanizmem prowadzącym do złamania. Głównym celem leczenia osteoporozy jest uchronienie pacjenta przed złamaniem kości. Zapobieganie upadkom jest więc równorzędnym z poprawą wytrzymałości kości sposobem jego osiągnięcia.

Cel. Porównanie zaopatrzenia w witaminę D chorych z upadkami i bez z poradni leczenia osteoporozy oraz porównanie częstości złamań.

Materiał i metody. U 372 kobiet z osteoporozą pomenopauzalną przeprowadzono wywiad dotyczący upadków, złamań niskoenergetycznych, zbadano parametry antropometryczne, wykonano badanie densytometryczne metodą DXA w kręgosłupie lędźwiowym (L1L4) i bliższym końcu kości udowej (BKKU), oceniono w surowicy krwi stężenie 25OHD.

Wyniki. W zależności od wywiadu dotyczącego upadków w ciągu roku pacjentki podzielono na 2 podgrupy, dodatni wywiad był u 106 osób, ujemny – u 268. Pacjentki z pierwszej grupy charakteryzowały niższe stężenia metabolitu witaminy D 25OHD 22,9 vs 24,9 ng/ml  (p<0,001) oraz znamiennie częściej doznawały złamań pozakręgowych w porównaniu z tymi, którym w ciągu roku nie przydarzył się upadek (p<0,001). Natomiast liczba złamań kręgowych była zbliżona w obu podgrupach. Można to tłumaczyć innym mechanizmem urazów prowadzących do złamań. Trzony kręgowe ulegają niekiedy złamaniom w wyniku mniejszego nawet urazu niż upadek, np. podczas  kaszlu, kichnięcia, zmiany pozycji z jednego boku na drugi w łóżku, kiedy oddziałują na nie siły skrętne. Wyniki badania gęstości mineralnej kości zarówno w obrębie odcinka lędźwiowego, jak i w BKKU były zbliżone w obu w grupach, co przy równocześnie obserwowanej różnicy w liczbie złamań, potwierdza tezę o niezależnym od masy kostnej wpływie upadków na ich występowanie.

Wnioski. 1. Upadki stanowią niezależny czynnik ryzyka złamań pozakręgowych.

2.Szacowanie zagrożenia złamaniem musi uwzględniać ryzyko upadków.

3. Znaczenie zapobiegania upadkom jest równie ważne w leczeniu osteoporozy jak wzmocnienie wytrzymałości kości.

P10

LOW VITAMIN D SERUM LEVEL AS PREDICTOR OF FALLS

Wawrzyniak A., Marcinkowska M., Lucińska N., Drożdż P., Diakite O., Dytfeld J., Michalak M.

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Key words: vitamin D, falls

Objectives. The most common mechanism leading to osteoporotic fracture is an injury related to fall. Falls are considered as geriatric giants. They can lead to serious clinical consequences, loss of independence, emotional problems, and even death. Their incidence increases with age, and is pronounced even more in institutionalized patients. One of the possible reasons for falls might be age-related muscle mass and strength decrease; there are also numerous external causes. The main goal of osteoporosis treatment is to prevent fracture, however preventing falls should be considered as equivalent to improving bone strength.

Aim. The aim of the study was to compare vitamin D supply among patients of osteoporosis outpatient clinic in terms of falls and prevalent fractures.

Materials and methods. 372 women with postmenopausal osteoporosis were interviewed for falls and low-energy fractures. Anthropometric parameters were examined, densitometry of the lumbar spine (L1-L4) and proximal end hip were performed using DXA method (Lunar, GE). Moreover, 25OHD serum level was evaluated (Elecsys).

Results. Depending on the reported falls frequency in last year, patients were divided into two subgroups: positive interview of falls – 106 patients, negative – 268 patients. Patients with falls in previous year were shown to have lower concentrations of 25OHD (22.9 vs 24.9 ng/ml, p<0.001) and more non-vertebral fractures (p<0.001), when compared to those who did not fall. However, the number of vertebral fractures was similar in both groups. This can be explained by a different mechanism of injury leading to fractures. Vertebral bodies might fracture because of minor injury, even less than the fall – e.g with coughing, sneezing, changing the position in bed (torsional forces). BMD in the hip and lumbar spine were not different between the groups, which indirectly proves that falls occur independently from BMD values.

Conclusions. 1. Falls are independent risk factor for non-vertebral fractures.

2. Estimating fracture risk must take into account the risk of falls.

3. Falls prevention in the treatment of osteoporosis is as important as enhancing bone strength.

P11

OCENA STĘŻENIA WITAMINY D U MŁODYCH ZDROWYCH KOBIET: SKUTECZNOŚĆ SUPLEMENTACJI WITAMINĄ D

Sewerynek E.^1,2, Cieślak K.¹, Janik M.¹, Stuss M.^1,2

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego; Uniwersytet Medyczny w Łodzi

²Poradnia Leczenia Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM-CSW w Łodzi

Słowa kluczowe: witamna D, zdrowe kobiety

Wstęp. Wapń i witamina D są niezbędne dla właściwego przebiegu metabolizmu kostnego, procesów przebudowy kości, a także utrzymania optymalnej masy kostnej. Ponadto witamina D odpowiada również za regulację wzrostu komórek, właściwe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego oraz hamowanie stanu zapalnego. Wykazano także, że poza utrzymaniem właściwych stężeń wapnia i fosforanów w surowicy, witamina D może zapobiegać rakowi jelita grubego, prostaty oraz sutka. Uważa się również, że może ona pełnić istotną rolę w prewencji cukrzycy, niewydolności i choroby niedokrwiennej serca, chorób autoimmunologicznych (m.in.: stwardnienia rozsianego, przewlekłego zapalenia tarczycy, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego) oraz chorób psychicznych, takich jak depresja i schizofrenia.

