Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:89-91.

Kumorek A.², Milert A.¹, Czerwiński E.^1,2 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

 

Wstęp. Według Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich „EUROSTAT”, w latach 2010-2030 przewiduje się wzrost liczby osób w wieku 65-79 lat o 37,4% w stosunku do 2005 roku, a liczba osób powyżej 80 roku życia wzrośnie aż o 57,1%. Równocześnie obserwuje się większą aktywność fizyczną, społeczną i zawodową osób starszych. Z tego powodu populacja kobiet powyżej 50 roku życia mieszkających samodzielnie jest grupą szczególnie narażoną na ryzyko upadków i ich poważnych konsekwencji zdrowotnych – złamań osteoporotycznych.

            Cel. Celem pracy była identyfikacja najczęstszych czynników ryzyka upadków u kobiet powyżej 50 roku życia w populacji małopolskiej mieszkających samodzielnie.

            Materiał i Metoda badań. Badania przeprowadzono w okresie do stycznia do czerwca 2007 na grupie 100 kobiet pow. 50 roku życia, które zgłosiły się do Krakowskiego Centrum Medycznego. Kryterium włączającym w badanie było zgłoszenie występowania upadków w standardowo wypełnianej ankiecie przeprowadzanej wraz z badaniem densytometrycznym.

Analizie poddano upadki występujące w okresie 5 lat poprzedzających badanie. Dla określenia indywidualnych czynników ryzyka upadków analizowano okoliczności i skutki ostatniego upadku. Badania prowadzono metodą wywiadu telefonicznego według opracowanego kwestionariusza. W analizie danych wykorzystano statystyki podstawowe oraz testy statystyczne m.in. U-Manna Whitney’a, test Kruskala-Wallisa. Przyjęto dla całej pracy poziom istotność p=0,05 z uwagi na pilotażowy charakter badań.

            Wyniki. Upadki analizowano pod kątem czynników ryzyka upadku wg EBM, miejsca upadku oraz przyczyn środowiskowych (zewnętrznych) oraz zdrowotnych (wewnętrznych). Wyniki wskazują na częstsze występowanie upadków domu niż poza domem (71% vs 29% upadków). Zaobserwowano istotną statystycznie korelację pomiędzy miejscem upadku a występowaniem urazu (n=97, R=-0,2, p=0,019) W badanej grupie 33,7% (34) badanych doznało złamania, w tym u 19,8% (20) złamanie związane było z upadkiem.

Wykazano związek pomiędzy zaburzeniami równowagi (n=96, R=-0,3, p=0,006) oraz zawrotami głowy (n=97, R=-0,3, p=0,004) a liczbą upadków.

W badanej grupie analizowano również wpływ leków na częstość upadków. 34,6% (35) badanych zażywało leki nasenne, 28,7% (29) leki uspokajające, 15,4% (16) leki przeciwdepresyjne, 45,5% (46) nasercowe, 56,4% (57) związane z nadciśnieniem oraz 47,5% (48) przeciwbólowe. Z grupy analizowanych leków najsilniejszą zależność z liczbą upadków wykazały leki nasenne (R=-0,3) i przeciwbólowe (R=-0,2) oraz ogólna liczba zażywanych leków (R=-0,3). Występowanie dolegliwości kręgosłupa oraz stawów obwodowych nie miało istotnego statystycznie wpływu na liczbę upadków. Wyniki wskazują także na znamienną korelację między liczbą upadków a koniecznością użycia rąk podczas wstawania (p=0,002).

Subiektywne poczucie sprawności podało 69,8%(70) osób jednak subiektywne poczucie zdrowia jedynie 26,4% (27) osób. Podane wyniki nie są jednak znamienne statystycznie w odniesieniu do częstość upadków (p=0,11, p=0,63).

