I Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 6-8.10.2005

Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005, vol 7 (Suppl. 1), s154-155.

P29
WPŁYW KORTYZOLU NA PRZEMIANĘ KOSTNĄ I HOMEOSTAZĘ WAPNIOWO-FOSFORANOWĄ U DZIEWCZĄT Z JADŁOWSTRĘTEM PSYCHICZNYM

Roztoczyńska D.,1 Dziatkowiak H.,1 Starzyk J.,1 Czerwiński E.2
1 Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Polsko-Amerykański Instytut Pediatrii CMUJ, Wielicka 265, 30-663 Kraków
2 Krakowskie Centrum Medyczne, Kopernika 32, 31-501 Kraków

Słowa kluczowe: anorexia nervosa, osteoporoza, kortyzol

Celem pracy jest ocena wpływu kortyzolu na gęstość mineralną kości oraz na przemianę kostną i wapniowo-fosforanową u dziewcząt z J.P. Materiał. 36 dziewcząt z J.P. w wieku średnio 15.3 lat, ze wskaźnikiem masy ciała (BMI) średnio 15.95 kg/m2. W chwili rozpoczęcia obserwacji jedna z dziewcząt miesiączkowała pomimo utraty masy ciała, u 8 nie wystąpiła pierwsza miesiączka, u pozostałych 27 rozpoznano wtórny brak miesiączki trwający średnio 11.14 miesięcy. Trzyletni okres obserwacji zakończyły 33 dziewczęta.
Metody
U wszystkich chorych przed leczeniem oraz co 6 miesięcy wykonywano badanie przedmiotowe, ocenę BMI, pobierano krew w celu wykonania badań hormonalnych, biochemicznych oraz dla oznaczenia markerów kostnych. W surowicy oznaczono stężenie estradiolu. LH, FSH, PTH, IGF-1 oraz kortyzolu, w moczu dobowym stężenie kortyzolu. Parametry przemiany wapniowo-fosforanowej oceniano na podstawie stężenia wapnia całkowitego i zjonizowanego, fosforu, fosfatazy alkalicznej oraz białka całkowitego w surowicy, a w dobowej zbiórce moczu oceniono wydalanie wapnia i kreatyniny. Jednocześnie pobierano krew do oznaczeń markerów kostnych: N-MID-Osteokalcyny oraz Serum Cross Laps. Co 12 miesięcy oceniono gęstość mineralną kręgosłupa lędźwiowego w odcinku L2-L4, w projekcji AP, metodą DEXA (Lunar DPX-IQ), analizowano wskaźniki BMD, BMC, BMD i Z score.
Wyniki
Przed rozpoczęciem leczenia pacjentek wykazano znamienną statystycznie ujemną korelację pomiędzy stężeniem kortyzolu w moczu dobowym, a stężeniem estradiolu, LH, FSH, IGF-1 oraz wartością BMI i dodatnią korelację pomiędzy stężeniem kortyzolu w surowicy i w moczu, a stężeniem Serum Cross Laps. Po zakończeniu leczenia stwierdzono obniżenie poziomu kortyzolu w surowicy krwi oraz wysoce znamienne zmniejszenie stężenia kortyzolu w moczu dobowym. W okresie trzech lat leczenia nie wykazano znamiennej statystycznie korealcji pomiędzy stężeniem kortyzolu w moczu dobowym i surowicy, a wartością Z score, BMD, BMC i BMAD, natomiast wartości kortyzolu w surowicy krwi i w moczu korelowały ujemnie z wartością BMI oraz ze stężeniem estradiolu, IGF-1, LH i FSH w surowicy krwi. Stwierdzono także ujemną korelację pomiędzy stężeniem kortyzolu w dobowej zbiórce moczu a stężeniem wapnia całkowitego, fosfatazy alkalicznej i osteokalcyny w surowicy krwi.
Wnioski
Związana z wyniszczeniem hiperkortyzolemia u dziewcząt z J. P. wywiera negatywny wpływ na oś podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalną, przemianę wapniową i syntezę kostną, jak również powoduje nasilenie resorpcji kości w tej grupie chorych.

P29
THE EFFECT OF CORTISOL ON BONE AND CALCIUM – PHOSPHATE METABOLISM IN GIRLS IN ANOREXIA NERVOSA

Roztoczyńska D.,1Dziatkowiak H.,1 Starzyk J.,1 Czerwiński E.2
1 Department of Pediatric Endocriynology Polish-American Children Hospital Jagiellonian University CMUJ, Wielicka 265, 30-663 Krakow, Poland
2 Krakowskie Centrum Medyczne, Kopernika 32, 31-501 Krakow, Poland