Materiał i metody. Celem badania była ocena stężenia witaminy D w surowicy w grupie 106 kobiet, w wieku 20-30 lat i dodatkowo comiesięczna (przez 3 miesiące) analiza w/w stężenia w trakcie suplementacji wapniem (500 mg/dobę) oraz witaminą, w dawce: 1500 IU/dobę w grupie kobiet z początkowym stężeniem witaminy <20 ng/ml (Grupa 1) oraz 800 IU/dobę w grupie kobiet z początkowym stężeniem witaminy D ≥20 ng/ml (Grupa 2). Dodatkowymi parametrami podlegającymi ocenie były stężenia wapnia oraz natywnego parathormonu, które przeprowadzono na początku badania oraz po 3 miesiącach suplementacji. Badanie ukończyło 67 kobiet: 46 z Grupy nr 1 oraz 21 z Grupy nr 2.

Wyniki. Średnie stężenie witaminy D w całej populacji wyniosło 16,56 ng/ml oraz odpowiednio 12,6 ng/mL w Grupie 1 (<20 ng/mL) i 25,22 ng/mL w Grupie 2 (≥20 ng/mL). W wyniku zastosowanej podaży witaminy D odnotowano istotny statystycznie wzrost jej stężenia w całej populacji oraz w obu grupach, we wszystkich badanych punktach czasowych. Ponadto, w porównaniu do stężenia witaminy D po 1. miesiącu, zaobserwowano jego znamienny wzrost po 2. i 3. miesiącach w Grupie 1 (p<0,05) oraz po 3. miesiącach w całej populacji (p<0,001) i w Grupie 2 (p< 0,05). Pomimo, że nie było istotnych statystycznie różnic w stężeniu wapnia po 3 miesiącach, stwierdzono znamienny spadek PTH (p<0,05) w całej populacji oraz w Grupie 1.

Wnioski. W badanej populacji młodych kobiet stwierdzono niedobór witaminy D. Suplementacja wapniem i witaminą D spowodowała znaczący wzrost stężenia witaminy D w surowicy już po 1. miesiącu leczenia. W Grupie 1 po 3. miesiącach podaży 1500 IU witaminy D na dobę uzyskano dolną wartość przedziału optymalnego stężenia w/w witaminy w surowicy.

PODZIĘKOWANIA

Autorzy badania pragną podziękować firmie Axellus Polska Sp. z o.o. za umożliwienie przeprowadzenia badania.

P11

EVALUATION OF VITAMIN D CONCENTRATION IN A POPULATION OF YOUNG, HEALTHY WOMEN: EFFECTS OF VITAMIN D SUPPLEMENTATION

Sewerynek E.^1,2, Cieślak K.¹, Janik M.¹, Stuss M.^1,2

¹Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego; Uniwersytet Medyczny w Łodzi

²Poradnia Leczenia Osteoporozy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM-CSW w Łodzi

Key words: vitamin D, healthy women

Objectives. Vitamin D and calcium are necessary for proper modelling and remodelling of osseous tissue and optimal bone mass depends on their appropriate supplementation. Vitamin D is also responsible for modulation of cell growth, neuromuscular and immune function, reduction of inflammation. Apart from maintaining adequate serum calcium and phosphate concentrations there is some evidence that vitamin D might help prevent colon, prostate, and breast cancers. It may also play an important role in the prevention and treatment of diabetes, ischaemic heart disease, chronic heart failure and autoimmune diseases (e.g. multiple sclerosis, chronic thyroiditis, ulcerative colitis) and mental illness such as depression and schizophrenia.

Materials and methods. The goal of the study was an evaluation of serum vitamin D concentrations (vit. D) in 106 healthy women, aged 20–30 years plus a monthly evaluation – for 3 months – of the effects of calcium (500 mg) and vit. D (1500 IU) administration in women with baseline values of vit. D <20 ng/ml (Group 1) plus the effects of 800 IU/day dose in women with the baseline value of D ≥20 ng/ml (Group 2). Additionally, calcium and PTH concentrations were assessed at the study onset and after the 3-month supplementation. Sixty-seven (67) women completed the study, forty-six (46) of the first group and twenty-one (21) from the second group.

Results. The mean vit. D concentration in entire study group was 16.56 ng/ml, being 12.6 ng/ml in the Group 1 (<20 ng/mL) and 25.22 ng/ml in the Group 2 (≥20 ng/mL). In the course of vit. D administration, its concentration increased statistically significantly, both in the entire group and in the subgroups, at all time points vs the study onset. Moreover, in comparison with vit. D concentrations after 1 month, its increase was statistically significant after 2 and 3 months in the Group 1 (p<0.05) and after 3 months both in the entire population (p<0.001) and in Group 2 (p<0.05). Although there were no differences in calcium concentration after the 3 months, a statistically significant drop of PTH (p<0.05) was recorded in the entire population and in the Group 1.

Conclusions. A deficiency of vitamin D was observed in the studied population of young women. A supplementation with calcium plus vitamin D brought about an increase of vitamin D concentration already in the 1st month of administration. A lower limit of vitamin D optimal range concentration was achieved in the Group 1 after 3 months of vitamin D administration in the 1500 IU/day dose.

ACKNOWLEDGEMENTS

The study was supported by Axellus LLC (Poland).

P12

WITAMINA D A GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI U PACJENTÓW Z CHOROBAMI ZAPALNYMI JELIT

Szymczak A.¹, Krela-Kaźmierczak I.¹, Łykowska-Szuber L.¹, Eder P.¹, Linke K.¹, Horst-Sikorska W.²

¹Klinika Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrzych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

²Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań

Słowa kluczowe: witamina D, gęstość mineralna kości, choroby zapalne jelit

Wstęp. Witamina D poprzez udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej może wpływać na gęstość mineralną kości (BMD). Do chorób zapalnych jelit zaliczamy chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ważnymi objawami pozajelitowymi tych chorób są osteopenia i osteoporoza.