Wnioski. 1. Wyniki badań potwierdzają wieloczynnikową przyczynę upadków u osób starszych. 2. W porównaniu do badań z innych ośrodków krajowych i zagranicznych zaobserwowano znacznie wyższy odsetek kobiet upadających poza domem (71%). Prawdopodobnie jest to spowodowane większą samodzielnością badanej grupy, jednakże szczegółowe wyjaśnienie zaobserwowanych różnic wymaga dalszych badań populacyjnych. 3. Uzyskane wyniki wskazują na istotną statystycznie zależność pomiędzy miejscem upadku a występowaniem urazu dla p=0,019. 4. Wyniki badań wskazują na związek pomiędzy zaburzeniami równowagi oraz zawrotami głowy a występowaniem upadków u kobiet po 50 r.ż. W grupie badanej ponad połowa osób zażywała leki hipotensyjne (56,4%).

Kumorek A.², Milert A.¹, Czerwiński E.^1,2 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Coll. Med. of the Jagiellonian University

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, www.kcm.pl

 

 

Introduction. According to EUROSTAT, the Statistical Office of the European Communities, the number of people aged 65-79 is predicted to grow in the years 2012-2030 by 37.4%, as compared with the year 2005, and the number of people above 80 years of age will increase by 57.1%. At the same time, greater physical, social and occupational activity of elderly people is being observed. That is why the population of community dwelling women above 50 years of age is a group at a particular risk of falls and their serious medical consequences – osteoporotic fractures.

Falls occurring in the period of 5 years prior to the examination were analysed. To determine the individual risk factors for falls, the circumstances in which the last fall occurred and its consequences were analysed. The research method was a telephone conversation conducted on the basis of a prepared questionnaire. In the analysis of the data, basic statistics and statistic tests were used, among others U-Mann Whitney and Krusakal-Wallis tests. The significance level adopted in the whole work is p=0.05 due to the pilot character of the research.

The subjective feeling of fitness was reported by 69.8% (70) of persons; however, the subjective feeling of being healthy only by 26.4% (27) of persons. The results given are not statistically significant in relation to the frequency of falls (p=0,11, p=0,63).

Conclusions. 1. Results of studies confirm the multi-factor cause of falls in elderly people. 2. As compared to research conducted in other Polish and foreign centres, a greater percentage of women falling out of home (71%) has been observed. Probably it is the result of greater independence of the examined group; however, detailed explanation of the differences observed requires further population studies. 3. Results obtained show a significant statistical dependency between the place where falls occurred and the incidence of a fall for p=0.019. 4. Study results indicate to a correlation between loss of balance and giddiness and the incidence of falls in women above 50 years of age. 5. More than half of the number of examined persons took hypotensive medications (56.4%).

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:91-92.

Białoszewski D.¹, Mosiołek A.², Słupik A.¹, Gotlib J.³, Lewczuk E.⁴  

¹ Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

² Studenckie Koło Naukowe Fizjoterapii przy Zakładzie Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

³ Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Wydziału Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny

⁴Zakład Rehabilitacji Instytutu Reumatologii im. Prof. Eleonory Reicher, Warszawa

 

 

Wstęp. Obecnie na świecie żyje ponad 300 milionów osób powyżej 65 roku życia. Szacuje się, że liczba ta wzrośnie do 2050 roku do ponad 1,5 miliarda. Problem upadków dopiero od niedawna zaczął być postrzegany jako jeden z ważniejszych aspektów, mających znaczny wpływ na sprawność i samodzielność osób powyżej 65 roku życia. U źródeł prewencji upadków leży rozpoznanie skali ich występowania. Dość często pojawiają się publikacje opisujące to zjawisko wśród mieszkańców miast, dane dotyczące środowiska wiejskiego są fragmentaryczne. Celem pracy była ocena częstotliwości występowania upadków i ich konsekwencji wśród mieszkańców wsi.

