P47 Markery obrotu kostnego u dzieci z otyłością prostą w okresie przedpokwitaniowym

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:162-163.

P47

Markery obrotu kostnego u dzieci z otyłością prostą w okresie przedpokwitaniowym

Chełchowska M., Gajewska J., Ambroszkiewicz J., Ołtarzewski M., Laskowska-Klita T.

Zakład Badań Przesiewowych, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa

Słowa kluczowe: markery obrotu kostnego, otyłość, dzieci

Wstęp. W ostatnich latach narasta zjawisko otyłości u dzieci i młodzieży. Wiadomo, że otyłość w okresie dzieciństwa jest bezpośrednią przyczyną wielu problemów zdrowotnych. Zalicza się do nich zwiększoną częstość złamań kości i patologiczne zmiany w obrębie stawów. Z otyłością związane jest również zwiększenie gęstości mineralnej kości (BMD), co pozwala dostosować szkielet do utrzymania dodatkowej masy ciała. Brak jednak danych określających wpływ otyłości u dzieci na metabolizm kostny. Celem pracy było zbadanie biochemicznych markerów obrotu kostnego u otyłych dzieci w okresie przedpokwitaniowym.

Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 40 otyłych dzieci w wieku 4-10 lat. Grupę kontrolną stanowiło 40 zdrowych dzieci o prawidłowej masie ciała w wieku odpowiadającym grupie badanej. Oceniono wskaźniki antropometryczne i obliczono wskaźnik masy ciała (BMI). W surowicy krwi oznaczono osteokalcynę (OC), kostną frakcję fosfatazy alkalicznej (BALP), C-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I (CTX) i winianooporną kwaśną fosfatazę (TRAP5b) z zastosowaniem metod immunoenzymatycznych ELISA.

Wyniki. Stężenia markerów resorpcjiCTX i TRAP5b w grupie dzieci otyłych i w grupie kontrolnej były zbliżone. Natomiast pomiędzy badanymi grupami wykazano istotne statystycznie różnice dla markerów kościotworzenia. U dzieci otyłych stężenie OC było niższe o około 30% (78.4±40.7 mg/L vs 110.1±19.4 mg/L; p<0.0001), a aktywność BALP była wyższa o około 30% (133.5±27.1 U/L vs 104.6±21.9 U/L, p<0.0001) niż w grupie kontrolnej. Ponadto, u dzieci otyłych obserwowano pozytywną korelację pomiędzy aktywnością BALP a BMI (r=0.445, p<0.01). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy pozostałymi badanymi markerami obrotu kostnego a BMI.

Wnioski. Wykazano, że w okresie przedpokwitaniowym występują różnice w metabolizmie kostnym pomiędzy dziećmi z otyłością a dziećmi o prawidłowej masie ciała. Wyniki wskazują na występowanie zaburzeń procesu kościotworzenia u pacjentów otyłych. Dalsze badania u otyłych dzieci w okresie przedpokwitaniowym pozwolą ocenić wpływ odchudzającego programu terapeutycznego na procesy resorpcji kości i kościotworzenia.

P47

Bone turnover markers in prepubertal obese children

Chełchowska M., Gajewska J., Ambroszkiewicz J., Ołtarzewski M., Laskowska-Klita T.

Department of Newborn Screening, Institute of Mother and Child, Warsaw, Poland

Key words: bone turnover marker, obesity, children

Introduction. Recent years have seen a growing frequency of children and adolescents obesity. Obesity is the direct cause of a number of immediate problems during childhood. Among them the high prevalence of fractures and pathological changes in joints of obese children were observed. Obesity also play a significant role in bone health, because is commonly associated with increased bone mineral density (BMD) as the body adjusts itself to carry the extra weight. Despite the high incidence of childhood obesity, an effect of overweight on bone metabolism is not well understood. The aim of this study was to analyze boneturnover markers in prepubertal obese children.

Material and methods. We examined 40 obese children at the age 4-10 years and 40 healthy non-obese children at the same age as control group. Physical examination including height and weight was performed and body mass index (BMI) was calculated. Serum osteocalcin (OC), bone alkaline phosphatase (BALP), collagen type I crosslinked C-telopeptide (CTX) and tartare resistant acid phosphatase (TRAP5b) were determined by ELISA assays.

Results. We observed similar values of bone resorption markers CTX and TRAP5b in obese children as compared to the age-matched controls. However differences in profile of bone formation markers were found. In obese children the level of OC was lower by about 30% (78.4±40.7 mg/L vs 110.1±19.4 mg/L; p<0.0001) but activity of BALP was higher by about 30% (133.5±27.1 U/L vs 104.6±21.9 U/L, p<0.0001 than in control group. In obese children we observed positive correlation between activity of BALP and BMI (r=0.445, p<0.01). No correlation between the other tested bone turnover markers and BMI were found.

Conclusions. We observed differences in bone metabolism between obese and non-obese prepubertal children. Our results suggest, that bone metabolism abnormalities in obese patients relate to bone formation process. Further studies with lifestyle modification in these children explain an influence of therapy on formation and resorption processes.

P50 Aktywność kostnej frakcji fosfatazy alkalicznej u dzieci otyłych […]

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:165-166.