Cel. Określenie stężenia witaminy D oraz związku pomiędzy jej stężeniem a gęstością mineralną kości u pacjentów z IBD.

Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 87 pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna (LC) w wieku średnim 35,48 (SD 12,20) oraz 91 pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (CU) w wieku średnim 39,18 (SD 14,60) i 39 osób z grupy kontrolnej (CG) w wieku średnim 30,74 (SD 8,63). Oznaczono poziom witaminy D metodą wiązania elektochemiluminescencyjnego oraz masę kostną odcinka L2-L4 kręgosłupa i szyjki kości udowej metodą DXA.

Wyniki. Średnie stężenie witaminy D w grupach: LC 21,42 ng/ml (SD 12,25), CU 22,18 ng/ml (SD 9,50), CG 21,55 ng/ml (SD 9,11). LC: zalecany poziom witaminy D 24,14%, niedobór lekki 26,44%, niedobór średni 29,89%, niedobór ciężki 19,54%. CU: zalecany poziom witaminy D 21,98%, niedobór lekki 32,97%, niedobór średni 38,46%, niedobór ciężki 6,59%. CG: zalecany poziom witaminy D 20,51%, niedobór lekki 30,77%, niedobór średni 41,03%, niedobór ciężki 7,69%. Nie odnotowano istotnych statystycznie różnic (p>0,05) w badanych grupach pod względem poziomu witaminy D. Nie odnotowano istotnych związków (p>0,05) między poziomem witaminy D a gęstością mineralną kości w każdej z badanych grup.

Wnioski. 1. Stężenie witaminy D w grupie chorych i w grupie kontrolnej są niskie, a odsetek wartości niedoborowych jest wysoki. 2. Nie wykazano zależności pomiędzy stężeniem witaminy D a gęstością mineralną kości u chorych z chorobami zapalnymi jelit. 3. Należy rozważyć suplementację witaminy D szczególnie u chorych z chorobami zapalnymi jelit. 4. Konieczne jest poszukiwanie innych czynników wpływających na masę kostną u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit.

Badanie finansowane z projektu badawczego NN 402 481 737

P12

VITAMIN D AND BONE MINERAL DENSITY IN PATIENTS WITH INFLAMMATORY BOWEL DISEASES  

Szymczak A.¹, Krela-Kaźmierczak I.¹, Łykowska-Szuber L.¹, Eder P.¹, Linke K.¹, Horst-Sikorska W.²

¹Klinika Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrzych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań 

²Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań 

Key words: vitamin D, bone mineral density, inflammatory bowel diseases

P13

JAKA WIELKOŚĆ UBYTKU WZROSTU NAJLEPIEJ KORELUJE Z PRZEBYTYM ZŁAMANIEM KRĘGU? – ANALIZA ZŁAMAŃ TRZONÓW KRĘGÓW METODĄ VFA VS POMIAR WZROSTU U KOBIET >50 ROKU ŻYCIA

Ignaszak-Szczepaniak M.¹, Michalak M.², Padzik M.³, Wawrzyniak A.¹

¹Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

²Katedra i Zakład Statystyki i Informatyki, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

³Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Słowa kluczowe: osteoporoza, ubytek wzrostu, złamania kompresyjne

Wstęp. Złamania trzonów kręgowych (VFs) są jedną z najczęstszych manifestacji klinicznych osteoporozy. Badaniem potwierdzającym przebyte VFs jest rtg lub morfometria (VFA). Wobec kosztów i ich dostępności, jak również bezobjawowego przebiegu VFs u 2/3 pacjentów, pomiar wzrostu wydaje się najlepszą metodą klinicznej oceny prawdopodobieństwa złamania kręgu i wyselekcjonowania chorych do badań obrazowych. Zgodnie z polskimi wytycznymi złamanie kręgu należy podejrzewać przy ubytku wzrostu ≥3 cm, wg rekomendacji USA ≥ 3,81 cm (1,5”).

Cel. Celem pracy było ustalenie wielkości ubytku wzrostu, który z największym prawdopodobieństwem wskazuje na przebyte złamanie/-a trzonu kręgowego stopnia ≥II wg Genanta u kobiet >50 r.ż.

Materiał i metody. Do analizy włączono 411 kobiet w wieku 50-85lat (średnia 71,7 l.). U każdej pacjentki przeprowadzano badanie przedmiotowe z uwzględnieniem pomiaru aktualnego wzrostu. następnie ustalano maksymalny wzrost w okresie młodości na podstawie wpisu do dowodu osobistego lub wywiadu zebranego od pacjentki. U wszystkich kobiet wykonano badanie morfometryczne trzonów kręgowych metodą VFA (Lunar Prodigy, GE), oceniając obecność i liczbę złamań ≥II˚ wg Genanta. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą Statistica 10 (StatSoft Inc).