Keywords: anorexia nervosa, osteoporosis, crtisol

The goal of the study is the analysis of the effect of cortisol on bone and calcium – phosphate metabolism in girls in anorexia nervosa.
Material
The analysis included 36 anorectic girls at the mean age of 15.3 years and with the mean duration of the disease of 12.02 months. Of this group, at the beginning of the observation period, one patient still menstruated despite her body mass loss, eight girls were pre-menarche, and the remaining 27 patients had secondary amenorrhea of the mean duration of 11.14 months. The mean body mass index was 15.95 kg/m2. The mean follow-up was 34.66 months; the 3-year observation period was accomplished in 33 girls.
Methods
Physical examination for BMI evaluation, laboratory and hormonal tests was performed every 6 months. Calcium-phosphate and bone metabolism were also assessed in all the patients based on the analysis of PTH and alkaline phosphatase levels, serum calcium and phosphorus, 24-hour calciuria, as well as the values of osteogenesis ( N-Mid-Osteocalcin) and bone resorption markers Serum Cross Laps). Hormonal testes included: estradiol, LH, FSH, IGFI and cortisol serum levels, and cortisol in 24 urine collection. Bone mineral density was determined in all the girls prior to follow-up and during the 3-year therapy. Spine densitometry in the AP projection was performed every 12 months, using a Lunar unit. The following indices were assessed: BMC, BMD, BMAD and Z score.
Results
In the initial period of the follow – up, a highly significant negative correlation was noted between serum and urine cortisol levels and Serum Cross Laps values. After the three-year treatment period, the serum cortisol levels decreased, and the 24-hour urine cortisol values decreased significantly. Within the 3year follow-up, no significant correlation was observed between serum and urine cortisol levels and: Z score, BMD, BMAD and BMC indices. On the other hand, while a significant negative correlation was demonstrated between serum and urine cortisol levels and: serum estradiol, LH, FSH, IGF-I and BMI values. A significant negative correlation was noted between 24-urine collection and calcium, alkaline phosphatase and N-Mid Osteocalcin levels.
Conclusions
Hipercortisolemia in anorectic patients is associated with low body mass, and has a negative effect on the hypothalamic-hypophyseal-gonadal axis and on osteogenesis, as well on intensification on bone resorption.

II Środkowo Europejski Kongres Osteoporozy i Osteoartrozy oraz XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Osteoartrologii i Polskiej Fundacji Osteoporozy, Kraków 11-13.10.2007
Streszczenia:
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2007, vol 9 (Suppl. 2), s1173-174.

P29
OCENA MASY KOSTNEJ, STANU ODŻYWIENIA I SPOSOBU ŻYWIENIA DZIECI ŁÓDZKICH W WIEKU 9-13 LAT

Chlebna-Sokół D., Kiliańska A., Kulińska-Szukalska K., Frasunkiewicz J., Michałus I., Rusińska A.

Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości I Katedry Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, ul. Sporna 36/50, 91-738 Łódź

Słowa kluczowe: badanie ultradźwiękowe kości piętowej, dzieci, żywienie

Celem badań było uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy struktura kości i gęstość mineralna, a tym samym masa kostna, zależy od stanu odżywienia i sposobu żywienia u dzieci w okresie intensywnego wzrastania.
Materiał i metody
W latach 2005-2006 zbadano łącznie 643 uczniów łódzkich szkół podstawowych w wieku 8,5-13,5 lat, uznanych za zdrowych; 384 dziewczynki i 259 chłopców. U wszystkich dzieci wykonano badanie ultradźwiękowe kości piętowej określające masę i strukturę tkanki kostnej; na podstawie wskaźnika masy ciała (BMI w kg/m2) przeprowadzono ocenę stanu odżywienia oraz za pomocą metody trzydniowych zapisów całodziennych diet oszacowano średnie dzienne spożycie wybranych składników pokarmowych, w tym: energii, białka ogółem, sodu, potasu, wapnia, fosforu, magnezu oraz witaminy D.
Wyniki
U 48,4% badanych (w tym u 50% uczennic oraz 43,6% uczniów) stwierdzono obniżenie wartości co najmniej jednego z parametrów badania ultradźwiękowego kości piętowej, co wskazuje na gorszą jakość tkanki kostnej oraz niską masę kostną u tych dzieci, a w przyszłości może być czynnikiem ryzyka wystąpienia osteoporozy. U 23,4% dziewczynek oraz 16% chłopców (łącznie u 20,5% badanych) rozpoznano nadmiar masy ciała; niedobór masy ciała obserwowano natomiast jedynie u 3,4% uczennic oraz 1,2% uczniów. Spośród nieprawidłowości dotyczących pokrycia zapotrzebowania na składniki pokarmowe mogące mieć wpływ na prawidłowy rozwój i gęstość mineralną szkieletu stwierdzono m.in.: znaczne niedobory witaminy D w diecie u większości badanych – dziewczynki spożywały średnio 25,48% zalecanych wartości, zaś chłopcy – 33,28% (niedobory wykazano u 96,7% uczennic oraz u 95,7% uczniów). Znaczne niedobory dotyczyły również spożycia wapnia – stwierdzono je u 92% dziewczynek (średnia dobowa konsumpcja na poziomie 59,24% zalecanych norm) oraz u 81,9% chłopców (66,24% zalecanych norm). U wszystkich badanych obserwowano natomiast znaczne przekroczenie spożycia sodu, a u większości także białka, potasu oraz fosforu. Niepokojący jest fakt niedoboru magnezu w diecie połowy badanych uczniów.
Wnioski
1. Obniżenie mineralizacji oraz jakości kości stwierdzone u ponad 48% badanych uczniów szkół łódzkich w wieku 9-13 lat może w przyszłości przyczynić się do uzyskania niskiej szczytowej masy kostnej, co stanowi ważny czynnik ryzyka osteopenii i osteoporozy.
2. W grupie dzieci w wieku szkolnym stwierdza się bardzo liczne nieprawidłowości dotyczące spożycia składników pokarmowych mogących wpływać na rozwój i mineralizację tkanki kostnej, w tym niedobory wapnia i witaminy D w diecie, a także nadmierną konsumpcję białka, sodu i fosforu w diecie.
3. Wydaje się, iż metoda ultradźwiękowa oceny masy kostnej u dzieci jest bardzo przydatna i może być skutecznie wykorzystywana jako badanie przesiewowe wśród uczniów w wieku 9-13 lat.
4. Uzyskane wyniki badań będą miały zastosowanie do przygotowania schematów pierwotnej profilaktyki osteoporozy, w tym podkreślenia wskazań do suplementacji witaminą D w różnych okresach rozwojowych oraz konieczności stosowania diety bogatowapniowej.