P50

Aktywność kostnej frakcji fosfatazy alkalicznej u dzieci otyłych przed i po wprowadzeniu program leczniczego

Gajewska J.¹, Ambroszkiewicz J.¹, Klemarczyk W.², Chełchowska M.¹, Laskowska-Klita T.¹, Franek E.³

¹Zakład Badań Przesiewowych, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa

²Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa

³Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA, Warszawa

Słowa kluczowe: kostna frakcja fosfatazy alkalicznej, otyłość, dzieci

Wstęp. U otyłych dorosłych efektem obniżenia masy ciała mogą być zmiany w gęstości mineralnej kości (BMD) i w procesach przebudowy kośćca. Dane literaturowe wskazują, że u pacjentów wraz ze spadkiem masy ciała wzrasta poziom markerów kościotworzenia jak i resorpcji kości. Pomimo powszechnie występującej otyłości u dzieci, efekt terapii odchudzającej na metabolizm kostny nie jest w pełni poznany. Kostna frakcja fosfatazy alkalicznej (BALP) odgrywa istotną rolę w mineralizacji macierzy kostnej i jest powszechnie stosowana jako marker procesu kościotworzenia. Celem pracy było zbadanie aktywności BALP u otyłych dzieci w okresie przedpokwitaniowym przed i po wprowadzeniu programu leczniczego.

Materiały i metody. Grupę badaną stanowiło 36 otyłych dzieci (średnia wieku ±SD 7.7±1.6 lat) przed i po zastosowaniu 3-miesięcznego programu leczniczego obejmującego wprowadzenie diety ubogoenergetycznej, zwiększenie aktywności fizycznej oraz poradnictwo wychowawcze i indywidualne oddziaływanie psychoterapeutyczne wobec dziecka i jego rodziny. Oceniono wskaźniki antropometryczne i obliczono wskaźnik masy ciała (BMI). Skład ciała i całkowite BMD zmierzono przy użyciu dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA) przed wprowadzeniem terapii. Grupę kontrolną stanowiły zdrowe dzieci o prawidłowej masie ciała (n=30, średnia wieku ±SD 7.8±1.9 lat). Aktywność BALP oznaczono metodą immunoenzymatyczną ELISA.

Wyniki. U otyłych dzieci w porównaniu do dzieci o prawidłowej masie ciała stwierdzono większą masę tłuszczową (17.90±6.75 vs 5.64±2.62 kg; p<0.0001), masę mięśniową (23.97±4.62 vs 20.28±3.61 kg; p<0.02 ), całkowitą zawartość minerałów w kośćcu (BMC) (1.24±0.33 vs 0.92 ±0.20 kg; p<0.0001), BMD (0.89±0.07 vs 0.82±0.05 kg/cm²; p<0.0001) oraz BMI (24.9±3.31 vs 16.2±1.65 kg/m²; p<0.0001). Wartość BALP była również wyższa u dzieci otyłych niż kontrolnych (134.5±31.5 U/L vs 103.8±24.5 U/L; p<0.0001). W porównaniu do wartości uzyskanych przed leczeniem, u pacjentów po 3 miesiącach terapii aktywność BALP była niższa o około 15% (115.0±33.3 U/L; p<0.02). Wartość tego enzymu była zbliżona do wartości uzyskanej w grupie kontrolnej. U otyłych dzieci po 3 miesiącach leczenia BMI było niższe (około 10%; p<0.05). Stwierdzono pozytywną korelację pomiędzy aktywnością BALP i BMI u pacjentów przed (r=0.452, p<0.01) i po (r=0.368, p<0.05) zastosowanej terapii.

Wnioski. Uzyskane wyniki sugerują, że zastosowanie programu terapeutycznego u dzieci otyłych prowadzi do obniżenia aktywności BALP, co może wskazywać na normalizację procesu kościotworzenia wraz ze spadkiem masy ciała. Dalsze badania dotyczące długoterminowej terapii pozwolą ocenić efekt obniżenia aktywności BALP na masę kostną u otyłych dzieci w okresie przedpokwitaniowym.

P50

Activity of bone alkaline phosphatase (BALP) in obese children before and after lifestyle intervention

Gajewska J.¹, Ambroszkiewicz J.¹, Klemarczyk W.², Chełchowska M.¹, Laskowska-Klita T.¹, Franek E.³

¹Department of Newborn Screening, Institute of Mother and Child, Warsaw, Poland

²Department of Nutrition, Institute of Mother and Child, Warsaw, Poland

³Department of Internal Diseases, Endocrinology and Diabetology, Central Clinical Hospital MSWiA, Warsaw, Poland

Key words: bone alkaline phosphatase, obesity, children

Introduction. In obese adults weight loss is often associated with changes in bone mineral density (BMD) and bone remodeling. It was observed that both bone formation and resorption markers increase in subjects who lose their weight. Despite the epidemic of childhood obesity, the effect of lifestyle modification on bone metabolism is not well understood. Bone alkaline phosphatase (BALP) plays important role in matrix mineralization and is widely used as a bone formation marker. The aim of this study was to investigate the BALP activity in obese prepubertal children before and after lifestyle intervention.

Materials and methods. We studied 36 obese children (mean age±SD 7.7±1.6 years) before and after the 3-months intervention program. Lifestyle intervention comprised of dietary and physical activity modifications and behavior therapy including individual psychological care of the child and his/her family. Physical examination was performed and body mass index (BMI) was calculated. Body composition and total BMD were measured by dual-energy X-ray absorptiometry (DXA) before lifestyle intervention. Healthy non-obese children (n=30, mean age±SD 7.8±1.9 years) were the reference group. Activity of BALP was determined by ELISA assay.