Materiał i metody. Badania przeprowadzono wśród 161 mieszkańców wsi (109 kobiet i 46 mężczyzn) powyżej 65 r.ż. Do badania wykorzystano anonimową ankietę zawierającą pytania dotyczące wystąpienia upadku, złamania, lęku przed ponownym upadkiem oraz subiektywnej oceny aktywności ruchowej przed i po upadku. Analiza statystyczna wyników została oparta o statystyki podstawowe oraz testy: U Manna-Whitney’a, kolejności par Wilcoxona i McNemary. Za istotną statystycznie przyjęto wartość p<0.005.

Wyniki.W badanej grupie, w ciągu ostatnich trzech lat upadkowiuległo 138 osób, co stanowiło 85,7% badanych (94 kobiety i 40 mężczyzn). Miejscem, w którym najczęściej upadały osoby badane były: ogród/podwórko – 52 osoby (38%), dom – 36 osób (26%), ulica/droga – 34 osoby (25%). Złamanie wystąpiło u 83 osób (60%), które uległy upadkowi. Najczęściej złamanie dotyczyło nadgarstka – 36 osób (26%) oraz kości udowej – 32 osoby (23%). Schorzenia, które mogły mieć wpływ na wystąpienie upadku to: problemy z równowagą – 66 osób (52%), z chodzeniem – 63 osoby (50%), ze wzrokiem – 56 osób (41%), ze słuchem – 53 (38%) osoby. 15 osób (11%) nie zgłosiło żadnego z tych problemów. Środki uspokajające przyjmowało na stałe 30 osób (22%), a okazjonalnie 40 osób (29%).

W wyniku upadku istotnie obniżył się poziom aktywności fizycznej badanych osób ze średniej do małej. Najważniejszymi przyczynami obniżenia aktywności ruchowej zdaniem badanych były: uczucie osłabienia – 62 osoby (45%), strach przed ponownym upadkiem – 50 osób (36%), świadomość choroby – 31 osób (23%), ból – 21 osób (15%).

Wśród badanych 119 z nich (73%) obawiało się upadku, przy czym istotnie częściej lęk zgłaszały osoby, które uległy już upadkowi. Wśród osób, które upadły lęk przed ponownym upadkiem zgłosiło aż 114 osób (83%). Największy lęk wśród wszystkich badanych wywołuje poruszanie się po ulicy/drodze – 58 osób (42%), oraz chodzenie po schodach – 30 osób (22%). Wśród wszystkich badanych 34 osoby leczą się z powodu osteoporozy – 21%, z czego 29 osób to te, które uległy upadkowi (21% tych, którzy upadli czyli 18% wszystkich badanych).

 
 

 

 

Białoszewski D.¹, Mosiołek A.², Słupik A.¹, Gotlib J.³, Lewczuk E.⁴  

¹Division of Rehabilitation, Department of Physiotherapy, Second Faculty of Medicine, Warsaw Medical University

²Physiotherapy Students’ Scientific Society at the Division of Rehabilitation, Department of Physiotherapy, Second Faculty of Medicine, Warsaw Medical University

³Division of Teaching and Outcomes of Education, Faculty of Health, Warsaw Medical University

⁴Division of Rehabilitation, Prof. Eleonora Reicher Memorial Institute of Rheumatology, Warsaw

 

 

Background. Nowadays, there are over 300 mln. people aged 65 years or more living in the world. It is estimated that the number will grow to more than 1.5 billion by 2050. The problem of falls has only recently been perceived as one of more significant aspects influencing the fitness and independence of individuals over 65. Identifying the scale of the incidence of falls is a prerequisite for initiating prevention activities. While papers concerned with falls in the urban population are rather numerous, data from rural areas are fragmentary. The aim of this study was to compare the incidence of falls and their consequences (including fractures and the reduction of physical activity) among persons over 65 years of age living in country.

Material and methods. The study enrolled 161 inhabitants of rural areas (109 females and 46 males) aged 65 or more, who were asked to complete an anonymous questionnaire composed of questions concerning the circumstances of a fall, fracture, fear of another fall and a subjective assessment of mobility before and after a fall. The statistical analysis of the data utilised basic statistical parameters and the following tests: the Mann-Whitney U test, the Wilcoxon signed-rank test and the McNemara test. The level of significance was set at p<0.005.