Wyniki. W badanej grupie wykryto 110 VFs co najmniej II˚ wg Genanta. Ubytek wzrostu wynosił od 1 do 13 cm, średnio: 4,2cm. Przeprowadzono 2 analizy, przyjmując jako kryterium potencjalnego złamania kręgu/-ów ubytek wzrostu ≥3 cm lub ≥4 cm. Pierwsza analizę wykonano dla progu 3 cm. Pacjenci z ubytkiem wzrostu ≥ 3cm stanowili 50% badanych. W tej grupie VFs wykryto u 93 osób (45%), u pozostałych 113 nie stwierdzono złamania pomimo ubytku wzrostu (w 3 przypadkach >9 cm, wiek >80 l.). Z kolei wśród osób ze złamaniem co najmniej 1 kręgu osoby z obniżeniem wzrostu ≥3 cm stanowiły 84,5% (93/110 złamań, czułość 0,85). U 37% pacjentek nie stwierdzono złamania pomimo obniżenia wzrostu (swoistość 0,63). Drugą analizę przeprowadzono dla kryterium 4 cm. Obniżenie wzrostu ≥4 cm – u 165 osób (40%), z czego VFs potwierdzono w VFA u 51,5% pacjentek. Na 110 VFs, 85 wystąpiło u chorych z obniżeniem ≥4 cm (czułość 0,77). 80 kobiet, u których odnotowano ubytek ≥4 cm nie przebyło VFs (swoistość 0,73). OR dla kryterium ≥3 oraz ≥4 cm wyniosło odpowiednio: 9,10 vs 9,34; CI:[5,16-16] vs [5,16-15.7]; p=0,0000. Wśród pacjentek u których nie stwierdzono obniżenia wzrostu >3 lub 4 cm, złamania wykryto odpowiednio u zaledwie 8,3% vs 10%, przy czym wartość predykcyjna negatywna była wyższa dla progu 3 cm. Stopień ubytku wzrostu nie korelował z ilością złamanych kręgów (p=0,06).

Wnioski. Żadna z rekomendowanych wielkości ubytku wzrostu nie daje pewności rozpoznania złamania kręgu a złamanie potwierdza się u co drugiego pacjenta, przy czym kryterium 3 cm cechuje lepsza czułość przy mniejszej swoistości.

Obniżenie wzrostu do 2,99 cm wyklucza VF u 92% kobiet >50 r.ż.

Stwierdzenie ubytku wzrostu o co najmniej 3 cm wiąże się z 9x wyższym prawdopodobieństwem przebytego złamania trzonu/-ów kręgu/-ów.

Pomiar wzrostu stanowi ważny element w klinicznej ocenie prawdopodobieństwa przebytego VF, jednak część kobiet, zwłaszcza w podeszłym wieku, zawyża wzrost z okresu młodzieńczego, co zwiększa odsetek wyników fałszywie dodatnich.

P13

WHAT VALUE OF LOSS OF HEIGHT IS THE BEST INDICATOR OF PREVALENT VERTEBRAL FRACTURE?-ANALYSIS OF VERTEBRAL FRACTURES BY VFA VERSUS HEIGHT MEASUREMENT IN WOMEN OVER 50

Ignaszak-Szczepaniak M.¹, Michalak M.², Padzik M.³, Wawrzyniak A.¹

¹Pracownia Chorób Metabolicznych Kości, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

²Katedra i Zakład Statystyki i Informatyki, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

³Katedra Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 

Key words: osteoporosis, height loss, vertebral fracture

Objectives. Vertebral fractures (VFs) are one of the most common clinical manifestation of osteoporosis. Height measurement seems to be the best method for  clinical assessing the likelihood of VFs and selection of patients for imaging.  According to the Polish guidelines VF should be suspected when ≥3 cm loss of height, by recommendation of the US ≥3.81 cm (1.5”).

Aim. The aim of this study was to determine the size of height loss, which most likely indicates prevalent vertebral fracture(s) in women over 50.

Materials and methods. We recruited 411 women aged 50-85years (mean 71.7). In each patient physical examination was performed including current height measurements. Then the height in the period of youth was determined on the basis of  personal identity card or collected from patient. All women underwent VFA (Lunar Prodigy, GE), assessing the presence and number of fractures ≥II˚ by Genant. Statistical analyses were performed using Statistica 10.

Results. In the study group 110 VFs ≥II˚ by Genant criteria were detected. Loss of height ranged from 1 to 13 cm, mean 4.2 cm. 2 analysis was performed. The first one for the threshold of 3 cm. Loss ≥3 cm was detected in 50 % of subjects. In this group, the VFs were detected in 93 patients (45%), but in remaining 113 there was no fracture despite height loss (in 3 cases >9 cm, age >80 years) . On the other hand, among those who fractured min. 1 vertebrae, patients with loss ≥ 3 cm accounted for 84.5% (93/110 VFs, sensitivity 0.85). In 37 % of patients there was no fractures, despite the height reduction (specificity 0.63). The second analysis was performed for 4 cm. Loss of height ≥4 cm was detected in 165 women, while VFs were confirmed in 51.5%. 85 out of 110 VFs occurred in patients with decreased ≥4 cm (sensitivity 0.77). 80 women who reported no loss ≥4 cm had no VFs in VFA (specificity 0.73 ). ORs for the criteria ≥3 and ≥4 cm were respectively: 9.10 vs 9.34; CI: [5,16-16] vs [5,16-15.7]; p=0.0000. Among the patients who had height loss <3 or<4 cm, the fracture was detected respectively in only 8.3% vs 10% – the negative predictive value was higher for the threshold 3 cm. The degree of height loss does not correlate with the number of fractured vertebrae (p=0.06).

Conclusions. None of the recommended values for height loss guarantees diagnosis of vertebral fracture and fracture is confirmed in every second patient, however criterion of 3 cm has better sensitivity with less specificity.

Loss of height to 2.99 cm excludes VF in 92% of women >50 years.

At least 3 cm height loss is associated with 9 times higher probability of  previous vertebral fracture/s.

Measurement of height is an important element in the clinical assessment of the likelihood of prior VFs, but some women, especially in the elderly, overestimate the height of adolescence , what increases the rate of false positives results.

P14

Wartość prognostyczna obniżenia wzrostu w populacji kobiet pomenopauzalnYCH w prognozowaniu ryzyka złamań kręgosłupa

Borowy P.