Results. The obese children had greater fat mass (17.90±6.75 vs 5.64±2.62 kg; p<0.0001), lean tissue mass (23.97±4.62 vs 20.28±3.61 kg; p<0.02 ), total bone mineral content (BMC) (1.24±0.33 vs 0.92 ±0.20 kg; p<0.0001), BMD (0.89±0.07 vs 0.82±0.05 kg/cm²; p<0.0001) and BMI (24.9±3.31 vs 16.2±1.65; p<0.0001) in comparison to the non-obese subjects. The activity of BALP was also higher in obese children than in controls (134.5±31.5 U/L vs 103.8±24.5 U/L; p<0.0001). As compared to baseline, in patients after the 3-months therapy activity of this enzyme decreased significantly by about 15% (115.0±33.3 U/L; p<0.02). This value of BALP was similar to obtained in control group. BMI was lower (about 10%; p<0.05) in children after lifestyle intervention. The activity of BALP showed positive correlation with BMI in patients before (r=0.452, p<0.01) and after therapy (r=0.368, p<0.05).

Conclusions. Our results suggest that lifestyle modifications in obese children are associated with decreased BALP activity, that may reflect normalization of bone formation process after weight loss. Further studies with long-term therapy are necessary to explain the effect of the decreased BALP activity on bone mass in prepubertal obese children.

P51 WYSOKIE STĘŻENIE CHOLESTEROLU JAKO CZYNNIK RYZYKA ZŁAMAŃ U DZIEWCZĄT Z OTYŁOŚCIĄ

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:166-167.

P51

WYSOKIE STĘŻENIE CHOLESTEROLU JAKO CZYNNIK RYZYKA ZŁAMAŃ U DZIEWCZĄT Z OTYŁOŚCIĄ

Abramowicz P.¹, Konstantynowicz J.¹, Białokoz-Kalinowska I.¹, Kierus-Jankowska K.¹, Piotrowska-Jastrzębska J.¹, Kaczmarski M.²

¹Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny, ul. Waszyngtona 17, 15-274 Białystok

²Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Alergologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Słowa kluczowe: dzieci, młodzież, otyłość, zaburzenia lipidowe, DXA, gęstość mineralna kości (BMD), złamania

Wstęp: Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań udokumentowały wzajemne powiązania między występowaniem otyłości i zaburzeniami mineralizacji kości u osób dorosłych, chociaż mechanizmy przyczynowo-skutkowe nie zostały do końca poznane. Natomiast istnieje bardzo niewiele danych na temat zależności dotyczących oceny gęstości mineralnej kości (BMD) i łamliwości kości w przypadku zaburzeń lipidowych i/lub otyłości w populacji wieku rozwojowego. Celem tego przekrojowego badania było określenie związków między otyłością, poziomem cholesterolu i jego frakcji w surowicy a masą kostną z uwzględnieniem występowania złamań wśród dzieci i młodzieży.

Wyniki: U ponad 90% badanych dzieci ze nadmiernym stanem odżywienia wykazano prawidłową lub nawet wysoką masę kostną (wskaźnik Z-score w odcinku L1-L4 kręgosłupa wynosił +0,32 ± 1,4). Trzydziestu pacjentów (34,8% chłopców i 24,6% dziewcząt) doznało co najmniej jednego niskoenergetycznego złamania kości (kości przedramienia, nadgarstek, piszczelowa, kości stępu, kość ramieniowa). U dziewcząt wykazano ujemną korelację pomiędzy całkowitym poziomem cholesterolu (średnia 163,2±27,5mg/dl), a wskaźnikiem Z-score dla BMD odcinka lędźwiowego kręgosłupa (r = -0,6; p<0,001), całkowitym BMC (r = -0,34; p = 0,04) oraz beztłuszczową masą ciała (r = -0,4; p = 0,02). Podobne korelacje w badanej grupie wykazano w odniesieniu do frakcji LDL-cholesterolu. Jednakże nie stwierdzono podobnych zależności u otyłych chłopców. Ponadto jedynie w grupie dziewcząt poziom triglicerydów w surowicy dodatnio korelował z całkowitą zawartością tkanki tłuszczowej (Fat Mass; śr.: 45,2±6,8%). Nie wykazano związku między występowaniem złamań u otyłych dzieci i młodzieży a BMD czy poziomami lipidów.

Wnioski: Ilość i lokalizacja złamań u dzieci i młodzieży z otyłością pozostaje na podobnym poziomie jak w całej populacji wieku rozwojowego. Wyniki przeprowadzonych badań wykazują, że u dziewcząt z otyłością zaburzenia lipidowe (podwyższony poziom cholesterolu i jego frakcji LDL) zwiększają ryzyko złamań w okresie pokwitania. Wyniki tych badań sugerują również, że tendencja do hipercholesterolemii może podwyższać ryzyko występowania złamań u kobiet w wieku dorosłym. Brak podobnych zależności u chłopców również wymaga pogłębionej analizy. Konieczne są dalsze badania nad potencjalnymi wspólnymi mechanizmami chorób układu sercowo-naczyniowego i osteoporozy oraz ich początkiem w okresie dzieciństwa.