Results. As many as 138 respondents, or 85.7% of the study group (94 women and 40 men), have suffered a fall over the last three years. Most falls occurred in the garden/yard (52 respondents, 38%), at home (36 respondents, 26%), and on the street/road (34 respondents, 25%). Eighty-three respondents (60%) sustained fractures as a result of the fall. The most common fracture sites were the wrist in 36 respondents (26%) and the femur in 32 respondents (23%). Health conditions that possibly contributed to falls included balance disorders in 66 respondents (52%), gait problems in 63 respondents (50%), sight problems in 56 respondents (41%), and hearing problems in 53 respondents (38%). Fifteen respondents (11%) did not report any of these problems. Sedatives were taken regularly by 30 respondents (22%) and occasionally by 40 respondents (29%).

Falls led to a significant reduction in the respondents’ mobility level, from moderate to low. The respondents pointed to the following reasons for the reduction in mobility: feeling weak – 62 respondents (45%), fear of another fall – 50 respondents (36%), awareness of disease – 31 respondents (23%), pain – 21 respondents (15%).

Among the respondents, 119 (73%) were afraid of falling, with those who have experienced a fall reporting fear of falling significantly more frequently (as many as 114 respondents, or 83%). For the entire study population, the most severe fear was associated with walking along a street/road (58 respondents – 42%) and going up and down stairs (30 respondents – 22%). Thirty-four respondents (21%) were treated for osteoporosis, of whom 29 suffered a fall (21% of all fall sufferers, 18% of all respondents).

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:93-95.

Bzinkowska D.^1,2, Milert A.², Czerwiński E. ^2,3 

¹ Chen Xiao Wang World Taijiquan Association Poland, dobzinka@wp.pl

² Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

³ Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

Upadki u osób starszych mają charakter wieloprzyczynowy. Ich stan ogólny oraz kondycja psychosomatyczna jako całość nabiera znaczenia podstawowego w profilaktyce upadków. Zarówno oddziaływania na poziomie fizycznym jak również poprawa stanu psychicznego, mają równorzędne znaczenie w przeciwdziałaniu procesom starzenia się, obejmującym również zmiany zwiększające ryzyko upadków.

Ćwiczenia tai chi (taijiquan), będące w ścisłym związku z Tradycyjną Medycyną Chińską (TMC), proponują powrót do naturalnych proporcji pomiędzy tym, co „cielesne” i „umysłowe”. To powrót do stanu równowagi dynamicznej pomiędzy wieloma aspektami natury ludzkiej, a także człowiekiem i otaczającym środowiskiem. To model systemowy, systemowy obraz życia. Zgodnie z TMC, kiedy równowaga jest zachowana, wypełniająca nasze ciało energia Qi płynie swobodnie, jest wzmacniana i zharmonizowana. Wtedy możemy mówić o zdrowiu.

Metoda: Ćwiczenia tai chi polegają na wykonywaniu delikatnych ruchów obejmujących całe ciało i angażujących nasz umysł. W ćwiczeniach bierze udział cały aparat ruchowy, ruch jest ciągły, płynny, miękki, precyzyjny i wielopłaszczyznowy. Podstawowa nauka obejmuje prawidłowe ustawienie poszczególnych części ciała względem siebie w pozycji statycznej – w staniu. To ustawienie, zwane „strukturą”, przenoszone jest w dalszym etapie na ruch.

Ćwiczenia tai chi obejmują naukę: prawidłowej struktury ciała, rozłożenie ciężaru i jego zmiany w ruchu, pracę ze środkiem ciężkości – jego obniżenie do centrum (dan tien) w podbrzuszu, odpowiednie stawianie stóp, ich „zakorzenienie”, połączenia części ciała w ruchu. Ćwiczący rozwija także umiejętność samoobserwacji, uwrażliwia się na sygnały płynące z wnętrza, uczy się autokorekty, aktywnie budując nowe umiejętności.