P29
BONE MASS, STATE OF NUTRITION AND NUTRITIONAL MANNERS IN CHILDREN FROM LODZ AGED 9 TO 13 YEARS

Chlebna-Sokół D., Kiliańska A., Kulińska-Szukalska K., Frasunkiewicz J., Michałus I., Rusińska A.

Department of Paediatric Propedeutics and Bone Metabolic Diseases, Medical University of Lodz, Sporna St. 36/50, 91-738 Lodz, Poland

Key words: ultrasound examination of heel, children, nutrition

The aim of the study was to obtain the answer to the question whether bone structure and bone mineral density, regarded together as bone mass, depends on state of nutrition and nutrition manners in children in developmental period.
Patients and methods
In 2005-2006 643 healthy children, aged form 8,5-13,5 years, form elementary schools in Lodz were examined, including 384 girls and 259 boys. In all children ultrasound examination of the heel, evaluating mass and structure of bone tissue was performed; on the basis of the bone mass index (BMI in kg/m2) the state of nutrition was evaluated and by three all-day diet records, the mean daily intake of selected nutrients was estimated, including energy, proteins, sodium, potassium, calcium, phosphorus, magnesium and vitamin D.
Results
In 48,4% of examined children (including 50% schoolgirls and 43,6% schoolboys) the decrease of at least one of the parameters of ultrasound examination of the heel was revealed, that may indicate the worse quality of bone tissue and low bone mass in this children, and may be in the future the risk factor of osteoporosis. In 23,4% girls and 16% boys (in 20,5% of all examined children) the body mass excess was recognized; body mass deficiency was observed only in 3,4% schoolgirls and 1,2% schoolboys. Among abnormalities including coverage of nutrients’ requirement, which may have an impact on development and bone mineral density the following were observed: significant deficiency of vitamin D in diet in majority of examined children – girls consume mean 25,48% of recommended values, whereas boys – 33,28% (the deficiency was revealed in 96,7% of schoolgirls and in 95,7% of schoolboys). The significant deficiency was also recognized regarding calcium intake – it was observed in 92% girls (mean daily intake was 59,24% of recommended values) and in 81,9% boys (66,24% of recommended values). In all examined children the significant sodium intake exceed was observed, as well as the proteins, potassium and phosphorus. The deficiency of magnesium in diet of half of all children was also alarming.
Conclusions
1. Decrease of mineralization and bone quality in 48% of examined children from Lodz’ schools, aged from 9 to 13 may, in consequence, lead in the future to achieve low peak bone mass, what is recognized as an important risk factor of osteoporosis and osteopenia.
2. In the group of school-aged children abnormalities regarding nutrients intake in diet were revealed, including calcium and vitamin D deficiencies and excess intake of proteins, sodium and phosphorus, which may influence development and mineralization of bone tissue.
3. It seems that ultrasound method of evaluating bone mass in children is useful and may be successfully used as a screening examination among school-aged children from 9 13 years old.
4. Obtained results will be used to prepare primary osteoporosis prevention outlines, including indications for vitamin D supplementation in different developmental periods and necessity of diet rich in calcium.