P51

SERUM CHOLESTEROL MAY ACCOUNT FOR INCREASED FRACTURE RATE IN GIRLS WITH OBESITY

Abramowicz P.¹, Konstantynowicz J.¹, Białokoz-Kalinowska I.¹, Kierus-Jankowska K.¹, Piotrowska-Jastrzębska J.¹, Kaczmarski M.²

¹Department of Pediatrics and Auxology, Medical University of Bialystok, ul.Waszyngtona 17, 15-274 Bialystok, Poland

²Department of Pediatrics Gastroenterology and Allergology², Medical University of Bialystok, Bialystok, Poland

Key words: children, adolescents, obesity, dyslipidemia, DXA, bone mineral density (BMD), fractures

Background: Relationships between bone, fat mass and obesity have been extensively evaluated in adults but published data regarding lipid profile and fracture risk in childhood and adolescence are scarce. The objective of this study was to assess possible associations between cholesterol levels, obesity, bone mass and fractures in children and adolescents.

Methods: Body composition, bone mineral content (BMC) and density (BMD) were measured in the total body and lumbar spine region using dual energy X-ray absorptiometry (DXA), and fasting serum lipids were investigated in 103 overweight/obese subjects (46 boys, 57 girls) aged 5.5 – 17.3 years (mean±SD: 12.1 ± 3.0) with mean body mass index 29.0 ± 4.9.

Results: In above 90% subjects with obesity we found normal or high bone mass (Z-score for L1-L4 BMD was +0.32 ± 1.4). Thirty subjects (24.6% of girls, 34.8% of boys) experienced one or more low-energy fracture (forearm, wrist, tibia, ankle, humerus). In obese girls, we observed negative correlations between total cholesterol level (mean: 163.2 ± 27.5mg/dl), Z-scores for lumbar spine BMD (r = -0.6, p<0.001), total BMC (r = -0.34, p = 0.04) and lean mass (r = -0.4, p = 0.02). Similar relationship was found for LDL in this group. No such associations were found in boys with obesity. Positive correlation of serum triglycerides and fat percentage (mean: 45.2 ± 6.8%) was observed in girls but not in boys. Fracture prevalence among obese children and adolescents was independent of bone mass or serum lipids.

Conclusions: Results of this cross-sectional study suggest that obese girls with elevated cholesterol levels may have an increased risk of both cardiovascular disease and osteoporosis. Whether high circulating cholesterol announces future associations between atherosclerosis and bone loss is not clear. Lack of the associations in boys also needs further investigation. Fracture prevalence in obese children does not differ from that in general pediatric population. Adolescents with overweight appear prone to increased bone fragility though they have no deficits in BMD.

P55CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY I ZŁAMAŃ KOŚCI KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI Z PRZEPUKL. OPONOWO-RDZENIOWĄ

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:171-172.

P55

CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY I ZŁAMAŃ KOŚCI KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI Z PRZEPUKLINĄ OPONOWO-RDZENIOWĄ

Okurowska-Zawada B.¹, Konstantynowicz J.², Kułak W.¹, Kaczmarski M.³, Piotrowska-Jastrzębska J.², Sienkiewicz D.¹, Paszko-Patej G.¹

¹Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

²Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku;

³III Klinika Chorób Dzieci Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Słowa kluczowe: przepuklina oponowo-rdzeniowa, dzieci, osteopenia ,osteoporoza, badanie densytometryczne, złamania

Cel pracy: Celem pracy była ocena masy kostnej i masy mięśniowej oraz analiza czynników ryzyka występowania osteoporozy i złamań u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową na podstawie badania densytometrycznego.

Metodyka: Badaniami objęto 30 pacjentów (15-dziewcząt i 15 chłopców) z przepukliną oponowo-rdzeniową MMC w wieku 6-17lat pozostających pod opieką, Kliniki Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego. Grupę porównawczą stanowiły dzieci zdrowe (n = 30) dobranych pod względem płci i wieku.

Przeprowadzono: ocenę fizjoterapeutyczną, badania laboratoryjne (parathormon, fosfatazę zasadową w surowicy krwi i poziom wapnia wydalanego z moczem). Badanie densytometryczne układu kostnego wykonywano przy pomocy aparatu Lunar DPX-L (GE Medical Systems-Lunar Radiation Corp.) Pomiar densytometryczny wykonano metodą absorbcjometrii promieniowania X o podwójnej energii (DXA-Dual Energy X-ray Absoptiometry) w zakresie całego szkieletu w celu oceny całkowitej gęstości mineralnej kości -Total BMD (ang, bone mineral density) oraz w kręgach L1-L4 w projekcji AP (Spine BMD) i wyrażono w g/cm2,w percentylach według norm dla wieku i płci oraz jako wskaźnik Z-score. Oceniono składowe ciała (Lean Mass – zawartość tkanki beztłuszczowej; Fat Mass – procentowa zawartość tłuszczu).

Wyniki: Najczęściej obserwowanymi objawami były złamania kości udowej 12/30 (40%), w tym u 5/30 (17%) wielokrotnie. Stwierdzono istotną zależność występowania złamań z BMI i zawartością tłuszczu w organizmie. Dzieci z MMC i złamaniami wykazywały tendencję do większej wartości BMI, mimo takiej samej wartości bezwzględnej masy ciała, w porównaniu z dziećmi bez złamań. Body Fat u tych osób był większy niż u tych, które nie doświadczyły złamań.(Złamania, a BMI- R= 0,393, p=0,031)

Dzieci z MMC i złamaniami miały istotnie większe wartości kalciurii dobowej, przy prawidłowych wykładnikach funkcji nerek,( p=0.033).