Wnioski: Tai chi jako metoda holistyczna proponuje profilaktyczną interwencję wielokierunkową. Możliwość indywidualnego dopasowania tempa i intensywności ćwiczeń, czyni tai chi dostępnym dla każdego, bez wstępnego przygotowania.

Praktykowanie tai chi poprawia zachowanie równowagi zarówno statycznej jak i dynamicznej, uczy prawidłowej, naturalnej postawy ciała, kontroli środka ciężkości, poprawia wzorzec chodu, wzmacnia i uelastycznia aparat ruchowy. Przeciwdziałanie ubytkowi masy mięśniowej oraz poprawa elastyczności ścięgien, może mieć korzystny wpływ na jakość czucia proprioceptywnego.

Poprawa pewności chodu, poczucia równowagi, lepsza koordynacja ruchowa, wzrost umiejętności orientacji siebie w przestrzeni, wzrost sprawności w życiu codziennym niewątpliwie powoduje zwiększenie wiary w siebie i swoje możliwości. Nauka relaksacji na poziomie umysłu i ciała, praca z wizualizacją, wzmaga nie tylko efektywność ćwiczeń, ale jest także źródłem poprawy stanu psychicznego. Ćwiczenia te mogą przeciwdziałać pojawieniu się zespołu poupadkowego, być skuteczną bronią w walce z lękiem i depresją. Tai chi to także ciągły, łagodny trening koncentracji uwagi. Ćwiczący będąc równocześnie obserwatorem i przedmiotem obserwacji trenuje umiejętność tzw. ”biernej uwagi”, obserwacji „doznawania ruchu”, „medytacji mowy ciała”, kształtuje wewnętrzny spokój i równowagę.

Regularny, systematyczny trening tai chi, podczas którego ćwiczący staje się świadomym własnych możliwości, coraz bardziej samodzielnym terapeutą samego siebie, może prowadzić, szczególnie u osób starszych, do widocznej poprawy jakości życia.

 
 

Bzinkowska D.^1,2, Milert A.², Czerwiński E. ^2,3 

¹ Chen Xiao Wang World Taijiquan Association Poland, dobzinka@wp.pl

² Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

³ Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

Falls in elderly people are caused by many factors. General and psychosomatic conditions are of basic significance in the prevention of falls. Both influences on the physical level and improvement of the mental state have equivalent meaning in counteracting the processes of ageing, including changes which increase the risk of falls.

Tai chi (taijiquan) exercises, closely related to the Traditional Chinese Medicine (TCM), offer the return to the natural balance between what relates to the body and the mind. It is the return to the state of dynamic balance between multiple aspects of human nature, and also between a person and the surrounding environment. It is a comprehensive model, a comprehensive image of life. According to TCM, when the balance is preserved, the Qui energy which fills our body flows freely, is enhanced and harmonious. Only then can we speak about health.

Method: Tai chi exercises, which consist in performing smooth movements with all parts of the body, also engage the mind. The whole movement system participates in exercises, the movement is continuous, smooth, soft, precise and multi-layer. Basic science encompasses correct position of individual parts of the body in relation to one another in the static position – while standing. This position, called the “structure”, is transferred in the next phase to movement.

Tai chi exercises consist of learning the correct body structure, balancing weight and its changing in movement, working with the centre of gravity – its lowering to the centre (dan tien) in abdomen, placing the feet correctly and their “grounding”, connecting parts of the body in movement. One can also develop the skill of self-observation, become more sensitive to internal signals, learn to correct oneself, actively developing new skills.

Conclusions: Tai chi, as a holistic method, proposes a preventive intervention in many directions. The possibility to individually match the tempo and intensity of exercises makes tai chi available for everybody, without prior preparation.