Krakowskie Centrum Medyczne, Kraków

Słowa kluczowe: osteoporoza, złamania, czynniki ryzyka, obniżenie wzrostu

W prospektywnym badaniu kohortowym zrandomizowano 1284 kobiet pomenopauzalnych, w wieku powyżej 50. lat, które zgłosiły się do Krakowskiego Centrum Medycznego i Poradni Leczenia Osteoporozy celem wykonania badania densytometrycznego. Każda pacjentka w chwili pierwszego badania miała wykonane badanie densytometryczne kręgosłupa i/lub bliższego końca kości udowej. U każdej chorej wykonano kwestionariusz zawierający pytania o dane demograficzne (data urodzenia, płeć, adres), antropometryczne (najwyższy wzrost w życiu), przebyte i towarzyszące schorzenia, wywiad rodzinny, stosowane leki. U każdej chorej wykonano pomiar wzrostu i masy ciała na kalibrowanym stadiometrze i certyfikowanej wadze, bezpośrednio przed badaniem densytometrycznym. Po średnio 10. latach w wybranej grupie przeprowadzono telefoniczne badanie ankietowe wg kwestionariusza analogicznego jak w pierwszym badaniu. Szczególną uwagę zwracano na wystąpienie złamań. Kwestionariusz uwzględniał dane o wszystkich złamaniach, jakich doznali pacjenci: ich lokalizacje, przyczynach złamania (nisko-/ wysokoenergetyczne), czasie złamania i zastosowanym leczeniu (zachowawcze/ operacyjne). Analizie poddano liczbę złamań głównych, tj.: kręgosłupa, przedramienia, nasady dalszej kości ramiennej i biodra.

Wyniki. Spadek wzrostu wiązał się ze zwiększonym ryzykiem złamań kompresyjnych kręgosłupa. Na każde obniżenie wzrostu o 1 cm ryzyko rosło o 11% (RR 1,11, a OR 1,12). Przy wydzieleniu zmiennej skategoryzowanej tj. spadku wzrostu o każde 1 cm lub o co najmniej 4 cm wartość RR była znacznie wyższa, ale nie uzyskała zmienności statystycznej, co wynikało najprawdopodobniej z małej ilości złamań kompresyjnych w badanej kohorcie.

P14  

The prognostic value of height reduction in predicting the vertebral fractures risk in the population of postmenopausal women

Key words: osteoporosis, fractures, risk factors, height reduction

1,284 postmenopausal women aged over 50 who underwent a densitometry at Krakowskie Centrum Medyczne and its Osteoprosis Clinic were randomized in a prospective cohort study. Each patient at the time of her first visit had a densitometry of the spine and/or the hip as well as a demographic questionnaire (DOB, gender, address), anthropometric test (the lifetime maximum height) and a survey including medical history, comorbidities, family medical history, concomitant medications. Each patient had her height and weight measured on a calibrated stadiometer and certified weight right before the densitometry. After an average of 10 years telephone survey was conducted in the selected group using an identical survey as in the first study. Particular attention was paid to the occurrence of fractures. The questionnaire comprised all the fractures suffered by the patients: their locations, causes (low-/high-energy), time, treatment (conservative/surgical). The number of major fractures (i.e.: vertebral, forearm, distal humerus and hip) was analyzed.

Results. The height reduction was associated with an increased risk of vertebral compression fractures. For every decrease of 1 cm the risk increased by 11%. (RR 1.11, and OR 1.12). With the separation of a categorical variable, i.e. every 1cm or a minimum of 4cm decline in height the RR value was much higher, but statistical variability was not obtained most likely due to a small amount of compression fractures in the study cohort.

P15

TRABECULAR BONE SCORE AND BONE MINERAL DENSITY IN UKRAINIAN MEN WITH VERTEBRAL FRACTURES

Povoroznyuk V., Musiienko A., Dzerovych N.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology NAMS Ukraine, Kyiv, Ukraine

Key words: trabecular bone score, bone mineral density, osteoporosis, fracture, men, age

Introduction. Traditionally BMD has been considered a major determinant of bone strength. However, it is shown that the bone strength and fracture risk depend on several parameters: macrogeometry of cortical bone, BMD, trabecular bone microarchitecture, bone microdamage, bone mineralization, and bone metabolism. Previous studies have found a significant decrease in the quality of trabecular bone of men while they’re ageing. Nevertheless, the trabecular bone score of the Ukrainian men with osteoporotic vertebral fractures has not yet been studied.

The aim of this study is to evaluate the trabecular bone score (TBS) and bone mineral density (BMD) in men with osteoporotic vertebral fractures.

Materials and methods. We’ve examined 243 men aged 30-89 years, divided according to the gerontologic classification: 30-44 yrs (n=46), 45-59 yrs (n=83), 60-74 yrs (n=86), 75-89 yrs (n=28). The basic group consists of 52 men with osteoporotic vertebral fractures in the anamnesis (mean age – 59.8±13.7 yrs; mean height – 1.73±6.98 m; mean weight – 79.0±14.9 kg) and control group – of 191 men without fractures (mean age – 57.4±13.7 yrs; mean height – 1.74±6.89 m; mean weight – 76.5±9.3 kg). The BMD of PA lumbar spine and proximal femur were measured by the DXA method (Prodigy, GEHC Lunar, Madison, WI, USA) and PA spine TBS were assessed by the TBS iNsight® software package installed on our DXA machine (Med-Imaps, Pessac, France).