Wnioski: Złamania niskoenergetyczne u dzieci (MMC) mogą wynikać z metabolicznych zaburzeń, będących, z jednej strony, konsekwencją nadmiernej nerkowej utraty wapnia, z drugiej zaś strony, z nadmiernej zawartości tkanki tłuszczowej i niekorzystnego wpływu otłuszczenia organizmu i konsekwencji metabolicznych .

P55

RISK FACTORS FOR OSTEOPOROSIS AND LOWER LIMB FRACTURES IN CHILDREN WITH MENINGOMYELOCELE

Okurowska-Zawada B.¹, Konstantynowicz J.², Kułak W.¹, Kaczmarski M.³, Piotrowska-Jastrzębska J.², Sienkiewicz D.¹, Paszko-Patej G.¹

¹Department of Pediatric Rehabilitation, Medical University of Białystok

²Department of Pediatrics and Developmental Disorders of Children and Adolescents, Medical University of Białystok

³III Department of Children’s Diseases, Medical University of Białystok

Key words: meningomyelocele, children, osteopenia ,osteoporosis, densitometric examination, fractures

Objective: The study objective was to assess bone mass and muscular mass, as well as to analyze risk factors for osteoporosis and fractures in children with meningomyelocele based on densitometric examination.

Methods: The study involved 30 patients (15 girls and 15 boys) withmeningomyelocele,aged 6-17 years, treated in the Department of Pediatric Rehabilitation, University Hospital. Control group consisted of healthy children (n=30) matched by age and gender.

Physiotherapeutic assessment and laboratory investigations (parathormone, serum alkaline phosphatase, urine calcium level) were performed. Densitometric examination was done using a Lunar DPX-L apparatus (GE Medical Systems-Lunar Radiation Corp.) Densitometric measurement was conducted by the DXA-Dual Energy X-ray Absorptiometry method to assess total skeleton bone mineral density (total BMD) and at L1-L4 in AP projection (Spine BMD), expressed in g/cm2, in percentiles according to age and gender norms and as Z-score index. Lean Mass (fat-free tissue content) and Fat Mass (% fat content) were evaluated.

Results: Fractures of the femoral bone were the most common 12/30 (40%), including multiple fractures 5/30 (17%). The incidence of fractures was found to correlate significantly with BMI and fat content in the body. Children with MMC and fractures showed a tendency to higher BMI, despite the same absolute value of body mass, as compared to those without fractures. Body Fat level was higher in patients with fractures than without them (BMI- R= 0.393, p=0.031)

Children with MMC and fractures had significantly higher values of 24h calcuria, despite normal renal function indices (p=0.033).

Conclusions: Low-energetic fractures in MMC children may result from metabolic disturbances being the consequence of excessive renal calcium loss, excessive fatty tissue content and unfavorable effects of fat deposition in the body.

P58 ANALIZA JAKOŚCIOWA BIAŁEK OSOCZA U DZIECI Z WIELOKROTNYMI ZŁAMANIAMI KOŚCI – BADANIA PILOTAŻOWE

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:175-176.

P58

ANALIZA JAKOŚCIOWA BIAŁEK OSOCZA U DZIECI Z WIELOKROTNYMI ZŁAMANIAMI KOŚCI – BADANIA PILOTAŻOWE

Rusińska A.¹, Świątkowska M.², Koziołkiewicz W.², Skurzyński S.², Golec A.¹, Chlebna-Sokół D.¹

¹Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości UM w Łodzi

²Zakład Biofizyki Molekularnej i Medycznej UM w Łodzi

Słowa kluczowe: złamania kości, dzieci, białka

Celem pracy jest próba wyjaśnienia etiopatogenezy powtarzających się złamań kości na podstawie kompleksowej analizy jakościowej profilu białkowego osocza u dzieci z wielokrotnymi złamaniami o nieznanej etiologii oraz u pacjentów z wrodzoną łamliwością kości.

Pacjenci i metody. Badaniami objęto łącznie 13 dzieci, w tym 4 pacjentów z wielokrotnymi niskoenergetycznymi złamaniami kości nie związanymi z obniżeniem masy kostnej (wiek 13-17 lat, liczba złamań od 4 do 7), 6 pacjentów z rozpoznaną wrodzoną łamliwością kości (wiek: 2 miesiące – 9 lat), oraz 3 zdrowych dzieci w wieku od 1 miesiąca do 11 lat, które stanowiły grupę porównawczą. Badania te były wykonywane po co najmniej 3 miesiącach od wystąpienia ostatniego złamania. W celu analizy profilu białkowego osocza badane próby rozdzielano metodą elektroforezy dwukierunkowej przy wykorzystaniu aparatu Ettan DALT II firmy Amersham Biosciences. Obrazy żeli i odpowiadające sobie spoty białkowe z prób pochodzących od pacjentów porównywano z próbami grupy kontrolnej. Identyczne warunki rozdziału elektroforetycznego reprezentatywnej grupy badanych pacjentów umożliwiały analizę profili białkowych, dzięki czemu zidentyfikowano różnice w ekspresji białek. Następnie białka, których ekspresja była zmieniona zostały poddane, po uprzednim wycięciu z żelu, analizie sekwencji aminokwasowej metodą spektrometrii mas (spektrometr mas z hybrydowym analizatorem typu kwadrupol-czas przelotuQ–Tof Premier^TM API firmy Waters) w celu ich identyfikacji.