Practicing tai chi improves maintaining both static and dynamic balance, teaches correct natural body posture, control of the centre of gravity, improves the walking pattern, makes the movement system stronger and more elastic. Counteracting the decrease in muscle mass and increasing the elasticity of tendons may have a positive influence on the quality of proprioceptive sensing.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:127.

 

 

Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie, Katedra Żywienia Człowieka,

ul. Słoneczna 44A, 10-718 Olsztyn

 

 

Celem pracy była analiza niezależnych czynników ryzyka złamania w powiązaniu ze stanem odżywienia osób starszych.

Badania przeprowadzono na przełomie 2007 i 2008 roku u 211 osób (134 kobiet i 77 mężczyzn) w wieku od 68 do 88 lat (średnio 77,6±4,3) zamieszkałych w Olsztynie. Stan odżywienia określono za pomocą międzynarodowego kwestionariusza do badania minimalnej oceny stanu odżywienia (MNA). Według zaleceń WHO i IOF 2007 przyjęto niezależne czynniki ryzyka złamania i wyliczono 10-letnie bezwzględne ryzyko złamania (RB-10). Wśród osób o różnym stanie odżywienia porównano wartości RB-10 i częstość występowania niezależnych czynników ryzyka złamania. Analizę prowadzono programem STATISTICA v8.0 przy p≤0,05.

Ryzyko niedożywienia stwierdzono u 28% próby, a niedożywienie u dwóch osób (1% próby). Ryzyko niedożywienia częściej dotyczyło kobiet niż mężczyzn (34% wobec 17%). Średnio RB-10 wynosiło 28,1 i było istotnie wyższe u kobiet niż mężczyzn (34,6 wobec 16,7). Nie odnotowano współzależności pomiędzy częstością występowania niezależnych czynników ryzyka złamania a stanem odżywienia, za wyjątkiem palenia papierosów. Osoby z ryzykiem niedożywienia niemal 9-krotnie częściej paliły papierosy niż osoby dobrze odżywione.

Badana próba osób starszych charakteryzowała się wysokim ryzykiem niedożywienia i 10-letnim bezwzględnym ryzykiem złamania. Niezależne czynniki ryzyka złamania były w większym stopniu związane z płcią niż stanem odżywienia badanych osób starszych.

 

 

University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Departament of Human Nutrition, Poland

 

 

The aim of the paper was to analyse independent factors of the risk of fracture in relation to the nutritional status of elderly persons.

The research was conducted in 2007 and 2008 on 211 persons (134 women and 77 men) at the age of 68-88 (77.6±4.3 on average), living in Olsztyn. Nutritional status was determined by means of an international questionnaire for conducting a mini-nutritional assessment (MNA). Independent factors of fracture risk were assumed according to WHO and IOF 2007 recommendations and 10-year absolute risk of fracture was calculated (RB-10). The values of RB-10 and frequency of varied factors of fracture risk were compared among persons with varied nutritional status. Statistical analysis was conducted using STATISTICA v8.0 software, at p≤0.05.

Risk of malnutrition was found in 28% of the sample, and malnutrition was found in the case of two persons (1% of the sample). Risk of malnutrition more frequently concerned women than men (34% as compared with 17%). On average, RB-10 amounted to 28.1 and was significantly higher in women than in men (34.6 as compared with 16.7). No relations between the frequency of the occurrence of independent factors of the risk of fracture and the nutritional status were observed, apart from smoking. Persons at risk of malnutrition smoked almost nine times more frequently than well-nourished persons.

The examined sample of the elderly was characterized by a high risk of malnutrition and a high 10-year absolute risk of fracture. Independent factors of fracture risk were to a higher extent related to the gender than to the nutritional status of the elderly persons examined.

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2009, vol 11 (Suppl. 2), s:128-129.