Results. We have observed a significantly lower TBS (L₁-L₄) in the basic group (30-44 yrs – 1.083±0.187, 45-59 yrs – 1.025±0.248, 60-74 yrs – 1.084±0.170, 75-89 yrs – 0.951±0.170) as compared to the control group (30-44 yrs – 1.276±0.121, 45-59 yrs – 1.226±0.156, 60-74 yrs – 1.150±0.175, 75-89 yrs – 1.183±0.174); F = 1.56; p<0.001. We also found the lower BMD of lumbar spine in the basic group of patients – 30-44 yrs – 0.981±0.125 g/cm², 45-59 yrs – 1.028±0.184 g/cm², 60-74 yrs – 1.014±0.158 g/cm², 75-89 yrs – 0.970±0.183 g/cm² (F = 1.52; p<0.001) and of the proximal femur – 30-44 yrs – 0.854±0.149 g/cm², 45-59 yrs – 0.873±0.139 g/cm², 60-74 yrs – 0.823±0.136 g/cm², 75-89 yrs – 0.716±0.107 g/cm² (F = 1.10; p<0.001) compared to the control group.

Conclusion. Subjects with vertebral fractures have TBS and BMD parameters significantly lower than the healthy men.

P15

TRABECULAR BONE SCORE ORAZ GĘSTOŚĆ MINERALNA KOŚCI U MĘŻCZYZN NARODOWŚCI UKRAIŃSKIEJ ZE ZŁAMANIAMI KRĘGOSŁUPA

Povoroznyuk V., Musiienko A., Dzerovych N.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology NAMS Ukraine, Kyiv, Ukraine

Słowa kluczowe: trabecular bone score, gęstość mineralna kości, osteoporoza, złamanie, mężczyźni, wiek

P16

INFLUENCE OF VERTEBRAL DEFORMATION ON THE VERTEBRAL PAIN SYNDROME

Povoroznyuk V., Orlyk T.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology NAMS Ukraine, Kyiv, Ukraine

Key words: vertebral pain syndrome, vertebral parameters, women

The aim of our study is to investigate the relation between the intensity of pain in the thoracic and lumbar spine and morphometric parameters of vertebrae in postmenopausal women.

Object. We have examined 250 postmenopausal women aged 50-79 years divided into two groups: 171 women without vertebral deformations and 79 women with confirmed vertebral fractures. The duration of pain syndrome after fracture was over 6 months.

Methods. The presence and intensity of pain syndrome in the thoracic and lumbar spine were assessed using a visual analog scale (VAS). Morphometric analysis of the vertebral parameters was carried out using the VFA software of the dual-energy X-ray densitometer «Prodigy» (GE Medical systems, Lunar, model 8743, 2005).

Results. The intensity of pain syndrome in the lumbar spine significantly correlates with L1 vertebral indices: A/P (r=-0.37, p=0.01) and M/P (r=-0.29, p=0.03) in women with normal BMD. The intensity of pain in the thoracic region correlates with Th10 vertebral indices: A/P (r=-0.45, p=0.0004) and M/P (r=-0.35, p=0.01) in women with osteopenia. We have not determined any significant relationship between the level of back pain and vertebral body size index in women with osteoporosis and without vertebral fractures.

In 11% patients with confirmed wedge and compression vertebral fractures chronic pain syndrome is absent, and the presence of other fractures does not increase the frequency of back pain syndrome (14%).

The presence of vertebral fractures significantly increases the risk of pain in the thoracic spine (RR=1.32; 95% CI: 1.09-1.60, p= 0.004).

In patients with vertebral fractures the intensity of pain in the thoracic spine significantly correlates with indices of Th11-Th12vertebrae, and relates to the number and localization of vertebral fractures. The level of pain in the lumbar region does not depend on the location and number of damaged vertebrae.

Conclusion. In postmenopausal women without osteoporosis and vertebral fractures level of pain may be associated with initial vertebral deformation, limiting the spine transition zone. The presence of vertebral fractures increases the risk of pain syndrome in the thoracic region depending on the location and number of damaged vertebrae.

P16

WPŁYW DEFORMACJI KRĘGOSŁUPA NA ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA 

Povoroznyuk V., Orlyk T.

D.F. Chebotarev Institute of gerontology NAMS Ukraine, Kyiv, Ukraine

Słowa kluczowe: zespół bólowy kręgosłupa, parametry kręgów, kobiety

P17

ZNACZENIE SUPLEMENTACJI WITAMINĄ K W OBNIŻENIU RYZYKA ZŁAMAŃ I ZMNIEJSZANIA MASY KOSTNEJ W ZAPOBIEGANIU I LECZENIU OSTEOPOROZY

Długosz E., Klementys K., Bułaś L., Siemiradzka W.

Wydział Farmaceutyczny, Katedra Farmacji Stosowanej, Zakład Farmacji Aptecznej,

Słowa kluczowe: osteoporoza, witamina K, filochinon, menachinon, menadion

Wstęp. Utrzymująca się tendencja wzrostu zachorowalności na osteoporozę powoduje zwiększone zainteresowanie zastosowaniem odpowiedniej profilaktyki w celu zapobiegania występowania tej choroby.

Cel. Celem pracy jest wskazanie wpływu suplementacji witaminą K zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu osteoporozy.

Materiał i metody. Metodą badawczą była analiza wybranych pozycji piśmiennictwa dotyczących wpływu stosowania witaminy K1 i K2 – filochinonu i menachinonu – w obniżeniu ryzyka złamań i zmniejszania masy kostnej w profilaktyce osteoporozy i w trakcie jej leczenia. W pracy korzystano z aktualnych aktów prawnych dotyczących rejestracji i kategorii dostępności leków i suplementów diety zawierających filochinon i menachinon. Wykorzystano bazy medyczne PubMed, Embase, Web of Science, Medline, Science Direct (Elsevier) z zasobów baz medycznych Biblioteki Głównej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Wyniki. W 2008 roku Instytut Żywności i Żywienia opracował normy spożycia witaminy K dla różnych grup wiekowych polskiej populacji. Normy te zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) i wyrażone w µg filochinonu/osobę/dobę, kształtując się od 5µg dla niemowląt do 65µg dla chłopców w wieku 16-18 lat i mężczyzn ≥19 lat, dla kobiet ≥19 lat maksymalne spożycie to 55 µg. Udowodniono, że u kobiet dieta z małą ilością witaminy K (poniżej 109 µg dziennie) sprzyja zwiększonemu ryzyku złamania kości udowej, a podawanie 1 mg witaminy K dziennie u kobiet w wieku 55-75 lat zmniejsza utratę masy kostnej i wydalanie wapnia z moczem.