Wyniki. W badanej grupie pacjentów wykryto białka, których ekspresja była zmieniona w stosunku do kontroli oraz takie, które pojawiały się jedynie u osób chorych. Spośród przebadanych do tej pory spotów, najczęściej powtarzały się peptydy odpowiadające łańcuchom alfa i beta białku ludzkiej haptoglobiny u czworga dzieci z wrodzoną łamliwością kości. U jednego dziecka z wrodzoną łamliwością wykryto również peptydy odpowiadające białku ludzkiej alfa-1 kwaśnej glikoproteiny. Spotów odpowiadających wymienionym powyżej białkom, nie stwierdzono zaś u dzieci z wielokrotnymi złamaniami o nieustalonej etiologii, ani też w grupie kontrolnej. Ponadto u jednego pacjenta z wielokrotnymi złamaniami wykryto peptydy odpowiadające białku ludzkiej transtyretyny.

Wnioski. 1. Wyniki badań pilotażowych wskazują na zwiększoną ekspresję niektórych białek będących wskaźnikami ostrej fazy, co sugeruje udział komponenty zapalnej w przebiegu wrodzonej łamliwości kości, nie jest ona jednak obecna u dzieci z innymi złamaniami o nieznanej etiologii. 2. Konieczne są dalsze badania i obserwacja pacjenta ze zwiększoną ekspresją białka transtyretyny w celu wyjaśnienia przyczyn i ewentualnego związku z wielokrotnymi złamaniami kości.

Praca częściowo finansowana przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi (Nr pracy 502-11-599)

P58

THE QUALITATIVE ANALYSIS OF PLASMA PROTEINS IN CHILDREN WITH THE MULTIPLE FRACTURES – A PILOT SURVEY

Rusińska A., Świątkowska M., Koziołkiewicz W., Skurzyński S., Golec A.,
Chlebna-Sokół D.

¹Department of Paediatric Propedeutics and Bone Metabolic Diseases, Medical University of Lodz

²Department of Molecular and Medical Biophysics, Medical University of Lodz

Key words: bone fractures, children, proteins

The aim of the study is the explanation trial of the recurring bone fractures, on the base of complex qualitative analysis of the plasma protein profile in children with multiple bone fractures of the unknown origin and in patients with osteogenesis imperfecta.

Patients and methods. The study involved 13 children. Among them, in 4 patients multiple, low energy fractures not connected with bone mass reduction, were reported (age 13-17 years, fractures number 4-7), in 6 patients osteogenesis imperfecta was diagnosed (age 2 months- 9 years) and there were 3 healthy children (age 1 months-11 years) belonging to comparison group. The investigation was conducted at least 3 months after the last fracture took place. In the analysis of the proteins profile the two-dimensional protein electrophoresis (2DE) was performed using aparatus Ettan DALT II (Amersham Biosciences). The images of the protein’s gels and the corresponding protein’s spots that were taken from the patients were compared with the samples from the control group. The identical conditions of the electrophoresis of the representative group of examined patients enabled the proteins profile analysis, due to that, the differences in proteins expressions were identified. Next the proteins with changed expression were cut away from gel and amino acid’s sequence was analyzed with the mass spectrometry method (QUADRUPOLE TIME-OF-FLIGHT TANDEM Q-Tof Premier^TM API MASS SPECTROMETR, Waters) for protein identification.

The results. In examined group of patients the proteins with changed expressionrelatively to comparison group were observed, and some proteins were revealed in children with multiple fractures only. From among spots examined so far, the most often proteins were peptides adequate to chains alpha and beta of the protein of human hapthoglobin, observed in 4 children with osteogenesis imperfecta. In one child with osteogenesis imperfecta peptide adequate to proteins of human alpha-1 acid glycoprotein were discovered. These spots adequate to proteins were not found in children with multiple fractures of unknown origin and in children from comparison group either. In one patient with multiple fractures peptides corresponding with human transtyretin were found.

Conclusions. 1. The results of our pilot study indicate on the increased expression of some acute-phase proteins what may suggest the inflammatory component taking part in osteogenesis perfecta course. But it is not observed in children with multiple fractures of unknown etiology. 2. To explain the causes and possible relationship with multiple fractures, the further investigations and observation of the patient with the increased expression of tarnstyretin protein must be performed.

The study was partly financed by Medical University in Łódź (No 502-11-599).

P66 POLIMORFIZM RECEPTORA WITAMINY D A ZŁAMANIA U PACJENTÓW PO LECZENIU W DZIECIŃSTWIE […]

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:185-186.

P66

POLIMORFIZM RECEPTORA WITAMINY D A ZŁAMANIA U PACJENTÓW PO LECZENIU W DZIECIŃSTWIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ

Muszyńska-Rosłan K., Latoch E.J., Panasiuk A., Krawczuk-Rybak M.

Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej UMWB

Słowa kluczowe: Polimorfizm receptora witaminy D, złamanie, nowotwór, dzieci

Liczne doniesienia wskazują na związek między metabolizmem wapnia a polimorfizmem receptora witaminy D3, szczególnie wchłanianie i wydzielanie wapnia wydaje się być determinowane genetycznie. Rozwój układu kostnego związany jest z zarówno z metabolizmem wapnia w ustroju, jak i z wpływem innych czynników środowiskowych (min. z aktywnością fizyczną, prawidłowym odżywianiem, prawidłową gospodarką hormonalną). Pacjenci po leczeniu w dzieciństwie choroby nowotworowej wydają się być populacją szczególnie narażoną na zaburzenia tkanki kostnej i w konsekwencji na złamania.

Celem pracy była ocena polimorfizm receptora witaminy D u pacjentów po leczeniu choroby nowotworowej

Materiał i metody: Grupę badana stanowiło 176 pacjentów (64 z ALL, 41 z NHL, 46 z rozpoznaniem guzów litych), śr. wieku 14,8, grupę kontrolną 26 rówieśników. Polimorfizm genu receptora witaminy D (Fok 1) oceniono wykorzystując metodę RFLP, oceny złamań dokonano analizując dokumentację medyczną.

Wyniki: Nie wykazano różnic w dystrybucji polimorfizmu Fok 1 w zależności od wieku, płci, przyjmowania wapnia, nie stwierdzono również zależności pomiędzy liczbą złamań a analizowanymi genotypami zarówno w grupie badaniej jak i w kontrolnej. Wykazano przewagę genotypu Ff (52.8%) co jest zgodne z rozkładem w populacji kaukaskiej. Najwięcej złamań stwierdzono w grupie pacjentów po leczeniu ALL. W tej grupie obserwowano przewagę złama©ń u pacjentów z obecnością przynajmniej jednego allelu f (Ff, ff).

Wnioski: Rozkład polimorfizmu receptora Witaminy D (Fok 1) w grupach badanych był zgodny z rozkładem populacyjnym. Grupa pacjentów po leczeniu ALL wydaje się być najbardziej narażona na wystepowanie złamań, mimo większej częstości występowania allelu f, wskazywanego w piśmiennictwie jako mający „ochronny” wpływ na metabolizm wapnia związany z tkanką kostną.

P66

VITAMIN D RECEPTOR GENE POLYMORPHISM AND FRACTURES IN CHILDREN TREATED FOR CANCER

Muszyńska-Rosłan K., Latoch E.J., Panasiuk A., Krawczuk-Rybak M.

Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej UMWB

Key words: Vitamin D receptor polymorphism, fracture, cancer, children

Introduction. Several reports show relation between calcium metabolism and vitamin D receptor (VDR) gene polymorphism. In particular calcium absorption and accretion seem to be genetically determined. Other environmental factors, as prolonged bedrest, frequent and long hospitalizations, steroids use in therapeutic protocols, may influence bone remodelling. Recessive homozygote of Fok I (ff) is postulated to be responsible for deficits in total body calcium accretion.

This study aimed at analysing a VDR genetical status in treated for cancer children and adolescents, who are at risk of poor bone metabolism.

Material and methods. We have examined 176 patients with cancer (94 boys, mean age 14.82 ± 5.83) treated at the Department of Paediatric Oncology and Haematology of Medical University of Bialystok in Poland. Among those 64 subjects had leukaemia, 41 lymphoma and 45 were diagnosed with solid tumors. Control group consisted of 26 healthy children (mean age 14.84 ± 5.32) from north-eastern region of Poland. The VDR Fok I gene polymorphism was evaluated by RFLP (restricted fragment length polymorphism) method, using polymerase chain reaction (PCR). Fracture status and calcium substitution dose were established for each patient by the leading physician.

Results. No significant differences in distribution of VDR genotypes, age, gender, calcium intake nor correlation with fracture status were found between patients and controls. In the studied population, higher prevalence of Ff genotype (52.8%) of VDR gene was found, which is consistent with data for Caucasian population. Analysis of the cancer group showed that in patients with leukaemia the FF genotype was significantly more frequent (42,2%) than in solid tumors group (22,2%; p<0,024). Fractures occurred more frequently in the leukaemia group (31,25%) than in the solid tumors (20%) and lymphomas (17,78%), although statistical significance between these groups wasn’t reached. Among leukemia subjects with at least one f allele (ff and Ff) the tendency to greater number of fractures was observed in comparison to those without polymorphism (p<0,053).

Conclusion. 1. Fok I gene polymorphism established in this study is representative for Caucasian population. 2. In spite of protective genotype, assessed data suggests that children treated for luekaemia are at higher risk of fractures than children with solid tumors, which may be explained by steroid therapy, longer treatment and not sufficient calcium bone accretion. 3. Further analysis including association of the FokI gene polymorphism with bone mineral density assessed by dual energy X-ray absorptiometry (DEXA) and fractures is being conducted.

P70POLIMORFIZM RECEPTORA ESTROGENOWEGO TYPU ALFA A WYSTĘPOWANIE ZŁAMAŃ U PACJENTÓW PO LECZENIU […]

III Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 24-26.09.2009

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:188-189.