 

 

¹ Zakład Chorób Kości i Stawów, WNZ, Coll. Med. Uniwersytetu Jagiellońskiego

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków, www.kcm.pl

 

Wstęp: Najważniejszymi następstwami osteoporozy są złamania. Mogą one skutkować utratą samodzielności osoby starszej, obciążeniem opiekuńczym rodziny i dużymi wydatkami dla budżetu państwa. Identyfikacja czynników ryzyka złamań oraz częstości ich występowania ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu złamaniom u osób starszych. Dostępny on-line kalkulator ryzyka złamania FRAX^® oparto na wynikach badań populacji z 9 krajów, jednakże dla Polski takie badania nie istnieją. Z tego powodu jego stosowanie dla osób starszych w Polsce ma pewne ograniczenia.

Celem pracy jest określenie częstotliwości występowania poszczególnych czynników ryzyk złamań osteoporotycznych w populacji kobiet po 50 roku życia.

Materiał i metody: Wśród 2075 kobiet pow. 50 roku życia, które zgłosiły się do Krakowskiego Centrum Medycznego przed 9-12 laty w celu wykonania badania densytometrycznego, przeprowadzono standardową ankietę, zawierającą pytania dotyczące m.in. czynników ryzyka złamania wymienianych we FRAX^®.

W okresie od stycznia do marca 2009 roku ponownie przeprowadzono telefonicznie tą samą ankietę. Ostatecznie grupę badawczą stanowiło 501 kobiet w wieku 50-83 lata (śr. 64,2, SD 6,9). Dane uzyskane w obydwu badaniach poddano podstawowej analizie statystycznej.

Wyniki: Analizie statystycznej poddano częstość występowania czynników ryzyka osteoporotycznego, wykorzystywanych we FRAX^®.

Przebyte jakiekolwiek złamanie włączając kręgosłup objawowy wystąpiło w I badaniu u 150 badanych (29,9%), natomiast w okresie między badaniami wystąpiły nowe złamania u 107 osób (21,4%). Złamanie szyjki kości udowej u rodziców w I badaniu miało miejsce u 46 osób (9,2%), w II u 48 osób (9,6%). I badaniu 69 osób (13,8%) paliło papierosy, obecnie pali 37 badanych (7,4%). Pice alkoholu w ilości przynajmniej 3 lub więcej jednostki na dobę zgłaszała w I i II badaniu 1 osoba (0,2%). 13 osób (2,6%) w I badaniu zażywało glikokortykosterydy (GKS) w II badaniu 32 osoby (6,4%). Na RZS (Reumatoidalne Zapalenie Stawów) w I badaniu chorowało 12 ankietowanych (2,4%), w II badaniu 21 osób (4,2%). Osteoporozę wtórną stwierdzono u 66 osób (13,2%) w I badaniu oraz u 107 osób (21,4%) w II badaniu.

Z powyższych badań wynika, iż najczęstszymi czynnikami ryzyka występującymi w populacji krakowskiej są: przebyte w przeszłości złamanie niskoenergetyczne oraz występowanie osteoporozy wtórnej. Na przestrzeni okresu obserwacji o 8,2% wzrosło występowanie osteoporozy wtórnej, o 3,8% zażywanie glikokortystrydów a o 1,8% występowanie RZS. Nie zmieniła się częstość picia alkoholu, natomiast o 6,4% zmniejszyła się liczba kobiet palących papierosy.

Porównanie uzyskanych wyników badań własnych do innych badań populacyjnych na terenie Polski (PWP-OS, BOS-2) wskazuje na zbliżone wartości odsetka kobiet u których wystąpiło złamanie (29,9% w badaniach własnych vs 27% BOS-2), natomiast złamanie u rodziców wystąpiło dwa razy częściej (PWP-OS). W badaniach własnych znacznie mniej kobiet pali papierosy (13,8% w I badniu i 7,4% w II badaniu vs 20,6% badanie PWP-OS).