Wnioski. . Niedobory witaminy K mogą wpływać na zwiększenie łamliwości kości. W chwili obecnej dostępne są preparaty zawierające witaminę K – Vitacon (Phytomenandionum) z kategorią dostępności Rp (Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych Dz. Urz. Min. Zdr. z 2015, poz.15), 1 preparat będący środkiem specjalnego przeznaczenia medycznego z kategorią dostępności OTC oraz 40 preparatów jednoskładnikowych i złożonych będących suplementami diety. Suplementacja preparatami zawierającymi witaminę K w przypadku stosowania profilaktyki osteoporotycznej i istniejącej choroby może przyczynić się do złagodzenia objawów i skutków osteoporozy, jednak dostępność suplementów diety i ich stosowanie bez kontroli lekarskiej może wiązać się z ryzykiem wystąpienia przedawkowania. Najlepszym źródłem uzupełniania niedoborów witaminy K powinna być odpowiednia dieta zmieniająca dotychczasowe nawyki żywieniowe bogata w warzywa i produkty mięsne.

P17

THE SIGNIFICANCE OF SUPPLEMENTATION WITH VITAMIN K IN LOWERING THE RISK OF FRACTURES AND A DECREASE IN BONE MASS IN PREVENTION AND TREATMEANT OF OSTEOPOROSIS

Długosz E., Klementys K., Bułaś L., Siemiradzka W.

Wydział Farmaceutyczny, Katedra Farmacji Stosowanej, Zakład Farmacji Aptecznej,

Key words: osteoporosis, vitamin K, phylloquinone, menaquinone, menadione

Objectives. The persistent growing tendency of osteoporosis cases causes an increased interest in the use of proper prevention with the aim of preventing the occurrence of this disease.

Aim. The aim of this work is to show the influence of vitamin K supplementation both in prevention and in treatment of osteoporosis.

Materials and methods. The research method was an analysis of selected literature concerning the influence of using vitamins K1 and K2 – phylloquinone and menaquinone – in decreasing the risk of fractures and lowering of bone mass in prevention of osteoporosis and during its treatment. Current legislative acts concerning registration and availability categories of drugs and dietary supplements containing phylloquinone and menaquinone, were used in this work. The following medical databases were used: PubMed, Embase, Web of Science, Medline, Science Direct (Elsevier) from the resources of medical databases of the Main Library of the Silesian Medical University.

Results. In 2008 the Institute of Food and Nutrition developed norms of vitamin K consumption for different age groups of the Polish population. These norms  agreed on a level of sufficient consumption (Al) and expressed in µg of phylloquinone/person/day, from 5µg for newborns to 65µg for boys at the age of 16-18 and men over 19 years old, for women over 19 years old the maximum consumption equals 55 µg. It was proven that in women a diet with a low amount of vitamin K (below 109 µg daily) contributes to a higher risk of femur fracture, while administering 1mg of vitamin K a day in women aged 55 to 75 decreases bone mass loss and excretion of calcium with urine.

Conclusions. Vitamin K deficits may influence the increase in bone brittleness. At the present moment there are preparations available, containing vitamin K – Vitacon (Phytomenandionum) with availability category Rp (Official List of Medicinal Products, Official Journal  Of Ministry of Health from 2015, position 15), 1 preparation which is a product of special medicinal designation with an availability category OTC, as well as 40 single  and multicomponent preparations which are dietary supplements. Supplementation with preparations containing vitamin K in the case of osteoporosis prevention or an existing disease may contribute to alleviating symptoms and effects of osteoporosis, however availability of dietary supplements and their usage without doctor’s supervision may be connected with risk of overdosage. The best source of supplementation of vitamin K deficiency is a proper diet, which changes  the current nutrition habits.

P18

POSTAWY KOBIET W WIEKU OKOŁO- I POMENOPAUZALNYM WOBEC PROFILAKTYKI OSTEOPOROZY

Żołnierczuk-Kieliszek D., Kulik T., Piątek M., Janiszewska  M.   

Katedra Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Słowa kluczowe: osteoporoza, profilaktyka, kobiety, wiek okołomenopauzalny, wiek pomenopauzalny, test wiedzy o osteoporozie

Wstęp. Światowa Organizacja Zdrowia zalicza osteoporozę do głównych chorób cywilizacyjnych. Szczególnie wysokie ryzyko zachorowania na osteoporozę występuje u kobiet w wieku pomenopauzalnym.

Cel. Celem badań było poznanie postaw kobiet w wieku około- i pomenopauzalnym wobec profilaktyki osteoporozy.

Materiał i metody. Badanie zrealizowano metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety środowiskowej w okresie od października 2013 do marca 2014 roku. Badaniem objęto 120 kobiet w wieku od 45 do 65 lat. Stosowano celowy dobór próby badanej. Badane kobiety były pacjentkami Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie oraz 1. Wojskowego Szpital Klinicznego z Polikliniką w Lublinie.

Jako narzędzie badawcze zastosowano Test Wiedzy o Osteoporozie – Osteoporosis Knowledge Test (OKT revised 2011) autorstwa profesor Phyllis Gendler z modyfikacją własną. Osteoporosis Knowledge Test została przetłumaczona za zgodą autora przez wysoko wykwalifikowanego tłumacza języka angielskiego. Przetłumaczona wersja została poddana metodzie sędziów kompetentnych. W pracy wykorzystano również autorski kwestionariusz ankiety zawierający 29 pytań. Pytania dotyczyły danych socjodemograficznych oraz wiedzy i zachowań badanych kobiet w aspekcie profilaktyki osteoporozy.