P70

POLIMORFIZM RECEPTORA ESTROGENOWEGO TYPU ALFA A WYSTĘPOWANIE ZŁAMAŃ U PACJENTÓW PO LECZENIU W DZIECIŃSTWIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ

Muszyńska-Rosłan K.¹, Panasiuk A.¹, Krawczuk-Rybak M.¹, Konstantynowicz J.²

¹Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej UMWB

²Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju UMWB

Słowa kluczowe: Polimorfizm receptora estrogenu, złamanie, nowotwór, dzieci

Receptor estrogenowy alfa jest głównym receptorem odpowiedzialnym za działanie estrogenów w tkance kostnej. Wiele badań populacyjnych wskazuje na istnienie korelacji między polimorfizmem tego receptora a mineralizacją poszczególnych regionów szkieletu i szczytową masą kostną. Pacjenci leczeni w dzieciństwie z powodu choroby nowotworowej stanowią populację o szczególnym narażeniu na zaburzenia w rozwoju tkanki kostnej i być może związanym z tym zwiększonym ryzyku złamań (steroidoterapia, chemioterapia, radioterapia, zmniejszona aktywność fizyczna, zaburzenia wchłaniania, infekcje).

Celem pracy była ocena zależności między polimorfizmem genu receptora Er a występowaniem złamań u pacjentów po leczeniu choroby nowotworowej.

Materiał i metody: Grupę badana stanowiło 188 pacjentów (średnia wieku: 17.8 lat, 86 – po leczeniu ALL, 45 – po leczeniu NHL i 53 – po leczeniu guzów litych), grupę kontrolną 27 zdrowych rówieśników.

Oceny polimorfizmu genów dokonano z wykorzystaniem metody RFLP. Genotypy dla PvuII i XbaI oznaczano odpowiednio PP, Pp, pp, XX, Xx, xx, oceny złamań dokonano analizując dokumentację medyczną.

Wyniki: Wykazano przewagę heterozygot (48.9% w PuvII oraz 51.5 dla XbaI. Nie stwierdzono istotnych różnic w rozkładzie badanych polimorfizmów w zależności od wieku, płci, ilości i rodzaju złamań między grupą badaną i kontrolną. Największą liczbę złamań obserwowano u pacjentów z ALL. Analiza alleli XbaI w grupie badanej wykazała większą liczbę złamań u hetero i homozygot recesywnych; tylko u pacjentów z ALL wykazano zależność pomiędzy XbaI a występowaniem złamań.

Wnioski: Rozkład polimorfizmów genu ER typu alfa w grupie badanej i kontrolnej nie różni się od populacji kaukaskiej. Homozygoty recesywne XbaI wydają się być predysponowane do złamań, szczególnie dzieci z rozpoznaniem ALL (nasilone niekorzystne wpływy środowiskowe, związane z chorobą i leczeniem. Dalsze badania wydają się być konieczne do oceny wpływu polimorfizmów genowych na stan tkanki kostnej i występowanie złamań u pacjentów po leczeniu w dzieciństwie choroby nowotworowej

P70

ESTROGEN RECEPTOR ALPHA (ERα) GENE POLYMORPHISM AND FRACTURES IN CHILDREN TREATED FOR CANCER

Muszyńska-Rosłan K.¹, Panasiuk A.¹, Krawczuk-Rybak M.¹, Konstantynowicz J.²

¹Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej UMWB

²Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju UMWB

Key words:Estrogen receptor polymorphism, fracture, cancer, children

Introduction. Estrogenes, acting through estrogen receptor (ER), play a crucial role in achieving and maintaining peak bone mass, which in turn is a major determinant of osteoporosis risk in later life. Negative influence of prolonged bedrest, intake of drugs affecting bone metabolism, imbalanced calcium intake may result in worse bone mineralization, lower achieved peak bone mass and tendency to fractures. Therefore of particular interest are children exposed to several negative factors for bone development, i.e. population with cancer. In this study possible relation between genetics of ERα gene polymorphism and fractures occurrence was assessed.

Material and methods. We have examined 188 patients (98 boys, mean age 17,84± 5,52) treated at the Department of Pediatric Oncology and Hematology of Medical University of Bialystok and 27 healthy children (15 boys, mean age 17,5±3,32) from the same region of Poland. In the cancer group 86 subjects suffered from leukaemia, 49- lymphoma and 53- solid tumors. Genotyping was conducted using restricted fragment length polymorphism (RFLP). Genotypes for PvuII and XbaI were termed PP, Pp, pp, and XX, Xx, xx, respectively. Anamnestic fractures were documented from the previous medical history.

Results. Obtained genotype frequencies of ERα showed domination of the heterozygotes (48,94% in PvuII and 51,59% for XbaI). No significant differences in distribution of ERα genotypes, age, gender, nor correlation with fractures were found between patients and control group. The highest fracture rate had leukaemia patients (30,23%). Analysis of the XbaI alleles in the cancer group indicate that subjects heterozygous and recessive sustained more fractures (p<0,061). Further assessment revealed that only among leukemia patients statistical significance regarding XbaI and fractures was reached (p<0,050).

Conclusion. 1) Presented ERα gene frequencies are representative for the Caucasian population. 2) Recessive homozygotes of ERα XbaI gene polymorphism seem to predispose to fractures, especially in children confined to bed and treated with bone-affecting drugs, as in leukemia. 3) No influence of ERα PvuII was noted. Further assessment of studied population in terms of genotype and its influence on bone properties is needed to establish possible risk factors for fractures in children with cancer.