Wnioski: 1. Wyniki badań własnych, prowadzonych w populacji krakowskiej, wskazują na różnice w częstości występowania poszczególnych czynników ryzyka w porównaniu z wynikami badań prowadzonych w północno-wschodniej Polsce. 2. Na przestrzeni 9-12 lat obserwacji zaobserwowano wzrost częstości występowania większości czynników ryzyka złamania osteoporotycznego, czego przyczyną mogą być fizjologiczne procesy starzenia się. 3. Znaczący wzrost częstości występowania osteoporozy wtórnej oraz przyjmowanie leków sterydowych może być spowodowany występowaniem schorzeń współistniejących w badanej populacji. 4. Problematyczne wydaje się pytanie o picie alkoholu w ilości przekraczającej 3 jednostki na dobę, ponieważ w całej badanej populacji tylko jedna osoba zgłosiła ten fakt, co jak wynika z doświadczeń autorów może być mało wiarygodne.

 

 

¹ Department of Bone and Joint Diseases, Jagiellonian University Medical College, Krakow, Poland

² Krakowskie Centrum Medyczne, ul. Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland, www.kcm.pl

 

 

Introduction: Fractures are the main consequences of osteoporosis. They may result in the loss of patient’s independency, need for the family to provide additional care and large expenses for the state budget. Identification of risk factors and the frequency of fractures is of main importance in the prevention of fractures among elderly people. The FRAX^® fracture risk calculator, available online, is based on the results of research conducted on populations from 9 countries; however, there is no such research for Poland. Thus the use of the tool in case of elderly people in Poland is somewhat limited.

The aim of the work is to determine the incidence of individual risk factors for osteoporotic fractures in the population of women above 50 years of age.

Data and methods: A standard questionnaire was conducted, which included questions referring among others to the risk factors listed in FRAX^®, among 2075 women above 50 years of age who made an appointment in Krakowskie Centrum Medyczne to perform a densitometric examination 9-12 years ago.

Between January and March 2009 the same questionnaire was once again completed on the phone. The final study group consisted of 501 women aged 50 to 83 (average: 64.2 years old; SD 6.9). Data obtained from both surveys was subjected to basic statistical analysis.

Results: A statistical analysis of the incidence of risk factors for osteoporotic fractures used in FRAX^® was performed.

A fracture, including symptomatic spinal fracture, occurred in study I in 150 examined persons (29.9%), and in the period between studies new fractures occurred in 107 persons (21.4%). In study I, femoral neck fracture in parents occurred in 46 persons (9.2%), and in study II – 48 persons (9.6%). In study I, 69 persons (13.8%) smoked cigarettes, at present 37 examined persons are smokers (7.4%). Drinking alcohol in the amount of 3 or more units per 24 hours was reported by 1 person both in study I and II (0.2%). 13 persons (2.6%) in study I took glucocorticoids (GC) and in study II – 32 persons (6.4%). 12 examined persons (2.4%) in study I and 21 persons in study II (4.2%) suffered from rheumatoid arthritis (RA). Secondary osteoporosis was diagnosed in 66 persons (13.2%) in study I and 107 persons (21.4%) in study II.

            The results of the above mentioned studies suggest that the most common risk factors in the population of Krakow are: the history of low-energy fractures and secondary osteoporosis. During the study period the incidence of secondary osteoporosis increased by 8.2%, the intake of glucocorticoids by 3.8%, and the incidence of rheumatoid arthritis by 1.8%. There is no change in the incidence of hip fractures in parents as well as alcohol intake, but the number of women who smoke cigarettes decreased by 6.4%.

Conclusions: 1. Results of the own study performed on the Krakow population show differences in the incidence of particular risk factors, as compared to the results of studies conducted in the north-east Poland. 2. The incidence of most risk factors for osteoporotic fractures increased in the period of 9-12 year observation, which may be the result of the physiological processes of ageing. 3. The significant increase in the incidence of secondary osteoporosis and the intake of steroids may be caused by the incidence of concomitant conditions in the examined population. 4. The question referring to the amount of alcohol intake grater than 3 units per 24 hours appears to be problematic, because only one person in the whole study group reported this fact, which may not be reliable, according to authors’ experience.