Zgromadzone dane poddano analizie opisowej i statystycznej. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą testu t-studenta dla zmiennych niezależnych. Wiedzę badanych kobiet na temat profilaktyki osteoporozy ocenianą skalą OKT 2011 i jej podskalami przyjęto jako zmienne niezależne, a zmienne socjodemograficzne i wybrane zachowania zdrowotne kobiet jako zmienne zależne. Przyjęto poziom istotności p<0,05. Do przeprowadzenia obliczeń statystycznych wykorzystano program STATISTICA 10 (StatSoft, Poland).

Wyniki. Kobiety w badanej grupie posiadały niewystarczający poziom wiedzy na temat osteoporozy. Średnia arytmetyczna liczby punktów uzyskanych za odpowiedzi na pytania OKT wyniosła 16,23 na 32 możliwe do zdobycia, zatem respondentki udzieliły ~50,7% poprawnych odpowiedzi. Największy deficyt wiedzy występował w zakresie aktywności fizycznej w profilaktyce osteoporozy.

Ponad połowa respondentek (56%) nigdy nie wykonywała badań gęstości kości, 41% kobiet takie badania wykonywało, a 3% kobiet nie pamięta, czy korzystała z badań densytometrycznych.

34% badanych kobiet przyjmowało suplementy diety zawierające wapń, a 28% suplementy zawierające witaminę D.

Nieco ponad 90% ankietowanych kobiet wskazało na występowanie złamań niskoenergetycznych jako na objaw osteoporozy. Odpowiednio 35% i 25% badanych kobiet do objawów osteoporozy zaliczyło postępujące wraz z wiekiem zmniejszanie się wzrostu i powstanie nadmiernej kifozy piersiowej (garb starczy).

Kobiety w wieku 45-55 lat oraz respondentki posiadające wyższy poziom wykształcenia i pracujące zawodowo na pełnym etacie posiadały znamiennie wyższy poziom wiedzy na temat osteoporozy niż pozostałe badane, zarówno jeśli chodzi o ogólną wiedzę o osteoporozie, jak i o znaczenie spożycia wapnia, rolę aktywności fizycznej oraz czynników ryzyka i badań przesiewowych.

Wnioski. Istnieje potrzeba szerzenia wiedzy na temat profilaktyki osteoporozy wśród kobiet w wieku około- i pomenopauzalnym.

P18

ATTITUDES OF PERI- AND POSTMENOPAUSAL WOMEN TOWARDS OSTEOPOROSIS PREVENTION

Żołnierczuk-Kieliszek D., Kulik T., Piątek M., Janiszewska  M.   

Katedra Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Key words: osteoporosis, prevention, perimenopausal women, postmenopausal women, Osteoporosis Knowlegde Test

Objectives. The Word Heath Organization classifies osteoporosis as one of the main diseases of affluence. Postmenopausal women are characterized by an extremely high risk of falling ill with osteoporosis.

Aim. The main objective of the study was to establish the attitudes of peri- and postmenopausal women towards osteoporosis prevention.

Materials and methods. The research was realized by means of a survey method, a poll technique between October 2013 and March 2014. The study involved 120 women aged 45-65. The purposive sampling was used. The examined women were the patients of the two healthcare centres in Lublin: the Independent Public Research Hospital No 4 in Lublin and the First Military Research Hospital with Out-Patient Clinic in Lublin. The osteoporosis knowledge test (OKT, revised 2011) by Phyllis Gendler with small own modification was used as a research tool. Osteoporosis Knowledge Test was translated into Polish after obtaining the author’s consent. The translated version was estimated by using the competent judge method. An original questionnaire consisting of 29 questions was also used. The questions concerned in the original questionnaire concerned the women’s sociodemographic data as well as their knowledge and health behaviours in the aspect of osteoporosis prevention.

Obtained study results were subjected to a descriptive and statistical analysis t-student test for independent variables was applied. The examined women’s knowledge on osteoporosis evaluated by the Osteoporosis Knowledge Test, revised 2011 and its subscales were treated as dependent variables whereas sociodemographic data and the women’s chosen heath behaviours were treated as independent variables. Values with probability <0.05 were regarded as statistically significant. Statistical analysis was conducted using STATISTICA v 10.0 software (StatSoft, Poland).

Results. The examined women were characterized by the insufficient level of knowledge about osteoporosis. The average total score for OKT was 16.23 points out of 32 possible points, so on average the respondents gave about 50.7% of corrected answers. The most shortage of knowledge was found in the exercise knowledge (the role of physical activity in the prevention of osteoporosis).

Over the half of the respondents (56%) have never undergone densitometry to exclude the development of osteoporosis, 41% of women have undergone densitometry at least once, 3% of the women could not remember if they had such an examination.

34% of the examined women took dietary supplements comprised of calcium and 28% of them dietary supplements comprised of vitamin D.

Slightly over 90% of the examined women pointed the increased risk of bone fragility fracture as the symptom of osteoporosis. 35% and 25% of the respondents specified the progressed with age loss of height and development of hyperkyphosis (Dowangers’s hump) as the symptoms of osteoporosis, respectively.

Women aged 45-55, better educated women as well as those with full-time employment showed a significantly higher level of knowledge about osteoporosis then the rest of the studied women, both general knowledge about osteoporosis and calcium knowledge, exercise knowledge and the knowledge about risk factors, screen tests and treatment.

Conclusions. There is the need of disseminating the knowledge about osteoporosis prevention among peri- and postmenopausal women.